Vấn đề thông tin tư vấn, chỉ dẫn an toàn thực phẩm trên báo chí Việt Nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.32 MB, 30 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

---

TRẦN THỊ THẢO

VẤN ĐỀ THÔNG TIN TƯ VẤN, CHỈ DẪN

AN TỒN THỰC PHẨM TRÊN BÁO CHÍ VIỆT NAM

Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Báo chí học
Mã số: 60 32 01 01

Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THANH KIM

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ... 10

1. Lý do lựa chọn đề tài ... 10

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ... 12

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ... 16

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: ... 16

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ... 17

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài ... 18

7. Cấu trúc luận văn ... 19

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ... 21

1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài ... 21

1.1.1.Thông tin và thơng tin báo chí ... 21

1.1.2.Thơng tin tư vấn, chỉ dẫn trên báo chí ... 24
1.1.3. An tồn thực phẩm... Error! Bookmark not defined. 
1.1.4. Thơng tin tư vấn, chỉ dẫn an toàn thực phẩm ... Error! Bookmark not
defined.

1.2. Nhu cầu thông tin tư vấn, chỉ dẫn của cơng chúng về vấn đề an tồn thực phẩm
... Error! Bookmark not defined.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

1.3. Đặc trưng của các loại hình báo chí với thông tin tư vấn, chỉ dẫn ... Error! 
Bookmark not defined.

1.3.1. Báo in ... Error! Bookmark not defined. 
1.3.2. Phát thanh ... Error! Bookmark not defined. 
1.3.3. Truyền hình... Error! Bookmark not defined. 
1.3.4. Báo điện tử ... Error! Bookmark not defined. 
1.4. Một số vấn đề chung về an tồn thực phẩm... Error! Bookmark not defined. 
1.4.1. Chính sách của Nhà nước về vấn đề quản l{ an toàn thực phẩm ... Error! 
Bookmark not defined.

1.4.2. Thực trạng vấn đề an toàn thực phẩm ở nước ta hiện nay ... Error!

Bookmark not defined.

1.4.3. Tuyên truyền an tồn thực phẩm - Trách nhiệm của báo chí ... Error! 
Bookmark not defined.

Tiểu kết chương 1:... Error! Bookmark not defined. 
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THÔNG TIN TƯ VẤN, CHỈ DẪN AN TOÀN
THỰC PHẨM TRÊN BÁO CHÍ VIỆT NAM ... Error! Bookmark not defined.

2.1. Vài nét về đối tượng nghiên cứu ... Error! Bookmark not defined. 
2.1.1. Báo Sức khỏe và Đời sống ... Error! Bookmark not defined. 
2.1.2. Các chương trình phát thanh về sức khỏe của hệ VOV2 . Error! Bookmark 
not defined.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

2.1.4. Báo điện tử Chất lượng Việt Nam online-VietQ.vn .. Error! Bookmark not
defined.

2.2. Nội dung thơng tin tư vấn, chỉ dẫn an tồn thực phẩm .. Error! Bookmark not
defined.

2.2.1. Tư vấn, chỉ dẫn chính sách, pháp luật an tồn thực phẩm ... Error! 
Bookmark not defined.

2.2.2. Tư vấn, chỉ dẫn phương pháp lựa chọn, bảo quản, chế biến, sử dụng
thực phẩm an toàn ... Error! Bookmark not defined. 
2.2.3. Thông tin về chất cấm và chỉ số quy định ... Error! Bookmark not defined. 
2.2.4. Thông tin cảnh báo, khuyến cáo và tư vấn phòng tránh ngộ độc thực phẩm
... Error! Bookmark not defined. 
2.2.5. Phổ biến kinh nghiệm, công bố kết quả nghiên cứu và những phát hiện mới
... Error! Bookmark not defined.

2.2.6. Giải đáp thắc mắc ... Error! Bookmark not defined. 
2.3. Cách thức thể hiện thơng tin tư vấn, chỉ dẫn an tồn thực phẩm trên báo chí
... Error! Bookmark not defined.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

2.4.1. Tin ... Error! Bookmark not defined. 
2.4.2. Phỏng vấn ... Error! Bookmark not defined. 
2.4.3. Bài phản ánh ... Error! Bookmark not defined. 
2.4.4. Các thể loại khác ... Error! Bookmark not defined. 
2.5. Đánh giá chung về hoạt động thông tin tư vấn, chỉ dẫn an tồn thực phẩm
trên báo chí ... Error! Bookmark not defined.

2.5.1. Hiệu quả ... Error! Bookmark not defined. 
2.5.2. Hạn chế, bất cập ... Error! Bookmark not defined. 
Tiểu kết chương 2:... Error! Bookmark not defined. 
CHƯƠNG 3. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU
QUẢ THÔNG TIN TƯ VẤN, CHỈ DẪN AN TỒN THỰC PHẨM TRÊN BÁO
CHÍ VIẸT NAM ... Error! Bookmark not defined.

3.1. Những vấn đề đặt ra về hoạt động thông tin tư vấn, chỉ dẫn an tồn thực phẩm
trên báo chí ... Error! Bookmark not defined.

