Tài liệu SKKN Bước đầu nâng cao hiệu quả trong soạn giảng có ứng dụng công nghệ thông tin

Phòng GD và ĐT Quận Ninh kiều TP Cần Thơ
Trường THCS Đoàn Thị Điểm
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
“BƯỚC ĐẦU NÂNG CAO HIỆU QUẢ TRONG SOẠN GIẢNG
CÓ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN”
I/- ĐẶT VẤN ĐỀ:
Sự bùng nổ của công nghệ thông tin (CNTT) nói riêng và khoa học công nghệ nói
chung đang tác động mạnh mẽ vào sự phát triển của tất cả các ngành trong đời sống xã hội.
Trong bối cảnh đó, nếu muốn nền giáo dục phổ thông đáp ứng được đòi hỏi cấp thiết của
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nếu muốn việc dạy học theo kịp cuộc sống. Áp
dụng CNTT là một trong những phương pháp cải cách, phương pháp dạy học theo hướng
vận dụng các thiết bị dạy học hiện đại, phát huy mạnh mẽ tư duy sáng tạo, hứng thú học tập
của HS.
Tuy nhiên làm thế nào để soạn một bài giảng đạt hiệu quả khi trình chiếu, kết hợp
được hoạt động của thầy và trò, giới thiệu thông tin, tư liệu hợp lí, phong phú, kích thích
hoạt động của học sinh hoà vào bài dạy, để sự tiếp thu , ghi nhận kiến thức của học sinh
một cách nhẹ nhàng mà tiết dạy học truyền thống không thể áp dụng được. Thực hiện tinh
thần chỉ đạo của ngành giáo dục của trường và nhận thức của bản thân việc ứng dụng
CNTT phục vụ cho việc đổi mới phương pháp Dạy-Học là một trong những hướng tích cực
và hiệu quả nhất đã và đang sử dụng rộng rãi trong nhà trường. Nhưng làm thế nào để ứng
dụng CNTT đạt hiệu quả trong các tiết học đó là vấn đề tôi trăn trở, thực nghiệm để tìm ra
nhiều biện pháp tốt nhất cho tiết dạy của mình.
II/- BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
A. XÁC ĐỊNH QUY TRÌNH THIẾT KẾ BÀI GIẢNG CÓ ỨNG DỤNG CNTT:
1. Xác định mục tiêu bài học:
Ở đây là mục tiêu sau khi học bài này học sinh sẽ đạt được tiêu chí nào (kiến
thức, kỹ năng, thái độ …) tương tự như đã soạn giáo án truyên thống.
2. Lựa chọn kiến thức cơ bản, xác định đúng những nội dung trọng tâm:
Nội dung đưa vào phần lớn bám vào Sách giáo khoa → là tư liệu giảng dạng
và học tập chủ yếu.
Việc chọn lựa kiến thức của bài cần gắn với việc sắp xếp lại cấu trúc của bài

