Vai trò của chính quyền địa phương cấp tỉnh trong phát triển du lịch bền vững của tỉnh ninh bình (tt)

1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài Luận án
Phát triển du lịch bền vững đang trở thành chủ đề ngày càng được các quốc gia
quan tâm. Mục tiêu của Du lịch bền vững là: phát triển, gia tăng sự đóng góp của du
lịch vào kinh tế và mơi trường; cải thiện tính cơng bằng xã hội trong phát triển; cải
thiện chất lượng cuộc sống của cộng đồng bản địa; đáp ứng cao độ nhu cầu của du
khách và duy trì chất lượng mơi trường.
Ninh Bình - nằm ở cực Nam đồng bằng châu thổ sông Hồng. Vùng đất này lại
được bao bọc bởi những dãy núi đá vôi, tạo nên nhiều danh lam thắng cảnh kỳ thú.
Bên cạnh đó Ninh Bình cịn có nhiều di tích lịch sử nhân văn và danh lam thắng cảnh
nổi tiếng của đất nước như Cố đô Hoa Lư, khu du lịch sinh thái Tràng An được ví
như "Hạ Long trên cạn" (khu hang động Tràng An, khu Tam Cốc - Bích Động), Chùa
Bái Đình, quần thể Nhà thờ đá Phát Diệm, Vườn quốc gia nguyên sinh Cúc Phương,
khu thiên nhiên ngập nước Vân Long, suối nước nóng kênh gà, phịng tuyến Tam
Điệp biện sơn… Tất cả những điều kiện đó đã tạo cho Ninh Bình một tiềm năng to
lớn để phát triển đa dạng các loại hình du lịch hấp dẫn.
Thực tế trong những năm qua, ngành du lịch Ninh Bình đã có những đổi mới, có
bước phát triển nhanh đang dần trở thành ngành kinh tế quan trọng. Song cũng như
các ngành kinh tế khác, ngành du lịch Ninh Bình vẫn là một ngành chậm phát triển;
chưa thực sự khai thác tiềm năng lợi thế so sánh vốn có của địa phương; bởi một mặt
chưa đủ điều kiện để khai thác, mặt khác quan trọng hơn là QLNN đối với ngành du
lịch cịn có những bất cập, chưa thực sự tạo được môi trường kinh tế, pháp luật, xã
hội thuận lợi để phát triển du lịch. Sự hạn chế, kém năng động của các doanh nghiệp
kinh doanh du lịch trên địa bàn tỉnh, là hệ quả hay là sản phẩm tất yếu của quá trình
QLNN về quy hoạch và thực hiện quy hoạch ngành, về quan điểm định hướng phát
triển, về tư duy và cơ chế, chính sách phát triển ngành, về đầu tư và thu hút đầu tư
trong phát triển du lịch tỉnh Ninh Bình. Xuất phát từ những lý do đó, nghiên cứu đề
tài: “Vai trị của chính quyền địa phương cấp tỉnh trong phát triển du lịch bền vững
tỉnh Ninh Bình” là cấp thiết cả về mặt lý luận và thực tiễn.

2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu đề tài: Đề xuất giải pháp tăng cường vai trò của chính
quyền địa phương cấp tỉnh trong phát triển du lịch bền vững trên địa bàn tỉnh


2

Ninh Bình tới năm 2020 và tầm nhìn 2030. Theo đó, Luận án thực hiện được các
nhiệm vụ sau:
- Hệ thống hoá các vấn đề lý luận về phát triển du lịch bền vững; vai trị của
chính quyền cấp tỉnh trong phát triển du lịch bền vững;
- Phân tích, đánh giá thực trạng vai trị của chính quyền cấp tỉnh trong phát triển
du lịch bền vững trên địa bàn tỉnh Ninh Bình thời gian qua;
- Đề xuất các nhóm giải pháp tăng cường vai trị của chính quyền trong phát triển
du lịch bền vững trên địa bàn Ninh Bình đến năm 2020 và tầm nhìn 2030.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Du lịch là một ngành kinh tế tổng hợp có tính liên ngành,
liên vùng và xã hội hoá cao. Tuy nhiên, Luận án này chỉ tập trung nghiên cứu vai trị của
chính quyền cấp tỉnh trong phát triển du lịch bền vững trên địa bàn cụ thể - tỉnh Ninh
Bình.
- Phạm vi nghiên cứu: Vai trị chính quyền tỉnh Ninh Bình trong phát triển bền
vững ngành du lịch trên địa bàn từ 2005 – 2013; đề xuất giải pháp đến năm 2020 và
tầm nhìn 2030;
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử làm
phương pháp nghiên cứu cơ bản. Đồng thời, sử dụng tổng hợp các phương pháp
nghiên cứu cụ thể như: trừu tượng hóa khoa học, lơgic-lịch sử, phân tích-tổng hợp,
thống kê, mơ hình hóa..
5. Kết cấu của Luận án
Ngồi phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung

Luận án được chia làm 4 chương:
Chƣơng 1: Tổng quan các cơng trình nghiên cứu có liên quan đến chủ đề của
Luận án
Chƣơng 2: Cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về vai trò của chính quyền
địa phương cấp tỉnh trong phát triển du lịch bền vững
Chƣơng 3: Thực trạng vai trị của chính quyền cấp tỉnh trong phát triển du lịch
bền vững tỉnh Ninh Bình
Chƣơng 4: Phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao vai trị của chính quyền
địa phương cấp tỉnh trong phát triển du lịch bền vững tỉnh Ninh Bình


3

Chƣơng 1
TỔNG QUAN CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU
CĨ LIÊN QUAN ĐẾN CHỦ ĐỀ CỦA LUẬN ÁN
Liên quan đến chủ đề nghiên cứu, có thể chia thành các nhóm sau:
Nhóm 1: Nhóm các nghiên cứu về phát triển vùng địa phƣơng và vai trị
của Chính quyền địa phƣơng cấp tỉnh trong phát triển các ngành và lĩnh vực tại
địa phƣơng. Các nghiên cứu ở nhóm này đều cho rằng, vai trị hỗ trợ của chính
quyền địa phương ngày càng trở nên quan trọng. Chính quyền cũng phải sáng tạo để
hỗ trợ, cổ vũ sự sáng tạo của doanh nghiệp. Đồng thời, các doanh nghiệp lại đặt các
vùng vào tình thế cạnh tranh với nhau theo các tiêu chí như nhân cơng tại chỗ, dịch
vụ cho các doanh nghiệp, cơ sở hạ tầng...
Nhóm 2: Nhóm các nghiên cứu có liên quan đến phát triển bền vững và
phát triển bền vững các ngành của nền kinh tế. Các nghiên cứu đều thống nhất cho
rằng, cốt lõi nhất của phát triển bền vững chính là sự phát triển bảo đảm sự bền vững
trên cả ba mặt kinh tế, xã hội và môi trường; thoả mãn được các yêu cầu của thế hệ hiện
nay, mà không làm giảm khả năng đối với các thế hệ mai sau.
Nhóm 3: Nhóm các nghiên cứu tổng quan về du lịch: Nhóm các cơng trình này

có rất nhiều nội dung và đi vào từng lĩnh vực cụ thể của ngành du lịch, nhưng chủ
yếu là tập trung vào các ngành nghề kinh doanh du lịch và phát triển ngành du lịch để
du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của quốc gia hoặc địa phương; các bài viết
trên mới chỉ nghiên cứu một số khía cạnh, đưa ra hướng giải quyết từng phần về tour,
tuyến, điểm du lịch.
Nhóm 4: Nghiên cứu về phát triển du lịch bền vững. Các nghiên cứu này khái
quát theo các hướng: Thứ nhất, quan điểm về du lịch bền vững và du lịch không bền
vững. Du lịch bền vững nhưng tập trung lại nó phải có những nội dung: Giảm thiểu các
tác động tiêu cực đến môi trường tự nhiên và môi trường nhân văn. Du lịch phải thân
thiện với môi trường; Đảm bảo lợi ích nhiều mặt của cộng đồng dân cư địa phương.
Tăng thu nhập cho địa phương; Phải có trách nhiệm về phát triển du lịch hôm nay và cả
mai sau. Thứ hai, các nghiên cứu khẳng định vai trò của phát triển du lịch bền vững:
Trọng tâm của các nghiên cứu này nhằm giải thích cho sự cần thiết phải đảm bảo tính
vẹn tồn của mơi trường sinh thái trong khi tiến hành các hoạt động khai thác tài nguyên
phục vụ phát triển du lịch tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững. Thứ ba, các nghiên
cứu nêu những nguyên tắc cơ bản đảm bảo phát triển du lịch bền vững. Một số nguyên
tắc bền vững thường được dùng trong du lịch bao gồm: bền vững sinh thái, bền vững
văn hố, bền vững kinh tế, có tính cách giáo dục, có sự tham gia của cộng đồng. Thứ tư,
các nghiên cứu chỉ ra những dấu hiệu nhận biết về phát triển du lịch bền vững: Du lịch
bền vững có 3 hợp phần chính, đơi khi được ví như “ba chân”, đó là: i) Thân


