Giáo trình Thực tập bảo trì và sửa chữa thiết bị công nghiệp (Ngành: Công nghệ kỹ thuật cơ khí) - CĐ Kinh tế Kỹ thuật TP.HCM

Y BAN NHÂN DÂN THÀNH PH
TR

NG CAO

H

CHÍ MINH

NG KINH T K THU T

THÀNH PH

H

CHÍ MINH

TRANG BÌA
Tr c nghi m thu

GIÁO TRÌNH
MƠ UN: TH C T P B O TRÌ & S A CH A THI T B CN
NGÀNH/NGH : CN K THU T C KHÍ
TRÌNH

: CAO

NG

Tháng 08 , n m 2020

H

Y BAN NHÂN DÂN THÀNH PH
TR

NG CAO

CHÍ MINH

NG KINH T K THU T

THÀNH PH

H

CHÍ MINH

TRANG PH BÌA
Tr c nghi m thu

GIÁO TRÌNH
MƠ UN: TH C T P B O TRÌ & S A CH A THI T B CN
NGÀNH: CN K THU T C
TRÌNH

: CAO

THƠNG TIN CH NHI M

KHÍ

NG

TÀI

H tên : LÊ THANH VINH
H c v : Th c s
n v : KHOA CN C KHÍ
Email:
TR

NG KHOA

T

NG
TR
B MƠN

NG
HI U TR
DUY T

Tháng 08, n m 2020

CH NHI M
TÀI

TUYÊN B

B N QUY N

c phép dùng
Tài li u này thu c lo i sách giáo trình nên các ngu n thơng tin có th
ngun b n ho c trích dùng cho các m c ích v ào t o và tham kh o.
M i m c ích khác mang tính l ch l c ho c s d ng v i m c ích kinh doanh thi u lành
m nh s b nghiêm c m.


L I GI I THI U
Hi n nay, do nhu c u cu c s ng ngày càng cao c a con ng
phát tri n không ng ng, r t nhi u máy móc trang thi t b hi n

i, khoa h c k thu t
i ra

i v i công ngh

ngày càng cao. Vi c v n hành, b o trì ho c s a ch a ịi h i ph i có nhi u ki n th c và
kinh nghi m,
nh

c bi t ph i n m v ng ki n th c c b n v nh ng chi ti t máy tiêu chu n

c i m, phân lo i, thông s , công d ng và nguyên lý làm vi c,...

vi c thay th s a ch a nh ng chi ti t máy b h ng nh m

thu n l i cho

m b o m c th p nh t th i gian

ng ng máy và t n th t kinh t .
Giáo trình Th c t p B o trì và s a ch a này trình b ày n i dung v cách s d ng các
d ng c tháo l p và b o trì, s a ch a các chi ti t máy, c c u i n hình c a máy c t g t
kim lo i (máy công c ).
Giáo trình này

c biên so n nh m ph c v cho sinh viên Cao

ng, Trung c p

thu c ngành C khí.
Do
ch a

c biên so n l n

u nên n i dung và ph

c nh mong mu n. R t mong nh n

cs

ng pháp trình bày cịn thi u sót
óng góp ý ki n xây d ng chân

thành c a các th y cô, các em h c sinh sinh viên.

TP.H Chí Minh, ngày

tháng ..... n m 20.....

Giáo viên biên so n


M CL C
L i gi i thi u
Ch

ng 1. H

ng d n tháo máy

1.1 S d ng dung c tháo, l p ........................................................................................ 3
1.2 H ng d n chung khi tháo máy ............................................................................... 10
1.3 H ng d n tháo, l p chi ti t máy ............................................................................. 11
1.4 S
Ch

tóm t t quá trình s a ch a máy ...................................................................... 12
ng 2. B o trì s a ch a các m i ghép c

nh

2.1 M i ghép ren ............................................................................................................. 13
2.2 M i ghép chêm ......................................................................................................... 17
2.3 M i ghép then b ng .................................................................................................. 17
2.4 M i ghép then hoa .................................................................................................... 18

