Hoạt động kể chuyện trong dạy học ở trung học cơ sở và trung học phổ thông

Mai Văn Cẩn

Tạp chí KHOA HỌC & CƠNG NGHỆ

191(15): 205 - 210

HOẠT ĐỘNG KỂ CHUYỆN TRONG DẠY HỌC
Ở TRUNG HỌC CƠ SỞ VÀ TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Mai Văn Cẩn*
Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT
Để nâng cao chất lượng giảng dạy ở bậc trung học, giáo viên cần đa dạng hóa hoạt động dạy học
và thu hút được sự chú ý của học sinh ngay từ những phút đầu giờ. Một trong những hoạt động đó
là kể cho học sinh nghe một câu chuyện vui, kéo dài không quá mười phút. Đây là một hoạt động
đa mục đích nhằm lơi cuốn tâm hồn các em, dạy cho các em cách biểu cảm, giáo dục và hình thành
nhân cách, rèn kỹ năng tư duy, gắn kết giữa kiến thức đang học với đời sống thực tế. Ngoài ra, nó
cịn giải trí, gây hưng phấn ở người học. Với những ý nghĩa như vậy, kết quả nghiên cứu về hoạt
động kể chuyện nhằm mục đích phục vụ cho cơng tác đào tạo giáo viên trong các trường sư phạm,
góp phần chuẩn bị tốt nguồn nhân lực tham gia vào sự nghiệp đổi mới giáo dục mà nước nhà đang
mong đợi. Sinh viên trong các trường sư phạm cần rèn cho bản thân phát triển được kỹ năng kể
chuyện trước tập thể để sau khi tốt nghiệp, các em có thể đến các trường phổ thông và làm tốt công
tác chun mơn.
Từ khóa: Hoạt động kể chuyện, dạy học THSC, giáo dục THPT, giao tiếp sư phạm, phát triển
nhân cách

ĐẶT VẤN ĐỀ *
Trong chương trình giáo dục tiểu học, hoạt
động kể chuyện được coi là một môn học,
được ghi trong thời khóa biểu và diễn ra đều
đặn, mỗi tuần một giờ. Học sinh thường được

giáo viên kể cho nghe một câu chuyện, sau
đó, đến giai đoạn các em đọc thơng viết thạo
thì học tập kể chuyện theo chủ đề và có tranh
minh họa. Mục đích của hoạt động này là làm
phát triển ngôn ngữ và kỹ năng sử dụng ngôn
ngữ ở trẻ. Đồng thời, các em còn học được kỹ
năng giao tiếp, cách biểu cảm và tiếp nhận cái
hay, cái đẹp của cuộc sống. Chính nhờ có
hoạt động này mà các em thích đến trường,
q mến các thầy cơ và bạn bè trong lớp, thấy
vui trong học hành. Đến giai đoạn trung học,
hoạt động này khơng cịn vị trí trong thời
khóa biểu và thay vào đó là một danh sách
các mơn khoa học cụ thể; đó là tốn, lý, văn,
sử, địa… Một loạt kiến thức mới, khái niệm
khoa học mới mà các em cần làm quen và tiếp
nhận. Nếu giáo viên chỉ tập tập trung vào
thuyết trình và truyền tải kiến thức trong
chương trình cho học sinh, kéo theo một loạt
bài tập thì sẽ dẫn đến các em chịu áp lực về
học hành, các bài học có thể trở nên đơn
điệu, kém hấp dẫn và khô cứng. Trong giai
*

Tel: 0914 833765, Email:

