Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ thống ly hợp trên xe laceti

Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng

CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP

HỆ THỐNG LY HỢP TRÊN XE LACETI 1

Hà Nội,ngày tháng năm 2012

LỜI NĨI ĐẦU
Theo xu hướng phát triển tồn cầu, nền kinh tế Việt Nam đồng tiến sang một thời kỳ mới
thời kỳ cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước gắn liền với việc mở rộng quan hệ hợp
tác kinh tế với các nước trong khu vực và trên toàn thế giới. Sự chuyển đổi này đã ảnh
hưởng rỏ rệt đến họat động khác của xã hội. Trong những năm gần đây cùng với sự phát
triển của kinh tế, khoa học kỹ thuật và nhu cầu của con người. Các phương tiện giao
thông vận tải đã trở thành mơt phần khơng thể thiếu. Đi kèm theo đó là ngành công
nghiệp ô tô đang ngày càng phát triển chứng tỏ vai trị quan trọng của mình. Đến nay hầu
hết các nước trên thế giới đều đã có ngành cơng nghiệp ô tô. Các thế hệ ô tô lần lượt ra
đời đánh dấu các giai đoạn phát triển ngày càng hoàn thiện nhằm đạt được các mục tiêu
về kinh tế, động lưc và tiêu chuẩn về môi trường. Nhiều hệ thống trang thiết bị cũ kỹ trên
1


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
ô tô đã dần được thay thế bởi các hệ thống kết cấu hiện đại.. Tuy vậy chúng ta cũng gặp
khơng ít khó khăn trong việckhai thác sử dụng và làm quen với các hệ thống đó. Hơn nữa
khi cơng nghệ sản xuất ô tô liên tục được nâng lên theo xu thế cạnh tranh kéo theo sự
thay đổi cơ bản trong cơng nghệ sửa chữa thì một số thói quen trong sử dụng, sửa chữa
cũng khơng cịn thích hợp. Chuyển từ việc sửa chữa chi tiết sang sửa chữa thay thế.
Do đó trong q trình khác thác nhất thiết phải sử dụng kỹ thuật chuẩn đoán.
Trên thị trường Việt Nam hiện nay đã xuất hiện nhiều chủng loại xe khác
nhau của các hãng như Toyota, Honda,Mekong Auto, Isuzu... Mỗi hãng xe khác

nhau có cơng nghệ sản xuất khác nhau,thậm chí cùng 1 hãng xe ở những dịng
xe khác nhau cũng có cấu tạo và kỹ thuật chẩn đoán khác nhau. Do vậy để làm
tốt công tác quản lý chất lượng ô tơ, có thể quyết định nhanh chóng các tác động
kỹ thuật tiếp sau, cần thiết phải nắm vững kỹ thuật chẩn đốn trên ơ tơ ngày
nay.Chẩn đốn trên ơ tơ là một cơng tác phức tạp cần địi hỏi người tiến hành phải nắm
được kết cấu cụ thể. Đồ án môn học là đề tài thiết thực. Không những giúp sinh viên nắm
vững cấu tạo, nguyên lý hoạt động của hệ thống, bảo dưỡng sủa chữa các bộ phận thuộc
phạm vi chuyên ngành mà còn giúp cho sinh viên mở rộng tầm hiểu biết của mình về
chun mơn. Cũng để giúp cho các sinh viên của trường ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ
GIAO THƠNG VẬN TẢI nói chung và từng sinh viên nói riêng có thể tìm hiểu sâu hơn
vấn đề này các giảngviên của khoa cơ khí ơ tơ đã giao cho em tìm hiểu đề tài: PHÂN
TÍCH KẾT CẤU CỦA LY HỢP MA SÁT MỘT ĐĨA DẪN ĐỘNG THỦY LỰC
TRÊN Ô TÔ LACETI 1.8. Qua thời gian học tập lý thuyết cũng như thưc hành. Nay
em đã hoàn thành đồ án dựa trên những kiến thức mình đã được học kết hợp với tài liệu
và sự giúp đỡ của các thầy trong bộ mơn Cơ Khí. Đặc biệt là nhận được sự quan tâm giúp
đỡ tận tình của thầy Chu Văn Huỳnh đã tạo điều kiện để em hoàn thành tốt đề tài của
mình đúng thời hạn. Do kiến thức của em cịn hạn chế khơng thể tránh khỏi những thiếu
sót. Vây em mong nhận đươc sự góp ý của các thầy cô và các bạn.
2


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng

Chuyên đề gồm các phần :
Chương 1: GIỚI THIỆU VỀ LY HỢP CỦA XE
LACETI 1.8
Chương 2: PHÂN TÍCH NHỮNG HƯ HỎNG CỦA LY HỢP
TRÊN XE LACETI 1.8
Chương 3: BẢO DƯỠNG SỬA CHỮA LY HỢP TRÊN XE LACETI 1.8
Chương 4: TÓM TẮT CÁC KẾT QUẢ THỰC HIỆN, KIẾN THỨC CẦN

