Một số kinh nghiệm khi ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học

Một số kinh nghiệm khi ứng dụng
công nghệ thông tin trong dạy học

I. BỐI CẢNH CỦA ĐỀ TÀI:
Bước sang thế kỉ 21 Giáo dục và đào tạo nước ta đứng trước những thử thách
lớn, đó là:
- Xu hướng tồn cầu hóa ngày càng phát triển lan nhanh.
- Cuộc cách mạng khoa học công nghệ ngày càng phát triển nhanh.
- Sự bùng nổ Cơng nghệ thơng tin trên tồn cầu.
- Nền kinh tế tri thức chiếm vai trò quan trọng, trong sự phát triển đất nước.
Điều đó địi hỏi giáo dục phải thay đổi, chuyển mình để hướng tới xây dựng
một nền giáo dục hiện đại.

II. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Lý do khách quan
1.1. Tầm quan trọng của công nghệ thông tin (CNTT):
Trong những năm gần đây nền giáo dục quận Kiến An thực sự bước vào chặng
đường "Công nghệ thông tin trong giáo dục" với biết bao gian truân và thử thách để
đáp ứng yêu cầu đổi mới của thời đại.


Máy vi tính với các phần mềm tin học phong phú đã trở thành một công cụ đa
năng ứng dụng của mỗi giáo viên giảng dạy. Tuy nhiên, nếu như chúng ta biết sử
dụng cơng dụng của máy tính thì hiệu quả rất cao. Song song với máy tính là sự ra
đời của mạng Internet toàn cầu đem lại những hiệu quả vô cùng lớn, không thể đo
đếm được. Chúng ta có thể tiếp cận tồn bộ tri thức nhân loại, có thể làm quen giao
tiếp với nhau và chia sẻ kinh nghiệm với nhau trên mọi miền tổ quốc.
Thông qua các diễn đàn và mạng xã hội các giáo viên có thể chia sẻ các tư liệu,
ảnh, kinh nghiệm trong giảng dạy với nhau, để xây dựng một kho tài nguyên khổng
lồ phục vụ cho việc giảng dạy của mỗi người.
Tóm lại: Cơng nghệ thơng tin là một trong các thiết bị hỗ trợ đắc lực nhất của

giáo viên trong quá trình nâng cao chất lượng giáo dục hiện nay.

1.2. Tầm quan trọng của Công nghệ thông tin (CNTT) trong nhà trường:
Trong quá trình đổi mới phương pháp và nội dung dạy học trong trường tiểu
học ở mọi vùng miền của đất nước với phương châm đầu tiên là: "Học sinh ham học,
thích đến trường để cùng các bạn bè và thây cơ tìm hiểu kiến thức".
Khi cơng nghệ thơng tin càng phát triển lan rộng thì việc ứng dụng công
nghệ thông tin vào tất cả các lĩnh vực là một điều tất yếu. Tuy nhiên, việc đổi mới
phương pháp dạy học hiện nay, việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy ở các trường
còn hạn chế. Chúng ta cần phải nhanh chóng nâng cao chất lượng, nghiệp vụ giảng
dạy, chúng ta khơng nên từ chối những gì có sẵn mà lĩnh vực CNTT mang lại, chúng
ta nên biết cách tận dụng nó, biến nó thành cơng cụ hiệu quả cho cơng việc của
mình, mục đích của mình.
Chính vì xác định được tầm quan trọng đó nên trường tiểu học Lê Hồng Phong
đã đẩy mạnh việc ứng dụng CNTT trong cơng tác giảng dạy, Vì CNTT là một trong


những cơng cụ hỗ trợ đắc lực nhất, có hiệu quả nhất cho việc đổi mới phương pháp
dạy học để nâng cao hiệu quả giáo dục..

Tiết học Toán ứng dụng công nghệ thông tin

2. Lý do chủ quan
Những năm học gần đây Sở GD&ĐT thành phố Hải Phòng, cũng như Phòng
GD&ĐT quận Kiến An phát động phong trào ứng dụng công nghệ thông tin trong
dạy học, phong trào thi đua soạn bài giảng điện tử để đổi mới cách dạy và học đã
được nhiều CBGV hưởng ứng tích cực. Đây được coi là con đường ngắn nhất để đi
đến đích của chất lượng dạy học trong nhà trường.

Xuất phát từ những thực trạng đó chúng tơi cũng đã mạnh dạng ứng dụng
CNTT trong giảng dạy với sự hỗ trợ của các phần mềm: PowerPoint, ViOlet... Tuy
nhiên, trong quá trình ứng dụng CNTT, nhất là đối với việc thiết kế bài giảng điện tử
vẫn cịn gặp khơng ít những khó khăn như: Việc thiết kế bài giảng một cách công
phu bằng các dẫn chứng sống động trên các trang trình chiếu là một điều khơng phải
dễ dàng. Để có một bài giảng như thế địi hỏi phải mất nhiều thời gian chuẩn bị trong
khi không phải giáo viên nào cũng thành thạo vi tính. Cũng như những giáo viên
khác mới bước đầu làm quen với việc soạn giảng bằng bài giảng điện tử nên chưa có
những kinh nghiệm xử lí sao cho bài giảng tốt nhất, tốn ít thời gian mà hiệu quả cao.
Vì những khó khăn trên mà việc sử dụng bài giảng điện tử trong dạy học còn hạn
chế.
Làm thế nào để ứng dụng CNTT hiệu quả trong các tiết dạy, đó là vấn đề mà
bất cứ một giáo viên nào cũng gặp phải khi có ý định đưa CNTT vào giảng dạy.
Trong bản sáng kiến này, chúng tôi sẽ đưa ra những ý kiến, kinh nghiệm của tổ khối
mình, cũng như một số tiết dạy bằng bài giảng điện tử, chúng tôi đã thử nghiệm
trong các tiết thao giảng, các tiết chúng tôi dự giờ thăm lớp của đồng nghiệp và ứng
dụng giảng dạy hàng ngày để cùng các bạn đồng nghiệp thảo luận tìm ra những giải
pháp tốt nhất cho những tiết dạy của mình.

III. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1. Mục đích chọn đề tài:
- Đề tài này nhằm mục đích trao đổi cùng đồng nghiệp vai trị của ứng dụng
cơng nghệ thơng tin trong dạy học.
- Cung cấp kiến thức ban đầu về việc ứng dụng công nghệ thông tin trong
giảng dạy và việc đổi mới phương pháp dạy học.
- Hình thành những kĩ năng cơ bản khi thực hành trên máy tính và biết vận


dụng phương pháp dạy học mới trong giảng dạy
- Luôn say mê và nghiên cứu công nghệ thông tin phục vụ cho giảng dạy.

- Thực hiện đề tài này nhằm rút ra được những bài học kinh nghiệm qua thực
tế giảng dạy của bản thân và của đồng nghiệp.
- Đồng thời là một số kinh nghiệm cho đồng nghiệp tham khảo, vận dụng
trong q trình cơng tác và trong giảng dạy để đảm bảo việc đổi mới phương pháp
dạy học.
- Bên cạnh đó cịn góp phần khắc phục những khó khăn cho một số giáo viên
khi sử dụng bài giảng điện tử để dạy học.

2. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Tìm hiểu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về việc ứng dụng CNTT trong
dạy học.
- Tìm hiểu những khó khăn khi soạn bài giảng điện tử
- Những yêu cầu cơ bản để soạn được một bài giảng điện tử.
- Xây dựng quy trình soạn.
- Đưa ra một số kinh nghiệm ứng dụng CNTT trong dạy học, đề xuất một số
biện pháp nâng cao hiệu quả của ứng dụng CNTT trong dạy học và đẩy mạnh phong
trào ứng dụng CNTT trong năm học mới.

3. Phương pháp, biện pháp nghiên cứu:


Để thực hiện được mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài nghiên cứu, chúng tôi vận
dụng kết hợp các phương pháp sau:

3.1 Tình hình thực tiễn và phương pháp
a/ Tình hình thực tiễn:
Trường tiểu học Lê Hồng Phong có 100% học sinh thuộc địa bàn quận.
Nhưng còn một số học sinh thuộc diện hộ nghèo và cận nghèo, học sinh tăng động,
giảm chú ý. Thiếu sự quan tâm từ phía gia đình. Vì vậy, người giáo viên phải làm thế
nào giúp học sinh nắm vững kiến thức ngay trong giờ học và làm thế nào để học sinh

yêu thích đến trường. Chỉ có cách là "Học mà vui". Học mà vui là một tiết học nhẹ
nhàng sinh động với sự chỉ đạo tìm hiểu kiến thức của người giáo viên thơng qua
một bài giảng có Ứng dụng CNTT giúp học sinh tích cực học tập.
Đối với học sinh tiểu học, giáo viên là người đóng vai trị tổ chức cả q
trình học tập của trẻ. Chính vì thế người thầy phải là người có tấm gương đạo đức
trong sáng, mẫu mực, có năng lực sư phạm, vững về chuyên mơn, đặc biệt phải là
người có đủ bản lĩnh kiến thức, hãy là tấm gương tự học và ham học để nâng cao
trình độ chun mơn, trình độ hiểu biết, nhất là trình độ Tin học của thời đại mới.
Nhằm để nâng cao chất lượng giáo dục
b. Phương pháp điều tra:
Kiểm tra, so sánh chất lượng tiếp thu bài của học sinh trong các tiết dạy có
ứng dụng CNTT và các tiết dạy không ứng dụng CNTT ở lớp học của mình dạy
cũng như một số lớp khác học khác.
- Tổng hợp điều tra và có so sánh về mức độ học sinh thích học, mức độ học
sinh hiểu bài trong các giờ học có ứng dụng CNTT.


- Kiểm tra việc học tập của học sinh (bài cũ, bài mới).
- Kiểm tra chất lượng sau giờ học.

Kiểm tra chất
lượng sau giờ học bằng phương pháp trắc nghiệm.

- Chất lượng các tiết học sau những tiết có ứng dụng CNTT.

3.2. Xây dựng tư liệu:
Hiện nay việc ứng dụng CNTT giúp cho giáo viên xây dựng tư liệu tương đối
phong phú. Việc khai thác tư liệu có thể từ nhiều nguồn như: Khai thác thông tin
tranh ảnh từ mạng Internet, từ sách báo tài liệu, tạp chí, băng hình, phim, các phần
mềm, khai thác hình ảnh tĩnh, động,…

3.3. Xây dựng bài giảng điện tử:
Muốn xây dựng được một bài giảng điện tử, bước đầu chúng ta cần:
- Nghiên cứu tầm quan trọng của công nghệ thông tin và các phần mềm
CNTT như: PowerPoint, Violet...
- Gia nhập thành viên vào các diễn đàn của Violet.vn; Thư viện tranh ảnh
SGK tiểu học;...
- Học và tự học nâng cao trình độ tin học.
- Tích cực ứng dụng CNTT (soạn bài giảng điện tử) và vận dụng vào giảng
dạy.
- Thực hành trên máy.
- Dự giờ, xem băng hình qua các tiết dạy mẫu trên Internet.
- Trao đổi, chia sẻ, rút kinh nghiệm từ các đồng nghiệp.

