Phát triển thị trường dịch vụ hành chính công Việt Nam - Thực trạng và giải pháp

216

HỘI THẢO QUỐC TẾ: PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ KINH DOANH BỀN VỮNG TRONG ĐIỀU KIỆN TỒN CẦU HĨA

PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG DỊCH VỤ HÀNH CHÍNH CƠNG VIỆT NAM THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
Đồn Ngọc Xn*
TĨM TẮT: Kể từ Đại hội IX đến nay, Đảng đã ban hành nhiều Nghị quyết, Chỉ thị, trong đó đã chỉ rõ các
định hướng lớn về hành chính cơng như: “Tách cơ quan hành chính cơng quyền với tổ chức sự nghiệp”;
“tách hệ thống cơ quan hành chính cơng khỏi hệ thống cơ quan sự nghiệp; phát triển mạnh các dịch vụ
công cộng”; “Đặt yêu cầu cải cách thủ tục hành chính ngay trong quá trình xây dựng thể chế,… chuẩn
mực quốc gia về thủ tục hành chính; giảm mạnh các thủ tục hiện hành. Đẩy mạnh việc ứng dụng công
nghệ thông tin trong quản lý và điều hành của hệ thống hành chính nhà nước các cấp”; “đẩy mạnh xã
hội hóa đối với cung cấp các dịch vụ công”. Đặc biệt, Hội nghị lần thứ 5 và 6 Ban Chấp hành Trung ương
(khóa XII) đã ban hành Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 3/6/2017 về phát triển kinh tế tư nhân: “Tăng cường
ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hố dịch vụ hành chính cơng”; Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày
25/10/2017 về một số vấn đề tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn,
hoạt động hiệu lực, hiệu quả: “Chuyển một số nhiệm vụ và dịch vụ hành chính công mà Nhà nước không
nhất thiết phải thực hiện cho doanh nghiệp, các tổ chức xã hội đảm nhiệm”. Do vậy, việc xác định nhiệm
vụ, dịch vụ hành chính cơng nào đủ điều kiện để có thể chuyển giao được cho xã hội đảm nhiệm là một
nhiệm vụ rất quan trọng.
Từ khóa: Dịch vụ hành chính cơng, thị trường, Việt Nam.

Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý,
nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập cũng đã đưa ra nhiệm
vụ “phân định rõ hoạt động thực hiện nhiệm vụ chính trị do Nhà nước giao với hoạt động kinh
doanh dịch vụ của các đơn vị sự nghiệp cơng lập”; rà sốt để “xác định các dịch vụ sự nghiệp công
do ngân sách nhà nước phải bảo đảm, nhất là đối với vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc
thiểu số, vùng điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn”. Việc chuyển hóa các dịch vụ cơng được thực
hiện theo hai cách thức cơ bản, đó là: Nhà nước huy động sự tham gia của các nguồn lực (nhân
lực, tài lực và vật lực) thuộc khu vực ngoài Nhà nước vào cung ứng dịch vụ; Nhà nước từng bước
chuyển giao dịch vụ cho các cá nhân, tổ chức ngoài Nhà nước thực hiện. Tuy nhiên, lựa chọn cách

thức nào là do khả năng tham gia của xã hội quyết định mà khả năng đó phụ thuộc chủ yếu vào các
điều kiện kinh tế - xã hội khách quan ở từng giai đoạn phát triển, không thể tuỳ thuộc vào ý muốn
chủ quan của Nhà nước. Phạm vi vài viết này chúng tôi trao đổi xung quanh chủ đề về giải pháp
* Vụ trưởng Vụ Xã hội, Ban Kinh tế Trung ương


