Bài soạn SKKN SDTB Lop 7

3
Nâng Cao Hiệu Quả sử Dụng Thiết Bị Dạy Học Môn Vật Lý 7
---------------------------------------###--- ------ ------ @----- ------ ----
### ------ ------ ------ ------ ------
Phần mở đầu
1. Lý do chọn sáng kiến kinh nghiệm :
1.1. Lý do khách quan :
Đứng trớc xu thế phát triển của giáo dục thế giới hiện nay đồng thời nghiên cứu quan
điểm giáo dục ở Việt Nam qua 3 lần cải cách giáo dục , đặc biệt là việc đổi mới nội dung ch-
ơng trình sách giáo khoa thực hiện từ năm học 2002 - 2003 đến nay thì đòi hỏi việc đổi mới
phơng pháp dạy học là một tất yếu khách quan đối với giáo dục và đào tạo .
Trớc sự bùng nổ về thông tin khoa học của loài ngời trên thế giới đòi hỏi giáo dục nớc ta
phải nhanh chóng tiến kịp các nớc tiên tiến trên thế giới , ngành giáo dục và đào tạo của nớc ta
phải đào tạo đợc những con ngời năng động tự chủ , sáng tạo , nắm bắt và sử dụng thành thạo
những công nghệ hiện đại của khoa học kỹ thuật .
Nghị quyết trung ơng đã chỉ rõ " Giáo dục là quốc sách hàng đầu phát triển giáo dục và
đào tạo là một động lực quan trọng thúc đảy công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc là điều kiện
để phát huy nguồn lực con ngời , yếu tố cơ bản để phát triển xã hội tăng trởng kinh tế nhanh và
bền vững .
Ngày nay trình độ khoa học công nghệ của các nớc trên thế giới phát triển nh vũ bão ,
nhu cầu của con ngời ngày các đồi hỏi các ngành khoa học phải phát triển nhanh và mạnh mẽ
hơn nữa . Do đó việc nâng cao chất lợng dạy học là vô cùng quan trọng không thể thiếu trong
các nhà trờng phổ thông .
1.2 Lý do chủ quan :
Hoạt động dạy học có vị trí quyết định tới việc hình thành nhân cách , năng lực của học
sinh . Nhng trong thực tế của nhà trờng phổ thông hiện nay chất lợng giáo dục là một vấn đề
khá nan giải do bệnh thành tích , trong năm học 2007 - 2008 vừa qua cuộc vận động hai không
với bốn nội dung tuy đã có những tác động to lớn đến ngành GD&ĐT nhng chất lợng giáo
dục nhìn chung vẫn còn thấp .
Vì vậy việc nâng cao chất lợng giáo dục hiện nay đang là vấn đề toàn xã hội quan tâm mà
trớc hết để nâng cao chất lợng giáo dục và đào tạo thì ngành giáo dục và đào tạo phải có

những cố gắng hơn nữa đặc biệt là đội ngũ các thày cô giáo trực tiếp giảng dạy đóng vai trò hết
sức quan trọng trong việc nâng cao chất lợng giáo dục và đào tạo .
Việc vận dụng các phơng pháp tích cực trong dạy học nói chung và trong dạy học Vật Lý
nói riêng là một nhân tố quan trọng để nâng cao chất lợng giáo dục và đào tạo , hiện nay các
phơng pháp dạy học cổ truyền " thầy đọc trò chép thuyết trình .không còn phù hợp nữa . ph-
ơng pháp dạy học trong giai đoạn hiện nay đòi hỏi phải phát huy đợc tính tích cực chủ động
của ngời học
Vật lý học là cơ sở của nhiều ngành khoa học kỹ thuật quan trọng . Sự phát triển của khoa
học Vật lý gắn bó chặt chẽ và có tác động qua lại trực tiếp với sự tiến bộ của khoa học và kỹ
thuật vì vậy những hiểu biết và nhận thức Vật lý có giá trị to lớn trong đời sống và sản xuất ,
đặc biệt là trong công cuộc công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc .
---------------------------------------###--- ------ ------ @----- ------ ----
### ------ ------ ------ ------ ------
Lại thị thanh hà - giáo viên trờng thcs thanh uyên
4
Nâng Cao Hiệu Quả sử Dụng Thiết Bị Dạy Học Môn Vật Lý 7
---------------------------------------###--- ------ ------ @----- ------ ----
### ------ ------ ------ ------ ------
Môn Vật lý có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo con ngời ở trờng
trung học nói chung và bậc học trung học cơ sở nói riêng . Mục tiêu của môn Vật lý THCS là
trang bị cho học sinh một hệ thống kiến thức Vật lý cơ bản bớc đầu hình thành cho học sinh
những kỹ năng cơ bản phổ thông và thói quen làm việc khoa học góp phần hình thành năng lực
nhận thức và các phẩm chất , nhân cách mà mục tiêu giáo dục THCS đề ra .
Trong chơng trình Vật lý THCS hiện nay đợc viết theo tinh thần đổi mới nội dung cấu trúc
chơng trình , nội dung sách giáo khoa cũng hoàn toàn thay đổi so với sách giáo khoa cũ .
Chính vì vậy cần phải đổi mới phơng pháp dạy học kết hợp với sử dụng thiết bị dạy học cho
phù hợp là một yếu tố cần thiết để đáp ứng đợc nhu cầu của việc hình thành con ngời mới xã
hội chủ nghĩa
Để giúp các em lĩnh hội kiến thức một cách tốt nhất các tri thức khoa học chúng ta những
nhà s phạm nhất thiết phải trang bị cho các em một phơng pháp học tập mới bằng chính sự nỗ

lực tích cực chủ động động sáng tạo và năng lực tự nghiên cứu tự tìm ra chân lý khoa học có
nh vậy thì các em mới mở mang kiến thức , vốn hiểu biất của mình biết vận dụng tri thức khoa
học vào thực tế và chất lợng giáo dục và đào tạo mới đợc nâng lên .
Gần đây dặc biệt là từ năm học 2002 - 2003 thực hiện việc đổi mới sách giáo khoa các lớp của
bậc học Tiểu học và THCS thì phơng pháp dạy học đã đợc đổi mới , thiết bị dạy học đợc sử
dụng triệt để ... cho nên kết quả học tập của học sinh đợc nâng lên rõ rệt
Xuất phát từ những lý do trên cùng với qúa trình tích luỹ các kinh nghiệm giảng dạy các năm
qua , tôi mạnh dạn đa ra một số kinh nghiệm của mình trong việc sử dụng thiết bị dạy học
trong môn Vật Lý lớp 7
2 . Mục đích nghiên cứu :
Kiểm điểm lại những việc đã làm đợc qua việc sử dụng thiết bị dạy học để nâng cao chất l-
ợng , hiệu quả của giờ lên lớp và rút ra những bài học kinh nghiệm .
cao của mục tiêu đào tào con ngời mới xã hội chủ nghĩa , đáp ứng đợc yêu cầu của quá trình
công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc .
3. Nhiệm vụ của kinh nghiệm :
Xác định cơ sở khoa học , trong giai đoạn hiện nay phải luôn đổi mới phơng pháp dạy học để
phát huy tính chủ động sáng tạo của học sinh , phải sử dụng triệt để các thiết bị dạy học , có
hiệu quả để hoàn thành chơng trình mục tiêu của giờ lên lớp
Phân tích thực trạng thực tế trong việc sử dụng thiết bị dạy học ở trờng THCS Thanh Uyên
huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ .
4. Đối tợng nghiên cứu :
Giáo viên và học sinh lớp 7 trờng THCS Thanh Uyên huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ
5 . Phơng pháp nghiên cứu :
5.1 Nhóm các phơng pháp nghiên cứu lý luận :
Đọc các tài liệu, các tài liệu nghiên cứu về giáo dục và đào tạo
Văn kiện Đại hội IX của Đảng
Chỉ thị hớng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học 2008 - 2009
Luật giáo dục , điều lệ trờng phổ thông
---------------------------------------###--- ------ ------ @----- ------ ----
### ------ ------ ------ ------ ------

Lại thị thanh hà - giáo viên trờng thcs thanh uyên
5
Nâng Cao Hiệu Quả sử Dụng Thiết Bị Dạy Học Môn Vật Lý 7
---------------------------------------###--- ------ ------ @----- ------ ----
### ------ ------ ------ ------ ------
5.2Nhóm các phơng pháp nghiên cứu thực tế : quan sát , thực hành , đàm thoại , tổng kết
kinh nghiệm...