đoạn nước nhà đang đổi mới căn bản và toàn
diện nền giáo dục như hiện nay, nảy sinh một
câu hỏi rằng giáo viên bậc trung học cần làm
gì để mỗi bài học có thể trở thành món ăn tinh

thần cho học sinh, vừa mang tính giáo dục,
vừa tránh gây stress khơng đáng có và cịn
nâng cao hiệu quả của việc dạy học. Nghiên
cứu về việc lồng ghép giữa hoạt động kể
chuyện và dạy kiến thức khoa học ở bậc trung
học hiện nay ở Việt Nam vẫn còn bị xem nhẹ
và cần những nhà sư phạm quan tâm để có thể
đáp ứng nhu cầu đào tạo giáo viên có đủ năng
lực phục vụ cho sự nghiệp đổi mới giáo dục.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Khi viết bài báo này, tác giả đã sử dụng các
phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tổng
hợp và phân tích thơng tin trong giáo dục,
thực hiện xây dựng câu hỏi và điều tra thực tế
ở bậc trung học, thống kê và phân tích số liệu.
Trong những phương pháp này thì phân tích
thơng tin là nổi bật hơn cả để làm rõ vai trò
của hoạt động kể chuyện đối với việc dạy học
ở bậc trung học và làm minh chứng cho việc
xây dựng các hoạt động trong chương trình
đào tạo giáo viên trung học.
Ý nghĩa của hoạt động kể chuyện đối với
công việc dạy học:
Khi bắt đầu một giờ học, người giáo viên cần
tạo ra khơng khí thân mật, cởi mở với học
205


Mai Văn Cẩn

Tạp chí KHOA HỌC & CƠNG NGHỆ

sinh để sẵn sàng lơi cuốn, đón nhận và thu hút
tâm chí của các em về phía mình. Một trong
những hoạt động mà giáo viên có thể làm là
kể cho học sinh nghe một câu chuyện vui hay
một điều từng trải liên quan đến kinh nghiệm
sống hoặc bài học mà giáo viên sắp giảng cho
học sinh. Quan sát được nét mặt tươi cười,
rạng ngời của thầy, cô khi sẵn sàng chia sẻ
kiến thức, học sinh sẽ không cảm thấy bị áp
lực ép học hành, mà ngược lại, họ sẽ cảm thấy
vui và dễ hòa nhập với mọi người xung
quanh. Đồng thời, họ cũng sẵn sàng mở lịng
đón nhận nguồn kiến thức mới và thực hiện
những nhiệm vụ mới trong giờ học. Noddings
có ý kiến rằng niềm vui của một giáo viên có
thể ảnh hưởng đến khơng khí lớp học và vì
thế cũng ảnh hưởng đến học sinh [1]. Theo
Jonathan Hancock, kể chuyện là hoạt động
điển hình cho phép bộ não con người tư duy
bằng cả hai bán cầu não, kết hợp giữa cấu trúc
logic của não trái và hình ảnh, trí tưởng tượng
và sự ngẫu hứng của não phải [2]. Đây cũng
là phương pháp ghi nhớ được sử dụng từ
trước khi con người sáng tạo nên hệ thống ký
hiệu – chữ viết.
Hoạt động kể chuyện tạo ra sự gắn kết giữa
giáo viên với học sinh. Trong thời gian nghe
chuyện, học sinh có thể nảy sinh những ý

nghĩ về nội dung câu chuyện và cần giáo viên
cho lời giải đáp hoặc kể lại một đoạn nào đó
mà các em quan tâm. Đồng thời, giáo viên
quan sát được nét mặt biểu cảm của học sinh,
có thể đốn ra được các em đang nghĩ gì, có
thái độ thế nào khi nghe lời thầy, cơ. Từ đó,
cả học sinh và giáo viên càng có cơ hội hiểu
nhau hơn và dễ gắn kết, xích lại gần nhau.
Hơn nữa, hoạt động kể chuyện là một cơ hội
tốt cho giáo viên dạy cho học sinh kỹ năng
biểu cảm trước tập thể. Khi kể đến cảnh tươi
vui mừng thắng lợi hay sự thành cơng, giáo
viên có nét mặt thanh thản, hớn hở; đến cảnh
rùng rợn như gặp tai nạn, bị cướp hay bị
thương hoặc cảnh đâm chém giết nhau, giáo
viên có biểu hiện sợ sệt, nhăn nhó; đến chi tiết
buồn, giáo viên có biểu hiện âu sầu, đăm
chiêu. Tất cả những biểu hiện này được các
em quan sát và dễ dàng cho các em sao chép
và tái hiện lại khi gặp những cảnh ngộ tương
tự trong đời sống. Như vậy, các em sẽ học
206