NẮM ĐƯỢC
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên
Đồng Văn Quân
CHƯƠNG 1. NHIỆM VỤ, YÊU CẦU, CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA LY
HỢP MA SÁT MỘT ĐĨA DẪN ĐỘNG THỦY LỰC TRÊN XE LACETI 1.8
1.1. Nhiệm vụ, phân loại, yêu cầu
1. 1.1 Nhiệm vụ của ly hợp
- Ly hợp dùng để truyền hoặc ngắt mô men quay từ động cơ đến hệ thống truyền lực.
Tách dứt khoát và nối êm dịu từ động cơ với hệ thống truyền lực khi vào hoặc chuyển số
- Là bộ phận đảm bảo an toàn cho hệ thống truyền lực khi bị quá tải như khi phanh xe đột
ngột mà khơng đạp ly hợp.
- Có khả năng dập tắt dung động lớn nhằm nâng cao chất lượng truyền lực
Nối và tách động cơ ra khỏi hệ thống truyền lực một cách êm dịu và rứt khoát để giảm tải
trọng động tác dụng lên hệ thống truyền lực(phải đảm bảo được khi khởi động tại chỗ,khi
tăng tốc, khi sang số lúc ô tô chuyển động phải êm dịu và các va đập ở các bánh răng, các
khớp nối...phải nhỏ để tăng tuổi thọ các chi tiết).

3


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
1.1.2 Yêu cầu đối với ly hợp:
- Truyền được mô men quay lớn nhất của động cơ mà không bị trượt trong mọi
điều kiện sử dụng. Vì vậy mơ men ma sát của ly hợp phải bằng hoặc lớn hớn mô men
quay cực đại của động cơ.
- Khi đóng ly hợp phải êm dịu, không gây va đập giữa các bánh răng và các chi
tiết của hệ thống truyền lực.
- Khi mở ly hợp phải nhanh và dứt khoát để việc chuyển số được dễ dàng và êm
dịu.

- Mơ men qn tính của các bộ phận bị động bên trong ly hợp phải nhỏ để giảm tải
trọng va đập lên các bánh răng của hộp số khi sang số.
- Điều khiển ly hợp phải dễ dàng, lực tác dụng lên bàn đạp ly hợp nhỏ.
- Các bề mặt ma sát của ly hợp phải thoát nhiệt tốt, tránh cho ly hợp bị quá nhiệt gây cháy
hỏng bề mặt ma sát.
- Kết cấu đơn giản, dễ điều chỉnh
- Ly hợp phải làm nhiêm vụ của bộ phận an toàn cho hê thống truyền lực khi bị quá tải.
do đó hệ số dự trữ mơmen phải nằm trong giới hạn cho phép thích hợp với từng loại ôtô.
1.1.3 Phân loại ly hợp
a. Theo cách truyền mô men chia ra:
- Ly hợp ma sát: Mô men truyền qua ly hợp nhờ các bề mặt ma sát
- Ly hợp thuỷ lực: Mô men truyền nhờ động năng của dịng chất lỏng
- Ly hợp điện từ: Mơ men truyền dựa trên từ trường của nam châm điện.
- Ly hợp liên hợp: Là sự kết hợp của hai hoặc nhiều loại ly hợp nói trên.

4


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
b. Theo hình dạng và số đĩa ma sát chia ra:
- Ly hợp ma sát dạng đĩa:
+ Ly hợp một đĩa ma sát
+ Ly hợp nhiều đĩa ma sát
- Ly hợp hình nón
- Ly hợp hình trống
c. Theo phương pháp tạo ra lực ép chia ra:
- Ly hợp lò xo: Loại dùng lò xo trụ và loại dùng lò xo màng.
- Ly hợp ly tâm: Lực ép sinh ra do lực ly tâm cửa trọng khối phụ ép vào.
- Ly hợp nửa ly tâm: Loại này kết hợp cả hai loại kể trên.
d. Theo kết cấu của cơ cấu điều khiển ly hợp chia ra:

- Ly hợp thường đóng
- Ly hợp thường mở
Hiện nay, loại ly hợp thường đóng dùng lị xo trụ hay được sử dụng trên các loại xe du
lịch và xe tải nhẹ vì nó có kết cấu đơn giản, gọn nhẹ và dễ sửa chữa.
1.2. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của ly hợp ma sát
1.2.1 Cấu tạo chung của ly hợp ma sát một

5


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng

* Ly hợp ma sát một đĩa bao gồm các bộ phận sau:
- Bộ phận dẫn động ly hợp: Bao gồm các chi tiết như bàn đạp ly hợp, cơ cấu dẫn
động từ bàn đạp đến ly hợp, càng cua, đòn mở, vòng bi phân ly, các lò xo hồi vị. Cơ cấu
dẫn động ly hợp thủy lực.
- Bộ phận tạo lực ép: bao gồm vỏ đĩa ép, lò xo ép (loại trụ hoặc loại màng). Lị xo
ép ln ở trạng thái chịu nén nên gây ra lực ép làm cho đĩa ép ép chặt đĩa ma sát với bánh
đà.
- Phần chủ động: bao gồm bánh đà và cụm đĩa ép. Cụm đĩa ép được lắp vào bánh
đà bằng các bu lông.
- Phần bị động: là đĩa ma sát, nó nhận mơ men quay từ đĩa ép và bánh đà nhờ lực
ma sát khi ly hợp đóng. Đĩa ma sát truyền mơ men xoắn cho trục sơ cấp của hộp số nhờ
lắp ghép bằng then hoa.
6


