Tổ chức trò chơi trong giờ học lịch sử nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh học sinh khối 8, 9 ở trường THCS ba đình nga sơn

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THANH HĨA
PHỊNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGA SƠN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

TỔ CHỨC TRÒ CHƠI TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ
NHẰM TẠO HỨNG THÚ HỌC TẬP CHO HỌC SINH
KHỐI 8, 9 Ở TRƯỜNG THCS BA ĐÌNH - NGA SƠN

Họ và tên: Nguyễn Thị Thìn
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị cơng tác: Trường THCS Ba Đình
SKKN thuộc môn: Lịch Sử

NGA SƠN, NĂM 2021


MỤC LỤC
I. MỞ ĐẦU............................................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài............................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu.....................................................................................2
3. Đối tượng nghiên cứu....................................................................................2
4. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................2
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN................................................................................2
1. Cơ sở lí luận của sáng kiến............................................................................2
2. Thực trạng của vấn đề....................................................................................3
2.1. Về phía giáo viên.....................................................................................3
2.2. Về phía học sinh......................................................................................3
3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề..............................................5
3.1. Một số nguyên tắc khi tổ chức trò chơi...................................................5
3.2. Vai trò và ý nghĩa của việc tổ chức trò chơi trong dạy học Lịch sử........5

3.3. Một số hình thức tổ chức “trị chơi” phục vụ giảng dạy bộ mơn Lịch sử
trong chương trình THCS...............................................................................5
3.4. Các trò chơi cụ thể được áp dụng vào quá trình giảng dạy ở trường...10
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường.....................................................................18
4.1. Đối với học sinh.....................................................................................18
4.2. Đối với bản thân và đồng nghiệp..........................................................19
4.3. Đối với nhà trường................................................................................19
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.............................................................................19
1. Kết luận........................................................................................................19
2. Kiến nghị......................................................................................................20
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................
DANH MỤC SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG
KIẾN KINH NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH
VÀ CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN.......................................


I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong điều kiện nền kinh tế thị trường đang phát triển, trước tác động
ngày càng mạnh của xu thế tồn cầu hóa, chúng ta đang gặp nhiều khó khăn trở
ngại do chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo còn thấp hơn so với yêu cầu.
Hơn thế nữa khi hòa nhập vào nền kinh tế thế giới thì cũng kéo theo đó có nhiều
nền văn hóa du nhập vào nước ta, hơn bao giờ hết chúng ta hiểu rằng những tinh
hoa, văn hóa dân tộc đang bị lung lay khi bản sắc dân tộc đang dần mất đi. Khi
chính những con người Việt Nam lại quên đi nguồn gốc, lịch sử dân tộc. Đặc
biệt là những năm gần đây, khi kết quả thi tốt nghiệp Phổ thông và thi vào Đại
học của môn Lịch sử quá thấp đã đặt ra cho chúng ta một vấn đề là vì sao lại
như vậy?
Đặc thù của bộ môn Lịch sử là dài, nhiều sự kiện với những mốc Lịch sử

khác nhau nên khó ghi nhớ, một thực tế đáng buồn là học sinh khơng thích học
môn Lịch sử, xem nhẹ môn Lịch sử. Các em tiếp thu kiến thức một cách hời hợt,
thiếu chính xác, thiếu hệ thống, vì đa phần các em cho rằng đó chỉ là mơn phụ,
khơng quan trọng, lịch sử phải ghi nhớ quá nhiều sự kiện khô khan. Lịch sử là
một môn học nghiên cứu về quá khứ mà quá khứ là cái đã qua không thể thay
đổi nên chỉ học cho qua chứ khơng có gì vận dụng vào thực tế và ngay cả ngồi
xã hội cũng khơng coi trọng đối với mơn học này.
Vậy thì phải làm sao để thu hút được học sinh có hứng thú và chuyên tâm
hơn trong môn Lịch sử. Vẫn là câu hỏi trăn trở đối với các thầy, cô giáo khi lên
lớp. Từ năm 2002 Bộ Giáo dục - Đào tạo bắt đầu triển khai chương trình thay
sách giáo khoa và đổi mới phương pháp dạy học.
Với phương châm đổi mới là “Lấy học sinh làm trung tâm”, “Phát huy
tính tích cực, sáng tạo, chủ động của học sinh trong việc tìm hiểu, tiếp cận và
lĩnh hội tri thức”. Vậy làm thế nào để phát huy tính tích cực của học sinh trong
dạy học Lịch sử? Trong thực tế dạy học, có rất nhiều phương pháp được áp
dụng: Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan, phương pháp hướng dẫn học
sinh ghi nhớ sự kiện lịch sử, nắm vững và sử dụng sách giáo khoa, vở bài tập,
tiến hành công tác ngoại khố...
Là giáo viên dạy mơn Lịch sử, trong q trình giảng dạy, tơi nhận thấy
việc tổ chức trị chơi trong dạy học có sức hấp dẫn kì lạ, khơng đơn thuần là
phương tiện giải trí bổ ích mà qua đó giúp học sinh dễ hiểu, dễ khắc sâu kiến
thức, nắm được một số kĩ năng quan trọng như kĩ năng giao tiếp, kĩ năng vận
động nhanh nhẹn, khéo léo, kĩ năng hợp tác, kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng ra
quyết định, điều đặc biệt hơn cả là qua tổ chức trị chơi sẽ kích thích học sinh
học tập, các em sẽ lĩnh hội tri thức lịch sử một cách dễ dàng, củng cố kiến thức
một cách vững vàng, tạo niềm say mê, hứng thú hơn trong giờ học Lịch sử.
Khi giáo viên đưa ra các trò chơi trong giờ học Lịch sử một cách thường
xuyên, khoa học thì chắc chắn chất lượng dạy học sẽ ngày một nâng cao. Thơng
qua trị chơi Lịch sử nội dung của bài học được truyền tải đến học sinh một cách
tự nhiên, nhẹ nhàng, sâu sắc và dễ hiểu. Trò chơi học tập làm thay đổi hình thức

học tập, làm cho hình thức học tập trở nên đa dạng, phong phú hơn, giúp các em
hoà nhập với tập thể, nâng cao tinh thần đoàn kết, mạnh dạn tham gia vào các
1


