Bài giảng Phân phối thu nhập cá nhân trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

Chơng 10
Phân phối thu nhập cá
nhân
trong thời kỳ quá độ
lên CNXH ë ViÖt Nam


Nội dung chính
I.Tính tất yếu khách quan và tác
dụng của việc tồn tại nhiều hình
thức PP thu nhập;
II.Các hình thức PP cơ bản;
III.Các hình thức thu nhập cơ bản;
IV.Những giải pháp từng bớc thực
hiện công bằng xà hội trong PP thu
nhập cá nhân.


1.1.Khái niệm, vị trí, vai
trò của PP thu nhập cá
nhân





Khái niệm:
Theo Đại từ điển tiếng Việt: Phân phối là
chia (cái gì đó) ra từng phần và phân
cho từng ngời.
Vận dụng vµo lÜnh vùc kinh tÕ: PP lµ chia

TSPXH hay TNQD ra thành từng phần và
phân cho từng cá nhân, từng bộ phận
theo những nguyên tắc nhất định để
đáp ứng nhu cầu SX hoặc nhu cầu TD.


Phân phối thu nhập cá
nhân


Là phân phối thu nhập quốc dân
để hình thành thu nhập của các
cá nhân trong xà hội nhằm MĐ chủ
yếu là đáp ứng nhu cầu tiêu dïng.


Vị trí, vai trò của PP:




Vị trí:
PP là một khâu của quá trình sản
xuất và là một mặt của QHSX;
Vai trò:
PP do sản xuất và QHSH quyết
định. Song PP cũng có tác động
mạnh mẽ đến quá trình SX và
QHSX.

1.2.Tính tất yếu khách
quan







Do tồn tại nhiều hình thức SH và
nhiều TPKT;
Do tồn tại nhiều phơng thức kinh
doanh;
Do đòi hỏi của cơ chế thị trờng;
Do xuất phát từ bản chất cđa chÕ ®é
XHCN.


Tác dụng của việc tồn tại
nhiều hình thức PPTNCN








Thúc đẩy LLSX phát triển, kích thích cải

tiến kỹ thuật, nâng cao NSLĐ;
Góp phần tạo việc làm, nâng cao thu
nhập, cải thiện đời sống;
Khắc phục tính chây lời, thụ động;
khuyến khích tính tích cực, năng động,
sáng tạo;
Góp phần ổn định tình hình kinh tÕ –
x· héi.


II. Các hình thức phân
phối
cơ bản
1.Phân phối theo lao động;
2.Phân phối theo tài sản đóng góp;
3.Phân phối qua cá quỹ phóc lỵi.


2.1.Phân phối theo LĐ







Tính tất yếu:
LLSX cha phát triển cao;
Còn có sự khác biệt giữa các loại LĐ;
LĐ cha trở thành nhu cầu thiết yếu

mà chỉ là phơng tiện kiếm sống;
Trong các TPKT nhà nớc và tập thể: ng
ời LĐ bình đẳng trớc quyền SH về
TLSX.


Nội dung của PP theo LĐ
PP theo LĐ: là hình thức phân phối căn cứ
vào số lợng và chất lợng LĐ của từng ngời
đóng góp cho XH.
Nội dung của N.tắc PP theo LĐ:
- Ngời làm nhiều hởng nhiều, ngời làm ít hởng
ít; ngời có sức LĐ mà ko làm thì ko hởng;
- LĐ có trình độ khác nhau thì TN khác nhau;
- LĐ trong điều kiện khác nhau thì TN kh¸c
nhau.



Căn cứ để phân phối
theo LĐ







Số lợng LĐ ( đo bằng tg hay số lợng
SP);

Trình độ thành thạo và chất lợng SP;
Điều kiện và môi trờng LĐ;
Tính chất của LĐ;
Các ngành nghề cần đợc khuyến
khích.


u điểm của phân phối
theo LĐ






Thúc đẩy mọi ngời nâng cao tinh
thần trách nhiệm và ý thức kỷ luật,
nâng cao năng suất LĐ;
Thúc đẩy việc nâng cao trình độ
tay nghề, trình độ chuyên môn;
Góp phần nâng cao đời sống vật
chất và tinh thần của ngời lao động,
tạo điều kiện cho ngời LĐ phát triển
toàn diện.


