Đạo đức nghề nghiệp: Nhà báo và Doanh nghiệp

Đạo đức nghề nghiệp: Nhà báo và Doanh nghiệp
Một tờ báo sẽ phải xây dựng những quy tắc đạo đức kinh doanh, đạo đức nghề
nghiệp như thế nào khi các nhà báo làm việc cho tờ báo có các mối quan hệ với
các doanh nghiệp, tổ chức cũng như nơi cung cấp nguồn tin cho mình?

Nguyên tắc hành xử của tịa soạn
Dù ở Mỹ báo chí được xem là độc lập và tự do báo chí được Hiến pháp quy định,
điều đó khơng có nghĩa là các cơ quan cơng quyền, các tổ chức tư nhân hoặc cá nhân
khơng tìm cách khuynh lốt hoặc kiểm sốt thơng tin sẽ được xuất bản.
Nhiều tờ báo ở Mỹ đưa ra những quy tắc đạo đức chính thức hoặc khơng chính thức,
nhằm nói rõ với phóng viên những gì họ có thể hoặc khơng thể nhận. Những quy tắc đó
có ích, bởi vì nó giúp cân bằng quan hệ giữa phóng viên với nguồn tin.


Trong suốt 20 làm việc tại tờ The Oregonian, một nhật báo có số phát hành hơn
350.000 bản, tơi đã trải qua sáu năm chịu trách nhiệm ở một văn phịng tại một thành
phố cách tịa soạn khơng xa.
The Oregonian khơng chính thức đưa ra quy tắc đạo đức, nhưng mọi người trong tịa
soạn đều hiểu những gì mình được phép và không được phép làm khi hành nghề.
Nguyên tắc của The Oregonian là: Phóng viên khơng được phép nhận hiện vật hoặc
dịch vụ miễn phí, có ảnh hưởng xấu đến tư cách nhà báo. Tờ báo yêu cầu phóng viên
tránh những tình huống có thể đưa đến việc nhận q cáp hay đãi ngộ.
Ngồi ra, các phóng viên do tôi phụ trách không được phép để cho nơi cung cấp nguồn
tin mua thức ăn hay đồ uống cho mình, trừ những trường hợp đặc biệt.
Nếu phóng viên cần đưa tin về nơi bán thức ăn, họ phải trả tiền cho những thứ mình
dùng. Nếu nguồn tin khăng khăng trả tiền bữa ăn, phóng viên phải là người thanh tốn
trong lần gặp gỡ thứ hai với nguồn tin đó.
Nếu một doanh nghiệp mang đến tặng phóng viên một giỏ quà hoặc sản phẩm tại tòa
soạn, giỏ quà hoặc sản phẩm đó phải được tặng lại cho cơ sở từ thiện thích hợp nhất.
Tơi thường đính kèm một lá thư giải thích vì sao chúng tơi gửi q cho cơ sở từ thiện
đó cũng như q từ đâu đến.

Chúng tơi cũng gửi một bức thư báo cho doanh nghiệp tặng quà biết mình đã làm gì.
Nếu một doanh nghiệp mang đến thức ăn phải dùng ngay, chúng tôi cũng sẽ mang quà
đó đến quán cơm xã hội, nơi phân phát thức ăn cho người cơ nhỡ - cũng với lời giải
thích thức ăn đó từ đâu tới.


Nếu có người tặng các vé miễn phí - dù để xem biểu diễn hoặc đi máy bay - chúng tơi
cũng chọn cách trả tiền.
Trong trường hợp một phóng viên khơng chắc chuyện mình làm có vi phạm đạo đức
hoặc được cho phép hay khơng, phóng viên đó phải tham khảo ý kiến của cấp trên của
mình để làm rõ.

Quà biếu
Có người sẽ bảo rằng nhiều món quà - giỏ trái cây, vé xem ca nhạc hoặc một bữa ăn
trưa - chẳng là gì đến nỗi phải làm cho một nhà báo bị mua chuộc hoặc bị ảnh hưởng.
Thiết nghĩ một xung đột về quyền lợi chớm xuất hiện cũng có nghĩa là đã bắt đầu tồn
tại một xung đột quyền lợi thực sự.
Nếu độc giả nghi ngờ hoặc cho rằng nhà báo có quan hệ mật thiết với một nguồn tin thì
chẳng khác gì nhà báo đó đã thực sự có quan hệ mật thiết với nguồn tin đó.
Cịn những món q có giá trị hơn thì sao, chẳng hạn vé máy bay miễn phí đến một
thành phố, nơi nguồn tin đang tổ chức một sự kiện lớn? Hoặc những bữa ăn hay thức
uống đắt tiền trong một nhà hàng sang trọng? Chơi golf miễn phí ở các sân golf tư
nhân? Triết lý của chúng tôi là nhận những món q cho khơng đó có thể sẽ làm một
phóng viên hay cả một tờ báo thấy khó khăn khi phải viết bài không tốt về nguồn tin đã
trả tiền cho những món quà đắt tiền nêu trên.


Từ chối nhận một món q thì dễ hơn nhiều so với chuyện phải giải thích với độc giả
rằng ngịi bút của mình khơng bị lệch đi vì q cáp.
Độc giả sẽ đánh hơi thấy điều đó. Có thể họ phải mất một thời gian, nhưng họ luôn

ngửi thấy điều đó. Vì thế mạo hiểm để làm gì?

Hành nghề báo chí là phải chấp nhận hy sinh. Làm báo cũng có nghĩa là phải làm
việc liên tục bảy ngày trong tuần, xa nhà thường xuyên, chứng kiến và viết về những
chuyện khó chịu và gây thù chuốc ốn.
Nghề báo cịn có nghĩa là phải hy sinh hoặc từ chối tình bạn. Bởi vì tình bạn cũng là
một món q.
Điều gì sẽ xảy ra nếu một phóng viên được giao nhiệm vụ viết về chuyện không hay
của một người bạn của mình? Dĩ nhiên, phóng viên đó phải báo ngay cho người phụ
trách mối quan hệ của mình và yêu cầu một phóng viên khác làm thay.
Nhưng giả định rằng khơng có người thay thế, và phóng viên đó phải làm nhiệm vụ này.
Nếu hai người khơng phải là bạn thì nhiệm vụ này có khó khăn và đau lịng như vậy
khơng? Độc giả sẽ khơng bao giờ biết được.
Có lẽ chính người phóng viên cũng khơng biết rằng, mình có giữ lại một cách vơ thức
những câu hỏi khó trả lời hoặc bỏ qua những thông tin nhạy cảm trong bài viết hay
không.
Xin nhớ cho rằng: Quyền được thông tin là trái tim của báo chí chân chính.


Chữ tín là điều tối quan trọng đối với một nhà báo. Một chữ tín có vấn đề hoặc bị nghi
ngờ có thể sẽ khơng bao giờ phục hồi được. Một khi độc giả khơng cịn tin vào những
gì một nhà báo viết, thì nhà báo đó nên tìm nghề khác là hơn.