trò chơi,vui vẻ, nhanh nhẹn, cởi mở, ham chơi, ham học, tự giác, tích cực… giúp
các em linh hoạt, sáng tạo trong cuộc sống. Vì thế, việc tổ chức trị chơi trong
dạy học Lich sử là việc cần thiết và quan trọng.
Để giúp học sinh ham học môn Lịch sử, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục tồn diện, trong q trình giảng dạy, với sự tích luỹ kinh nghiệm của
bản thân, tôi mạnh dạn đưa ra giải pháp “Tạo hứng thú cho học sinh qua việc
tổchức trò chơi trong giờ học Lịch sử đối với học sinh khối 8,9” ở trường
THCS Ba Đình - Nga Sơn.Với đề tài này bản thân tơi mong muốn sẽ góp phần
tích cực giúp giáo viên bộ mơn Lịch sử có được giờ dạy tốt hơn, học sinh lĩnh
hội kiến thức một cách chủ động, nhẹ nhàng hơn và điều quan trọng là tạo cho
các em một khơng khí thoải mái, hứng thú hơn đối vớibộ mơn Lịch sử.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của tơi nghiên cứu đề tài này nhằm góp phần nâng cao chất
lượng dạy và học bộ môn Lịch sử ở trường THCS Ba Đình - Nga Sơn theo
hướng tích cực.
Giúp học sinh có ý thức học tập, có sự hứng thú, kĩ năng phân tích đánh
giá, nhận biết các sự kiện Lịch sử.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu mà tôi áp dụng cho đề tài này là: học sinh khối 8,9
trường THCS Ba Đình - Nga Sơn, tiếp nhận tri thức Lịch sử thông qua việc “Tổ
chức trò chơi trong giờ học Lịch sử”
4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp hệ thống hóa.
- Phương pháp trị chuyện (trao đổi với đồng nghiệp, học sinh).
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm (giảng dạy trên lớp).

- Phương pháp thống kê.
- Phương pháp nghiên cứu, sưu tầm tài liệu.
II. NỘI DUNG SÁNG KIẾN
1. Cơ sở lí luận của sáng kiến
Trong q trình dạy học nói chung và dạy học bộ mơn đối Lịch sử nói
riêng ở trường THCS thì tổ chức các trị chơi cho học sinh đóng vai trị quan
trọng nhưng ít khi giáo viên chú ý. “Tổ chức trò chơi trong giờ học Lịch sử
cho học sinh” được sử dụng để củng cố bài học, áp dụng để dạy các dạng bài
bài ôn tập, sơ kết, tổng kết, bài tập lịch sử hay tổ chức ngoại khoá và có tác dụng
thiết thực đối với sự nhận thức của học sinh.Tổ chức trị chơi cho học sinh
khơng chỉ nhằm mục đích cung cấp kiến thức mới cho học sinh mà cịn nhằm
củng cố kiến thức cũ, hệ thống hóa, khái quát hóa kiến thức đã học, rèn luyện kỹ
năng tư duy, phân tích, tổng hợp…
Dựa vào kiến thức cơ bản về các sự kiện, các mặt hoạt động chính của
từng giai đoạn hay quá trình lịch sử đã biết, giáo viên thiết kế tổ chức các trò
chơi trong dạy học Lịch sử nên hướng dẫn học sinh phân tích nắm vững bản chất
nhiều mối quan hệ, giải thích sâu hơn những khái niệm phức tạp đã được hình
thành... Vì vậy khi tiến hành giáo viên phải suy nghĩ sâu sắc cẩn thận về nhiệm
vụ giáo dưỡng, giáo dục, về nội dung và cách thức tổ chức tiến hành.
2


Tổ chức các trò chơi trong dạy học Lịch sử là yếu tố quan trọng để nâng
cao chất lượng kiến thức của học sinh, hình thành cho các em nhiều hiểu biết
khoa học về lịch sử và tính quy luật của sự phát triển xã hội, bồi dưỡng và rèn
luyện các kỹ năng thông qua việc học bộ môn Lịch sử. Đồng thời là một “món
ăn tinh thần” cổ vũ thúc đẩy các em học tập. Bác Hồ chúng ta đã từng nói
“Dân ta phải biết sử ta. Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”. Đó là lời căn
dặn và cũng là tâm huyết của Bác luôn mong muốn thế hệ trẻ khơng chỉ hiểu
Lịch sử mà cịn phải “tường” hiểu sâu sắc Lịch sử truyền thống của ông cha.

Thơng qua trị chơi học tập, giúp học sinh có thể rèn luyện được thể lực,
rèn luyện về giác quan, tạo cơ hội giao lưu với mọi người, cùng hợp tác với bạn
bè, đồng đội trong nhóm tổ… đây là một hoạt động được tổ chức có tính chất
vui chơi, giải trí, thư giản. Nhưng thơng qua hoạt động này học sinh có điều kiện
học mà chơi, chơi mà học. Khi tham gia các trò chơi học tập học sinh sẽ có điều
kiện thể hiện khả năng của mình, giúp các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn, giao
tiếp cũng tốt hơn, sống hòa nhã với bạn bè hơn, được suy ngẫm, thử nghiệm các
tình huống, các lập luận để đạt kết quả cao.
Trị chơi học tập cịn tạo khơng khí vui tươi, hồn nhiên, nhẹ nhàng, sinh
động trong giờ học. Giúp cho đặc thù bộ môn Lịch sử bớt đi sự khô khan, trầm
buồn. Giúp các em ghi nhớ sự kiện, nhân vật lịch sử, thấu hiểu bài học một cách
nhanh nhất, giúp các em tiếp thu tri thức một cách tích cực và tự giác. Từ đó bồi
dưỡng cho các em lịng say mê, u thích mơn Lịch sử.
2. Thực trạng của vấn đề
2.1. Về phía giáo viên
Hiện nay việc dạy và học bộ môn Lịch sử ở trường Phổ thông của nước ta
chưa đáp ứng được yêu cầu của người học, cũng như chưa làm tròn trách nhiệm
của một bộ môn tưởng chừng như đơn giản nhưng rất quan trọng đối với học
sinh. Trong quá trình giảng dạy giáo viên chưa mạnh dạn trong việc đổi mới
phương pháp dạy học, chính vì vậy mà giờ học ln cứng nhắc, khơ khan, giáo
viên ln có tâm lí dạy làm sao cho hết nội dung bài học, không hướng tới lấy
học sinh làm trung tâm của việc dạy học. Giáo viên cũng chưa dám mạnh dạn tổ
chức các trò chơi trong tiết dạy, các tiết làm bài tập lịch sử. Hơn nữa Sở Giáo
Dục chưa quy định thống nhất về cách thức tổ chức dạy tiết bài tập lịch sử như
thế nào? do vậy các tiết này đa phần giáo viên thường thờ ơ, coi nhẹ, hoặc cắt
xén để dạy các bài khác trong chương trình, nếu trong dạy học giáo viên có tổ
chức trị chơi thì mới chỉ mang tính chiếu lệ, hiệu quả chưa cao. Chính vì vậy
mà những năm gần đây chất lượng bộ môn Lịch sử là rất thấp.
2.2. Về phía học sinh
Qua thực tế giảng dạy ở trường THCS Ba Đình nơi tơi cơng tác tôi nhận thấy:

Đa số ý thức học tập môn Lịch sử của học sinh chưa cao, đa phần các em
chưa xác định được rõ ràng mục tiêu học tập, chưa thực sự cố gắng trong các tiết
học, làm bài tập ở nhà, đang cịn khép kín, đối phó, chưa dám mạnh dạn khi giáo
viên yêu cầu trả lời câu hỏi, chỉ bản đồ, lược đồ… Đặc biệt do quan niệm ăn sâu
trong tiềm thức của phụ huynh và học sinh, môn Lịch sử chỉ là một môn học
phụ, học sinh học môn Lịch sử với thái độ thờ ơ, xem thường dẫn đến nhiều bài
kiểm tra môn Lịch sử của học sinh nhiều năm học vừa qua bị điểm thấp.
3


Đầu năm học 2020- 2021 để phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài tơi có làm
một bài tập trắc nghiệm để tìm hiểu động cơ và thái độ học tập qua bảng khảo
sát của 60 học sinh khối lớp 8, 9 trường THCS Ba Đình và thu được kết quả như
sau:
TT

Phương án

Đồng Kết Không Kết
ý
quả % đồng ý quả %

1

Lịch sử chỉ là môn học phụ

58/6
0

96,6

%

2/60

3,3%

2

Môn lịch sử rất khơ khan và dài dịng

55/6
0

91,7
%

5/60

8,3%

3

Học lịch sử rất thú vị vì nó giúp em tìm
hiểu được lịch sử lồi người và lịch sử
dân tộc

23/6
0

38,3

%

37/60

61,7
%

4

Học lịch sử khơng giúp ích cho công
việc sau này nên không cần học nhiều

58/6
0

96,6
%

2/60

3,4%

5

Học lịch sử chỉ cần học những gì thầy
cơ cho ghi là được, khơng cần phải tìm
tịi thêm

58/6
0

96,6
%

2/60

3,4%

6

Việc tổ chức các trị chơi trong giờ học
lịch sử hoặc các tiết ngoại khóa sẽ làm
em thích thú

40/6
0

66,7
%

20/60

33,3
%

7

Ngồi SGK em cịn đọc thêm các sách,
truyện tranh… liên quan đến lịch sử.

8/60

13,3
%

52/60

86,7
%

Qua kết quả thăm dò trên cho thấy đa phần các em chưa xác định được
mục tiêu của môn học Lịch sử. Đây là một khó khăn lớn làm giảm sự u thích
của học sinh với môn học và việc nâng cao chất lượng bộ mơn.
Trong những năm gần đây kết quả các kì thi đại học, cao đẳng cho thấy đa
số học sinh không nắm được những kiến thức của lịch sử dân tộc, tỉ lệ điểm mơn
Lịch sử đạt trên điểm trung bình rất thấp, điều đó làm cho chúng ta khơng khỏi
băn khoăn và càng thấy sự cấp bách của việc thay đổi phương pháp dạy học.
Để khắc phục thực trạng nói trên tôi đã mạnh dạn áp dụng phương pháp
“Tổ chức trò chơi trong giờ học Lịch sử nhằm tạo hứng thú học tập cho học
sinh khối 8,9” ở trường THCS Ba Đình - Nga Sơn.Hình thành một số kĩ năng
lịch sử cơ bản như: Rèn luyện tính tư duy độc lập, kĩ năng sử dụng lược đồ, bản
đồ, sử dụng sơ đồ, bảng thống kê,... và điều quan trọng nhất là tạo sự hứng thú
học tập lịch sử cho học sinh trong các tiết học, góp phần đổi mới phương pháp
nâng cao hiệu quả bài học.
Môn Lịch sử thường rất nhiều sự kiện, mốc thời gian, khối lượng kiến
thức tương đối nhiều… nếu như giáo viên khơng có phương pháp sư phạm tốt
thì giờ học trở nên quá tải, nặng nề, học sinh ít được tham gia hoạt động. Điều
quan trọng hơn là không gây được sự hứng thú cho học sinh trong khi học tập.
4

Xuất phát từ thực tế nói trên, tơi đã khơng ngừng đổi mới phương pháp
dạy học và đã mạnh dạn đưa ra một số trò chơi trong giờ học Lịch sử.
3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
3.1. Một số nguyên tắc khi tổ chức trò chơi
- Chọn trò chơi phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường.
- Xác định phạm vi, mục đích của trị chơi.
- Chọn trị chơi phù hợp với kĩ năng cần rèn luyện cho học sinh
- Tổ chức, biên soạn câu hỏi cho trò chơi phải bám vào “Chuẩn kiến thức
kĩ năng” của bộ môn.
- Tổ chức trò chơi phải xác định được thời gian: Trừ các trị chơi tổ chức ở
các tiết ngoại khố (1 tiết hoặc nhiều hơn), các tiết làm bài tập lịch sử (1 tiết) thì
các trị chơi tổ chức trong tiết dạy chỉ dừng ở thời gian là 4 -5 phút.
- Trò chơi phải có sức hấp dẫn, thu hút được sự tham gia của học sinh, tạo
khơng khí thoải mái, hấp dẫn trong học tập.
- Ln thay đổi trị chơi để thu hút học sinh, tuy nhiên phải dựa vào dạng
bài, kiểu bài để thực hiện.
- Khi tổ chức trò chơi, giáo viên là trọng tài cơng bằng, chính xác và là cổ
động viên tích cực của học sinh tham gia trò chơi, cho điểm hoặc ngợi khen các
em trước tập thể của lớp.
3.2. Vai trò và ý nghĩa của việc tổ chức trò chơi trong dạy học Lịch sử
Trong giảng dạy bộ mơn Lịch sử nói riêng cũng như các bộ mơn xã hội và
tự nhiên nói chung, tổ chức trị chơi trong dạy học có vai trị, ý nghĩa đặc biệt
quan trọng.
- Giúp các em thay đổi hình thức, phương pháp dạy và học truyền thống
trước đây, làm cho giờ học bớt căng thẳng, nặng nề, tạo cảm giác thoải mái, dễ
chịu, để học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng, hứng khởi.
- Rèn luyện thêm kĩ năng sử dụng bản đồ, vẽ sơ đồ, tường thuật, hình
thành kĩ năng làm việc theo nhóm của học sinh.
- Tạo cho học sinh sự tìm tịi, sáng tạo, rèn luyện cho học sinh có cơ hội

