Đánh giá khả năng sinh trưởng, năng suất, chất lương của tổ hợp laicà chua lai quả nhỏ vụng xuân hè sớm và xuân hè muộn

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
----------

----------

NGUY N MAI ANH

ðÁNH GIÁ KH NĂNG SINH TRƯ NG, NĂNG SU T,
CH T LƯ NG C A CÁC T
QU NH

H P LAI CÀ CHUA LAI

V XUÂN HÈ S M VÀ XUÂN HÈ MU N 2009

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

Chuyên ngành: Di truy n và ch n gi ng cây tr ng
Mã s : 60.62.05

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. NGUY N H NG MINH

HÀ N I - 2009


L I CAM ðOAN

Tơi xin cam đoan s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn này là
trung th c và chưa h ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
Tơi xin cam đoan m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn này đã

đư c c m ơn và các thơng tin trích d n đã đư c ch rõ ngu n g c.
Tác gi lu n văn

Nguy n Mai Anh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………i


L I C M N
Tôi xin by tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Hồng Minh ngời
đà tận tình hớng dẫn, định hớng v giúp đỡ tôi về chuyên môn trong suốt thời gian
thực hiện đề t i v ho n th nh luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin chân th nh cảm ơn các thầy cô giáo trong bộ môn Di truyền v chọn
giống cây trồng - Khoa Nông học, Viện Sau đại học - trờng Đại học Nông nghiệp H
Nội đà tạo điều kiện hớng dẫn giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu để tôi
thực hiện tốt đề t i n y.
Qua đây tôi cũng xin b y tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới gia đình ngời thân, anh
em, bạn bè những ngời luôn ủng hộ, động viên tạo điều kiện cho tôi trong quá trình
học tập v thực hiện luận văn.
Tác giả luận văn

Nguyễn Mai Anh

Tr ng i h c Nụng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c b ng

v

Danh m c ñ th

viiii

1.

M

ð U

1

1.1

Tính c p thi t c a đ tài

1

1.2

M c ñích và yêu c u c a ñ tài

2

1.3

Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài

3

2.

T NG QUAN TÀI LI U

4

2.1

Ngu n g c phân lo i, giá tr c a cây cà chua

4

2.2

Tình hình nghiên c u và s n xu t cà chua trên th gi i

9

2.3

Tình hình s n xu t nghiên c u và ch n t o gi ng cà chua
Vi t Nam

24

3.

V T LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

31

3.1

V t li u nghiên c u

31

3.2

Th i gian và ñ a ñi m nghiên c u

31

3.3

N i dung nghiên c u

31

3.4

K thu t tr ng tr t

32

3.5

Các ch tiêu theo dõi

33

3.6

X lý s li u

36

4.

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

37

4.1

ð c ñi m nông h c và kh năng sinh trư ng c a các t h p cà
chua qu nh

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………iii

37


4.1.1

Các giai ño n sinh trư ng ch y u c a các t h p lai cà chua qu
nh .

37

4.1.2

ð ng thái tăng trư ng chi u cao và s lá c a cây cà chua qu nh

42

4.1.3

M t s ñ c ñi m v c u trúc cây

52

4.1.4

M t s tính tr ng hình thái và đ c ñi m n hoa

56

4.2

ð h u d c h t ph n c a các t h p lai cà chua qu nh v nóng
Xn hè mu n.

58

4.3.

Tình hình nhi m virus c a các t h p lai cà chua

60

4.4

Năng su t và các y u t c u thành năng su t

62

4.4.1

T l ñ u qu

63

4.4.2

S chùm qu trên cây

64

4.4.3

S qu trên cây

65

4.4.4

Kh i lư ng trung bình qu

68

4.4.5

Năng su t cá th

69

4.4.6

Năng su t trên ơ thí nghi m

70

4.4.7

Năng su t/ha

70

4.5

M t s ñ c ñi m v hình thái và ch t lư ng qu c a các t h p
lai cà chua

71

4.5.1

M t s ñ c đi m v hình thái qu c a các t h p lai cà chua

71

4.5.2

M t s ñ c ñi m v ph m ch t qu

74

4.6

Phân tích tương quan m t s tính tr ng ch n gi ng

78

4.7

Tuy n ch n các t h p lai tri n v ng v Xuân hè s m và Xuân

hè mu n 2009

81

5.

K T LU N VÀ ð NGH

87

5.1

K t lu n

87

5.2

ð ngh

88

TÀI LI U THAM KH O

89

PH L C

98

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………iv


DANH M C B NG
STT

Tên b ng

Trang

2. 1.

Thành ph n hố h c c a 100g cà chua

2.2.

Tình hình s n xu t cà chua trên th gi i t 2000-2005

10

2.3.

S n lư ng cà chua trên th gi i và 10 nư c ñ ng ñ u th gi i

10

2.4.

Di n tích, năng su t và s n lư ng cà chua giai ño n 2001-1005

25

4.1.

Th i gian qua các giai ño n sinh trư ng, phát ti n c a các t h p
lai cà chua qu nh v Xuân Hè s m 2009

4.2.

59

Tình hình nhi m virus c a các t h p lai cà chua lai qu nh v
Xuân hè mu n 2009 (%)

4.9.

56

ð h u d c h t ph n c a các t h p lai cà chua qu nh trong v
Xuân hè mu n 2009

4.6.

55

M t s ñ c ñi m v c u trúc cây c a các t h p lai cà chua v
Xuân Hè mu n 2009

4.5.

39

M t s ñ c ñi m v c u trúc cây c a các t h p lai cà chua v
Xuân Hè s m 2009

4.4.

38

Th i gian qua các giai ño n sinh trư ng, phát ti n c a các t h p
lai cà chua qu nh v Xuân Hè mu n 2009

4.3.