5.3Nhóm phơng pháp hỗ trợ : Môn sinh học , môn Công nghệ...
Phần nội dung
Chơng I :
cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý của việc sử dụng
thiết bị dạy học trong môn vật lý 7
1.1 Cơ sở lý luận :
Phơng tiện dạy học là một phần quan trọng quyết định đến hiệu quả giảng dạy.Nó góp
phần đắc lực cho ngời giáo viên khi truyền thụ kiến thức cho học sinh và có ảnh hởng quan
trọng đến t duy sáng tạo của học sinh khi tìm hiểu và chiếm lĩnh khoa học.Giá trị lớn nhất của
phơng tiện dạy học nằm ở sự tác động của chúng tới các giác quan học sinh nhất là thị giác và
thính giác.Các nhà nghiên cứu khoa học đã tổng kết mức độ ảnh hởng của các giác quan tới
trình độ tiếp thu tri thức của học sinh là:
20 % nhận đợc qua quá trình nghe giảng .
30 % nhận đợc qua quá trình nhìn đợc
50 % nhận đợc qua quá trình nghe và nhìn đợc
80 % nhận đợc qua quá trình nói
90 % nhận đợc qua quá trình nói và làm .
Điều đó khẳng định sự cần thiết hỗ trợ đắc lực của phơng tiện dạy họcnhất là các thiết bị
thí nghiệm thực hành trong các giờ học , nó không chỉ mang lại hiệu quả cao cho các hoạt
động dạy học mà nó còn kích thích trí tò mò , lòng ham hiểu biết tham vọng khám phá khoa
học , gây hứng thú học tập cho học sinh , làm cho không khí giờ học sôi nổi , vui vẻ , hào hứng
, thoải mái hơn từ đó kết quả chất lợng giờ học sẽ đợc nâng cao . Tuy nhiên nếu không biết
cách sử dụng hoặc sử dụng không đúng lúc, đúng chỗ,đúng mục đích, không hợp lý thì các ph-

ơng tiện dạy học sẽ có tác dụng ngợc lại , nó trở thành vật lạ đối với học sinh làm phân tán quá
trình học tập của học sinh. Nếu thực hiện không thành công thì các thí nghiệm sẽ trở thành
phản khoa học, làm mất lòng tin với học sinh và gây khó khăn truyền thụ kiến thức cho giáo
viên .
Đối với việc giảng dạy Môn Vật lý nói chung và môn Vật lý 7 nói riêng thì việc sử dụng
thiết bị dạy học là một việc làm không thể thiếu đợc trong quá trình dạy học bởi vì đặc thù của
môn Vật lý là một môn khoa học thực nghiệm. Các tri thức khoa học đợc rút ra từ việc quan sát
các hiện tợng , thu thập thông tin và làm thí nghiệm để khẳng định sự đúng đắn của tri thức
khoa học.Muốn vậy thì các giáo viên phải khai thác triệt để có kỹ năng sử dụng có hiệu quả
---------------------------------------###--- ------ ------ @----- ------ ----
### ------ ------ ------ ------ ------
Lại thị thanh hà - giáo viên trờng thcs thanh uyên
6
Nâng Cao Hiệu Quả sử Dụng Thiết Bị Dạy Học Môn Vật Lý 7
---------------------------------------###--- ------ ------ @----- ------ ----
### ------ ------ ------ ------ ------
các thiết bị dạy học hiện có và phải luôn năng động , sáng tạo ...làm thêm các thiết bị cần thiết
cha có để bài giảng thêm phong phú sinh động , cuốn hút gây hứng thú , đạt hiệu quả cao về
chất lợng , đảm bảo về nội dung chơng trình mục tiêu giáo dục .