để hồn thiện bản thân.
- Qua việc tổ chức trị chơi đã kích thích học sinh vận dụng kiến thức
năng động, rèn luyện trí nhớ, phát triển khả năng phán đoán, suy luận. Từ đó
phát triển tư duy độc lập, học tập cách xử lý thơng minh các tình huống phức
tạp, tăng cường khả năng vận dụng trong cuộc sống để thích nghi với điều kiện
mới của xã hội.
- Ngồi ra, thơng qua trị chơi còn giúp các em phát triển được nhiều
phẩm chất đạo đức như: tính nhanh nhẹn, tình đồn kết thân ái, sự phối hợp nhịp
nhàng, lòng trung thực và tinh thần trách nhiệm lẫn nhau.
3.3. Một số hình thức tổ chức “trị chơi” phục vụ giảng dạy bộ mơn Lịch sử
trong chương trình THCS
Với đặc trưng của bộ môn, ở mỗi khối lớp các thầy cơ giáo có thể xây
dựng được một hệ thống trò chơi phong phú, đa dạng với nhiều tên gọi khác
nhau, mục đích khác nhau. Tuy nhiên với phạm vi của một sáng kiến kinh
5


nghiệm, tơi xin nêu ra đây một số trị chơi mang tính khái quát chung nhất, quan
trọng hơn cả là các trị chơi này đều có thể áp dụng được rộng rãi ở tất cả các
khối lớp và trên tất cả các địa bàn. Hình thức tổ chức “Trị chơi” này có thể vận
dụng cho một tiết bài tập lịch sử, ngoại khoá, câu lạc bộ, hoặc áp dụng để giáo
viên có thể củng cố bài học. Mong rằng trong q trình giảng dạy mỗi thầy, cơ
giáo có sự sáng tạo thêm nhiều trò chơi khác nhau, bổ sung làm cho trò chơi lịch
sử trở thành một hệ thống ngày càng sinh động hơn, phong phú hơn và được sử
dụng nhiều hơn nhằm phục vụ tốt hơn cho công tác dạy học đối với bộ môn Lịch
sử. Sau đây là một số trị chơi có thể vận dụng:
a) Trị chơi “Điền sơ đồ trống”
Đây là trò chơi mà giáo viên đã chuẩn bị trước sơ đồ trống để cho học
sinh điền nội dung, với trò chơi này giáo viên dễ dàng áp dụng đối với các bài có
liên quan tới tổ chức bộ máy nhà nước.

VD: Điền vào sơ đồ trống Sự phân chia xã hội của nước Pháp trước khi
cách mạng nổ ra. (Bài 2- Lịch sử 8).

b) Trò chơi “Điền lược đồ trống”
Với trị chơi này thì giáo viên chuẩn bị lược đồ, sơ đồ trống trước hoặc
nhà trường có sơ đồ khơng màu (lược đồ câm) để học sinh điền kí hiệu của một
chiến dịch, một cuộc khởi nghĩa.
VD: Học sinh điền kí hiệu cuộc khởi nghĩa Ba Đình (Bài 26 - Lịch sử 8),
Chiến dịch Việt Bắc thu - đông 1947; Chiến dịch Biên giới thu - đông 1950, Các
cuộc tiến công chiến lược Đông -Xuân 1953-1954, Chiến dịch Điện Biên Phủ
1954 …(Bài 25, 26, 27 Lịch sử 9)
c) Trị chơi “ơ chữ bí mật”
Ở trị chơi này giáo viên chuẩn bị hệ thống các ô trống theo chủ đề (nhân
vật, cụm từ tiêu biểu….) học sinh tìm các chữ cái thích hợp để điền vào ô trống
đã cho theo yêu cầu.
Đây là dạng trò chơi mà tôi và đồng nghiệp thường hay sử dụng nhất
trong q trình dạy học, vì hiệu quả của trị chơi này thường mang lại là rất cao.
Ở trò chơi này có 2 dạng chủ yếu:
- Dạng thứ nhất:Ơ chữ có một hàng ngang.
VD: Bài 26: Phong trào kháng chiến chống Pháp trong những năm cuối
6


thế kỉ XIX - Lịch sử lớp 8: Sau khi dạy xong bài, giáo viên hỏi học sinh:
? Ô chữ gồm có 8 chữ cái. Đây là thái độ chủ yếu của triều đình phong
kiến nhà Nguyễn đối với quá trình Pháp xâm lược Việt Nam.
T

H

Ỏ

A

H

I

Ệ

P

Đáp án: THỎA HIỆP
- Dạng thứ hai: Ơ chữ có nhiều hàng dọc và có từ chìa khố bí mật (mơ
phỏng trị chơi Đường lên đỉnh Olympia)
Hoặc giáo viên có thể tổ chức trị chơi trả lời câu hỏi theo hình thức
Đường lên đỉnh Olympia như sau. Chọn 2 bạn đại diện cho hai đội chơi trả lời
lần lượt 6 câu hỏi, có 3 câu hỏi 10 điểm, 3 câu hỏi 20 điểm, đội nào trả lời đúng
được cộng điểm. Câu hỏi như sau.
1. Khối liên minh gồm những nước nào?
Trả lời: Đức, Áo, Hung
2. Sự kiện gì xảy ra vào ngày 7/11/1917?
Trả lời: Cách mạng tháng 10 Nga thắng lợi, Nga rút ra khỏi chiến tranh
3. Sự kiện gì xảy ra vào ngày11/11/1918?
Trả lời: Đức kí văn kiện đầu hàng, chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc.
4. Tính chất cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất?
Trả lời: Phi nghĩa
5.Nguyên nhân bùng nổ chiến tranh thế giới thứ nhất?
Trả lời: Thái tử Áo - Hung bị sát hại
6. Khối hiệp ước gồm những nước nào?

Trả lời: Anh, Pháp, Nga
VD. Khi dạy xong phần III “Chiến tranh giành độc lập của các thuộc
địa Anh ở Bắc Mĩ” ở bài 1. Những cuộc cách mạng tư sản đầu tiên - Lich sử 8.
Để chốt lại kiến thức vừa học, giáo viên có thể cho các em tham gia trò chơi,
vừa hiểu kĩ phần vừa học xong, mặt khác lại khắc sâu kiến thức cho các em đối
với bài học.
Ơ chữ hàng ngang: Gồm 14 ơ chữ tương ứng với 14 câu hỏi liên quan 14
dữ kiện trong bài học.
Ơ chữ hàng dọc là chìa khố (14 chữ cái)
Giáo viên đưa ra luật chơi: Có thể trả lời đúng cho điểm hoặc thưởng quà.

7


Ô chữ hàng ngang gồm những câu hỏi như sau:
Câu 1. (12 chữ cái): Tháng 9/1774 Đại hội Lục địa lần thứ nhất được tiến
hành ở đâu?
Đáp án: Phi la den phia
Câu 2. (9 chữ cái): Đại hội Lục đại lần thứ hai (5/1775) đã quyết định bổ
nhiệm ai làm tổng chỉ huy?
Đáp án: Oa-sinh-tơn.
Câu 3. (8 chữ cái): Năm 1787, nước Mĩ đã thông qua văn bản nào?
Đáp án: Hiến pháp.
Câu 4. (7 chữ cái). Năm 1781 nghĩa quân thắng trận quyết định được diễn
ra ở đâu?
Đáp án: Ióoc-tao.
Câu 5. (5 chữ cái). Nước Mĩ cịn có tên gọi nào khác?
Đáp án: Hoa Kỳ.
Câu 6. (15 chữ cái) Ngày 4/7/1776, Đại hội Lục địa lần thứ hai đã quyết
định thông qua văn bản bào?