để làm nổi bật các mối liên hệ trọng tâm của bài.
3. Đa phương tiện hoá các kiến thức:
Đây là bước quan trọng việc thiết kế bài giảng, là nét đặc trưng cơ bản của bài
giảng, các kiến thức được thực hiện qua các bước:
- Dữ liệu hóa thông tin kiến thức.
Trang - 1 -
- Phân loại kiến thức được khai thác dạng văn bản, hình vẽ, ảnh tĩnh, phim
minh hoạ …
- Tiến hành thực tập hoặc xây dựng mới nguồn tư liệu sẽ sử dụng trong bài
(Phim, hình vẽ, các phần mềm Flash …)
- Tiến hành chọn lựa các tư liệu sưu tập, phần mềm có sẵn cần dùng đến
trong bài học để đặt liên kết.
- Xử lý các tư liệu để nâng cao chất lượng về hình ảnh, âm thanh. Vì khi sử
dụng các đoạn phim, hình ảnh, âm thanh cần phải đảm bảo về mặt nội dung,
phương pháp, thẩm mỹ và mục tiêu sư phạm.
4. Xây dựng thư viện tư liệu:
Tất cả những tư liệu đã chọn lựa cần dùng cho bài giảng, phải sắp xếp đưa vào
thư mục hợp lý để dễ dàng liên kết trong bài giảng đến các tập tin như âm thanh,
video clip, hình ảnh … để khi sao chép bài giảng từ ổ đĩa này sang ổ đĩa khác hay từ
máy này sang máy khác mà vẫn giữ được liên kết mọi lúc mọi nơi.
5. Lựa chọn ngôn ngữ và các phần mềm trình diễn để xây dựng tiến trình dạy
học thông qua các hoạt động cụ thể.
6. Trình chiếu thử bài giảng, sửa chữa và hoàn thiện:
Bước này rất quan trọng và cần thiết phải thực hiện nhằm mục đích đảm bảo
về các yếu tố quan trọng như: thời lượng, nội dung kiến thức, dự kiến các tình
huống, phát hiện các sai sót nếu có để kịp thời sửa chữa và hoàn thiện bài...
B/- CÁC BƯỚC THIẾT KẾ BÀI GIẢNG TRÊN POWERPOINT:
Một số bước chính:
2. Khởi động chương trình PowerPoint, định dạng và tạo file mới.
3. Chọn màu nền phần trình diễn:

Chọn mẫu template (mẫu nền), đây là bước khá quan trọng có ảnh hưởng rất lớn
đối với các đối tượng khi trình chiếu, tuỳ thuộc vào nội dung bài, các đối tượng trình
chiếu mà chúng ta chọn mẫu nền phù hợp nhằm làm nổi bật các đối tượng khi trình
chiếu. Mẫu nền có thể chọn thống nhất cho tất cả các Slide trong bài giảng tuy nhiên
nếu cần nhấn mạnh ở một slide quan trọng nào đó, ta có thể điều chỉnh màu sắc hoặc
chọn một mẫu nền khác cho phù hợp với slide có yêu cầu nhằm tạo sự nổi bật và gây
chú ý cho học sinh.
Phải nắm rõ sự kết hợp giữa màu nền và màu chữ, giữa màu nền và màu sắc của
các hình vẽ.
Không sử dụng màu gây khó đọc
Nên sử dụng màu có sự tương phản cao. Chỉ nên sử dụng chữ màu sậm (đen,
xanh đậm, đỏ đậm…) trên nền màu trắng hay nền màu sáng. Ngược lại khi ta dùng
nền màu sậm thì chỉ nên sử dụng chữ có màu sáng hay trắng.
4. Nhập văn bản:
Trang - 2 -
Chọn kiểu chữ (font), màu sắc, kích thước (size) chữ cho phù hợp khi trình chiếu.
Nên có những qui ước riêng về màu sắc của câu hỏi, câu trả lời, những đoạn học
sinh cần phải ghi chép vào tập.
5. Chèn hình ảnh, hình vẽ, video clip vào slide:
Đối với hình ảnh khi đưa vào các slide để trình chiếu, các hình đó có thể là
hình động, hình tĩnh, hoặc là những hình kết hợp giữa tĩnh và động. Đôi khi có
những hình phải scan (quét) từ sách giáo khoa sau đó đưa vào kết hợp với hiệu ứng
để tăng thêm hiệu quả khi giảng dạy. Cũng có những hình chúng ta phải tự thực hiện
(tự vẽ), có thể kết hợp với Microsoft Word để dễ dàng trong thao tác vẽ và tạo độ
chính xác cao.
Đôi khi trong bài giảng có kết hợp trình chiếu những đoạn phim tư liệu ngắn
hoặc những tập tin Flash nhằm minh hoạ cho một vấn đề nào đó, thì bắt buộc trong
máy vi tính phải có chương trình tương ứng cho từng loại file để hỗ trợ cho việc
thực thi khi trình chiếu. Thường đối với PowerPoint các tập tin phim có dạng
.wav, .swf, .avi... đều có thể đưa vào trực tiếp được, riêng những phim có dạng .dat

