ứng dụng phương trình gues tính lượng đất mất trên đát dóc tại bản tát tây minh đà bắc hòa bình

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
---------

---------

ðÀO M NH H NG

NG D NG PHƯƠNG TRÌNH GUESS TÍNH LƯ NG
ð T M T TRÊN ð T D C T I B N TÁT - TÂN MINH
ðÀ B C - HÒA BÌNH

LU N VĂN TH C SĨ NƠNG NGHI P

Chun ngành: Qu n lý ñ t ñai
Mã s

: 60621660.52.14

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. NGUY N VĂN DUNG

HÀ N I - 2008


L I CAM ðOAN

Các k t qu c a công trình nghiên c u đ tài này là
hồn tồn trung th c, do tơi th c hi n.

Các trích d n trong lu n văn ñư c ghi rõ tên tài li u
trích d n, tác gi và ngu n g c tài li u đó.
Tơi xin chân thành c m ơn.

TÁC GI LU N VĂN

ðÀO M NH H NG

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………i


L I C M ƠN
Trong q trình đi u tra, nghiên c u đ hồn thành lu n văn,
ngồi s n l c c a b n thân, tơi cịn nh n ñư c s hư ng d n nhi t
tình, chu đáo c a Trung tâm Sinh Thái Nơng Nghi p - Trư ng ð i
h c Nông Nghi p Hà N i ñã cung c p ñ y ñ s li u ph c v cho
lu n văn.
Tôi xin bày t s c m ơn trân tr ng nh t t i giáo viên hư ng
d n khoa h c PGS. TS. Nguy n Văn Dung ñã t n tình hư ng d n,
giúp đ tơi trong su t q trình th c hi n lu n văn.
Tơi xin trân tr ng c m ơn t p th l p QLðð-K15, các th y cơ
giáo khoa Sau đ i h c, khoa Tài nguyên và Môi trư ng, trư ng ð i
h c Nông Nghi p Hà N i và ngư i thân đã nhi t tình giúp đ tơi
trong q trình th c hi n lu n văn.
TÁC GI LU N VĂN

ðÀO M NH H NG

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………ii

M CL C
L I CAM ðOAN

i

L I C M ƠN

ii

M CL C

iii

DANH M C CÁC CH

VI T T T VÀ KÝ HI U

vi

DANH M C B NG BI U

vii

DANH M C PH L C

viii

1. M ð U

1

1.1. Tính c p thi t c a ñ tài

1

1.2. M c tiêu nghiên c u

2

2. T NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U

3

2.1. Hi n tr ng xói mịn đ t trên th gi i và Vi t Nam

3

2.1.1. Di n bi n xói mịn đ t

3

trên th gi i và t i Vi t Nam

2.1.2. Nguyên nhân chính d n t i xói mịn
2.2. Các y u t

nh hư ng đ n xói mịn đ t do mưa vùng nghiên c u

8

11

2.2.1. ði u ki n t nhiên, kinh t xã h i và t p quán canh tác

11

2.2.2. Tính ch t th như ng c a ñ t

13

2.2.3. Lư ng mưa và gi mưa

13

2.2.4. ð che ph c a th m th c v t

14

2.2.5. Cây tr ng, lo i cây tr ng

16

2.2.6. Dòng ch y m t và t c đ dịng ch y

17

2.2.7. H s b o v đ t

17

2.3. Nh ng nghiên c u xói mịn đ t

Vi t Nam và trên th gi i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iii

18


2.3.1. T ng quan v nghiên c u xói mịn ñ t

Vi t Nam và trên th gi i

18

2.3.1.1. T ng quan v nghiên c u xói mịn đ t Vi t Nam

18

2.3.1.2. T ng quan v nghiên c u xói mịn đ t trên th gi i.

22

2.3.2. ng d ng mơ hình tốn và nh ng h n ch c a ng d ng mơ hình tốn
trong nghiên c u xói mịn đ t.
23
2.3. Phương pháp nghiên c u

33

4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

35

4.1. ði u ki n t nhiên và các y u t nh hư ng t i xói mịn đ t t i b n Tát xã Tân Minh - huy n ðà B c - t nh Hịa Bình
35
4.1.1 ði u ki n t nhiên

35

4.1.2 V kinh t

36

4.1.3. V m t xã h i

38

4.1.4. T p quán canh tác

40

4.1.5. Tính ch t th như ng

41

4.1.6. Lư ng mưa

41

4.1.8. Cây tr ng, lo i cây tr ng

43

4.1.9. Dòng ch y m t và t c d dòng ch y

44

4.1.10. H s b o v đ t

47

4.2. Thơng s ch y u t i khu thí nghi m

48

4.2.1 Ví tr , ñ c ñi m khu thí nghi m

48

4.2.2 K t qu ño ñ c th c t t i khu thí nghi m

52

4.4. ðánh giá, d báo lư ng đ t m t khi s d ng mơ hình

62

4.4.1. ðánh giá lư ng ñ t m t khi s d ng mơ hình

62

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………iv


4.5. ð xu t các gi i pháp gi m thi u c a dòng ch y m t t i lư ng ñ t m t
t i vùng nghiên c u b n Tát - xã Tân Minh - huy n ðà B c - t nh Hịa Bình
63
5. K T LU N VÀ KI N NGH

65

5.1. K t lu n

65

5.2. ð ngh

66

TÀI LI U THAM KH O

67

PH L C

72

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………v

DANH M C CÁC CH
Ch vi t t t

VI T T T VÀ KÝ HI U

Ch vi t ñ y đ

FAO

T ch c Nơng lương th gi i

Ơ 1:

Ơ thí nghi m s 1

Ơ 2:

Ơ thí nghi m s 2

Ơ 3:

Ơ thí nghi m s 3

Ơ 4:

Ơ thí nghi m s 4

Ơ 5:

Ơ thí nghi m s 5

Ơ 6:

Ơ thí nghi m s 6

Ơ 7:

Ơ thí nghi m s 7

Ơ 8:

Ơ thí nghi m s 8

Ơ 9:

Ơ thí nghi m s 9

K:

H s dịng ch y

Β:

H s xói mịn đ t

Qeff:

Lư ng nư c ch y tràn th c t

Q:

Lư ng nư c ch y tràn trên ñơn v di n tích tính

Ks:

H s che ph

Cs:

H s b ov đ t

STNN:

Sinh thái Nơng Nghi p

TB.