Đáp án: Tuyên ngôn độc lập.
Câu 7. (3 chữ cái) Vào nửa đầu thế kỉ XVIII, nước nào đã lập ra 13 thuộc
địa dọc theo bờ biển Đại Tây Dương ở Bắc Mĩ?
Đáp án: Anh.
Câu 8. (8 chữ cái): Trận đầu tiên quân thuộc địa đại thắng quân Anh là
trận nào?
Đáp án: Xa-ra-tô-ga.
Câu 9. (9 chữ cái): Ngày 4/7 trở thành ngày lễ gì của nước Mĩ?
Đáp án: Quốc khánh.
8


Câu 10. (6 chữ cái): Anh là nước nằm ở châu lục nào?
Đáp án: Châu Âu.
Câu 11. (6 chữ cái): Sự kiện thổi bùng lên ngọn lửa đấu tranh ở Bắc Mĩ
được diễn ra ở đâu?
Đáp án: Bôx-tơn.
Câu 12. (13 chữ cái). Đến giữa thế kỉ XVIII, kinh tế của 13 bang thuộc địa
của Anh ở Bắc Mĩ phát triển theo hướng nào?
Đáp án: Tư bản chủ nghĩa.
Câu 13. (6 chữ cái): Crix tốp-Cơlơm bơ đã tìm ra được châu lục nào?
Đáp án: Châu Mĩ.
Câu 14. (6 chữ cái): Năm 1783 Hiệp ước nào buộc Anh phải công nhận nền
độc lập của 13 thuộc đại Anh ở Bắc Mĩ?
Đáp án: Véc- xai.
Ơ chữ hàng dọc: (Từ chìa khố): Cuộc chiến tranh giành độc lập của
13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ đã dẫn đến sự thành lập một quốc gia độc lập
nào?
Đáp án: HỢP CHỦNG QUỐC MĨ

d) Trò chơi “Theo dòng lịch sử”
Trò chơi này dùng vào các tiết ngoại khóa, các tiết làm bài tập lịch sử để
học sinh có điều kiện chuẩn bị và có thời gian thích hợp cho khâu tổ chức.
Giáo viên có thể chọn theo chủ đề lịch sử đã được học trước đó để cho
học sinh tìm hiểu kĩ hơn, giáo viên có thể áp dụng sau khi học xong một chương,
một giai đoạn lịch sử.
VD: Tìm hiểu về một triều đại phong kiến, một cuộc khởi nghĩa, một cuộc
kháng chiến, một cuộc cải cách…
VD: Cuộc kháng chiến chống Pháp, cuộc kháng chiến chống Mĩ.
đ) Trò chơi “Tìm hiểu nhân vật lịch sử”
Đây là trị chơi nhằm tìm hiểu một cách khái qt về thân thế sự nghiệp
những nhân vật lịch sử có cơng lao to lớn đối với lịch sử dân tộc và nhân loại, do
vậy mà giáo viên phải tổ chức chương trình ngoại khố và các tiết làm bài tập
9


lịch sử để dễ dàng thực hiện.
VD: Tìm hiểu các nhân vật lịch sử đã có cơng đối với dân tộc trong giai
đoạn Pháp xâm lược Việt Nam. (Bài 24: Cuộc kháng chiến từ năm 1858 đến
năm 1873; Bài 25: Kháng chiến lan rộng ra toàn quốc (1873-1884) - Lịch sử 8)
e) Trị chơi “Giải thích khái niệm, thuật ngữ”
Giáo viên lồng ghép vào các tiết Làm bài tập lịch sử để tổ chức trò chơi.
VD: Chế độ Quân chủ chun chế là gì?...
g) Trị chơi “Ai là người nhớ nhiều địa danh lịch sử nhất”
Giáo viên tổ chức các tiết ngoại khoá, hay lồng ghép đối với các tiết làm
bài tập lịch hoặc sử dụng trong tiết học lịch sử địa phương sẽ dễ tổ chức và dễ
thực hiện.
VD: Em hãy kể tên các di tích lịch sử tiêu biểu ở Thanh Hóa.
h) Trị chơi “Hái hoa dân chủ- trả lời câu hỏi lịch sử”
Áp dụng đối với các tiết ngoại khóa, làm bài tập lịch sử. Giáo viên chuẩn

bị một cây hoa (trong thiên nhiên hoặc hoa giả), trên nhánh hoa có ghi các chủ
đề câu hỏi để học sinh lựa chọn (chủ đề nhân vật; chủ đề sự kiện; chủ đề chiến
tranh; chủ đề văn hoá…) trong mỗi chủ đề có hệ thống câu hỏi để học sinh trả
lời. Để thành cơng trong trị chơi này giáo viên phải xác định được phạm vi, mục
đích của trị chơi.
Để tiến hành trị chơi trên lớp thành cơng GV cần tiến hành các bước.
Bước 1: Giới thiệu tên trò chơi.
Bước 2: Lựa chọn đội chơi.
Bước 3: Quy định thời gian, phổ biến luật chơi.
Bước 4: Tổ chức trò chơi.
Bước 5: Tổng kết (Đánh giá) trò chơi.
Trong những năm học qua, tôi đã thiết kế và mạnh dạn áp dụng các trị
chơi nêu trên vào q trình giảng dạy mơn Lịch sử, cũng như trong các Hội thi
giáo viên dạy giỏi các cấp, ngồi ra các trị chơi này tơi mời đồng nghiệp tổ chức
dạy thử nghiệm ở lớp 6, 7 và hiệu quả thu được là rất khả quan.
Trong giới hạn của một sáng kiến kinh nghiệm áp dụng cho học sinh khối
8,9 nên tôi chỉ đưa ra một số trị chơi tiêu biểu và có hiệu quả cao trong quá trình
giảng dạy lịch sử ở trường THCS Ba Đình- Nga Sơn.
3.4. Các trị chơi cụ thể được áp dụng vào quá trình giảng dạy ở trường
* Trò chơi “Điền sơ đồ trống”
Bài áp dụng:Bài 29. Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp
và chuyển biến kinh tế xã hội Việt Nam (Lịch sử lớp 8)
- Phạm vi trò chơi: Dạy kiến thức mới. Phần 1. Tổ chức bộ máy Nhà
nước.
- Mục đích trị chơi: Giúp các em hiểu và rèn kĩ năng vẽ (dán) sơ đồ bộ
máy thống trị của Pháp ở Đông Dương.
10