chúng ta phải xử lý lại mới có thể trình chiếu trong PowerPoint được.
6. Sử dụng các hiệu ứng trong PowerPoint để hoàn thiện nội dung và hình thức
của bài giảng.
Trong bài dạy nên chọn lọc các hiệu ứng và phải thiết kế phù hợp với nội
dung. Sử dụng âm thanh phải có liên quan đến nội dung bài dạy.
7. Thực hiện liên kết giữa các slide.
Tùy thuộc vào nội dung của bài , bước này có thể thực hiện khi cần thiết
8. Trình chiếu thử và sửa chữa: Chú ý nhất là kiểm tra hình ảnh, video clip, liên kết
giữa các slide.
• KẾT QUẢ THỬ NGHIỆM :
Qua một năm thực hiện và áp dụng thống kê ở 2 lớp 9A
2
và 9A
13
(Năm
học 2007-2008) với lớp đối chứng 9A
5
và 9A
8
(Năm học 2006-2007)
1/- Về định lượng:
a) Đối với học sinh:
Kết quả
T.S
H.S
Giỏi Khá TB Yếu Kém
T.S % T.S % T.S % T.S % T.S %
Lớp
9A
2

, 9A
13
86 56 65.1 22 2.5.6 8 9.3 / / / /
Đối chứng
9A
5
, 9A
8
102 55 53.9 30 29.4 10 9.8 7 6.9 / /
* Sưu tầm tư liệu sinh học lớp 9 qua truy cập internet:
- Số lượng sưu tầm tranh ảnh, tư liệu: 70 ảnh.
- Số lượng phim : 10
- Số lượng video clip: 40
Trang - 3 -
- Số lượng Flash: 5
b) Đối với giáo viên:
* Thao giảng cho BGH và giáo sinh CĐSP về dự: 5 tiết có ứng dụng
CNTT và đều đạt tiết dạy giỏi.
* Thực hiện được: 27 giáo án sinh lớp 9, lớp 8, hóa 9 có ứng dụng
CNTT (giáo án điện tử).
* Giảng dạy 48 tiết có ứng dụng CNTT.
* Báo cáo chuyên đề ở Sở GD-ĐT “ Làm thế nào nâng cao hiệu quả
trong soạn giảng có ứng dụng CNTT trong môn sinh học”và tổ chuyên
nôm phổ biến thực hiện ô chữ đố vui trong giảng dạy.
* Thực hiện được 5 đồ dùng dạy học. Sưu tầm các tư liệu phục vụ
giảng dạy sinh lớp 9 như:
- Số lượng sưu tầm tranh ảnh, tư liệu: 180 ảnh.
- Số lượng phim : 15
- Số lượng video clip: 22
- Số lượng Flash: 12