8

61

M t s đ c đi m v hình thái và ch t lư ng qu c a các t h p lai
cà chua qu nh v Xuân hè s m 2009

77

4.10. M t s ñ c ñi m v hình thái và ch t lư ng qu c a các t h p lai
cà chua qu nh v Xuân hè mu n 2009

78

4.11. Phân tích tương quan m t s tính tr ng c a các t h p lai cà chua
qu nh v Xuân Hè s m 2009

79

4.12. Phân tích tương quan m t s tính tr ng c a các t h p lai cà chua
qu nh v Xuân Hè mu n 2009
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………v

80


4.13. M c tiêu l a ch n c a các t h p lai cà chua qu nh v Xuân hè
s m 2009

82

4.14. Tóm t t v ph n l a ch n c a các t h p lai cà chua lai qu nh
v Xuân hè s m 2009

83

4.15. M t s đ c đi m nơng sinh h c c a các t h p lai cà chua tri n
v ng v Xuân hè s m 2009

84

4.16 . M c tiêu l a ch n c a các t h p lai cà chua qu nh v Xuân hè
mu n 2009

85

4.17. Tóm t t v ph n l a ch n c a các t h p lai cà chua qu nh v
Xuân hè mu n 2009

85

4.18. M t s đ c đi m nơng sinh h c c a các t h p lai cà chua tri n
v ng v Xuân hè mu n 2009
4.7.

T l ñ u qu c a các t h p lai cà chua lai qu nh v Xuân hè
s m 2009 (ñơn v : %)

4.8.

86
106

T l ñ u qu c a các t h p lai cà chua qu nh v Xuân hè
mu n 2009 (ñơn v : %)

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………vi

107


DANH M C ð
STT
4.1.

TH

Tên ñ th

Trang

ð ng thái tăng chi u cao cây c a các t h p lai cà chua lai qu
tròn v Xuân hè s m 2009

4.2.

ð ng thái tăng chi u cao cây c a các t h p lai cà chua lai qu dài
v Xuân hè s m 2009

4.3.

49

ð ng thái tăng s lá trên thân chính c a các t h p lai cà chua lai
qu tròn v Xuân hè mu n 2009

4.8.

49

ð ng thái tăng s lá trên thân chính c a các t h p lai cà chua lai
qu dài v Xuân hè s m 2009

4.7.

46

ð ng thái tăng s lá trên thân chính c a các t h p lai cà chua lai
qu tròn v Xuân hè s m 2009

4.6.

46

ð ng thái tăng chi u cao cây c a các t h p lai cà chua lai qu dài
v Xuân hè mu n 2009

4.5.

44

ð ng thái tăng chi u cao cây c a các t h p lai cà chua lai qu
tròn v Xuân hè mu n 2009

4.4.

44

51

ð ng thái tăng s lá trên thân chính c a các t h p lai cà chua lai
qu dài v Xuân hè mu n 2009

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………vii

51

1. M
1.1

ð U

Tính c p thi t c a đ tài
Cây cà chua (Lycopersicon esculentum Mill) thu c h cà (Solanaceae)

có ngu n g c t Châu Mĩ là lo i rau ăn qu có giá tr dinh dư ng cao. Qu cà
chua ñư c s d ng

nhi u phương th c khác nhau: có th dùng

ch bi n các món ăn, làm qu tươi

d ng salat,

món tráng mi ng, cà chua đóng h p

ngun qu , tương cà chua…
Vi t Nam, cây cà chua ñã ñư c tr ng t r t lâu, cho ñ n nay cà chua
v n là lo i rau ăn qu ch l c ñư c nhà nư c ưu tiên phát tri n. Ph n l n di n
tích tr ng cà chua t p trung t i các t nh ñ ng b ng Sông H ng như Hà N i,
H i Dương, Thái Bình, H i Phịng, Hưng n, Hà Tây, Nam ð nh… Hi n
nay có m t s gi ng ch u nhi t m i lai t o ch n l c có th tr ng t i mi n
Trung, Tây Nguyên và Nam B nên di n tích gieo tr ng ngày càng đư c m
r ng. Nhi u gi ng cà chua lai ghép ch t lư ng t t ñư c phát tri n m nh

ðà

L t, Lâm ð ng. M t s gi ng cà chua ch t lư ng ñã ñư c xu t kh u ra th
trư ng th gi i.

mi n B c, cà chua tr ng v Xuân hè không ch th a mãn

nhu c u cà chua trái v c a ngư i tiêu dùng mà còn cung c p nguyên li u liên
t c cho các nhà máy ch bi n, t o công ăn vi c làm cho lao đ ng nơng thơn,
đem l i hi u qu kinh t cao. Tuy nhiên, cà chua tr ng trái v g p nhi u khó
khăn như nhi t ñ , m ñ cao, mưa nhi u, không thu n l i cho cây cà chua
sinh trư ng, phát tri n, th ph n th tinh g p khó khăn, cây d nhi m các lo i
sâu b nh.
Ngày nay, khi ngu n lương th c ñã ñư c ñáp ng tương ñ i ñ y ñ thì
nhu c u v rau ngày càng tăng. Ngư i tiêu dùng khơng ch u c u đư c đáp
ng rau an tồn, ch t lư ng cao mà cịn phù h p v i nhi u phương th c s
d ng như ăn tươi, đóng h p, ch bi n các món ăn… Chính vì th mà nhu c u

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………1


v cà chua qu nh c a ngư i tiêu dùng cũng không ng ng tăng lên. Cà chua
qu nh d tr ng, tr ng ñư c nhi u v trong năm, sai qu v i giá bán thư ng
cao g p 2-3 l n cà chua thông thư ng nên hi u qu ñưa l i r t cao. Tuy nhiên
nh ng nghiên c u v gi ng cà chua qu nh và s lư ng m u gi ng này
nư c ta chưa nhi u, trên th trư ng có m t s ít các gi ng như: VR2, TN061,
gi ng lai F1 TN040, gi ng lai F1 Thúy H ng 1657, gi ng lai F1 HT144.
Do v y, đ góp ph n làm phong phú thêm cho b gi ng cà chua qu
nh , chúng tôi ti n hành nghiên c u ñ tài : “ðánh giá kh năng sinh trư ng,
năng su t, ch t lư ng c a các t h p lai cà chua qu nh v Xuân Hè s m

và Xuân Hè mu n 2009”.
1.2

M c đích và u c u c a ñ tài

1.2.1 M c ñích
Xác ñ nh kh năng sinh trư ng, phát tri n, năng su t ch t lư ng c a các
t h p lai cà chua qu nh t đó ch n ra các t h p lai có tri n v ng phát tri n
t t

v Xuân Hè s m và Xuân Hè mu n.

