Tiết 47. Phương pháp thuyết minh

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.23 MB, 32 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1></div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Bài 12 – Tiết 47

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Phngphỏpthuytminh

A. Bài học

I- Tìm hiểu các ph ơng pháp thuyết minh:

Cácưvănưbản

Cõy da Bỡnh nh

Ti sao lỏ cõy có màu xanh 
lục và Con giun đất

Khëi nghÜa Nông Văn Vân
 Huế

ưcácưLoạiưtriưthức
ưVề sự vật

Về khoa học

Về lịch sử

Về văn hóa

ưĐểưcóưtriưthức

ưQuan sát , xem xét

Học tập, nghiên cøu

Häc tËp, tra cøu tµi liƯu
 Tham quan , xem xet

Quan s¸t, häc tËp, tÝch lịy kiÕn thøc

Có ý kiến cho rằng: Bằng t ởng t ợng, suy luận có thể có tri thức để làm

bài văn thuyết minh? Theo em ý kiến đó đúng hay sai? Ti sao?

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Phngphỏpthuytminh

I- Tìm hiểu các ph ơng ph¸p thut minh.

1, Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh.

Muốn có tri thức để làm tốt bài thuyết minh, ng ời viết phải:

- Quan sát, tìm hiểu sự vật, hiện t ợng cần thuyết minh

- Nắm bắt đ ợc bản chất, đặc tr ng của chúng, để tránh sa vào

trình bày các biểu hiện không tiêu biểu, không quan trọng.

2, Ph ơng pháp thuyết minh.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Xét ví dụ

Huế

là

một trong những trung tâm văn hoá, nghƯ tht lín cđa ViƯt

Nam.

(Huế)

Nông Văn Vân

là

tù tr ởng dân tộc Tày, giữ chức tri châu Bảo Lạc ( Cao

B»ng).

(Khëi nghĩa Nông Văn Vân)

A

A

A:

Đối t ợng cần thuyết minh.

B

B: Tri thức về đối t ợng

Cách diễn đạt: từ “

là

”

A

“

lµ

”

B

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Cho c¸c vÝ dơ

sau:

Sỏch

l dựng thit yu ca hc sinh.

Sách

là ph ơng tiện giữ gìn và truyền bá kiến

thức.

Sách

là ng ời bạn tốt của con ng ời.

Hóy la chọn chính xác định nghĩa về sách

“

”

Qu¸ hĐp

Râ ràng,

chính

xác

Qúa rộng

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Xét ví dụ

1, Cõy dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con ng ời: thân cây làm máng,

lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa giả làm chõ đồ xôi, n ớc dừa để

uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm n ớc mắm....

(Cây dừa Bình Định)

Hóy kể ra cụ thể lần l ợt các đặc điểm ca cõy da Bỡnh nh:

Thân làm máng

Lá làm tranh

Cọng lá chẻ nhỏ làm vách

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

Ví dụ:

2, Theo cỏc nhà khoa học, bao bì ni lơng lẫn vào đất làm cản trở quá

trình sinh tr ởng của các lồi thực vật bị nó bao quanh, cản trở sự phát

triển của cỏ dẫn đến hiện t ợng xói mịn ở các vùng đồi núi. Bao bì ni

lơng bị vứt xuống cống làm tắc các đ ờng dẫn n ớc thải, làm tăng khả

năng ngập lụt của các đô thị về mùa m a. Sự tắc nghẽn hệ thống cống

rãnh làm cho muỗi phát sinh, lây truyền dịch bệnh. Bao bì ni lơng trơi ra

biển làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải....

(Thông tin về Ngày trái đất năm 2000)

Bao bì ni lơng lẫn vào đất,

nước gây những tác hại nào?

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Phươngưphápưthuyếtưminh

I- Tìm hiểu các ph ơng pháp thuyết minh.

1, Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh.

2, Ph ơng pháp thuyết minh:

a, Ph ơng pháp nêu định nghĩa, giải thích.

b, Ph ơng pháp liệt kê.

Phân biệt ph ơng pháp nêu định

nghĩa giải thích và ph ơng pháp liệt

kê.

Ph ơng pháp nêu định nghĩa, giải

thích: Nêu đặc điểm riêng nổi

bật đối t ợng cần thuyết minh

một cách rõ ràng, ngắn gọn.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

I- Tìm hiểu các ph ơng pháp thuyết minh:

Phngphỏpthuytminh

1, Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh.

2, Ph ơng pháp thuyết minh:

a, Ph ơng pháp nêu định nghĩa, giải thích.

b, Ph ơng pháp liệt kờ.

c. Ph ơng pháp nêu ví dụ, dùng số liệu (con

sè).

