Chỉ báo về người già ở Hải Hưng và những vấn đề đặt ra

Xã h i h c, s 1 - 1993 99

Thông tin xã h i h c
Ch báo m i v ng

i già

H i H ng và nh ng v n đ đ t ra
TH NH
V HOA TH CH

Thông tin v ng i già c p t nh là l nh v c ch a có m y nghiên c u. Khai thác k t
qu T ng đi u tra dân s 1979, 1989 và cu c đi u tra gi a n m 1992 trên m u h n 10
v n dân c a 145 xã, ph ng, th tr n thu c c 12 huy n, th (3,5% s đ n v c p xã,
4% s dân) s b trình bày m t s nét sau:
1. T l ng

i già trong dân c H i H ng

N m 1960, H i H ng có t l ng i già t 60 tu i tr lên là 5,63% (H ng Yên 6,14%,
H i D ng 5,28%) th p chút ít so v i t ng bình mi n B c 5,72% n m 1979, t l đó là
8,96% cao h n nhi u so v i só trung bình c a các n c 7,06%. Gi a 2 th i đi m T ng
đi u tra dân s 1979 – 1989, t l c a c n c t ng lên thành 7,15%, riêng H i H ng
l i gi m xu ng thành 8,81%.
i u tra m u n m 1992, cho đáp s t l ng i già tồn t nh 9,45%, nơng thơn 9,47%,
thành th 9,10% cao h n h n so v i t l c a n m 1989 và 1979.
S khác bi t khá l n gi a đ ng bi n thiên c a t l ng i già H i H ng so v i c
n c là m t đi u th t đáng quan tâm. H n n a, hi n t ng t ng, gi m khá b t bình
th ng c a t l ng i già trong dân c H i H ng c ng đòi h i c n s m có nh ng gi i
pháp k p th i.
2. Nhóm “tr ” c a tu i già

Ng i già trong kho ng tu i t 60 đ n 69 đ c g i là nhóm “tr ” c a tu i già. M c
dù, t l ng i già trong dân c H i H ng so sánh theo không gian và th i gian có r t
nhi u khác bi t song t l nhóm “tr ” c a ng i già l i t ng đ i ít thay đ i. Theo
T ng đi u tra dân s n m 1989, t l nhóm “tr ” c a ng i già c n c là 60,7%, thành
th là 61,4%, nông thôn 65,4%. Riêng H i H ng l n l t các t l đó là 62,7%; 60,5%,
62,9%. n đi u tra m u n m 1992 các t l trên c ng khơng có bi n đ i gì đáng k .
V m t không gian, so sánh gi a các huy n c u t nh n m 1989 và 1992 t l nhóm
“tr ” c ng thay đ i khơng nhi u. T ng đi u tra dân s n m 1989, trong khi t l
ng i già trong dân c bi n đ ng t 6,26% (th xã H i D ng) đ n 10,42% (huy n
Ninh Thanh) thì t l nhóm “tr ” ch xe d ch t 60,1% (th xã H ng yên) đ n 64,4%
(huy n Nam Thanh). N m 1992, khi kho ng cách sai khác t l ng i già trong dân c
m r ng h n t 5,26% (th xã H ng Yên) đ n 10,6% (huy n Ninh Thanh), thì t l
nhóm “tr ” c ng c a hai đ n v này là 56,3% và 60,9%.
Nh v y, kho ng 60% ng i già thu c nhóm tr . T l này khá đ ng đ u các huy n
th . Th c ch t đây là m t giai đo n chuy n ti p quan tr ng trong m i đ i ng i và nó
mang nhi u ý ngh a kinh t , xã h i sâu s c. đ tu i này, đ i b ph n ng i già v n
còn s c kh e và kh n ng làm vi c, tham gia các ho t đ ng xã h i và kh n ng t ph c
v . S là thi u sót n u ng i ho ch đ nh chính sách khơng tính đ n ngu n ti m l c to
l n này ng i già.
B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn


Xã h i h c, s 1 - 1993 100

Thông tin xã h i h c
3. Ng

i già tham gia ho t đ ng kinh t

Theo s li u T ng đi u tra dân s n m 1989 thì t l ng i già tham gia ho t đ ng kinh
t không cao: 28,k46% đ i v i c n c và 25,36% đ i v i H i H ng. H n n a, trong
khi t l ng i già H i H ng coa h n nhi u so v i t l chung c a c n c, thì t l
ng i già H i H ng tham gia ho t đ ng kinh t l i th p h n nhi u.
M t khác, k t qu T ng đi u tra dân s n m 1989 còn cho th y t l ng i già tham
gia ho t đ ng kinh t đô th th p h n nhi u so v i nông thôn và t l các c bà th p
h n nhi u so v i t l các c ông. Chung c n c, t l ng i già tham gia ho t đ ng
kinh t
đô th là 18,86% nông thôn 30,51%, các c bà 21,87%, các c ông 47,7%.
Các t l t ng ng c a H i D ng là 18,18%, 25,69% và 22,72%, 29,83%.
Nh m i ng i đ u bi t, lao đ ng v a đem l i thu nh p n đ nh đ i s ng v a đem l i
ni m vui cho tu i già. Song khơng ít các c vì nhu c u kinh t ph i th ng xuyên làm
vi c q s c v i mình. Do đó, m t m t đ ng viên ng i già tham gia lao đ ng t ng thu
nh p và đóng góp cho xã h i, nh ng m t khác l i ph i t o đ c nh ng cơng vi c thích
h p v i tu i già, đó là m c đích mà các chính sách xã h i đ i v i ng i già c n h ng
tói.
4. H c v n
Theo T ng đi u tra dân s n m 1989, t l ng i già H i H ng bi t ch là 53,87%
trong đó các c ơng 83,29%, các c bà 36,54%. So v i trung bình c n c, mà các t l
t ng ng là 54,51%; 77,47%; 38,20% thì t l chung c a H i H ng th p h n, rieng
các c ông đ t ch s cao h n. So sánh 2 gi i, n u trong c n c, t l c ông bi t ch
g p 2,03 l n các c bà thì H i H ng t l đó g p 2,28 l n.
N m 1992, đi u tra m u ghi nh n t l bi t ch c a ng i già H i H ng t ng lên
69,24% các c ông 89,4%, các c bà 55,96%. ó là m t b c ti n đáng k cho k t qu
d ch chuy n, l p k ti p vào tu i già có h c v n cao h n thay th s các c cao tu i t
th . nhóm “tr ” c a 10 c có 8 c bi t ch , trong đó có 2 c h c v n c p III tr lên.
Kh n ng này c n đ c l u ý khai thác trong nh ng ch ng trình ho t đ ng thích h p.
Tuy nhiên, t l bi t ch nói chung và riêng m i c p h c v n gi m rõ r t theo đ gia
t ng c a m i nhóm tu i. D nh n ra l p tuoroi càng cao, t ng ng v i nh ng hoàn