1.2.2 Yêu c u
- ðánh giá kh năng sinh trư ng, các đ c đi m hình thái c u trúc cây
c a các t h p lai cà chua qu nh

hai v tr ng khác nhau.

- ðánh giá ñ h u d c h t ph n c a các t h p lai cà chua qu nh v
nóng Xuân hè mu n.
- ðánh giá tình hình nhi m virus trên ñ ng ru ng theo các tri u tr ng
quan sát trên cây qua các l n theo dõi.
- ðánh giá các y u t c u thành năng su t và năng su t c a các t h p
lai cà chua qu nh

hai v tr ng khác nhau.

- ðánh giá m t s ñ c ñi m hình thái qu , m t s ch tiêu v ch t lư ng
qu c a các t h p lai cà chua qu nh

hai th i v .

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………2


1.3

Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài

1.3.1 Ý nghĩa khoa h c
- Xác ñ nh ñư c nh ng t h p lai cà chua qu nh cho năng su t cao,
ch t lư ng t t, ng n ngày, thu qu t p trung, nhanh chín, đ chín đ t t làm
cơ s cho công tác ch n t o gi ng cà chua tr ng trái v .
- K t qu nghiên c u c a đ tài góp ph n b sung thêm nh ng tài li u
khoa h c, ph c v cho công tác nghiên c u, gi ng d y.
1.3.2 Ý nghĩa th c ti n
- Xác ñ nh ñư c nh ng t h p lai cà chua qu nh t t ñáp ng ñư c yêu
c u s n xu t cà chua trái v , làm cơ s cho vi c b trí cơ c u cây tr ng, tăng
hi u qu s d ng ñ t cũng như thu nh p cho ngư i nông dân.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………3


2. T NG QUAN TÀI LI U
2.1

Ngu n g c phân lo i, giá tr c a cây cà chua

2.1.1 Ngu n g c, phân b c a cây cà chua
Nhi u nghiên c u cho r ng quê hương c a cà chua

d c theo b

bi n Thái Bình Dương, t

vùng Nam M ,

qu n ñ o Galapagos t i Chi Lê

(Nguy n Văn Hi n, 2000) [8].
Các nhà nghiên c u có nhi u ý ki n khác nhau v ngu n g c c a cây cà
chua tr ng. Tuy nhiên nhi u tác gi

khác nh n ñ nh L.esculentum

var.cerasiforme (cà chua anh ñào) là t tiên c a loài cà chua tr ng. Theo các
nghiên c u c a Jenkins (1948), có th d ng này ñư c chuy n t Pêru và
Ecuado t i nam Mehico [8]. Trư c khi Crixitop Colong tìm ra Châu M thì
Peru và Mehico đã có tr ng cà chua,

đó nó đã đư c ngư i dân b n x thu n

hóa và c i ti n. Các nhà th c v t h c Decadolle (1984), Mulle (1940),
Luckwill (1943), Breznev (1955), Becker - Dilinggen (1956)… ñ u th ng
nh t cho r ng cây cà chua có ngu n g c

bán ñ o Galapagos,

Peru, Equado,

Chile. Tuy nhiên Mehico là ñ t nư c ñ u tiên tr ng tr t hóa cây này. Có 3

ch ng c đáng tin c y ñ kh ng ñ nh Mehico là trung tâm kh i nguyên tr ng
tr t hóa cây cà chua:
- Cà chua tr ng ñư c b t ngu n t Châu M .
- ðư c tr ng tr t hóa trư c khi chuy n xu ng Châu Âu và Châu Á.
- T tiên c a cà chua tr ng ngày nay là cà chua anh ñào (L.esculentum
var.cerasiforme) ñư c tìm th y t vùng nhi t ñ i, c n nhi t ñ i Châu M , sau
đó đ n vùng nhi t đ i Châu Á và Châu Phi [4].
L ch s phát tri n và du nh p cà chua vào các nư c trên th gi i là khác
nhau.

Châu Âu cây cà chua b t ñ u du nh p vào t th k 16 do nh ng nhà

buôn Tây Ban Nha, B ðào Nha. Năm 1554, Andrea Mattioli nhà dư c li u

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………4


h c ngư i Italia m i ñưa ra nh ng d n ch ng xác ñáng v s t n t i c a cây
cà chua trên th gi i và đư c ơng g i là “pomid’ oro” sau đó đư c chuy n
vào ti ng Italia v i cái tên “tomato”. Ngư i Pháp g i cà chua là “pomme
d’amour” (qu táo tình yêu). M c dù có nhi u tên g i khác nhau nhưng th i
b y gi cà chua ch ñư c tr ng ph bi n dư i d ng cây c nh v i màu s c qu
đ p vì ngư i ta cho r ng trong cà chua có đ c do cà chua là thành viên trong
h cà, có h hàng v i cây cà ñ c dư c. ð u th k 18 các gi ng cà chua ñã tr
nên phong phú và ña d ng, nhi u vùng ñã tr ng cà chua làm th c ph m. Cu i th
k 18, cà chua m i ñư c dùng làm th c ph m Nga và Italia.
Vào th k 18 cà chua ñư c ñưa vào Châu Á nh các lái buôn ngư i Châu
Âu và th c dân Hà Lan, B ðào Nha, Tây Ban Nha. ð u tiên là Philippin, đ o
Java và Malaysia, sau đó ñ n các nư c khác và tr nên ph bi n [58].
Cà chua du nh p vào Vi t Nam t th i th c dân Pháp chi m ñóng, t c là

vào kho ng hơn 100 năm trư c ñây, và ñư c ngư i dân thu n hóa tr thành cây
b n đ a. T đó cùng v i s phát tri n c a xã h i thì cây cà chua đang ngày càng
tr thành m t cây tr ng có giá tr kinh t và giá tr s d ng cao Vi t Nam.
2.1.2 Phân lo i
Cà chua thu c chi Lycopersicon Tour, h

cà (Solanaceae). Chi

lycopersicon Tour ñư c phân lo i theo nhi u tác gi : Muller (1940), Daskalov
và Popov (1941), Luckwill (1943), Lehmann (1953), Brezhnev (1955, 1964).
M thư ng dùng phân lo i c a Muller,

Châu Âu, Liên Xô (cũ) thƣ ng

dùng phân lo i c a Bzezhnev. V i cách phân lo i c a Brezhnev (1964), chi
Lycopersicon Tour ñƣ c phân làm 3 loài thu c hai chi ph [8].
- Subgenus 1 - Eriopersicon: Chi ph này g m các loài d i, cây d ng
m t năm ho c nhi u năm, g m các d ng qu có lông, màu tr ng, xanh lá cây
hay vàng nh t, có các v t màu atoxian hay xanh th m. H t dày khơng có lơng,
màu nâu...Chi ph này g m 2 loài và các lo i ph .