Trung bình

Ơ 1 (tt):

Ơ 1 v i lư ng đ t đo th c t

Ơ 1 (t):

Lư ng đ t tính theo mơ hình

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vi

DANH M C B NG BI U
Tên b ng

Trang

4.1.

Nhi t ñ trung bình các tháng t i B n Tát (2001 - 2004)

4.2.

S phân b các h gia đình qua thu nh p ti n m t theo ñ u ngư i 34

4.3.

S thay ñ i dân s c a B n Tát năm 1955 ñ n 2005

36

4.4.

S phân b lư ng mưa hàng tháng t i B n Tát (2000 - 2007)

39

4.5.

Phân b các d ng th c v t phát hi n

40

4.6.

Dòng ch y m t t i các ơ thí nghi m qua các năm 2000 - 2007

42

4.7.

Sinh kh i t i các ơ thí nghi m qua các năm 2000 - 2007

43

4.8.

Di n tích, chi u dài và đ d c khu thí nghi m

48

4.9.

Lư ng đ t xói mịn đo t i khu v c thí nghi m t năm 2000 - 2007 50

4.10.

H s xói mịn đ t β c a m t s ñ t ñ t chính Vi t Nam

54

4.11.

H s β và h s dịng ch y t ng ơ thí nghi m t 2000 – 2007

56

4.12.

H s che ph b m t đ t t i các ơ thí nghi m qua các năm t 2000-

khu v c B n Tát

2007
4.13.

33

67
H s b o v ñ t cho t ng ô thí nghi m qua t ng năm quan tr c t 2000-

2007

58

4.15.

K t qu ki m ch ng lư ng đ t b ng mơ hình (2000 - 2007)

4.16.

So sánh lư ng ñ t m t th c t v i lư ng đ t tính theo mơ hình t i
khu v c thí nghi m

58
60

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………vii


DANH M C PH L C
3.1.

Dòng ch y m t các ơ qua các ngày trong tháng năm 2000

3.2.

Dịng ch y m t các ô qua các ngày trong tháng năm 2001

3.3.

Dịng ch y m t các ơ qua các ngày trong tháng năm 2002

3.4.

Dòng ch y m t các ô qua các ngày trong tháng năm 2003

3.5.

Dòng ch y m t các ô qua các ngày trong tháng năm 2004

3.6.

Dịng ch y m t các ơ qua các ngày trong tháng năm 2005

3.7.

Dịng ch y m t các ơ qua các ngày trong tháng năm 2006

3.8.

Dòng ch y m t các ô qua các ngày trong tháng năm 2007

3.9.

Lư ng mưa các ơ thí nghi m qua các tháng năm 2000

3.10. Lư ng mưa các ơ thí nghi m qua các tháng năm 2001
3.11. Lư ng mưa các ô thí nghi m qua các tháng năm 2002
3.12. Lư ng mưa các ơ thí nghi m qua các tháng năm 2003
3.13. Lư ng mưa các ơ thí nghi m qua các tháng năm 2004
3.14. Lư ng mưa các ơ thí nghi m qua các tháng năm 2005
3.16. Lư ng mưa các ơ thí nghi m qua các tháng năm 2006
3.17. Lư ng mưa các ơ thí nghi m qua các tháng năm 2007
3.18. Lư ng ñ t ño ñư c t i ơ thí nghi m qua các tháng năm 2000
3.19. Lư ng ñ t ño ñư c t i ô thí nghi m qua các tháng năm 2001
3.20. Lư ng đ t đo đư c t i ơ thí nghi m qua các tháng năm 2002
3.21. Lư ng ñ t đo đư c t i ơ thí nghi m qua các tháng năm 2003
3.22. Lư ng ñ t ño đư c t i ơ thí nghi m qua các tháng năm 2004
3.23. Lư ng ñ t ño ñư c t i ơ thí nghi m qua các tháng năm 2005
3.24. Lư ng ñ t ño ñư c t i ô thí nghi m qua các tháng năm 2006

3.25. Lư ng đ t đo đư c t i ơ thí nghi m qua các tháng năm 2007

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………viii


DANH M C BI U ð , HÌNH NH

Sơ đ 4.1.

Hình th c s d ng đ t

Sơ đ : 4.2.

V trí đi m nghiên c u thí nghi m

Bi u ñ 4.1.

Lư ng mưa phân b hàng tháng qua các năm 2000 - 2007

Bi u ñ 4.2.

Sinh kh i t i các ơ thí nghi m qua các năm 2000 - 2007

Bi u ñ 4.3.

Lư ng ñ t m t th c t t ơ 1 đ n ơ 9 qua các năm 2000 - 2007

Hình nh 4.1.

Quang c nh khu v c b trí các ơ thí nghi m

Hình nh 4.1.

Quang c nh khu v c thí nghi m

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………ix


1. M

ð U

1.1. Tính c p thi t c a ñ tài
Tài nguyên ñ t th gi i nói chung và Vi t Nam nói riêng là r t có
h n, tồn l c đ a có g n 15 t ha, trong đó ch có kho ng 10% di n tích đ t
t nhiên đang đư c s d ng cho m c đích s n xu t nơng nghi p phát tri n
kinh t . Trong khi đó, dân s khơng ng ng tăng lên hàng năm, đã gây áp
l c ñ i v i s d ng ñ t ngày càng tăng trong nh ng năm g n ñây, ñ c bi t
là ñ i v i các nư c đang phát tri n trong đó có Vi t Nam. Theo quy ho ch
s d ng ñ t ñ n năm 2010 c a B Tài nguyên và Mơi trư ng, di n tích đ t
nơng nghi p tăng t

8.793.783 ha (năm 2000) lên 9.363.063 ha (năm

2010). Tuy nhiên, dân s nư c ta cũng tăng t

77.635.400 ngư i (năm

2000) lên 86.408.856 ngư i (2010). Bình quân di n tích đ t nơng nghi p
trên đ u ngư i c a c nư c l i có xu th gi m t 0,113 ha (2000) xu ng

