Xác lập cơ sở địa lý cho bảo vệ môi trường thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (782.46 KB, 16 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN

_____________________________

Lê Thùy Dung

XÁC LẬP CƠ SỞ ĐỊA LÝ CHO BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG

THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN

_____________________________

Lê Thùy Dung

XÁC LẬP CƠ SỞ ĐỊA LÝ CHO BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG

THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH

Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên môi trường

Mã số: 60850101

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS ĐẶNG VĂN BÀO

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
hoàn toàn trung thực và chưa hề sử dụng để bảo vệ một học vị nào.

Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
được cảm ơn và các thơng tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn
gốc.

Hà Nội, ngày tháng 11 năm 2015 
Tác giả

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành được luận văn với đề tài "Xác lập cơ sở địa lý cho định hướng
bảo vệ môi trường Thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh" tác giả đã nhận được rất
nhiều sự động viên, giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể.

Trước hết, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Đặng Văn Bào
đã tận tình chỉ bảo và giúp đỡ tác giả trong suốt thời gian học tập, công tác và thực
hiện luận văn.

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo
sau đại học, Đại học khoa học tự nhiên, Ban Chủ nhiệm Khoa Địa Lý và các thầy cô
giáo đã tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình học tập.

Xin cảm ơn sự hợp tác, giúp đỡ quý báu về tài liệu của Sở Tài nguyên & Môi
trường tỉnh Quảng Ninh, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hạ Long, Ban quản lý Vịnh
Hạ Long và Dự án ” Quy hoạch bảo vệ môi trƣờng thành phố Hạ Long đến năm 
2020, tầm nhìn đến năm 2030”, do GS.TS Nguyễn Cao Huần chủ trì tư vấn. Cuối
cùng tác giải xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, những người đã luôn bên tác
giả, động viên và khuyến khích tác giả trong q trình thực hiện đề tài nghiên cứu

của mình.

Do thời gian và trình độ cịn nhiều hạn chế nên luận văn sẽ khơng tránh khỏi
những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp tích cực của q thầy cơ và các
bạn để luận văn được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, ngày tháng 11 năm 2015 
Tác giả

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ... 1

CHƢƠNG 1 – TỔNG QUAN VỀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP 
NGHIÊN CỨU ... 5

1.1. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU ĐỊA LÝ CHO ĐỊNH HƢỚNG BẢO 
VỆ MÔI TRƢỜNG... 5

1.1.1. Khái qt các cơng trình nghiên cứu theo hướng địa lý tổng hợp ... 5

1.1.2. Tổng quan cơ sở địa lý cho bảo vệ môi trường ... 6

1.2. TỔNG QUAN CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ KHU VỰC 
THÀNH PHỐ HẠ LONG ... 17

1.3. QUAN ĐIỂM VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 21

1.3.1. Quan điểm nghiên cứu ... 21

1.3.2. Phương pháp nghiên cứu ... 22

CHƢƠNG 2 – ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN VÀ 
KINH TẾ - XÃ HỘI KHU VỰC THÀNH PHỐ HẠ LONG... 25

2.1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN & TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN ... 25