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
1.2.2 Nguyên lý làm việc
Trên ô tô, ly hợp nằm giữa động cơ và hộp số. Nó truyền mơ men xoắn của động

cơ cho trục sơ cấp của hộp số khi ly hợp ở trạng thái đóng và khơng truyền mơ men này
khi ly hợp ở trạng thái mở.
a. Trạng thái đóng:

Đây là trạng thái làm việc thường xuyên của ly hợp. Khi không tác dụng lực vào bàn
đạp ly hợp, vỏ ly hợp và cụm đĩa ép được bắt chặt với bánh đà bằng các bu lơng nên nó
quay cùng bánh đà. Dưới tác dụng của các lò xo ép, đĩa ma sát được ép chặt vào bánh đà.
Lúc đó bánh đà, cụm đĩa ép, đĩa ma sát tạo thành một khối. Khi trục khuỷu động cơ quay
thì bánh đà, đĩa ép và đĩa ma sát quay theo. Moayơ đĩa ma sát dược lắp trượt trên trục sơ
cấp hộp số bằng các rãnh then hoa. Do đó mơ men của động cơ được truyền qua các bề
mặt ma sát tới trục sơ cấp của hộp số.
b. Trạng thái mở
Đây là trạng thái làm việc không thường xuyên của ly hợp. Khi người lái tác động
một lực vào bàn đạp ly hợp, thông qua cơ cấu dẫn động thủy lực làm quay càng cua, đầu
càng cua gạt khớp trượt (vòng bi phân ly) chuyển động tịnh tiến về phía địn mở (hoặc lò
7


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
xo đĩa). Khớp trượt tỳ vào đầu đòn mở làm đòn mở quay xung quanh chốt của nó. Khi đó
đĩa ép chuyển động nén lò xo ép lại, tách các bề mặt ma sát ra khơng tiếp xúc với nhau.
Lúc đó cụm đĩa ép vẫn quay cùng bánh đà còn đĩa ma sát ở trạng thái tự do, nó khơng
truyền mơ men quay cho trục sơ cấp của hộp số.

Khi người lái buông bàn đạp ly hợp ra, ly hợp lại trở về trạng thái đóng nhờ lực ép
của các lị xo ép. Trong q trình đóng và mở ly hợp, lực ép của lị xo ln thay đổi gây
nên hiện tượng trượt giữa các bề mặt ma sát. Hiện tượng trượt tuy xảy ra trong thời gian
ngắn nhưng cũng sinh nhiệt gây mài mòn, cháy bề mặt ma sát. Tuy nhiên hiện tượng
trượt giúp cho ly hợp đóng êm dịu hơn.
1.3. Cấu tạo các bộ phận của ly hợp:

1.3.1 Bánh đà:
Bánh đà có bề mặt phẳng tiếp xúc với đĩa ma sát và có các lỗ ren để bắt vỏ đĩa ép bằng
các bu lông. Bề mặt ma sát được gia công phẳng với độ phẳng cao để đảm bảo diện tích
tiếp xúc lớn nhất.

8


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng

1.3.2 Đĩa ma sát:

Đĩa ma sát ly hợp tiếp xúc một cách đồng đều với về mặt ma sát của đĩa ép và bánh đà
để truyền cơng suất được êm. Nó cũng giúp làm giảm sự va đập khi bắt đầu đóng ly hợp.
Đĩa ma sát bao gồm:
- Moay ơ có rãnh then hoa ăn khớp với then hoa trên trục sơ cấp của hộp số để truyền mô
men xoắn. Điều này làm cho trục sơ cấp và đĩa ma sát quay cùng với nhau. Tuy nhiên đĩa
9


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
ma sát có thể trượt trên trục về phía trước hoặc phía sau. Trên moayơ có những lỗchữ
nhật để lắp lị xo giẳm chấn.
- Xương đĩa bằng thép mỏng có dạng hình trịn trên đó có gắn các tấm ma sát. Xương đĩa
được chia thành nhưng hình rẻ quạt đều nhau giúp giảm độ cứng, tăng độ đàn hồi iarm
khối lượng , hạn chế cong vênh khi đĩa bị quá nóng. Có những loại xương đĩa có lắp lị
xo tạo gợn sóng giữa xương đĩa và tầm ma sát.
- Các tấm ma sát được gắn trên xương thép bằng cách tán đinh hoặc dán bằng loại keo
đặc biệt. Các đinh tán thường bằng đồng hoặc nhôm, sau khi tán xong các đầu đinh tán
phải tụt sâu so vơi bề mặt tấm ma sát từ 1đến 2mm.