4

thiện môi trường; 2i) Gần gũi về xã hội và văn hố; 3i) Có kinh tế, nó đóng góp về mặt
kinh tế cho cộng đồng. Thứ năm, các nghiên cứu chỉ ra những tiêu chí đánh giá tính
bền vững của du lịch. Tiêu chuẩn du lịch bền vững toàn cầu hướng tới4 mục tiêu chính:
hoạch định phát triển bền vững và hiệu quả, nâng cao lợi ích kinh tế xã hội cho cộng
đồng địa phương, gìn giữ di sản văn hóa và giảm thiể u những ảnh hưởng tiêu cực đối với
môi trường. Thứ sáu, các nghiên cứu đề xuất giải pháp nhằm phát triển du lịch bền

vững tại các vùng địa phương. Giải pháp phát triển du lịch bền vững, cho rằng cần thực
hiện các giải pháp sau đây: 1. Bảo vệ và khai thác hợp lý môi trường tự nhiên (bãi biển,
dịng sơng, cánh rừng, hệ sinh thái,…); 2. Bảo vệ và tôn tạo môi trường nhân văn (danh
lam thắng cảnh, di sản văn hóa lịch sử, truyền thống bản sắc dân tộc và địa phương,…);
3. Xây dựng kế hoạch quy hoạch khu du lịch một cách khoa học và xây dựng tầm nhìn;
4. Tính tốn kỹ và quản lý chặt chẽ sức chứa du khách (không lạm dụng và tăng số
lượng du khách quá sức chứa); 5. Đào tạo cán bộ và nhân viên du lịch có tính chuyên
nghiệp cao (Kể cả ngành hướng dẫn du lịch và ngành khách sạn – nhà hàng – resort); 6.
Gắn kết chặt chẽ giữa các tổ chức, hiệp hội du lịch, cơng ty du lịch và chính quyền địa
phương trong việc quản lý du lịch bền vững ở các khu du lịch; 7. Nâng cao trách nhiệm
bảo vệ môi trường đối với khách du lịch; 8. Đảm bảo phúc lợi xã hội và thu nhập cho
cộng đồng dân cư địa phương. Giáo dục truyền thống hiếu khách và giao lưu văn hóa; 9.
Nâng cao vai trị quản lý giám sát của các cấp chính quyền từ trung ương đến địa
phương đối với các khu du lịch.
Tóm lại, qua sơ lược lịch sử các nghiên cứu về các vấn đề liên quan, chúng ta có
thể khái quát thành những điểm sau:
- Trên thế giới, lĩnh vực du lịch và du lịch bền vững đã được nhiều nhà khoa học
và các tổ chức quốc tế quan tâm nghiên cứu. Các ấn phẩm về lý luận và thực tiễn về
vấn đề phát triển du lịch bền vững là những tài liệu bổ ích cho việc nghiên cứu và vận
dụng cho các quốc gia bắt đầu tham gia tìm hiểu về loại hình du lịch này.
- Ở Việt Nam, du lịch bền vững là một lĩnh vực còn mới mẻ, các vấn đề về lý luận của
du lịch bền vững đang tiếp tục được thảo luận để đi đến thống nhất về nhận thức và quan
điểm trong các nhà nghiên cứu và điều hành du lịch. Từ đó, Luận án lựa chọn hướng nghiên
cứu là vai trị của Chính quyền địa phương cấp tỉnh trong phát triển du lịch bền vững ở Việt
Nam, trong đó đi sâu vào trường hợp cụ thể là địa phương tỉnh Ninh Binh.
- Vận dụng cơ sở lí thuyết vai trò kinh tế của Nhà nước trong kinh tế thị trường áp
dụng vào phân tích vai trị của Chính quyền địa phương cấp tỉnh trong phát triển du
lịch bền vững tỉnh Ninh Bình, Luận án đánh giá thực trạng và đề xuất định hướng
nhằm tăng cường vai trò của chính quyền địa phương cấp tỉnh trong phát triển du lịch
bền vững tỉnh Ninh để đảm bảo sự đóng góp tích cực của du lịch đối với sự phát triển

kinh tế xã hội và sử dụng bền vững tài nguyên, môi trường địa phương.


5

Chƣơng 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN
VỀ VAI TRÕ CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƢƠNG CẤP TỈNH TRONG
PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG
2.1. CÁC BÊN LIÊN QUAN TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH

Hình 2.1 Các bên liên quan tham gia vào hoạt động du lịch
Nguồn: Trần Thị Minh Hòa (2013)

2.2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG
2.2.1. Phát triển bền vững
Phát triển bền vững là sự phát triển đáp ứng các nhu cầu của hiện tại nhưng
không làm tổn thương đến khả năng đáp ứng các nhu cầu của thế hệ tương lai. u
cầu của khái niệm phát triển bền vững cịn có thể được mơ tả:
Kinh tế
phát triển

Mơi trường
trong sạch

Văn hố
có bản sắc

Hình 2.1. Tam giác phát triển bền vững
22.2. Phát triển du lịch bền vững

Hiện nay đa số ý kiến các chuyên gia trong lĩnh vực du lịch và các lĩnh vực có
liên quan khác ở Việt Nam đều cho rằng: Phát triển du lịch bền vững là hoạt động
khai thác có quản lý các giá trị tự nhiên và nhân văn nhằm thỏa mãn các nhu cầu đa


6

dạng của khách du lịch, có quan tâm đến các lợi ích kinh tế dài hạn trong khi vẫn
đảm bảo sự đóng góp cho bảo tồn và tơn tạo các nguồn tài ngun, duy trì được sự
tồn vẹn về văn hóa để phát triển hoạt động du lịch trong tương lai; cho cơng tác bảo
vệ mơi trường và góp phần nâng cao mức sống của cộng đồng địa phương.
2.2.3. Mục tiêu và các nguyên tắc cơ bản của phát triển du lịch bền vững
* Mục tiêu của phát triển du lịch bền vững:
- Bền vững về kinh tế: là sự phát triển ổn định, chắc chắn và lâu dài của nền
kinh tế.
- Bền vững về tài nguyên và môi trường: là việc sử dụng các tài nguyên không
vượt quá khả năng tự phục hồi của nó, sao cho đáp ứng được nhu cầu phát triển hiện
tại song không làm suy yếu khả năng tái tạo trong tương lai.
- Bền vững về văn hoá xã hội: là việc khai thác đáp ứng các nhu cầu phát triển
du lịch hiện tại không làm tổn hại, suy thoái các giá trị văn hoá truyền thống để lại
cho các thế hệ tiếp sau.
* Nguyên tắc của du lịch bền vững: Muốn đảm bảo phát triển du lịch bền vững, thì
nhất thiết chúng ta phải tuân thủ chặt chẽ các nguyên tắc của phát triển bền vững, bao
gồm các nguyên tắc sau: Khai thác, sử dụng các nguồn tài nguyên một cách hợp lý;
Giảm thiểu chất thải ra môi trường, hạn chế việc tiêu thụ quá mức; Phát triển phải gắn
liền với nỗ lực bảo tồn tính đa dạng; Quy hoạch phát triển du lịch phải phù hợp với quy
hoạch tổng thể kinh tế - xã hội; Chú trọng việc chia sẻ lợi ích với cộng đồng địa phương
trong q trình phát triển; Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng địa phương vào các
hoạt động phát triển du lịch;Thường xuyên trao đổi tham khảo ý kiến với cộng đồng địa
phương và các đối tượng có liên quan trong q trình phát triển du lịch; Chú trọng đào

tạo nâng cao nhận thức về tài nguyên, mơi trường; Tăng cường tính trách nhiệm trong
hoạt động xúc tiến du lịch; Thường xuyên tiến hành công tác nghiên cứu
2.2.4. Đánh giá tính bền vững của phát triển du lịch
Để đánh giá mức độ bền vững du lịch, chúng ta thường dùng các chỉ tiêu đơn và
bộ chỉ tiêu đơn. Tổ chức du lịch thế giới WTO xây dựng hai bộ chỉ tiêu đơn là: chỉ
tiêu chung cho ngành du lịch bền vững và chỉ tiêu đặc thù cho điểm du lịch. Ngồi ra
cịn sử dụng phương pháp PRA (đánh giá có sự tham gia của cộng đồng) để đánh giá.
2.3. VAI TRÕ CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƢƠNG CẤP TỈNH TRONG
PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG
2.3.1. Cơ sở khách quan quy định vai trị của chính quyền địa phƣơng cấp tỉnh
trong phát triển du lịch bền vững
Trong hệ thống chính quyền địa phương, chính quyền cấp tỉnh là cấp hành chính


7

cao nhất trong 3 cấp chính quyền (tỉnh, huyện, xã). Vai trị của chính quyền địa
phương cấp tỉnh được thể hiện như bảng mơ tả sau:
Bảng 2.5: Vai trị chính quyền địa phƣơng
Phân cấp về chính sách

Thực hiện chính sách của Trung ương
Xây dựng chính sách do Trung ương phân cấp,
đánh giá chính sách của Trung ương trên địa bàn

Phân cấp về quản lý hành chính

Quản lý hành chính theo lãnh thổ, quản lý các
hoạt động kinh tế thuộc địa phương.