2.5 Trình t tháo, l p then .............................................................................................. 20
Ch

ng 3. B o trì s a ch a b truy n ai, xích

3.1 S a ch a b truy n ai ............................................................................................. 21
3.2 S a ch a b truy n xích ........................................................................................... 22
3.3 Trình t tháo, l p ...................................................................................................... 22
Ch

ng 4. B o trì s a ch a b truy n bánh r ng, bánh vít

4.1 S a ch a b truy n bánh r ng ................................................................................. 24
4.2 S a ch a b truy n bánh vít - tr c vít ...................................................................... 27
4.3 Trình t tháo, l p ...................................................................................................... 28
Ch

ng 5. B o trì s a ch a b ng má y, bàn dao, bàn máy, b ng tr

t

5.1 S a ch a b ng máy................................................................................................... 29
5.2 S a ch a bàn dao ...................................................................................................... 34
5.3 Trình t tháo, l p ...................................................................................................... 35
TÀI LI U THAM KH O


GIÁO TRÌNH
Tên mơ un: Th c t p B o trì và s a ch a thi t b cơng nghi p
Mã mơ un: 3103565

V trí, tính ch t, ý ngh a và vai trị c a mơ un:
- V trí: Th c t p B o trì và s a ch a thi t b công nghi p là mô un chuyên ngành,
h c trong h c k II, n m th hai.

c

- Tính ch t: Là mơ un b t bu c thu c mô un th c hành ngh .
- Ý ngh a và vai trò c a mơ un: Là mơ un có vai trị quan tr ng
công nghi p.

i v i ngành s n xu t

M c tiêu c a mô un:
- V ki n th c:
+ Trình bày

c quá trình b o trì, s a ch a máy .

+ Trình bày

c cách tháo l p máy.

+ Trình bày

c nh ng h h ng có th phát sinh trong quá trình v n hành máy.

- V k n ng:
+ Tháo l p

c máy, thi t b an tồn úng quy trình.

+ S d ng

c d ng c tháo, l p h p lý.

+ L a ch n
+L p

c d ng c phù h p trong quá trình tháo l p máy.

c quy trình tháo l p

+ Nh n bi t

c công d ng, nguyên lý làm vi c c a các chi ti t, c c u máy i n hình.

+ X lý nh ng h h ng phát sinh c a máy, thi t b .
- V n ng l c t ch và trách nhi m:
+ Kh n ng làm vi c

c l p và làm vi c nhóm.

+ Hình thành tác phong công nghi p.



CH

NG 1: H

NG D N THÁO MÁY

M c tiêu:
- Trình bày

c quy trình tháo, l p máy.

- S d ng úng d ng c tháo, l p.
- Thao tác tháo, l p úng k thu t.
-

m b o an toàn cho ng

i và thi t b .

N i dung chính:
1.1 S d ng d ng c tháo, l p (thông d ng):
a. Tua vít.
- Là lo i d ng c ch dùng

thao tác tháo l p các lo i có vít v n ren.

- Tua vít có nhi u lo i nh : vít 2 c nh ( vít d p ), vít 4 c nh ( bake ), tua vít óng,....(
khơng dùng tua vít nh m t l i c hay thanh c y).
- Ph i m b o m i tua vít
ln th ng ng v i u vít.
- Ln gi chi vít th ng

r ng
ng v i

khép v i rãnh trên

u tua vít, ln gi chui vít

u vít khi v n.

Hình 1.1 Tua vít

b. Búa.
+ Búa có nhi u lo i nh :
- Ch t li u: búa thép, búa nhơm, búa
- Hình d ng : búa
- Tr ng l

u trịn, búa

ng, búa cao su,....

u vng,...

ng: 0.5kg, 1kg, 1.2kg,....

KHOA CN C KHÍ

Page 3


Hình 1.2: Búa cán g

Hình 1.3: Búa l c giác

* Yêu c u khi s d ng búa:
- Luôn c m búa v phía cu i cán,
vng góc v i v t h n ch h h ng.
- Không dùng búa l ng
- Không dùng búa

t ng l c m nh ịn b y, óng tồn b m t búa

u.

c y.

- Khơng dùng búa thép óng lên b m t máy móc.
c. Kìm.
+ Kìm t h p:
- Kìm t h p

c ch t o dùng

- Ch n i có rãnh tr

gi không ph i

xi t ho c tháo ai c.

t cho phép má kìm có th m r ng thêm.