IV. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Qua việc nghiên cứu tình hình thực tiển và điều kiện cơ sở vật chất trong
trường chúng tôi đã tổng kết đưa ra một số kinh nghiệm để cải tiến phương pháp dạy
học bằng ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học thông qua các bài soạn, giảng
bằng bài giảng điện tử.

B. NỘI DUNG

I. CƠ SỞ LÝ LUẬN:


Việc ứng dụng CNTT trong dạy học là một phương pháp hay nhất và hữu
hiệu nhất trong giai đoạn giáo dục hiện nay.
Sự ra đời của phương pháp dạy học mới bao giờ cũng gặp những khó khăn,
địi hỏi phải có ý chí và quyết tâm tìm tịi, thử nghiệm với những bước đi vững chắc

mới có thể đạt hiệu quả cao.
Việc đổi mới phương pháp dạy học như hiện nay là bước đầu nâng cao chất
lượng giáo dục để theo kịp với các nước tiên tiến, khởi đầu sự phát triển đòi hỏi phải
đổi mới giáo dục một cách đồng bộ: Chương trình, sách giáo khoa, kiểm tra đánh giá
và đặc biệt là cơ sở vật chất, thiết bị, phương tiện dạy học hiện đại.
Áp dụng phương pháp giảng dạy bằng cơng nghệ thơng tin địi hỏi giáo viên
phải dành nhiều thời gian đầu tư vào mỗi bài dạy. Từng bước áp dụng các phương
tiện hiện đại như máy chiếu đa năng, đầu Ptojector, băng hình, tranh ảnh vào trong
giảng dạy các mơn, đó là con đường hữu hiệu, có tác dụng tăng hiệu quả tiết học lên
gấp đơi.

II. THỰC TRẠNG CỦA ĐỀ TÀI:
1. Thuận lợi:
* Nhà trường:
- Nhà trường đa trang bị được đầu chiếu Projector, 100% các lớp có màn hình
kết nối Intơnet với những trang thiết bị trên hỗ trợ rất tốt cho công tác dạy và học
bằng bài giảng điện tử .
- Hằng năm , nhà trường tổ chức các lớp bồi dưỡng CNTT cho GV trong dịp
hè.


* Giáo viên:
- Giáo viên tự học và nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ để phục vụ
cho cơng tác giảng dạy tốt hơn .
- Tự học nâng cao trình độ tin học, nâng cao kĩ năng xử dụng, ứng dụng
CNTT.
- Hiện nay trường đã nối mạng Internet nên việc nghiên cứu tài liệu soạn
giảng tương đối thuận lợi.
* Học sinh:
Vì được học trên các phương tiện trực quan, sinh động, môn học khám phá

những lĩnh vực mới nên học sinh rất hứng thú học tập và rất thích đến trường.

* Thế giới Internet:
Là một kho tài nguyên kiến thức khổng lồ để mọi người cùng tham khảo, là
một cầu nối cho tất cả giáo viên chia sẻ kinh nghiệm chun mơn.
Thế giới Internet có rất nhiều phần mềm tin học, tranh ảnh, tư liệu..., người
muốn sử dụng chỉ cần Download về máy hồn tồn miễn phí.

2. Khó khăn:
- Một số giáo viên chưa sử dụng bài giảng điện tử thường xuyên vì
cho rằng mất nhiều thời gian để chuẩn bị một bài giảng. Việc thực hiện bài giảng
một cách công phu bằng các dẫn chứng sống động trên màn chiếu (slide) là một điều


khơng phải dễ dàng với nhiều giáo viên. Để có một bài giảng như thế đòi hỏi phải
mất nhiều thời gian chuẩn bị.

- Khả năng đọc, nói Tiếng anh cịn hạn chế gây khó khăn trong q trình
soạn, giảng.

3. Thực trạng của đề tài:
3.1. Những khó khăn và trở ngại gặp phải khi sử dụng bài giảng điện tử:


Mặc dù tranh ảnh, đồ dùng dạy học trong thư viện trường cũng khá đầy đủ, vì thế
giáo viên chỉ dạy thông thường để khỏi phải tốn mất thời gian. Giá như những tiết
dạy đó được ứng dụng CNTT, khai thác một cách triệt để các hình ảnh cũng như
băng hình thì tiết dạy chắc sẽ sinh động hơn, học sinh chắc sẽ nhớ lâu hơn và giờ dạy
sẽ hay hơn biết bao. (Ví dụ: tiết dạy Tự nhiên và xã hội, Luyện từ và câu,...)
Tiết dạy Tự nhiên- xã hội: Bài: Bộ xương

Muốn tạo được một bài giảng điện tử của một tiết dạy thực sự hiệu quả thì
giáo viên phải vất vả gấp nhiều lần so với cách dạy truyền thống. Ngồi kiến thức
căn bản về vi tính, sử dụng thành thạo phần mềm Power point, Violet,… Giáo viên
cần phải có niềm đam mê thật sự với cơng việc thiết kế bài giảng. Thiết kế bài giảng
đòi hỏi sự sáng tạo, sự nhạy bén, tính thẩm mỹ để săn tìm tư liệu từ nhiều nguồn.
Hơn nữa trong quá trình thiết kế, để có được một bài giảng tốt, từng cá nhân
giáo viên cịn gặp khơng ít khó khăn trong việc tự đi tìm hình ảnh minh hoạ, âm
thanh sôi động, tư liệu dẫn chứng phù hợp với bài giảng. Đây cũng chính là một
trong những nguyên nhân mà một số giáo viên thường đưa ra để tránh né việc thực
hiện soạn, giảng có ứng dụng CNTT.