HỘI THẢO QUỐC TẾ: PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ KINH DOANH BỀN VỮNG TRONG ĐIỀU KIỆN TỒN CẦU HĨA

217

phát triển thị trường hay nói cách khác là phát triển các yếu tố cấu thành thị trường dịch vụ hành
chính cơng của Việt Nam.
Tổng quan về thị trường dịch vụ hành chính cơng
Dịch vụ cơng là những hoạt động phục vụ các lợi ích chung, thiết yếu, các quyền, lợi ích
hợp pháp của cá nhân và tổ chức, do Nhà nước trực tiếp đảm nhận hay ủy quyền cho tổ chức,
cá nhân khác thực hiện nhằm bảo đảm trật tự, lợi ích chung và công bằng xã hội. Xét theo lĩnh
vực cung ứng dịch vụ, dịch vụ công gồm 3 loại: dịch vụ công trong lĩnh vực sự nghiệp; dịch vụ
công trong lĩnh vực cơng ích và dịch vụ cơng trong lĩnh vực hành chính nhà nước hay cịn gọi
là dịch vụ hành chính cơng. Như vậy, dịch vụ hành chính công là một bộ phận cấu thành của
dịch vụ công, là loại dịch công vụ gắn liền với chức năng quản lý nhà nước nhằm đáp ứng yêu
cầu của người dân. Như vậy, dịch vụ hành chính cơng là một loại dịch vụ cơng do các cơ quan
hành chính nhà nước hoặc tổ chức được ủy quyền thực hiện để phục vụ các quyền và nghĩa vụ
cơ bản của các tổ chức và công dân. Xuất phát từ chức năng của Nhà nước, hành chính cơng là
hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền quản lý hành chính nhà nước, sử dụng
nguồn lực cơng để thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao hoặc hoạt động của tổ
chức, cá nhân được ủy quyền cung ứng dịch vụ công theo quy định của pháp luật. Dịch vụ hành
chính cơng là những dịch vụ liên quan đến hoạt động thực thi pháp luật, không nhằm mục tiêu
lợi nhuận, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho tổ chức, cá nhân dưới hình thức các loại
giấy tờ có giá trị pháp lý trong các lĩnh vực mà cơ quan nhà nước đó quản lý. Mỗi dịch vụ hành
chính cơng gắn liền với một thủ tục hành chính để giải quyết hồn chỉnh một cơng việc cụ thể

liên quan đến tổ chức, cá nhân.
Đặc trưng dịch vụ hành chính cơng
- Dịch vụ hành chính cơng gắn với thẩm quyền mang tính quyền lực pháp lý. Thẩm quyền
này gắn liền với các hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước trong việc thực hiện các quyền và
nghĩa vụ có tính pháp lý của các tổ chức và công dân như cấp các loại giấy phép, giấy khai sinh, xử
lý vi phạm hành chính… nhằm giải quyết quyền và lợi ích hợp pháp cho người dân, là hoạt động
phục vụ người dân từ phía cơ quan hành chính nhà nước. Do dịch vụ hành chính cơng gắn liền với
thẩm quyền hành chính pháp lý của bộ máy nhà nước nên loại dịch vụ này chỉ có thể do các cơ
quan hành chính nhà nước thực hiện.
  - Dịch vụ hành chính cơng nhằm phục vụ cho hoạt động quản lý của nhà nước. Bản chất
dịch vụ hành chính công không thuộc về chức năng quản lý nhà nước song lại là những hoạt động
nhằm phục vụ cho chức năng quản lý nhà nước. Chính vì vai trị phục vụ cho việc quản lý nhà nước
đó mà nhiều lúc bị nhầm lẫn các dịch vụ này chính là hoạt động quản lý nhà nước. Dịch vụ hành
chính cơng tuy là hoạt động phục vụ nhu cầu của người dân song những nhu cầu, địi hỏi này khơng
phải xuất phát từ nhu cầu tự thân của họ mà phát sinh xuất phát từ các quy định của Nhà nước để
quản lý nhà nước được tốt hơn.
- Dịch vụ hành chính cơng là những hoạt động khơng vì lợi nhuận, Nhà nước trang trải chi phí
thực hiện các hoạt động này bằng ngân sách có nguồn thu từ thuế. Nếu có là thu tiền thì thu dưới
dạng lệ phí đối với người cần dịch vụ để nộp ngân sách nhà nước, lệ phí khơng mang tính chất bù


218

HỘI THẢO QUỐC TẾ: PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ KINH DOANH BỀN VỮNG TRONG ĐIỀU KIỆN TỒN CẦU HĨA

đắp hao phí lao động cho bản thân người cung cấp dịch vụ mà chủ yếu nhằm tạo ra sự công bằng
giữa người sử dụng dịch vụ với người không sử dụng dịch vụ.
-  Mọi người dân có quyền ngang nhau trong việc tiếp cận và sử dụng các dịch vụ này với tư
cách là đối tượng phục vụ của chính quyền. Nhà nước có trách nhiệm và nghĩa vụ cung cấp dịch
vụ để phục vụ cho mọi người dân. Điều này xuất phát từ chỗ Nhà nước là một cơ quan công quyền