0,108 ha (2010). Như v y, trong 10 năm (2000 - 2010), bình qn di n
tích đ t nơng nghi p gi m 50 m2/ngư i, h ng năm gi m 5 m2/ngư i. ðây
là con s còn r t khiêm t n [2].
ð t là m t b

ph n h p thành quan tr ng c a môi trư ng s ng,

khơng ch là tài ngun thiên nhiên mà cịn là n n t ng ñ ñ nh cư và t
ch c các ho t ñ ng kinh t , xã h i. ð t khơng ch là đ i tư ng c a lao
đ ng mà cịn là tư li u s n xu t không th thay th trong s n xu t nơng
lâm nghi p, đi u này càng quan tr ng ñ i v i Vi t Nam. Theo s li u
th ng kê ngày 1 tháng 7 năm 2002 c a t ng c c th ng kê nư c ta có t i
75% dân s làm nông nghi p, mà t ng di n tích đ t t nhiên kho ng 33
tri u ha, trong đó đ t đ i núi d c chi m kho ng 72%.
Bên c nh s phát tri n kinh t ñã ñem l i nh ng thành t u ñáng k ,
giá tr s n xu t và m c s ng ngư i cũng dân tăng lên rõ r t trong nh ng
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………1


năm qua. Tuy nhiên, m t trái c a s phát tri n này có tác đ ng r t l n t i
mơi trư ng nói chung và tài ngun đ t nói riêng.
Xu t phát t

nh ng th c t trên, vi c b o v ñ t, ch ng xói mịn

đang là nhu c u c p thi t hi n nay. Mi n núi Vi t Nam n m trong khu v c
nhi t ñ i gió mùa, lư ng mưa thay đ i b t thư ng c v cư ng ñ và m c
ñ . Xói mịn do mưa là m t trong nh ng ngun nhân chính d n đ n hi n
tư ng suy thối đ t và m t đ t như hi n nay. Nh ng k t qu nghiên c u v
xói mịn đ t do mưa trong giai ño n g n ñây ñã ñ t ñư c nh ng thành t u

nh t ñ nh, ñã c i thi n ñáng k và gi m thi u, ngăn ch n đư c xói mịn
trên nhi u di n tích vùng núi mi n B c. Tuy nhiên, ph n l n nh ng k t
qu nghiên c u ch y u trong ph m vi h p, chưa mang tính t ng qt và
đ c bi t chưa đưa ra đư c m t cơng th c c th cho vi c tính tốn n i suy
cho các vùng nghiên c u khác. Mà ch d ng l i nh ng s li u mang tính
chung chung cho t ng khu v c nh t ñ nh, chính đi u đó đã làm tiêu t n
cơng s c ti n c a cho nhi u khu v c nghiên c u v sau.
Xu t phát t th c t đó mà đã có nhi u tác gi nghiên c u xói mịn
dư i nhi u hình th c cũng như s d ng nhi u mơ hình khác nhau trong tính
tốn nh m đáp ng cơng trình nghiên c u. V i ñi u ki n t nhiên c a vùng
b n Tát - xã Tân Minh - huy n ðà B c - t nh Hoà Bình chúng tơi l a ch n
phương trình xói mịn Guess đ xây d ng mơ hình tính tốn vi c m t ñ t
khu v c nghiên c u, vì phương trình Guess đã đáp ng đ y đ các tham s
c n thi t c a khu v c nghiên c u. Do đó, chúng tơi ti n hành nghiên c u ñ
tài: " ng d ng phương trình Guess tính lư ng đ t m t trên ñ t d c t i b n
Tát - xã Tân Minh - huy n ðà B c - t nh Hịa Bình".
1.2. M c tiêu nghiên c u
- S d ng phương trình Guess ki m ch ng k t qu tính v i s li u đo đ c
th c t là cơ s cho vi c ng d ng mơ hình các vùng có đi u ki n tương t .
- ð xu t các gi i pháp trên cơ s v n d ng mơ hình tốn.
Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………2


2. T NG QUAN TÀI LI U NGHIÊN C U
2.1. Hi n tr ng xói mịn đ t trên th gi i và Vi t Nam
2.1.1. Di n bi n xói mịn đ t

trên th gi i và t i Vi t Nam

* Di n bi n xói mịn đ t trên th gi i trong nh ng năm g n ñây

G n như kh p m i nơi trên th gi i, xói mịn đ t đã và đang ñe d a
ñ n s ph n vinh c a con ngư i. B i v y, h u h t Chính ph c a các qu c
gia đ u ng h chương trình nghiên c u b o v ñ t m t cách tích c c.
S n xu t Nơng nghi p trên đ t d c trên th gi i là r t l n ñ i v i
m i m t qu c gia, nhưng nhìn chung cho th y hi u qu s d ng ti m năng
ñ t d c là r t h n ch do nhi u nguyên nhân khác nhau. M t trong nh ng
nguyên nhân chính d n t i s d ng khơng hi u qu đó là xói mịn do mưa
và do gió làm thối hố đ t, làm gi m đ phì c a đ t d n ñ n năng su t
cây tr ng gi m, làm thi t h i ñ n n n kinh t c a nhi u qu c gia trên th
gi i. Hàng năm ngu n lương th c canh tác trên đ t d c đã ni s ng nhi u
tri u ngư i trên th gi i. Riêng lúa nương cũng đã đóng góp 3,8% s n
lư ng lúa tồn c u, ph n l n di n tích phân b t p trung ch y u

nð

(6,2 tri u ha), Brazil (3,1 tri u ha), Indonesia (1,4 tri u ha) và r i rác

các

nư c trong khu v c kho ng 7,0 tri u ha [24].
Nghiên c u nh hư ng c a xói mịn đ t trong các giai ño n s m c a
n n văn minh cho hay ngun nhân chính gây nên s suy thối c a nhi u
qu c gia ñã tr i qua th nh vư ng là s thối hóa c a ñ t. Ngư i xưa ñã ñã
nói ñ n s c i t o ñ t: Homer khuyên nên dùng bi n pháp b hóa đ đ t
đư c ngh ; Platon thì nêu ra m i quan h gi a lũ l t và xói mịn đ t v i
vi c tài phá r ng… Virgili và Plini ñã khun nên dùng các bi n pháp
ch ng xói mịn [8].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………3