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………5


1. Lycopersicon peruvianum Mill
1a. L. Peruvianum var. Cheesmanii Riloey và var. Cheesmanii f. minor
C. H. Mull. (L. esc. Var. minor Hook).
1b. L. peruvianum var. dentatum Dun.
2. Lycopersicon hirsutum Humb. Et. Bonpl.
2a. L. hirsutum var. glabratum C. H. Mull.

2b. L. hirsutum var. glandulosum C. H. Mull.
- Subgenus 2 - Eulycopersicon. Các cây d ng m t năm, qu khơng có
lơng, màu ñ ho c ñ vàng, h t m ng, r ng ...chi ph này g m m t loài.
3. Lycopersiconesculentum Mill. Loài này bao g m 3 lo i ph .
a) L.esculentum Mill.ssp. spontaneum Brezh: Cà chua d i, bao g m hai
d ng sau.
- L.esculentum var.pimpinellifolium Mill. (Brezh).
- L.esculentum var. racemigenum (Lange), Brezh.
b) L.esculentum Mill.ssp.subspontaneum - cà chua bán hoang d i, g m
5 d ng sau.
- L.esculentum var.cersiforme (A Gray) Brezh - cà chua anh ñào.
- L.esculentum var. pyriforme (C.H. Mull) Brezh - cà chua d ng lê.
- L.esculentum var. pruniforme Brezh - cà chua d ng m n.
- L.esculentum var. elongatum Brezh - cà chua d ng qu dài.
- L.esculentum var. succenturiatum Brezh - cà chua d ng nhi u ô h t.
c) L.esculentum Mill. ssp. cultum - cà chua tr ng, có 3 d ng sau:
- L.esculentum var. vulgare Brezh.
- L.esculentum var. validum (Bailey) Brezh.
- L.esculentum var. grandiflium (Bailey) Brezh.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………6


2.1.3 Giá tr dinh dư ng và giá tr y h c
Cà chua là lo i rau ăn qu có giá tr dinh dư ng cao, ch a nhi u gluxit,
nhi u axit h u cơ và nhi u lo i vitamin c n thi t cho cơ th con ngư i. Theo
các nhà dinh dư ng h ng ngày m i ngư i s d ng 100- 200g cà chua s th a
mãn nhu c u các vitamin c n thi t và các ch t khoáng ch y u.
Khơng nh ng có giá tr to l n v m t dinh dư ng mà cây cà chua cịn
có giá tr trong y h c. Theo Võ Văn Chi (1997), cà chua có v ng t, tính mát,

có tác d ng t o năng lư ng, tăng s c s ng, làm cân b ng t bào, gi i nhi t,
ch ng ho i huy t, kháng khu n, ch ng đ c, ki m hố máu có dư axit, hồ tan
ure, th i ure, đi u hồ bào ti t, giúp tiêu hoá d dàng các lo i b t và tinh b t.
Dùng ngồi đ ch a tr ng cá, m n nh t, viêm t y và dùng lá ñ tr v t ñ t c a
sâu b . Ch t tomarin chi t xu t t lá cà chua khơ có tác d ng kháng khu n,
ch ng n m, di t m t s b nh h i cây tr ng [20].
Trong cà chua cịn có ch t Lycopen - thành ph n t o nên màu ñ c a qu
cà chua - giúp gi m nguy cơ m c b nh tim m ch. Hàm lư ng ch t này nhi u hay
ít ph thu c vào đ chín c a qu và ch ng lo i cà chua. ðây là m t ch t oxi hóa
t nhiên m nh g p 2 l n so v i beta-caroten và g p 100 l n so v i vitamin E.
Lycopen liên quan ñ n vitamin E ñã ñư c ch ng minh là có th ngăn ng a ung
thư ti n li t tuy n [58]. Ngoài ra n u s d ng nhi u cà chua thì t l oxi hóa làm
hư các c u trúc sinh hóa c a AND gi m xu ng th p nh t [6].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………7


B ng 2. 1. Thành ph n hoá h c c a 100g cà chua
Thành ph n

Qu chín t nhiên

Nư c ép t nhiên

Nư c

93,76g

93,9g

Năng lư ng

21Kcal

17Kcal

Ch t béo

0,33g

0,06g

Protein

0,85g

0,76g

Carbohydrates

4,46g

4,23g

Ch t xơ

1,10g

0,40g

Kali

223mg

220mg

Photpho

24mg

19mg

Magie

11mg

11mg

Canxi

5mg

9mg

Vitamin C

19mg

18,30mg

Vitamin A

623IU

556IU

Vitamin E

0,38mg

0,91mg

Niacin

0,628mg

0,67mg

Ngu n: USDA Nutrient Data Base [73].
2.1.4 Giá tr kinh t
Qu cà chua v a có th dùng ñ ăn tươi, n u nư ng v a là nguyên li u
cho ch bi n công nghi p v i các lo i s n ph m khác nhau. Do đó, v i nhi u
nư c trên th gi i thì cây cà chua là m t cây tr ng mang l i hi u qu kinh t
r t cao và là m t hàng xu t kh u quan tr ng.
Theo FAO (1999) ðài Loan h ng năm xu t kh u cà chua tươi v i t ng
tr giá là 952000 USD và 48000 USD cà chua ch bi n. Lư ng cà chua trao
ñ i trên th trư ng th gi i năm 1999 là 36,7 t n trong đó cà chua đư c dùng
d ng ăn tươi ch 5-7%.