- Giáo viên chuẩn bị trước sơ đồ trống (vẽ trên 02 tờ giấy Crôki) như sơ

đồ phần đáp án. Giáo viên giới thiệu trò chơi và lựa chọn đội chơi. Chia lớp
thành 2 đội, mỗi đội 5 bạn, cử 2 học sinh nam làm trọng tài cùng giáo viên.
Tổ chức bộ máy thống trị của Pháp ở Đông Dương được viết thành từng ơ
chữ (viết rời ngồi giấy Crơki thành 9 ơ) có dán keo 2 mặt (mỗi 1 ô giáo viên
chuẩn bị 2 tờ).
Tiến hành trò chơi
- Giáo viên giới thiệu trò chơi và lựa chọn đội chơi.
- Giáo viên chia lớp thành 2 đội mỗi đội cử lấy 5 học sinh và đặt tên cho
mỗi đội: Đội 1: Võ Thị Sáu, Đội 2 - Nguyễn Bá Ngọc.
- Mỗi đội cử 1 đội trưởng, đồng thời cử 2 học sinh (không nằm trong 2
đội chơi) làm trọng tài cùng với giáo viên.
- Giáo viên quy định luật chơi. Thời gian: 3 - 4 phút
Mỗi đội xếp hàng trên bảng (kiểu hình cánh gà) sau đó mỗi đội sẽ cử lần
lượt các bạn lên chọn ô chữ để dán cho đúng trên sơ đồ hình minh hoạ sao cho
đạt được kết quả như sơ đồ dưới đây. Đội nào hồn thành chính xác trước đội đó
thắng cuộc. Thời gian tối đa là 4 phút. Điểm tối đa của mỗi đội là 10 điểm.
Tổ chức trò chơi
- Giáo viên đặt câu hỏi:
Sau khi hoàn thành xong quá trình xâm lược Đông Dương, thực dân
Pháp đã tiến hành tổ chức bộ máy Nhà nước ở Đông Dương như thế nào?
- Học sinh trả lời, Giáo viên đánh giá, nhận xét và tiến hành hướng dẫn
học sinh tham gia trị chơi ln.
- Giáo viên treo 2 sơ đồ trống lên bảng và nêu yêu cầu. Em hãy dán
các nội dung cho đúng vào sơ đồ “Tổ chức bộ máy thống trị của Pháp ở
Đông Dương”?
- 2 đội lên thực hiện dán ô chữ vào sơ đồ minh hoạ trên (mỗi đội dán một
sơ đồ) sao cho đúng như sơ đồ dưới đây:
Toàn quyền
Đơng Dương
Bắc kì

Trung kì

(thống sứ)

(khâm sứ)

Nam kì

(thống đốc)

Lào
(Khâm sứ)

Campuchia
(Khâm sứ)

Bộ máy chính quyền

Bộ máy chính quyền cấp tỉnh, huyện (Pháp - bản xứ)

Bộ máy chính quyền cấp xã thơn (bản xứ)
Tổng kết trị chơi, Giáo viên nhận xét, hồn thiện bảng và chuẩn hoá
11


kiến thức.
* Trò chơi “Điền lược đồ trống”
Bài áp dụng: Bài 26. Bước phát triển mới của cuộc kháng chiến toàn
quốc chống thực dân Pháp 1950 - 1953 (SGK Lịch sử 9)

- Phạm vi áp dụng: Củng cố bài ở tiết 1 (bài gồm 2 tiết)
- Mục đích trị chơi: Giúp các em rèn kĩ năng sử dụng lược đồ Chiến dịch
Biên giới thu - đông 1950 một cách tốt hơn.
Chuẩn bị:
- Giáo viên chuẩn bị 1 lược đồ không màu, những kí hiệu mũi tên màu có
dán keo 2 mặt (lưu ý tới kích thước trùng khớp với mũi tên có sẵn trong SGK).
- Học sinh: Tìm hiễu kĩ lược đồ chiến dịch Biên giới thu đông 1950 ở nhà.
Tiến hành trò chơi: Giáo viên giới thiệu trò chơi, lựa chọn đội chơi.
- Chia lớp thành 2 đội, từ 5-7 em học sinh và đặt tên cho mỗi đội.
Đội 1 - Rơ-ve (tên tướng của Pháp); Đội 2 - Võ Nguyên Giáp
- Thời gian thực hiện: 3- 4 phút
+ Kí hiệu học sinh phải đính dán (Địch: màu đen, Ta: màu đỏ, đường tiến
quân là mũi tên nguyên, đường rút quân là mũi tên đứt).
+ Đội nào hoàn thành chính xác trước đội đó thắng. Điểm tối đa cho mỗi
đội là 10 điểm.
+ Các cổ động viên mỗi đội được quyền bổ sung 3 lần nhưng bị trừ 3 điểm.
+ Mỗi đội cử 2 em.
+ Em thứ nhất chọn kí hiệu thích hợp chuyền cho bạn.
+Em thứ hai dán kí hiệu lên lược đồ, sao cho hồn thành như lược đồ.
+ Em nào hồn thành trị chơi xuất sắc nhất sẽ được thưởng điểm.
Tổ chức trò chơi.
- Giáo viên treo lược đồ không màu lên bảng cùng với câu hỏi.
? Em hãy điền kí hiệu thích hợp lên lược đồ để miêu tả diễn biến chiến
dịch Biên giới thu - đơng 1950?
- Cho học sinh tiến hành trị chơi.
- Tổng kết trị chơi: Sau khi hai đội hồn thành, Giáo viên nhận xét và
công bố kết quả chung cuộc.
Lưu ý: Trò chơi tiếp sức này giáo viên nên sử dụng đối với các lược đồ,
bản đồ đơn giản, ít các kí hiệu, (VD: Cuộc phản cơng của phái chủ chiến ở kinh
thành Huế, Cơng sự Ba Đình - Bài 26 - Lịch sử lớp 8…), vì nếu phức tạp sẽ mất

thời gian và rất khó cho HS.
* Trị chơi “Ơ chữ bí mật”
Áp dụng đối với bài 27.Khởi nghĩa Yên Thế và phong trào chống
Pháp của đồng bào miền núi cuối thế kỉ XIX (SGK Lịch sử lớp 8)
- Trò chơi này áp dụng cho phần củng cố bài học. Giúp học sinh nắm lại
một số sự kiện, thời gian trong bài, đồng thời tạo khơng khí vui chơi, giảm căng
thẳng sau giờ học.
- Giáo viên chuẩn bị bảng ô chữ có điền sẵn (vẽ trên 1 tờ giấy Crôki) như
sơ đồ minh họa ở phần đáp án, sử dụng giấy dán từng hàng chữ lại.
- Học sinh:Tìm hiểu và nắm được nội dung bài học.
Tiến hành trò chơi
12