VÝ dô:

Ngày nay, đi các n ớc phát triển, đâu đâu cũng nổi lên chiến dịch chống

thuốc lá. Ng ời ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng

những ng ời vi phạm ? ( ở Bỉ. Từ năm 1987, vi phạm lần th nht pht 40

ụla, tỏi phm pht 500 ụla).

(Ôn dịch, thuốc lá)

- Số liệu rõ ràng, chính xác.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Câu hỏi

Hãy tìm trong văn bản “ Thơng tin trái đất năm 2000” và “ Ôn dịch thuốc lá”

nhng s liu dựng thuyt minh vn ?

Văn bản

Thụng tin trỏi t nm

2000

Văn bản

Ôn dịch thuèc l¸

Ngày 22 tháng 4 hàng năm đ ợc gọi 
là ngày trái đất do một tổ chức 
bảo vệ môi tr ờng ở Mỹ khởi x ớng 
năm 1970. Từ đó đến nay đã có

141 n íc trªn thÕ giíi tham gia

Ta đến bệnh viện K sẽ thấy rõ: 
Bác sỹ viện tr ởng cho biết 80%

ung th vòm họng và ung th phổi 
là do thuốc lá

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

I- Tìm hiểu các ph ơng ph¸p thut minh.

ưPhươngưphápưthuyếtưminh

1, Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh.

2, Ph ơng pháp thuyết minh.

a, Ph ơng pháp nêu định nghĩa, giải

thích.

b, Ph ng phỏp lit kờ.

c, Ph ơng pháp nêu vÝ dơ, dïng sè liƯu (con

sè).

d, Ph ¬ng pháp so

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

Xét ví dụ

Ta nghèo hơn các n ớc Âu - Mĩ rất nhiều nh ng xài thuốc lá là t ơng

ng vi cỏc n c ú

Ôn dịch thuốc lá đe dọa sức khỏe và tính mạng của loài ng ời còn nặng hơn cả

AIDS

A

A

A:

Đối t ợng cần đối chiếu.

B

B C

B,C : Các đối t ợng đối

chiếu.

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

HUÕ

Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam. Huế là 
một thành phố đẹp. Huế đẹp của thiên nhiên Việt Nam. Huế đẹp thơ. Huế đẹp của 
những con đ ờng sáng tạo, anh dũng.

Huế là sự kết hợp hài hồ của núi, sơng và biển. Chúng ta có thể lên núi Bạch Mã 
để đón gió biển. Từ đèo Hải Vân mây phủ, chúng ta nghe tiếng sóng biển rì rào.Từ 
đây, buổi sáng chúng ta có thể lên Tr ờng Sơn, buổi chiều tắm biển Thuận An và ban 
đêm ngủ thuyền trên sông H ơng.

Huế đẹp với cảnh sắc sông núi. Sông H ơng đẹp nh một dải lụa xanh bay l ợn trong 
tay nghệ sĩ múa. Núi Ngự Bình nh cỏi yên ngựa nổi bật trên nền trời trong xanh của 
Huế. Chiều đến, những chiếc thuyền nhỏ nhẹ nhàng l ớt trên dòng n ớc hiền dịu của 
sông H ơng. Những mái chèo thong thả buông, những giọng hò Huế ngọt ngào bay l ợn 
trên mặt sóng, trên những ngọn cây thanh trà, ph ợng vĩ.

Huế có những cơng trình kiến trúc nổi tiếng đ ợc Liên hợp quốc xếp vào hạng di sản 
văn hoá thế giới. Huế nổi tiếng với các lăng tẩm của các vua Nguyễn, với chựa Thiên 
Mụ, Chùa Trúc Lâm, với đài Vọng Cảnh, điện Hịn Chén, Chợ Đơng Ba....

Huế đ ợc u vì những sản phẩm đặc biệt của mình. Huế là thành phố của những

mảnh v ờn xinh đẹp. Những hoa, cây cảnh, những v ờn chè, v ờn cây ăn quả của sông H 
ơng xanh m ớt nh những viên ngọc. Những chiếc nón Huế làm cho các cơ gái Huế đẹp 
hơn, dun dáng hơn.

H cßn nỉi tiếng với những món ăn mà chỉ riêng Huế mới cã.

Huế còn là thành phố đấu tranh kiên c ờng. Tháng Tám năm 1945, Huế đã đứng lên 
cùng cả n ớc, chế độ phong kiến ngàn năm sụp đổ d ới chân thành Huế.