191(15): 205 - 210

được sự diễn cảm của các thầy, cô trong lớp
học, đặc biệt là các em nhỏ tuổi, thích bắt
trước và có thể cịn muốn kể lại cho người
khác nghe các câu chuyện mà các em đã được
nghe. Làm được như vậy, các em sẽ trở nên

tự tin trong giao tiếp, không ngại ngùng trước
tập thể, sẵn sàng hịa mình với tập thể.
Ngồi ra, khi kể chuyện là giáo viên đang tạo
ra hoạt động giải trí cho học sinh. Câu chuyện
của các thầy cơ mang đến cho học sinh những
điều bổ ích và lý thú có sức hấp dẫn mãnh liệt
với những tâm hồn đang phát triển, làm cho
các em quên hết những khó khăn, vất vả trong
bài học. Theo Thomas Armstrong: “Kể
chuyện xưa nay vốn đã được xem như một
hình thức giải trí truyền thống đối với các em
ở các hàng sách và tủ sách công cộng, cũng
như vào những thời điểm đặc biệt trong lớp
học. Điều cần nói ở đây là phải xem hoạt
động này như một cơng cụ dạy học có tính
chất sống cịn vì kể chuyện vốn được tơn sùng
trong mọi nền văn hóa, trên khắp thế giới đã
hàng nghìn năm nay.” [3]
Đó có thể là những tấm gương người tốt việc
tốt, những anh hùng trong lao động, sản xuất
và chiến đấu, những câu chuyện hài hước, gây
cười nhưng mang lại cho các em vốn kiến
thức về kinh nghiệm sống mà các em đang
cần để phát triển nhận thức và kỹ năng sống.
Mặt khác, hoạt động kể chuyện còn là cơ hội
để giáo viên liên hệ giữa lý thuyết và thực
tiễn. Truyện kể dưới đây là một ví dụ về sự
liên hệ giữa kiến thức toán học và thực tiễn ở
nước ta:
Lương Thế Vinh [4] được gọi là Trạng

Lường bởi rất giỏi đo lường, tính tốn. Tương
truyền, thuở nhỏ có một lần ông cùng chúng
bạn ngồi chơi dưới gốc cây cổ thụ, cả nhóm
thách đố nhau làm thế nào để biết chiều cao
của cây. Một số cho rằng chỉ có cách trèo lên
ngọn cây rồi dùng dây thòng xuống đất mà
đo. Riêng Lương Thế Vinh nói khơng cần
trèo, đứng dưới đất đo bóng cây cũng tính ra.
"Cậu lấy chiếc gậy cầm ở tay đo xem dài
ngắn bao nhiêu rồi dựng gậy lên mặt đất và
đo chiều dài bóng gậy. Tiếp đoạn, cậu đo
bóng cây và sau một lát nhẩm tính đã tìm
được chiều cao của cây này. Bọn trẻ khơng


Mai Văn Cẩn

Tạp chí KHOA HỌC & CƠNG NGHỆ

tin bèn dùng thừng nối lại, buộc hịn đá phía
dưới, rồi trèo tít lên ngọn cây dong thừng
xuống đất để đo. Kết quả đúng như Vinh đã
tính", sách Những Trạng nguyên đặc biệt
trong lịch sử Việt Nam viết.
Cách tính chiều cao này của Lương Thế Vinh
ở thế kỷ 15 chính là định lý Pitago về cạnh
tam giác vng "bình phương của cạnh huyền
bằng tổng bình phương hai cạnh góc vng"
được áp dụng ngày nay.
Vị quan nước Đại Việt Lương Thế Vinh cũng