Hình 1.4: Kìm m qu

+ Kìm c t : thích h p cho vi c kéo ch t hãm, c t dây i n,...
- Kìm c t c nh
- Kìm c t chéo.

KHOA CN C KHÍ

Page 4


Hình 1.5: Kìm c t

+ Kìm m nh n :
c dùng ch y u cho vi c gi các v t nh và
- Kìm m nh n
ch nh có ph m vi gi i h n.

thao tác

nh ng

+ Kìm b m :
- Kìm b m thi t k dùng k p ch t và gi các v t tròn. M t má c a kìm có th
ch nh phù h p v i kích c c a ai c, bu-long, ng.

i u

- Khơng dùng kìm này trên các v t có yêu c u tránh làm h h ng b m t bóng.

Hình 1.6: Kìm m nh n

Hình 1.7: Kìm b m

+ Kìm m phe :
tháo ho c l p. ây là d ng c r t
- Kìm m phe dùng n i r ng phe theo úng c
thu n ti n và giúp tránh n i r ng phe quá m c c n thi t làm h h ng phe.

KHOA CN C KHÍ

Page 5


Hình 1.8: Kìm m phe

+ Các lo i kìm khác:
- Có r t nhi u lo i kìm c bi t dùng cho các công vi c khác nhau nh : kìm dùng cho
c c bình i n, kìm dùng cho ng n c, kìm dùng cho b ph n ánh l a, kìm dùng k p
các lo i ng m m, kìm có lị xo hãm, kìm dùng cho các lo i vịng hãm và kìm kh p
tr t,...
d. Chìa v n ai

c:

- Có r t nhi u lo i chìa v n ai c, m i lo i có cơng d ng riêng.
c p búa vào chìa v n a i c ( tr khi ó là chìa v n
- Không
bi t cho phép s d ng v i búa).

c thi t k

c

+ C lê:
nh kích c c a c -lê theo inch ho c milimet và th ng
c k t h p.
- Ph n m
Nh ng thông s này ch v kho ng cách chi u ngang b m t c a ai c ch không ph i
ng kính c a bù -long.
- Ph n
22.5°.

u là ph n dùng

KHOA CN C KHÍ

m

ai c c a c lê th

ng k t h p v i thân 1 góc 15° -

Page 6


Hình 1.9: C -lê

+ M - l t:
- Là lo i chìa khóa v n th
khơng theo tiêu chu n.
- M -l t có m t má tr

- M l t khơng
thích h p.

c

ng dùng cho các lo i ai óc ho c bù-long có kích th

c

c di chuy n b ng vít i u ch nh.

c ch t o dùng cho cơng vi c n ng, do ó dùng m l t v i l c

Hình 1.10: Các lo i m l t thông d ng

* L u ý khi s d ng:
- Luôn

t m -l t lên ai c

l c kéo tác d ng lên ph n má c

- Sau khi t m -l t lên trên ai c, xi t ai c i u ch nh
c; n u khơng ai c s làm trịn u.
KHOA CN C KHÍ

nh.

m -l t bám khít vào ai

Page 7


+ Chìa v n có

u n i (tp):

c s d ng
làm nhi u lo i công vi c d dàng và nhan h chóng,
- ây là chìa v n
c bi t dùng
tháo các bulong, ai óc n m âm d i b m t chi ti t. Chìa v n có ti p
n i 12 ch u, m t tay c m hình ch T, m t tay quay t c , m t kh p v n n ng và m t tay
c m bánh cóc.
dính b i và m t gi a; th ng xu yên r a b ng ch t làm
- Gi các chìa v n khơng
s ch và thoa m t ít d u lên t t c các kh p n i và bánh cóc.

Hình 1.11: B tp

+ Chìa v n i u ch nh:
- Lo i này dùng các vít khơng

u ( a s có d ng ch L và có 6 c nh).

+ Chìa v n c -lê móc:
c bi t th ng i kèm theo máy hay b ph n
- Chìa v n c -lê móc là nh ng d ng c
máy. Có r t nhi u kích c và nhi u hình d ng: hình ch U, ch C, l i câu và các ki u
ch t ( ch t trịn, ch t vng,...).