Tấm ma sát được chế tạo bằng

amiang chịu lực cao, sợi cotton và dây đồng đỏ ép lại hoặc đúc lien kết vơi nhau hoăc
làm bằng thép với kim loại sứ. Tấm ma sát phải có hệ số ma sát cao và ổn định với nhiệt,
phải chịu được nhiệt và truyền nhiệt tốt. Để tăng khả năng truyền nhiệt của tấm ma sát,
trên bề mặt ma sát được xẻ các rãnh chéo tản nhiệt và thoát một phần vật liệu bị mài mòn.
- Các lò xo giảm chấn (hoặc cao su chống xoắn) nằm trên đĩa ma sát, nó làm giảm sự
rung động khi ly hợp bắt đầu tiếp hợp. Khi ly hợp vào ăn khớp, đĩa ép sẽ ép chặt đĩa ma
sát vào với bánh đà đang quay, các bề mặt ma sát bắt đầu tiếp xúc thì các lị xo này bị nén
lại làm giảm sự rung giật cho ly hợp khi đĩa băt đầu quay cùng với bánh đà (ly hợp tiếp
xúc một cách êm dịu).
- Tấm đệm: là các tấm lò xo lá dạng lượn sóng, nó nằm giữa hai tấm ma sát ở khoảng hở
của xương thép. Tấm đệm có tác dụng làm giảm lực ma sát khi ly hợp bắt đầu tiếp xúc,
điều này làm cho quá trình vào ăn khớp êm dịu.
1.3.3 Đĩa ép ly hợp:
Đĩa ép thường được làm bằng vật liệu chịu tải. Bề mặt ma sát của đĩa ép có độ phẳng
cao. Đĩa ép được điều khiển để đóng hoặc mở ly hợp, nó ln chịu lực ép của lò xo nén.

10


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
Đĩa ép thường được chế tạo bằng gang hoặc thép. Bề mặt sau của đĩa ép có các lỗ và địn
bẩy được gắn với quang treo. Trong suốt quá trình hoạt động của ly hợp, đĩa ép di chuyển
tịnh tiến theo chiều trục bên trong vỏ ly hợp.

1.3.4 Lò xo ép:
a. Lò xo ép dạng trụ:(coil spring)
Lò xo ép nằm giữa đĩa ép và vỏ ly hợp, nó tạo ra lực ép của ly hợp. Có hai loại lị xo

Vỏ ly hợp
Lị xo ép

Vòng bi phân ly

Đòn mở
Lò xo giảm
chấn
Ốc điều chỉnh
Bu lơng treo
Đĩa ép

ép:Bao gồm nhiều lị xo bố trí xung quanh đĩa ép. Là những lò xo trụ nhỏ tương tự như lị
xo xupáp. Mỗi lị xo có một đầu lồng vào vấu trên đĩa ép, đầu còn lại lồng vào vấu trên
vỏ ly hợp. Nó tạo ra lực ép để ép chặt đĩa ép, đĩa ma sát với bánh đà.
b. Lò xo màng ( Diaphragm spring): Còn gọi là lị xo mặt trời
Lị xo màng có dạng hình nón cụt, nó khơng phải là tấm liền mà được cắt theo đường
sinh thành nhiều phần. Lò xo màng được gắn chặt lên đĩa ép bằng đinh tán. Một vòng

11


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
thép gắn trên lò xo để lò xo được ổn định trong quá trình làm việc đồng thời để liên kết
với vỏ ly hợp.

Lị xo màng ngồi nhiệm vụ tạo ra lực ép như lò xo trụ còn thực hiện nhiệm vụ của đòn
mở. Khi khớp trượt (vòng bi phân ly) bị đẩy về phía động cơ tỳ lên phần trung tâm của lị
xo, cạnh ngồi của nó bị kéo ra xa bánh đà làm tách các bề mặt ma sát. Các dải băng
được lắp theo chiều tiếp tuyến để truyền mônen quay. Khi khớp trượt không tiếp xúc vào

đầu trong của lị xo thì lị xo sẽ trở lại trạng thái bình thường của nó. Lúc đó cạnh ngồi
của đĩa lị xo mặt trời sẽ đẩy đĩa ép ép chặt vào đĩa ma sát vào bánh đà.
c. Đặc tính của lị xo ép:

12


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng

Đồ thị ở hình trên trình bày sự dịch chuyển của đĩa ép ly hợp dọc theo trục hoành và lực
ép lên đĩa ép ly hợp dọc theo trục tung. Đường nét liền chỉ các đặc tính của lị xo đĩa, và
đường nét đứt chỉ các đặc tính của lị xo trụ.
+ Ở điều kiện bình thường, ly hợp hồn tồn mới:
Khi đặt vào đĩa ép ly hợp một lực ép (P 0) như nhau đối với cả hai loại: loại lò xo trụ và
loại lò xo đĩa, khi ấn hết cỡ bàn đạp ly hợp, mỗi sức ép trở thành P 2 và P’2. Điều này có
nghĩa là đối với loại lò xo đĩa, lực cần phải ấn vào bàn đạp ly hợp nhỏ hơn đối với lò xo
trụ với mức chênh lệch được thể hiện bằng “a”.
+ Khi ly hợp bị mòn bề mặt ma sát quá giới hạn cho phép
Lực ép của lò xo lên đĩa ép ly hợp của loại lò xo trụ giảm đến P’ 1 và lực ép của lò xo lên
đĩa ép ly hợp của loại lò xo đĩa là P1, cũng bằng P0. Điều đó có nghĩa là, khả năng truyền
cơng suất của ly hợp kiểu lị xo đĩa khơng bị giảm cho tới giới hạn mòn của đĩa. Ngược
lại, lực ép đặt lên đĩa ép ly hợp của loại lò xo trụ giảm xuống P’ 1. Do đó, khả năng truyền
cơng suất giảm xuống, làm cho ly hợp bị trượt.