từng làm sứ giả nhà Thanh là Chu Hy phải
thán phục về tài năng tính tốn. Hy u cầu
quan Trạng cân trọng lượng của một con voi
rất to. Lương Thế Vinh đưa voi lên một chiếc
thuyền rồi đánh dấu mép nước bên thuyền,
sau đó dắt voi lên.
Tiếp theo, ơng ra lệnh đổ đá hộc xuống
thuyền, cho đến lúc thuyền chìm xuống đến
đúng dấu cũ. Việc còn lại là đưa từng viên đá
lên cân và cộng kết quả. Chu Hy thán phục
nhưng tiếp tục đố Lương Thế Vinh đo bề dày
của một tờ giấy xé ra từ một quyển sách. Vị
quan nhà Lê đã trả lời rằng chỉ cần đo bề dày cả
cuốn sách rồi chia đều cho số tờ là ra kết quả.
Kể được những câu chuyện như vậy, giáo
viên còn kích thích được học sinh yêu khoa
học, thích khám phá và trải nghiệm thơng tin
vì nội dung của chúng rất gần gũi và thiết
thực với cuộc sống, xoay quanh các chủ đề
cân, đo, đong, đếm. Đồng thời khơi gợi niềm
tự hào dân tộc, chí thơng minh của những
người con đất Việt ngày xưa. Và để kiểm
chứng lại lời của Lương Thế Vinh về cách tính
chiều cao của một cây thẳng đứng, giáo viên
yêu cầu học sinh làm tương tự với một cây
xanh trong sân trường xem có đúng khơng.
Về nội dung các câu chuyện:
Nội dung những câu chuyện mà giáo viên kể
cho học sinh nghe cần mang tính giáo dục,
dạy cho các em hướng đến cái đẹp, có lịng

nhân ái, vị tha. Nó có giá trị thực sự khi giúp
học sinh phân biệt được giữa cái tốt và thói
xấu, tránh được những âm mưu nham hiểm,
độc ác. Vượt lên trên tất cả, nó hình thành ở
học sinh niềm tin và phát triển nhân cách, tin
vào truyền thống đoàn kết, tin vào tinh thần
yêu nước, yêu lao động của nhân dân Việt

191(15): 205 - 210

Nam, tin vào truyền thống chống giặc ngoại
xâm qua mấy nghìn năm dựng nước và giữ
nước, và giờ đây cần đặt niềm tin vào Đảng
và những điều Bác Hồ dạy. Mang tính giáo
dục thì các câu chuyện mà giáo viên kể cho
học sinh phải phù hợp với độ tuổi của các em.
Ở bậc trung học, học sinh thường có độ tuổi
từ 11 đến 18, các em đã có một tầm nhận thức
nhất định thì các câu chuyện về đặc tính một
số lồi vật thơng thường khơng cịn phù hợp
(mà chỉ dành cho các em lớp dưới). Đây là
giai đoạn các em thích khám phá, thích tập
làm người lớn để khi rời ghế nhà trường, các
em biết ứng xử với vị thế của người trưởng
thành. Vậy giáo viên có thể kể cho các em
nghe về cuộc đời và sự nghiệp của các nhà
khoa học, các anh hùng dân tộc, những tấm
gương ứng xử văn minh trong xã hội hiện đại,
những vùng đất xa xôi và những điều kỳ lạ,
các phát minh khoa học và ứng dụng của