Các tổ chuyên môn trong trường đa số giáo viên vững vàng về kiến thức
chun mơn nhưng bên cạnh đó cần phải trang bị cho bản thân những kiến thức Tin
học, các phần mềm ứng dụng trong soạn giảng ứng dụng CNTT. Mặc dù đã bước
đầu soạn giảng nhưng kinh nghiệm xử lí cịn nhiều hạn chế.
Thường trình chiếu nội dung bài dạy suốt cả tiết học làm cho học sinh mỏi mắt,
đưa vào tình trạng mệt mỏi, kém tích cực, khơng thích hợp với phương pháp dạy học
tích cực hiện nay.
Có một số nội dung khơng nhất thiết phải trình chiếu cũng thể hiện lên. Chưa
chắt lọc được phần kiến thức nào thì nên dùng phần mềm để hỗ trợ.
Một số hoạt động tiếp cận khái niệm, mô tả khái niệm, quy tắc, tiếp kiến thức
mới chưa biết khai thác thế mạnh của các phần mềm ứng dụng như Power point,
ViOlet. . .
Qua thăm dò, đánh giá học sinh thì các em làm phần trắc nghiệm trả lời rất tốt
nhưng cho làm bài có tính suy luận thì gặp rất nhiều khó khăn.
Chính vì những khó khăn trên mà các giáo viên chỉ soạn, giảng có ứng dụng
CNTT khi có nhu cầu. Tức là chỉ có thao giảng, thì mới sử dụng và việc làm này chỉ
mang tính chất đối phó. Tình trạng này cũng phổ biến trong các trường. Mục đích sử

dụng máy tính phục vụ cho cơng tác giảng dạy chỉ được áp dụng trong các tình
huống này.

3.2. Thực trạng ứng dụng CNTT trong nhà trường phổ thông hiện nay:
Từ khá sớm, các trường học trên địa bàn trong quận đã bắt đầu đưa công nghệ
thông tin vào giảng dạy. Tuy nhiên rất ít trường có phịng máy riêng.
Nhu cầu sử dụng phần mềm trong giảng dạy hiện nay là rất lớn. Hầu hết các


giáo viên đều nhận thấy đây là vấn đề cấp thiết cần thực hiện ngay. Các giáo viên
cũng đều coi khả năng thiết kế bài giảng bằng máy tính như một tiêu chuẩn nâng cao
giá trị của mình trong trường học. Các lãnh đạo trường cũng như các cơ quan giáo
dục đều khuyến khích và coi khả năng sử dụng giáo án điện tử, bài giảng điện tử là
ưu điểm của giáo viên. Do đó, các lớp tập huấn Tin học sử dụng Powerpoint, Violet,
và các phần mềm dạy học khác... (nên mở thường xuyên) phải được các giáo viên
tham gia đông đủ. Trong các cuộc thi giáo viên dạy giỏi có rất nhiều bài soạn - giảng
có ứng dụng CNTT là đạt kết quả tốt hơn rất nhiều so với soạn giảng truyền thống.

III. MỘT SỐ BIỆN PHÁP KHI ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
TRONG VIỆC SOẠN - GIẢNG BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ (BGĐT)
1. Các giải pháp thực hiện.
- Tổ chuyên môn và Ban giám hiệu, đề nghị các giáo viên thường xuyên tự
bồi dưỡng, nâng cao khả năng sử dụng CNTT hiện bài giảng điện tử (BGĐT) như
máy tính, máy chiếu đa năng (Multimedia projector)
- Tổ chức một số buổi học tập về cách sử dụng máy chiếu, thiết lập các hiệu
ứng trong PowerPoint, khai thác mạng Internet cho giáo viên để họ có thể tự thiết kế
BGĐT cho mình.
- Tìm hiểu và nghiên cứu thêm những kỹ năng cơ bản và nâng cao trong việc
sử dụng BGĐT, khai thác mạng Internet để làm phong phú thêm những dạng bài tập
khác nhau.

- Trường nên kết hợp với Phòng GD&ĐT tham gia các buổi thao giảng, hội
thảo, tập huấn để thu nhận những góp ý chân thành từ đồng nghiệp, từ đó nâng cao
chất lượng giảng dạy theo phương pháp soạn – giảng có ứng dụng CNTT
- Thăm dị và đánh giá chất lượng học sinh sau giờ học để nắm bắt được thực


chất chất lượng của các em.
Chúng tôi nghĩ rằng, với khả năng sư phạm vốn có cộng thêm một ít bồi
dưỡng về kiến thức tin học, các giáo viên hoàn tồn có thể thiết kế được bài giảng
điện tử để thể hiện tốt hơn phương pháp sư phạm, truyền đạt hết kiến thức trực tiếp
lên màn chiếu, góp phần đổi mới phương pháp giảng dạy, phù hợp với mục tiêu ứng
dụng CNTT hiện nay.