Nội dung cơ bản của phát triển địa phương bao gồm:
- Xây dựng môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp.
- Nâng cao tính cạnh tranh của doanh nghiệp.
- Tạo cơ hội cho các doanh nghiệp mới dù họ là các nhà đầu tư từ bên ngoài hay
các doanh nghiệp tại địa phương.
2.3.2. Nội dung vai trị của chính quyền địa phƣơng cấp tỉnh trong phát triển
du lịch bền vững
Chính quyền địa phương cấp tỉnh cần thực hiện các nội dung sau trong phát triển
du lịch bền vững:
- Xây dựng chiến lược, quy hoạch phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh theo tiêu
chí phát triển bền vững
- Xây dựng cơ chế vận dụng luật pháp và chính sách phát triển du lịch trên địa
bàn tỉnh theo tiêu chí phát triển bền vững
- Xây dựng tổ chức bộ máy và quản lý phát triển du lịch trên địa bàn tình theo
tiêu chí phát triển bền vững
- Thanh tra, kiểm tra cơng tác tổ chức quản lý và các hoạt động kinh doanh du
lịch trên địa bàn tỉnh theo tiêu chí phát triển bền vững
2.3.3. Những yếu tố ảnh hƣởng đến vai trị của chính quyền địa phƣơng cấp
tỉnh trong phát triển du lịch bền vững
Các ngành từ kinh tế đến khoa học, xã hội muốn phát triển đều chịu ảnh hưởng
các điều kiện, hồn cảnh đem lại cho ngành đó, tức là phải có lực đẩy, có tiềm năng.
Ngành du lịch cũng khơng nằm ngồi quy luật đó. Có thể khái quát những yếu tố sau
ảnh hưởng đến vai trò của chính quyền địa phương cấp tỉnh trong phát triển du lịch
bền vững:
- Bối cảnh kinh tế, chính trị, xã hội chung của cả nước
- Tiềm năng, lợi thế riêng của địa phương trong phát triển du lịch, bao gồm: Tài


8

nguyên du lịch tự nhiên Nhân tố cơ sở hạ tầng và vật chất kỹ thuật du lịch; Nguồn
nhân lực du lịch
2.4. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VÀ TRONG NƢỚC VỀ NÂNG CAO VAI
TRÕ CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƢƠNG TRONG PHÁT TRIỂN DU
LỊCH BỀN VỮNG VÀ BÀI HỌC CHO CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƢƠNG TỈNH
NINH BÌNH
Kinh nghiệm quốc tế (tỉnh Vân Nam – Trung Quốc; tỉnh Chon Buri – Thái
lan; Khu tự trị Canary (Tây Ban Nha); Hàn Quốc) và một số tỉnh, thành địa
phương của Việt Nam về vai trò của chính quyền địa phương trong phát triển
du lịch bền vững, đã rút ra một số bài học sau: Cần sự tham gia đầy đủ của tất
cả các bên liên quan từ cấp độ quốc gia cho đến cộng đồng địa phương trong
quá trình lập kế hoạch và thực hiện phát triển du lịch; Tiêu chuẩn du lịch bền
vững cần hướng tới các mục tiêu chính: hoạch định phát triển bền vững và hiệu
quả, nâng cao lợi ích kinh tế xã hội cho cộng đồng địa phương , gìn giữ di sản
văn hóa và giảm thiể u những ảnh hưởng tiêu cực đối với môi trường
. Để phát
triển du lịch bền vững, cần quan tâm tới nhiều khía cạnh, trong đó việc xây
dựng chính sách sử dụng tài nguyên một cách hợp lí là một yếu tố đáng được
quan tâm hàng đầu; Hoạt động du lịch bền vững cần chú ý tới khả năng tải của
khu du lịch; Khuyến nghị về chiến lược để huy động các nguồn lực hỗ trợ cơng
tác thực hiện và tính bền vững nên tập trung vào những nguồn lực mà đã sẵn có
ở cấp độ quốc gia và trong khu vực; Tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đi
lại cũng được xem như một vấn đề chủ chốt cần hành động nhằm duy trì mức
độ phát triển của hoạt động du lịch. Đối với cộng đồng, để đạt được mục tiêu
của phát triển du lịch bền vững, cần phải nâng cao nhận thức của người dân về
phát triển du lịch.

Chƣơng 3
THỰC TRẠNG VAI TRÕ CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH TRONG
PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG TỈNH NINH BÌNH

3.1. TIỀM NĂNG, CÁC NGUỒN LỰC VÀ TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN DU
LỊCH TỈNH NINH BÌNH
3.1.1. Tiềm năng và các nguồn lực phát triển du lịch Ninh Bình
Ninh Bình - nằm ở cực Nam đồng bằng châu thổ sông Hồng, được bao bọc
bởi những dãy núi đá vôi, tạo nên nhiều danh lam thắng cảnh kỳ thú với những
dịng sơng thơ mộng, những hồ nước mênh mơng, tất cả như đang thầm thì câu


9

chuyện mn đời của non và nước. Bên cạnh đó Ninh Bình cịn có nhiều di tích,
danh lam thắng cảnh nổi tiếng của đất nước như Cố đô Hoa Lư, khu du lịch Tam
Cốc - Bích Động, Chùa Bái Đình, Nhà thờ đá Phát Diệm… Tất cả những điều
kiệm đó đã tạo cho Ninh Bình một tiềm năng to lớn để phát triển đa dạng các loại
hình du lịch hấp dẫn.
Tuy nhiên, các tài nguyên du lịch của Ninh Bình phần lớn vẫn ở dạng tiềm năng,
một số đã được quan tâm nhưng vẫn ở dưới dạng quy hoạch mà chưa triển khai thành
các dự án đầu tư cụ thể, nên chưa thể biến tiềm năng thành những sản phẩm du lịch.
Hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch tuy thời gian gần đây đã được chú trọng đầu
tư nhưng nhìn chung vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu; trình độ dân trí cịn thấp,
nguồn nhân lực và đội ngũ cán bộ quản lý và kinh doanh còn thiếu, lao động nhàn rỗi
thiếu việc làm còn nhiều.
Tất cả các yếu tố trên có ảnh hưởng đến quản vai trị của chính quyền tỉnh Ninh
Bình trong phát triển Du lịch bền vững
3.1.2. Tình hình phát triển du lịch tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2005 - 2013
Có thể điểm qua về kết quả kinh doanh du lịch những năm gần đây:
3.1.2.1. Thị trường khách du lịch
Giai đoạn 2000-2013, du lịch Ninh Bình đã có bước phát triển đáng kể, tốc độ tăng
trưởng về khách du lịch đạt 19,2%/năm. Các thị trường nổi bật đưa khách đến Ninh Bình
trong giai đoạn này là Đài Loan, Nhật, Pháp, Mỹ, Anh, Hồng Kông, Thái Lan, Trung