3.1.1. Nhu cầu của công chúng về thông tin tư vấn, chỉ dẫn an toàn thực phẩm
... Error! Bookmark not defined. 
3.1.2. Trách nhiệm của báo chí ... Error! Bookmark not defined. 
3.2. Khuyến nghị một số giải pháp ... Error! Bookmark not defined. 
3.2.1. Đối với các cơ quan chức năng... Error! Bookmark not defined. 
3.2.2. Đối với người sản xuất, chế biến, kinh doanh và tiêu dùng thực phẩm Error!
Bookmark not defined.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6></div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ATTP: An toàn thực phẩm

KHXH&NV: Khoa học xã hội và Nhân văn
KH&CN: Khoa học và Công nghệ

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

Bảng 2.1: Tỷ suất thời lượng thông tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP của ba chương 
trình phát thanh chuyên đề sức khỏe trên hệ VOV2 trong hai năm 2014 và 
2015 (%) ... Error! Bookmark not defined.

Bảng 2.2: Tỷ suất nội dung tư vấn, chỉ dẫn ATTP trên 4 loại hình báo chí (%)Error! Bookmark not defined. 
Bảng 2.3: Nhóm đối tượng tham gia tư vấn, chỉ dẫn ATTP xuất hiện trong các

sản phẩm báo chí (%) ... Error! Bookmark not defined. 
Bảng 2.4: Tỷ lệ sản phẩm báo chí tư vấn, chỉ dẫn ATTP chia theo thể loại trên 
mỗi loại hình (%) ... Error! Bookmark not defined.

Bảng 3.1: Kênh thông tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP được công chúng lựa chọn (%)Error! Bookmark not defined. 
Biểu 3.2: Mức độ hài lịng của cơng chúng về nội dung thông tin tư vấn, chỉ dẫn

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Biểu 3.3: Đánh giá của cơng chúng về hình thức thể hiện thông tin tư vấn, chỉ

dẫn ATTP trên báo chí Việt Nam (%) ... Error! Bookmark not defined. 
Biểu 3.4: Sự thuận tiện của loại hình báo chí trong việc thông tin tư vấn, chỉ 
dẫn ATTP qua đánh giá của công chúng (%) ... Error! Bookmark not defined.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

MỞ ĐẦU

1. Lý do lựa chọn đề tài

Bước vào thế kỷ XXI, trong cuộc cách mạng về dinh dưỡng, mọi người trên thế
giới đều mong muốn có một cuộc sống an toàn, hạnh phúc với một chế độ dinh dưỡng tốt
hơn để được sống lâu hơn. Thực phẩm chính là nguồn cung cấp các chất dinh dưỡng cần
thiết để con người sống và phát triển. Tuy nhiên, thực phẩm cũng chính là nguồn truyền
bệnh nguy hiểm nếu như khơng bảo đảm được vệ sinh và an tồn. Dân gian có câu “Họa
do xuất khẩu, bệnh tịng nhập khẩu” có nghĩa là “họa do mồm mà ra, bệnh do đường
miệng mà vào”. Sức khỏe của mỗi người, sức khỏe của cộng đồng phụ thuộc rất nhiều vào
việc ăn uống. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) lương thực, thực phẩm chính là nguyên
nhân đã gây ra khoảng 50% các trường hợp tử vong đối với con người trên tồn thế giới
hiện nay. Vì vậy, bảo đảm vệ sinh ATTP giữ vị trí quan trọng trong sự nghiệp bảo vệ sức
khỏe nhân dân, góp phần giảm tỷ lệ mắc bệnh, duy trì và phát triển nòi giống, tăng cường
sức lao động, học tập, thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế-xã hội và thể hiện nếp sống văn
hóa, văn minh.

Tại Việt Nam, ATTP đang là vấn đề nhức nhối trong xã hội. Thống kê của Cục ATTP
- Bộ Y tế cho thấy, số vụ ngộ độc thực phẩm hàng năm vẫn ở mức cao, hàng ngàn người
phải nhập viện, hàng chục người tử vong mà nguyên nhân bắt nguồn từ các vụ ngộ độc
thực phẩm. Các vụ ngộ độc thực phẩm có diễn biến phức tạp ở các bếp ăn tập thể , bữa
ăn đông người, thức ăn đường phố, bếp ăn gia đình trên phạm vi cả nước . Nguyên nhân
của các vụ việc này chủ yếu là do thực phẩm mất vệ sinh và thiếu an toàn từ các cơ sở
sản xuất, chế biến.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

ngày càng nhiều loại virus, vi khuẩn, chất độc hại tồn dư, tiềm ẩn trong thực phẩm. Ăn
gì, uống gì đã trở thành mối lo lắng, nghi ngại thường trực trong suy nghĩ của mỗi người.

