Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến Pháp và Luật Hành Chính: Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai - Từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

………./……….

….…./……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN LÝ HÙNG CƢƠNG

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT
KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI – TỪ THỰC TIỄN
TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ
LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

Chuyên ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số

: 60 38 01 02

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. ĐINH VĂN MINH

THỪA THIÊN HUẾ - 2018


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả trong luận văn và trung thực chưa được công bố trong các cơng
trình khác. Nếu khơng đúng như đã nêu trên, tơi xin chịu hồn tồn trách
nhiệm về luận văn của mình.
Thừa Thiên Huế, ngày

tháng năm 2018

Học viên

Nguyễn Lý Hùng Cƣơng


LỜI CẢM ƠN
Với lịng kính trọng và sự tri ân sâu sắc, trước tiên tôi xin gửi lời cảm
ơn chân thành đến q Thầy, Cơ Học viện Hành chính Quốc gia đã trang bị
cho tôi nhiều kiến thức quý báu trong suốt thời gian qua.
Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn Giảng viên TS. Đinh Văn Minh đã
hết lòng giúp đỡ, hướng dẫn tận tình từ lúc định hướng chọn đề tài cũng như
q trình hồn thiện nghiên cứu, thầy luôn động viên và tạo mọi điều kiện
thuận lợi để giúp tơi có thể hồn thành luận văn này.
Tơi cũng xin cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp đã luôn quan tâm giúp
đỡ, cung cấp rất nhiều số liệu, chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tế để giúp tơi
có thể hoàn thành nghiên cứu này.
Trân trọng!
Hà Nội, ngày

tháng 5 năm 2018

Học viên

Nguyễn Lý Hùng Cƣơng


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục biểu đồ
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI
QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI ............................................................. 7
1.1. Cơ sở lý luận về khiếu nại và thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại
về đất đai ....................................................................................................... 7
1.1.1. Khái niệm về Khiếu nại và khiếu nại về đất đai ............................. 7
1.1.2. Đặc điểm của khiếu nại về đất đai: ................................................ 8
1.1.3. Giải quyết khiếu nại về đất đai ..................................................... 10
1.2. Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai ............................ 10
1.2.1. Khái niệm thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai..... 10
1.2.2. Nội dung hình thức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất
đai ............................................................................................................ 12
1.2.3.Trình tự thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai: ........ 15
1.3. Vai trò thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai ................. 22
1.3.1. Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai có vai trị quan
trọng trong việc đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng
đất ............................................................................................................ 23
1.3.2. Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai có vai trị quan
trọng trong việc quản lý nhà nước về đất đai .......................................... 24

1.3.3. Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai có vai trị quan
trọng trong việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân ......................... 25
1.3.4. Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai có vai trò quan
trọng trong việc tăng cường pháp chế của nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa ................................................................................................. 27
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại
về đất đai ..................................................................................................... 29
1.4.1. Hệ thống pháp luật ........................................................................ 30
1.4.2. Nhận thức pháp luật và ý thức trác nhiệm các chủ thể có liên quan
................................................................................................................. 30
1.4.3. Các điều kiện và môi trường thực hiện pháp luật ......................... 30
1.4.4. Điều kiện vật chất-kỹ thuật ........................................................... 31
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT
KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI – Ở TỈNH QUẢNG NGÃI ............................. 32
2.1. Pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai hiện nay............................... 32
2.2. Phân tích thực trạng thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
– ở tỉnh Quảng Ngãi .................................................................................... 35
2.2.1. Thơng tin chung về tỉnh Quảng Ngãi............................................ 35
2.2.2.Tình hình khiếu nại và giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn
tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2013 đến năm 2017 ......................................... 37
2.2.3. Thực hiện pháp luật của các cơ quan có thẩm quyền và trách
nhiệm giải quyết khiếu nại ...................................................................... 47
2.3. Đánh giá kết quả thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ...................................................................... 54
2.3.1. Những kết quả đạt được ................................................................ 54
2.3.2. Những tồn tại hạn chế và nguyên nhân ......................................... 57

