Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Điều dưỡng: Đặc điểm người bệnh gút và yếu tố liên quan đến công tác chăm sóc tại khoa cơ xương khớp Bệnh viện Bạch Mai năm 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG

ĐẶNG HỒNG KHANH

ĐẶC ĐIỂM NGƯỜI BỆNH GÚT VÀ
YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN CƠNG TÁC CHĂM SĨC
TẠI KHOA CƠ XƯƠNG KHỚP BỆNH VIỆN
BẠCH MAI NĂM 2019

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG

HÀ NỘI - 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG

ĐẶNG HỒNG KHANH

ĐẶC ĐIỂM NGƯỜI BỆNH GÚT VÀ
YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN CƠNG TÁC CHĂM SĨC
TẠI KHOA CƠ XƯƠNG KHỚP BỆNH VIỆN
BẠCH MAI NĂM 2019
Chuyên ngành : Điều dưỡng
Mã số
: 8 72 03 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG

Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. Nguyễn Mai Hồng

HÀ NỘI - 2019


LỜI CẢM ƠN
Trong q trình thực hiện và hồn thành đề tài nghiên cứu khoa học
này, tôi đã nhận được sự hỗ trợ, giúp đỡ cũng như là quan tâm, động viên của
các cá nhân và đơn vị.
Trước hết, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến:
- Ban giám hiệu, phòng quản lý và đào tạo sau đại học, bộ mơn Điều
dưỡng cùng tồn thể các thầy cơ giáo cơng tác tại trường Đại học Thăng
Long đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu, giúp đỡ tôi trong q
trình học tập;
- Ban Giám đốc, lãnh đạo phịng Điều dưỡng, lãnh đạo các phòng ban
chức năng Bệnh viện Bạch Mai; các Bác sỹ, Điều dưỡng, Hộ lý khoa Cơ
Xương Khớp đã chấp thuận và tạo điều kiện giúp đỡ tơi trong suốt q trình
học tập và nghiên cứu.
Tơi xin bày tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Nguyễn Mai
Hồng, người trực tiếp hướng dẫn khoa học đã luôn dành nhiều thời gian,
công sức hướng dẫn tơi trong suốt q trình thực hiện nghiên cứu và hồn
thành đề tài nghiên cứu khoa học.
Tơi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới các thầy cô trong hội đồng đã đóng
góp những ý kiến quý báu trong cả hai kỳ bảo vệ đề cương và luận văn, giúp
đỡ tơi hồn thiện nghiên cứu của mình.
Cuối cùng tơi xin bày tỏ lòng biết ơn tới bố mẹ hai bên, chồng và các
con, bạn bè, đồng nghiệp, những người ln bên cạnh, chia sẻ những thuận
lợi và khó khăn, động viên khích lệ tơi trong q trình học tập và nghiên cứu.
Tuy có nhiều cố gắng, nhưng trong đề tài nghiên cứu khoa học này không
tránh khỏi những thiếu sót. Tơi kính mong Q thầy cơ, các chun gia,
những người quan tâm đến đề tài, đồng nghiệp, gia đình và bạn bè tiếp tục có

những ý kiến đóng góp, giúp đỡ để đề tài được hoàn thiện hơn.
Một lần nữa tôi xin chân thành cám ơn!
Hà Nội, ngày 26 tháng 9 năm 2019.
Đặng Hồng Khanh


LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Đặng Hồng Khanh, học viên lớp Cao học trường Đại học Thăng
Long, chuyên ngành Điều dưỡng xin cam đoan:
1.

Đề tài luận văn này là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi, do chính bản thân
tơi trực tiếp thực hiện, dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Mai Hồng.

2.

Cơng trình này khơng trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã được
công bố tại Việt Nam.

3.

Tất cả số liệu và thông tin trong nghiên cứu này là hồn tồn chính xác,
trung thực và khách quan, đã được xác lập và chấp thuận của cơ sở nơi
nghiên cứu.
Tơi xin hồn tồn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết này.
Hà Nội, ngày 26 tháng 9 năm 2019.
Tác giả

Đặng Hồng Khanh

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

NVYT

: Nhân viên y tế

ĐDV

: Điều dưỡng viên

HSV

: Hộ sinh viên

NB

: Người bệnh

TV

: Tư vấn

CSNB

: Chăm sóc người bệnh

GDSK

: Giáo dục sức khỏe

CLCS

: Chất lượng cuộc sống

HAQ

: Health assessment questionare

PCS

: Physical compotent summary

MCS

: Mental compotent summary

HPRT

: Hypoxanthine guanine phosphoribosyltransterase

PRPP

: Phosphoribosyl pyrophosphat synthetase.