13


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
1.3.5 Vòng bi phân ly:
Là một dạng vịng bi đặc biệt có gắn với giá trượt. Trên giá trượt có rãnh để lắp đầu càng

cua. Khi làm việc, vòng bi phân ly chuyển động tịnh tiến trên trục sơ cấp của hộp số. Một
lò xo giúp cho vòng bi phân ly trở về vị trí ban đầu khi ly hợp đóng.
1.3.6 Địn mở.
Địn mở ly được lắp bên trong dĩa ép, nó quay xung quanh chốt khi vịng bi phân ly tì vào
đầu bên trong, khi đó đầu ngồi sẽ dịch chuyển kéo đĩa ép ra xa bánh đà. Các lò xo hình
trụ nằm chung quanh mâm ép xen giữa những cần đẩy để giữ chúng từ vị trí tự do về vị
trí làm việc.
1.3.7 Vỏ ly hợp
Được dập bằng thép, nó liên kết đĩa ép, lò xo ép, đòn mở với bánh đà. Vỏ ly hợp
có các lỗ để bắt chặt vào bánh đà.
1.3.8 Trục ly hợp.
Thông thường trục ly hợp là trục sơ cấp của hộp số, trừ một số xe hộp số đặt cách
xa ly hợp thì trục ly hợp với trục sơ cấp hộp số nối với nhau qua trục các-đăng
Trục ly hợp phải có độ cứng vững cao, không bị cong, xoắn khi làm việc.

14


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
1.3.9 Cơ cấu dẫn động ly hợp (Dẫn động thủy lực)
Cơ cấu dẫn động ly hợp có tác dụng điều khiển ly hợp gồm có các chi tiết: Bàn đạp
ly hợp, xi lanh chính của ly hợp, xi lanh con (xi lanh cắt ly hợp), đường ống dẫn dầu,
thanh nối, lò xo hồi vị, bộ phận điều chỉnh hành trình tự do của bàn đạp ly hợp. Loại này
được sử dụng phổ biến trên các xe ô tô hiện nay.
- Xi lanh chính làm nhiệm vụ cung cấp dầu có áp suất cao cho cơ cấu dẫn động. Bên
trong xi lanh có pittơng, hai đầu pittơng có cúppen bằng cao su để bao kín giữa pittong
với xilanh. Phía trên xi lanh có bình chứa dầu bằng nhựa cung cấp dầu cho cơ cấu điều
khiển. Một lị xo có xu hướng đẩy pittơng về vị trí ban đầu khi chưa tác động vào bàn đạp
ly hợp. Một van nạp để điều tiết dầu lưu thơng giữa xi lanh và bình chứa.

15


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng

- Xilanh con (xilanh cắt ly hợp): gồm có pittơng nối với càng gạt bằng thanh địn
có cơ cấu điều chỉnh. Trên pittơng có cúppen bao kín giữa xilanh và pittơng khơng cho
dầu chảy ra ngoài. Khi dầu được đẩy từ xi lanh chính tới với áp suất nhất định thì pittơng
được đẩy tịnh tiến trong xilanh làm dịch chuyển càng gạt thơng qua thanh địn điều chỉnh,
ly hợp mở. Một lị xo kéo pittơng trở về khi khơng có áp suất dầu tác dụng.

Trên một số ô tô hiện nay sử dụng bộ phận tự điều chỉnh hành trình tự do của bàn
đạp ly hợp (xilanh cắt ly hợp tự điều chỉnh): Lị xo cơn trong xilanh cắt ly hợp ln ln
ép cần đẩy vào càng cắt bằng lực lị xo để giữ hành trình tự do của bàn đạp ly hợp không
thay đổi.

♦Hoạt động của cơ cấu dẫn động thuỷ lực:
16


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
- Khi đạp lên bàn đạp li hợp, píttơng bị cần đẩy dịch chuyển về bên trái. Dầu phanh trong
xilanh chảy qua van nạp đến bình chứa và đồng thời đến xilanh cắt ly hợp. Khi píttơng
dịch chuyển tiếp về bên trái, thanh nối sẽ tách khỏi bộ phận hãm lò xo, và van nạp đóng
đường dầu đi vào bình chứa bằng lị xo cơn, do đó tạo thành áp suất trong buồng A và áp
suất này truyền đến pittông của xilanh cắt ly hợp.

Đạp bàn đạp ly hợp

- Khi thả bàn đạp ly hợp, lị xo nén đẩy pittơng trở về bên phải và áp suất thuỷ lực giảm

xuống. Khi pít tơng trở lại hồn tồn, bộ phận hãm lị xo đẩy thanh nối về bên phải. Như
vậy van nạp mở đường đi vào bình chứa và nối với buồng A và B.