Chương 3: GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI
QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI – TỪ THỰC TIỄN TỈNH QUẢNG
NGÃI .............................................................................................................. 60
3.1. Nhóm giải pháp chung ......................................................................... 60
3.1.1. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện pháp luật về giải quyết khiếu nại
đất đai, loại bỏ những quy định trùng lặp, mâu thuẫn, lạc hậu, không
nhất quán và bổ sung những quy định còn thiếu. ................................... 60
3.1.2. Tăng cường tuyên truyền phổ biến, nâng cao nhận thức và ý thức
pháp luật của người dân .......................................................................... 69
3.1.3. Nâng cao ý thức trách nhiệm của cơ quan, tổ chức cá nhân có thẩm
quyền giải quyết ...................................................................................... 70
3.1.4. Tăng cường đội ngũ cán bộ, bồi dưỡng kỹ năng nghiệp vụ, quan
tâm chế độ chính sách ............................................................................. 72
3.1.5. Tăng cường cơ sở vật chất và các điều kiện bảo đảm khác .......... 73
3.2. Nhóm giải pháp riêng cho tỉnh Quảng Ngãi: ....................................... 74
3.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng đối với thực hiện
pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. 74
3.2.2. Nâng cao hiểu biết về pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật của
các tổ chức, cá nhân khi thực hiện quyền khiếu nại về đất đai trên địa
bàn tỉnh Quảng Ngãi ............................................................................... 74
3.2.3. Nâng cao ý thức, trách nhiệm của người có thẩm quyền thực hiện
pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai................................................. 74
3.2.4. Tập trung phát triển các ngành kinh tế, tạo công ăn việc làm cho
người dân có đất bị thu hồi; giải quyết tốt chính sách đất đai cho đồng
bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi ................................. 75
3.2.5. Thực hiện dân chủ trong quá trình thực hiện pháp luật giải quyết
khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.................................. 75


3.2.6. Phát huy vai trị người có uy tín vào thực hiện pháp luật giải quyết

khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.................................. 76
3.2.7. Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện
pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi . 76
3.2.8. Tổng kết thực tiễn, rút kinh nghiệm, xử lý nghiêm các hành vi vi
phạm pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn
tỉnh........................................................................................................... 77
KẾT LUẬN .................................................................................................... 78
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 81


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BĐĐC

:

Bản đồ địa chính

GQKN

:

Giải quyết khiếu nại

GCN

:

Giấy chứng nhận

HĐND

:

Hội đồng nhân dân

QSDĐ

:

Quyền sử dụng đất

SDĐ

:

Sử dụng đất

UBND

:

Ủy ban nhân dân

XHCN

:

Xã hội chủ nghĩa

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Số hiệu biểu đồ

2.1

Tên biểu đồ
Tình hình tiếp nhận đơn thư khiếu nại
và đơn thư khiếu nại về đất đai.

2.2

Trang

36

Kết quả nhận và giải quyết đơn thư khiếu nại
về đất đai thuộc thẩm quyền.

42


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Theo Hiến pháp năm 2013 của Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam, tại Khoản 1, Điều 14 quy định: “Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam, các quyền con người, quyền cơng dân về chính trị, dân sự, kinh tế,
văn hóa, xã hội được cơng nhận, tơn trọng, bảo vệ, bảo đảm theo Hiến pháp

và pháp luật”. Để làm cơ sở thực hiện tốt quyền và lợi ích hợp pháp của công
dân, trong những năm qua Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản quy phạm
pháp luật và các văn bản hướng dẫn thi hành, chính sách, pháp luật về giải
quyết khiếu nại trên lĩnh vực đất đai cũng ngày càng được hồn thiện. Đây
chính là những cơ sở pháp lý cơ bản để đảm bảo thực hiện pháp luật giải
quyết khiếu nại về đất đai trong thực tế.
Thông qua thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai, Nhà
nước kiểm tra tính đúng đắn của các quyết định hành chính, hành vi hành
chính đã ban hành bị khiếu nại, từ đó có cơ sở hồn thiện pháp luật về khiếu
nại trong lĩnh vực đất đai, đồng thực phát huy được tính dân chủ trực tiếp, tạo
điều kiện thuận lợi để nhân dân tham gia vào công tác giám sát các hoạt động
của các cơ quan Nhà nước, cán bộ, công chức ngày càng được phát huy hiệu
quả hơn. Quảng Ngãi là tỉnh ven biển nằm trong vùng kinh tế trọng điểm của
Miền Trung, Quảng Ngãi hội đủ nhiều yếu tố hấp dẫn để các nhà đầu tư an
tâm khi đầu tư. Có vị trí chiến lược về an ninh, quốc phòng và là khu vực có
tiềm năng về đất đai.
Trong những năm qua việc thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về
đất đai đã đạt được nhiều kết quả tích cực; ý thức tuân thủ pháp luật, chấp
hành pháp luật, sử dụng pháp luật về khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của công
dân được nâng cao, nhiều vụ việc khiếu nại về đất đai của các tổ chức, cá
nhân được quan tâm xem xét, giải quyết kịp thời đúng quy định của pháp luật,