NSAIDs

: Thuốc chống viêm không steroid

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU........................................................ 3
1.1. Định nghĩa, phân loại và tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh gút ....................... 3
1.1.1. Định nghĩa......................................................................................... 3
1.1.2. Dịch tễ học bệnh gút ......................................................................... 3
1.1.3. Phân loại bệnh gút............................................................................. 4
1.1.4. Cơ chế bệnh sinh của bệnh gút ......................................................... 5
1.1.5. Tiêu chuẩn chẩn đoán ....................................................................... 7
1.2. Điều trị bệnh gút ..................................................................................... 9
1.2.1. Nguyên tắc chung ............................................................................. 9
1.2.2. Mục tiêu điều trị ................................................................................ 9
1.2.3. Phương pháp điều trị không dùng thuốc........................................... 9
1.2.4. Sử dụng thuốc điều trị bệnh gút ...................................................... 11
1.3. Thực trạng chăm sóc người bệnh .......................................................... 13
1.3.1. Khái niệm về cơng tác chăm sóc người bệnh ................................. 13
1.3.2. Chức năng của người điều dưỡng ................................................... 13
1.3.3. Vai trò và nhiệm vụ của điều dưỡng............................................... 14
1.3.4. Nghĩa vụ của điều dưỡng ................................................................ 14
1.3.5. Đặc điểm và tình hình nghiên cứu về thực trạng chăm sóc điều dưỡng15
1.4. Chất lượng cuộc sống ở người bệnh gút ............................................... 17
1.4.1. Định nghĩa chung về chất lượng cuộc sống.................................... 17
1.4.2. Các công cụ đo lường chất lượng cuộc sống .................................. 18
1.4.3. Đặc điểm và tình hình nghiên cứu về chất lượng cuộc sống của
người bệnh gút .................................................................................... 19
1.5. Một số yếu tố liên quan đến bệnh gút ................................................... 21


CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......... 23
2.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 23

2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn ........................................................................ 23
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ .......................................................................... 24
2.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 24
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ........................................................................ 24
2.2.2. Cỡ mẫu ............................................................................................ 24
2.2.3. Công cụ và các nội dung nghiên cứu .............................................. 25
2.2.4. Các chỉ số nghiên cứu ..................................................................... 28
2.2.5. Thu thập và xử lý số liệu ................................................................ 30
2.3. Đạo đức nghiên cứu .............................................................................. 31
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................... 32
3.1. Đặc điểm của bệnh nhân gút ................................................................. 32
3.1.1. Tuổi, giới......................................................................................... 32
3.1.2. Đặc điểm khác................................................................................. 34
3.1.3. Đặc điểm về bệnh ........................................................................... 36
3.1.4. Đặc điểm về thực trạng chăm sóc người bệnh gút ......................... 40
3.1.5. Đặc điểm nhu cầu chăm sóc của người bệnh gút ........................... 44
3.2. Chất lượng cuộc sống của người bệnh gút............................................ 45
3.2.1. Chất lượng cuộc sống của người bệnh gút ..................................... 45
3.2.2. Một số yếu tố liên quan đến chất lượng cuộc sống ........................ 48
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN ............................................................................ 56
4.1. Đặc điểm của người bệnh gút ............................................................... 56
4.1.1. Phân bố tuổi và giới ........................................................................ 56
4.1.2. Đặc điểm khác................................................................................. 57
4.1.3. Đặc điểm về bệnh ........................................................................... 60
3.1.4. Thực trạng chăm sóc và nhu cầu chăm sóc của người bệnh gút .... 62