- Khi s d ng c -lê móc c n chú ý n
móc ph i ơm sát vào chi ti t c n tháo l p.
KHOA CN C KHÍ

u ch t ph i úng và cung c a thân c -lê

Page 8


Hình 1.12: C -lê móc

c:

e.

c dùng c t kim lo i trong các công vi c nh phá tán ri -vê và tách
c ngu i
ai c, c b t c kim lo i nào m m h n nó.
-

Hình 1.13: Các lo i

c

g. Gi a :
- Gi a
riêng.

c ch t o nhi u kích c và hình d ng khác nhau, m i lo i có cơng d ng

c thi t k theo
- Gi a
n và r ng chéo.

thô và

m n c a r ng gi a, theo hình dáng r ng, có r ng

Hình 1.14: Gi a

h. Vam :
tháo ch t thay c o, tháo các tr c các chi ti t l p
- Dùng
ch n, then, bánh r ng,...
KHOA CN C KHÍ

t trên tr c nh bul y, b c
Page 9


- C o có nhi u lo i nh : c o 2 ch u, c o 3 ch u, c o d a,...

Hình 1.15: Các lo i vam thơng d ng

1.2. H
Tr

ng d n chung khi tháo máy
c khi tháo:

- Quan sát k toàn b c m máy, các chi ti t quan tr ng c a máy
và l p phi u s a ch a.

xác

nh h h ng

- Chu n b chi ti t thay th , các d ng c và gá l p c n thi t. Các b ph n máy ph i
c quét s ch phoi, m t s t, lau chùi s ch d u m , dung d ch tr n ngu i và m i v t b n
khác.
c b n v các c m máy
- Nghiên c u máy thông qua b n v c a máy (n m v ng
c k ho ch ti n
và trình t tháo máy ).
chính t ó v ch ra
c quy trình ho c s
- C n thi t ph i l p
tháo trong q trình tháo máy. Cơng
c nh m l n ho c lúng tún g khi l p tr l i.
vi c này tránh
vi c tháo máy úng quy ph m, tránh nh m l n th t l c và t o i u ki n thu n l i
cho vi c l p l i sau này c n tuân theo nh ng quy t c tháo l p khi s a ch a d i ây:
c phép thá o r i m t c m máy ho c c c u nào ó khi c n s a c h a chính
- Ch
c m máy ho c c c u ó. i u này càng c bi t quan tr ng khi s a ch a máy có c p
c phép tháo toàn b máy khi s a ch a l n.
chính xác cao. Ch
- Trong q trình tháo c n phát hi n và xác nh các chi ti t h h ng và l p phi u s a
ch a trong ó ghi tình tr ng k thu t h h ng c a chi ti t.
có ch mà tháo các chi ti t

- Th ng b t u tháo t các v , n p che, t m b o v
bên trong. Khi l p thì ng c l i, chi ti t tháo sau thì l p vào tr c.
KHOA CN C KHÍ

Page 10


- Khi tháo nhi u c m máy tránh nh m l n c n ph i ánh d u t ng c m máy b ng kí
hi u riêng khi c n gi nguyên v trí t ng quan c a chi ti t.
- M i thi t b vào c m máy tháo ra ph i t
trình t tháo ã d ki n.

ng ng v i phi u s a ch a c n c vào

tháo l p các chi ti t l p ch t ho c trung gian (bánh ai, n i tr c,
dùng vam, máy ép ho c các d ng c chuyên dùng tháo.

tr c ) c n

- Khi không th dùng vam ho c các d ng c chuyên dùng
tháo l p thì cho phép
dùng búa tay, búa t thông qua t m m b ng kim lo i m u ho c g .
tháo l p các chi ti t n ng nên dùng c n tr c ho c pa l ng
c s c lao ng công nhân.
và gi m
1.3. H

tránh làm h h ng

ng d n tháo, l p chi ti t máy

Th c hi n tháo, l p c m

u máy phay c (máy cơng c )

* Trình t tháo, l p :
TT
1

N i dung
Tháo c m

Các b

c th c hi n

u máy phay - Ki m tra t ng quan thi t b ( máy phay)

c (máy công c )

- Di chuy n máy

n khu v c b o trì, s a ch a (n u

có th )
- Tháo b ph n (c m)
- Tháo các c c u và các chi ti t máy
- S p x p và phân lo i chi ti t máy
- Làm s ch các c c u và chi ti t máy
2