2

đúng người, đúng việc qua đó góp phần tăng cường pháp chế, ổn định chính
trị, kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được về thực hiện pháp luật
giải quyết khiếu nại về đất đai ở tỉnh Quảng Ngãi vẫn còn những tồn tại, hạn
chế nhất định. Một số cơ quan, người có thẩm quyền trong q trình ban hành

các quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực đất đai như:
Cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; giao đất; thu hồi đất; chuyển mục
đích sử dụng đất; bồi thường giải phóng mặt bằng ... chưa đúng trình tự, thủ
tục, thiếu minh bạch dẫn đến bức xúc của các chủ thể sử dụng đất từ đó phát
sinh nhiều khiếu nại về đất đai. Trong khi đó, sự phối hợp của các cơ quan
Nhà nước, người có thẩm quyền thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về
đất đai cịn chưa chặt chẽ, thiếu tính đồng bộ, khơng kết hợp giữa công tác
tiếp công dân, đối thoại và giải quyết khiếu nại nhất là ở cấp huyện, các sở,
ban, ngành chức năng về quản lý đất đai. Bên cạnh đó, một số vụ việc khiếu
nại về đất đai đã giải quyết kịp thời, đúng pháp luật nhưng chưa được tổ chức
thi hành kịp thời, chậm trễ.
Mặt khác, đối với tỉnh Quảng Ngãi có 06 huyện miền núi, có tính đặc
thù về dân cư, trình độ dân trí cịn thấp, sự hiểu biết pháp luật còn nhiều hạn
chế, nên nhiều vụ việc người đi khiếu nại vẫn không tuân thủ, không chấp
hành nghiêm pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Thậm
chí người đi khiếu nại cịn có thái độ cực đoan, q khích làm ảnh hưởng đến
trật tự xã hội ở một số vùng trên địa Quảng Ngãi. Đặc biệt các phần tử cơ hội
kích động người đi khiếu nại địi lại đất ơng, đất bà ngày xưa, lôi kéo khiếu
nại đông người, dẫn đến quá trình thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về
đất đai trên địa bàn một số huyện của tỉnh Quảng Ngãi diễn biến phứt tạp, trở
thành những điểm “nóng” gây mất tình hình an ninh trật tự xã hội.


3

Từ thực thế trên, việc nghiên cứu một cách toàn tiện, sâu sắc vấn đề
Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Quảng
Ngãi cả về phương diện lý luận và thực tiễn là vấn đề cấp thiết hiện nay.
Xuất phát từ thực tế trên, tôi mạnh dạn chọn đề tài “Thực hiện pháp luật
giải quyết khiếu nại về đất đai - Từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi” để làm đề tài

Luận văn Cao học chuyên ngành Luật Hiến pháp – Luật Hành chính nhằm đưa
ra giải pháp để bảo đảm thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại liên quan đến
lĩnh vực quản lý đất đai có hiệu quả, góp phần ổn định an ninh, chính trị nâng
cao đời sống xã hội.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn:
Pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai hiện nay đã được sự quan tâm
của nhiều nhà khoa học và các cấp chính quyền, sách, báo... dưới góc nhìn từ
thực tiễn và lý luận, như:
- Nguyễn Tuấn Khanh (2008), " Việc áp dụng pháp luật để giải quyết

khiếu nại về đất đai", Tạp chí Thanh tra, số 5/2008;
- Viện khoa học thanh tra, Thanh tra Chính phủ (2012), Khiếu nại hành
chính và giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam hiện nay.
- Doãn Hồng Nhung (2014), "Kỹ năng áp dụng pháp luật trong giải
quyết tranh chấp đất đai ở Việt Nam", Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội;
- Nguyễn Thị Hảo (2014), "Hòa giải trong giải quyết tranh chấp đất
đai", Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Luật học, Đại học Quốc gia Hà Nội;
- Đinh Văn Minh (2017), “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả giải
quyết khiếu nại về đất đai hiện nay”, Viện khoa học Thanh tra.
- Đinh Văn Minh (2017), "Thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về thu
hồi đất ở Việt Nam hiện nay – Những vấn đề lý luận và thực tiễn", Đề tài khoa
học cấp Bộ;