Khu v c Châu Á, nơi dân s chi m 1/2 dân s toàn c u chi m 58%
dân s th gi i, di n tích đ t nơng nghi p kho ng 20%, di n tích đ t d c
kho ng 35% t ng di n tích đ t t nhiên c a khu [23].
ð t nông nghi p khu v c ðông Nam Á kho ng 91 tri u ha, chi m
21% t ng di n tích đ t t nhiên, ñ t d c kho ng 58 tri u ha chi m kho ng
52,8% t ng di n tích đ t t nhiên [34].
Nhu c u s n xu t lương th c, th c ph m đ ni s ng dân tăng thêm
hàng năm địi h i ph i ñ y m nh thâm canh trên ñ t ñang canh tác. T ch c
FAO ch trương ti n hành m t cu c cách m ng m i ñ ñ m b o cung c p
lương th c cho nhân lo i, ñ c bi t là c i thi n ñ i s ng c a 800 tri u dân
thi u đói c a th gi i. Cu c cách m ng này quan tâm nhi u đ n tác đ ng
mơi trư ng trong vi c thâm canh cũng như s thay ñ i v s d ng ñ t [27].
Áp l c gia tăng dân s hàng năm ñang là v n ñ quan tâm hàng ñ u
ñ i v i ñ t ñai, trong khi di n tích ñ t b ng ñã khai thác g n như t i h n,
ñ t d c s là nh ng vùng ñ t mang nhi u h a h n ph c v chi n lư c phát
tri n c a nhi u qu c gia. ðây là nơi duy nh t có kh năng m r ng di n
tích s n xu t nơng lâm nghi p, đ ng th i b o v mơi trư ng s ng cho c ng
đ ng cũng như h n ch nh ng r i ro giúp cho s phát tri n b n v ng c a
các vùng h lưu.
M t ti m năng l n lao ñang n m trong các vùng ñ t d c trên th gi i
nói chung và vùng nhi t đ i nói riêng. Ch tính
Bình Dương, s

khu v c Châu Á Thái

ngư i s ng ph thu c vào canh tác trên ñ t d c chi m

kho ng 30 tri u ngư i [29].
ð i di n tiêu bi u trong vi c kh c ph c thiên tai khu v c Châu Á là

Trung Qu c. Trung Qu c là m t trong nh ng qu c gia ñang phát tri n v i
nhi u vùng r ng l n ñang b sa m c hóa, có đ n 60% dân s nư c này ñang
s ng

nh ng khu v c b nh hư ng. Trung Qu c v n

giai ño n ñ u c a s

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………4


phát tri n và còn thi u ngu n tài chính đ ch ng sa m c hóa. Vì v y, hi n
tư ng sa m c hóa

nhi u khu v c ñang di n ra m t cách nhanh chóng. V i

m t đ t nư c l n, m t ñ dân s cao và các ñi u ki n môi trư ng ph c t p,
Trung Qu c nh n th c r ng, ch ng sa m c hóa có ý nghĩa quan tr ng đ i v i
phát tri n b n v ng môi trư ng và kinh t khơng ch riêng mình mà là v n đ
tồn c u. Nh nh ng n l c liên t c, h sinh thái và nh ng sinh k c a con
ngư i

m t s khu v c c a Trung Qu c ñã ñư c c i thi n. D th o v các

chương trình hành ñ ng qu c gia nh m ch ng sa m c hóa này đ c p đ n
cơng ư c ch ng sa m c hóa c a Liên h p qu c và nó s đư c s d ng như
m t chính sách qu c gia ñ th c hi n hi u qu công ư c ch ng sa m c hóa
Liên h p qu c .
Xét v m t v t lý: xói mịn chính là m t q trình tiêu th năng
lư ng. Năng lư ng b tiêu hao khi phá v k t c u c a ñ t, làm b n t

nh ng h t đ t, t o nên dịng ch y xoáy v n chuy n các h t ñ t chà xát lên
b m t ñ t làm tăng xói mịn, chúng v n chuy n t nơi có đ cao xu ng nơi
th p hơn, t o ra các dòng ch y m t và dòng ch y ng m.
Theo m c ñ th hi n và các y u t gây xói mịn, khi nghiên c u
các nhà khoa h c ñã chia ra hai lo i xói mịn: Xói mịn đ a ch t (xói mịn t
nhiên) và xói mịn gia t c (xói mịn tăng cư ng) [8].
Xói mịn đ a ch t: Là lo i xói mịn x y ra dư i tác ñ ng c a các l c
t nhiên như nư c ch y, sóng, gió, nhi t đ , qu n th sinh v t.
Xói mịn gia t c: Là lo i xói mịn phát tri n nhanh hơn x y ra do
tác đ ng c a con ngư i.
Xói mòn do nư c là m t d ng c a xói mịn gia t c. Trong đó, bao
g m hai pha: pha tĩnh và pha ñ ng. Hai pha này có quan h ch t ch v i
nhau, nguyên nhân c a pha này s là k t qu c a pha kia và ngư c l i.
M c đ xói mịn s ph thu c nhi u vào pha đ ng, trong đó di n ra ba q
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………5


trình chính: Bóc tách các h t đ t ra kh i b m t ñ t, v n chuy n ñi nơi
khác. Như v y, theo khái ni m này thì xói mịn khơng nh ng x y ra m i
nơi trên b m t trái ñ t, theo m c ñ m nh y u khác nhau tuỳ thu c vào
lư ng mưa mà còn x y ra

b , đáy các con su i, sơng th m chí ð i

Dương nơi có nư c ch y. ðây là m t trong nh ng nguyên nhân làm m t
l p ñ t màu m , gây ra lũ quét, trư t và s t l đ t ln rình r p ñe do s
ph n th nh c a nhân lo i.
Xói mịn do nư c tác đ ng đ n 21% t ng di n tích ðơng Nam Á hay
46% di u tích b thối hóa. Tác h i t m c trung bình đ n nghiêm tr ng di n
ra r ng nh t