được nhân dân lập ra để phục vụ lợi ích chung của cơng đồng. Vai trị của Nhà nước là bảo đảm
sự ổn định, công bằng và hiệu quả của xã hội; Nhà nước phục vụ cho quyền lợi của tất cả người
dân theo nguyên tắc công bằng. Hơn nữa, các dịch vụ mà Nhà nước cung ứng mang tính chất bắt
buộc đối với mọi đối tượng có liên quan, do đó nếu Nhà nước khơng thực hiện sự bình đẳng thì sẽ
khơng thực hiện được quản lý của mình đối với xã hội.
Các loại hình dịch vụ hành chính cơng
- Cơng chứng, chứng thực. Về tính chất cả công chứng, chứng thực đều là các hoạt động
chứng nhận tính xác thực của các hợp đồng, giao dịch hay các văn bản, giấy tờ mà theo quy định
của pháp luật phải công chứng, chứng thực. Quyền, nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức có liên quan xác
lập thơng qua các hợp đồng, giao dịch hay văn bản, giấy tờ. Khi các giao dịch, hợp đồng, các văn
bản, giấy tờ được cơng chứng, chứng thực thì phát sinh hiệu lực pháp lý, các quyền, nghĩa vụ trong
giao dịch, hợp đồng, văn bản chính thức có hiệu lực ràng buộc các bên.
- Cấp giấy phép, chứng chỉ hành nghề. Giấy phép là một loại giấy tờ do các cơ quan hành
chính nhà nước cấp cho các tổ chức và công dân để thừa nhận về mặt pháp lý quyền của các chủ
thể này được tiến hành một hoạt động nào đó phù hợp với các quy định của pháp luật trong lĩnh
vực này. Giấy phép là một công cụ để Nhà nước quản lý và điều tiết hoạt động của các chủ thể
theo chính sách và pháp luật trong các lĩnh vực có ảnh hưởng đáng kể đến đời sống xã hội, mà nếu
Nhà nước khơng kiểm sốt được các hoạt động này thì có thể dẫn đến những hậu quả tai hại cho
xã hội. Cấp giấy phép là nhóm dịch vụ thể hiện rõ nét nhất yếu tố quản lý hành chính. Giấy phép
hành nghề/chứng chỉ hành nghề là một loại giấy tờ chứng minh chủ thể này có đủ khả năng và điều
kiện hoạt động ở một ngành nghề nhất định. Việc cấp giấy phép hành nghề ở một số lĩnh vực là
nhằm bảo đảm cho sự an toàn và lành mạnh trong lĩnh vực nghề nghiệp nhất là ở một số lĩnh vực
đặc biệt cần có trình độ chun môn, nghiệp vụ và kỹ năng cao.
- Cấp đăng ký và giấy chứng nhận. Cấp đăng ký và cấp giấy chứng nhận là nhóm dịch vụ bao
gồm nhiều dịch vụ nhất và liên quan đến hầu hết các cơ quan hành chính nhà nước từ trung ương
đến địa phương. Trong dịch vụ này, cá nhân, tổ chức phải đăng ký với cơ quan nhà nước các thông
tin về nhân thân; về tài sản hoặc về những hành vi, những sự kiện nhất định liên quan đến cá nhân,
tổ chức. Việc đăng ký và cấp giấy chứng nhận vừa bảo vệ trực tiếp quyền lợi của cá nhân, tổ chức
thực hiện việc đăng ký vừa góp phần bảo vệ các bên liên quan trong các giao dịch.
- Dịch vụ thu các khoản đóng góp vào ngân sách và các quỹ tài chính ngồi ngân sách nhà

nước. Các hoạt động này gắn với nghĩa vụ mà Nhà nước yêu cầu các chủ thể trong xã hội liên quan
đến nghĩa vụ với nhà nước phải thực hiện.
- Dịch vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân và xử lý các vi phạm hành chính. Hoạt
động này nhằm bảo vệ các quyền cơ bản của công dân trong mối quan hệ giữa cơ quan hành chính
nhà nước với cơng dân.