+ Giáo viên giới thiệu trò chơi và lựa chọn đội chơi. Chia lớp làm hai đội
(mỗi dãy một đội, mỗi đội từ 7 - 10 em HS) và đặt tên cho mỗi đội: Đội thứ nhấtPhương Đông; Đội thứ hai- Phương Tây đồng thời giới thiệu, phổ biến luật chơi:
+ Thời gian: 3 - 6 phút
+ Sau khi giáo viên gợi ý cho từng hàng chữ, hai đội sẽ giơ tay giành
quyền trả lời. Đội nào giơ tay trước khi giáo viên nói 10 giây bắt đầu sẽ mất
quyền ưu tiên. Đội còn lại được quyền trả lời.
+ Mỗi hàng chữ chỉ một đội trả lời và trả lời một lần, nếu đúng sẽ được 10
điểm và giáo viên mở hàng chữ đó ra.
+ Sau khi giáo viên đọc câu hỏi mật mã hai đội đưa tay giành quyền trả
lời. Nếu trả lời sai đội còn lại sẽ được quyền trả lời, mỗi đội trả lời tối đa một
lần, thời gian suy nghĩ là 10 giây.
+ Học sinh trả lời đúng mật mã được 40 điểm, nếu không giải được mật mã
thì giáo viên giải. Em nào hồn thành trò chơi xuất sắc nhất sẽ được thưởng điểm.
Tổ chức trị chơi
- Giáo viên treo bảng sơ đồ ơ chữ có dán keo như sơ đồ trên lên bảng rồi
cho tiến hành trò chơi bằng cách đưa ra các gợi ý sau:

+ Mật mã lịch sử: Gồm 07 chữ cái: Đây chính là lực lượng tham gia
đơng nhất trong cuộc khởi nghĩa Yên Thế -> (Nông dân)
- Nếu hai đội khơng trả lời được thì GV cho hai đội trả lời các câu hỏi
hàng ngang. Giáo viên đặt các câu hỏi gợi ý sau:
+ Ô hàng ngang số 1, gồm 12 chữ cái: Tên vị thủ lĩnh cuộc khởi nghĩa
Yên Thế.
+ Ô hàng ngang số 2, gồm 4 chữ cái: Đây là tên đồng bào ở Hà Giang đã
tham gia chống Pháp dưới ngọn cờ của Hà Quốc Thượng.
+ Ô hàng ngang số 3, gồm 8 chữ cái: Tên tỉnh mà cuộc khởi nghĩa đã nổ ra.
+ Ô hàng ngang số 4, gồm 14 chữ cái: Tên thật của Hoàng Hoa Thám.
+ Ô hàng ngang số 5, gồm 7 chữ cái: Đây là tinh thần chiến đấu của nghĩa
quân Yên Thế.
+ Ô hàng ngang số 6, gồm 11 chữ cái: Tên một nhà yêu nước tiêu biểu đã
đến bắt lên lạc với nghĩa quân Yên Thế.
+ Ô hàng ngang số 7, gồm 5 chữ cái: Đây là tên vị lãnh tụ cuộc khởi nghĩa
Yên Thế ở giai đoạn 1.
- Mỗi đội trả lời câu hỏi gợi ý theo trình tự lần lượt, học sinh được chọn ô
hàng ngang để trả lời, khơng theo ơ thứ tự. Ví dụ: Em chọn hàng ngang thứ 3.
- Học sinh trả lời từ chìa khoá sau khi giáo viên đọc câu hỏi sau 5 giây.
- Giáo viên nhận xét, công bố kết quả và hồn thiện bảng kiến thức.
TRỊ CHƠI “Ơ CHỮ BÍ MẬT”
H
O
À N
G H O A
T H Á M
1
M Ô
N G
7

2
B
Ắ
C
G
I
A N
G
3
T R Ư Ơ
N G
V Ă N N G H Ĩ A
4
A N H D
Ũ N G
5
P H
A
N
B
Ộ
I
C H Â
U
6
Đ
Ề
N
Ắ M
13

7

Từ chìa khố
8

N

Ơ

N

G

D

Â

N


Giáo viên nhấn mạnh: Khởi nghĩa Yên Thế là phong trào lớn nhất của
nông dân trong những năm cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX. Sự tồn tại bền bỉ, dẻo
dai của phong trào đã nói lên tiềm năng, ý chí và sức mạnh to lớn của giai cấp
nơng dân Việt Nam
Lưu ý:
- Quy trình ở trên là thiết kế đối với cách dạy dùng bảng phụ, dạy khơng
có sử dụng cơng nghệ thơng tin chúng ta vẫn có thể áp dụng được trị chơi, cịn
nếu dạy cơng nghệ thông tin trên phần mềm Powwer Point và các phần mềm
khác thì đơn giản và hiệu quả cao hơn.

* Trị chơi“Theo dòng lịch sử”
- Áp dụng đối với tiết 45: Làm bài tập lịch sử (Lớp 8).
Chủ đề: Phong trào Cần vương
Mục đích:Thơng qua trị chơi này nhằm giúp học sinh nắm một cách khái
quát về phong trào Cần vương, đồng thời tạo cho học sinh vừa học vừa chơi,
phát triển khả năng, phối hợp, phân tích, kĩ năng làm việc theo nhóm.
- Tiến hành trị chơi: Cho học sinh xếp thành 4 đội, mỗi đội cử đội
trưởng, thư kí. Đồng thời quy định và phổ biến luật chơi.Thời gian thực hiện
trong 1 tiết (45 phút).
Phần Khởi động: 50 điểm (4 đội trả lời 5 câu hỏi, thời gian trả lời mỗi
câu hỏi là 5 giây, mỗi câu hỏi tương ứng 10 điểm, mỗi đội được trả lời 1 lần).
Tăng tốc: 100 điểm (4 đội tham gia trả lời (đoán sự kiện lịch sử, từ sự gợi
ý của giáo viên) 4 sự kiện lịch sử, thời gian trả lời mỗi sự kiện lịch sử là 5, 10 và
15 giây (tương ứng 3 sự gợi ý của giáo viên từ khó đến dễ), mỗi sử kiện tương
ứng 15, 10 và 5 điểm, mỗi đội được trả lời 1 lần).
Về đích: 50 điểm, HS trả lời quan điểm của mình về một chủ đề mà giáo
viên đưa ra, thời gian trả lời mỗi câu hỏi là 3 phút.
Tổ chức trò chơi cụ thể như sau:
Khởi động: 5 câu hỏi.
Câu 1: Cuộc phản công kinh thành Huế, bùng nổ thời gian nào?
Đáp án: 5/7/1885.
Câu 2: Tôn Thất Thuyết đã thay vua Hàm Nghi mấy lần ra chiếu Cần vương?
Đáp án: 2 lần
Câu 3: Phong trào Cần vương trải qua mấy giai đoạn?
Đáp án: 2 giai đoạn.
Câu 4: Thanh Hố có mấy cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào Cần vương?
Đáp án: 2 cuộc (Khởi nghĩa Ba Đình và Khởi nghĩa Hùng Lĩnh).
Câu 5: Cuộc khởi nghĩa nào lớn nhất trong phong trào Cần vương?
Đáp án: Khởi nghĩa Hương Khê.
Tăng tốc: Gồm 5 sự kiện lịch sử.