M (1997) t ng giá tr s n xu t 1ha cà chua cao

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………8


hơn g p 4 l n so v i lúa nư c, 20 l n so v i lúa mì [4].
Vi t Nam m c dù cà chua m i ñư c tr ng kho ng trên 100 năm nay
nhưng nó đã tr thành m t lo i rau ph bi n và ñư c s d ng r ng rãi, di n
tích tr ng hàng năm bi n đ ng t 12-13 nghìn ha. Theo s li u đi u tra c a
phòng nghiên c u th trư ng Vi n nghiên c u rau qu , s n xu t cà chua
ð ng b ng sông H ng cho thu nh p bình qn 42,0-68,4 tri u đ ng/ha/v v i
m c lãi thu n 15-25 tri u ñ ng/ha, cao g p nhi u l n so v i tr ng lúa.
2.2

Tình hình nghiên c u và s n xu t cà chua trên th gi i

2.2.1 Tình hình s n xu t cà chua trên th gi i
Cây cà chua tr ng tuy có l ch s phát tri n tương ñ i mu n nhưng có
kh năng thích ng r ng và giá tr s d ng cao nên hi n nay nó đư c tr ng
r ng rãi trên kh p th gi i ñang ngày càng ñư c ưa chu ng và tr thành m t
trong nh ng cây tr ng mang l i giá tr kinh t cao cho nhi u nư c trên th
gi i. ðã có nhi u gi ng m i ra ñ i ñáp ng ñư c nhu c u ngày càng cao c a
con ngư i c v s lư ng và ch t lư ng.
Theo FAO (2005), hi n nay có t i 150 nư c tr ng cà chua v i di n tích
4.570.869 ha, năng su t trung bình là 27,222 (t n/ha), s n lư ng là
124.426,995 t n.
Cũng theo th ng kê c a FAO (2005), Trung Qu c là nư c có s n lư ng
nhi u nh t ư c ñ t kho ng 31 tri u t n. M có s n lư ng đ ng th 2 v i kho ng
11 tri u t n tăng 22% so v i năm 2001, s n lư ng tăng ch y u do tăng di n tích
gieo tr ng, s n ph m cà chua ch bi n cu M ch y u là s n ph m cơ đ c. S n
lư ng cà chua ch bi n c a Italia ư c tính đ t 4,7 tri u t n, tăng nh so v i năm

2001 nh năng su t tăng.
Tây Ban Nha s n xu t ñ t 1,45 tri u t n s n lư ng cà chua ch bi n, th p
hơn năm 2001 không ñáng k . Giá th trư ng cà chua ch bi n t i Tây Ban
Nha kho ng 47,30 USD/t n trong niên v 2001-2002 và 45,75 USD/t n niên
v 2002-2003.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………9


B ng 2.2. Tình hình s n xu t cà chua trên th gi i t 2000-2005
Năm
Di n tích (ha)
Năng su t (t n/ha)
2000
3.750.176
27,192
2001
3.745.229
26,770
2002
3.998.219
27,005
2003
4.118.398
27,921
2005
4.570.869
27,222
(Ngu n FAO Database Static 2006)

S n lư ng (1000 t n)

101.975,637
100.295,346
107.972,098
116.943,619
124.426,995

S n lư ng cà chua ch bi n c a Th Nhĩ Kỳ ñ t kho ng 1,45 triê t n
trong năm 2002, tăng 12% so v i 2001. S n lư ng cà chua cơ đ c c a Th
Nhĩ Kỳ 2002 đ t kho ng 220000 t n tăng 30% so v i 2001. Xu t kh u tăng
10% do giá bán cao hơn.
Ngồi ra m t s nư c có kh i lư ng s n xu t l n khác g m: Brazil v i
s n lư ng ư c tính ñ t kho ng 1,27 tri u t n tăng 20% so v i năm 2001 do tăng
di n tích và áp d ng thành công các thành t u v b o v th c v t, ch n t o gi ng.
B ðào Nha ñ t kho ng 972000 t n tăng 6% so v i năm 2001, năng su t trung
bình 78 t n/ha tăng 20% so v i năm trư c nh th i ti t thu n l i.
B ng 2.3. S n lư ng cà chua trên th gi i và 10 nư c ñ ng ñ u th gi i
Qu c gia
1995
2000
Th gi i
87.592,093 108.339,598
Trung Qu c
13.172,494
22.324,767
M
11.784,000
11.558,800
Th Nhĩ Kỳ
7.250,000
8.890,000

nð
5.260.000
7.430,000
Italy
5.182,000
7.538,100
Ai C p
5.034,179
6.785,640
Tây Ban Nha
2.841,100
3.766,328
Braxin
2.715,016
2.982,840
Iran
2.403,367
3.190,999
Mêhico
2.309,968
2.086,030
(Ngu n FAO Database Static 2006)

2003
116.943,619
28.842,743
10.522,000
9.820,000
7.600,000
6.651,505

7.140,195
3.947,327
3.708,600
4.200,000
3.148,136

2005
124.426,995
31.644,040
11.043,300
9.700,000
7.600,000
7.087,016
7.600,000
4.651,000
3.396,767
4.200,000
2.800,115

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………10


Ta có th th y r ng cà chua đư c s n xu t ch y u
nhi t ñ i. Cà chua s n xu t

các nư c ôn ñ i và á

Châu M , Châu Âu thư ng ñư c ch bi n thành

các d ng s n ph m khác nhau như cà chua đóng h p, cà chua cơ đ c… Xu t

kh u cà chua cơ đ c

Châu Âu chi m t i 56% lư ng xu t kh u trên toàn th

gi i. S n lư ng cà chua Châu Á và Châu Phi cao nhưng do ch t lư ng khơng
đ ng đ u nên ch y u ñư c tiêu th t i ch .
2.2.2 Tình hình nghiên c u cà chua trên th gi i
L ch s công tác ch n t o gi ng cà chua trên th gi i b t ñ u

Châu

Âu v i nh ng ti n b ban đ u v dịng, gi ng. Năm 1860 nh ng gi ng cà
chua m i ñã ñư c gi i thi u