HỘI THẢO QUỐC TẾ: PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ KINH DOANH BỀN VỮNG TRONG ĐIỀU KIỆN TỒN CẦU HĨA

219

Các yếu tố có thể ảnh hướng đến chất lượng cung ứng dịch vụ hành chính cơng
- Mơi trường chính trị, pháp lý, đó chính là sự ổn định chính trị, là các chính sách, quy định
pháp luật.
- Khả năng cung ứng dịch vụ của chủ thể cung ứng bao gồm các yếu tố thẩm quyền pháp lý,
tổ chức bộ máy cung ứng dịch vụ hành chính cơng và chất lượng nguồn nhân lực.
- Yêu cầu của người thụ hưởng dịch vụ: Khách hàng ngày càng đa dạng và có xu hướng gia
tăng, khó đốn về nhu cầu cũng như u cầu.
- Điều kiện về cơ sở vật chất, kỹ thuật để cung cấp dịch vụ hành chính cơng.
- Quy trình cung ứng dịch vụ hành chính cơng.
Đánh giá thực trạng phát triển dịch vụ hành chính cơng Việt Nam
Kết quả đạt được
Một là, góp phần thay đổi tư duy quản lý hành chính nhà nước. Trong quá trình chuyển đổi
và vận hành nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, hành chính nhà nước đang thực
hiện chuyển chức năng quản lý là chủ yếu sang chức năng phục vụ, cung cấp dịch vụ cơng. Trong
q trình đó, sự kết hợp giữa Nhà nước với các thành phần kinh tế trong hoạt động cung cấp dịch
vụ đang dần trở nên phổ biến. Hoạt động cung cấp dịch vụ thu phí vốn do Nhà nước quản lý đang
được chuyển dịch dần sang khu vực tư (ví dụ các văn phịng cơng chứng tư), Nhà nước chỉ đóng
vai trị xúc tiến. Trong điều kiện hiện nay, hoạt động cung cấp dịch vụ công đang được Nhà nước
thực hiện bằng nhiều biện pháp khác nhau; nhưng tinh thần chung là các cơ quan hành chính nhà

nước chỉ tập trung cung cấp những loại hàng hoá và dịch vụ xã hội cần, mà khu vực tư không cung
cấp được hoặc cung cấp không hiệu quả. Về mặt nguyên tắc, Nhà nước không nhất thiết phải trực
tiếp cung cấp các dịch vụ cơng mà có trách nhiệm đảm bảo rằng các dịch vụ đó được cung cấp
trên thực tế.
Hai là, phát triển dịch vụ hành chính kết hợp với cải cách thủ tục hành chính góp phần quan
trọng nâng cao hiệu lực, hiệu quả của bộ máy nhà nước. Thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ
năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII về đẩy mạnh cải cách nền hành chính, nâng cao
hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước trong những năm qua, bên cạnh những cải cách về
kinh tế và đổi mới quan trọng trong hệ thống chính trị, thì cải cách hành chính ln được Đảng và
Nhà nước ta xác định là một khâu quan trọng mang tính đột phá nhằm xây dựng nền hành chính
cơng vững mạnh, chuyên nghiệp với các mục tiêu cụ thể được phản ánh trong “Chương trình tổng
thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020” và được triển khai toàn diện trên diện rộng.
Ba là, góp phần thúc đẩy cải cách thể chế, tổ chức bộ máy hành chính, xây dựng và nâng cao
chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, đến cải cách tài chính cơng và hiện đại hóa nền hành chính
cơng. Nhà nước đã chú trọng đổi mới và nâng cao chất lượng cung ứng dịch vụ hành chính cơng,
coi đó là một khâu quan trọng trong thực hiện chương trình cải cách nền hành chính; sáp nhập,
tổ chức lại các đơn vị hành chính theo hướng tinh gọn, gắn với tinh giản biên chế tại các cơ quan
hành chính nhà nước.
Bốn là, các phương tiện kỹ thuật điện tử, tin học hiện đại để nâng cao chất lượng dịch vụ công
trong hoạt động cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, cấp phép đầu tư, cấp đăng ký xe máy,