1.2 - Cơ sở pháp lý
Nghị quyết trung ơng đảng đã chỉ rõ " Giáo dục là quốc sách hàng đầu" Thực hiện luật
giáo dục và nghị quyết của Đảng ' quốc hội ' chính phủ về đổi mới nội dung phơng pháp, Bộ
giáo dục đào tạo đã triển khai đổi mới nội dung , chơng trình, sách giáo khoa ở tất cả các khối
lớp.
Mục tiêu của giáo dục trung học cơ sở là : "Giúp học sinh củng cố và phát triển những kết
quả của giáo dục tiểu học , có trình độ học vấn phổ thông cơ sở và những hiểu biết ban đầu về
kỹ thuật và hớng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông , trung học chuyên nghiệp , học
nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động ".
Luật giáo dục nớc cộng hoà xã hội chủ nghĩ Việt Nam nêu rõ
" Phơng pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực tự giác chủ động , t duy sáng tạo của ngời

học , bồi dỡng năng lực tự học , lòng say mê học tập và ý chí vơn lên ...."
( Điều 4 Luật giáo dục )
Phơng pháp giáo dục ở phổ thông phải phát huy tính tích cực tự giác , chủ động sáng tạo
của học sinh rèn luyện kỹ năng , vận dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống tác động đến tình
cảm , đem lại niềm vui , hứng thú học tâp của học sinh
( Điều 24 chơng 2 Luật giáo dục )
Nghị quyết trung ơng đã chỉ rõ " Giáo dục là quốc sách hàng đầu phát triển giáo dục và
đào tạo là một động lực quan trọng thúc đẩy công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nớc là điều kiện
để phát huy nguồn lực con ngời , yếu tố cơ bản để phát triển xã hội tăng trởng kinh tế nhanh và
bền vững .
Theo chỉ thị , hớng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học của Bộ giáo dục , Sở giáo dục và đào
tạo Phú Thọ , phòng giáo dục và đào tạo Tam Nông đối với ngành cần tiếp tục đẩy mạnh việc
đổi mới phơng pháp dạy học trên cơ sở các thiết bị giáo dục hiện có, khai thác sử dụng có hiệu
quả các thiết bị dạy học , thực hiện đầy đủ các bài thí nghiệm thực hành các môn đợc quy định
trong chơng trình căn cứ vào kiến thức kỹ năng, nội dung sách giáo khoa mới.
chơng II :
Thực trạng của việc sử dụng thiết bị dạy học trong môn vật lý của tr-
ờng trung học cơ sở thanh uyên trong giai đoạn hiện nay.
2.1- Đặc điểm của trờng THCS Thanh Uyên huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ
2.1.1- Những thuận lợi cơ bản
- Đợc Đảng bộ HĐND UBND Xã Thanh Uyên Huyện Tam Nông quan tâm có chủ tr-
ơng xây dựng phát triển sự nghiệp giáo dục THCS từ năm học 2007 2008 .đợc sự chỉ đạo
sát sao về chuyên môn của phòng giáo dục và đào tạo huyện Tam Nông
---------------------------------------###--- ------ ------ @----- ------ ----
### ------ ------ ------ ------ ------
Lại thị thanh hà - giáo viên trờng thcs thanh uyên
7
Nâng Cao Hiệu Quả sử Dụng Thiết Bị Dạy Học Môn Vật Lý 7
---------------------------------------###--- ------ ------ @----- ------ ----
### ------ ------ ------ ------ ------

- Dới sự lãnh đạo của chi bộ , ban giám hiệu nhà trờng có đờng lối chủ trơng đúng đắn để các
ban ngành , các tổ chức trong và ngoài nhà trờng nh : hội phụ huynh , mặt trận tổ quốc , đoàn
thanh niên , hội phụ nữ , hội khuyến học , hội chữ thập đỏ xã , .... cùng kết hợp với nhà trờng
để đẩy mạnh công tác xã hội hoá xây dựng cơ sở vật chất cũng nh đẩy mạnh các hoạt động của
nhà trờng
- Đội ngũ giáo viên trẻ khoẻ có năng lực : 06 giáo viên có trình độ đại học, 01 giáo viên trung
cấp , còn lại là giáo viên đạt chuẩn cao đẳng s phạm , riêng đối với môn Vật Lý trờng có 2 giáo
viên đợc đào tạo chính quy có trình độ chuyên môn tay nghề cao có năng lực s phạm nhiệt tình
trong công tác giảng dạy , luôn có tinh thần đổi mới học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn.
