SKKN

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b> CHỦ ĐỀ HỘI THẢO : </b>

<b> MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ DẠY HỌC môn SINH HỌC Ở THCS </b>
<b> THEO CHUẨN KIẾN THỨC KỸ NĂNG </b>

A. ĐẶT VẤN ĐỀ (Lý do chọn chuyên đề )

Nâng cao chất lượng giáo dục đang là vấn đề mà được toàn xã hội quan tâm,
trong khi kiến thức SGK đang quá tải so với trình độ nhận thức của học sinh, làm
cho giáo viên trong soạn giảng gặp nhiều khó khăn: Về xác định trọng tâm của bài
dạy, về việc đặt câu hỏi trong bài giảng như thế nào để khai thác hết nội dung kiến
thức của bài dạy hợp lý mà không ôm đồm, không quá tải đối với học sinh, về ra
đề kiểm tra làm sao cho phù hợp các đối tượng học sinh khác nhau nhưng đảm bảo
chỉ tiêu chất lượng.

Sau hơn một năm thực hiện dạy học và kiểm tra đánh giá theo chuẩn kiến
thức- kỷ năng Bộ GD&ĐT ban hành, là giáo viên giảng dạy bộ môn sinh học ở
trường THCS chúng tôi nhận thấy :

- Đa số giáo viên đang lúng túng khi thực hiện SGK là pháp lệnh, nay
chuẩn KT-KN là pháp lệnh trong giảng dạy

- Chất lượng giáo dục giữa các vùng miền chưa tạo nên mặt bằng thống nhất
- Thực hiện chuẩn kiến thức-kỹ năng giáo viên cịn gặp một số khó khăn:
Xác định mục tiêu bài dạy như thế nào cho phù hợp. Có nên mở rộng thêm kiến
thức để phát huy tính cực chủ động, sáng tạo của học sinh hay không?....

* Bên cạnh dạy học theo chuẩn KT-KN thì giáo viên cũng phải có phương
pháp dạy học phù hợp, vận động linh hoạt trong từng bài, chương cụ thể nhằm
mục đích giúp học sinh hứng thú học tập và lĩnh hội kiến thức một cách chủ động,
đồng thời xây dựng cho các em có kĩ năng sống, niềm tin khoa học vào những

kiến thức đã học, giải quyết xử lý những vấn đề tương tự nảy sinh xung quanh các
em và có thể vận dụng những kiến thức đã học để giải thích các hiện tượng thực
tế.

Nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy chúng tôi đã nghiên cứu áp dụng một số
vấn đề cần thảo luận khi thực hiện dạy học theo chuẩn kiến thức- kỹ năng bộ môn
sinh học ở THCS .

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1. Cơ sở lý luận:

- Chuẩn kiến thức, kỹ năng các môn học cấp trung học phổ thông đã được
quy định tại Chương giáo dục phổ thông (Quyết định 16/2006/QĐ-Bộ GD&ĐT
ngày 5/5/2006). Năm học 2010 - 2011 là năm thứ hai Bộ GD - ĐT ban hành
"Hướng dẫn chuẩn kiến thức- kỹ năng chương trình THCS" nhằm giúp GV biết
được cái đích tối thiểu về kiến thức- kỹ năng cần trang bị cho HS, HS biết được
cái đích tối thiểu để phấn đấu, rèn luyện, là căn cứ để ra đề kiểm tra , đánh giá phù
hợp với yên cầu dạy và học.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

trình đánh giá kết quả học tập. Vì thế, để việc học tập, ôn luyện đạt kết quả cao,
các nhà trường cần chủ động xây dựng kế hoạch ôn tập, tập trung vào những kiến
thức, kỹ năng cơ bản nằm trong chuẩn kiến thức- kỹ năng của chương trình
THCS, sao cho phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương và khả năng nhận
thức của HS.

- Chuẩn kiến thức- kỹ năng của một cấp học, lớp học, môn học là yêu cầu
cơ bản, tối thiểu về kiến thức, kỹ năng mà HS cần phải đạt được sau khi hồn
thành chương trình giáo dục của từng cấp học, lớp học, môn học tương ứng.

- Chuẩn kiến thức, kỹ năng là căn cứ để biên soạn sách giáo khoa, và các tài

liệu hướng dẫn dạy học, kiểm tra, đánh giá; đồng thời cũng là căn cứ để xác định
mục tiêu của mỗi giờ học, mục tiêu của quá trình dạy học, đảm bảo chất lượng
giáo dục.