220

HỘI THẢO QUỐC TẾ: PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ KINH DOANH BỀN VỮNG TRONG ĐIỀU KIỆN TỒN CẦU HĨA

giấy chứng minh thư nhân dân... đã được áp dụng rộng rãi; đã tổ chức đấu thầu các dự án chi tiêu
công; rà sốt để loại bỏ những thủ tục hành chính không cần thiết, các “giấy phép con” gây phiền
hà cho người dân khi tiếp cận dịch vụ hành chính cơng, rút ngắn thời gian cung ứng dịch vụ...
Năm là, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về dịch vụ hành chính cơng được quy định rải

rác trong hệ thống pháp luật và đã có những tác động tích cực trong quản lý, điều hành đối với các
cơ quan hành chính ở trung ương và địa phương; vừa tăng cường kỷ cương hành chính, vừa từng
bước tháo gỡ vướng mắc, khó khăn cho các ngành, các cấp trong quản lý hành chính nhà nước; góp
phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh, cải thiện môi trường kinh
doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong điều kiện hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
Tồn tại, hạn chế
Một là, hoạt động cung cấp dịch vụ hành chính cơng chưa đạt hiệu quả cao do sự cản trở và
tác động các yếu tố của bộ máy quan liêu chậm được đổi mới, rõ nhất là thủ tục hành chính cịn
phức tạp, phiền hà; quy trình cung ứng dịch vụ qua nhiều tầng nấc, phòng ban; thái độ cửa quyền,
nhũng nhiễu, quan liêu của một bộ phận cán bộ, công chức trực tiếp cung ứng dịch vụ… Việc tuyên
truyền, hỗ trợ sử dụng dịch vụ công trực tuyến chưa được thực hiện đầy đủ, thường xuyên dẫn đến
việc triển khai dịch vụ vẫn cịn thiếu tính đồng bộ, thống nhất. Bên cạnh đó, cơng tác tun truyền,
phổ biến về lợi ích của dịch vụ cơng trực tuyến vẫn cịn hạn chế dẫn đến chưa tạo các điều kiện
thuận lợi để người sử dụng tiếp cận với các dịch vụ công trực tuyến của cơ quan nhà nước.
Hai là, các thông tin cần thiết về thủ tục và cách thức, quy trình thực hiện dịch vụ hành chính
cơng, các thơng tin về quy hoạch, đất đai, tài nguyên... trong nhiều trường hợp chưa được công
khai rõ ràng, minh bạch nên dễ bị lợi dụng để sách nhiễu, gây khó khăn, phiền hà. Tổ chức và
người dân chưa thực sự dễ dàng, thuận tiện khi tiếp cận thông tin và tiếp cận dịch vụ hành chính
cơng.
Ba là, nhiều văn bản quy phạm pháp luật quy định về thủ tục hành chính của các cơ quan
nhà nước từ Trung ương đến địa phương còn rườm rà, phức tạp và chồng chéo, thậm chí khó hiểu
hoặc có nhiều cách hiểu khác nhau làm cho người cung ứng dịch vụ lúng túng, bị động; tổ chức,
công dân mất nhiều công sức, thời gian khi thực hiện, dẫn đến trốn tránh thực hiện các nghĩa vụ
của mình đối với cơ quan nhà nước.
Bốn là, một số loại dịch vụ hành chính cơng trong lĩnh vực thu nộp ngân sách chậm được
triển khai, thực hiện làm ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả của bộ máy quản lý thu ngân sách nhà
nước.
Năm là, sự phân công, phân cấp trong việc cung ứng dịch vụ công chưa thực sự được đẩy
mạnh theo hướng một công việc chỉ do một cơ quan giải quyết và chịu trách nhiệm, vẫn cịn tình
trạng cấp trên ôm đồm, chưa muốn giao hoặc chưa tin tưởng vào khả năng của cấp dưới.