M . Năm 1863, 23 gi ng cà chua đư c gi i

thi u trong đó gi ng Trophy đư c coi là gi ng có ch t lư ng t t nh t.
Chương trình th

nghi m c a Liberti Hyde Bailey t i trư ng nông

nghi p Michigan (M ) b t ñ u t năm 1886, tác gi ñã ti n hành ch n l c,
phân lo i gi ng cà chua tr ng tr t. T năm 1870 ñ n 1893, A.W.Livingston ñã
gi i thi u 13 gi ng cà chua tr ng tr t ñư c gi i thi u theo phương pháp ch n l c
cá th . Kho ng hơn 200 năm trư c vi c ch n t o gi ng cà chua tr ng riêng cho
các vùng, ch n gi ng ch u b nh đã có nhi u ti n b . Ngư i Italia là nh ng ngư i
ñ u tiên phát tri n các gi ng cà chua m i này. Sau đó ngư i ta chú ý hơn ñ n
vi c ch n gi ng cà chua theo m c đích s d ng riêng. Nhìn chung hi n nay
hư ng ch n t o gi ng cà chua trên th gi i ph thu c vào đi u ki n khí h u đ t
ñai c a t ng vùng, k thu t canh tác hay nhu c u ch bi n, ăn tươi mà xác đ nh

s đa d ng trong cơng tác ch n t o lo i cây tr ng này. Nh ng gi ng cà chua m i
ph i có năng su t cao, n ñ nh, m m d o sinh thái, ch ng ch u m t s b nh cơ
b n c a t ng vùng s n xu t. Cu i th k XIX có trên 200 dịng, gi ng cà chua đã
đư c gi i thi u r ng rãi (theo T Thu Cúc, 2000) [3].
Nhi u cơng trình nghiên c u c a trung tâm nghiên c u và phát tri n rau
Châu Á (AVRDC) cho th y nh ng gi ng cà chua ch n t o trong đi u ki n ơn
đ i khơng thích h p v i đi u ki n nóng m vì s t o nh ng qu kém ch t lư ng
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………11


như có màu đ nh t, n t qu , v nh t ho c chua…(Kuo và cs, 1998) [58]. Theo ý
ki n c a Anpachev (1978), Iorganov (1971), Phiên Kì M nh (1961) (d n theo
Ki u Th Thư, 1998) [27] thì xu hư ng ch n t o gi ng cà chua m i là:
+ T o gi ng chín s m ph c v cho s n xu t v s m
+ T o gi ng cho s n lư ng cao, giá tr sinh h c cao, dùng làm rau tươi
và nguyên li u cho ch bi n đ h p
+ T o gi ng chín ñ ng lo t thích h p cho cơ gi i hóa
+ T o gi ng ch ng ch u sâu b nh
Cho ñ n nay các nhà khoa h c trên tồn th gi i v n đang ti p t c ti n hành các
nghiên c u và th nghi m ñ t o ra các gi ng cà chua m i nh m ñáp ng cho s ñòi h i
ngày càng kh t khe c a con ngư i, ph c v t t nh t cho nhu c u c a con ngư i.
2.2.2.1 M t s nghiên c u v gi ng cà chua qu nh trên th gi i
Nhi u nghiên c u th nghi m gi ng cà chua qu nh ñã ñư c ti n hành
AVRDC-TOP, Trư ng ð i H c Kasetsart, phân vi n Kamphaeng Saen,
Thái Lan. Trong đó nhi u m u gi ng đư c đánh giá có ch t lư ng r t t t k t
h p v i đ c tính ch u nóng, năng su t cao và ch ng ch u b nh như: các gi ng
lai cà chua Anh ðào CHT104, CHT92 và CHT105 có năng su t cao, ch ng
ch u b nh t t, màu s c ñ p, hương v ngon, qu ch c (Wangdi 1992) (Trích
d n theo Tr n Th Minh H ng, 1999) [7]; các gi ng PT4225, PT3027,
PT4165, PT4446, PT4187, PT4121, v a cho năng su t cao, v a có ch t lư ng

t t, hàm lư ng ch t khô cao, màu s c ñ ñ u, qu ch c, ch ng b nh và ch ng
n t qu (Chu Jinping 1994) [44]; gi ng FMTT3 cho năng su t 66,75 t n/ha,
ch t lư ng qu t t, hàm lư ng ch t hoà tan cao (5,380 Brix), qu ch c, t l
qu n t th p (5,79%) (Kang Gaoquiang, 1994) [59].
Gi ng cà chua Anh ðào CHT 267 và CHT 268 có năng su t cao (52,3
t n/ha và 46,63 t n/ha), hàm lư ng ch t hoà tan cao (6,6-6,70 Brix) và hàm
lư ng ñư ng cao, hương v ngon và r t ng t, r t thích h p cho ăn tươi (Zhu
Guopeng 1995)(Trích d n theo Tr n Th Minh H ng, 1999) [7].
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………12


Năm 1995-1996, 11 gi ng cà chua qu nh ñã ñư c ñánh giá trong thí
nghi m ñ ng ru ng c a ARC-AVRDC có tr s t i Kamphaengsaen Campus,
ð i h c Kasetsart, Nakhon Pathorn, Thái Lan. Gi ng CH156 ñã cho năng su t
cao nh t ñ t 44,53 t n/ha.
nh t

nh hư ng c a côn trùng ñ n kh i lư ng qu th p

CH155 là 7,47g/cây. Gi ng CH151, CH153 và CH156 có kh năng

b o qu n cao trong ñi u ki n phòng l nh [64].
Theo Dr.G.Kuo (1998) [58], gi ng cà chua ăn tươi mini màu ñ , tr ng
trong v Xuân cho năng su t ñ t 42,1-45,8 t n/ha ñ Brix 6,48-6,83, tr ng
trong v Hè Thu ñ t năng su t 17,7-21 t n/ha đ Brix 5,25-5,85. ðó là các
gi ng CHT 1126, CHT1127 và CHT1120. Các gi ng CHT1190, CHT1200 và
CHT1201 v a có đ

Brix trên 6,25 v a có hàm lư ng Betacarotene,

Lycopene khá cao, đi u này r t có ý nghĩa trong dinh dư ng con ngư i.
Tháng 12/2002 CHT1127 ñã ñư c Hi p h i Nơng Nghi p ðài Loan đ t tên là
gi ng Tainan ASVEG-No11 [35].
Theo báo cáo t ng k t nghiên c u c a Trung Tâm nghiên c u và phát
tri n rau Châu Á (AVRDC) (2002),(2003) [33, 36] ñã nghiên c u, ñánh giá 8
gi ng cà chua qu nh (cherry tomato) như CLN2545, CLN254DC... năng
su t 15 t n/ha, 20 gi ng cà chua ch t lư ng cao ph c v ch bi n (Processing
tomato) như CLN2498-68, CLN2498-78... ñ t năng su t trên 55 t n/ha và 9
gi ng cà chua ph c v ăn tươi, n u chín như: Taoyuan ; Changhur, Hsinchu2...
năng su t ñ t 70 t n/ha.
Năng su t cà chua s gi m ñáng k n u b nhi m virus xoăn lá (ToLCV)
vào th i gian ra hoa. Năm 2002, 2003; 5 gi ng cà chua lai qu nh màu ñ ,
kháng virus xoăn lá (ToLCV) là CHT1312, CHT1313, CHT1372, CHT1374,
CHT1358 và gi ng ñ i ch ng Tainan-ASVEG No.6 ñã ñư c ti n hành th
nghi m, ñánh giá