Trung Qu c (trên 180 tri u ha) tr phía b c nư c này,

ti u

l c ñ a n ð (trên 90 tri u ha), ph n ñ t d c bán ñ o ðơng Dương (40 tri u
ha). N u tính theo % so v i di n tích qu c gia thì xói mịn do nư c
v a đ n r t m nh x y ra

m cñ

Philippin (38%), Thái Lan (15%), Vi t Nam

(10%) và n ð (10%) [10].
K t qu cho th y

ðơng Nam Á di n tích đ t thối hóa chi m trên

45% t ng di n tích t nhiên. Trong đó, xói mịn do nư c là ch y u chi m
21% [10].
H u qu c a xói mịn đ t đó chính là thối hố ñ t, làm m t ñ phì
t nhiên c n thi t ñ s n xu t lương th c và tái t o tài nguyên sinh v t. S
thoái hố đ t do ho t đ ng c a con ngư i di n ra ph bi n trên toàn th gi i
trong vài th p niên qua. Trong s 1,5 t ha đ t nơng nghi p hi n có trên trái
đ t có kho ng 1/3 đã b thối hố [1]. Ngun nhân do gi m đ che ph
th c v t d n ñ n m t nư c và kh ng ho ng v ña d ng sinh h c.
* Di n bi n xói mịn đ t

Vi t Nam trong nh ng năm g n đây

ð c thù khí h u Vi t Nam là nóng m mưa nhi u, lư ng mưa và
cư ng đ mưa l n, bình qn 80% - 85% lư ng mưa t p trung vào mùa
mưa. Khi mưa rơi xu ng ñ t d c (R), m t ph n ng m theo tr ng l c (P1)
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………6


m t ph n b c hơi (P2) còn l i s t o thành dòng ch y (d) [5]. Như v y
phương trình cân b ng nư c s là: d = R - (P1 + P2). Trong th c t khi mưa
thì P1 h u như khơng đáng k , do v y d s t l ngh ch v i P2 và t l
thu n v i R.
Lư ng mưa l n và t p trung, kh năng th m th p nguy cơ t o dòng
ch y s càng m nh. M t khác, ngay trong tr n mưa, thơng thư ng khi m i
mưa đ t có kh năng th m m nh nhưng càng v sau t c ñ th m càng gi m
k t h p đ a hình d c, đ che ph th c v t th p t o cơ h i cho h t mưa xâm
kích vào b m t ñ t phá v c u trúc ñ t, làm b n tung các ph n t ñ t màu
m và b dòng ch y v n chuy n đi d n đ n xói mịn r a trơi x y ra m nh
m . ðây là hai quá trình ch đ o x y ra trên đ t d c

Vi t Nam, là m t

trong nh ng nguyên nhân d n đ n thối hố đ t [15].
Theo s li u th ng kê c a T ng c c khí tư ng thu văn, ch tính riêng
Mi n B c Vi t Nam hàng năm có trên 100 tri u m3 phù sa do tác ñ ng
c a xói mịn đư c h th ng sơng ngịi v n chuy n ra bi n ðơng trong đó, có
hơn 80 tri u m3 là do Sơng H ng. Căn c vào lư ng đ t b xói mịn và hàm
lư ng các ch t dinh dư ng có trong ñ t, hàng năm lư ng dinh dư ng b m t
ít nh t cũng tương đương v i: 100.000 t n phân ñ m urê, 220.000 t n
phân lân super, 50.000 t n phân K2SO4 và kho ng 5 tri u t n phân chu ng,
đó là chưa tính đ n các ngun t Ca++, Mg++ cũng b r a trôi cùng v i các
nguyên t vi lư ng khác [6]. V i lư ng đ t xói mòn và hàm lư ng dinh

dư ng b m t

m c cao ñã ñưa Vi t Nam lên hàng th 2 sau

nð v

t l di n tích đ t b thoái hoá, chi m t i 48,9% so v i t ng di n tích đ t t
nhiên c a c nư c [27].
Theo Nguy n Công Vinh và Thái Phiên, khi quan tr c xói mịn đ t
trên ba th m th c v t khác nhau: S n, Chè, C

T và cây b i k t qu

cho th y lư ng đ t b xói mịn/năm tương ng là 145,1t n/ha, 33,3 t n/ha
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………7


và 12,0 t n ha, lư ng khoáng v i lư ng N, P 2O5 và K2O m t trên ba th m
th c v t này: 145,1kg/ha, 110,0kg/ha, 31,3kg/ha; 22,9kg/ha, 16,6kg/ha, 7,3
kg/ha và 9,6 kg/ha, 4,8kg/ha, 2,6 kg/ha. ði u này nói lên kh năng đ t b
thối hố nhanh chóng khi tr ng s n n u khơng chú ý đ n vi c b sung phân
bón và áp d ng các bi n pháp k thu t b o v đ t tích c c [22].
K t qu nghiên c u xói mịn trên ơ th a thí nghi m qua 5 năm cho
th y lư ng đ t xói mịn khi canh tác các cây nơng nghi p hàng năm r t
l n. Thí nghi m

Tam ð o, Vĩnh Phúc trên ñ t d c 15% ñ c t nhiên

cho th y lư ng ñ t xói mịn là 58 t n/ha, đ t tr ng s n khơng có bi n pháp
b o v là 56 t n/ha và ñ t tr ng s n xen ñ u ñen là 53 t n/ha. T i ð ng

ðăng, L ng Sơn là 92,5 t n/ha trên ñ t có ñ d c 32% tr ng s n ñ c canh,
59,4 t n/ha