Sáu là, tình trạng bất bình đẳng, phân biệt đối xử trong việc tiếp cận dịch vụ hành chính cơng
cịn khá phổ biến; doanh nghiệp nhà nước được ưu ái hơn so với doanh nghiệp ngồi quốc doanh;
người có chức quyền hoặc thân quen dễ tiếp cận các dịch vụ hơn người dân bình thường…
Bảy là, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của công chức, viên chức có trách nhiệm trong việc
cung ứng dịch vụ còn nhiều bất cập, hạn chế; phẩm chất, đạo đức của một bộ phận cán bộ, công


HỘI THẢO QUỐC TẾ: PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ KINH DOANH BỀN VỮNG TRONG ĐIỀU KIỆN TỒN CẦU HĨA

221

chức, nhất là người trực tiếp giải quyết các nhu cầu về dịch vụ hành chính cơng cho tổ chức, cơng
dân bị sa sút, biến chất; kỷ luật, kỷ cương công vụ còn lỏng lẻo...
Tám là, chưa xây dựng, khai thác các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành liên
quan đến tổ chức và công dân, do đó khi thực hiện cung cấp các dịch vụ cơng trực tuyến ở mức độ
3, mức độ 4, các cơ quan nhà nước mất rất nhiều thời gian trong việc kiểm tra, xác minh các thông
tin liên quan của hồ sơ đăng ký dịch vụ. Việc kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các hệ thống thông tin
của các cơ quan nhà nước trong cùng một tỉnh hoặc giữa một tỉnh với các bộ, cơ quan ngang bộ
hoặc giữa các cơ quan thuộc Chính phủ với nhau cịn gặp nhiều khó khăn về mặt pháp lý và cơ sở
hạ tầng. Do đó hạn chế trong việc chia sẻ thơng tin, dữ liệu để giải quyết các thủ tục hành chính
liên thông giữa các cơ quan với nhau trên môi trường mạng.
Giải pháp phát triển thị trường dịch vụ hành chính công Việt Nam
Một là, cần thay đổi cơ bản tư duy quản lý nhà nước chuyển từ quản lý hành chính mệnh lệnh
sang quản lý thông qua phục vụ, lấy đối tượng quản lý làm trung tâm để phục vụ, thông qua để
thực hiện chức năng quản lý nhà nước về nền hành chính phục vụ nhân dân, đảm bảo sự tiếp cận dễ
dàng và công bằng của công dân đối với dịch vụ hành chính cơng. Vì sự hài lịng, lấy sự hài lòng
của người thụ hưởng dịch vụ hành chính cơng làm thước đo đánh giá chất lượng dịch vụ.
Hai là, cần phân định nội dung, vai trò, nhiệm vụ hành chính phục vụ và hành chính dịch vụ.
Cùng với việc thực hiện cải cách hành chính là hồn thiện chức năng, nhiệm vụ của chính quyền
các cấp; giảm đầu mối, bỏ cấp trung gian theo hướng xây dựng hệ thống cơ quan hành chính thống

nhất, thơng suốt, hiện đại và đúng với vai trò; thực hiện nhất quán nguyên tắc: một việc chỉ giao
cho một cơ quan, một người chịu trách nhiệm chính. Trên cơ sở đó, phân định nội dung, vai trị,
nhiệm vụ hành chính phục vụ và hành chính dịch vụ làm cơ sở xác định nhiệm vụ của Nhà nước
đối với hành chính phục vụ là đảm bảo ngân sách để thực thi nhiệm vụ theo chức năng; đồng thời
là cơ sở tạo nhu cầu cho phát triển thị trường dịch vụ hành chính nhà nước.
Ba là, cần quy hoạch, kế hoạch phát triển thị trường và danh mục dịch vụ hành chính cơng
gắn với sắp xếp, nâng cao hiệu lực của bộ máy Nhà nước. Tập trung rà soát và cải cách mạnh mẽ
các thủ tục hành chính, tạo mơi trường thuận lợi nhất cho sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp
và nhu cầu chính đáng của người dân, đặc biệt lưu ý các lĩnh vực, như: thành lập, giải thể, tạm
ngưng, phá sản doanh nghiệp; đăng ký kinh doanh và chứng nhận đầu tư; đầu tư xây dựng cơng
trình, dự án và nhà ở; quyền sử dụng đất và quyền sở hữu tài sản; xuất nhập khẩu; nộp thuế; hộ tịch,
hộ khẩu, giấy chứng minh nhân dân, hộ chiếu, thị thực xuất nhập cảnh; công chứng, chứng thực;
thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp…Đồng thời, xử lý nghiêm những cá nhân và tổ chức tuỳ tiện đặt
ra các quy định trái pháp luật, trái thẩm quyền, gây khó khăn, phiền hà cho các đơn vị, tổ chức và
người dân khi tiếp cận dịch vụ. Đề cao trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính trong
hoạt động cung cấp dịch vụ hành chính công; cấu trúc lại một số cơ quan nhà nước theo hướng
tổ chức dịch vụ hành chính cơng hoạt động mơ hình doanh nghiệp xã hội do nhà nước thành lập
để thực hiện một số thủ tục, công việc hành chính gắn với hiệu lực, hiệu quả và nguồn lực nhà
nước giao (theo kết quả đầu ra)1. Trên cơ sở đó, thực hiện việc quy hoạch, kế hoạch phát triển thị
trường và danh mục dịch vụ hành chính cơng gắn với sắp xếp, nâng cao hiệu lực của bộ máy Nhà
*