c nh l ch s t ng đó nhi u ng i khơng có đi u ki n h c hành. c bi t còn h n 305
các c không bi t ch và t l này t ng lên t i 50% nhóm các c 70 tu i tr lên.
Ch ng trình qu c gia xóa mù ch đang th c hi n khơng tính đ n các đ i t ng này.
V y có cách nào đ ng i già mù ch hòa nh p v i nh ng yêu c u c a lao đ ng và
sinh ho t v n hóa m i, thi t ngh c n nghiên c u gi i pháp h u hi u.
5. Mái m chi u hôm và ch n đ n g i chi c
V i cu c T ng đi u tra dân s 1989 l n đ u tiên chúng ta đ c bi t b c tranh tồn
c nh tình tr ng hơn nhân c a ng i già. Trên 2 ch tiêu chi m t tr ng l n nh t “đang
có v /ch ng” và “góa b a”, so sánh H i H ng v i c n c l u ý m y đ c đi m: chung
c 2 gi i, t l ng i già có v có ch ng H i H ng th p h n c n c; nông thôn càng
th p xa h n, riêng thành th cao h n chút ít. Ng c l i, tình tr ng góa b a H i H ng
cao h n, c nông thôn và thành th . Phân tích m i gi i, t l các c ông H i H ng có
v có ch ng cao, góa b a th p. Gánh thua thi t d n ch y u sang phái các c bà, đ c
bi t nơng thơn t l cịn mái m ít h n, ch n đ n, g i chi c nhi u h n. Kho ng cách
gi a hai gi i, n u chung c n c c 1,86 nam cịn mái m có 1 n , ng c l i 1 nam
B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn


Xã h i h c, s 1 - 1993 101

Thông tin xã h i h c
gói b ng v i 3,56 n chung c nh ng thì
và 3,97 ngh a là chênh l ch càng l n h n.

nông thôn H i H ng các ch s đó là 1,95

i u tra m u n m 1992 cho bi t t l có v có ch ng chung 2 gi i t ng lên 60,12%
cao h n chút ít so v i n m 1989, v n th p h n s trung bình c n c. T l góa b a

34,77% gi m đ u c nông thôn )45,9%) và thành th (29,84%). áng l u ý h n là dãy
s li u chi ti t các nhóm tu i. Hồn c nh cịn mái m, c 100 c ông tu i 60 – 64 có
91 c , thêm 20 tu i n a, nhóm 80 – 84 ch còn 61 c và t 85 tr lên ch 39 c . T ng
t , c 100 c bà, tuoroi 60 – 64 còn 65 c , đ n tu i 80 – 84 ch còn 12 c và trên n a
là 6 c . Ng c l i, c nh ch n đ n g i chi c c a các c ơng đã t 6% nhóm đ u tu i
già t ng đ n 53% khi tu i 85, v i các c bà t gn ng là 30% và 82%. D dàng nh n
ra n thua thi t h n nam không ch trên t ng s mà ngay t ng nhóm tu i.
Ngồi ra, m t s ch tiêu khác tuy t tr ng nh song không ph i không đáng l u tâm.
Trên m u toàn t nh H i H ng, t l ng i già ch a h qua hôn nhân là 3,28% (g p 3
l n s trung bình tồn qu c 1,12%). Theo d c tu i, n u nhóm đ u 60 – 64 ch là
2,33% thì sau đó t ng liên tuicj đ n 8,05% trong l p tu i 85+. Chung nam gi i 3,69%
bi n thiên 2,48% đ n 8,47%.
T l ly hôn 0,44% c ng là g p đơi s trung bình c n c: 0,22% riêng các c bà có t
l 0,62% g p 2,5 l n (c n c 0,26%). T l ly thân 1,39%, nam 0.87%, n 1,74%,
đ u cao h n so v i c n c (l n l t là 0,66%, 0,53% và 0,76%). So sánh v i ly hôn,
ly thân nhi u h n g p 3 l n.
Mong c ng i già s ng lâu, m nh kh e, h nh phúc, ph i ch ng đâu là m t l nh v c
không kém h tr ng c n đ c nghiên c u sâu r ng h n đ ng tìm ki m gi i pháp h u
hi u.

B n quy n thu c vi n Xã h i h c

www.ios.org.vn