2. Các biện pháp cụ thể:
2.1. Biện pháp 1: Trang bị kiến thức:
Bước đầu làm quen với cách soạn một bài giảng điện tử chúng ta cần phải bỏ
ra khá nhiều cơng sức tìm hiểu những u cầu cụ thể như sau:
- Biết sử dụng máy tính với các phần mềm Word, Excel và phần mềm
PowerPoint hoặc Violet.
- Biết cách truy cập Internet để sưu tầm tư liệu.
- Biết sử dụng máy chiếu Projector
Những yêu cầu trên có lẽ rất mới mẻ, nhưng nếu chúng ta chịu học và ham học
thì chẳng bao lâu chúng ta cũng thành thạo như mọi người. Lúc đó các bạn sẽ thấy
chất lượng dạy học của mình như thế nào.

Ở đây, vấn đề cần đặt ra là từ những giáo án được soạn sẵn trên giấy và được
trình bày lại trên bảng đen làm thế nào để giáo án đó trở thành BGĐT được trình bày
trên màn chiếu projector một cách sinh động, có chất lượng hơn? Điều này địi hỏi
người giáo viên trước hết phải biết sử dụng phần mềm PowerPoint dùng để tạo các

trình chiếu đa dạng trên máy tính. Ngồi ra có các phần mềm PhotoFrameShow (xử
lí hình ảnh), ViOlet...Nếu chỉ dừng ở mức độ soạn thảo những nội dung cần thiết và
cộng thêm các thao tác định dạng về màu sắc, font chữ tơi nghĩ rằng chắc thầy cơ
nào cũng có thể làm được. Tuy nhiên nếu chỉ có làm như thế thì chúng ta chưa thực
sự thấy được sức mạnh của PowerPoint và cũng như một số phần mềm kể trên lúc đó
có nghĩa chưa phát huy hiệu quả của phương pháp giảng dạy mới này. Ví dụ trong
một tiết Tự nhiên và xã hội (lớp 3): Bài "Họ nội, họ ngoại" Chúng ta không thể nào
truyền đạt kiến thức một chiều. Nếu có ảnh của các thanh viên trong trường cũng chỉ
là ảnh nhỏ, mà học sinh khó quan sát. Nếu sử dụng BGĐT thì các hình ảnh được
phóng to trên màn ảnh lớn thì học sinh dễ dàng quan sát và tiết học có hiệu quả hơn.
Với hình thức giảng dạy như thế, tôi tin rằng các em học sinh sẽ cảm nhận và
khắc sâu, dể hiểu về bài học, qua đó giáo viên khỏi mất thời gian tìm tranh ảnh,
khơng mất thời gian xóa bảng mà chỉ khắc sâu và mở rộng kiến thức cho học sinh …
Với những nội dung bài giảng, hình ảnh minh họa được đưa vào bài giảng, thao
tác cơ bản đòi hỏi người giáo viên phải nắm được, thiết lập được các hiệu ứng để
làm sao cho bài giảng được sinh động, mang lại khơng khí học tập sơi động và mới
mẻ. Vậy các hiệu ứng đó là gì ? Đó là các hoạt cảnh của các đối tượng (văn bản,
hình ảnh,...) được thiết lập có thứ tự, có thể là dịng chữ hay hình ảnh này xuất hiện
trước dịng chữ hay hình ảnh kia, hay có thể là dịng chữ hay hình ảnh này xuất hiện
sang trái, dịng chữ hay hình ảnh xuất hiện sang phải….Chẳng hạn khi kiểm tra bài
cũ, giáo viên đưa ra bài trắc nghiệm A, B, C, D (học sinh chọn câu đúng)


Giáo viên kiểm nghiệm kết quả trên màn hình, như thế mới tiết kiệm được
thời gian chép câu hỏi lên bảng, đồng thời tăng khả năng tư duy của học sinh. Với
đặc điểm này giáo viên tiết kiện được thời gian viết nội dung lên bảng, nội dung hiển
thị đến đâu giáo viên giảng đến đó, làm cho thời gian giảng bài nhiều hơn, logic hơn,
học sinh hiểu bài sâu hơn.

Đối với môn Tự nhiên và xã hội bài giảng thường đi kèm với nhiều hình ảnh
minh họa. Nếu chỉ trình bày sng, tơi nghĩ rằng cũng khơng có vấn đề gì cả. Nhưng
tại sao khi chúng ta đã chấp nhận làm BGĐT, bởi vì BGĐT mang lại khơng khí học
tập nhẹ nhàng mà hiệu quả cao hơn. Hiện tại những hình ảnh minh họa, phần mềm
cho các nội dung bài dạy nói trên tương đối nhiều trên Internet mà hiện tại nhà
trường đã có mạng Internet, đa số giáo viên đã có mạng internet ở nhà, vậy thì chỉ
cần bỏ một chút thời gian lên mạng mà có được những phần mềm, hình ảnh, đoạn
phim cần minh họa cho bài giảng thì giáo viên nào cũng nên làm. Điều đó đồng


nghĩa với việc giáo viên phải biết cách truy cập mạng Inernet để lấy thơng tin. Tuy
nhiên khơng phải hình ảnh nào cũng lấy từ Internet được mà những hình ảnh cần lấy
từ sách giáo khoa (SGK) thì lúc đó ta phải Scaner (quét ảnh), chụp ảnh và chỉnh sữa
ảnh …. Nói tóm lại để có được một BGĐT tạm gọi là hiệu quả thì mỗi giáo viên cần
phải có chút ít về kĩ thuật tin học.