4

3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích của luận văn:
Nhằm tìm ra những ưu điểm, khuyết điểm, hạn chế và nguyên nhân trong
công tác quản lý đất đai, thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai trên

cơ sở lý luận về thực hiện Pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai - từ thực tiễn
tỉnh Quảng Ngãi. Từ đó tìm kiếm giải pháp phù hợp, đúng đắn và đúng quy
định của pháp luật để giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh nhằm góp
phần xây dựng trật tự an tồn xã hội, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội trên địa
bàn tỉnh ngày càng ổn định và phát triển.
3.2. Nhiệm vụ của luận văn:
Để đạt được kết quả mà luận văn đề ra, luận văn cần đặt ra những nhiệm
vụ sau:
- Làm sáng tỏ cơ sở lý luận thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về
đất đai, trong đó phân tích các khái niệm, đặc điểm, hình thức, vai trị và các
điều kiện bảo đảm thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai. Nghiên
cứu việc thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai có giá trị tham khảo
và vận dụng vào thực tiễn tại Quảng Ngãi.
- Phân tích các yếu tố tác động đến việc thực hiện pháp luật giải quyết
khiếu nại về đất đai; khảo sát, đánh giá đúng thực trạng việc thực hiện pháp luật
giải quyết khiếu nại về đất đai tại Quảng Ngãi nhằm tìm ra những kết quả đạt
được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân và để ra giải pháp bảo đảm thực
hiện tốt việc thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh
hiện nay.
- Trên cơ sở phân tích những mặt được, những mặt hạn chế và nguyên
nhân dẫn đến khiếu nại về đất đai từ thực tiễn trên địa bàn tỉnh, từ đó đề xuất và
xây dựng những giải pháp để bảo đảm thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại
về đất đai trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.


5

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn:
4.1. Đối tượng nghiên cứu của luận văn:
Luận văn chủ yếu nghiên cứu các quy định về thực hiện pháp luật giải

quyết khiếu nại về đất đai và đối với việc thực tiễn thực hiện các quy định đó
trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.
4.2. Phạm vi nghiên cứu của luận văn:
- Về không gian: Nghiên cứu việc thực hiện pháp luật giải quyết khiếu
nại về đất đai - từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi.
- Về thời gian: Nghiên cứu việc thực hiện Pháp luật giải quyết khiếu
nại về đất đai - Từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn từ năm 2013 đến
năm 2017.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Phương pháp luận:
- Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở của Chủ nghĩa Mác – Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm chính sách của Đảng và Nhà nước về
thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, đồng thời tham
khảo các cơng trình có liên quan đến đề tài được công bố.
5.2. Phương pháp nghiên cứu:
Luận văn được thực hiện theo phương pháp phân tích, tổng hợp, so
sánh, kết hợp nghiên cứu lý luận với thực tiễn thực hiện pháp luật giải quyết
khiếu nại về đất đai trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn:
- Về mặt lý luận: Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần vào giải
quyết một số vấn đề lý luận hiện nay đang đặt ra đối với thực hiện quyền dân
chủ trực tiếp của nhân dân, trong đó có vấn đề lý luận thực hiện pháp luật giải
quyết khiếu nại về đất đai nói chung và trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi nói
riêng.


6

- Về mặt thực tiễn: Luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo,
giúp các cấp uỷ Đảng, Chính quyền, Mặt trận và các đồn thể ở tỉnh Quảng

Ngãi có cơ sở để hoạch định, chỉ đạo thực hiện nghiêm túc về thực hiện pháp
luật giải quyết khiếu nại về đất đai góp phần nâng cao nhận thức cho cấp ủy,
đảng, chính quyền và nhân dân về pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai;
vai trò của các cơ quan hành chính Nhà nước, cán bộ, cơng chức trong việc
thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai.
Luận văn cũng sẽ có giá trị cho việc nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện
pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai đối với các vùng có điều kiện tự nhiên,
kinh tế, xã hội, văn hóa tương đồng như tỉnh Quảng Ngãi.
7. Kết cấu của luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, chữ viết tắt, tài liệu tham khảo, luận văn
gồm có 03 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về
đất đai.
Chương 2: Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai – Từ
thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi.
Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật giải quyết
khiếu nại về đất đai.


7

Chương 1:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT GIẢI QUYẾT
KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI
1.1. Cơ sở lý luận về khiếu nại và thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại
về đất đai
1.1.1. Khái niệm về Khiếu nại và khiếu nại về đất đai
Khiếu nại có nghĩa là: Yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm
quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định
kỷ luật cán bộ, cơng chức, viên chức khi có căn cứ cho rằng các quyết định

hay hành vi đó xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Theo Luật Khiếu nại năm 2011 quy định: “Khiếu nại là việc công dân,
cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định,
đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành
chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có
thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán
bộ, cơng chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp
luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Khiếu nại về đất đai là việc các cơ quan, tổ chức, cá nhân đề nghị cơ
quan nhà nước có thẩm quyền xem xét lại các quyết định hành chính hoặc
hành vi hành chính trong quản lý đất đai khi có căn cứ cho rằng các quyết
định, hành vi đó là xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Như chúng ta đã biết: "Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại
diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Nhà nước trao quyền sử dụng đất cho
người sử dụng đất theo quy định của Luật đất đai 2013. Người sử dụng đất có
quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến việc sử dụng đất, có quyền khiếu nại,
khởi kiện quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai.
Có thể thấy khiếu nại về đất đai là một dạng khiếu nại hành chính, chỉ việc