2.1.1. Vị trí địa lý và tài nguyên vị thế ... 25

2.1.2. Đặc điểm địa chất và tài nguyên khoáng sản ... 28

2.1.3. Đặc điểm địa hình và tài nguyên đất ... 32

2.1.4. Đặc điểm khí hậu, thủy văn – hải văn và tài nguyên nước ... 37

2.1.5. Đa dạng sinh học và tài nguyên rừng ... 39

2.1.6. Phân vùng địa lý tự nhiên khu vưc thành phố Hạ Long ... 42

2.2. ĐẶC ĐIỂM KINH TẾ - XÃ HỘI ... 49

2.2.1. Dân cư và nguồn lao động ... 49

2.2.2. Đặc điểm kinh tế... 49

2.2.3. Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật ... 52

2.2.4. Đặc điểm văn hóa - xã hội ... 53

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

CHƢƠNG 3 – HIỆN TRẠNG VÀ ĐỊNH HƢỚNG BẢO VỆ MÔI TRƢỜNG

KHU VỰC THÀNH PHỐ HẠ LONG... 57

3.1. Hiện trạng môi trƣờng, biến đổi khí hậu và tai biến thiên nhiên thành 
phố Hạ Long ... 57

3.1.1. Hiện trạng môi trường ... 57

3.1.2. Biến đổi khí hậu và tai biến thiên nhiên ... 75

3.2. Định hƣớng bảo vệ môi trƣờng thành phố Hạ Long ... 85

3.2.1. Phân vùng chức năng môi trường cho định hướng bảo vệ môi trường .... 85

3.2.2. Định hướng không gian bảo vệ môi trường thành phố Hạ Long ... 90

KẾT LUẬN ... 103

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Tốc độ tăng trưởng và cơ cấu kinh tế Hạ Long giai đoạn 2006-2010 ... 50

Bảng 3.1: Chất lượng môi trường khơng khí tại khu vực tác động của các hoạt động
khai thác, chế biến, kinh doanh than ... 58

Bảng 3.2: Diễn biến mơi trường khơng khí tại một số khu vực chịu tác động từ các
hoạt động của khu, cụm công nghiệp ... 59

Bảng 3.3: Hiện trạng mơi trường khơng khí tại các khu đơ thị, dân cư tập trung (quý
1/2014) ... 61

Bảng 3.4: Chất lượng môi trường nước thải sinh hoạt ... 67

Bảng 3.5: Kết quả quan trắc nước thải mỏ than tháng 3/2014 ... 68

Bảng 3.6: Chất lượng nước biển khu vực ven bờ Bãi Cháy – Cột 5 năm 2013 ... 70

Bảng 3.7: Chất lượng mơi trường khơng khí tại một số khu vực khai thác khoáng
sản ... 72

Bảng 3.8: Chất lượng nước thải tại một số cơ sở khai thác khoáng sản ... 75

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Khai thác đất đồi Đại Yên ... 31

Hình 2.2: Sàng tuyển than tại Nhà máy tuyển than Hòn Gai ... 31

Hình 2.3:Một số loại động, thực vật đặc hữu thành phố Hạ Long ... 41

Hình 2.4:Vịnh Cửa Lục nhìn từ cầu Bãi Cháy ... 46

Hình 2.5: Cơ cấu các ngành lao động (%) ... 49

Hình 2.6: Một số hoạt động tại Canaval Hạ Long ... 54

Hình 2.7: Hiện trạng sử dụng đất thành phố Hạ Long năm 2015 ... 55

Hình 2.8: Sơ đồ hiện trạng sử dụng đất thành phố Hạ Long năm 2014... 56

Hình 3.1: Hiện trạng tiếng ồn và hàm lượng bụi trong không khí trung bình 1 giờ tại
các khu vực chịu ảnh hưởng của giao thơng (tháng 3/2014) ... 60

Hình 3.2: Hàm lượng TSS trong một số nguồn nước mặt (quý 1/2014) ... 63

Hình 3.3: Hàm lượng DO trong nước mặt tại các điểm tiếp nhận nước thải năm
2012Hàm lượng Pb trong nước ngầm năm 2012 ... 64

Hình 3.4: Hàm lượng Amoni trong nước ngầm năm 2012 ... 65

Hình 3.5: Hàm lượng Pb trong nước ngầm năm 2012 ... 66

Hình 3.6: Hàm lượng Zn và Pb trong đất (quan trắc quý 1/2014) ... 71

Hình 3.7: Hàm lượng As và Cd trong đất (quan trắc quý 1/2014)... 72

Hình 3.8: Cơn bão số 1 đô bộ vào thành phố Hạ Long ngày 23/6/2015 ... 77

Hình 3.9: Lụt tại phường Hòn Gai – Thành phố Hạ Long trong đợt mưa dông dài
ngày từ 28/7/2015 – 07/08/2015 ... 78

Hình 3.10: Sạt lở đất – Thành phố Hạ Long trong đợt mưa dông dài ngày từ
28/7/2015 – 03/08/2015 ... 80

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

DANH MỤC BẢN ĐỒ

Hình 1: Sơ đồ vị trí thành phố Hạ Long trong tỉnh Quảng Ninh ... 26

Hình 2: Bản đồ địa chất thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ... 30

Hình 3: Bản đồ địa mạo thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ... 35

Hình 4: Bản đồ thổ nhưỡng thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh ... 36