Khơng chỉ là vấn đề nhức nhối ngồi xã hội mà ATTP cịn làm nóng cả nghị trường Quốc
hội. Tại phiên chất vấn kz họp thứ 10, Quốc hội khóa XIII diễn ra ngày 16/11/2015, sau
khi dẫn nhiều ví dụ về thịt lợn có chất cấm, chuối ngâm thuốc trừ sâu, rau quả có dư
lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt mức cho phép, đại biểu Trần Ngọc Vinh đã phải thốt
lên rằng “Có thể nói con đường từ dạ dày đến nghĩa địa của mỗi chúng ta chưa bao giờ 
ngắn và dễ dàng đến thế…”.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Những năm gần đây, trên các loại hình báo chí Việt Nam xuất hiện ngày càng
nhiều các chương trình, chun mục có chứa hàm lượng thơng tin tư vấn, chỉ dẫn nhằm
cung cấp và phổ biến những kiến thức về sức khỏe, tiêu dùng, đời sống hơn nhân gia
đình… Đặc biệt, những vấn đề liên quan đến phạm trù ATTP như: Tư vấn pháp luật,
phương pháp kỹ thuật lựa chọn, bảo quản, chế biến và sử dụng thực phẩm an toàn,
cảnh báo nguy cơ mất ATTP… cũng được báo chí đề cập ngày càng phong phú và đa
dạng. Đây là một xu hướng thơng tin khá phát triển của báo chí thế giới hiện đại trong
những thập niên vừa qua và nó đang có ảnh hưởng, tác động tích cực đến báo chí nước
ta. Nhưng xét về mặt l{ luận báo chí trong nước thì vấn đề thông tin tư vấn, chỉ dẫn
chưa có được những cơng trình nghiên cứu và tài liệu hàn lâm xác đáng với diện mạo
thực tế của dịng thơng tin này. Chính vì vậy, phạm trù thông tin tư vấn, chỉ dẫn trên báo
chí Việt Nam hiện nay đang đặt ra hàng loạt vấn đề về cả l{ thuyết lẫn phương pháp chỉ
dẫn, tư vấn địi hỏi phải có sự nghiên cứu, phân tích, đánh giá và xác lập hướng đi cụ thể
cho xu hướng này.

Để góp phần nhận dạng bức tranh tồn cảnh của thơng tin tư vấn, chỉ dẫn trên
báo chí Việt Nam hiện nay, chúng tơi lựa chọn đề tài: “Vấn đề thông tin tư vấn, chỉ dẫn
an tồn thực phẩm trên báo chí Việt Nam” cho luận văn chuyên ngành báo chí học với 
hy vọng đóng góp thêm một góc nhìn về thơng tin tư vấn, chỉ dẫn đối với phạm trù
ATTP. Thông qua việc phân tích, khảo sát và hệ thống hóa cứ liệu từ các sản phẩm báo
chí có chứa thơng tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP, luận văn sẽ rút ra những đánh giá về hiệu

quả cũng như bất cập để từ đó bước đầu đề xuất một số giải pháp làm tăng chất lượng
và hiệu quả tác động của thông tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP trên các loại hình báo chí Việt
Nam.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

những năm gần đây nên việc tìm hiểu, nghiên cứu về dạng thức thơng tin này trên báo
chí vẫn cịn rất hạn chế. Riêng về phạm trù thông tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP thì ở Việt Nam
hiện nay cũng chưa có một luận văn thạc sĩ báo chí nào đề cập đến một cách tồn diện,
đầy đủ và sâu sắc.

Tuy nhiên, liên quan đến nội dung khảo cứu của đề tài có một số cơng trình đáng
quan tâm của các tác giả: Bùi Thị Hồng Vân (2011), Vấn đề chỉ dẫn, tư vấn khoa học kỹ 
thuật nông nghiệp cho nơng dân trên báo chí Việt Nam, Luận văn Thạc sĩ Báo chí học,
Trường Đại học KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội; Nguyễn Thị Vân Anh (2012), Thông 
tin chỉ dẫn tiêu dùng trên truyền hình của Đài Phát thanh-Truyền hình Hà Nội, Luận văn
Thạc sĩ Báo chí học, Trường Đại học KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội; Bùi Thị Thu Thủy
(2010), Thơng tin sức khỏe trên báo chí Việt Nam, Luận văn Thạc sĩ Báo chí học, Trường
Đại học KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội. Đây là những đề tài có cách đặt vấn đề tương
đồng với luận văn này nên chúng tơi có thể tham khảo về phương pháp nghiên cứu, cách
tiếp cận vấn đề cũng như một số quan điểm về việc tư vấn, chỉ dẫn trên báo chí.

Ngồi ra cịn một số nghiên cứu đáng chú { khác cũng đề cập đến dịng thơng tin
chỉ dẫn của các tác giả: Dương Thị Bảo Ngọc (2003), Xây dựng kênh thông tin chỉ dẫn 
trên phát thanh, Luận văn Thạc sĩ Báo chí học, Trường Đại học KHXH&NV, Đại học Quốc
gia Hà Nội; Đinh Thu Hiền (2010), Dịng tạp chí chỉ dẫn giải trí ở Việt Nam: Hiệu quả và 
bất cập, Luận văn Thạc sĩ, Trường ĐHKHXH&NV Hà Nội; Lê Vũ Điệp (2003), Tìm lối đi cho 
dịng tạp chí giải trí-chỉ dẫn ở Việt Nam, Nghiên cứu khoa học sinh viên, Trường Đại học

KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội…

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Thể loại báo chí chính luận (Trần Quang), Phê bình tác phẩm văn học nghệ thuật trên 
báo chí (Nguyễn Thị Minh Thái); sách về loại hình báo chí: Giáo trình báo chí truyền hình
(Dương Xuân Sơn), L{ luận báo phát thanh (Đức Dũng), Tác nghiệp báo chí trong mơi 
trường truyền thông hiện đại (Nguyễn Thành Lợi)… Đây là những cuốn sách đã góp phần
cung cấp những tri thức căn bản về báo chí truyền thơng cho sinh viên, học viên và đội
ngũ những người nghiên cứu truyền thơng ở trong nước.