chúng…. Bài học cho các em sẽ trở nên thú vị
hơn nếu giáo viên biết tích hợp nội dung
giảng dạy với việc kể cho các em nghe một
câu chuyện có liên quan. Với số môn học
trong bậc trung học hiện nay (từ 11 đến 13
đầu mơn) thì giáo viên có rất nhiều chủ đề để
sưu tầm truyện cho các em. Dưới đây là một
câu chuyện về tính hiếu động, thích khám phá
ở tuổi học trị:
Điều bí mật của thầy giáo [5]
Ngày xưa có một ngơi trường dành cho con
nhà giàu ở Triều Tiên. Học sinh ở đây học
đọc và viết chữ Hán. Tất cả họ đều sợ thầy
giáo. Thầy là một người lớn tuổi và rất hay
cáu giận khi học trị khơng làm hết bài tập
được giao. Trong lớp, thầy luôn luôn quan sát
học sinh học bài cho đến khi thầy cảm thấy
mệt. Thầy cầm lên một cái rổ và lấy một cái
gì đó ăn. Một hơm, một học sinh nam hỏi
thầy: “Thưa thầy, thầy đang ăn cái gì đấy?”
Thầy nói nhanh: “Đó là điều bí mật của tơi.
Nó tốt cho người cao tuổi nhưng lại là thuốc
độc cho trẻ nhỏ.”
Một hôm, thầy cần đi lên thành phố. Trước
khi đi, thầy bảo học trị tự học trong buổi sáng
hơm đó. Một giờ sau, học sinh không muốn tự
học nữa. Một học sinh nam rủ bạn bè nhìn
vào trong rổ để biết điều bí mật của thầy.
Chúng thấy có rất nhiều hoa quả khô và bảo
207

Mai Văn Cẩn

Tạp chí KHOA HỌC & CƠNG NGHỆ

nhau: “Đây không phải là thuốc độc.” Tất cả
học sinh đua nhau ăn hết đống hoa quả khơ
trong rổ. Sau đó, chúng bàn nhau khi thầy về
sẽ nói với thầy thế nào để thầy không tức
giận. Chúng xô đổ bàn giáo viên, làm rây
mực ra sàn phòng học và làm vỡ cả mực son
của thầy. Sau đó, tất cả nằm ra phịng học.
Đến buổi chiều, thầy giáo mới trở về. Thầy đi
vào lớp và la hét: “Làm sao thế này? Tại sao
tất cả các cậu nằm ra sàn nhà?
Một cậu học sinh đứng dậy nói: “ Thưa thầy,
sáng nay, chúng con học được một lúc thì
dừng lại, chúng con chơi trong phịng. Bất
ngờ, làm bàn của thầy đổ ra và viên mực vỡ
làm hai. Chúng con rất ân hận và muốn chết.
Cho nên, tất cả chúng con đều ăn thuốc độc ở
trong rổ của thầy. Bây giờ, chúng con đang
đợi cái chết đây. Chúng con rất ân hận.” Nói
rồi, cậu ấy lại nằm xuống sàn.
Thầy giáo khơng nói gì. Thầy rời phịng học
và đi ra vườn suy nghĩ. Sau một hai phút, thầy
mỉm cười và nói: “Những sinh viên này đang
học rất nhanh đây.”
Một điểm đáng chú ý trong việc sử dụng các

câu chuyện để dạy học là giáo viên cần cân
đối về mặt thời gian cho phù hợp vì một giờ
học ở bậc trung học chỉ kéo dài 45 đến 50
phút. Nhiệm vụ chính của giáo viên là hồn

191(15): 205 - 210

thành chương trình giảng dạy đúng tiến độ;
khơng thể dành nhiều thời gian để kể chuyện
được vì hoạt động này cũng chỉ như một chất
xúc tác kích thích học sinh lĩnh hội kiến thức,
cùng giáo viên làm chủ giờ học. Vậy, giáo
viên phải có sự chuẩn bị được ghi trong giáo
án trước khi thực hiện giảng dạy. Theo
Thomas Armstrong [3], giáo viên hãy chuẩn
bị kể chuyện bằng cách liệt kê các ý tưởng mà
họ muốn đưa vào trong chuyện. Sau đó, dùng
trí tưởng tượng để tạo nên một vùng đất xa lạ,
những nhân vật khác thường và gửi vào đấy
các kiến thức mà họ định dạy. Trước hết, giáo
viên cần suy nghĩ trong đầu một cốt truyện
hấp dẫn với những chi tiết éo le, rồi tập kể
cho bạn bè nghe hoặc nhìn gương mà tập nói.
Học sinh thường hồi hộp lắng nghe chỉ vì
giáo viên nhiệt tình quá và chúng thấy rõ
thầy, cơ của mình thiết tha muốn dạy cho một
điều gì đó từ đáy lịng.
Số liệu điều tra và phân tích:
Trước khi viết bài báo này, tác giả đã thực
hiện một cuộc điều tra về hoạt động này của

giáo viên trung học cơ sở (THCS) và trung
học phổ thông (THPT) ở 3 tỉnh: Thái Nguyên,
Bắc Giang và Lạng Sơn. Dưới đây là nội
dung của phiếu điều tra:

Để giúp chúng tơi có thơng tin viết bài nghiên cứu về hoạt động kể chuyện, mời các thầy cô cung cấp thông
tin bằng cách trả lời các câu hỏi sau, lựa chọn A, B, C hoặc D.
1 Thầy, cô đang dạy học sinh nào ?
A Trung học cơ sở
B Trường liên cấp
C Trung học phổ thông
2. Môn thầy, cô dạy thuộc ban nào ?
A Khoa học tự nhiên
B Khoa học xã hội
C Thể thao
D Nghệ thuật
3. Thầy, cô thấy kỹ năng kể chuyện có cần thiết cho một giáo viên phổ thơng khơng ?
A Cần thiết
B Khơng cần thiết
4. Thầy, cơ có kể chuyện cho học sinh nghe bao giờ không ?
A Thường xun
B Thỉnh thoảng
C Ít khi
D Khơng bao giờ
5. Nếu thầy, cơ kể chuyện thì mục đích là gì ?
A Thu hút sự chú ý của học sinh vào bài giảng
B Để giải trí cho học sinh
C Để liên hệ giữa nội
dung và thực tế
D Cả 3 phương án trên

6. Nếu kể chuyện trong bài học thì thời gian thầy, cơ sử dụng có độ dài bao nhiêu phút ?
A Dưới 5 phút
B Dưới 10 phút
C Trên 10 phút
7. Theo thầy, cô, các câu chuyện để kể cho học sinh nghe cần có nội dung như thế nào ?
A Phù hợp với đặc điểm tâm lý học sinh
B Phù hợp với nội dung giảng dạy
C Mang tính giáo
dục
D Cả 3 phương án trên
8. Câu chuyện mà thầy, cô kể cho học sinh nghe là :
A Có thật
B Tưởng tượng
C Cả A và B
9. Thầy, cô đánh giá thế nào về tác dụng của việc kể chuyện đối với dạy học và giáo dục học sinh ?
A Rất có giá trị B Có giá trị
C Có ít tác dụng
D Khơng có tác dụng gì

208


Mai Văn Cẩn

Tạp chí KHOA HỌC & CƠNG NGHỆ

Mục đích của việc khảo sát là tìm ra xem giáo
viên có thực hiện hoạt động này khơng; họ
nghĩ gì về hoạt động này, thời gian kể là bao
lâu; nội dung câu chuyện cần đáp ứng những

mục tiêu nào; họ đánh giá thế nào về hoạt
động này.
Ở bậc THCS, số giáo viên được điều tra là
109 thì 106 thầy cơ (≈97%) cho rằng hoạt
động này là cần thiết trong quá trình giảng
dạy, chỉ có 3 thầy cơ cịn phân vân khơng cần.
Về thời gian kể thì 96 thầy cơ (≈88%) cho
rằng thời gian kể mỗi câu chuyện kéo dài
không quá 5 phút và chỉ 10 thầy cô (≈10%) kể
trên 5 phút.
Về tần suất kể chuyện, 33 thầy cô (≈30%)
thường xuyên kể, 71 thầy cô (≈65%) thỉnh
thoảng kể và 4 thầy cô (≈5%) ít khi thực hiện.