L pc m

u máy phay c

- L p các c c u và các chi ti t máy
- L p b ph n (c m)
- Ki m tra các b ph n và chi ti t máy ã l p.
- Rà sốt, hi u ch nh

KHOA CN C KHÍ

Page 11


1.4. S
S

tóm t t qua trình s a ch a máy
quá trình s a ch a , thay th máy (thi t b ):

Phát hi n h h ng

Ki m tra, xác nh n

xu t ph

ng án

Tháo máy

S a ch a, thay th

L p máy

Ki m tra, hi u ch nh

KHOA CN C KHÍ

Page 12


NG 2 : B O TRÌ S A CH A CÁC M I GHÉP C

CH

NH

M c tiêu:
- Trình bày

c quy trình b o trì s a ch a các m i ghép c

nh

- L a ch n úng d ng c tháo, l p.
- B o trì, s a ch a

c nh ng h h ng c a m i ghép c

nh

m b o an tồn, v sinh cơng nghi p.

-

N i dung chính:
2.1. M i ghép ren
2.1.1. Cơng d ng, phân lo i
Cơng d ng :
c s d ng
kín khít cao, th ng
- Ren tam giác là lo i ren thơng d ng nh t, có
trong các k t c u ren vít, trong bu lơng, êcu, các ng th y l c, nút ren các van tr t.
c dùng trong các c c u truy n ng nh các ví t
- Ren vng và ren thang th ng
me hành tinh, vít bàn dao c a máy cơng c , vít nâng c a máy, vít me cái c a máy ti n
ren, vít me t i, may ép, vít me trong êtơ ngu i
- Ren r ng c a th ng dùng trong các c c u ch u l c l n theo m t h
nén d ng c khí hay th y l c, các lo i k ích
- Ren cung trịn th

ng

c dùng trong các móc n i toa tàu, n i các

ng nh máy
ng ng n

c

l n
Phân lo i:
c chia làm nhi u lo i: ren tam giác, ren
- C n c theo hình d ng prơfin thì ren
vng, ren thang, ren r ng c a, ren cung tròn, ren bán nguy t, re n nh v , ren góc
c th hi n (hình 2.1).
vng .,
- C n c theo v trí thì ren

c chia làm hai lo i: ren ngoài và ren trong.

c chia làm hai lo i: ren ph i và ren trái, nh th
- C n c theo h ng xo n thì ren
hi n (hình 2.2). t ng bulơng, ren t trái qua ph i lên cao d n, là ph i ( ai c v n
vào theo chi u kim ng h ), ren t ph i qua trái cao d n, t c là ren trái ( ai c v n vào
ng c chi u kim ng h ).
- C n c theo s
u m i.
Ngoài ren th

u m i thì ren

ng dùng ra ng

c chia làm hai lo i: ren m t

i ta còn phân lo i theo b m t và theo công d ng:

- C n c theo hình d ng b m t thì ren

KHOA CN C KHÍ

u m i và ren nhi u

c chia làm hai lo i: ren tr và ren côn.
Page 13


- C n c theo cơng d ng thì ren
ren chuyên dùng.
-C nc
tiêu chu n.

theo tiêu chu n thì ren

c chia làm ba lo i: ren l p si t, ren truy n

n g và

c chia làm hai lo i: ren tiêu chu n và ren không

c chia làm ba lo i: ren h mét, ren h anh và ren ng
- Theo h th ng ren thì ren
c th hi n (hình 2.1; hình 2.3 ).
(tr ),

KHOA CN C KHÍ

Page 14

2.1.2. Các d ng h ng th
Các d ng h h ng th
- Mòn profin ren theo

ng g p c a m i ghép ren
ng g p nh t c a m i ghép ren là:
ng kính trung bình

- Gi m di n tích b m t làm vi c c a ren.
- Thân bulơng b giãn vì bi n d ng d o.
- Thân bulơng ho c vít c y b u n ho c b
- Các vòng ren b c t

t.

t do l c kéo ho c nén d c tr c t ng

t ng t.

2.1.3. Các bi n pháp s a ch a
Ren b mòn

t ho c m trên bu lơng ho c tr c có ren.