Huế đẹp và thơ đã đi vào lịch sử của những thành phố anh hùng.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Huế đẹp bởi các mặt:

* Cảnh sắc thiên nhiên: -Sự kết hợp hài hoà của nói ,s«ng ,biĨn

.

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

Huế đẹp bởi các mặt:

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

* Đặc sắc :- Những sản phẩm đặc biệt :v ờn ,nón ,cơ gái Huế ...

- Những món ăn .

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

Huế đẹp bởi các mặt:

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

Hiểu đầy đủ,

cụ thể toàn

diện về Huế

“đối t ợng đa

dạng, nhiều cá

thÓ, nhiều bộ

phận, nhiều

mặt

+ Cảnh sắc thiên nhiên:

- Sự kết hợp hài hoà của núi ,sông ,biển .

- Đẹp với cảnh sắc sông ,núi ...

+ Nhiều công trình kiến trúc:

- Có những công trình kiến trúc nổi tiếng

+ Đặc sắc :

- Nhng sn phm c bit :v ờn ,nón ,cơ gái Huế ...

- Những món ăn .

+ Lịch sử đấu tranh và con ng ời :

Thành phố đấu

tranh kiên c ờng .

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

I- Tìm hiểu các ph ơng pháp thuyết minh:

Phngphỏpthuytminh

1, Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh

2, Ph ơng pháp thuyết minh

a, Ph ơng pháp nêu định nghĩa, giải thích

b, Ph ơng pháp liệt kờ

c, Ph ơng pháp nêu ví dụ, dùng số liệu (con số)

d, Ph ơng pháp so sánh

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

Huế

Phng phỏp

nờu nh ngha

Huế là một trong những trung tâm văn

hoá nghệ thuật lớn của Việt Nam

Ph ơng pháp so

s¸nh

Sơng H ơng đẹp nh một dải lụa xanh

bay l ợn trong tay nghệ sĩ múa. Núi

Ngự Bình nh cái yên ngựa nổi bật trên

nn tri trong xanh ca Hu.

Ph ơng pháp liệt

kê.

Hu nổi tiếng với các lăng tẩm của

các vua Nguyễn, với chùa Thiên Mụ,

chùa Trúc Lâm, với đài Vọng Cảnh,

điện Hòn Chén, Chợ ụng Ba....

Ph ơng pháp

phân loại, phân

tích

*Đẹp với cảnh sắc sông ,núi ...

* Nhng cụng trỡnh kin trỳc ni tiếng

*Những sản phẩm đặc biệt :v ờn ,nón

,cơ gái Huế, những món ăn

…

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

II. Ghi nhí

Muốn có tri thức để làm tốt bài thuyết minh, ng ời viết

phải quan sát, tìm hiểu sự vật, hiện th ợng cần thuyết minh,

nhất là phải nắm bắt đ ợc bản chất, đặc tr ng của chúng, để

tránh sa vào trình bày các biểu hiện khơng tiêu biểu, không

quan trọng.

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

Bài tập nhanh: Nối nội dung ở cột A với nội dung ở cột B để có

nội dung của ph ơng pháp thuyết minh.

A

B

1. Ph ơng pháp nêu định

nghĩa, gii thớch.

2. Ph ơng pháp liệt kê.

3. Ph ơng pháp nêu ví dụ,

dùng số liệu.

4. Ph ơng pháp so sánh.

5. Ph ơng pháp phân loại,

phân tích.

a

. L ph ơng pháp thuyết minh chia đối t ợng ra từng

mặt, từng khía cạnh, từng vấn đề để lần l ợt thuyết

minh giúp ng ời đọc hiểu đầy đủ, ton din v i t

ng.

b

. Là ph ơng pháp ® a vÝ dơ cơ thĨ, nh÷ng sè liƯu

chính xác rõ ràng theo thứ tự. Thuyết phục ng ời đọc

tin vào những điều mà ng ời viết cung cấp.

c

. Là ph ơng pháp thuyết minh đem cái ch a biết đối

chiếu so sánh với cái đã biết để làm nổi bật cái ch a

biết.

d

. Là ph ơng pháp kể ra lần l ợt, rõ ràng, chính xác

nhiều thuộc tính, biểu hiện của đối t ợng cần thuyết

minh

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

A

–

Bµi häc

I- Tìm hiểu các ph ơng pháp thuyết minh:

Phươngưphápưthuyếtưminh

1, Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh.

2, Ph ơng pháp thuyết minh.

a, Ph ơng pháp nêu định nghĩa, giải thích.

c, Ph ¬ng pháp nêu ví dụ, dùng số liệu (con số).

e, Ph ơng pháp so sánh.

f, Ph ơng pháp phân loại, phân tích.

b, Ph ơng pháp liệt kê.