Hạn chế của PP theo LĐ

PP theo LĐ về nguyên tắc vẫn là sự
bình đẳng trong khuôn khổ pháp
quyền t sản, nghĩa là vẫn còn bao
hàm sự bất bình đẳng, do:
Điều kiện làm việc khác nhau;
Hoàn cảnh gia đình khác nhau;
Søc lùc kh¸c nhau…


Đặc điểm của PP theo LĐ
trong cơ chế thị trờng









Đặc ®iĨm míi, bao trïm: møc thu nhËp
kh«ng thèng nhÊt trong phạm vi chế độ
công hữu.
Lý do:
Mỗi đơn vị kinh doanh đều trở thành một
chủ thể phân phối thu nhập cá nhân;
Khả năng quản lý khác nhau;

Sự biến động của thị trờng;
Chính sách điều tiết, quản lý của nhà nớc.


sản
đóng góp vào kết quả SX
- KD
Khái niệm: Đây là hình thức PP thu
nhập căn cứ vào phần tài sản mà mỗi
chủ thể đóng góp, nh: TLSX, tiền
mặt, vàng bạc
Tác dụng:
*Cho phép khai thác mọi tiềm năng về
vốn để phát triển KT XH;
*Góp phần hình thành và phát triển
thị trờng tài chính, tiền tệ.



2.3. Phân phối qua các
quỹ
phúc lợi


Khái niệm: Là hình thức PP thu
nhập đợc thực hiện thông qua các
quỹ phúc lợi tập thể hoặc phúc lợi
xà hội, nh: nhà trẻ, trờng học, nhà
nghỉ, nhà văn hóa, công viên,
bệnh viện

Phân phối qua các quỹ
phúc lợi
Tác dụng:
* Khắc phục một phần hạn chế của
PP theo LĐ, giảm sự bất bình
đẳng giữa các thành viên trong
XH;
* Giáo dục ý thức cộng đồng, tính
nhân đạo, nhân văn



III.Các hình thức thu nhập
1.
2.
3.
4.

Tiền lơng;
Tiền công;
Thu nhập từ các nguồn tài sản;
Thu nhập từ các quỹ phúc lợi.


3.1. Tiền lơng


Thực chất: Tiền lơng là một phần

TNQD đợc phân phối cho ngời LĐ
trong khu vực kinh tế nhà nớc dới
hình thức tiền tệ căn cứ vào số l
ợng và chất lợng LĐ.


Hai loại tiền lơng


Tiền lơng danh nghĩa: Là tiền lơng mà ng
ời lao động nhận đợc dới hình thức tiền tệ;



Tiền lơng thực tế: Là tiền lơng đợc biểu
hiện bằng số lợng t liệu sinh hoạt mà ngời lao
động có thể mua đợc bằng tiền lơng danh
nghĩa.


Hai hình thức cơ bản của
TL




Tiền lơng theo thời gian: là hình
thức TL mà số lợng của nó phụ thuộc
vào thời gian làm việc của ngời lao
động;

Tiền lơng theo sản phẩm: là hình
thức TL mà số lợng của nó phụ thuộc
vào số lợng SP hay khối lợng công
việc mà ngời LĐ đà hoàn thành.


Tiền thởng và các khoản
phụ cấp


Tiền thởng và các khoản phụ cấp
thực chất là khoản tiền lơng bổ
sung để thực hiện đầy đủ hơn
nguyên tắc phân phối theo LĐ,
nhằm kích thích tính tích cực,
sáng tạo và tinh thần trách nhiệm
của ngêi lao ®éng.


Các chế độ tiền thởng cơ
bản







Thởng thờng xuyên từ quỹ lơng;
Thởng do tiết kiệm nguyên vật liệu;

Thởng do sáng kiến cải tiến kỹ
thuật;
Thởng do thành tích thi đua;
Thởng do những cèng hiÕn ®ét
xuÊt…


Các khoản phụ cấp






Phụ
Phụ
Phụ
Phụ
Phụ

cấp
cấp
cấp
cấp
cấp

khu vực;
thu hút;
độc hại, nguy hiểm;
trách nhiệm;

ngành nghÒ...


3.2. Tiền công







Tiền công là hình thức thu nhập của
ngời lao động trong các tổ chức kinh
tế ngoài thành phần kinh tế nhà nớc:
TPKT tập thể;
TPKT t nhân;
TPKT t bản nhà nớc;
TPKT có vốn đầu t nớc ngoài.