17


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
Nhả bàn đạp ly hợp

Chú ý:
- Nếu khơng khí xâm nhập vào đường dẫn dầu sẽ không tạo ra được đủ áp suất dầu làm
mở ly hợp. Khi đó tác dụng của ly hợp sẽ kém đi và không thể chuyển số được.
- Cơ cấu dẫn động thuỷ lực có thể được cường hố bằng cách chế tạo xi lanh con
có đường kính lớn hơn xilanh chính. Khi đó lực đạp vào bàn đạp ly hợp sẽ giảm đi
1.3.10 Hành trình tự do của bàn đạp ly hợp

Hành trình tự do của bàn đạp ly hợp là khoảng cách mà bàn đạp có thể dịch chuyển cho
đến khi vịng bi phân ly ép vào lò xo đĩa. Khi đĩa ly hợp bị mịn, hành trình tự do này
giảm đi. Nếu đĩa tiếp tục mịn và bàn đạp khơng có hành trình tự do, thì sẽ làm cho ly hợp
18


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
bị trượt. Do đó, cần phải điều chỉnh chiều dài của cần đẩy xilanh cắt ly hợp, và duy trì
hành trình tự do này không đổi.
Trong các kiểu xe hiện nay, người ta sử dụng các xilanh cắt ly hợp tự điều chỉnh, do đó
hành trình tự do của bàn đạp ly hợp không thay đổi.
Điều chỉnh độ cao của bàn đạp ly hợp bằng bu lông chặn bàn đạp, và điều chỉnh hành
trình tự do của bàn đạp bằng độ dài của cần đẩy. Khi hành trình tự do của bàn đạp ly hợp
khơng đúng quy định thì điều chỉnh bằng cách thay đổi chiều dài của cần đẩy giữa

píttơng của xi lanh cắt ly hợp và càng gạt.

CHƯƠNG 2. PHÂN TÍCH CÁC HƯ HỎNG CỦA LY HỢP TRÊN XE
LACETI 1.8

2.1 Các hư hỏng thường gặp của ly hợp
Trong hệ thống truyền lực, bộ ly hợp là cầu nối trung gian giữa động cơ với hộp số và cầu
chủ động. Khi bộ ly hợp gặp sự cố thì việc điều khiển xe sẽ gặp nhiều khó khăn thậm chí
xe sẽ khơng hoạt động được. Bộ ly hợp thường mắc một số triệu chứng hỏng hóc sau
19


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
đây.
+ Đĩa bị động bị mòn bề mặt ma sát
Với đặc thù của một cụm truyền năng lượng bằng ma sát, do đó khi đóng mở ly hợp
ln xảy ra trượt giữa các bề mặt của ly hợp: bề mặt tấm ma sát với bánh đà đĩa ép.sự
trượt gây lên mài mòn tấm ma sát, nung nóng các chi tiết xung quanh:bánh đà , đĩa ép, lò
xo ép...
Khi mài mòn tấm ma sát mỏng dần đi,dưới tác dụng của lò xo đĩa ép,đĩa ép sẽ bị đẩy về
phía bánh đà,làm giảm khe hở giữa bạc mở và địn mở,hành trình tự do bàn đạp của bàn
đạp sẽ giảm nhỏ. Nếu không tiến hành điêu chỉnh lại khe hở của bạc mở và địn mở thì có
thể bạc mở và địn mở ln tỳ sát vao nhau gây hiện tượng ly hợp luôn bị mở nhẹ. Khi đó
hang trình tự do bàn đạp ly hợp sẽ khơng cịn nữa và ly hợp khơng đóng hồn tồn gây
trượt ly hợp thường xun.
Đồng thời với sự trượt các bề mặt làm việc: quá trình tăng nhiệt độ ly hợp, nếu sự trượt
không xảy ra thường xuyên nhiệt độ đảm bảo cân bằng bởi việc nung nóng nhẹ các chi
tiết và thốt ra mơi trường xung quanh. Khi sự trượt tăng nhiệt độ tăng không kịp thốt ra
mơi trường gây nóng ly hợp, nếu sự trượt và nhiệt độ tăng quá cao có thể dẫn tới cháy ly
hợp và các tấm ma sát. Mùi cháy có thể nhận biết rất rõ rang.

Khi tấm ma sát bị mài mòn, trên các đĩa bị động sử dụng phương pháp tán đinh liên kết,
có thể gây lên va chạm giữa đinh tán với bánh đà, đĩa ép. Sự cọ sát này gây lên mòn bề
mặt bánh đà, đĩa ép thành các vết hằn sâu,giảm bề mặt tiếp xúc của ma sát, gây trượt ly
hợp
Mặt khác khi tấm ma sát mài mòn còn gây giảm lực ép của lò xo ép, mômen truyền qua
ly hợp bị giảm nhỏ, khi trở đầy tải và chạy ở tốc độ cao sẽ bị trượt không thể thực hiện
được tốc độ lớn nhất của ôtô