B- Luyện tập:

d, Ph ơng pháp nêu ví dụ, dùng số liệu (con số).

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

Phươngưphápưthuyếtưminh

Lun tËp

Bµi tËp 1

Tác giả bài Ơn dịch thuốc

“

lá đã nghiên cứu, tìm hiểu

rất nhiều để nêu lên yêu

”

cầu chống nạn hút thuốc lá.

Em hãy chỉ ra những kiến

thức cần có để thể hiện

trong bài viết.

KiÕn thøc cđa mét b¸c

sü.

Kiến thức của ng ời

quan sát đời sống xã

hi.

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

Bài tập 2

Bài viết Ôn dịch

“

thuốc lá đã sử

”

dụng những ph

ơng pháp thuyết

minh nào để nêu

bật tác hại của

viêc hỳt thuc lỏ.

Ph ng phỏp so sỏnh i chiu.

+ Ôn dịch thuốc lá với bệnh dịch khác.

+ Tác hại của thuốc lá với giặc gặm nhấm.

+ Thanh niên Việt Nam bằng thanh niên Mĩ.

Ph ơng pháp phân loại, phân tích.

+ Tác hại đối với ng ời hút.

+ Tác hại đối với ng ời bên cạnh.

+ Tác hại đến nhân cách.

+ Cách phòng chống.

Ph ơng pháp liệt kê.

+ Lit kờ tỏc hại của thuốc lá đối với ng ời hút.

+ Tác hại của thuốc lá đối với ng ời bên cạnh.

Ph ơng pháp dùng số liệu và nêu ví dụ.

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

Bài tập 3

Đọc văn bn sau

NGóBAnglc

Ngã ba Đồng Lộc là giao điểm giữa hai đ ờng tỉnh lộ 8 và 15 thuộc vùng đất đồi 
Hà Tĩnh. Trên một đoạn đ ờng khoảng 20km mà có những 44 trọng điểm đánh phá 
của giặc Mỹ và đã phải chịu đựng hơn 2057 trận bom. ở đây có một tập thể kiên c 
ờng gồm 10 cô gái tuổi đời từ 17 đến 20 làm nhiệm vụ san lấp hố bom, làm đ ờng, 
đào hầm trú ẩn, bảo đảm an toàn cho xe và ng ời qua lại. Ngày 24-7-1968, sau 18 
lần giặc Mỹ cho máy bay đánh phá vào khu vực này, cả 10 chị em vẫn trụ lại kiên 
c ờng , bất khuất, giữ vững mạch đ ờng đến hơi thở cuối cùng.

Cũng trên mảnh đất anh hùng này đã sinh ra những ng ời anh hùng trẻ tuổi La 
Thị Tám, một cô gái đầy nhiệt tình cách mạng, gan dạ, m u trí. Liên tục 116 ngày 
đêm làm nhiệm vụ, chị đã quan sát, đánh dấu những quả bom ch a nổ ở các trọng 
điểm địch bắn phá ác liệt. Ba lần bị bom nổ vùi lấp, chị vẫn kiên c ờng bám sát 
trận địa, đánh dấu đủ, rõ các hút bom, phục vụ đắc lực cho việc phá bom, đảm 
bảo giao thơng thơng suốt.

Ngµy nay NgÃ ba Đồng Lộc trở thành một nơi t ởng niệm những tấm g ơng oanh 
liệt của các cô gái thanh niên xung phong trong thời kháng chiÕn chèng Mü.

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

Bài tập3 (1)

Văn bản địi hỏi cần có những kiến thức nào ?

K

iến

thức

Địa lý:

NgÃ ba Đồng Lộc là giao điểm giữa hai đ ờng

tnh l 8 v 15 thuc vựng t i H Tnh.

Lịch sử

Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu n ớc;

những cô gái thanh niên xung phong.

Khoa học

quân sự

Về các loại máy bay, bom.

Đời sống

xÃ hội

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

Bài tập 3 (2)

Văn bản đã sử dụng những ph ơng pháp thuyt minh no?

Phngphỏp

Nờu nh ngha.

Dùng phân loại, phân tích.

Dùng số liƯu, con sè.

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

Ph

ươ

ng

ph¸p

thut

minh

1. Phương pháp nêu định nghĩa

2. Phương pháp liệt kê

3. Phương pháp nêu ví dụ, dùng số liệu

4. Phương pháp so sánh

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

Hướng dẫn tự học ở nhà :

+ Học bài.