Về tình hình nghiên cứu ATTP. Trước hết, phải khẳng định rằng, ATTP là vấn đề
không mới cả trên thế giới và ở Việt Nam. Tuy nhiên, những nguy cơ mất ATTP với diễn
biến phức tạp và hậu quả của nó trong thời gian gần đây là vấn đề khiến cả xã hội phải
nhìn nhận và quan tâm nhiều hơn nữa để nâng cao hiểu biết, có { thức tự giác trong
hành vi lựa chọn, sử dụng, chế biến và bảo quản thực phẩm.

Luật và các văn bản dưới luật về ATTP là một nguồn tư liệu qu{ báu giúp ích cho
chúng tơi trong quá trình nghiên cứu đề tài. Hơn nữa, những vấn đề pháp l{ liên quan
đến ATTP là một nội dung quan trọng mà báo chí cần tư vấn, chỉ dẫn và phổ biến sâu
rộng tới công chúng trong việc bảo đảm thực phẩm an toàn.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Bên cạnh đó, luận văn cịn tham khảo một số luận văn thạc sỹ, bài nghiên cứu và
khóa luận sau đây: Trong luận văn thạc sỹ chuyên ngành báo chí truyền thơng của
Nguyễn Hồng Anh (2013), “Chiến dịch truyền thơng trong Chương trình mục tiêu Quốc 
gia vệ sinh an toàn thực phẩm”, Khoa Báo chí và Truyền thơng, Trường Đại học
KHXH&VN, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tìm hiểu l{ thuyết và kỹ năng tổ chức chiến dịch
truyền thông vào nghiên cứu thực tiễn hoạt động triển khai chiến dịch truyền thông của

các tổ chức, doanh nghiệp tại Việt Nam.

GS. Nguyễn Ngọc Châu, Truyền thơng về vệ sinh an tồn thực phẩm dưới góc nhìn 
khoa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Báo cáo Hội nghị Khoa học
Báo chí với Truyền thơng Khoa học và Cơng nghệ năm 2013. Tác giả đã phân tích, l{ giải
nguyên nhân tại sao một số bài báo thơng tin về ATTP mang tính chủ quan, thiếu cơ sở
khoa học.

Trong Khóa luận Tốt nghiệp của Nguyễn Thị Tuyết, “Báo chí với vấn đề vệ sinh 
an toàn thực phẩm (Khảo sát trên báo Vietnamnet.vn thời gian từ tháng 
9/2008-5/2010)”, năm 2010, Khoa Báo chí và Truyền thơng, Trường Đại học KHXH&NV, Đại
học Quốc gia Hà Nội. Đề tài đã thực hiện khảo sát mơ tả hình thức và nội dung thơng
tin tuyên truyền về ATTP trên báo điện tử Vietnamnet. Tuy nhiên, khóa luận khảo sát
để tìm hiểu về tính phổ cập kiến thức vệ sinh an toàn thực phẩm của một tờ báo điện
tử, hồn tồn khơng đề cập đến vấn đề tư vấn, chỉ dẫn.

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

chứa thông tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP, đồng thời bước đầu tìm hiểu nhu cầu về tư vấn, chỉ
dẫn ATTP của cơng chúng báo chí để từ đó rút ra những kết luận và kiến nghị.

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu:

- Khảo sát đặc điểm nội dung, cách thức thể hiện thông tin tư vấn, chỉ dẫn về 
ATTP trên các loại hình báo chí Việt Nam hiện nay

- Bước đầu khảo sát tìm hiểu nhu cầu tư vấn, chỉ dẫn về ATTP của cơng chúng báo
chí

- Trên cơ sở của kết quả khảo sát rút ra những kết luận và khuyến nghị giải pháp
tăng hiệu quả của thơng tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP trên báo chí Việt Nam.

Nhiệm vụ nghiên cứu:

- Làm rõ các khái niệm liên quan đến đề tài

- Khảo sát nội dung, cách thức thể hiện thông tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP trên các
loại hình báo chí (Báo in, Phát thanh, Truyền hình và Báo điện tử)

- Phỏng vấn sâu những người thực hiện chương trình/chuyên mục hoặc trực tiếp
tham gia tư vấn, chỉ dẫn thơng tin về ATTP trên báo chí: Nhà báo, chun gia…

- Điều tra bảng hỏi: Với người tiêu dùng thực phẩm khu vực nông thôn và thành
thị

- Rút ra kết luận về hiệu quả, bất cập và một số kiến nghị để tăng hiệu quả thông
tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP trên báo chí Việt Nam hiện nay.

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

- Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các sản phẩm báo chí mang thông tin tư
vấn, chỉ dẫn về ATTP.

- Luận văn khảo sát trên cả bốn loại hình báo chí từ năm 2014 đến 2015. Tuy
nhiên, để bảo đảm tính cụ thể, tập trung và xác thực, chúng tôi chỉ nghiên cứu cứ liệu
trên:

+ Báo Sức khỏe và Đời sống;

+ Chương trình “Cuộc sống thường ngày” trên kênh VTV1 của Đài Truyền hình
Việt Nam;

+ Các chương trình phát thanh chuyên đề sức khỏe trên hệ VOV2 của Đài Tiếng
nói Việt Nam

+ Chuyên mục “An toàn thực phẩm” trên Báo điện tử VietQ.vn.

Việc lựa chọn đối tượng nghiên cứu trên đây được chúng tơi dựa trên ba tiêu chí
sau: Hàm lượng thông tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP xuất hiện trên các tờ báo, chương trình,
chuyên mục tương đối cao; Bảo đảm tính khoa học, độ tin cậy, xác tín của thơng tin;
Tính phổ qt, tác động mạnh mẽ, sâu rộng của tờ báo/chương trình/chuyên mục.