Bài giảng sau khi được thiết kế sẽ được trình chiếu lên màn hình thơng qua
đầu projector. Điều đó dù muốn hay khơng mỗi giáo viên buộc phải biết cách sử
dụng nó. Đây là một trong những yêu cầu bắt buộc đối với giáo viên chỉ cần một vài
thao tác lắp máy chiếu với Case của máy vi tính hoặc Laptop (máy tính xách tay) và
điều chỉnh độ nét, độ lớn trên màn hình, lúc này giáo viên chắc hẳn có một bài giảng
chất lượng, học sinh sẽ có một tiết học thoải mái và sơi động.
Điều cuối cùng tơi muốn nói đến ở biện pháp này là nhờ BGĐT mà các giáo
viên đã tạo ra một khơng khí khác hẳn so với giờ dạy khơng có ứng dụng CNTT.

2.2. Biện pháp 2: Những nguyên tắc khi thiết lập một bài giảng điện tử
(BGĐT)
a/ Thiết lập các Slide trên một bài giảng:
Một số tiết dạy, tơi thấy cịn mang tư tưởng áp đặt những kiến thức vào bài
giảng. Có nghĩa là giáo viên nói những gì, giảng những gì, hỏi những gì điều đều thể

hiện toàn bộ trong Slide. Điều này hoàn toàn sai lầm vì như thế học sinh sẽ cho rằng
giáo viên chỉ nói những điều trong sách, khơng mở rộng các kiến thức ngoài, gây
cho học sinh sự nhàm chán.
Chúng ta cần nhớ một điều: Slide (một trang màn hình của một phần mềm
nào đó) là nơi chỉ chứa tên bài học, các đề mục và các cụm từ chốt phục vụ cho bài


giảng.Tùy theo từng mơn học, chúng ta có thể bổ sung các hình ảnh minh họa một
cách hợp lý.
Cơng đoạn đưa nội dung vào giáo viên cũng nên lưu ý về số lượng chữ, màu sắc,
kích thước trên một Slide. Giáo viên nên tóm tắt vấn đề mình muồn trình bày một
cách rỏ ràng, dễ hiểu. Nhìn vào Slide giáo viên có nhiệm vụ giải thích kĩ càng và
mở rộng nó ra chứ khơng phải đọc các dịng chữ trên Slide. Nếu chưa quen với cách
giảng dạy này, giáo viên cảm thấy khó khăn trong việc xác định xem slide tiếp theo
sẽ trình bày về vấn đề gì. Ta có thể in ra một bảng để vừa giảng vừa nhìn vào nhằm
xác định vấn đề tiếp theo.

b/ Thiết lập tư liệu, hình ảnh:
Hình ảnh được đưa vào bài giảng phải đúng với yêu cầu của nội dung bài dạy,
tránh những hình ảnh, tư liệu lịe loẹt khơng nhìn thấy rõ.
Một số tiết dạy giáo viên muốn lôi cuốn học sinh nhìn lên màng hình bằng cách
thêm vào những hình động hấp dẫn, điều này là chúng ta đã sai lầm, học sinh chỉ
cuốn hút bởi những hình ảnh mà khơng chú tâm vào nội dung, yêu cầu của câu hỏi
đặt ra. Cần nên tránh sử dụng hình động trong những hoạt động tìm hiểu kiến thức,
chỉ được sử dụng trong những trò chơi học tập.
c/ Về màu sắc của nền hình:
Màu sắc khơng lịe loẹt, đồ họa vui nhộn gây mất tập trung cho học sinh. Cần
tuân thủ nguyên tắc tương phản, chỉ nên sử dụng chữ màu nhạt (trắng, xanh nhạc…)
trên nền trắng hay nền màu sáng. Ngược lại, khi dùng màu nền nhạt thì chỉ nên sử
dụng chữ có màu sáng hay màu đậm.

d/ Về font chữ và cỡ chữ:


+ Dùng các font chữ, khung, nền hợp lí. (vd: nền màu trắng, màu xanh cho
các đề mục có vai trò ngang nhau “cỡ chữ, kiểu chữ giống nhau)
+ Chỉ nên dùng các font chữ đậm, rõ và gọn (Arial, Tahoma, Time New
Roman…) hạn chế dùng các font chữ có đi (VNI-times…) vì dễ mất nét khi trình
chiếu.
+ Giáo viên thường muốn chứa thật nhiều thông tin trên một slide nên hay có
khuynh hướng dùng cỡ chữ nhỏ. Thực tế, trong kỹ thuật video, khi chiếu trên màn
hình TV (25 inches) cho vài người xem hay dùng máy chiếu Projector chiếu lên màn
cho khoảng 50 người xem thì size chữ thích hợp phải từ cỡ 28 trở lên mới đọc rõ
được.
đ/ Về trình bày nội dung trên nền hình:
Giáo viên khơng nên trình bày nội dung tràn lấp đầy nền hình từ trên xuống, từ
trái qua phải, mà cần chừa ra khoảng trống đều hai bên và trên dưới theo tỷ lệ thích
hợp, để đảm bảo tính mỹ thuật, sự sắc nét và không mất chi tiết khi chiếu lên
màn. Các dạng đồ họa (hình ảnh, âm thanh, hiệu ứng…) cần phải được lựa chọn cẩn
thận, nếu không chúng sẽ gây phân tán tư tưởng, tư duy lệch lạc trong học
sinh. Những tranh, ảnh hay đoạn phim minh họa dù hay nhưng mờ nhạt, khơng rõ
ràng thì cũng khơng nên sử dụng vì khơng có tác dụng cung cấp thơng tin xác định
cho học sinh như ta mong muốn.