Sưu tầm, đọc thêm các văn bản thuyết minh sử dụng

phong phú các phương pháp để học tập.

Đọc kĩ một số đoạn văn thuyết minh.

+ Soạn bài :

Bài toán dân số

+ Chuẩn bị :

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32></div>

Tiết 47. Phương pháp thuyết minh

Bài 12 – Tiết 47

Phngphỏpthuytminh

<b>A. Bài học</b>

<b>I- Tìm hiểu các ph ơng pháp thuyết minh:</b>

<i><b>Quan s¸t, häc tËp, tÝch lịy kiÕn thøc </b></i>

<b>Có ý kiến cho rằng: Bằng t ởng t ợng, suy luận có thể có tri thức để làm </b>

<b>bài văn thuyết minh? Theo em ý kiến đó đúng hay sai? Ti sao?</b>

<b>Phngphỏpthuytminh</b>

<b>I- Tìm hiểu các ph ơng ph¸p thut minh.</b>

<i><b>1, Quan sát, học tập, tích luỹ tri thức để làm bài văn thuyết minh.</b></i>

<i><b>Muốn có tri thức để làm tốt bài thuyết minh, ng ời viết phải:</b></i>

<i><b> - Quan sát, tìm hiểu sự vật, hiện t ợng cần thuyết minh</b></i>

<i><b> - Nắm bắt đ ợc bản chất, đặc tr ng của chúng, để tránh sa vào </b></i>

<i><b>trình bày các biểu hiện không tiêu biểu, không quan trọng.</b></i>

<i><b>2, Ph ơng pháp thuyết minh.</b></i>

<b>Xét ví dụ</b>

<b>Huế </b>

<b>là </b>

<b>một trong những trung tâm văn hoá, nghƯ tht lín cđa ViƯt </b>

<b>Nam.</b>

<b> (Huế)</b>

<b>Nông Văn Vân</b>

<b> </b>

<b>là </b>

<b>tù tr ởng dân tộc Tày, giữ chức tri châu Bảo Lạc ( Cao </b>

<b>B»ng).</b>

<b> (Khëi nghĩa Nông Văn Vân)</b>

<b>A: </b>

<b>Đối t ợng cần thuyết minh.</b>

<b> B: Tri thức về đối t ợng</b>

<b> </b>

<b>Cách diễn đạt: từ “</b>

<b>là</b>

”

<b> A </b>

“

<b>lµ</b>

”

<b> </b>

<b>B</b>

<b>Cho c¸c vÝ dơ </b>

<b>sau:</b>

<b>Sỏch</b>

<b> l dựng thit yu ca hc sinh.</b>

<b>Sách</b>

<b> là ph ơng tiện giữ gìn và truyền bá kiến </b>

<b>thức.</b>

<b>Sách</b>

<b> là ng ời bạn tốt của con ng ời.</b>

<b>Hóy la chọn chính xác định nghĩa về sách</b>

“

”

<i><b>Qu¸ hĐp</b></i>

<i><b>Râ ràng, </b></i>

<i><b>chính </b></i>

<i><b>xác</b></i>

<i><b>Qúa rộng</b></i>

<b>Xét ví dụ</b>

1, Cõy dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con ng ời: thân cây làm máng,

lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa giả làm chõ đồ xôi, n ớc dừa để

uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm n ớc mắm....

(Cây dừa Bình Định)

<b>Hóy kể ra cụ thể lần l ợt các đặc điểm ca cõy da Bỡnh nh:</b>

Thân làm máng

Lá làm tranh

Cọng lá chẻ nhỏ làm vách

<b>Ví dụ:</b>

2, Theo cỏc nhà khoa học, bao bì ni lơng lẫn vào đất làm cản trở quá

trình sinh tr ởng của các lồi thực vật bị nó bao quanh, cản trở sự phát

triển của cỏ dẫn đến hiện t ợng xói mịn ở các vùng đồi núi. Bao bì ni

lơng bị vứt xuống cống làm tắc các đ ờng dẫn n ớc thải, làm tăng khả

năng ngập lụt của các đô thị về mùa m a. Sự tắc nghẽn hệ thống cống

rãnh làm cho muỗi phát sinh, lây truyền dịch bệnh. Bao bì ni lơng trơi ra

biển làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải....

(Thông tin về Ngày trái đất năm 2000)

<b>Bao bì ni lơng lẫn vào đất, </b>

<b>nước gây những tác hại nào?</b>

<b>Phươngưphápưthuyếtưminh</b>

<b>I- Tìm hiểu các ph ơng pháp thuyết minh.</b>