- Căn cứ vào chuẩn kiến thức, kỹ năng, các cơ quan quản lý giáo dục và các
trường xác định mục tiêu kiểm tra, đánh giá đối với từng bài kiểm tra, bài thi;
đánh giá kết quả giáo dục từng môn học, lớp học, cấp học, chỉ đạo, quản lý, thanh
tra, kiểm tra việc thực hiện dạy học.

<b> - Chuẩn kiến thức, kỹ năng là cơ sở pháp lý cho giáo viên căn cứ xác định</b>

mục tiêu cho từng bài học phù hợp với thực tế học sinh của trường và lựa chọn
phương pháp giảng dạy thích hợp, hiệu quả

2. Cơ sở thực tiễn:

* Thuận lợi: Khi thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng vào trong giảng dạy thì
tơi nhận thấy những thuận lợi sau:

- Dễ dàng xác định được mục tiêu, trọng tâm của bài dạy, không ôm đồm
kiến thức dẫn đến hiện tượng quá tải đối với học sinh.

- Dễ dàng phân loại đối tượng học sinh để từ đó có phương pháp giảng dạy
phù hợp.

- Thuận lợi trong việc ôn tập, ra đề, giúp giáo viên kiểm tra đánh giá đúng
đối tượng học sinh nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

* Khó khăn: Bên cạnh những thuận lợi thì khi thực hiện chuẩn kiến thức kĩ
năng cũng gặp khơng ít khó khăn:

- Nội dung một số bài dạy ở sách giáo khoa khơng có trong u cầu ở chuẩn
kiến thức - kĩ năng hoặc ngược lại ở chuẩn kiến thức-kĩ năng có nhưng sách giáo
khoa khơng có.

3. Nội dung:

<b> a.Dạy học theo chuẩn kiến thức- kỹ năng.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- Nhiều ý kiến cho rằng, dạy học theo chuẩn tối thiểu thì đánh giá kiểm tra
chỉ nên bó hẹp trong chuẩn kiến thức đó. Có vậy thì người dạy và người học mới
khơng cịn nỗi lo đề thi vượt ra ngồi quỹ đạo chương trình. Nhưng ở một khía
cạnh khác, dạy theo chuẩn kiến thức và kỹ năng khơng có nghĩa là cắt xén, lược
bỏ kiến thức trong chương trình mà là đối với các đối tượng học sinh khác nhau,
giáo viên phải biết cách áp dụng nội dung và phương pháp dạy học thích hợp. Với
học sinh trung bình thì bám sát chuẩn tối thiểu, để các em nắm được kiến thức cơ
bản. Với học sinh giỏi thì ngồi kiến thức chuẩn, giáo viên phải mở rộng thêm để
phát huy tính sáng tạo của các em. Đối với học sinh THCS, ngoài việc dạy cho các
em nắm kiến thức cơ bản, giáo viên cần mở rộng và nâng cao thêm cho các em có
điều kiện sau này học lên các lớp cấp trên.

Ví dụ: Trong bài 14 “ Bạch cầu - miễn dịch” (chương trình sinh học lớp 8)Về
mặt kiến thức theo tài liệu chuẩn của Bộ thì Giáo viên làm cho học sinh trình bày
được khái niệm miễn dịch, nêu được các loại miễn dịch, giải thích được vì sao nên
tiêm phịng. Đây chỉ là những nội dung tối thiểu, cơ bản nhất mà người GV cần
truyền đạt cho HS, ngồi ra GV có thể cho HS biết thêm về các hoạt động chủ yếu
của các loại bạch cầu tạo nên các hàng rào bảo vệ cơ thể, từ đó có cơ sở giải thích
cho tiêm phịng.

Hoặc bài 20 “ Hô hấp và các cơ quan hô hấp” SGK lớp 8. Ở phần 1 theo
kiến thức sách giáo khoa thì yêu cầu học sinh tìm hiểu khái niệm hô hấp, nhưng
chuẩn kiến thức kĩ năng chỉ yêu cầu ý nghĩa của hô hấp đối với cơ thể, do đó trong
tiến trình lên lớp thì khái niệm hơ hấp phải được nhắc lại vì kiến thức này các em
đã tìm hiểu trong chương trình sinh học lớp 6.