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

- Để thực hiện đề tài này, chúng tôi tiến hành nghiên cứu dựa trên chủ trương, đường
lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước về báo chí và ATTP.

- Cơ sở l{ thuyết của luận văn là những l{ thuyết báo chí và truyền thông như:
đặc trưng, chức năng của thông tin báo chí, đặc điểm loại hình… và một số quan điểm,
nhận định về thông tin tư vấn, chỉ dẫn.

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

truyền hình và báo điện tử. Ngồi ra, luận văn còn kết hợp phỏng vấn sâu các nhà báo,
chuyên gia ATTP và điều tra bảng hỏi đối với các đối tượng dân cư.

- Phương pháp nghiên cứu: Luận văn kết hợp sử dụng nhiều phương pháp như:
Phương pháp phân tích nội dung văn bản (trong đó có quan sát, thống kê, phân tích

định tính và định lượng, so sánh, tổng hợp); phương pháp phỏng vấn sâu; phương pháp
điều tra bảng hỏi.

Trong đó,

+ Phương pháp phân tích nội dung văn bản: Nhằm tìm hiểu nội dung, cách
thức thể hiện của thơng tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP trên báo chí Việt Nam. Về mặt định
lượng, phân tích nội dung văn bản giúp tìm hiểu tần suất, mức độ xuất hiện của
thông tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP được các loại hình báo chí đề cập đến. Trên cơ sở đó
so sánh, nghiên cứu và đưa ra những đánh giá khách quan, khoa học.

+ Phương pháp phỏng vấn sâu: Sử dụng phương pháp này trong nghiên cứu đề
tài nhằm tìm hiểu, thu thập thông tin từ hoạt động thực tiễn của các cơ quan báo chí
trong việc tư vấn, chỉ dẫn ATTP cho công chúng.

+ Phương pháp điều tra bảng hỏi: Nhằm mục đích tìm hiểu nhu cầu tiếp nhận
thông tin tư vấn, chỉ dẫn về lĩnh vực ATTP của công chúng.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

những nội dung, cách thức, phương pháp l{ luận cần yếu cho thực tiễn báo chí Việt
Nam về vấn đề tư vấn, chỉ dẫn ATTP.

Về mặt thực tiễn: Kết quả khảo sát, nghiên cứu góp phần nâng cao hiệu quả tác 
động của các sản phẩm báo chí chứa thơng tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP cho công chúng.

Đặc biệt, trong khi lĩnh vực ATTP đang còn nhiều nan giải hiện nay, kết quả
nghiên cứu có thể bổ khuyết cho những vấn đề còn hạn chế trong hoạt động truyền

thông về ATTP ở nước ta.

Luận văn cũng có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo cho sinh viên báo chí và
những ai quan tâm đến việc cung cấp thông tin tư vấn, chỉ dẫn ATTP cho công
chúng.

7. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3
chương như sau:

- Chương 1: Cơ sở l{ luận của vấn đề nghiên cứu

- Chương 2: Thực trạng thông tin tư vấn, chỉ dẫn an tồn thực phẩm trên báo chí
Việt Nam

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20></div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Một số khái niệm liên quan đến đề tài

1.1.1. Thơng tin và thơng tin báo chí 
Khái niệm Thông tin

Trong lịch sử tồn tại và phát triển của mình, con người thường xun cần đến thơng
tin. Thông tin là nguồn gốc của nhận thức làm tăng thêm hiểu biết của con người. Thông tin
về một đối tượng chính là một dữ kiện về đối tượng đó, chúng giúp ta nhận biết và hiểu
được đối tượng. Hiện nay, khi khoa học và công nghệ phát triển đến trình độ cao, trong các
lĩnh vực khoa học, thuật ngữ “thơng tin” cũng có những cách hiểu khác nhau khi sử dụng

trong từng ngành nghề, lĩnh vực. Khái niệm “Thông tin” bắt nguồn từ chữ Latinh informetio,
gốc của từ tiếng Anh information. Theo Philipppe Breton và Serge Proulx trong cuốn sách
“Bùng nổ truyền thông”, khái niệm thơng tin có hai hướng nghĩa: (1) nói về một hành động
cụ thể để tạo ra một hình thái (frome); (2) nói về sự truyền đạt một { tưởng, một khái niệm
hay biểu tượng. Hai hướng nghĩa này cùng tồn tại, một nhằm vào sự tạo lập cụ thể, một
nhằm vào sự tạo lập kiến thức và truyền đạt. Nó thể hiện sự gắn kết của hai lĩnh vực kỹ
thuật và kiến thức.

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

Theo Từ điển tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học (2005) Thông tin với nghĩa động 
từ là truyền tin cho nhau để biết; và với nghĩa danh từ là điều được truyền đi cho 
biết, tin truyền đi (ví dụ bài báo có lượng thơng tin cao).

Như vậy, “thông tin” được hiểu theo hai nghĩa: (1) là nội dung thông tin; (2)
làphương tiện thơng báo, báo tin.

Thơng tin báo chí

Trong tiến trình phát triển của lịch sử văn hoá nhân loại, báo chí là một hiện
tượng xã hội, ra đời do nhu cầu thơng tin giao tiếp, giải trí và nhận thức của con người.
Thơng tin là một hiện tượng vốn có của thế giới vật chất. Theo các nhà nghiên cứu, lần
đầu tiên thông tin được con người chú { về mặt { nghĩa xã hội của nó và được đề cập
đến trong l{ thuyết báo chí vào những năm 20 – 30 của thế kỷ XX. Và từ đây, thơng tin 
chính là những cái mới, khác với những điều đã biết.