4 ñ a ñi m (AVRDC, Annan, Luenbey, Sueishan). K t

qu cho th y t l nhi m virus c a các dòng CHT là r t th p (dư i 5% năm
2002 và dư i 11% năm 2003), trong khi đó t l nhi m virus c a gi ng ñ i
ch ng là r t cao (74-100% năm 2002 và 86,5-100% năm 2003) [35, 36].
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………13


D a trên k t qu nghiên c u c a PYTs, năm 2003 ðài Loan ñã ñưa vào
s n xu t gi ng cà chua lai qu nh CHT1200 - ñư c phát tri n b i AVRDC
và CHT1200 ñã chính th c ñư c ñ t tên là Hualien-ASVEG No.13. CHT1200
có qu màu vàng cam khi chín, giàu ß-carotene (2,8 mg/100 g), qu d ng oval,
ch c, t l n t qu th p, có kh năng kháng ToMV và n m héo rũ Fusarium
ch ng 1 và 2 [36].

ð tuy n ch n gi ng cà chua lai qu nh tri n v ng cho s n xu t v Hè
Trung tâm nghiên c u và phát tri n rau châu Á đã ti n hành thí nghi m v i 5
gi ng cà chua lai qu nh có kh năng kháng virus ToLCV qu khi chín có
màu đ là CHT1312, CHT1313, CHT1358, CHT1372, CHT1374 và gi ng
đ i ch ng là Tainan-ASVEG No.6. Thí nghi m ñư c ti n hành t 06/2002
ñ n 24/06/2004 (v i nhi t ñ ngày ñêm là 28,1oC/19,6oC và t ng lư ng mưa
210 mm), thí nghi m đư c b trí theo ki u RCBD v i 4 l n nh c l i. K t qu
cho th y gi ng CHT1372 ñ t năng su t cao nh t 54,5 t n/ha, ti p ñ n là
CHT1312 và CHT1358 v i năng su t l n lư t là 53,6 t n/ha và 53,3 t n/ha
trong khi đó ñ i ch ng Tainan-ASVEG No.6 ch ñ t 28,2 t n/ha. Các gi ng
CHT này đ u có t l nhi m virus xoăn lá (ToLCV) th p (2,6-7,8%) trong khi
99% gi ng ñ i ch ng b nhi m b nh. CHT1358 có qu nh nh t (11,8g/qu )
nhưng l i có kh năng cho thu qu dài nh t và ñ t 8,18oBrix [38].
Tháng 12/2004, d a trên k t qu nghiên c u c a PYTs, ðài Loan ñã
ñưa vào s n xu t gi ng cà chua lai qu nh CHT1201 - ñư c phát tri n b i
AVRDC và CHT1201 đã chính th c ñư c ñ t tên là Hualien-ASVEG No.14.
ðây là gi ng cà chua có hàm lư ng ß-carotene cao (2,7 mg/100g), qu khi
chín có màu vàng cam, qu d ng thuôn dài, qu ch c t l n t qu th p và
kháng ToMV và Fusarium ch ng 1 và 2 [38].
Tháng 01 năm 2007 dòng cà chua qu nh màu vàng CHT1417 đã
đư c cơng nh n là gi ng m i và ñư c ñ t tên là ‘Hualien Asveg 21’. ðây là
gi ng sinh trư ng vô h n, qu d ng oval khi chín có màu vàng cam, kh i
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………14


lư ng trung bình qu đ t 13,5g/qu , đ Brix ñ t 7,3, qu ch c, hương v t t, t
l n t qu th p. Gi ng m i này có kh năng kháng virus xoăn lá (ToLCV)
(v i gen Ty-2), kh m lá (v i gen Tm-2a) và vi khu n héo rũ ch ng 1 và 2 (v i
gen I-1 và I-2). Gi ng thích h p tr ng trong v Xuân và Hè mu n [70].
Nhi u nghiên c u th nghi m v cà chua qu nh cũng ñã ñư c ti n

hành

châu Phi. Theo chương trình c i thi n gi ng cà chua cho vùng núi

châu Phi, AVRDC-RCA ñã l a ch n 26 dòng cà chua qu nh th ph n t do
ñ ñánh giá các y u t c u thành năng su t, t đó xác đ nh ti m năng thích
nghi c a các dịng cà chua này trư c khi đưa ra ph bi n. 26 dịng cà chua này
ñã ñư c ñánh giá

v Thu năm 2000 và 2001. Năm 2000, dòng CLN1555-

106-4 và CLN156-142-2 cho năng su t cao nh t (hơn 55 t n/ha). Năm 2001,
dòng CLN155-106-4 và CLN1558-100-10 cho năng su t cao nh t (hơn 45
t n/ha). Dòng CLN1561-124-2 cho s

qu trên cây tương ñ i cao (251

qu /cây năm 2000 và 149 qu /cây năm 2001. Dịng CLN1555-106-4,
CLN1561-124-2, CLN155-104-4, CLN1558-100-10 có ti m năng cao v i h
th ng canh tác

vùng núi Châu Phi [34]. Năm 2003, ñ ñánh giá so sánh v

năng su t, ch t lư ng c a các dòng cà chua qu nh v i các dòng cà chua
fresh-market, 14 dòng cà chua th ph n t do và hai dịng cà chua lai F1 đã
đư c đánh giá v năng su t, ch t lư ng dư i ñi u ki n t nhiên

Arusha.