*

Chỉ tính riêng lĩnh vực thuế, hải quan, kho bạc nhà nước khoảng gần 70 ngàn công chức, viên chức …


222

HỘI THẢO QUỐC TẾ: PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ KINH DOANH BỀN VỮNG TRONG ĐIỀU KIỆN TỒN CẦU HĨA

nước; hiện đại hố nền hành chính, đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng nâng cao tính chuyên nghiệp của
bộ máy hành chính, của cán bộ, công chức, đặc biệt là kỹ năng hành chính và áp dụng cơng nghệ
thơng tin vào hoạt động của cơ quan hành chính. Quy hoạch, xây dựng công sở theo hướng tập
trung và từng bước hiện đại, có đủ điều kiện và phương tiện làm việc, tạo thuận lợi cho người dân
khi đến liên hệ và giải quyết công việc.
Bốn là, ban hành hệ thống pháp luật phát triển thị trường dịch vụ hành chính cơng, trong đó
chú trọng các yếu tố đảm bảo chất lượng gắn với phí phục vụ dịch vụ hành chính cơng; trách nhiệm
nghĩa vụ và quyền của các bên tham gia cung cấp và sử dụng dịch vụ hành chính cơng. Hồn thiện
thể chế, chính sách, cơ chế quản lý và tổ chức cung ứng phù hợp với đặc điểm, tính chất của từng
loại hình dịch vụ cơng, trong đó tính đến đặc thù đối với những dịch vụ là trách nhiệm của Nhà
nước. Công khai các thủ tục (các loại giấy tờ, biểu mẫu) và quy trình giải quyết cơng việc, thời gian
giải quyết, phí và lệ phí theo quy định để nhân dân biết và thực hiện thuận lợi. Tập trung cải cách
theo hướng đơn giản, minh bạch, công khai về thủ tục hành chính. Xây dựng và đưa vào thực hiện
các quy định về quyền được thông tin của người dân, tạo điều kiện để người dân tham gia, giám
sát hoạt động của cơ quan cung ứng dịch vụ hành chính cơng. Tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện có
hiệu quả cơ chế một cửa, một cửa liên thơng tại các cơ quan hành chính nhà nước. Để phát triển
thị trường dịch vụ hành chính cơng Việt Nam theo hướng bền vững, thúc đẩy nâng cao hiệu lực và
hiệu quả của bộ máy hành chính nhà nước cần nghiên cứu ban hành Luật Dịch vụ công (tương tự
như dự án Luật Hợp tác công tư) nhằm quy định phạm vi, nội hàm các yếu tố thị trường cũng như
vai trò của Nhà nước, các bên tham gia cung cấp và sử dụng dịch vụ; tạo điều kiện phát triển các
loại hình doạnh nghiệp xã hội, doanh nghiệp phi lợi nhuận trong lĩnh vực dịch vụ hành chính cơng
tạo sự kết nối, giữa người dân và doanh nghiệp trong mối quan hệ chặt chẽ với cơ quan nhà nước
trong việc quản lý dịch vụ hành chính nhà nước.
Năm là, tạo điều kiện để các hội nghề nghiệp, người dân tham gia cung cấp, cũng như giám
sát thị trường dịch vụ hành chính cơng. Vấn đề phát triển dịch vụ hành chính cơng trong nền hành
chính nhà nước đang được cả xã hội quan tâm. Để thực hiện mục tiêu công bằng, dân chủ, văn
minh, đưa đất nước phát triển và hội nhập, phù hợp với xu thế chung của khu vực và thế giới, cần
xây dựng một nền hành chính công vững mạnh, nhưng trước hết phải nâng cao các dịch vụ hành
chính cơng, giúp người dân tiếp cận dịch vụ tốt hơn. Đưa tư duy phục vụ vào sứ mệnh tổ chức của