Năm học 2006 2007 trờng đạt trờng tiên tiến cấp huyện , Công đoàn vững mạnh , chi bộ
trong sạch vững mạnh , có 02 chiến sĩ thi đua cấp huyện , 03 giáo viên giỏi cấp huyện , Năm
học 2007 2008 Công đoàn vững mạnh , chi bộ trong sạch vững mạnh ,trờng có 04 chiến
sĩ thi đua cấp huyện , 04 giáo viên giỏi cấp huyện .
2. 1.2- Những khó khăn cơ bản:
- Xã Thanh Uyên diện tích rộng : 971,9 ha dân số 5658 khẩu ( tính đến hết 2003) có 08 khu
hành chính ,trong đó có 02 khu theo đạo thiên chúa giáo. Đời sống kinh tế của nhân dân trong
xã còn gặp nhiều khó khăn , nhiều phụ huynh học sinh còn cha quan tâm đến việc học tập của
con em họ .
- Năm 2006 2007 trờng có 16 lớp với 568 học sinh , đến năm 2007 2008 trờng có15 lớp
với 489 học sinh , năm học 2008 - 2009 này trờng có 14 lớp và 440 học sinh nh vậy số học
sinh trong 1 lớp học trung bình trong những năm qua tơng đối đông điều này sẽ ảnh hởng lớn
đến việc học tập của các em bởi số lợng bộ thí nghiệm thiết bị hạn chế nên việc phát huy hết
khả năng của tất cả các em trong 1 nhóm .
- Số giáo viên hiện có : + Quản lý : 03 đồng chí
+ Giáo viên : 30 đồng chí ( Trong đó hợp đồng 2 đ/c )
+ Nhân viên : 01 đồng chí
trong đó :
giáo viên Toán : 6 đồng chí
giáo viên Văn có 7 đồng chí
giáo viên Sử có 2 đồng chí

giáo viêt Vật Lý có 2 đồng chí
giáo viên Nhạc - Hoạ có 2 đồng chí
giáo viên Thể dục có 2 đồng chí
giáo viên Sinh có 3 đồng chí
giáo viên Hoá có 2 đồng chí
giáo viên Ngoại ngữ có 3 đồng chí
giáo viên Địa lý có 1 đồng chí
- Mặc dù số lớp ít đi song vẫn thiếu giáo viên hơn nữa số giáo viên các bộ môn vẫn còn thiếu
( môn : Công Nghệ không có giáo viên chính ban )
- Cơ sở vật chất còn thiếu nhiều ( không có phòng th viện , phòng Đội , phòng học thực hành ,
phòng vi tính ) mặc dù trờng có 14 lớp học nhng chỉ có 8 phòng học nên trờng phải học 2 ca
---------------------------------------###--- ------ ------ @----- ------ ----
### ------ ------ ------ ------ ------
Lại thị thanh hà - giáo viên trờng thcs thanh uyên
8
Nâng Cao Hiệu Quả sử Dụng Thiết Bị Dạy Học Môn Vật Lý 7
---------------------------------------###--- ------ ------ @----- ------ ----
### ------ ------ ------ ------ ------
- Giáo viên ở xa trờng từ Việt trì , Lâm thao , thị xã Phú thọ , thị trấn Đoan Hùng , Thanh Ba ,
. Nhiều giáo viên vẫn đi về hàng ngày vì nhà ở tập thể vẫn còn thiếu.Có những đồng chí
hàng ngày vẫn phải đi làm từ nhà đến trờng khoảng 25 km
2.2 - Một số kêt quả đạt đợc trong việc sử dụng thiết bị dạy học môn Vật Lý 7 ở trờng
THCS Thanh Uyên huyện Tam Nông tỉnh Phú Thọ
2.1.1 Trong quá trình giảng dạy tại trờng THCS Thanh Uyên qua tìm hiểu thông qua ban giám
hiệu và các đồng chí cùng giảng dạy môn Vật lý 7 trong những nặm qua tôi đợc biết : chất l-
ợng giảng dạy môn Vật lý 7 trong những năm gần đây tăng lên rõ rệt , là do các đồng chí giáo
viên đã có ý thức đổi mới phơng pháp dạy học và sử dụng thiết bị dạy học một cách thờng
xuyên có hiệu quả .Cụ thể :
Năm học 2001 - 2002 tỷ lệ học sinh đạt trung bình trở lên của môn Vật lý 7 là 80 % , lý
do trong năm học này giáo viên cũng có ý thức đổi mới phơng pháp song thiết bị dạy học còn

thiếu việc sử dụng thiết bị dạy học cha đợc nhiều .