K t qu cho th y gi a các dòng cà chua qu nh , qu c a CLN1558A có pH

th p nh t và ph n trăm c a citric, malic, tartaric và axit acetic là cao nh t. Các
dòng lai CHT154, CHT155 cho qu nh nh t và năng su t th p nh t, năng
su t cao nh t là c a CLN2070B. Hàm lư ng các ch t hoà tan c a các dịng cà
chua qu nh đ c bi t là c a các dòng cà chua qu nh lai là vư t tr i hơn h n
so v i các dòng cà chua ăn tươi (fresh-market). K t qu t nghiên c u này
cho th y, cà chua qu nh có các đ c tính v ch t lư ng tương t ho c t t hơn
r t nhi u so v i dòng cà chua ăn tươi (fresh-market). M c dù s n lư ng trái
cây có th th p hơn, ngư i tiêu dùng v n có th ưu tiên l a ch n cà chua qu
nh làm cây tr ng có giá tr

ðơng Châu Phi [38].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………15


2.2.2.2 M t s nghiên c u cà chua ch t lư ng cao trên th gi i
Cà chua lo i rau ăn qu cao c p, v i các giá tr v dinh dư ng và y h c
cà chua v a ñư c s d ng dư i vai trị là qu ăn tươi v a có th ch bi n
thành các s n ph m khác nhau. Vì v y, ngồi năng su t, tính ch ng ch u thì
ch t lư ng cũng là m i quan tâm l n c a các nhà ch n gi ng. ð nghiên c u
ñư c m t gi ng cà chua có ch t lư ng cao các nhà ch n gi ng ph i quan tâm
ñ n nhi u y u t : hàm lư ng ch t khơ (đư ng, ß-caroten, Vitamin C,...), m u
mã qu (màu s c, hình d ng, hương v ,...), hàm lư ng ñư ng t do, hàm
lư ng axit h u cơ, t l đư ng/axit...
Hương v cà chua có th
hư ng l n b i s

nh hư ng ñ n ch t lư ng c a nó và ch u nh

tác ñ ng gi a vi c gi m hàm lư ng ñư ng (Glucoza,

Fructoza) và axit h u cơ (axit Citric và axit Malic) [65].
Hàm lư ng ñư ng d tan góp ph n quan tr ng vào vi c t o hương v
thơm ngon cho s n ph m. Hàm lư ng ñư ng d tan trong qu cà chua g m
Fructoza và Glucoza,

h u h t các gi ng chúng ñ u t o nên trên 50% lư ng

ch t khô t ng s . Nhi u cơng trình nghiên c u tăng hàm lư ng ch t khơ t ng
s cho các gi ng có năng su t cao thông qua vi c lai t o gi a các loài khác
nhau c a chi Lycopesicon. Tuy nhiên, n u hàm lư ng ch t khô cao thì năng
su t gi m và ngư c l i, do v y c n dung hoà hai y u t này trong công tác
ch n gi ng (d n theo Nguy n Thanh Minh, 2004) [20].
M t s nghiên c u cho r ng vi c nâng cao ch t khô d tan trong gi ng
qu m m d hơn qu ch c. Có th t o ra gi ng có năng su t th p nhưng hàm
lư ng ch t khơ khơng tan và khó tan, hàm lư ng axit cao nhưng ñ t o ra ñư c
gi ng có năng su t cao cùng v i các ch tiêu v ch t lư ng cao là r t khó [20].
Hàm lư ng axit h u cơ và ñ pH là các y u t quan tr ng t o nên
hương v qu cà chua. Trong nhi u trư ng h p các gi ng qu ch c có hàm
lư ng axit th p vì qu c a các gi ng này có s ngăn ơ nh hơn (v i cà chua
thì hàm lư ng axit ch a trong ngăn ô cao hơn trong th t qu ). ð gi i quy t
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………16


v n ñ này các nhà nghiên c u ñã s d ng phương pháp lai gi ng có gen qui
ñ nh hàm lư ng axit cao v i gi ng có ti m năng năng su t đ c i thi n lư ng
axit trong qu .
Vitamin A và C là các thành ph n dinh dư ng ch y u trong qu cà
chua. Hàm lư ng Vitamin C liên quan ñ n các y u t như c qu , d ng qu ,
s ngăn qu . Thư ng các gi ng qu nh có hàm lư ng Vitamin C cao hơn.

Trong qu Vitamin C t p trung

g n v qu , trong mô c a ngăn qu ñi u này

cho th y các gi ng qu ch c thư ng có hàm lư ng Vitamin C th p hơn. Ngồi
ra các gi ng có qu dài, b lá r m r p cũng cho qu có hàm lư ng Vitamin C
th p hơn.
Màu s c qu cà chua ñư c t o nên b i s k t h p c a s c t ñ (qui
ñ nh b i gen og) và ch t nhu m màu (qui ñ nh b i gen hp). N u ch có s c t
đ s tác đ ng b t l i ñ n hàm lư ng Vitamin A c a qu . Ngư i ta ñã dùng
phép lai ngư c l i đ ch n gen hp
thơng qua vi c s lý cây con

th i kỳ cây con và og

th i kỳ n hoa

nhi t ñ th p. S k t h p này t o cho th h

con lai b o v ñư c c hai gen t th i kỳ cây con cho t i trư c khi tr ng. M t
khác s k t h p gi a hai gen này t o cho qu cà chua có màu đ đ p, b n.
Ngồi ra m t s gi ng có thân lá phát tri n, ñ che ph qu t t t o cho qu ít
b bi n đ i màu do ánh sáng m t tr i.
Năm 2003, Trung tâm nghiên c u và phát tri n rau Châu Á (AVRDC)
ñã ñưa ra gi ng cà chua màu vàng có hàm lư ng ß-Caroten cao g p 3-6 l n so
v i gi ng cà chua màu đ . Ngồi ra gi ng cà chua này cịn có hàm lư ng axit
th p hơn, ñ ng t tương ñương các gi ng cà chua qu đ . Gi ng cà chua này
góp ph n làm gi m t l quáng gà, mù cho tr em, ñ c bi t là tr em

các

nư c ñang và kém ph t tri n. Gi ng cà chua này ñư c tr ng ph bi n
Bangladet và đư c đơng đ o ngư i dân đón nh n [37].
T l gi a ñ ch c qu và d ch qu trong ngăn h t là m t trong nh ng
ch tiêu ñ ch n t o gi ng cà chua ch t lư ng cao. D ch qu là ngu n axit
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c Kinh t …….. ………………………17