20


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
Như vậy trơng q trình là việc của ly hợp ln xảy ra q trình mịn và giảm hành trình
tự do cua bàn đạp ly hợp, có thể dẫn tới tăng cao nhiệt độ và có mùi khét đặc trưng, giảm
vận tốc lớn nhất của ôtô khi đầy tải
+ Đĩa bị động bị cong vênh
Sự cong vênh của đĩa bị động có thể xảy ra khi đĩa bị nung nóng ở nhiệt độ cao và bị
va đập theo phương dọc trục( do đóng mở ly hợp đột ngột), do sai sót khi nắp ráp, thay
thế đĩa bị động, do các đòn mở khơng đồng phẳng hay nhiệt luyện chế tạo lị xo đĩa
không đều....
Hậu quả của sự cong vênh của đĩa bị động sẽ được biểu hiện khi sử dụng là: ly hợp bị
dính khi mở, phát ra tiếng va chạm nhẹ khi “vê” ly hợp, nhiệt độ ly hợp tăng, mất mát
vận tốc lớn, có tiếng va chạm nhẹ trong ly hợp khi đóng mở. Trong nhiều trường hợp sự
cong vênh này còn làm mất khả năng chuyển số, hay khi chuyển số bị va chạm ở các đầu
bánh răng
+ Đĩa bị động bị dính dầu
Ly hợp ma sát khơ làm việc trong điều kiện khơ, khơng cho phép dính dầu mỡ.Việc
dính dầu mỡ do sự nung nóng các ổ bi gây chảy mỡ, hỏng các phớt che dầu trong hộp số
làm dầu từ hộp sang ly hợp. Dầu mỡ có thể dính vào bề mặt ma sát, gây giảm ma sát, gây
giảm hệ số ma sát, do vậy mômen truyền của ly hợp bị giảm. Nếu lượng dầu dính ít có

thể bị văng ra do lực qn tính của ly hợp và một phần được sấy khô, song một lượng lớn
sẽ gây trượt ly hợp và suất hiện mùi cháy của dầu mỡ.
+ Lò xo ép bị yếu hoặc gãy
Lò xo xoắn ốc dạng trụ bố trí xung quanh hay lị xo đĩa có một đầu lị xo tựa vào vỏ
bàn ép, một đầu tựa vào đĩa ép. Khi ly hợp làm việc một phần nhỏ nhiệt truyền từ đĩa ép
sang lị xo, nung nóng lị xo, đồng thời do tính biến dạng đàn trễ của lị xo sau một thời
gian làm việc lị xo sẽ giảm tính đàn hồi.Kết quả là dẫn tới giảm khả năng truyền mơmen
có thể gây trượt ly hợp trong quá trình làm việc nặng nhọc.
21


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
Số lần làm việc của ly hợp rất lớn vì vậy khi đóng mở ly hợp q mạnh có thể gây gẫy
lị xo, nguyên nhân của sự gẫy này có thể do tải trọng tác dụng lên lò xo, do cơ lý tính
của vật liệu khơng đồng đều và nhiệt luyện khơng tốt. Hậu quả của việc gẫy một vài lò
xo cũng làm giảm khả năng truyền mơmen như lị xo bị yếu kềm theo tiếng ồn khi ly hợp
quay va chạm vào các chi tiết khác

+ Sau lệch khe hở bạc mở đòn mở:
Sau lệch khe hở giữa bạc mở và đòn mở phần lớn xuất phát từ việc điều chỉnh khơng
đúng vị trí của các địn điều khiển bên ngồi, do nắp ráp sau sửa chữa, do hỏng bạc mở...
Các trường hợp này gây nên ảnh hưởng trực tiếp đến hành trình của bàn đạp ly hợp, trong
đó có hang trình tự do. Ngồi ra cịn có thể kể đến ảnh hưởng gián tiếp như phần đã nêu ở
trên
+ Các hư hỏng khác
Các hư hỏng khác bao gồm : hỏng ổ bi hay bạc chặn ( ổ bi tê ), mòn then hoa di trượt
của đĩa bị động, rơ lỏng các chi tiết đều gây tăng tiếng ồn trong ly hợp
2.2 Các hư hỏng của ly hợp
Các hỏng hóc thường gặp của bộ ly hợp gồm một số trường hợp: bị trượt, bị rung
động mạnh khi nối khớp ly hợp, khơng nhả hồn tồn khi cắt, ly hợp phát ra tiếng kêu,

bàn đạp ly hợp bị rung, và đĩa ly hợp chóng mịn. . .

Phân tích ngun nhân hỏng hóc và biện pháp sửa chữa
Hỏng hóc

1. Bị trượt
trong lúc nối

Nguyên nhân
- Điều chỉnh sai hành trình tự do
bàn đạp ly hợp
- Đĩa ly hợp bị mòn mặt ma sát

Biện pháp sửa chữa
→ Chỉnh lại

→ Tán bố lại hoặc thay đĩa mới
22


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
khớp ly hợp

2. Bị rung,
khơng êm khi
đóng ly hợp

- Đĩa ly hợp bị dính dầu mỡ

→ Rửa sạch hoặc thay mới

- Lị xo mâm ép bị gãy

→ Thay mới

- Ba cần đẩy bị cong

→ Làm thẳng lại hoặc thay mới

- Chỉnh sai ba cần đẩy

→ Chỉnh lại

- Mặt bố đĩa ly hợp bị dính dầu mỡ
hoặc lỏng đinh tán

→ Làm sạch bề mặt hoặc thay mới
nếu cần thiết

- Chiều cao ba cần đẩy không
thống nhất

→ Chỉnh lại

- Đĩa ly hợp bị kẹt trên trục sơ cấp
hộp số
- Mặt bố đĩa ly hợp, các lị xo, đĩa
ép bị vỡ
- Hành trình tự do của bàn đạp ly
hợp khơng đúng