- Ti n h t ren c r i c t ren m i có kích th c nh h n, lúc này ph i thay th
c tơi c ng thì tr c khi ti n c n .
m i. N u ren c ã
- N u không cho phép gi m kích th
kim lo i ho c gia cơng c .

Ren b mịn

t, v hay m ,

c ren thì ph c h i b ng cách hàn

ai c

p ho c m

trong l (trong thân chi ti t máy).

- S a t i kích th c s a ch a b ng cách ti n, khoan ho c khoét h t ren c r i làm l i
ren m i có kích th c l n h n lúc này ph i thay bu lơng ho c vít c y.
s a ch a t m m i ghép ren trong tr ng h p ph c t p ta có th làm bu lơng
l p v i l ren mịn. Khi có d p thu n l i ph i s a
ho c vít c y h i nh nh h n l c
ch a chính th c ngay.
c s a ch a b ng chi ti t b sung: mu n v y ta khoét
- Trong tr ng h p l ren
ho c khoan l ren có h ng r ng thêm 5 -6 mm n a r i m i ti n ren b c v i kích th c
ren ban u.
Thân bu lông b cong.
tránh h h i ren. Khi n n ph i dùng m
- N n b ng bàn ép ki u vít me ho c êtô
c thay m i mà không
m m k p ch t chi ti t. Các vít c y b cong ho c ren h ng u
s a ch a.
B các ch t b n cúa ch t vào rãnh then.
- Dùng bàn ren, tarô ho c chi ti t l p ren v i nó

u bu lơng ai c b v , méo
khác b s t m .
- D a hàn
h n và v n.

c y ch t b n

ren và n n l i ren

ch n (khơng có hình dáng sáu c nh) các chi ti t

p, r i gia công c ho c ch gia công c r i dùng chìa v n có ngàm h p

Các chi ti t ren b n t. Hàn
KHOA CN C KHÍ

p ho c thay m i.
Page 15


Ren méo vì xi t ai c qu t i.
- Tu theo
m i.

h h ng mà áp d ng m t trong các bi n pháp s a ch a ã nêu ho c thay

Ch t ren (t c ren b ch t c ng không v n ra
Ngâm trong x ng ho c d u ho t vài gi
tay òn mà v n ra.

c)

n vài ngày r i dùng chìa v n n i v i cánh

2.1.4. Trình t tháo, l p m i ghép ren
TT
Công vi c
A. Tháo

N i dung

Yêu c u k thu t

1

Tháo m i ghép ren
các bu lông, ai c
l p trên chi ti t
thành m t hàng

-N i u gi a các bu lông t gi a ra
hai bên
-Tháo t ng bu lông ( ai c) t gi a
ra.
-Nh c chi ti t l p ghép ra ngồi.

-Ren, b m t l p ghép
khơng b bi n d ng.

2

Tháo m i ghép ren
bu lông, ai c l p
2 hàng và nhi u
hàng trên chi ti t

-N i d n u các bu lông ( ai c) t
gi a hai bên, ng th i n i chéo
nhau.
-Tháo t ng bu lông ai c ra.
nh c chi ti t l p ghép ra kh i
-Kê
b m t l p ghép

-L c v n các bu lông
ph i u nhau
-Ren và b m t l p
ghép không b bi n
d ng m b o an toàn.

3

Tháo m i ghép ren
bu lơng, ai c l p
thành hình trịn trên
chi ti t

-N i d n các bu lông ( ai c) theo
các v trí i x ng nhau qua tâm và
cách u nhau.

-Tháo t ng bu lông ai c ra.
-Tách nh c chi ti t l p ghép ra kh i
b m t l p ghép (m t bích ch n bi
u tr c)

-L c v n các bu lông
ph i u nhau
-Ren và b m t l p
ghép khơng b bi n
d ng m b o an tồn.

B
1
2

L p
Phân lo i chi ti t
Làm s ch và bôi
tr n chi ti t

3

L p chi ti t

C.

Ki m tra và hi u
ch nh
Ki m tra
Hi u ch nh

*
*

KHOA CN C KHÍ

-Phân lo i và l p ghép chi ti t
-R a s ch các chi ti t b ng u
khô lau s ch, bôi tr n tr c khi l p
-Quá trình l p ng c v i quá trình
tháo
-Khi l p xong bu lơng, ai c chú ý
lúc u v n bu lông b ng tay ch t.
-L c v n u và t ng d n sau 1 l t
v n.
-Khe h l p ghép kín khít và u
-V n ch t

u các bu lông

Chi ti t ph i khơ s ch
khơng có b i b n, bơi
tr n úng
L p úng trình t , ren
khơng b bi n d ng, b
n t, cong bu lông m i
ghép ch c ch n.