ñ t tr ng cây ăn qu theo ñư ng ñ ng m c và 5,2 t n/ha trên

ñ t r ng th sinh. T i Tây Nguyên - ð c L c lư ng đ t xói mịn trên đ t
có đ d c 12 0 ñ c m c t nhiên là 45 t n/ha, đ t tr ng cà phê có t o b n
quanh g c là 13 t n/ha và cà phê khơng có bi n pháp ch ng xói mịn 44
t n/ha [18].
Như v y, xói mịn đ t ñã làm suy gi m ñ phì c a ñ t, m t trong
nh ng nguyên nhân d n ñ n thối hố đ t phá v s phát tri n b n v ng trên
ñ t d c. V y ph i có nh ng bi n pháp canh tác như th nào ñ làm gi m
lư ng ñ t xói mịn, khơng nh ng duy trì và phát tri n di n tích canh tác trên
đ t d c mà cịn tăng h s s d ng đ t. Mu n v y các bi n pháp canh tác
này ph i ñ m b o các ch tiêu phát tri n b n v ng như: Ph i ñ m b o hi u
qu s n xu t cho bà con nơng dân, ph i đ m b o hi u qu s n xu t lâu dài
và ñư c bà con nông dân ch p nh n.
2.1.2. Ngun nhân chính d n t i xói mịn
Trong nh ng cơng trình nghiên c u khoa h c v quan h gi a tài
nguyên ñ t và nh ng thay đ i vĩ mơ v mơi trư ng, các chuyên gia ñ u c nh
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………8


báo s khan hi m tài nguyên ñ t ngày càng tăng và h u qu c a thối hố
đ t gây nh hư ng đ n lồi ngư i cịn nhanh hơn nh ng tác đ ng do thay ñ i
khí h u.
M t khác, do s c ép v dân s và nhu c u dân sinh c a ngư i dân
vùng cao nói riêng và ngư i dân trên th gi i nói chung v lương th c, th c
ph m cũng như các nhu c u khác. Trong nh ng năm g n đây đã có nhi u
di n tích r ng b tàn phá thành nương r y, thay vào đó là cây nơng nghi p

ng n ngày, canh tác du canh, du cư c a đ ng bào vùng cao h u như khơng
có bi n pháp b o v ñ t mà nhu c u v ñ t ngày càng gia tăng. ði u này ñã
làm gi m ñi ñáng k di n tích r ng t nhiên. Trên th gi i hi n có kho ng
407 tri u ha di n tích ñ t nông nghi p canh tác nh nư c tr i, thì 282 tri u
ha hi n nay đang canh tác và có kho ng 100 tri u ha ch y u n m trong
vùng nhi t ñ i m c a vùng ðông Nam Á. Ph n l n nh ng di n tích này là
đ t d c và ñ t chua nhi t ñ i, kho ng 40 - 60 tri u ha ñ t này trư c kia v n
ñư c r ng t nhiên che ph , đ n nay di n tích r ng và th m th c v t ñã b
ch t phá, ñ t làm nương r y m t ph n ñã chuy n thành cây b i và c . Chính
n n phá r ng làm m t s di n tích r ng đã b c n khơ s i đá, làm m t d n đi
l p che ph b m t ñ t, làm m t kh năng gi và th m nư c v n có c a đ t.
ðây là nh ng nguy cơ t o ra các dòng ch y tràn b m t l n trên di n r ng
khi có mưa, đi u này khơng ch gây xói mịn m nh mà cịn gây s t l , trư t
đ t và lũ quét [35]. T các nguyên nhân này, hàng năm trên th gi i do tác
ñ ng c a xói mịn, đã có kho ng 25 t t n đ t b cu n ra sơng, bi n và 5 - 7
tri u ha ñ t b m t kh năng canh tác [17]. Ch tính riêng Châu Á cũng có
kho ng 440 tri u ha đ t ch u nh hư ng c a xói mịn do nư c, trong đó 322
tri u ha là

ðơng Nam Á [33].

ðơng Nam Á, nơi có t i 52,8% di n tích đ t nơng nghi p là đ t d c,
do khai thác và s d ng v i cư ng đ cao khơng h p lý đã làm gia tăng lũ
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………9


quét, trư t và s t l ñ t

thư ng lưu, b i t các thung lũng và cơng trình

thu l i ch a nư c, làm l ng ñ ng và lũ l t

h lưu, đã bi n ðơng Nam Á

thành đi m nóng v xói mịn trên th gi i. Trong s 17 nư c ðông Nam Á,
Vi t Nam là m t trong 5 nư c có tác đ ng xói mịn do nư c

m c khá

nghiêm tr ng. Nh ng năm g n ñây, hơn 3 t t n đ t b xói mịn hàng năm
l ng đ ng

các con sơng và trong nư c bi n, đã đ y nhanh q trình phá

hu h sinh thái c a sông và vùng ven bi n, v n ñư c ñánh giá là r t ña
d ng và quý giá nh t th gi i [6].

Trung Qu c, hàng năm sơng Hồng Hà

đã v n chuy n 1,6 t m3 vào v nh Becgan,

n ð sông Brahmaputea ñã

v n chuy n 726 tri u t n và sông Indus là 435 tri u t n bùn cát s n ph m c a
xói mịn [27].
Do đ c trưng v v trí đ a lý cho nên

Vi t Nam v n đ xói mịn có

nhi u ngun nhân chính, song xói mịn do mưa x y ra là ngun nhân

chính. Mi n B c Vi t Nam có khí h u kh c nghi t mưa gió th t thư ng khó
d báo trư c, trong nh ng năm g n ñây v n ñ s t l ñ t do mưa

các vùng

trung du mi n núi ñã x y ra liên t c làm nh hư ng ñ n s n xu t nông
nghi p và lâm nghi p. M t khác, do chưa có các chính sách v ñ nh cư và tái
ñ nh cư các d án l n nên m t s vùng x y ra vi c tàn phá di n tích r ng
ñ u ngu n làm nương r y nh m m c đích ki m cái ăn, cái m c sau khi ph i
di d i t các khu nh m m c đích phát tri n kinh t c a qu c gia như: Thu
đi n Hịa Bình, thu ñi n Sơn La… ñã tác ñ ng không nh ñ n ngư i dân
sau này. Nh ng nhóm dân t c khác do di cư và ñ n ñ nh cư mu n hơn ho c
s c m nh chính tr th p hơn s ng

v trí cao hơn phù h p v i s thích văn

hố và bi n pháp canh tác c a h . V n ñ này không nh ng thi t h i v kinh
t mà còn thi t h i v con ngư i cũng r t ñáng k . Thay ñ i khí h u đi cùng
v i canh tác trên đ t d c c a bà con ñ ng bào, dân t c Mi n B c ñã và ñang
là v n đ gây nên xói mịn r a trơi, s t l nghiêm tr ng.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………10