Quốc, tuy nhiên đang có sự chuyển hướng đến những thị trường tiềm năng là Nga, ý,
Thuỵ Điển, Thụy Sỹ, Đan Mạch, Hà Lan....
3.1.2.2.. Hệ thống các nhà cung cấp
Tính 31/12/2013, tồn tỉnh có 276 cơ sở lưu trú du lịch với 91 khách sạn, 185 nhà
nghỉ, nhà khách với tổng số 4.119 buồng ngủ, trong đó có 1 khách sạn đạt tiêu chuẩn 4
sao, 24 khách sạn đạt tiêu chuẩn 2 sao và 7 khách sạn đạt tiêu chuẩn 1 sao. Cơ sở lưu
trú chủ yếu tập trung ở thành phố Ninh Bình (119 cơ sở), huyện Hoa Lư (24 cơ sở), thị
xã Tam Điệp, huyện Nho Quan, Gia Viễn (18 cơ sở)... là những khu vực có tiềm năng
và hoạt động du lịch tương đối phát triển. Nhìn chung cơ sở lưu trú trên địa bàn cịn có
quy mơ nhỏ, dịch vụ và chất lượng phục vụ còn nhiều hạn chế, chưa đồng bộ và đa
dạng; số cơ sở được thẩm định xếp hạng mới chỉ chiếm 14,3%.
3.1.2.3. Kết quả kinh doanh


10

Sự tăng trưởng của các dòng khách du lịch và mở rộng đầu tư kéo thu nhập du lịch
cũng tăng theo. So với các tỉnh khác trong vùng đồng bằng sông Hồng và duyên hải đông
bắc, tổng thu từ du lịch của Ninh Bình vươn lên đứng thứ 4 tồn vùng.
Bảng 3.1: Kết quả hoạt động kinh doanh của ngành du lịch Ninh Bình
thời kỳ 2005 -2013
Khách quốc tế

Nộp
ngân
Năm
Số lƣợng
sách NN
(nghìn
(tỷ đồng)

lƣợt)
2005
2006
2007
2008

229
400
800
780

2009
2010
2011
2012
2013

740
840
580
1.500
1.500

420,4
485,6
583,9
567,0
613,5
699,0
667,4

675,6
521,5

Tốc độ
tăng
trƣởng
(%)
40,0
15,5
20,3
-2,9
8,2
13,9
-4,5
1,22
-22,8

Khách nội địa
Số
lƣợng
(nghìn
lƣợt)
591,0
777,8
935,2
1.331,8
1.774,7
2.617,0
2.932,6
3.036,4

3.877,2

Tốc độ
tăng
trƣởng
(%)
44,6
31,6
20,3
42,4
33,2
47,5
12,1
3,5
27,7

Thu nhập từ du
lịch
Tốc độ
Tổng số
tăng
(tỷ
trƣởng
đồng)
(%)
1.350
68,8
2.500
85,2
5.200

108,0
8.000
53,8
9.500
8.500
14.000
15.600
17.000

18,75
-10,5
64,7
10,7
8,9

Nguồn: Sở Văn hóa - Thể thao - Du lịch [55], [56], [57], [58], [63], [70].
3.2. HIỆN TRẠNG VAI TRÕ CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP TỈNH TRONG
PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG TỈNH NINH BÌNH
3.2.1. Vai trị của chính quyền địa phƣơng cấp tỉnh trong xây dựng chiến lƣợc,
quy hoạch phát triển du lịch bền vững tỉnh Ninh Bình
Ninh Bình nhận thức được tầm quan trọng của công tác định hướng phát triển du
lịch - tháng 11/1995 dự thảo chiến lược, quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Ninh
Bình giai đoạn 1996-2010 hoàn thành. Tuy nhiên, giữa các mục tiêu chiến lược xác
định và kết quả thực hiện cịn có khoảng cách quá xa: các dự báo và tiêu chuẩn định
mức để tính tốn quy hoạch là chưa chuẩn xác đối với Ninh Bình ; tốc độ xây dựng
các quy hoạch chung, quy hoạch chi tiết, các dự án cụ thể cònchậm; các khâu tổ chức
thực hiện sau quy hoạch chưa tốt; công tác chỉ đạo thực hiện các định hướng chưa tốt,
đặc biệt là chỉ đạo công tác xây dựng cơ sở vật chất, kết cấu hạ tầng du lịch.
3.2.2. Vai trị của chính quyền địa phƣơng cấp tỉnh trong việc ban hành các
văn bản pháp quy tạo dựng hành lang pháp lý cho phát triển du lịch bền vững

tỉnh Ninh Bình
Để thực hiện định hướng phát triển du lịch và từng bước đưa ngành du lịch tỉnh
Ninh Bình trở thành ngành kinh tế động lực nhằm tạo điều kiện thúc đẩy các ngành


11

kinh tế khác phát triển; trong giai đoạn 2005-2013, tỉnh Ninh Bình đã thực hiện
chính sách về phát triển du lịch trên một số lĩnh vực như sau: thu hút đầu tư của tỉnh
Ninh Bình; chính sách đất đai cho phát triển du lịch; chính sách tài chính, tín dụng,
giá cả đối với phát triển du lịch; chính sách quản lý tài nguyên và chất lượng du lịch.
3.2.3. Vai trò của chính quyền địa phƣơng cấp tỉnh trong xây dựng tổ chức bộ
máy và quản lý phát triển du lịch bền vững tỉnh Ninh Bình
3.2.3.1. Về xây dựng tổ chức bộ máy
Với ưu điểm là bộ máy quản lý nhà nước về du lịch đang từng bước được hoàn
thiện và nâng cao hiệu lực như: tinh giản biên chế, bố trí cán bộ có năng lực, trình độ
đảm nhận các vị trí chủ chốt đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch trong tiến trình hội
nhập theo hướng tạo điều kiện thuận lợi cho các thành phần kinh tế kinh doanh và
đầu tư vào du lịch.
3.2.3.2. Về quản lý phát triển du lịch bền vững tỉnh Ninh Bình
Phần này tập trung đi sâu phân tích các nội dung chủ yếu đó là: Điều hành về đầu tư
du lịch; Điều hành về đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng du lịch; Điều hành phát triển sản
phẩm mới, nâng cao chất lượng sản phẩm hiện có; Điều hành xúc tiến, mở rộng thị
trường, liên kết phát triển du lịch; Điều hành sắp xếp các DNNN và hệ thống doanh
nghiệp du lịch; Điều hành hoạt động đào tạo, bồi dưỡng phát triển nguồn nhân lực;
3.2.4. Vai trị của chính quyền địa phƣơng cấp tỉnh trong tổ chức hƣớng dẫn,
thanh tra, kiểm tra phát triển du lịch bền vững tỉnh Ninh Bình
Cơng tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát các hoạt động trong lĩnh vực du lịch,
đây là nhiệm vụ thường xuyên mà các cơ quan QLNN phải thực hiện trong quá
trình quản lý, điều hành của mình. Tuy nhiên, vẫn cịn hạn chế trong công tác chỉ

đạo, điều hành, kiểm tra, kiểm sốt, đó là nhiều nơi cịn bị bng lỏng, thiếu sự
quản lý thống nhất, đồng bộ và cịn có sự chồng chéo giữa quản lý ngành và quản
lý lãnh thổ giữa các ngành, các cấp. Nhiều vấn đề còn lẫn lộn, chưa phân định rõ
giữa QLNN với quản lý kinh doanh. Việc cải tiến các thủ tục hành chính cịn
chậm, nhiều cửa, nhiều cấp, gây phiền hà cho doanh nghiệp, nhất là trong việc
thành lập doanh nghiệp, cấp giấy phép kinh doanh khách sạn, nhà khách, nhà trọ
và vận chuyển khách du lịch, các thủ tục xin xác lập quyền sử dụng nhà, đất, mặt
nước và cảnh quan, các thủ tục xin giấy phép tham quan.
3.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG VAI TRÕ CỦA CHÍNH
QUYỀN ĐỊA PHƢƠNG CẤP TỈNH TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH TỈNH
NINH BÌNH THEO TIÊU CHÍ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
3.3.1. Nhƣ̃ng mă ̣t tích cƣ̣c


12

3.3.1.1. Đối với tiêu chí bền vững về kinh tế
- Kết quả hoạt động kinh doanh du lịch: Trong những năm gần đây, lượng khách
du lịch đến Ninh Bình ngày một tăng.
Bảng 3.8: Số lƣợng khách du lịch đến Ninh Bình
Đơn vị tính: Lượt khách
Tổng số khách du lịch
Năm