L c v n v a ph i.
Page 16

2.2. M i ghép chêm
2.2.1. Công d ng, phân lo i
Công d ng:
ghép ch t dùng trong m i ghép c
- Các lo i chêm dùng
i u ch nh khe h trong m i ghép ng.
- Ví d : chêm rãnh tr

nh và chêm dùng

t bàn dao máy Ti n.

Phân lo i :
- Chêm ghép ch t.
- Chêm i u ch nh có khe h .
2.2.2. Các d ng h ng th
Nh ng d ng h ng th

ng g p

ng g p c a m i ghép chêm là :

- Chêm b bi n d ng và n i l ng.
- Chêm và rãnh chêm b mòn ho c s t m .
- Các chi ti t c a m i ghép b n t.
2.2.3. Các bi n pháp s a ch a
- Các chêm h ng

u thay th ch không s a ch a.

- N u chêm b bi n d ng ít và n i l ng, có th dùng t m b ng cách óng chêm ch t
l i, nh ng cách này ch là t m th i khi ch a có chêm thay i. Vì hi n t ng này ch ng
c ng c n thi t n u dùng l i ch c ch n s l i b bi n d ng và n i
t chêm không
l ng ra.
- Các rãnh chêm b mòn ho c s t m
hàn li n r i gia cơng rãnh m i có kích th

c ra cơng r ng ra ho c l p chêm m i ho c
c ban u.

2.3. M i ghép then b ng
2.3.1. Công d ng, phân lo i

Công d ng:
l p các chi ti t má y truy n mômen xo n nh : bánh r ng,
- Th ng dùng
bánh ai, a xích... v i tr c. Nó
c dùng r ng rãi vì c u t o n gi n, ch c
ch n, d tháo l p, giá thành r ,...
Phân lo i:
+ Chia ra làm hai lo i.
KHOA CN C KHÍ

Page 17


- Then l p l ng: Then b ng, then bán nguy t, then d n h

ng.

- Then ghép c ng: then vát, then ti p tuy n,...
2.3.2. Các d ng h ng th

ng g p c a m i ghép then b ng

M i ghép then b ng truy n mô men xo n ch yêú nh 2 m t bên c a then, trong quá
trình làm vi c m i ghép then b ng th ng ph i ch u t i tr ng t ng t (khi b t u truy n
chuy n ng). Do ó, m i ghép th ng có d ng h ng nh :
- Rãnh then trên may và trên tr c b nong r ng, bi u hi n làm m i ghép then làm
vi c có
r .
- Khi ch u t i tr ng t ng t ho c khi b quá t i m i ghép then có th b c t
c chuy n ng.
con then). H u qu là m i ghép không truy n

t (bi t

2.3.3. Các bi n pháp s a ch a
Tr ng h p rãnh then trên may ho c trên tr c b nong r ng: S a l i rãnh then trên
tr c t i kích th c s a ch a sau ó làm l i con then m i. Chú ý: khi làm l i con then m i
có th
mb o
c các yêu c u c a m i ghép.
c n ch n úng v t li u t ng thích
Trong tr ng h p rãnh then trên tr c ho c trên may b nong quá r ng thì chúng ta có th
0
gia cơng l i rãnh then m i, khi gia công c n chú ý quay tr c (may ) i m t góc 90 ,

1350 ho c 1800 và gia công rãnh then m i t i v trí ó.

Tr

ng h p con then b c t

t:

- Trong tr ng h p này chúng ta x lý r t n gi n theo cách sau: l y ph n then b c t
t trên tr c và may ra sau ó gia cơng l i con then m i.
Chú ý: khi làm l i then m i c n ch n úng v t li u t
c úng u c u c a m i ghép.

ng thích

có th

mb o

2.4. M i ghép then hoa
2.4.1. Công d ng, phân lo i
Công d ng:
- Th ng dùng l p các chi ti t máy truy n mô men xo n,
ng tâm h n và d di tr t các chi ti t khác trên tr c.

m b o m i ghép

c

Phân lo i:

Theo i u ki n làm vi c c a m i ghép then hoa có th chia ra làm 2 lo i :
- Ghép c

nh: Trong ó moay

- Ghép di

ng: Moay có th tr

cc

nh trên tr c.

t d c tr c.