Nh n th c đư c đi u đó đã có nhi u cơng trình nghiên c u v xói mịn
Vi t Nam trong nh ng năm qua đưa ra ñư c nhi u bi n pháp canh tác mang
tính lưu v c nh m tái t o, b o v và c i t o ñ t m ng tính kinh t cao. Song
đ áp d ng vào th c t là r t khó khăn cho các cơng trình khoa h c. C n có s
can thi p hơn n a c a chính quy n s t i và c p có th m quy n trong vi c áp
d ng các cơng trình khoa h c vào trong s n xu t b o v ñ t.
ði u này d n ñ n v n ñ du canh tái phát tri n nhi u. Du canh ñã

ñư c nghiên c u

nhi u nơi trên th gi i. M t s h c gi ñã phê phán gay

g t phương pháp canh tác này vì nó nh hư ng x u đ n mơi trư ng sinh
thái như suy gi m di n tích r ng và gia tăng xói mịn đ t. M t s h c gi
khác l i cho r ng n u tr ng tr t du canh phù h p l i có tác d ng t t đ i v i
mơi trư ng sinh thái. Khi th i gian b hoá ñ dài cho phép h i ph c ñ phì
c a đ t và h n ch xói mịn. Theo nghiên c u J.E.Spencer nghiên c u tr ng
tr t du canh

ðông Nam Á và k t lu n r ng: “khơng có h th ng nào có

hi u qu hơn trong mơi trư ng khó khăn vào trong đi u ki n sinh thái c
th như h th ng canh tác du canh” [33].
Nh ng nghiên c u g n ñây cho th y nh ng phê phán v h th ng tr ng
tr t du canh phá r ng là chưa có căn c . Vi c tr ng các cây hàng hoá

vùng

cao, vi c s d ng phân hố h c và thu c tr sâu đã và ñang nh hư ng r t
nhi u ñ n mơi trư ng như gi m di n tích r ng, suy gi m ngu n nư c, ô
nhi m và xói mịn đ t cịn m nh hơn nhi u so v i tr ng tr t du canh.
2.2. Các y u t

nh hư ng đ n xói mịn ñ t do mưa vùng nghiên c u

2.2.1. ði u ki n t nhiên, kinh t xã h i và t p quán canh tác
ði u ki n t nhiên ch u nh hư ng tr c ti p ñ n vi c xói mịn đ t t i
các khu v c khác nhau. ð i v i các vùng có đi u ki n đ a hình cao, khí h u

kh c nghi t, đ a hình u n lư n nhi u có t o ra nhi u dịng ch y khi mưa
xu ng, chính là tác nhân cho các con nư c tàn phá ñ t ñai khi có mưa. Trong
Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………11


nghiên c u xói mịn v n đ đ a hình và ví trí đ a lý là v n ñ h t s c nh y
c m. Theo s li u c a t ng c c Th ng kê do ñi u ki n t nhiên và v trí đ a lý
mà khu v c B c B có t l xói mịn đ t cao hơn nhi u so v i mi n Trung và
Nam Trung B . Vùng b n Tát - xã Tân Minh - huy n ðà B c - tinh Hịa
Bình n m trong vùng chuy n ti p gi a mi n núi Tây B c v i ñ ng B ng
B c B , đ a hình b chia c t m nh và th p d n theo hư ng Tây B c - ðơng
Nam do v y đ a hình có 3 d ng chính:
- ð a hình núi cao: Có đ cao trung bình so v i m t nư c bi n thay ñ i
t 600 - 700m.
- ð a hình núi th p chia c t ph c t p do đ t g y, có ñ cao trung
bình 200 - 300m.
- ð a hình ñ i gị xen các cánh đ ng có đ cao trung bình 40 - 100m.
ð d c là m t trong nh ng y u nh hư ng ñ n xói mịn, theo th ng kê
qu đ t các t nh mi n b c ñ t d c trên 250 chi m 51,6% và ñ t d c dư i 150
có t l 24,9%. ð t khu v c mi n b c v i t ng dày 50 - 100 cm chi m t
tr ng cao 57,6% c a toàn qu c [16].
Bên c nh y u t v đi u ki n t nhiên thì v n ñ xã h i l i nh hư ng
không nh đ n xói mịn. Khi n n kinh t phát tri n n ñ nh, ngư i dân s bi t
b o v môi trư ng s ng c a chính h hơn là giai đo n đói kém.
Bi n pháp canh tác ch ng xói mịn bao g m t t c các bi n pháp gi m
nh m t đ t m t nư c trong q trình canh tác bao g m: Canh tác theo ñư ng
ñ ng m c, tr ng theo băng, luân canh, ña canh, tr ng xen, tr ng g i, t o ñai
r ng, t g c, … Tuy nhiên ph n l n ñ ng bào dân t c canh tác nương r y là
phương th c canh tác ñã ñư c ngư i dân áp d ng nhi u ñ i nay, do v y vi c
chuy n sang phương th c canh tác b o ñ m lương th c, th c ph m, c i t o

và b o v đ t t t nhưng khơng d dàng thay ñ i. M c dù trong nh ng năm
qua m t s d án c a Nhà nư c và các t ch c phi chính ph đã gi i thi u
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………12


nhi u mơ hình canh tác b n v ng trên ñ t d c, nh m n ñ nh và nâng cao ñ i
s ng c a c ng ñ ng dân t c vùng cao trong ñó có b n Tát. Tuy nhiên, các
chương trình này thư ng chưa ñư c quan tâm nhi u ñ n phong t c t p quán
cũng như thói quen canh tác c a ngư i dân b n ñ a. Do v y h r t th ñ ng
v i nh ng thay ñ i trong các phương th c canh tác m i mà các d án mang
l i. Chính đi u đó c n có m t cái nhìn khách quan hơn v hình th c canh tác
c a ngư i dân b n đ a.
2.2.2. Tính ch t th như ng c a đ t
Tính ch t đ t quy t đ nh khơng nh đ n vi c xói mịn đ t do mưa.
Theo các nghiên c u cho th y trên các lo i ñ t khác nhau thì m c đ tàn
phá, bóc tách h t ñ t do mưa s khác nhau. Khi ñ t đư c hình thành trên
các lo i đá m khác nhau có m c đ th m th u khác nhau d n đ n kh
năng bóc tách xói mịn khác nhau. Lo i đ t hình thành trên ñá ñ Bazan có
t ng canh tác dày, ch t ñ t r n, r t khó th m th u no nư c trong th i gian
và cư ng đ mưa l n. Nói chung tính ch t đ t có tác đ ng m nh m đ n
kh năng xói mịn đ t do mưa.
2.2.3. Lư ng mưa và gi mưa
Lư ng mưa và s gi mưa s làm nh hư ng đ n m c đ bóc tách
và tàn phá đ t gây ra xói mịn đ t. T nghiên c u cho th y n u th i gian
mưa cùng v i mưa kéo dài thì m c ñ tàn phá ñ t càng cao, th m chí cịn
x y ra lũ qt trên di n r ng.
Mưa rào l n