- Giáo viên cũng khơng nên có quan niệm dạy gì thi đó mà phải chú trọng
dạy những kỹ năng và phương pháp duy tư. Do đó, nếu hiểu khơng đúng và vận
dụng tài liệu này khơng khéo thì giáo viên sẽ làm HS thui chột khả năng tư duy,
sáng tạo. Vì vậy GV phải nắm rõ được học lực và khả năng từng học sinh mình
dạy; để xác định nội dung, kiến thức và phương pháp truyền đạt:

Ví dụ: trong bài 17 sinh 8 “Tim và mạch máu” Mục III “Chu kì co dản của
tim” chuẩn KT-Kn chỉ yêu cầu: nêu được chu kì hoạt động của tim(nhịp tim và thể
tích /phút). Để phát huy sáng tạo của học sinh chúng ta cần cho các em làm bài tập
về tìm số làn mạch trên phút, thời gian hoạt của một chu kì tim, thời gian của mỗi
pha co tâm nhĩ, co tâm thấy và pha dãn chung.

Hoặc trong bài 21 “ Hoạt động hơ hấp” ở mục I “ Thơng khí ở phổi” cũng cần
có bài tập về tính dung tích sống, khí bổ sung...

1. Trước hết, GV phải dạy cho tất cả HS nắm kiến thức chung, cơ bản nhất
của bài giảng; sau đó mới mở rộng, nâng cao theo từng đối tượng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

biệt trong quá trình soạn câu hỏi, bài tập kiểm tra, giáo viên phải chọn lựa cho phù
hợp đối tượng học sinh, không nên dùng một câu hỏi chung cho mọi học sinh.

3- Dạy hoc phải phù hợp với từng đối tượng học sinh: vì, mỗi trường,
mỗi lớp có nhiều đối tượng HS với trình độ, khả năng nhận thức khác nhau nên

việc tổ chức dạy - học để đạt theo chuẩn cũng khác nhau.

Theo chuẩn mới, giáo viên phải phân loại đối tượng HS.

<i><b>+ Với những học sinh có năng lực trung bình trở xuống, áp dụng nội dung</b></i>
dạy học bám sát chuẩn tối thiểu, tránh việc ơm đồm kiến thức dẫn đến tình trạng
q tải cho học sinh.

<i><b>+ Đối với học sinh khá, giỏi, căn cứ vào chuẩn tối thiểu để mở rộng việc</b></i>
cung cấp kiến thức, rèn luyện kỹ năng, phát huy tính sáng tạo ở học sinh. Nhưng
GV không nên ôm đồm kiến thức mà cần xác định mục tiêu KT - KN phù hợp cho
tiết dạy.

Chương trình bộ mơn sinh học được xác định mục tiêu về KT - KN theo
từng chủ đề. Trong mỗi nhủ đề GV xác định được số lượng đơn vị KT - KN, mức
độ cần đạt được của mỗi đơn vị KT - KN. Trên cơ sở mục tiêu của chủ đề GV xác
định mục tiêu của tiết học (bài học) và nội dung ôn tập để KT- ĐG một cách cụ
thể.

Mục tiêu về KT - KN trong tài liệu hướng dẫn thực hiện chuẩn KT - KN
cũng được viết theo chủ đề. Để xác định mục tiêu của tiết dạy, GV dựa vào tài liệu
hướng dẫn thực hiện chuẩn KT - KN kết hợp với phân phối chương trình và SGK
để tách mục tiêu từ các chủ đề thành mục tiêu của tiết học.

Ví dụ: Sinh học 8

<b>Mục tiêu về KT-KN của chủ đề: HƠ HẤP</b>

1* Kiến thức:
- Nêu ý nghĩa hơ hấp.

- Mô tả cấu tạo của các cơ quan trong hệ hơ hấp (mũi, thanh quản, khí quản, phế
quản và phổi) liên quan đến chức năng của chúng.

- Trình bày động tác thở(hít vào, thở ra) với sự tham gia của các cơ thở.

- Nêu rõ khái niệm về dung tích sống lúc thở sâu( bao gồm: Khí lưu thơng, khí
bổ sung, khí dự trữ và khí cặn)

- Phân biệt thở sâu với thở bình thường và nêu ý nghĩa của thở sâu
- Trình bày cơ chế của sự trao đổi khí ở phổi và ở tế bào

- Trình bày phản xạ tự điều hịa hơ hấp trong hơ hấp thường

- Kể các bệnh chính về cơ quan hơ hấp(Viêm phế quản, viêm phổi) và nêu các
biện pháp vệ sinh hô hấp. Tác hại của thuốc lá.

2* Kĩ năng:

- Sơ cứu ngạt thở- làm hơ hấp nhân tạo.

- Làm thí nghiệm để phát hiện ra CO2 trong khí thở ra.
- Tập thở sâu.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Tiết 1: của chủ đề hơ hấp (tiết 21 của chương trình sinh học 8)

<b> “Hô hấp và các cơ quan hô hấp” chúng ta xác định mục tiêu như sau:</b>
1* Kiến thức: - Nêu ý nghĩa hô hấp.