Năm học : 2002 - 2003 ( năm học đầu tiên thực hiện chơng trình thay sách giáo khoa )
tỷ lệ học sinh đạt trung bình trở lên của môn Vật lý 7 đợc nâng lên rõ rệt đạt 85- 90 % ,nguyên
nhân do các đồng chí giáo viên đã thấm nhuần đờng lối của Đảng là phải đổi mới phơng pháp
dạy học theo hớng phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo cho học sinh đã khai thác sử dụng
triệt để thiết bị dạy học mới đợc cấp về , phiếu học tập và hoạt động nhóm nhỏ ... các năm học
tiếp theo từ 2003 - 2004 đến 2007 - 2008 chất lợng đào tạo đợc duy trì ổn định khoảng 90 %
điều đó cho thấy việc dổi mới phơng pháp dạy học và sử dụng triệt để các thiết bị dạy học đã
mang lại kết quả tốt đối với môn học .
2.1.2 Qua kinh nghiệm giảng dạy của bản thân tôi thấy việc sử dụng thiết bị dạy học trong
môn Vật lý 7 đòi hỏi giáo viên phải chuẩn bị bài thật chu đáo cẩn thận , phải chuẩn bị đầy đủ
các thiết bị dạy học cần thiết phải làm trứơc các thí nghiệm , thực hành và thí nghiệm chứng
minh sao cho đạt kết quả nh mong muốn chính vì yêu cầu đó làm cho giáo viên nâng cao ý
thức tự giác tinh thần trách nhiệm để đạt hiệu quả cao cho các giờ dạy
Ngoài ra trong các giờ dạy có sử dụng thiết bị dạy học làm cho giáo viên nói ít hơn mà chỉ
đóng vai trò hớng dẫn chỉ đạo là chính học sinh phải tự nghiên cứu làm thí nghiệm để rút ra
kiến thức , giáo viên không phải giải thích nhiều vì kết quả rút ra là do chính học sinh tìm đợc
bên cạnh đó giáo viên cũng thấy rất thoải mái tự tin vì đã gây đợc lòng tin đối với học sinh qua
các thí nghiệm Vật lý và cuốn hút các em học Vật lý .
2.1.3 Qua các giờ học môn Vật lý 7 tôi nhận thấy rằng việc sử dụng các thiết bị dạy học đã
làm cho không khí lớp học sôi nổi hào hứng , vui vẻ ,thoải mái hơn , gây đợc hứng thú học tập
đối với học sinh. Từ đó làm cho học sinh rất thích học môn Vật lý vì với môn học này các em
đợc là quen nhiều với thiết bị thí nghiệm ,đợc quan sát lắp đặt rồi tiến hành thí nghiệm để tìm
ra chân lý cũng qua đây học sinh đợc rèn luyện kỹ năng vận dụng tri thức vào cuộc sống . Việc
sử dụng thiết bị dạy học đã kích thích trí tò mò ham hiểu biết muốn khám phá khoa học của
các nhà vật lý nhỏ tuổi .và kết quả chất lợng giờ học vật lý đợc nâng lên rõ rệt thể hiện qua
bảng số liệu về kết quả giáo dục môn Vật lý 7 trờng THCS Thanh Uyên trong năm học 2007
2008 vừa qua
---------------------------------------###--- ------ ------ @----- ------ ----
### ------ ------ ------ ------ ------

Lại thị thanh hà - giáo viên trờng thcs thanh uyên