8

khiếu nại của các chủ thể là người nhằm hướng tới lợi ích của họ trong lĩnh
vực đất đai. Chủ thể khiếu nại đất đai rất đa dạng, là người sử dụng đất được
Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển
nhượng quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về đất đai. Các chủ thể
có quyền khiếu nại đến cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại
quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai khi có căn cứ cho rằng
các quyết định hành chính, hành vi hành chính đó xâm phạm trực tiếp đến
quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Về pháp lý, khiếu nại là quyền tự do, dân chủ của công dân và được
pháp luật công nhận, bảo hộ.
Quyền khiếu nại là quyền để bảo vệ quyền, là công cụ pháp lý để cơng
dân bảo vệ quyền và lợi ích đang bị quyết định hoặc hành vi trái pháp luật của
tổ chức, cá nhân, cơ quan nhà nước xâm phạm.
Khiếu nại là phương tiện để công dân tham gia quản lý Nhà nước, thể
hiện được nền dân chủ của một quốc gia, cơng dân có quyền giám sát các hoạt
động của cơ quan Nhà nước, của cán bộ, công chức, viên chức nhằm phát hiện
những sai phạm và Nhà nước xem xét, sửa chữa những hành vi vi phạm đó.
1.1.2. Đặc điểm của khiếu nại về đất đai:
1.1.2.1.Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai là một bộ phận
của thực hiện pháp luật về khiếu nại và được tiến hành bởi các chủ thể có
quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến quyền quản lý và sử dụng đất.
Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai là quá trình vận
dụng cái chung của các quy phạm pháp luật để giải quyết các việc riêng lẻ, cụ
thể. Điều này địi hỏi người có thẩm quyền áp dụng pháp luật phải vận dụng
cái chung phù hợp với cái riêng rất phong phú, đa dạng và phức tạp. Trên cơ
sở quy định chung của các quy phạm pháp luật về giải quyết khiếu nại trong
lĩnh vực đất đai, các cơ quan hành chính Nhà nước sẽ phân tích, đánh giá và


9

lựa chọn các quy định của pháp luật phù hợp để áp dụng đối với những tình
huống cụ thể.
Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai là lĩnh vực đặc thù
trong đời sống xã hội. Khác với nhiều quan hệ pháp luật, trong đó chủ thể
thực hiện chủ yếu là người sử dụng đất có quyền và nghĩa vụ khiếu nại các
quyết định hành chính và hành vi hành chính của cơ quan cơ quan hành chính
Nhà nước và người có thẩm quyền theo thủ tục hành chính, do đó pháp luật

giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai được thực hiện bởi chủ thể đặc thù.
1.1.2.2.Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai có nội dung khiếu
nại rất đa dạng và phứt tạp.
Cũng như việc thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại nói chung và
thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai nói riêng có nội dung khiếu
nại rất đa dạng, phức tạp trong đời sống xã hội, liên quan trực tiếp đến quyền
và lợi ích của người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất.
1.1.2.3.Về tính chất của việc thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất
đai là thực thi quyền chính trị - pháp lý giữa người có quyền lợi và nghĩa vụ
liên quan đến việc sử dụng đất
Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai thực chất là quan hệ
giữa người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng
đất với Nhà nước. Người sử dụng đất thực hiện quyền khiếu nại các quyết
định hành chính hoặc hành vi hành chính về đất đai đối với các cơ quan quản
lý hành chính Nhà nước về đất đai là thực hiện quyền chính trị - pháp lý của
mình theo quy định của pháp luật.
1.1.2.4.Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai phát sinh chủ yếu
từ các quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của các cơ quan quản
lý hành chính Nhà nước về đất đai


10

Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai phát sinh chủ yếu
từ các quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của các cơ quan quản
lý hành chính Nhà nước về đất đai, người có thẩm quyền trong quản lý hành
chính Nhà nước về đất đai, nên giải quyết là trách nhiệm của cơ quan hành
chính Nhà nước, vì vậy ý thức, trách nhiệm của người có thẩm quyền trong
các cơ quan hành chính Nhà nước là yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp
đến hiệu quả thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai.