Thông tin là chức năng sơ khởi của báo chí, theo nghĩa sử dụng phương tiện kỹ
thuật để phổ biến kết quả lao động sáng tạo của nhà báo. Thực hiện chức năng thông
tin, báo chí cung cấp cho cơng chúng về tất cả các vấn đề, sự kiện của đời sống xã hội,
đáp ứng nhu cầu khám phá, tìm hiểu thế giới tự nhiên, xã hội.

Trong một thế giới hiện thực chứa đầy lượng thơng tin, báo chí có cách riêng của
mình để phản ánh hiện thực với mục đích tác động tới nhiều tầng lớp xã hội với những
mối quan tâm, sở thích và nhu cầu khác nhau. Chính điều đó đã khiến cho báo chí trở
thành một hoạt động thông tin đại chúng rộng rãi và năng động nhất mà không một
hình thái { thức xã hội nào có được.

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

Thứ nhất, đó là tri thức, tư tưởng do nhà báo tái tạo và sáng tạo từ hiện thực
cuộc sống. Tất cả những vấn đề, sự kiện, hiện tượng trong tự nhiên và xã hội được báo
chí phản ánh nhằm phục vụ nhu cầu tìm hiểu, khám phá của con người.

Thứ hai, đó là phương tiện, cơng cụ chuyển tải tác phẩm báo chí tới cơng chúng.
Trong hoạt động báo chí, thơng tin là mục đích chủ yếu. Thơng tin trở thành “cầu
nối” giữa báo chí và cơng chúng. Căn cứ việc phân loại theo phương thức thể hiện,
người ta chia thơng tin báo chí thành các loại hình: Thơng tin bằng chủ yếu chữ viết (báo
in); thông tin chủ yếu bằng tiếng nói (phát thanh); thông tin chủ yếu bằng hình ảnh
(truyền hình); thơng tin trên mạng internet (đa phương tiện).

Trong thực tiễn báo chí, thuật ngữ “thơng tin” có nhiều dạng khác nhau: có khi
chỉ là cái tin vắn, tin ngắn, bài bình luận, phóng sự, phỏng vấn; có khi là một chương
trình phát thanh, truyền hình. Ngay cả các tiêu đề, vị trí của tác phẩm trên các cột báo,
giọng đọc của phát thanh viên, các cỡ chữ hay cách xếp chữ trên các tờ báo… đều chứa
đựng thông tin. Thuật ngữ “thơng tin” trong hoạt động báo chí cịn có có cách hiểu rộng
hơn; chúng còn được hiểu như một danh từ tập hợp. Chúng ta có thể gọi tồn bộ tác
phẩm, hay hệ thống những tin tức… là thông tin.

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

24
1.1.2. Thông tin tư vấn, chỉ dẫn trên báo chí

Theo Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học (2005):

Tư vấn: là đóng góp { kiến về những vấn đề được hỏi đến nhưng khơng có quyền 
quyết định.

Chỉ dẫn: là bảo cho biết phương hướng, cách thức tiến hành công việc một cách 
cặn kẽ.

Theo bài giảng của PGS.TS Vũ Quang Hào: Thông tin tư vấn thường được thể 
hiện dưới dạng thức các câu hỏi – đáp giữa độc giả với những chuyên gia, những người
có hiểu biết về lĩnh vực đó, nhằm cung cấp thông tin về một lĩnh vực cụ thể, một vấn đề
nào đó trong cuộc sống, trong xã hội… cho nhóm cơng chúng đối tượng quan tâm.
Thông tin chỉ dẫn bao gồm những cách thức, phương pháp để chỉ ra, hướng dẫn cho 
công chúng về những lĩnh vực mà họ quan tâm, mong muốn nhưng chưa biết thực hiện
như thế nào. *47, tr.13+

Như vậy, có thể hiểu một cách đơn giản nhất, thông tin tư vấn, chỉ dẫn trên báo
chí là việc báo chí cung cấp cho công chúng những tin tức về các sự kiện, hiện tượng và 
gợi {, hướng dẫn cách thức, phương pháp về một lĩnh vực nào đó trong cuộc sống nhằm
giúp đỡ, hỗ trợ họ nhận biết hoặc giải quyết vấn đề mà họ quan tâm, mong muốn
nhưng chưa biết thực hiện như thế nào.

Điều quan trọng là muốn tư vấn, chỉ dẫn cho người khác thì người tư vấn, chỉ dẫn
không những phải hiểu biết rất sâu về vấn đề mình sẽ tư vấn, chỉ dẫn mà cịn phải hiểu
đối tượng mình tư vấn là ai. Với các đối tượng khác nhau ln có sự khác biệt về trình
độ hiểu biết, lứa tuổi, nghề nghiệp, văn hóa, phong tục, lối sống… nên cần có cách thức
tư vấn, chỉ dẫn phù hợp để đạt hiệu quả tốt nhất.

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

thể loại báo chí mà chỉ là một dạng thức chuyển tải thơng tin đặc biệt của báo chí nhằm
đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng về thông tin của công chúng.

Chủ thể của việc tư vấn, chỉ dẫn trên báo chí thường do: Nhà báo, chuyên gia l{
thuyết và chuyên gia thực hành (người thật, việc thật).