Số lƣợng

% tăng so
với năm

Khách quốc tế

% tăng so
Số lƣợng với năm

trước

Khách nội địa
Số lƣợng

trước

% tăng so
với năm
trước

2005

1.011.371

142,65

420.406

140,00

590.965

144,61

2006

1.263.356

124,92

485.600

115,51

777.756

131,61

2007

1.519.179

120,25

583.931

120,25

935.248

120,25

2008

1.898.800

124,99

566.998

97,10

1.331.802

142,40

2009

2.387.700

125,75

613.529

108,21

1.774.171

133,22

2010

3.316.000

138,88

699.000

113,93

2.617.000

147,51

2011

3.600.000

108,56

667.440

95,48

2.932.560

112,06

2012

3.711.994

103,11

675.570

101,22

3.036.424

103,54

2013

4.698.767

118,50

521.548

77,20

3.877.219

127,69

Tăng bq 2005 - 2013

19,17%

1,73%

27,69%

Nguồn: Niên giám Thống kê các năm tỉnh Ninh Bình
Doanh thu lĩnh vực du lịch trong thời gian qua có mức tăng trưởng nhanh, năm

2013 doanh thu đạt 897,446 tỷ đồng, tăng 15,54% so với năm 2012 tương ứng với
mức tăng 120,685 tỷ đồng.
Bảng 3.9: Doanh thu từ hoạt động du lịch tại Ninh Bình
Năm

Chỉ tiêu
Doanh thu
du lịch
(Tỷ đồng)
Tốc độ tăng liên
hồn (%)
Doanh thu
du lịch/lượt khách
(nghìn đồng)

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

111.443

162.043

250.925

551.427

654.148

776.761

897.446

26,7

45,4

54,85

119,76

18,63

18,74

15,54

73

85

105

166

182

209

204

Nguồn: Niên giám Thống kê các năm tỉnh Ninh Bình


13

3.3.1.2. Đối với tiêu chí bền vững về văn hóa – xã hội
Nhờ sự phối hợp tốt giữa Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch với các Sở Ngành có
liên quan trên địa bàn tỉnh, nên các tiêu chí về Văn hoá – xã hội trong phát triển Du
lịch được thể hiện ở các kết quả như sau:
- Lực lươ ̣ng lao đô ̣ng du li ̣ ch tăng đề u qua các năm , đến năm 2013 toàn tỉnh
đã thu hút đươ ̣c 12.000 lao đô ̣ng hoa ̣t đô ̣ng trong liñ h vực kinh doanh du lich
. Với
̣
số lươ ̣ng lao đô ̣ng này , bước đầ u đã đáp ứng đươ ̣c yêu cầ u đă ̣t ra cho phát triể n du
lịch của tỉn h.
- Du lịch phát triển kéo theo sự phát triển hàng loạt các doanh nghiệp kinh doanh
dịch vụ lưu trú và ăn uống với quy mô vừa và nhỏ, tạo thêm nguồn thu nhập cho các hộ
gia đình và giải quyết nhiề u việc làm cho lao động tại địa phương
.

Xét về chỉ số Doxey, sự phát triển du lịch ở Ninh Bình hiện nay vẫn đang trong
giới hạn kiểm soát được. Quan hệ giữa du khách với người dân địa phương vẫn cởi
mở, thân thiện.
3.3.1.3. Đối với tiêu chí bền vững về môi trường
Công tác đầu tư, tôn tạo, bảo vệ môi trường: trong thời gian vừa qua, các điểm, khu
du lịch đã được quan tâm đầu tư tôn tạo đặc biệt là cơ sở hạ tầng phục vụ du lịch. Tại các
khu, điểm du lịch, ngành du lịch đã phối hợp với chính quyền địa phương xây dựng các
quy định về công tác an ninh trật tự, vệ sinh môi trường.
3.3.2. Tồn tại và nguyên nhân
3.3.2.1. Những tồn tại
Đối với tiêu chí bền vững về kinh tế:
- Hình ảnh du lịch Ninh Bình trên thị trường du lịch quốc tế còn khá mờ nhạt.
- Hiệu quả kinh doanh du lịch của tỉnh chưa cao.
- Lượng khách du lịch quốc tế tăng chậm, lượng khách du lịch nội địa tăng cao
nhưng ngày khách lưu trú và sức chi tiêu mua sắm của khách còn thấp.
- Số lượng các đơn vị kinh doanh du lịch có tăng lên nhưng năng lực kinh
doanh và chất lượng phục vụ chưa có chuyển biến đáng kể.
- Cơ sở vui chơi giải trí của Ninh Bình cịn nghèo nàn đơn điệu về số lượng và
chất lượng.
- Đầu tư cho phát triển du lịch còn thấp so với yêu cầu để tương xứng với tiềm
năng thì rất nhỏ bé.
- Cơng tác xúc tiến du lịch, tuyên truyền quảng bá còn hạn chế, chưa vươn tới
được các thị trường quốc tế trọng điểm.
Đối với tiêu chí về văn hóa - xã hội:


14

- Nguồn nhân lực du lịch bị thiếu hụt. Các đơn vị kinh doanh dịch vụ du lịch, tuy
cơ sở kỹ thuật có sự phát triển nhanh chóng nhưng đội ngũ lao động lại chưa theo kịp

sự phát triển này , chưa đáp ứng đươc yêu cầu nhiệm vụ , đẫn đế n chấ t lươ ̣ng dich
̣ vu ̣
chưa đươ ̣c đảm bảo.
- Có lợi thế là ở gần các địa điểm du lịch nổi tiếng như Hà Nội, Hải Phòng,
Quảng Ninh… nhưng đây cũng là một thách thức cho du lịch Ninh Bình.
- Ninh Bình chưa quan tâm nhiều đến việc cho phép cộng đồng địa phương tham
gia vào quá trình xây dựng và lập quy hoạch.
Đối với tiêu chí bền vững về mơi trƣờng:
- Nhận thức của doanh nghiệp cũng như người dân về phát triển du lịch, phát triển
du lịch bền vững, phát triển du lịch kèm theo bảo vệ mơi trường cịn kém.
- Việc đánh giá tác động môi trường của các dự án, xác định và xây dựng kế
hoạch bảo vệ các khu vực nhạy cảm về mơi trường cịn thực hiện rất sơ sài.
- Hạn chế trong quản lý thực hiện quy hoạch
- Công tác quản lý, khai thác các khu, điểm du lịch chưa được thống nhất
3.3.2.2. Nguyên nhân tồn tại
- Về kinh tế: Trong thời gian qua, việc phát triển du lịch chỉ mới quan tâm đến
số lượng mà chưa chú ý nhiều đến chất lượng nguồn khách, thể hiện qua sự biến
động liên tục của nguồn khách qua các năm. Cùng với khách du lịch, sản phẩm du
lịch cũng là yếu tố rất quan trọng quyết định sự phát triển và hiệu quả kinh doanh du
lịch. Cần được nhanh chóng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch trong thời
gian tới.
-Về văn hóa - xã hội: Ninh Bình cầ n trú trọng công tác lập kế hoạch phát triển một
cách cụ thể đối với từng khu, điểm du lịch một cách khoa học và có những đánh giá đầy
đủ đối với các tác động về mặt văn hóa - xã hội cũng như môi trường. Đặc biệt cần lắng
nghe ý kiến của cộng đồng địa phương cũng như các cá nhân, tổ chức trong việc xây
dựng và quá trình triển khai thực hiện các quy hoạch nhằm giảm tối đa các tác động tiêu
cực và đảm bảo sự phát triển du lịch bền vững.
- Về tài nguyên - môi trường
+ Về tài nguyên: Cần đặt ra kế hoạch đầu tư, khai thác cho các tài nguyên du
lịch của Ninh Bình trong khoảng thời gian ngắn, trung và dài hạn theo quy hoạch

tổng thể và quy hoạch ngành. Trên mỗi tuyến du lịch cần xác định các sản phẩm nổi
trội của mỗi điểm du lịch.
+ Về môi trường: Nâng cao nhận thức về vai trị của mơi trường đối với phát
triển du lịch bền vững trong các cấp quản lý, lao động cũng như của dân cư địa