hành chính cơng; gắn phát triển dịch vụ công với việc phát huy, sử dụng hệ thống bộ máy các tổ
chức chính trị xã hội và doanh nghiệp dịch vụ thơng tin, truyền thơng, bưu chính trong việc tham
gia cung ứng một hoặc một số khâu trong quy trình cung cấp dịch vụ; nghiên cứu thành lập các
nhóm cơng tác chính sách để điều phối việc lập và thực hiện kế hoạch giữa các ngành, nhấn mạnh
việc xác định trình tự cơng việc và theo dõi kết quả hoạt động. Tạo điều kiện giám sát các lĩnh vực
cơng một cách thường kỳ, tập trung vào các khía cạnh liên quan đến vai trị của hành chính cơng
vào phát triển kinh tế, huy động sự tham gia của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức đồn
thể, chính trị xã hội cũng như các tổ chức xã hội, xã hội nghề nghiệp trong việc cung cấp dịch vụ
hành chính cơng.
Sáu là, ứng dụng cơng nghệ thơng tin trong giải quyết thủ tục hành chính ln là nhiệm vụ
trọng tâm, chiến lược. Trong bối cảnh đang xây dựng Chính phủ điện tử cần ứng dụng mạnh mẽ
cơng nghệ thông tin trong hoạt động trợ giúp pháp lý nói chung và trong quản lý trợ giúp pháp lý


HỘI THẢO QUỐC TẾ: PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ KINH DOANH BỀN VỮNG TRONG ĐIỀU KIỆN TỒN CẦU HĨA

223

nói riêng, nhất là trong việc giám sát, đánh giá chất lượng và hiệu quả trợ giúp pháp lý. Trước xu
thế phát triển của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư cùng với q trình tồn cầu hóa đã và
đang tác động mạnh mẽ, toàn diện đến mọi mặt của đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội trên
tồn thế giới. Nhiều nước trên thế giới trong đó có Việt Nam đang tìm cách nắm bắt các cơ hội từ
cuộc cách mạng này nhằm tạo bước chuyển biến, đột phá trong phát triển kinh tế, xã hội góp phần
thực hiện thành cơng q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo Nghị quyết số 52-NQ/
TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc
Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Bảy là, nâng cao nhận thức và hành động của cả hệ thống cơ quan hành chính nhà nước ý thức
phục vụ dân, gần dân, giúp dân, học dân, lấy sự hài lòng của người dân làm thước đo mức độ hồn
thành nhiệm vụ của mình. Khắc phục tình trạng thiếu trách nhiệm hoặc đùn đẩy khó khăn của cán
bộ, công chức cho người dân và doanh nghiệp. Xử lý nghiêm các hành vi nhũng nhiễu, gây phiền

hà cho người dân, doanh nghiệp trong quá trình quản lý hành chính. Tạo lập cơ sở pháp lý đảm
bảo quyền giám sát trực tiếp của nhân dân đối với hoạt động của bộ máy hành chính, tăng cường
các hình thức dân chủ trực tiếp để người dân tham gia vào công việc của Nhà nước ngày càng thực
chất và có hiệu quả. Đồng thời, cần sử dụng đồng bộ các cụ kiểm tra, thanh tra, kiểm toán nhằm
đảm bảo sự tuân thủ pháp luật đối với dịch vụ hành chính cơng./.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:
United Nations Development Programme - UNDP, Hành chính cơng và phát triển kinh tế ở
Việt Nam: Tái thiết nền hành chính cơng cho thế kỷ 21, Báo cáo nghiên cứu, 2009.
Nguyễn Văn Đồng, Thực tiễn dịch vụ hành chính cơng trực trong nền hành chính nhà nước
Việt Nam, Tạp chí Tổ chức Nhà nước, ngày 13/4/2018.