Hình 5: Bản đồ phân vùng địa lý tự nhiên thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh 48
Hình 6: Bản đồ định hướng bảo vệ môi trường thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng
Ninh ... 102

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ VIẾT TẮT DIỄN GIẢI

BĐKH Biến đổi khí hậu

QHBVMT Quy hoạch bảo vệ môi trường
KT-XH Kinh tế - xã hội

BVMT Bảo vệ môi trương
PTBV Phát triển bền vững
TNTN Tài nguyên thiên nhiên
ĐDSH Đa dạng sinh học

GDP Tổng sản phẩm quốc nội
QCVN Quy chuẩn Việt Nam
GHCP Giới hạn cho phép
QCKT Quy chuẩn kỹ thuật
TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam
BVTV Bảo vệ thực vật
TNHH Trách nhiệm hữu hạn

CTR Chất thải rắn

NTTS Nuôi trồng thủy sản

KCN Khu công nghiệp

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

103
KẾT LUẬN

Khu vực thành phố Hạ Long là một trong những vùng phát triển quan trọng,
nằm trong hành lang ven biển của Vịnh Bắc Bộ với nhiều lợi thế về phát triển cảng
nước sâu, du lịch, kinh tế biển, khống sản, hệ thống giao thơng thuận lợi. Thành
phố Hạ Long có nhiều ưu thế để có thế phát triển trong tương lai, là động lực kích
thích phát triển kinh tế đối với chu i đô thị Vùng duyên hải Bắc Bộ. Bên cạnh những
lợi ích mà phát triển kinh tế mang lại cũng tiềm ẩn một số nguy cơ gây ô nhiễm môi
trường và suy giảm đa dạng sinh học, yêu cầu cần có các biện pháp nhằm định
hướng bảo vệ môi trường khu vực thành phố Hạ Long.

1. Điều kiện tự nhiên khu vực thành phố Hạ Long có rất nhiều thuận lợi; là đầu
mối giao thông với các trung tâm kinh tế lớn của cả nước, thuận lợi phát triển cả về
đường bộ, đường sắt, đường sông, đường biển…Tài nguyên thiên nhiên phong phú
với các loại sản vật rừng, biển…Đặc biệt, ngồi than đá là khống sản chủ yếu, cịn
có một số loại vật liệu xây dựng: đá vơi, sét, sỏi…đã được đánh giá về số lượng và
trữ lượng

2. Điều kiện kinh tế - xã hội với nguồn lao động dồi dào và cơ cấu công nghiệp,
xây dựng - dịch vụ - nông lâm trong những năm gần đây tương ứng là: 53,5% -
45,5% - 1%. Thành phố đã trở thành trung tâm du lịch lớn của quốc gia, của vùng
và của tỉnh. Số liệu ngành du lịch trên địa bàn cho thấy tốc độ tăng trưởng về
doanh thu du lịch có mức tăng trưởng tương đối bền vững.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

104
chưa đảm bảo vệ sinh môi trường và thẩm mỹ, đặc biệt đối với khu vực du lịch và
nội đi thị khu vực Hòn Gai cần được quan tâm nhiều hơn. Các hoạt động phát triển
phía đơng vịnh Cửa Lục, nhất là xây dựng các đô thị lấn biển cần được xem xét lại
và kiểm soát nghiêm ngặt nhằm hạn chế hiện tượng gia tăng bồi lắng vịnh và thu
hẹp diện tích mặt nước vịnh Cửa Lục. Suy thối mơi trường đất tại một khu vực sản
xuất nông nghiệp thuộc phường Đại Yên, Việt Hưng, Hà Phong,... do hàm lượng
một số kim loại nặng vượt quá mức cho phép của QCVN 03:2008/BTNMT.Gia
tăng sự bồi lắng vịnh và xói lở dải ven bờ.

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

105
thuận lợi cho việc quy hoạch phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường đồng thời phát
huy hết được tiềm năng phát triển của Thành phố Hạ Long

5. Trên cơ sở các đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, đặc điểm môi trường,
phân vùng chức năng môi trường và các vấn đề môi trường hiện nay, các cấp cơ
quan chính quyền thành phố Hạ Long cần có những biện pháp cụ thể để sử dụng
hợp lý các tài nguyên đồng thời bảo vệ môi trường, giảm thiểu ô nhiễm, bảo vệ đa
dạng sinh học.