15

phương. Việc đưa vào khai thác các khu, điểm du lịch mới như chùa Bái Đính,
hang Chùa, hang Ghé, hang Bụt… nhưng chưa có các quy định, biện pháp bảo vệ
đúng mức đã làm ảnh hưởng đến môi trường cảnh quan, an ninh trật tự, vệ sinh
môi trường.
3.3.3. Những vấn đề đặt ra đối với vai trị của chính quyền địa phƣơng cấp
tỉnh trong phát triển du lịch bền vững của tỉnh Ninh Bình
3.3.3.1. Những tồn tại, hạn chế trong công tác định hướng phát triển du lịch bền
vững trên địa bàn tỉnh Ninh Bình trong thời gian qua
- Căn cứ để xây dựng chiến lược còn chưa đầy đủ và chuẩn xác. Cụ thể là, còn
thiếu vắng các cuộc điều tra, nghiên cứu thị trường trong nước và quốc tế; các tài liệu
phân tích đối thủ cạnh tranh... Các tài liệu đánh giá lợi thế phát triển chưa cụ thể,
danh mục đầu tư trải rộng, các dự báo, các tiêu chuẩn định mức tính tốn chưa thật
sát với điều kiện cụ thể của Ninh Bình, chưa lường hết được các biến động và những
khó khăn sẽ nảy sinh.
- Phương pháp xây dựng chủ yếu là dự báo, cân đối. Các lựa chọn mang nhiều
yếu tố chủ quan, thiếu các phương pháp khoa học hỗ trợ.
- Xác định nhiều hướng phát triển sản phẩm du lịch, điểm du lịch, cụm du lịch.
Nhưng chưa nhận thức đầy đủ hướng nào chính, hướng nào phụ, “trục” phát triển cơ
bản của du lịch Ninh Bình một cách rõ ràng.
- Chưa chú ý đến việc giúp các doanh nghiệp kinh doanh du lịch xây dựng chiến
lược phát triển, gắn chiến lược doanh nghiệp với chiến lược của tỉnh.
3.3.3.2. Những tồn tại, hạn chế trong nhiệm vụ tạo lập môi trường, khuôn khổ

pháp lý cho phát triển du lịch ở địa phương
- Cần có thái độ rõ ràng hơn với sự tham gia phát triển du lịch của các thành
phần kinh tế.
- Các chính sách ưu đãi của Nhà nước chưa thể hiện rõ: các khu du lịch quy mô
lớn chưa được hưởng quy chế quản lý của khu công nghiệp, cơ chế bồi thường giải
phóng mặt bằng, cơ chế nộp tiền chuyển đổi mục đích sử dụng đất, quy định xây
dựng khu tái định cư; chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp khơng khác gì các
ngành kinh doanh khác. Quy định ưu đãi địa bàn lại tính theo cấp huyện, trong khi
nhiều xã khó khăn lại khơng được hưởng ưu đãi. Các chính sách liên quan cần cụ thể,
rõ ràng hơn.
- Hệ thống các chính sách, biện pháp, cũng như quy hoạch chưa quan tâm đúng
mức đến đầu tư khôi phục, chỉnh trang, mở rộng các cơ sở, các điểm hiện có theo
quan điểm hệ thống với chất lượng cao.


16

- Vốn đầu tư là yếu tố quan trọng để phát triển du lịch. Ninh Bình nói riêng và
chính phủ nói chung cho cả nước có thể sử dụng cơ chế quản lý vốn ngân sách theo
hướng thị trường được khơng, và nếu sử dụng cơ chế thị trường thì mở đến đâu và
quy định cụ thể như thế nào đang là câu hỏi cần trả lời.
- Tiến độ đầu tư chậm chạp, do những nguyên nhân quan trọng là: Thứ nhất, do
giải phóng mặt bằng khó khăn; cơ chế thỏa thuận bồi thường, khơng có sự can thiệp
của Nhà nước có nhiều điểm bất hợp lý, cản trở sự phát triển ; Thứ hai, do nhà đầu tư
không thực sự có đủ năng lực tài chính để triển khai thực hiện dự án; trong bối cảnh
những năm vừa qua, cũng như trong vài năm tới việc các doanh nghiệp xin dự án sau
đó mới tìm giải pháp huy động vốn bằng cách liên doanh, liên kết là vấn đề phổ biến,
thậm chí một số doanh nghiệp bỏ ra một ít chi phí để chạy dự án và sau đó tìm mối
sang nhượng để kiếm chênh lệch. Thứ ba, thủ tục hành chính cịn chưa tạo thuận lợi
cho các nhà đầu tư

3.3.3.3. Những tồn tại hạn chế trong công tác tổ chức, điều hành, kiểm tra, kiểm
soát các hoạt động phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Ninh Bình
- Trong điều hành các hoạt động đầu tư, xây dựng tỉnh Ninh Bình đã có
nhiều biện pháp tốt, nhưng tiến độ thực hiện các dự án vẫn chậm. Lý do chủ yếu
là tỉnh chưa cân đối được nguồn vốn; công tác giải phóng mặt bằng khó khăn;
các thủ tục hành chính thiếu ăn khớp, hoặc sự thiếu nhiệt tình của chính quyền
cấp huyện, cấp xã.
- Trong nhiệm vụ phát triển sản phẩm du lịch Ninh Bình đã xây dựng được nhiều
sản phẩm mới, nhưng quy mô, chất lượng chưa tương xứng với tiềm năng; các sản
phẩm đã có lại chưa được đầu tư xứng đáng nên chất lượng chưa cao.
- Du lịch Ninh Bình đã có nhiều hình thức quảng bá được dư luận hoan nghênh.
Tuy nhiên hiệu quả không như mong muốn. Các hình thức cịn mang tính quảng bá
hình ảnh, chưa có được mơ hình gắn kết giữa Ninh Bình với các doanh nghiệp, giữa
khách trong nước và nước ngồi. Chưa có biện pháp để các doanh nghiệp du lịch nhỏ
và vừa ở Ninh Bình quan tâm đến cơng tác này.
- Chưa hồn thành tốt cơng tác cổ phần hóa doanh nghiệp du lịch nhà nước, việc
quản lý các cơ sở du lịch nhỏ còn chưa chặt chẽ, đầy đủ.
- Phương thức điều hành chủ yếu là mở hội nghị, ra văn bản điều hành, kiểm tra,
kiểm soát định kỳ hay đột xuất. Hoạt động điều hành chưa đều tay, tính nhất qn
chưa cao, sự phân cơng, phối hợp chưa rõ nên tập trung về UBND tỉnh một khối
lượng công việc cụ thể rất lớn.


17

Chƣơng 4
PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO
VAI TRÕ CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƢƠNG CẤP TỈNH TRONG
PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG TỈNH NINH BÌNH
4.1. BỐI CẢNH QUỐC TÊ VÀ TRONG NƢỚC CĨ ẢNH HƢỞNG ĐẾN VAI

TRÕ CỦA CHÍNH QUYỀN TỈNH NINH BÌNH TRONG TRIỂN DU LỊCH
BỀN VỮNG
Ngành du lịch trên thế giới phát triển theo nhiều xu hướng: du lịch trở thành một
hiện tượng kinh tế - xã hội phổ biến do phương tiện vận chuyển khách hiện đại,
nhanh chóng, chính trị ổn định, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày
càng được nâng cao; có sự thay đổi hướng của du lịch quốc tế; mức chi tiêu của một
khách du lịch ngày càng tăng và cơ cấu chi tiêu có sự thay đổi; tỷ lệ khách du lịch sử
dụng các dịch vụ du lịch trọn gói có xu hướng giảm với sự phát triển của hệ thống đặt
chỗ qua mạnh Internet và website; sự hợp tác song phương, đa phương về xúc tiến
phát triển du lịch giữa các nước ngày càng mở rộng; du lịch sinh thái đang là xu thế
phát triển mạnh. Ngoài các xu hướng trên do cuộc cạnh tranh nguồn khách giữa các
quốc gia diễn ra gay gắt nên nhiều nước đã giảm đến mức tối thiểu các thủ tục.
4.2. QUAN ĐIỂM NÂNG CAO VAI TRÕ CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA
PHƢƠNG CẤP TỈNH TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG TỈNH
NINH BÌNH
4.2.1. Định hƣớng và một số chỉ tiêu phát triển bền vững du lịch Ninh Bình
4.2.1.1. Định hướng và các chỉ tiêu phát triển du lịch Ninh Bình đến năm 2020 và
tầm nhìn đến năm 2030
- Xác định du lịch là một ngành kinh tế tổng hợp. Phát triển du lịch là trách
nhiệm của các cấp, các ngành và của mỗi người dân.
- Phát triển du lịch bền vững, từng bước đưa du lịch sớm trở thành ngành kinh tế
mũi nhọn của tỉnh, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy nhiều ngành, nhiều
lĩnh vực cùng phát triển.
- Coi trọng tính hiệu quả, tập trung đầu tư vào các lĩnh vực lưu trú, vui chơi giải
trí, làng nghề, mua sắm, ẩm thực…nhằm thu hút khách du lịch, kéo dài thời gian lưu
trú và tăng chi tiêu của du khách để tăng thu nhập từ du lịch.
- Phát triển du lịch phải gắn với Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam,


18

Quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, gắn với an ninh, quốc phòng và giải
quyết hài hịa mối quan hệ lợi ích giữa người dân địa phương với doanh nghiệp kinh
doanh du lịch và Nhà nước.
- Đẩy mạnh xã hội hoá hoạt động, nâng cao vai trò quản lý nhà nước về du lịch;
gắn phát triển du lịch với giải quyết việc làm và xố đói giảm nghèo.
Mục tiêu
Bảng 4.1: Tổng hợp các chỉ tiêu phát triển du lịch tỉnh Ninh Bình đến năm 2020
Chỉ tiêu

Đơn vị

2010

2015

2020

Khách du lịch

Nghìn người

3.007.412

3.000

5.000

- Khách Quốc tế

Nghìn người

621.051

1.000

1.800

- Khách nội địa

Nghìn người

2.386.361

2.000

4.000

Tổng doanh thu

Tỷ đồng (*)

492,2

700

1.000

38,381

56,34

85

38,1

10%

10%

TT
1

2
3

Tổng giá trị GDP du lịch

Tỷ đồng

4

Tốc độ tăng trưởng GDP du lịch

%

(*)

Nguồn: - (*) Số liệu hiện trạng của Sở VH-TT-TT Du lịch Ninh Bình.
- Các số liệu khác: Dự báo của Viện NCPT Du lịch.