vùng nhi t ñ i gây tai h i nhi u hơn so v i mưa nh

vùng ơn đ i. Vành đai mưa có đ c tính phá ho i cao n m

gi a 40 vĩ ñ B c

ñ n 40 vĩ ñ Nam. ð i v i cư ng ñ mưa khác nhau, m c ñ tàn phá cũng
khác nhau, khi lư ng mưa t 16 - 50mm/24gi kéo theo th i gian mưa kéo
dài làm cho các mao m ch c a ñ t trương to lên d n đ n kh năng xói mịn là
r t cao. B n Tát nói riêng và Mi n B c nói chung n m trong vành ñai nhi t
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………13


ñ i b c bán c u nên khí h u mang tính ch t khí h u nhi t ñ i gió mùa, cùng
v i ñ d c trung bình chung cao 250 t ng đ t có k t c u khơng b n nên xói
mịn đ t r t nghiêm tr ng.
Mùa khơ: T

tháng 10 đ n tháng 3 năm sau, trong giai ño n này

lư ng mưa ít, trung bình 40 mm/tháng, lư ng nư c b c hơi trung bình đ t t i
60 mm/tháng và nhi t đ trung bình 19oC.
Mùa mưa: B t ñ u t tháng 4 và k t thúc vào tháng 9, trong mùa
mưa th i ti t nóng m, mưa nhi u, lư ng mưa l n chi m 80,2% t ng
lư ng mưa c a c năm. Do ñ c thù c a mùa khô, lư ng mưa nh hơn lư ng
nư c b c hơi ñã làm cho đ t b khơ h n, k t h p v i nhi t ñ th p ñã nh
hư ng ñ n l ch mùa v và sinh trư ng c a cây tr ng. Trong th i kỳ ñ u c a
mùa mưa, b m t ñ t có đ che ph th p, lư ng mưa, cư ng ñ mưa và ñ
d c l n ñã x y ra xói mịn đ t. Ngun nhân nh hư ng l n đ n s n xu t
nơng lâm nghi p trong lưu v c và là nguyên nhân d n đ n xói mịn m t đ t
nhanh

các lưu v c.
Nói chung lư ng mưa và gi mưa có m i quan h khá ch t ch và tác

đ ng r t l n trong vi c tính tốn nghiên c u xói mịn đ t.
2.2.4. ð che ph c a th m th c v t
ðã t lâu, m i quan h gi a th m th c v t t i q trình xói mịn đã
đư c th a nh n và th m chí đã đư c đ nh lư ng hố trong phương trình m t
đ t t ng qt (phương trình xói mịn) c a Whischmeier W.H. và Smith D.D.
M t khác, công ngh vi n thám phát tri n g n ñây ñã cung c p cho các nhà
nghiên c u m t cơng c r t m nh đ nghiên c u th m th c v t cũng như s
bi n ñ i c a chúng d a trên kh năng ch p nh vi n thám ña th i gian. Nh
v y, vi c phân tích m i quan h gi a bi n ñ ng l p ph th c v t và q trình
xói mịn cho m t lưu v c tr nên kh thi.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………14


Khi các y u t trên ñã ñư c c ñ nh thì v n ñ che ph m t ñ t l i tr
nên quan tr ng hơn c . T i nh ng nơi có m c đ che ph cao v i h th ng
các lo i cây tr ng có s c ch ng ch u cao s gi m thi u vi c xói mịn bóc tách
tr c ti p các h t đ t r t nhi u. Theo nghiên c u c a ð Duy Phái vi n khoa
h c nông nghi p cho th y trên cùng di n tích n u m c ñ che ph c a th m
th c v t l n hơn thì m c đ xói mòn gi m h n, cho th y v n ñ che ph c a
th m th c v t r t quan tr ng trong phát tri n kinh t vùng đ i, ch ng thối
hóa và b o v r ng ñ u ngu n [10].
Vi c m t ñi l p ph r ng ñang hàng ngày di n ra t i các nư c ñang
phát tri n như Vi t Nam là nguyên nhân c a r t nhi u lo i tai bi n thiên
nhiên nh hư ng tr c ti p t i ñ i s ng con ngư i như xói mịn, lũ l t... ð có
th h n ch đư c tác h i c a các quá trình t nhiên này, ngồi vi c gi gìn và
phát tri n l p ph th c v t, chúng ta còn c n ph i có nh ng hi u bi t v m i
quan h gi a bi n ñ ng c a l p ph th c v t v i các q trình trên qua đó đ

ra nh ng bi n pháp can thi p h u hi u nh m gi m thi u các quá trình này và
qua ñó h n ch

nh hư ng c a chúng t i mơi trư ng s ng. M t khía c nh

không kém ph n quan tr ng là ph i tìm đư c nh ng phương pháp kh thi đ
có th theo dõi và phân tích m i quan h
đ này

y. Các nghiên c u khoa h c v v n

Vi t Nam hi n nay chưa có nhi u, ch y u t p trung vào nghiên c u

quá trình xói mịn, trong đó coi l p ph th c v t là m t nhân t có nh hư ng
tr c ti p.
C n rõ r ng quan h gi a bi n ñ ng l p ph th c v t và q trình xói
mịn là m t m i quan h c c kỳ ph c t p và r t khó có th đ nh lư ng hố
n u đư c xem xét trên góc đ h th ng. B n thân q trình xói mịn có th
đư c coi là m t h th ng v i l p ph th c v t là m t h p ph n. M t khác,
b n thân bi n ñ ng c a l p ph th c v t cũng có th đư c coi là m t h
th ng và tương tác v i h th ng xói mịn thơng qua khơng ch h p ph n l p
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Nông nghi p ………………………15