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

106
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng việt

1. A.G.Ixatsenko (1969), Cơ sở cảnh quan học và phân vùng địa lý tự nhiên, Nxb
Khoa học và Kỹ thuật.

2.ADB. Những chỉ dẫn quy hoạch phát triển môi trường - kinh tế khu vực thống

nhất, Báo cáo môi trường. Số 3, 1991

3.Ban Quản lý vịnh Hạ Long (2010), Kế hoạch bảo vệ môi trường di sản thiên

nhiên thế giới vịnh Hạ Long năm 2011 và định hướng cho giai đoạn 2011-2015.

4.Ban Quản lý vịnh Hạ Long, Phòng Quản lý Môi trường (2012), Báo cáo kết quả

quan trắc môi trường nước vịnh Hạ Long.

5.Ban Quản lý vịnh Hạ Long, Phòng Quản lý Môi trường (2012), Báo cáo hiện

trạng môi trường vịnh Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

6. Cục thống kê tỉnh Quảng Ninh (2010), Niên giám thống kê thành phố Hạ Long.
7. Luật bảo vệ Môi trường Việt Nam (2014).

8. Nguyễn Cao Huần, Hoàng Danh Sơn và nnk (2004-2006), Nghiên cứu địa lý

tổng hợp ứng dụng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.

9. Nguyễn Cao Huần và nnk (2006), Quy hoạch bảo vệ môi trường vùng Hạ Long – 
Cẩm Phả – Yên Hưng đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020.

10. Nguyễn Cao Huần và nnk (2008), Lập quy hoạch và bảo vệ môi trường tổng thể 
tỉnh và các vùng trọng điểm đến năm 2020.

11. Nguyễn Cao Huần, Đặng Văn Bào và nnk (2014). Quy hoạch bảo vệ môi

trường thành phố Hạ Long đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030. Báo cáo

tổng kết dự án, Quảng Ninh.

12. Nguyễn Cao Huần, Đặng Văn Bào, Trương Quang Hải, Hoàng Danh Sơn, Trần
Thanh Hà, Nguyễn An Thịnh, Trần Văn Trường, Nghiên cứu kế hoạch cung

cấp nước cho thị xã ng Bí đến năm 2020, Tạp chí khoa học Đại học Quốc

gia, Khoa học tự nhiên và Công nghệ, Số. 4AP / XXII (2006) 96.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

107
15. Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh, Báo cáo hiện trạng môi trường

tỉnh Quảng Ninh các năm 2005-2010.Vũ Tự Lập (1976), Cảnh quan địa lý miền

Bắc Việt Nam.

16.Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ninh (2010), Báo cáo quy hoạch thoát nước và xử lý 
nước thải các đô thị tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020 và định hướng đến năm 
2030.

17.Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ninh (2010), Báo cáo Quy hoạch tổng thể phát triển 
hệ thống đô thị tỉnh Quảng Ninh đến 2020.

18.Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ninh (2009), Báo cáo tổng hợp dự án “Nghiên cứu lập 
quy hoạch quản lý chất thải rắn tỉnh Quảng Ninh đến năm 2010 - định hướng 
đến 2020”.

19.Sở KHCN và Môi trường tỉnh Quảng Ninh (2004), Báo cáo tổng hợp dự án

“Nghiên cứu tải lượng bồi lắng lưu vực vịnh Cửa Lục”.

20.Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh (2010), Báo cáo tổng hợp dự án 
“Quy hoạch bảo vệ môi trường tổng thể và một số vùng trọng điểm tỉnh

Quảng Ninh đến năm 2020” do lập năm 2010.

21.Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh (2008), Báo cáo tổng hợp dự án 
“Quy hoạch bảo vệ môi trường vùng Hạ Long- Cẩm Phả Yên Hưng đến 2010

và định hướng đến năm 2020”.

22.Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh (2011), Báo cáo xây dựng kế

hoạch hành động đa dạng sinh học tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020.

23. Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ninh (2015), Kế hoạch sử 
dụng đất thành phố Hạ Long năm 2015.

24. UBND tỉnh Quảng Ninh (2012), Báo cáo Quy hoạch sử dụng đất tỉnh Quảng 
Ninh đến năm 2020.

25.UBND tỉnh Quảng Ninh (2006), Báo cáo rà soát quy hoạch tổng thể phát triển

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>