4.2.2. Quan điểm nâng cao vai trị của chính quyền địa phƣơng trong phát triển
du lịch bền vững tỉnh Ninh Bình
 Một là, hồn thiện cơng tác quy hoạch
 Hai là, hồn thiện các chế độ chính sách khuyến khích khai thác sử dụng có
hiệu quả cơ sở hạ tầng dịch vu du lịch
 Ba là, hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý du lịch của địa phương
 Bốn là, hồn thiện cơng tác thanh tra, kiểm tra đối với các dịch vụ du lịch và
kinh doanh du lịch
 Năm là, xây dựng văn hóa du lịch và văn hóa quản lý du lịch
4.3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO VAI TRÕ CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA
PHƢƠNG TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG Ở NINH BÌNH
4.3.1. Giải pháp liên quan đến vai trị của chính quyền địa phƣơng cấp tỉnh
trong xây dựng chiến lƣợc, quy hoạch phát triển du lịch tỉnh Ninh Bình theo tiêu
chí phát triển bền vững
Để tạo cơ sở trong quản lý, điều hành phát triển du lịch tỉnh Ninh Bình nhằm
phát huy lợi thế tiềm năng du lịch, dẫn dắt nỗ lực phát triển một cách cao nhất, giải


19

pháp đầu tiên là rà soát, điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển du lịch với tư duy,
phương pháp và nội dung mới. cùng với việc điều tra, khảo sát chuẩn xác hoá các tài
liệu cơ bản về tài nguyên du lịch, phải xây dựng cho được “Chiến lược khai thác và
mở rộng thị trường du lịch”. Chiến lược thị trường sẽ xác định: lựa chọn thị trường
mục tiêu, thị trường tiềm năng của du lịch Ninh Bình; danh mục sản phẩm thị trường
(không phải dừng lại ở sản phẩm mà phải cụ thể là tổ hợp sản phẩm - thị trường) ;
xây dựng mơ hình tăng trưởng của mỗi một tổ hợp sản phẩm - thị trường, trong đó
đặc biệt gắn chiến lược phát triển của các doanh nghiệp kinh doanh du lịch với chiến
lược phát triển du lịch của tỉnh.
4.3.2. Giải pháp liên quan đến vai trò của chính quyền địa phƣơng cấp tỉnh

trong xây dựng cơ chế vận dụng Luật pháp và chính sách của Nhà nƣớc về phát
triển du lịch tỉnh Ninh Bình theo tiêu chí phát triển bền vững
4.3.2.1 Cơ chế huy động và quản lý vốn
Chính sách đầu tư: Để huy động vốn đầu phát triển du lịch, tỉnh cần có cơ chế
chính sách đầu tư phù hợp. Sử dụng một phần ngân sách địa phương để hộ trợ các sản
phẩm du lịch, xúc tiến du lịch, …
4.3.2.2. Cơ chế quản lý thị trường, giá cả
Chính sách thị trường, giá cả: Tiếp tục thực hiện chính sách tự do, lưu thơng
hàng hóa, tạo lập thị trường thống nhất và thông suốt, gắn liền thị trường của tỉnh với
thị trường trong nước và quốc tế.
4.3.2.3. Cơ chế thu hút sự tham gia của các thành phần kinh tế
Tiếp tục thực hiện chính sách kinh tế nhiều thành phần, tạo môi trường cho các
doanh nghiệp cạnh tranh lành mạnh trên thị trường.
4.3.3. Giải pháp liên quan đến vai trị của chính quyền địa phƣơng cấp tỉnh
trong xây dựng tổ chức bộ máy quản lý và phát triển du lịch tỉnh Ninh Bình theo
tiêu chí phát triển bền vững
4.3.3.1. Về tổ chức bộ máy và nhân sự
Đối với hoạt động QLNN về du lịch ở tỉnh Ninh Bình hiện nay cần xác định rõ,
QLNN về kinh tế nói chung và đối với du lịch nói riêng là chức năng của chính
quyền cấp tỉnh, cịn sở Văn hóa, Thể thao, Du lịch là cơ quan chức năng giúp UBND
tỉnh quản lý toàn bộ mọi hoạt động du lịch trên địa bàn tỉnh.
4.3.3.2. Về tổ chức quản lý và phát triển du lịch


20

 Điều hành thực hiện quy hoạch
Sau khi có quy hoạch tổng thể cần tổ chức quy hoạch chung các cụm, khu,
điểm có tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên nhân văn trên địa bàn
toàn tỉnh, đồng thời chuẩn bị đầy đủ các điều kiện và thông tin để hỗ trợ các nhà

đầu tư. Việc quy hoạch chi tiết các khu, điểm du lịch thì Nhà nước chỉ định hướng
các tiêu chí, loại hình theo quy hoạch chung, phần còn lại để nhà đầu tư tự quy
hoạch; thực hiện việc này thì nhà đầu tư sẽ quy hoạch theo ý tưởng đầu tư và phù
hợp với loại hình kinh doanh của họ, đồng thời Nhà nước sẽ không phải tốn kinh
phí để quy hoạch chi tiết.

 Đa dạng hoá các sản phẩm du lịch, nâng cao chất lượng dịch vụ
Căn cứ vào đặc điểm tiềm năng tài nguyên du lịch và các điều kiện có liên
quan có thể xác định loại hình du lịch đặc trưng của Ninh Bình là du lịch thăm
quan danh lam thắng cảnh; du lịch văn hóa - lịch sử, trong đó có du lịch làng
quê; du lịch sinh thái kết hợp với du lịch tham quan, nghiên cứu. Những sản
phẩm du lịch cụ thể được phát triển trên cơ sở định hướng những loại hình du
lịch đặc trưng đã xác định trên.

 Đầu tư cơ sở phát triển du lịch
Đầu tư phát triển du lịch là một hướng đầu tư có hiệu quả khơng chỉ về mặt kinh
tế mà cịn về mặt xã hội. Tuy nhiên do những đặc thù riêng của ngành cũng như trong
điều kiện cụ thể của du lịch Việt Nam nói chung, của Ninh Bình nói riêng, cơ cấu đầu
tư phát triển du lịch ở Ninh Bình cần bao gồm những nội dung cơ bản sau: Đầu tư
xây dựng các khu du lịch; Đầu tư phát triển hệ thống khách sạn và các cơng trình dịch
vụ du lịch; Đầu tư phát triển hệ thống các cơng trình vui chơi giải trí; Đầu tư bảo vệ,
tơn tạo các di tích lịch sử văn hóa và phát triển các lễ hội truyền thống phục vụ du
lịch; Đầu tư cho công tác đào tạo nâng cao trình độ quản lý và nghiệp vụ du lịch của
đội ngũ cán bộ và lao động trong ngành du lịch.

 Đầu tư tôn tạo, khai thác và bảo vệ tài nguyên
Việc quản lý và khai thác các danh lam thắng cảnh ở Ninh Bình đã có sự thống
nhất và phối hợp giữa các ngành, các chủ thể quản lý, song việc khai thác các tài
nguyên du lịch một số nơi chưa gắn liền với quy hoạch, thiếu các định hướng phát
triển lâu dài, nên chưa phát huy đúng ý nghĩa, chức năng của từng khu, cụm, điểm

du lịch.