- Mô tả cấu tạo của các cơ quan trong hệ hô hấp (mũi, thanh

quản, khí quản, phế quản và phổi) liên quan đến chức năng của chúng.

2* Kĩ năng: - Quan sát, phân tích kênh hình và vận dụng kiến thức để giải
thích các hiện tượng thực tế, hoạt động nhóm.

3* Thái độ:

<b> b. Về Phương pháp</b>

Bên cạnh chuẩn kiến thức kĩ năng thì phương pháp dạy học cũng không
kém phần quan trọng, về đặc thù bộ môn sinh học nói chung và mơn sinh học 8
nói riêng thì phương pháp quan sát được sử dụng rất nhiều, ngoài ra cịn có sự hỗ
trợ của phương pháp hoạt động nhóm đã tạo nên tính tích cực chủ động cho học
sinh trong q trình học tập và đó là hai phương pháp chủ yếu tôi sử dụng cho bài
học này.

<i>( tham khảo G.án bài dạy)</i>

<b> c. Về Ôn tập theo chuẩn kiến thức, kỹ năng:</b>

- Trong việc ôn tập, cần kết hợp nhiều phương thức phù hợp để giúp HS có
thể đạt được hiệu quả cao nhất trong việc ôn tập. Việc tự học, tự ôn tập một cách
tích cực và tự giác cảu HS là rất quan trọng. Bên cạnh đó, các GV cần kết hợp
hướng dẫn HS tự học, tự ôn luyện; ôn tập theo nhóm và ơn tập chung cả lớp.

- Việc kết hợp nhiều phương thức ơn tập như vậy có tác dụng giúp HS tự
kiểm tra, đánh giá được kết quả ôn tập của mình đồng thời nhận được sự đánh giá
của giáo viên và các bạn trong nhóm học tập cũng như của cả lớp. Từ đó phát hiện
những phần kiến thức còn thiếu hụt để kịp thời bổ sung. HS cũng có thể trao đổi
với nhau những cách ơn tập hay, cách làm bài thi đạt kết quả cao.

4. Kết luận :

- Thực tế chuẩn kiến thức, kỹ năng đã được quy định tại chương trình giáo
dục phổ thông. Nhưng ở nhiều trường, học sinh đang bị nhồi nhét kiến thức, quá
tải vì giáo viên thụ động, khơng có khả năng xác định và bám sát chuẩn tối thiểu
dẫn đến việc dạy học vượt chuẩn tối thiểu cho những HS có trình độ nhận thức
trung bình, dưới trung bình.

- Vì vậy, Bộ GD - ĐT đã tổ chức biên soạn tài liệu "hướng dẫn của hướng
dẫn" này (hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kỹ năng) để tạo điều kiện cho
giáo viên trong công tác dạy học. "Tất cả giáo viên, chuyên viên, hiệu trưởng phải
có trong tay tài liệu dạy học theo chuẩn kiến thức, kỹ năng và xem đây là kim chỉ
nam trong quá trình dạy học". "Với tài liệu dạy học theo chuẩn kiến thức và kỹ
năng, giáo viên sẽ biết cách chọn lọc kiến thức nào từ sách giáo khoa để đưa vào
giảng dạy mà khơng cần đốn mị trọng tâm".

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

kiến thức - kỹ năng chuẩn chọn lọc từ sách giáo khoa, làm cơ sở thuận lợi hơn cho
GV và HS trong giảng dạy, học tập, kiểm tra, đánh giá. Tuy nhiên theo bản thân
tôi thiết nghĩ trong quá trình dạy học và ơn tập cho học sinh, nhà trường, GV chủ
nhiệm, các GV bộ môn cần hết sức chú trọng khâu thu nhận thông tin phản hồi về
những thuận lợi, khó khăn và kết quả ơn tập của HS, của lớp. Từ đó có sự điều
chỉnh hợp lý trong việc chỉ đạo và tổ chức ôn tập cho HS nhằm nâng cao hiệu quả
học tập. Trong những năm đầu thực hiện chuẩn KT-KN tùy điều kiện cụ thể của
từng trường và yêu cầu thực tế, có thể tổ chức kiểm tra khảo sát để thực hiện được
mục tiêu trên. Song cũng không nên tổ chức quá nhiều lần gây tâm lý nặng nề, tốn
kém thời gian và sức lực của GV và HS.

</div>

<!--links-->