TẦN SUẤT KỂ CHUYỆN
Thường xun

Thỉnh thoảng

Ít khi

5%

30%

65%

Hình 1. Tần suất kể chuyện ở THCS

Cũng ở bậc học này, 94 thầy cô (≈86%) cho

rằng nội dung câu chuyện kể cho học sinh
nghe cần phù hợp với đặc điểm tâm lý của các
em, nội dung dạy học và mang tính giáo dục.
108 giáo viên (≈99%) cho rằng đây là hoạt
động có giá trị.
Ở bậc THPT, số giáo viên được điều tra là 167
người thì 152 (≈91%) người cho rằng đây là
hoạt động cần thiết và chỉ có 15 người (≈ 9%)
không đề cao hoạt động này. Về thời gian kể
thì dưới 5 phút là 125 người (≈75%) và dưới
10 phút là 40 người (≈25%). Cuộc khảo sát đã
tìm ra rằng 130 thầy cô (≈78%) cho rằng câu
chuyện cần phù hợp với tâm lý học sinh,
mang tính giáo dục và phù hợp với nội dung
giảng dạy. 162 thầy cô (≈97%) nói rằng đây
là hoạt động có giá trị trong dạy học. Về tần
suất, số thầy cơ thường xun có hoạt động

191(15): 205 - 210

này là 31 người (≈18,5%), thỉnh thoảng mới
có hoạt động này là 108 người (≈65%) và ít tổ
chức hoạt động này là 24 người (≈14%)

TẦN SUẤT HOẠT ĐỘNG
Thường xun

Thỉnh thoảng

14%

Ít hoạt động

19%

67%

Hình 2. Tần suất hoạt động kể chuyện ở THPT

Theo kết quả điều tra, hoạt động kể chuyện là
một hoạt động không thể thiếu được trong
quá trình giảng dạy ở cả hai cấp: trung học
phổ thơng và trung học cơ sở. Hoạt động này
giúp cho giáo viên nâng cao tính hấp dẫn và
giá trị bài giảng và nó thực sự có giá trị khi
chứa đựng được 3 yếu tố: phù hợp với đặc điểm
tâm lý của học sinh, có nội dung dạy học và giá
trị giáo dục. Để thực hiện hoạt động này một
cách hiệu quả, đòi hỏi người giáo viên sưu tầm,
chuẩn bị kịch bản và bài giảng một cách khoa
học, chính xác về thời gian.
(Chúng tôi thực hiện điều tra bằng cách xây
dựng phiếu có chứa các câu hỏi tập trung vào
hoạt động kể chuyện và đưa ra các phương án
trả lời để các thầy cơ chọn. Mục đích điều tra
của chúng tơi là thăm dị xem các thầy, cơ có
thực hiện hoạt động này không và ở mức độ
như thế nào để chúng tơi có cơ sở hồn thiện
khung năng lực cho đội ngũ giáo viên mà
chúng tơi đào tạo. Cịn về kết quả thu được ở

3 tỉnh: Thái Nguyên, Bắc Giang, Lạng Sơn;
thì chúng tơi thực hiện thống kê theo kiểu cơ
học, tính số phiếu trả lời trong một trường
THCS, sau đó cộng với các trường khác và
quy ra tỉ lệ; ở bậc THPT cũng vậy, chứ khơng
nhằm mục đích so sánh giữa tỉnh này với tỉnh
kia). Chúng tôi quan tâm đến hoạt động này
ở THCS và THPT vì trong thời khóa biểu của
2 cấp học này khơng cịn mơn kể chuyện.
Mơn này chỉ có ở cấp tiểu học và mầm non.
Việc nghiên cứu về hoạt động kể chuyện ở
bậc THCS và THPT nhằm mục đích nhắc nhở
209


Mai Văn Cẩn

Tạp chí KHOA HỌC & CƠNG NGHỆ

các thầy cô làm cho những bài học ở các cấp
học này trở nên hay hơn, sinh động hơn và có
gắn với liên hệ thực tế nếu thực hiện được
một cách khoa học. Đây cũng là một nguồn
tin tham khảo cho các cơ sở đào tạo đội ngũ
giáo viên tương lai, biết và hoàn thiện khung
năng lực người giáo viên trong bối cảnh cả xã
hội đang đòi hỏi đổi mới giáo dục và học sinh
đang chịu nhiều áp lực học đường, dễ căng
thẳng, mệt mỏi. Kết quả nghiên cứu này còn
phục vụ ngay cho các giáo sinh đang được