2/- Về định tính:
a) Đối với học sinh:
* Giáo dục học sinh lòng yêu khoa học, yêu thích bộ môn, yêu thích
CNTT.
* Tích cục đóng góp xây dựng bài trong các tiết học, tạo không khí
sinh động hơn.
* Xây dựng khả năng tư duy của HS.
b) Đối với giáo viên:
* Giảng dạy nhiệt tình, sinh động, ngày càng nâng cao năng lực
chuyên môn, sư phạm.
* Nhờ có sự chuẩn bị kĩ kiến thức, phương pháp nên sự phân bố thời
gian hợp lí hơn.
* Tạo điều kiện học sinh có thời gian thảo luận nhóm tốt hơn. Tạo
điều kiện củng cố và đánh giá kiến thức học sinh dễ dàng hơn.
III/-KẾT LUẬN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Như chúng ta đã biết môn sinh học là khoa học thực nghiệm, phương pháp dạy học
gắn bó chặt chẽ với thiết bị dạy học, do đ1o dạy học sinh học không thể thiếu các phương
tịên trực quan như mô hình tranh ảnh, phim, mẫu vật…Mà tôi đã thề hiện qua bài dạy nhờ
có ứng dụng CNTT. Qua một năm thực hiện tôi rút ra cho mình một số bài học kinh nghiệm
như sau:
1/- Muốn soạn giảng các bài dạy có ứng dụng CNTT đạt hiểu quả cao đòi hỏi chúng
ta cần phải có định hướng trước, việc đầu tư sưu tầm thông tin kiến thức là hết sức cần
thiết.
Trang - 4 -
2/-Biết sưu tầm chọn lọc thông tin, sắp xếp thành ngân hàng tư liệu để khi cần sử
dụng lấy ra soạn dễ dàng.
3/-Cần chú ý xử lý các tư liệu hình ảnh cho phù hợp đẩ nâng cao hiệu quả. Thí dụ:
Nếu chỉ giới thiệu tranh như dạy bằng phương pháp truyền thống rồi cho chạy hiệu ứng chữ
thôi thì không đạt hiệu quả cao.
4/-Trong các bài có sử dụng các đoạn phim, những tập tin Flash phải hết sức chú ý

các đường dẫn liên kết đến các tập tin thực thi.
5/-Khi sử dụng PowerPoint để trình chiếu khi giảng dạy thì các hoạt động của thầy
và trò khác hẳn với khi chúng ta trình chiếu hoặc báo cáo một chuyên đề nào đó. Nên biết
sắp xếp khéo léo giữa hoạt động tìm hiểu kiến thức ở sách giáo khoa, trên màn hình trình
chiếu kết hợp với việc ghi chép bài của học sinh sao cho hài hoà, tạo sự thoải mái nhẹ
nhàng trong tiếp thu kiến thức của học sinh.
6/- Mỗi giáo án có ứng dụng CNTT đều có sắc thái riêng. Nếu giảng dạy có đồng
nghiệp dự góp ý rút kinh nghiệm chắc hẳn mỗi giáo viên ngày càng được nâng cao tay nghề
nghiệp vụ sư phạm.
IV/- Ý KIẾN ĐỀ XUẤT ÁP DỤNG GIẢI PHÁP ĐÃ NÊU:
1/- Muốn thực hiện được giảng dạy có ứng dụng CNTT có hiệu quả, người GV phải
có lòng yêu nghề, say mê công việc, yêu thích phương pháp giảng dạy có ứng dụng CNTT
thì mới đạt hiệu quả.
2/- Nếu được nhà trường cần trang bị thêm web-cam để GV ứng dụng giảng dạy
sinh động hơn qua kiểm tra hoạt động nhóm, kiểm tra kết quả các nhóm môt cách nhanh
gọn .
3/- Ngày càng có nhiều GV ứng dụng CNTT nếu được trang bị các thiết bị cố địng
sẽ làm cho GV cảm thấy nhẹ nhàng hơn trong khâu lắp ráp hệ thống trình chiếu.
Qua quá trình soạn giảng trình chiếu hầu hết đều đạt kết quả cao.Tuy nhiên song
song đó việc dạy truyền thống vẫn còn là cơ bản do vậy trong quá trình soạn giảng, chúng
ta nên chọn những bài nếu áp dụng giáo án đó cần có hỗ trợ CNTT thì chúng ta đầu tư thực
hiện để tiết dạy đạt hiệu quả cao .
Đây là bước đầu thực hiện chắc hẳn còn nhiều điều cần rút kinh nghiệm. Rất mong
sự đóng góp ý kiến quí báu của các thầy cô và các đồng nghiệp. Chân thành cảm ơn.
Ninh Kiều, ngày 24 tháng 5 năm 2008
Người viết,
Nguyễn Thị Tươi

Trang - 5 -