Nhà báo: là người có tìm hiểu về vấn đề, có nghiên cứu tài liệu, hơn nữa là người
biết về đối tượng được tư vấn, chỉ dẫn. Nhà báo có ưu điểm là biết cách chuyển tải
thông tin một cách hiệu quả đến đối tượng tiếp nhận. Nhưng nhà báo không thể hiểu
vấn đề cặn kẽ, chuyên sâu. Nhà báo giữ vai trò quan trọng khi tư vấn, chỉ dẫn trên báo
chí vì chính nhà báo là người đi thu thập thông tin tư liệu về vấn đề đó rồi viết phản ánh
lại và cịn là người biên tập bài của cộng tác viên, của các chuyên gia. Nếu nhà báo
khơng có kiến thức hiểu biết cơ bản về vấn đề được tư vấn, chỉ dẫn thì hiệu quả sẽ
khơng cao, thậm chí cịn tác động ngược.

Chun gia l{ thuyết: Đây chính là người làm cơng việc tư vấn, chỉ dẫn hợp l{ và
quan trọng nhất bởi lẽ họ là người có q trình nghiên cứu, tìm hiểu rất kỹ về vấn đề
được tư vấn, chỉ dẫn. Nếu ngoài việc nghiên cứu, nắm chắc l{ thuyết, các chun gia cịn
có thêm kiến thức thực tế thì hiệu quả tư vấn, chỉ dẫn sẽ cao. Nhưng hiệu quả của việc
tư vấn, chỉ dẫn còn phụ thuộc vào việc báo chí có chọn đúng chun gia hay không. Bởi
nếu chọn được chuyên gia phù hợp, có kỹ năng tư vấn, chỉ dẫn tốt thì hiệu quả truyền
thơng và uy tín của cơ quan báo chí được nâng cao và ngược lại, nếu chọn chun gia
khơng phù hợp thì hiệu quả tư vấn, chỉ dẫn cũng như uy tín của cơ quan báo chí sẽ giảm
sút.

Chuyên gia thực hành (người thật, việc thật): Đây là người có kinh nghiệm

thực tiễn về vấn đề được tư vấn, chỉ dẫn. Trong thực tế cuộc sống, khi đứng

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

26
Các văn bản luật

1. Luật An toàn thực phẩm ngày 17 tháng 6 năm 2010 2

2. Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật báo chí (1999), ngày 12 tháng 6 năm 1999.

3. Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật an toàn thực phẩm ngày 25
tháng 4 năm 2012.
/>

4. Quyết định phê duyệt danh mục dự án “tăng cường năng lực thông tin, giáo dục,
truyền thông về ATTP nhằm hỗ trợ triển khai luật ATTP và chiến lược Quốc gia ATTP giai
đoạn 2011-2020 và tầm nhìn 2030” do tổ chức lương thực và nơng nghiệp của Liên hợp
quốc (FAO) tài trợ.

5. Thông tư liên tịch hướng dẫn việc phân công, phối hợp trong quản l{ nhà nước về
ATTP ngày 09 tháng 04 năm 2014. />

Sách và giáo trình trong nước

6. Hoàng Anh (2003), Một số vấn đề sử dụng ngơn ngữ trên báo chí, NXB Lao động, Hà
Nội.

7. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo trình triết học, NXB Chính trị - Hành Chính, Hà Nội.

8. Hồng Đình Cúc và Đức Dũng (2007), Những vấn đề của báo chí hiện đại, NXB L{ luận
chính trị, Hà Nội.

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

10. Nguyễn Văn Dững (chủ biên), (2006), Truyền thông - l{ thuyết và kỹ năng cơ bản,
NXB L{ luận chính trị.

11. Nguyễn Văn Dững, Nguyễn Thị Thoa (chủ biên), (2006), Tác phẩm báo chí (tập 2),
NXB L{ luận chính trị, Hà Nội.

12. Trần Đáng (2008), An toàn thực phẩm, NXB Y học, Hà Nội.
13. Trần Đáng (2007), Ngộ độc thực phẩm, NXB Y học, Hà Nội.

14. Trần Chí Liêm (chủ biên) (2009), Truyền thơng vệ sinh an tồn thực phẩm, NXB Y học,
Hà Nội.

15. Nguyễn Thành Lợi (2014), Tác nghiệp báo chí trong mơi trường truyền thông hiện 
đại, NXB Thông tin và Truyền thông, Hà Nội.

16. Nguyễn Đức Lượng, Phạm Minh Tâm (2005), Vệ sinh và an toàn thực phẩm - Đại học
Bách khoa Tp.HCM.

17. Vũ Quang Hào (2004), Ngơn ngữ báo chí, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.

18. Vũ Quang Hào (2004), Báo chí và Đào tạo báo chí Thụy Điển, NXB L{ luận chính trị,
Hà Nội.

19. Đinh Văn Hường (2006), Các thể loại báo chí thơng tấn. Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.
20. Đỗ Quang Hưng (chủ biên), (2001), Lịch sử báo chí Việt Nam 1865-1945, NXB Đại học

Quốc gia Hà Nội.

21. Khoa Báo chí và Truyền thơng - Trường ĐH KHXH&NV Hà Nội (2001), Báo chí - Những 
vấn đề l{ luận và thực tiễn, tập 1,2,3,4.

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

23. Phạm Văn Quyết, Nguyễn Qu{ Thanh (2012), Phương pháp nghiên cứu xã hội học,
NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.