e/ Trình chiếu bài giảng:
Thật ra, ta phải giải quyết khó khăn của học sinh ngay từ người giáo viên và
giải quyết ở ba khâu: soạn bài giảng, trình chiếu và kiến thức trọng tâm mà học sinh
cần nắm.
Mỗi lớp học có trung bình từ 35 - 40 học sinh. Trong khi đó các tiết dạy BGĐT
thường phải tắt bớt đèn, đóng bớt cửa sổ hay kéo rèm hạn chế ánh sáng trời để ảnh

trên màn rõ hơn. Như vậy, những học sinh ngồi ở các dãy cuối lớp hay những học
sinh mắt kém sẽ khó khăn khi quan sát hình ảnh, chữ viết trên màn chiếu. Do đó để
học sinh có thể quan sát được bài học chính xác từ màn chiếu, giáo viên khi soạn giảng BGĐT cần chú ý một số nguyên tắc về hình thức sau:
- Các trang trình diễn phải đơn giản và rõ ràng.
- Không sao chép nguyên văn bài dạy, chỉ nên đưa những ý chính vào mỗi
trang trình diễn.
- Khi giáo viên trình chiếu một bài giảng điện tử để học sinh có thể quan sát
kịp thì nội dung trong mỗi slide khơng nên xuất hiện dày đặc cùng lúc. Ta nên phân
dòng hay phân đoạn thích hợp, cho xuất hiện theo hiệu ứng thời gian tương ứng.
Trường hợp có nội dung dài mà nhất thiết phải xuất hiện trọn vẹn cùng lúc, ta trích
xuất từng phần thích hợp để giảng, sau đó đưa về trang có nội dung tổng thể, học
sinh sẽ dễ hiểu và dễ tiếp thu hơn.

* Sử dụng BGĐT khơng có nghĩa giáo án truyền thống bị lãng quên ? Trong giáo án
truyền thống chúng ta trình bày tất cả nội dung bài giảng. Vậy thì đối với BGĐT chỉ
gồm một số slide, các slide chỉ chứa từ khóa, hình ảnh… thì làm thế nào mà giáo
viên có thể quan sát hết các vấn đề cần được giảng ? Để giải quyết việc này, tốt nhất
giáo viên phải xây dựng cho mình một đề cương bài giảng. Đề cương ghi rõ số tiết
dạy của môn học, tên bài giảng tương ứng với các tiết học, nội dung cụ thể sẽ được
trình bày trong mỗi tiết học là gì ? Vấn đề nào trình bày trước, vấn đề nào trình bày
sau ? Vấn đề nào cần được trọng tâm và nhấn mạnh ? Dành thời gian cho từng vấn
đề là bao nhiêu ? … Sở dĩ cần chuẩn bị kỹ lưỡng như vậy là vì nếu tiết giảng dạy đó
người giảng chưa nói hết nội dung các slide hay đã trình bày hết nhưng thời gian còn
thừa là đồng nghĩa với việc “cháy giáo án” và không đảm bảo được yêu cầu của bài
dạy. Kết hợp đề cương này cùng một bản in cầm tay một cách hợp lý chắc chắn sẽ
không mắc phải sự cố này.


* Các tiêu chí cơ bản khi soạn - giảng bài giảng điện tử:

- Kế hoạch bài giảng được thể hiện cụ thể, rõ ràng và logic, bám sát mục tiêu,
nội dung của bài dạy, tiến trình bài giảng phù hợp.
- Thể hiện được các yêu cầu của phương pháp dạy học tiên tiến, phát huy tính
tích cực của học sinh.
- Nội dung bài giảng bám sát kiến thức cơ bản của chương trình theo quy
định, có tính hệ thống và khoa học.
- Sử dụng và tích hợp các cơng cụ công nghệ thông tin sáng tạo, hợp lý, tối
ưu nhằm phát huy tối đa chất lượng, tính hấp dẫn trong bài giảng; thu hút và tạo môi
trường tương tác tích cực giữa giáo viên và học sinh và giữa học sinh với học sinh.
- Hình thức tổ chức, bố trí nội dung bài giảng khoa học, dễ hiểu, thân thiện.
- Hiệu quả, tác động và ảnh hưởng của bài giảng đối với môi trường giáo
dục.

2.3. Biện pháp 3: Sử dụng các phương tiện hiện đại trong giảng dạy:

Từ nhiều năm nay Phòng GD&ĐT và các trường trên địa bàn quận Kiến An đã
trang bị nhiều thiết bị hiện đại hỗ trợ giảng dạy như: máy tính bàn, laptop, máy
chiếu projector, cassette, ti vi, đầu video,... Bài giảng điện tử và các trang thiết bị này
có thể coi là những cơng cụ dạy học đa năng vì nó có thể thay thế cho hầu hết các
công cụ dạy học khác từ truyền thống (tranh vẽ, bản đồ, mơ hình,...). Hơn nữa, nếu
các bài giảng điện tử được đầu tư xây dựng cẩn thận thì sẽ đem lại hiệu quả hơn hẳn.
Chẳng hạn khi mô phỏng "đường đi của thức ăn trong ống tiêu hóa". Dạy học thơng


thường chỉ dùng tranh ảnh thì học sinh khó có thể tưởng tượng được. Cịn Bài giảng
điện tử thì học sinh được quan sát một cách rất rõ ràng thiết thực hơn nên tạo được
sự hấp dẫn và học sinh có thể tiếp thu bài giảng dễ dàng hơn.