Theo d ng r ng thì có 3 lo i :

KHOA CN C KHÍ

Page 18


- Then hoa r ng ch nh t: Lo i này dùng khá ph bi n trong ngành c khí ch t o
máy.
- Then hoa r ng tam giác: Dùng truy n mômen không l n, th
nh.
ghép c

ng áp d ng cho m i

- Then hoa r ng thân khai: Lo i này truy n mômen xo n l n, gi m
trung chân then do có bi n d ng thân khai.

c ng su t t p

Theo cách nh tâm khi ghép chia ra:
- nh tâm theo
ng tâm cao.
-

nh tâm theo

ng kính ngồi: Dùng khi moay khơng nhi t luy n và
ng kính trong: Dùng m i ghép c n có

ng tâm cao.

ng tâm nh ng l c phân b
- nh tâm theo c nh bên: Không m b o
r ng, nên dùng trong tr ng h p truy n mômen xo n l n.
2.4.2. Các d ng h ng th

mb o

u trên

ng g p c a m i ghép then hoa

Nh ng h h ng c a m i ghép then hoa th

ng g p là:

- Mòn then trong tr c và rãnh then trong l .
- D p, v , s t m then hoa.
2.4.3 Các bi n pháp s a ch a
ng kính trong c a
- N u then hoa và rãnh then mịn ít mà m i ghép nh tâm theo
tr c thì cách s a ch a t t nh t là s a l then hoa t i kích th c s a ch a và t ng kích
th c then hoa trên tr c b ng cách s n t ng then m t theo chi u d c then.
ng kính ngồi c a
- N u then hoa và rãnh then mịn ít mà m i ghép nh tâm theo
ng
tr c thì s a ch a nh sau : S a ch a then hoa t i kích th c s a ch a.Và nâng
kính ngồi các rãnh then h p l i phù h p v i kích th c s a ch a c a chi u r ng then
hoa trên tr c.
- N u then hoa và rãnh then hoa mòn nhi u nh ng ch a quá 20 -25 % chi u r ng then
thi gia công l then hoa n kích th c s a ch a, hàn p tr c then hoa r i gia cơng theo
kích th c l then hoa.
- N u then hoa và rãnh then hoa mòn nhi u quá 20 -25 % chi u r ng then thì ta hàn
p tồn b rãnh then r i gia công rãnh then m i.
L u ý : Nh ng chi ti t ph c t p gia cơng khó kh n và t ti n, n u cịn kh n ng làm
chính xác c a
vi c, ch có m t ph n then hoa b h ng mà vi c hàn p nh h ng n
chi ti t vì v y ta ph i thay ph n tr c có then hoa.

KHOA CN C KHÍ

Page 19

2.5. Trình t tháo, l p then
TT

Cơng vi c

N i dung

A

Tháo

1

Tháo then b ng

Tháo vòng g ng, tháo buly, g p
then ra kh i rãnh then trên tr c.

2

Tháo tr c then
hoa

Tháo vịng g ng, óng bánh r ng
ra kh i tr c.

B

L p

1

Phân lo i chi ti t

-Phân lo i và l p ghép chi ti t

2

Làm s ch và bôi
tr n chi ti t

-R a s ch các chi ti t b ng d u
khô lau s ch, bôi tr n tr c
khi l p

3

L p chi ti t

-Quá trình l p ng
trình tháo

C.

Ki m tra và
hi u ch nh

*

Ki m tra

*

Hi u ch nh

KHOA CN C KHÍ

c v i quá

Yêu c u k thu t

Chi ti t không bi n d ng

Chi ti t ph i khô s ch
khơng có b i b n, bơi tr n
úng
L p úng trình t , chi ti t
khơng b bi n d ng, b n t,
m i ghép ch c ch n.

-M i ghép ph i ch c ch n, chi
ti t trên tr c không b nghiêng
l ch, bánh r ng quay êm.

Page 20