24. Mai Quznh Nam (2001), Truyền thông đại chúng và dư luận xã hội, Sách Báo chí
những vấn đề l{ luận và thực tiễn, Tập 4. Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.

25. Tạ Ngọc Tấn (2004), Truyền thơng đại chúng, Nxb Chính trị quốc gia.
26. Ngọc Trâm (2013), Khám phá nghề biên tập, NXB trẻ, TP Hồ Chí Minh.

27. Hồng Trọng (2002), Xử l{ dữ liệu nghiên cứu với SPSS for Windows, NXB Thống kê,
Hà Nội.

28. Dương Xuân Sơn, Đinh Văn Hường, Trần Quang (2004), Cơ sở l{ luận báo chí truyền 
thông, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.

29. Dương Xuân Sơn (2011), Giáo trình báo chí truyền hình, NXB Đại học Quốc gia Hà
Nội.

30. Phạm Thái Việt (2012), Ngoại giao văn hóa - Cơ sở l{ luận, kinh nghiệp quốc tế và 
ứng dụng, NXB Chính trị - Hành chính, Hà Nội.

31. Viện Khoa học xã hội Việt Nam, Viện ngôn ngữ học (1992), Từ điển Tiếng Việt, Hà Nội

Tài liệu dịch sang tiếng Việt

32. Benjamin Ngo (biên soạn) (2013), Phỏng vấn báo chí, NXB Trẻ, TPHCM.

33. Frank Jefkins (2004), Phá vỡ bí ẩn PR (Nguyễn Thị Phương Anh – Ngô Anh Thy dịch),
NXB Trẻ, TPHCM.

34. Michael Schudson (2003), Sức mạnh của tin tức truyền thông, NXB Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

37. Therese Baker (1998), Thực hành nghiên cứu xã hội (Bản dịch), NXB Chính trị, Hà nội.
Tài liệu tiếng nước ngoài

38.Morton Satin (2008), Food Alert!: The Ultimate Sourcebook for Food Safety, Facts on

File.

39. Robert Philip Weber (1996), Basic content analysis (Quantitative Applications in the

Social Sciences), Newbury Park, Calif. Sage Publ.

40. Sandra Buchler, Kiah Smith and Geoffrey Lawrence (2010). Food risk, old and 
new:Demographic characteristics and perception of food additives, regulation and
contamination in Australia, The Journal of the Australian Sociological Association.

Bài nghiên cứu, Luận văn, Khóa luận,

41. Nguyễn Hoàng Anh (2013), Chiến dịch truyền thơng trong chương trình mục tiêu

Quốc gia vệ sinh an toàn thực phẩm, Luận văn thạc sỹ, Khoa Báo chí & Truyền thông, ĐH
KHXH&NV, ĐHQG Hà Nội.

42. Nguyễn Thị Vân Anh (2012), Thông tin chỉ dẫn tiêu dùng trên truyền hình của Đài 
Phát thanh-Truyền hình Hà Nội, Luận văn Thạc sĩ, Khoa Báo chí & Truyền thơng, ĐH
KHXH&NV, ĐHQG Hà Nội.

43. Nguyễn Ngọc Châu (2013), Truyền thông về vệ sinh an tồn thưc phẩm dưới góc nhìn 
khoa học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Báo cáo Hội nghị Khoa học
Báo chí với Truyền thông Khoa học và Công nghệ.
/>

44. Mai Quznh Nam, “Thông điệp về trẻ em trên báo hình, báo in”, Tạp chí Xã hội học số
2, 2002, tr.39-52; Vấn đề nghiên cứu hiệu quả của truyền thơng đại chúng”, Tạp chí Xã
hội học số 4, 2001, tr.21-25; Truyền thông đại chúng và dư luận xã hội, Tạp chí Xã hội
học số 1, 1996, tr.3-7.

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

46. Nhiều tác giả (2012), Kỷ yếu hội thảo khoa học “Văn hóa truyền thơng trong thời kz 
hội nhập”, Khoa Báo chí và truyền thơng, ĐH KHXH&NV, ĐHQG Hà Nội.

47. Bùi Thị Thu Thủy (2010), Thơng tin sức khỏe trên báo chí Việt Nam hiện nay: Vấn đề 
và thảo luận, Luận văn thạc sỹ, Khoa Báo chí & Truyền thơng, ĐH KHXH&NV, ĐHQG Hà
Nội.

48. Nguyễn Thị Tuyết (2010), Báo chí với vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm (khảo sát 
báo Vietnamnet, thời gian từ tháng 9/2008- 5/2010), Khóa luận tốt nghiệp, Khoa Báo chí
& Truyền thơng, ĐH KHXH&NV, ĐHQG Hà Nội.

49. Bùi Thị Hồng Vân (2011), Vấn đề chỉ dẫn-tư vấn khoa học kỹ thuật nông nghiệp cho

nơng dân trên báo chí Việt Nam, Luận văn Thạc sĩ, Khoa Báo chí & Truyền thông, ĐH
KHXH&NV, ĐHQG Hà Nội.

Các website

/> />

</div>


<a href=' /><a href=' />

Vấn đề thông tin tư vấn, chỉ dẫn an toàn thực phẩm trên báo chí Việt Nam

<b>MỤC LỤC </b>

<b>DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT </b>

<b>DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU </b>

<b>MỞ ĐẦU </b>

<b>CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU </b>

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về