Mặt khác, nếu soạn một BGĐT mà không tuân thủ theo các nguyên tắc sẽ gây
ra tình trạng "lạm dụng CNTT". Hiện nay, nhiều chuyên gia giáo dục đã cảnh báo

tình trạng “lạm dụng CNTT” khi các giáo viên xây dựng bài giảng. Do hạn chế về
định hướng, công nghệ nên giáo viên thường hay xây dựng những bài giảng mang
nặng tính trình chiếu, ví dụ như sử dụng Powerpoint “bắn” rất nhiều chữ ra màn hình
và khi giảng bài thì gần như đọc lại nội dung đó, hay khi dạy một bài văn có sử dụng
CNTT, giáo viên trình chiếu hồn tồn nội dung bài dạy. Phương pháp này thậm chí
sẽ làm cho học sinh giảm hiệu quả tiếp thu khi phải đồng thời nghe giảng, vừa đọc
chữ, chưa kể là còn bị cuốn hút vào những hiệu ứng chữ chạy nhảy và âm thanh kèm
theo.

Phải xác định rằng bài giảng điện tử khơng phải là phần mềm dạy học, nó chỉ


trợ giúp cho việc giảng dạy của giáo viên (đối tượng sử dụng là giáo viên, không
phải là học sinh). Chính vì vậy, việc truyền đạt kiến thức vẫn dựa trên phương pháp
dạy học tích cực (học sinh tự tìm tòi kiến thức dưới sự chỉ đạo của giáo viên), chứ
khơng phải giao tiếp máy-người. Mặt khác, vì giáo viên là người trực tiếp điều hành
việc sử dụng phần mềm nên có thể khai thác tối đa được những kiến thức cần chuyển
tải trong phần mềm, tuỳ thuộc vào trình độ của học sinh và phương pháp giảng dạy
của giáo viên.

Rõ ràng việc sử dụng các bài giảng điện tử sẽ tăng hiệu quả đáng kể đối với các
tiết dạy của giáo viên. Có thể nói đó là sự kết hợp những ưu điểm của phương pháp
dạy học truyền thống và của công nghệ hiện đại.

Ứng dụng công nghệ thông tin phối hợp các phương pháp dạy
dọc tích cực

Một trong những lý do của tình trạng trên là do các giáo viên chưa hiểu được
rằng: cách sử dụng hiệu quả của ứng dụng phần mềm dạy học là phải khai thác triệt

để các nội dung tư liệu, đặc biệt là các tư liệu (âm thanh, hình ảnh, phim,...). Một lý
do quan trọng nữa là kể cả khi hiểu được như vậy thì cũng khó có thể thực hiện, vì
việc giáo viên đưa một đoạn văn bản vào phần mềm thì dễ, chứ nếu tự vẽ hình, tự
tạo ảnh động hay tìm kiếm tư liệu bên ngồi thì sẽ rất khó khăn.
Chính vì vậy, giáo viên nên sử dụng các cơng cụ tìm kiếm tư liệu trên Internet
như Google hay Yahoo, địa chỉ http:// www.dayhoc.vn; hoặc
tìm kiếm thơng tin tại http:// www.google.com.vn với từ khóa (nội dung cần tìm) thích
hợphoặc các truy cập các nguồn tư liệu, tài nguyên phục vụ cho giáo dục và đào tạo
như “Thư viện tư liệu giáo dục” tại (cung cấp các tư liệu giúp
giáo

viên

sử

dụng

vào

bài

giảng)

và “Thư

viện

bài

giảng

điện

tử” tại hoặc Violet.vn (cung cấp các bài giảng tham khảo có
chất lượng để giáo viên học tập và chia sẻ kinh nghiệm trong giảng dạy)…

2.4 Biện pháp 4: Sử dụng các phần mềm tiêu biểu phục vụ cho công tác giảng
dạy
Là một giáo viên trong thời kỳ hiện đại ngày nay cần phải biết sử dụng máy
tính, việc học sử dụng máy vi tính thực chất là học cách sử dụng các phần mềm vi
tính từ đơn giản đến phức tạp. Có thể phân ra 2 loại là các phần mềm phổ thông (như
soạn thảo văn bản, xử lý ảnh, bảng tính, gõ tiếng Việt, các phần mềm gửi thư điện
tử...) và các phần mềm chuyên dụng, cụ thể đối với giáo viên đó là những phần mềm
tạo bài giảng như Powerpoint, Violet. Tất cả các phần mềm ứng dụng vào để dạy học
có thể được tải về từ địa chỉ

Adobe Photoshop: Là phần mềm xử lý ảnh thơng dụng nhất, với rất nhiều tính
năng từ nghiệp dư đến chuyên nghiệp đều có thể sử dụng được. Với những chức
năng cơ bản thì giáo viên và cán bộ quản lý cũng nên sử dụng được, vì nó hiện nay