Bản chất của giải quyết khiếu nại về đất đai là hoạt động pháp lý của
Nhà nước trong lĩnh vực quản lý đất đai, đòi hỏi phải thực hiện đúng trình tự
thủ tục mà pháp luật quy định. Đảm bảo các nguyên tắc, nguyên tắc pháp chế;
nguyên tắc khách quan; nguyên tắc công khai minh bạch; nguyên tắc dân chủ;
nguyên tắc kịp thời và nguyên tắc đối thoại.
1.1.3. Giải quyết khiếu nại về đất đai
Giải quyết khiếu nại về đất đai được hiểu là hoạt động của cơ quan nhà
nước có thẩm quyền bằng các hoạt động thẩm tra, xác minh, kết luận và ra
quyết định giải quyết khiếu nại về đất đai của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền trong việc xem xét lại các quyết định hành chính, hành vi hành chính
của cơ quan có thẩm quyền ban hành khi có căn cứ cho rằng các quyết định
hành chính, hành vi hành chính xâm phạm tới quyền, lợi ích hợp pháp của
người khiếu nại.
1.2. Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
1.2.1. Khái niệm thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai là khái niệm được
xây dựng dựa trên cơ sở khái niệm thực hiện pháp luật nói chung. Lý luận về
Nhà nước và Pháp luật khẳng định quá trình thực hiện pháp luật được diễn ra
tiếp nối với quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật của Nhà nước, xây
dựng pháp luật và thực hiện pháp luật đều là hoạt động có mục đích điều


11

chỉnh các quan hệ xã hội, trong đó xây dựng pháp luật là hoạt động đầu tiên
và có ý nghĩa quan trọng. Nhà nước đã ban hành các văn bản quy phạm pháp
luật là để điều chỉnh các quan hệ xã hội phát triển phù hợp với lợi ích chung
của Nhà nước. Để đạt được hiệu quả trước hết phải xây dựng một hệ thống
pháp luật hoàn chỉnh, được thể hiện thông qua các hoạt động của các cơ quan
quản lý Nhà nước, cán bộ, cơng chức, vai trị đó thuộc về quá trình thực hiện

pháp luật.
Thực hiện pháp luật có vai trị đưa pháp luật vào cuộc sống, theo Giáo
trình “Lý luận chung Nhà nước và pháp luật” của Trường Đại học Luật Hà
Nội: “Thực hiện pháp luật được quan niệm là q trình hoạt động có mục
đích làm cho các quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những
hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật”.
Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai, Nhà nước đã ban
hành các văn bản quy phạm pháp luật về khiếu nại, giải quyết khiếu nại nói
chung và khiếu nại về đất đai, giải quyết khiếu nại về đất đai nói riêng nhằm
bảo đảm trật tự kỷ cương, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức,
cá nhân, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước. Như vậy
Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai là hoạt động có mục đích
làm cho những quy định của pháp luật khiếu nại, khiếu nại về đất đai đi vào
thực tiễn đời sống xã hội, nhằm bảo đảm công bằng xã hội.
Từ những phân tích trên, thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất
đai có thể hiểu như sau: “Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
là hành vi thực tế, hoạt động có mục đích, hợp pháp được hình thành trong
q trình thực hiện hóa các quy định của pháp luật về khái nại trong lĩnh vực
đất đai, nhằm phát huy quyền dân chủ của nhân dân và bảo đảm quyền và lợi
ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân góp phần nâng cao hiệu quả quản lý
Nhà nước về đất đai”.


12

1.2.2. Nội dung hình thức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
Nội dung hình thức thực hiện pháp luật là cách thức mà các chủ thể
tiến hành các hoạt động có mục đích làm cho các quy định của pháp luật đi
vào cuộc sống. Theo lý luận về Nhà nước và pháp luật Việt Nam đều thống
nhất có bốn hình thức thực hiện pháp luật:

- Tn thủ pháp luật.
- Chấp hành pháp luật.
- Sử dụng pháp luật.
- Áp dụng pháp luật.
Từ những phương diện lý luận, nội dung hình thức thực hiện pháp luật
giải quyết khiếu nại về đất đai, được thể hiện như sau:
Một là, Tuân thủ pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
- Đối với người khiếu nại: Khi thực hiện tuân thủ pháp luật về khiếu
nại trong lĩnh vực đất đai được biểu hiện qua việc không được lợi dụng các
quyền tự do dân chủ của công dân để khiếu nại về đất đai; khơng được cố tính
khiếu nại khơng đúng với sự thật; khơng được kích động, lơi kéo người khác
tập trung đông người khiếu nại, gây rối trật tự an ninh, trật tự an tồn xã hội;
khơng xúc phạm uy tín của các cơ quan, tổ chức, cán bộ, cơng chức có trách
nhiệm giải quyết khiếu nại.
- Đối với người có thẩm quyền thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại
về đất đai: Tuân thủ pháp luật, không giải quyết các vụ việc vượt quá thẩm
quyền; không thụ lý và giải quyết các quyết định hành chính, hành vi hành
chính khơng liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người
khiếu nại, người khiếu nại không có năng lực hành vi dân sự. Nghiêm chỉnh
chấp hành thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai. Theo điều 6,
của Luật Khiếu nại năm 2011 quy định: “Cản trở, gây phiền hà cho người
thực hiện quyền khiếu nại; đe doạ, trả thù, trù dập người khiếu nại; Thiếu