21

 Thúc đẩy liên kết giữa các địa phương, doanh nghiệp
Việc hình thành và phát triển điểm, tuyến, tour du lịch cần có sự liên kết giữa các
địa phương, các doanh nghiệp kinh doanh du lịch trên toàn tuyến trong tỉnh hoặc vùng.
Có kế hoạch phối hợp với các địa phương trong vùng du lịch Bắc Bộ và vùng du lịch
Bắc Trung Bộ… Hợp tác liên tỉnh, quốc gia và quốc tế đối với du lịch của Ninh Bình.
Sự liên kết này được thực hiện thông qua nỗ lực quảng bá chung, nỗ lực cam kết về giữ
gìn chất lượng phục vụ, liên kết trong đào tạo nhân viên và liên kết hỗ trợ nhau trong
đăng ký gửi khách và nhận khách.
4.3.4. Giải pháp liên quan đến vai trò của chính quyền địa phƣơng cấp tỉnh
trong tổ chức hƣớng dẫn, thanh tra, kiểm tra công tác tổ chức, quản lý và kinh
doanh du lịch tỉnh Ninh Bình theo tiêu chí phát triển bền vững
Khắc phục bằng được quan niệm những vấn đề có dấu hiệu vi phạm mới tổ chức
thanh, kiểm tra. Cơng tác kiểm tra, kiểm sốt các hoạt động du lịch trong thời gian tới
nên tập trung vào các vấn đề chính như sau:
- Về nội dung: Kiểm tra việc thực hiện các chính sách, các quy định của Nhà nước,
của tỉnh có liên quan đến hoạt động du lịch. Kiểm tra tiến độ thực hiện các dự án đầu tư
trong lĩnh vực du lịch. Kiểm tra tính thực thi trong việc xây dựng, ban hành và phối hợp tổ
chức thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển du lịch của tỉnh.
- Về đối tượng: Kiểm tra các cơ quan QLNN liên quan đến hoạt động du lịch
(các sở, ngành, UBND cấp huyện, xã); các doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân kinh
doanh du lịch và dịch vụ du lịch.
- Về kế hoạch: Cùng với kế hoạch phát triển KT-XH hàng năm, cơ quan QLNN
các cấp có liên quan phối hợp xây dựng kế hoạch kiểm tra cụ thể.
4.3.5. Nhóm các giải pháp điều kiện
4.3.5.1. Chuẩn bị nguồn nhân lực cho phát triển du lịch

4.3.5.2. Xã hội hóa một số lĩnh vực trong hoạt động du lịch
4.3.5.3. Tăng cường tuyên truyền, quảng bá
4.3.5.4. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với du lịch tỉnh Ninh Bình trong
quá trình hội nhập kinh tế quốc tế
4.3.5.5. Phát triển du lịch gắn với bảo vệ môi trường, đảm bảo phát triển du lịch
bền vững
4.4. KIẾN NGHỊ


22

4.4.1. Kiến nghị đối với ủy ban Nhân dân Tỉnh
- UBND tỉnh có những định hướng phân vùng chức năng, quản lý tốt các điểm
du lịch, các danh lam thắng cảnh, di tích trên địa bàn
- Huy động và sử dụng vốn phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật, cơ sở hạ tầng phục
vụ du lịch. Chọn lọc và đưa ra các dự án mẫu về du lịch tham quan, du lich nghỉ
dưỡng, du lịch sinh thái…
- Quản lý khai thác, sử dụng, bảo về tài nguyên và bảo vệ mơi trường; coi trọng
khai thác hợp lý, có hiệu quả, bảo vệ và phát huy các giá trị tài nguyên và môi trường
du lịch
- Trao đổi, hướng dẫn các doanh nghiệp du lịch, các nhà đầu tư thực hiện sát
những tư tưởng phát triển chung của Ninh Bình. Xem xét có chính sách khuyến khích
nguồn vốn tự tích lũy, cho phép các doanh nghiệp sử dụng doanh thu du lịch tái đầu
tư phát triển trong một khoảng thời gian từ 3-5 năm
- Lồng ghép với các dự án ưu tiên phát triển kinh tế - xã hội nói chung và kế
hoạch phát triển du lịch nói riêng
- Các làng Việt cổ, các làng nghề, lễ hội văn hóa truyền thống trên địa bàn tỉnh
là những tài nguyên du lịch đặc trưng đặc biệt có giá trị cần được đầu tư khai thác
một cách thỏa đáng để tạo sản phẩm du lịch nơng thơn đặc thù có sức cạnh tranh
4.4.2. Kiến nghị đối với Sở VH-TT-DL và các huyện, thị

- Xây dựng hệ thống chính sách, quy định quản lý hoạt động du lịch trên địa bàn
tỉnh phù hợp với các điều kiện, đặc thù của địa phương
- Có kế hoạch hợp tác, trao đổi kinh nghiệm trong phát triển du lịch đối với các
địa phượng phụ cận
- Tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn để nhanh chóng nâng cao trình độ nghiệp vụ,
khả năng giao tiếp khơng chỉ của đội ngũ lao động trực tiếp trong ngành mà cịn của
cộng đồng người dân
- Có các biện pháp bảo tồn và tôn tạo các tài nguyên du lịch, các cảnh quan, môi
trường tự nhiên và xã hội trên địa bàn
- UBND các huyện, thị tuyên truyền giáo dục và nâng cao nhận thức của toàn
dân trong việc tăng cường giữ gìn và bảo vệ mơi trường du lịch


23

KẾT LUẬN
1. Trên thế giới hiện nay, ngành du lịch đang giữ vị trí quan trọng nền kinh
tế. Du lịch đã tạo ra rất nhiều cơng ăn việc làm, đóng góp cho ngân sách nhà
nước và là cơng cụ hữu hiệu để thực hiện cơng cuộc xố đói giảm nghèo cho
những vùng xâu vùng xa, dân tộc thiểu số. Tuy nhiên việc phát triển q nhanh
khơng có sự kiểm sốt của du lịch đã gây ra những ảnh hưởng lớn đến môi
trường, xã hội và cả nền kinh tế. Điều đó đã thúc dục những người hoạt động
trong lĩnh vực du lịch tìm kiếm con đường mới cho mình đó chính là phát triển
du lịch bền vững.
2. Ninh Bình là một tỉnh thuộc vùng du lịch Bắc Bộ có tài nguyên du lịch
phong phú trong đó nổi bật là các các danh lam thắng cảnh, các cảnh quan tự nhiên
hữu tình kết hợp với các di tích lịch sử có giá trị và truyền thống văn hóa cao. Với
tiềm năng, thế mạnh và lợi thế cạnh tranh vượt trội, chủ trương phát triển du lịch
nhanh, bền vững và sớm trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh Ninh Bình là
hoàn toàn đúng đắn và phù hợp với xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế chung

của thế giới và Việt Nam. Trong thời gian tới, Chính quyền tỉnh Ninh Bình cần
tiếp tục ban hành và thực hiện tốt các chủ trương, chính sách nhằm nâng cao nhận
thức cho cán bộ và nhân dân, huy động sức mạnh vật chất và tinh thần của toàn xã
hội để phát triển bền vững du lịch Ninh Bình.
3. Để góp phần giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra, Luận án đã đi sâu
nghiên cứu và đạt được một số kết quả sau:
- Hệ thống hố và đóng góp bổ sung những vấn đề lý luận cơ bản về du lịch,
phát triển du lịch bền vững và vai trị của chính quyền địa phương cấp Tỉnh trong
phát triển du lịch bền vững; nghiên cứu những kinh nghiệm quốc tế và trong nước về
nâng cao vai trị của chính quyền địa phương trong phát triển du lịch bền vững, từ đó
rút ra bài học kinh nghiệm cho chính quyền cấp Tỉnh Ninh Bình trong phát triển du
lịch bền vững trên địa bàn Tỉnh;
- Đánh giá vai trị của chính quyền cấp tỉnh trong phát triển du lịch bền vững
tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2005-2013. Trên cơ sở các số liệu thu thập được, Luận án


24

làm sáng tỏ thực trạng phát triển du lịch Ninh Bình trên quan điểm bền vững và
những vấn đề đặt ra đối với vai trị của chính quyền tỉnh Ninh Bình trong phát triển
Du lịch bền vững
- Từ thực trạng vai trị của Chính quyền Tỉnh Ninh Bình trong phát triển du lịch
bền vững, tác giả đưa ra các quan điểm, mục tiêu nhằm nâng cao vai trị của Chính
quyền Tỉnh Ninh bình nhằm phát triển du lịch trên địa bàn Tỉnh và đề xuất hệ thống
giải pháp cụ thể, có tính khả thi cao để thực sự đưa du lịch Ninh Bình phát triển bền
vững trong những giai đoạn tiếp theo.