đào tạo. Sinh viên các trường sư phạm cần rèn
được hoạt động này ngay từ khi còn đang
trong giai đoạn học nghề để ngay sau khi tốt
nghiệp, các em hòa nhập vào đội ngũ các nhà
giáo và làm tốt được chuyên môn. Các cơ sở
đào tạo giáo viên và các trung tâm phát triển
kỹ năng sư phạm cần cân nhắc tác dụng của
hoạt động này để có các chương trình đào tạo
ngoại khóa cho sinh viên nhằm mục đích rèn
rũa, nâng cao khả năng giao tiếp, khả năng
diễn đạt của các em trước tập thể. Đồng thời,
đồn thanh niên trong các trường có đào tạo
giáo viên có thể vào cuộc bằng việc tổ chức
các hoạt động cho sinh viên như thi viết
truyện và kể chuyện vào những ngày 9 tháng
1, 26 tháng 3 hoặc ngày sinh Bác Hồ hàng
năm. Hoạt động như vậy là để kích thích chí
tưởng tượng, phát triển tư duy sáng tạo và
logic của sinh viên. Hơn nữa, trải qua những
hoạt động tập thể cụ thể và thiết thực, người
học nghề giáo có thời gian để trải nghiệm

191(15): 205 - 210

cuộc sống, tìm hiểu, khám phá và hồn thiện
nhân cách.
KẾT LUẬN
Hoạt động kể chuyện trong dạy học là một
hoạt động đa mục đích. Nó vừa là phương
tiện giải trí, kết nối sự thân thiện giữa giáo

viên và học sinh, vừa nhằm mục tiêu phát
triển nhận thức và hình thành nhân cách ở
người học. Đây cũng là thông tin cho các cơ
sở đào tạo giáo viên xây dựng ý tưởng rèn
luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên, giao
cho đoàn thanh niên tổ chức các cuộc thi kể
chuyện cho sinh viên vào các dịp thi nghiệp vụ
sư phạm, hoặc ngày thành lập đoàn (26 tháng
3). Sinh viên sư phạm cần tham gia vào hoạt
động này để phát triển năng lực cá nhân và thực
hiện đổi mới giáo dục ở bậc phổ thông.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Noddings, N. (2005, September), What does it
mean to educate the whole child? Educational
Leadership, 63(1), 8 - 13
2. Hancock, Jonathan (2012), How to improve
your memory for study, Pearson Education
Limited, Printed in the UK.
3. Armstrong, Thomas (2000), Multiple
Intelligences in the classroom, Association for
Supervision and Curriculum Development, Printed
in the USA.
4. />5. Hannam, Joyce (2013), The Teacher’s Secret
and Other Folk Tales, Oxford University Press,
Printed in China.

ABSTRACT
THE ACTIVITY OF TELLING STORIES
AT LOWER-SECONDARY AND SECONDARY SCHOOLS
Mai Van Can*

University of Education - TNU

In order to raise the quality of teaching at lower-secondary and secondary schools, teachers need to
vary their way of teaching and attract pupils’ attention from the beginning of the lecture. One of
the activities teachers can implement is telling students a fun story, which does not exceeed ten
minutes. It is a purposeful activity to aim at drawing their soul, teaching them how to show their
feelings, educating and forming their personality, developing their thinking skills; and linking
knowledge from their lesson with factual life. In addition, it entertains and interests learners. This
journal is a base for students at universities of education to train themselves the skill of telling stories
in front of other people, so that, after their graduation, they will be able to do their jobs well.
Keywords: activity of telling stories, teaching at lower-secondary school, education at secondary
school, educational communication, developing personality
Ngày nhận bài: 06/12/2018; Ngày hoàn thiện: 24/12/2018; Ngày duyệt đăng: 28/12/2018
*

Tel: 0914 833765, Email:

210