13

trách nhiệm trong việc giải quyết khiếu nại; không giải quyết khiếu nại; làm
sai lệch các thông tin, tài liệu, hồ sơ vụ việc khiếu nại; cố ý giải quyết khiếu
nại trái pháp luật; Ra quyết định giải quyết khiếu nại khơng bằng hình thức
quyết định; Bao che cho người bị khiếu nại; can thiệp trái pháp luật vào việc

giải quyết khiếu nại; Cố tình khiếu nại sai sự thật; Kích động, xúi giục, cưỡng
ép, dụ dỗ, mua chuộc, lơi kéo người khác tập trung đông người khiếu nại, gây
rối an ninh trật tự công cộng; Lợi dụng việc khiếu nại để tuyên truyền chống
Nhà nước, xâm phạm lợi ích của Nhà nước; xuyên tạc, vu khống, đe dọa, xúc
phạm uy tín, danh dự của cơ quan, tổ chức, người có trách nhiệm giải quyết
khiếu nại, người thi hành nhiệm vụ, công vụ khác; Vi phạm quy chế tiếp công
dân; Vi phạm các quy định khác của pháp luật về khiếu nại và giải quyết
khiếu nại. Việc quy định các hành vi bị cấm ở trên nhằm bảo đảm cho thực
hiện pháp luật giải quyết khiếu nại nói chung và thực hiện pháp luật giải
quyết về đất đai nói riêng được thực hiện một cách đầy đủ, nghiêm túc bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại; bảo về quyền và lợi ích của
Nhà nước, tổ chức, cá nhân.
Hai là, chấp hành pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
Đây là một trong những hình thức thực hiện pháp luật, các chủ thể tham
gia thực hiện trách nhiệm, nghĩa vụ, pháp lý của mình bằng các hành động
tích cực trong các quy định của pháp luật như: Luật Khiếu nại năm 2011; Luật
Đất đai năm 2013; Luật Tiếp công dân....
- Đối với người khiếu nại về đất đai: Phải khiếu nại đúng người có
thẩm quyền giải quyết; phải có thái độ tơn trọng với người tiếp cơng dân, phải
trình bày trung thực sự việc, có chứng cứ về khiếu nại các quyết định hành
chính và hành vi hành chính; chấp hành các quyết định hành chính và hành vi
hành chính trong thời gian khiếu nại. Ngồi ra người khiếu nại thực hiện các
quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.


14

-Đối với các cơ quan hành chính Nhà nước, cán bộ, cơng chức có
trách nhiệm giải quyết khiếu nại và phối hợp giải quyết khiếu nại trong lĩnh
vực đất đai: Chấp hành nghiêm chỉnh về trách nhiệm giải quyết khiếu nại và

phối hợp giải quyết khiếu nại, phát huy tối đa hiệu lực hiệu quả của việc thực
hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai, bảo đảm thực hiện có hiệu quả
việc thực hiện pháp luật để giải quyết khiếu nại về đất đai. Các cơ quan, đơn
vị, tổ chức, cá nhân trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình
có trách nhiệm tiếp nhận, giải quyết kịp thời, đúng pháp luật các khiếu nại, xử
lý nghiêm các trường hợp vi phạm, bảo đảm cho quyết định giải quyết khiếu
nại được thi hành nghiêm chỉnh và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về
quyết định của mình. Mặt khác, Các cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm
phối hợp với các cơ quan có thẩm quyền trong việc giải quyết khiếu nại về đất
đai, cung cấp thông tin, tài liệu... theo yêu cầu của cơ quan đó.
Ba là, sử dụng pháp luật về khiếu nại đất đai
Sử dụng pháp luật gải quyết khiếu nại về đất đai đây cũng là một trong
các hình thức thực hiện pháp luật, các chủ thể thực hiện các quyền khiếu nại
về đất đai của mình một cách tự giác, nghĩa là thực hiện các hành vi mà pháp
luật khiếu nại về đất đai cho phép. Đây là một hình thức quan trọng nhất của
nhân dân và được pháp luật về khiếu nại đất đai quy định cụ thể trong các văn
bản quy phạm pháp luật, quy định quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân là
cơ sở pháp lý để các cơ quan hành chính Nhà nước phải tôn trọng và phải tạo
mọi điều kiện để nhân dân thực hiện quyền dân chủ cảu mình liên quan đến
khiếu nại trong lĩnh vực đất đai.
Chủ thể của hình thức này chủ yếu là đối tượng sử dụng đất đai, có
quyền khiếu nại các quyết định hành chính và hành vi hành chính của các cơ
quan hành chính Nhà nước liên quan đến quyền và lợi ích của mình về sử
dụng đất đai. Trên cơ sở đó nhân dân thể hiện được ý chí, nguyện vọng của