3. Ly hợp
khơng cắt hồn
tồn được

- Đĩa ly hợp hoặc đĩa ép bị cong
vênh
- Các mặt bố ma sát ly hợp bị lỏng
đinh tán
- Chiều cao ba cần đẩy không
thống nhất
- Moay ơ đĩa ly hợp bị kẹt trên trục
sơ cấp hộp số

→ Bôi trơn, sửa chữa

→ Thay mới các chi tiết hỏng
→ Chỉnh lại

→ Thay mới các chi tiết hỏng

→ Tán đinh lại hoặc thay mới
đĩa ly hợp
→ Chỉnh lại

→ Sửa chữa, bôi trơn

*Tiếng kêu phát ra khi nối:
- Then hoa trục ly hợp và moayơ
đĩa ma sát quá mòn
4. Ly hợp phát

ra tiếng kêu

- Lò xo hay cao su giảm chấn bị hư

→ Thay mới 2 chi tiết

→ Thay mới

*Tiếng kêu phát ra khi cắt:
23


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
- Vòng bi cắt ly hợp mịn, hỏng,
khơ dầu mỡ

5. Bàn đạp ly
hợp bị rung

6. Đĩa ma sát
chóng mịn

7. Bàn đạp ly
hợp nặng

→ Bơi trơn hoặc thay mới

- Vịng bi nối đầu trục ly hợp với
đuôi trục khuỷa bị vỡ, rơ hoặc khô
dầu mỡ

→ Bôi trơn hoặc thay mới

- Động cơ và hộp số lắp không
thẳng hàng

→ Điều chỉnh lại và thay thế các
chi tiết bị mòn nhiều

- Bánh đà bị đảo, lệch tâm

→ Điểu chỉnh hoặc thay thế

- Động cơ và hộp số bị lệch tâm

→ Điều chỉnh lại

- Lò xo ép bị yếu

→ Thay mới

- Đĩa ép, đĩa ma sát bị cong vênh

→ Kiểm tra, sửa chữa, thay mới

- Không có hành trình tự do của
bàn đạp ly hợp

→ Điều chỉnh lại

- Cơ cấu điều khiển ly hợp thiếu
dầu, mỡ bôi trơn

→ Thêm dầu và bôi trơn

- Bàn đạp ly hợp bị cong vênh
- Cần nối dẫn động bị cong

→ Uốn lại đúng tiêu chuẩn
→ Uốn lại đúng tiêu chuẩn

2.3 Phát hiện các hư hỏng bằng cách kiểm tra trên xe
Mục đích:




Học những điểm chủ yếu và phương pháp kiểm tra hoạt động ly hợp
Tìm những vùng trục trặc một cách có hệ thống
Tìm hiểu những triệu trứng do các trục trặc trong các chi tiết, bộ phận của ly hợp
gây nên
2.3.1 Trục trặc khi cắt ly hợp
- Nếu ly hợp khơng cắt, chuyển số chậm và hoặc có tiếng va bánh răng. Cách xác
định xem có trục trặc khi cắt ly hợp hay không
24


Báo cáo chuyên đề tốt nghiệp hệ Cao đẳng
a. Chèn các khối chặn vào dưới các bánh xe.
b. Kéo hết phanh tay.

c. Đạp bàn đạp ly hợp và khởi động động cơ.
d. Thả bàn đạp ly hợp khi cần gạt số ở vị trí trung gian.
e. Chuyển cần số chậm và thật nhẹ nhàng đến vị trí lùi mà khơng đạp lên bàn đạp
ly hợp và đợi đến lúc phát ra tiếng va bánh răng.
f. Khi có tiếng va bánh răng thì đạp bàn đạp ly hợp chầm chậm.
- Nếu tiếng va bánh răng khơng cịn khi đạp thêm bàn đạp ly hợp và chuyển số êm
thì bạn chắc chắn rằng khơng có trục trặc về việc cắt ly hợp.

* Lưu ý:
+ Đừng bao giờ chuyển số mạnh vì làm như vậy sẽ hỏng bánh răng.
+ Trong thao tác kiểm tra này, cần gạt số được chuyển từ số trung gian tới số lùi
trong hầu hết các hộp số, bánh răng đảo chiều khơng có cơ cấu đồng tốc. Bánh răng
không thể được ăn khớp dễ và thỉnh thoảng không ăn khớp khi có trục trặc về sự cắt ly
hợp, vì vậy vấn đề được xác định dễ dàng hơn so với khi chuyển cần số về số tiến.
2.3.2 Sự trượt ly hợp
Sự trượt ly hợp thường được kết hợp với các triệu chứng sau:
- Tốc độ xe không tăng cùng với tốc độ động cơ khi tăng tốc đột ngột
- Mùi cháy khét từ ly hợp.
- Giảm công suất động cơ khi lái xe lên dốc.
Cách xác định xem ly hợp có bị trượt hay khơng:
a. Chèn khối chặn dưới các bánh xe.
b. Kéo hết phanh tay.
c. Đạp bàn đạp ly hợp và khởi động động cơ.
d. Đặt cần số ở vị trí số cao nhất (số 4 hoặc số 5).
25