4.2. Chất lượng cuộc sống của người bệnh gút............................................ 65
4.2.1. Chất lượng cuộc sống.................................................................... 65
4.2.2. Một số yếu tố liên quan đến chất lượng cuộc sống của người bệnh

gút........................................................................................................ 67
KẾT LUẬN .................................................................................................... 69
KHUYẾN NGHỊ............................................................................................ 71
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Tiêu chuẩn chẩn đoán gút ................................................................. 8
Bảng 2.1: Các vấn đề đánh giá trong bộ câu hỏi SF-36.................................. 26
Bảng 2.2: Cách tính điểm cho mỗi câu trả lời trong bộ câu hỏi SF-36 .......... 27
Bảng 3.1: Đặc điểm về tuổi ............................................................................. 32
Bảng 3.2: Đặc điểm về giới............................................................................. 33
Bảng 3.3: Đặc điểm nghề nghiệm và trình độ học vấn .................................. 34
Bảng 3.4: Đặc điểm BMI và các bệnh đi kèm ................................................ 34
Bảng 3.5: Thời gian phát hiện bệnh và tần suất nhập viện vì gút ................... 36
Bảng 3.6: Đặc điểm về hạt tophi và nhiễm trùng hạt tophi ............................ 37
Bảng 3.7: Đặc điểm điều trị bệnh gút ............................................................. 37
Bảng 3.8: Đặc điểm về kiến thức của người bệnh về gút .............................. 38
Bảng 3.9: Đặc điểm về chế độ ăn uống, tập luyện của người bệnh gút.......... 39
Bảng 3.10: Thực trạng chăm sóc đau ............................................................. 40
Bảng 3.11: Thực trạng chăm sóc sốt ............................................................... 41
Bảng 3.12: Thực trạng chăm sóc về tồn thân ................................................ 41
Bảng 3.13: Thực trạng chăm sóc tâm lý ......................................................... 42
Bảng 3.14: Thực trạng chăm sóc dinh dưỡng ................................................. 42
Bảng 3.15: Thực trạng tư vấn tuân thủ điều trị ............................................... 43
Bảng 3.16: Thực trạng chăm sóc hạt tophi ..................................................... 43
Bảng 3.17: Nhu cầu chăm sóc đau .................................................................. 44
Bảng 3.18: Nhu cầu chăm sóc về sút cân ........................................................ 44
Bảng 3.19: Nhu cầu chăm sóc tâm lý.............................................................. 44

Bảng 3.20: Nhu cầu chăm sóc chung .............................................................. 45
Bảng 3.21: Điểm sức khỏe thể chất của người bệnh gút ................................ 45
Bảng 3.22: Phân loại mức độ sức khỏe thể chất của người bệnh gút ............. 46


Bảng 3.23: Điểm sức khỏe tinh thần của người bệnh gút ............................... 47
Bảng 3.24: Phân loại mức độ sức khỏe tinh thần của người bệnh gút............ 47
Bảng 3.25: Chất lượng cuộc sống của người bệnh gút theo thang SF-36 ...... 48
Bảng 3.26: Mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với nhóm tuổi và giới
của đối tượng nghiên cứu ............................................................... 48
Bảng 3.27: Mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với BMI của đối tượng
nghiên cứu ....................................................................................... 49
Bảng 3.28: Mối liên quan giữa chât lượng cuộc sống với thời gian phát hiện
bệnh và tần suất nhập viện của người bệnh .................................... 49
Bảng 3.29: Mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với tình trạng hạt tơ phi
của người bệnh ................................................................................ 50
Bảng 3.30: Mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với tình trạng bệnh
kèm theo ......................................................................................... 51
Bảng 3.31: Mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với hiệu quả giảm đau
sau chăm sóc ................................................................................... 52
Bảng 3.32: Mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với hiệu quả hạ sốt sau
chăm sóc ......................................................................................... 52
Bảng 3.33: Mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với hiệu quả chăm sóc
tâm lý............................................................................................... 53
Bảng 3.34: Mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với chăm sóc dinh dưỡng ... 53
Bảng 3.35: Mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với tư vấn sử dụng thuốc . 54
Bảng 3.36: Mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với tư vấn tái khám .... 54
Bảng 3.37: Mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với hướng dẫn từ NVYT
để chăm sóc hạt tophi ...................................................................... 55
Bảng 3.38: Mối liên quan giữa chất lượng cuộc sống với nhu cầu chăm sóc chung... 55

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1: Phân bố tuổi của người bệnh nghiên cứu ................................... 32
Biểu đồ 3.2: Phân bố người bệnh nghiên cứu theo giới.................................. 33
Biểu đồ 3.3: Bệnh lý kèm theo của người bệnh gút ........................................ 35