15

mình phù hợp với các quy định của pháp luật. Đây là một trong các tiêu chí
quan trong để đánh giá được hiệu quả của hoạt động thực hiện pháp luật giải

quyết khiếu nại về đất đai hiện nay.
Bốn là, Áp dụng pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
Áp dụng pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai, đây là hình thức
thực hiện pháp luật đặc biệt. Theo đó, Nhà nước thơng qua các cơ quan có
thẩm quyền cho các chủ thể thực hiện các quy định của pháp luật về giải
quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai hoặc tự mình căn cứ vào các quy định
của pháp luật khiếu nại để ban hành các quyết định hành chính trong lĩnh vực
đất đai. Áp dụng pháp luật là một hoạt động mang tính tổ chức, thể hiện
quyền lực Nhà nước, được thực hiện thông qua các cơ quan Nhà nước có
thẩm quyền.
Hình thức áp dụng pháp luật trong quá trình thực hiện pháp luật giải
quyết khiếu nại về đất đai chỉ phát sinh khi người sử dụng đất cho rằng quyết
định hành chính, hành vi hành chính về đất đai có dấu hiệu vi phạm phám luật
ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Vì vậy hình thức áp dụng
pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai có vai trị rất quan trọng trong việc
xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân vaf vì dân.
Tóm lại, thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai bao hàm
đẩy đủ các hình thức: Tuân thủ pháp luật; Chấp hành pháp luật; Sử dụng pháp
luật; Áp dụng pháp luật. Thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
dù được tiến hành bằng hình thức nào đi nữa cũng phải bảo đảm yêu cầu,
chấp hành nghiêm chỉnh Hiến pháp, pháp luật, giữ vững đường lối của Đảng,
tăng cường khối đại đoàn kết, bảo đảm quyền dân chủ của nhân dân.
1.2.3.Trình tự thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai:
* Thực hiện quy định về thẩm tra, xác minh
- Việc xác minh phải bảo đảm khách quan, chính xác, kịp thời thơng


16

qua các hình thức sau đây:

+ Kiểm tra, xác minh trực tiếp tại địa điểm phát sinh khiếu nại;
+ Kiểm tra, xác minh thông qua các tài liệu, chứng cứ mà người khiếu
nại, người bị khiếu nại, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan cung cấp;
+ Các hình thức khác theo quy định của pháp luật.
- Người có trách nhiệm xác minh có các quyền, nghĩa vụ sau đây:
+ Yêu cầu người khiếu nại, người bị khiếu nại, cơ quan, tổ chức, cá nhân
có liên quan cung cấp thông tin, tài liệu và chứng cứ về nội dung khiếu nại;
+ Yêu cầu người khiếu nại, người bị khiếu nại, cơ quan, tổ chức, cá
nhân có liên quan giải trình bằng văn bản về nội dung liên quan khiếu nại;
+ Triệu tập người khiếu nại, người bị khiếu nại, cơ quan, tổ chức, cá
nhân có liên quan;
+ Trưng cầu giám định;
+ Tiến hành các biện pháp kiểm tra, xác minh khác theo quy định của
pháp luật;
+ Báo cáo kết quả xác minh và chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết
quả xác minh.
- Báo cáo kết quả xác minh gồm các nội dung sau:
+ Đối tượng xác minh;
+ Thời gian tiến hành xác minh;
+ Người tiến hành xác minh;
+ Nội dung xác minh;
+ Kết quả xác minh;
+ Kết luận và kiến nghị nội dung giải quyết khiếu nại.
* Thực hiện quy định về đối thoại
- Trong quá trình giải quyết khiếu nại lần đầu, nếu yêu cầu của người
khiếu nại và kết quả xác minh nội dung khiếu nại cịn khác nhau thì người