1

ĐẶT VẤN ĐỀ
Gút là bệnh lý chuyển hóa liên quan đến tăng nồng độ acid uric trong
máu, đặc trưng bởi những đợt viêm khớp cấp hoặc viêm khớp mạn tính do
lắng đọng tinh thể mononatri urat trong các khớp và mô liên kết [1],[5]. Trong
thời gian dài trước đây, gút được coi là bệnh hiếm gặp và là căn bệnh của
người giàu có. Từ những năm đầu của thế kỉ 21, tỷ lệ bệnh gút và tăng acid
uric đang gia tăng rất nhanh trên thế giới. Các biểu hiện lâm sàng của bệnh,
tuổi và giới của người bệnh, các bệnh liên quan, đáp ứng điều trị, hậu quả xấu
của bệnh, mối liên quan của bệnh với các bệnh lý tim mạch, bệnh lý thận…
có nhiều thay đổi theo chiều hướng không tốt khiến bệnh đã trở thành “bất
trị” trên nhiều người bệnh [59]. Kể cả ở các nước phát triển, bệnh cũng không
được quản lý và theo dõi chặt chẽ làm gia tăng tỷ lệ bệnh tật, tử vong, tàn phế
và giảm chất lượng cuộc sống. Bệnh gặp chủ yếu ở nam giới, tuổi trung niên.
Tại Việt Nam trong giai đoạn 1978-1989 tỷ lệ bệnh gút chiếm 1,5% các NB
mắc bệnh cơ xương khớp và theo một nghiên cứu về mơ hình bệnh tật tại
khoa cơ xương khớp bệnh viện Bạch Mai trong 10 năm (1991-2000) thì gút
chiếm tỷ lệ là 8,57% [20].
Tại Việt Nam, đã có nhiều đề tài về bệnh gút được thực hiện, tuy nhiên
các đề tài này chủ yếu tập trung vào các khía cạnh chẩn đốn và điều trị. Cho
tới hiện tại, chúng tơi vẫn chưa tìm thấy nghiên cứu nào đánh giá về chất

lượng cuộc sống của người bệnh mắc bệnh gút. Thực tế, gút thuộc các bệnh
viêm khớp có thể chữa trị được bằng cách sử dụng các thuốc giảm acid uric
máu dài hạn kết hợp với thay đổi lối sống và chế độ ăn. Điều quan trọng nhất
là nhận thức của nhân viên y tế và người bệnh về tầm quan trọng của bệnh,
vai trị của điều trị, theo dõi, kiểm sốt bệnh gút và các bệnh liên quan cũng
như việc các ảnh hưởng của bệnh tới chất lượng cuộc sống, công việc và sinh
hoạt hàng ngày của người bệnh [62], [83].


2

Hiện nay rất nhiều thầy thuốc và các nhân viên y tế quan tâm đến việc đo
lường chất lượng cuộc sống của các người bệnh mắc bệnh mạn tính. Trong đó
gút là một bệnh mãn tính ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống, công
việc cũng như sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Việc đánh giá hiệu quả và
lợi ích của các phương pháp điều trị gút khơng chỉ căn cứ vào khả năng kiểm
sốt bệnh mà cịn dựa vào cả sự cải thiện chất lượng cuộc sống sau điều trị.
Việc đánh giá, đo lường mức độ hoạt động và tổn thương của gút là nền tảng
trong phác đồ điều trị bệnh nhưng lại thường không phản ánh chất lượng cuộc
sống của người bệnh, Nhiều triệu chứng làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến
chất lượng cuộc sống của người bệnh gút như sưng đau các khớp, hạn chế vận
động, xuất hiện các hạt tophi … Như vâỵ có thể thấy chất lượng cuộc sống là
một yếu tố vô cùng quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả chăm sóc y tế
trên các người bệnh nói chung và bệnh gút nói riêng. Do đó, chúng tơi tiến
hành nghiên cứu: “Đặc điểm người bệnh gút và yếu tố liên quan đến cơng
tác chăm sóc tại khoa cơ xương khớp bệnh viện bạch mai năm 2019” với
hai mục tiêu sau:
1.

Mô tả đặc điểm người bệnh gút điều trị tại Khoa Cơ xương khớp Bệnh

viện Bạch Mai năm 2019.

2.

Phân tích chất lượng cuộc sống bằng thang điểm SF-36 của người bệnh
gút điều trị tại Khoa Cơ xương khớp Bệnh viện Bạch Mai.