- Sự kiện 1:
+ Gợi ý thứ nhất: Tôn Thất Thuyết (5 giây đầu tiên).
+ Gợi ý thứ hai: 5/7/1885 (giây thứ 10).
+ Gợi ý thứ ba: Tân Sở (giây thứ 15).
Đáp án: Cuộc phản công của phái chủ chiến ở kinh thành Huế.
- Sự kiện 2:
14


+ Gợi ý thứ nhất: Ba làng (5 giây đầu tiên).
+ Gợi ý thứ hai: Công sự (giây thứ 10).
+ Gợi ý thứ ba: 1886 - 1887 (giây thứ 15).
Đáp án: Khởi nghĩa Ba Đình.
- Sự kiện 3:
+ Gợi ý thứ nhất: Vĩnh Lộc (5 giây đầu tiên).
+ Gợi ý thứ hai: 1887 - 1892 (giây thứ 10).
+ Gợi ý thứ ba: Tống Duy Tân (giây thứ 15).
Đáp án: Khởi nghĩa Hùng Lĩnh.
- Sự kiện 4:
+ Gợi ý thứ nhất: 15 quân thứ (5 giây đầu tiên).
+ Gợi ý thứ hai: Ngàn Trươi (giây thứ 10).
+ Gợi ý thứ ba: Phan Đình Phùng (giây thứ 15).
Đáp án: Khởi nghĩa Hương Khê.
- Sự kiện 5:
+ Gợi ý thứ nhất: Tôn Thất Thuyết (5 giây đầu tiên).
+ Gợi ý thứ hai: Tân Sở (giây thứ 10).
+ Gợi ý thứ ba: 13/7/1885 (giây thứ 15).
Đáp án: Tôn Thất Thuyết nhân danh vua Hàm Nghi ra chiếu Cần vương.
Về đích. (50 điểm).
Lý giải tại sao phong trào Cần vương lại thất bại, phong trào đã để lại ý

nghĩa lịch sử gì?
Cuối cùng GV tổng kết, nhận xét, rút kinh nghiệm.
*Trò chơi “Ai là người nhớ sự kiện, nhân vật lịch sử nhiều nhất”
Giáo viên chọn quãng thời gian thích hợp để tổ chức, nên tổ chức chương
trình ngoại khóa của trường.
- Về phía Giáo viên chuẩn bị hệ thống các câu hỏi, đáp án, đèn tính thời
gian
- Học sinh chuẩn bị ghế ngồi, bảng (bảng của học sinh tiểu học), phấn để
ghi... sắp xếp chỗ ngồi cho hợp lí, tuỳ theo diện tích cho phép, nhưng đủ điều
kiện để học sinh khơng thể nhìn thấy kết quả của nhau.
Tổ chức trò chơi
- Giáo viên giới thiệu trò chơi lựa chọn đội chơi (chọn cả lớp, hoặc cả khối)
- Giáo viên giới thiệu trò chơi và thông báo thể lệ, quy định, phổ biến luật chơi.
+ Trị chơi gồm có 10 câu hỏi (hoặc có thể nhiều hơn, phụ thuộc vào thời
gian tổ chức), theo mức độ từ thấp đến cao.
+ Học sinh ngồi theo hình vng, mỗi em ngồi cách nhau một khoảng
cách nhất định.
+ Giáo viên phối hợp với đồng nghiệp ấn đèn để tính thời gian.
+ Giáo viên cùng các đồng nghiệp trong nhóm, trường hoặc cùng cụm
trường giám sát trị chơi (tính thời gian, xem các bạn trả lời đúng hay sai, có
gian lận trong cuộc chơi hay khơng...)
+ Em nào trả lời đúng thì có quyền ngồi lại và tiếp tục trị chơi, em nào sai
thì bị loại khỏi cuộc chơi, cứ như vậy đến khi học sinh trả lời câu hỏi thứ 10 sẽ
là học sinh chiến thắng. (Nếu được thực hiện trong chương trình ngoại khóa nên
15


có phần thưởng cho học sinh)
Tiến hành trị chơi
Giáo viên tổ chức trò chơi, giáo viên đọc câu hỏi xong, học sinh trả lời

độc lập bằng cách viết vào bảng của mình, khi tín hiệu đèn báo hết thời thì học
sinh giơ bảng lên, nếu em nào giơ quá thời gian quy định thì sẽ phạm quy và bị
loại khỏi cuộc chơi:
Hệ thống câu hỏi:
Câu 1: Ai là người sáng lập ra Đảng Cộng sản Việt Nam?
Đáp án: Nguyễn Ái Quốc
Câu 2: Hồ Chí Minh đọc Bản tun ngơn độc lập tại địa điểm nào ở Hà Nội?
Đáp án: Quảng trường Ba Đình.
Câu 3: Kế hoạch Na va được chia thành mấy bước?
Đáp án: 2 bước
Câu 4: Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ diễn ra năm nào?
Đáp án: 1954
Câu 5: Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy tết Mậu Thân diễn ra năm nào?
Đáp án: 1968
Câu 6: Chiến dịch nào kết thúc cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước?
Đáp án: Chiến dịch Hồ Chí Minh
Câu 7: Nước Cộng hồ xã hội chủ nghĩa Việt Nam được chính thức mang
tên từ năm nào?
Đáp án: 1976
Câu 8: Ai là chủ tịch nước sau khi cuộc kháng chiến chống Mĩ thắng lợi?
Đáp án: Tôn Đức Thắng
Câu 9: Đế quốc Mĩ đã tiến hành bao nhiêu “chiến lược chiến tranh” ở Miền
Nam?
Đáp án: 3 “chiến lược chiến tranh” (Chiến tranh đặc biệt, chiến tranh cục
bộ, Việt Nam hố chiến tranh)
Câu 10: Có bao nhiêu đời Tổng thống Mĩ dính líu trực tiếp tới cuộc chiến
tranh xâm lược Việt Nam?
Đáp án: 5 đời. (Ai-sen-hao; Ken-nơ-đi; Giơn-xơn; Ních-xơn, Pho)
Sau cùng GV Tổng kết trị chơi.
Lưu ý:

- Tuỳ theo trình độ của học sinh mà giáo viên biên soạn câu hỏi cho phù
hợp với trò chơi.
- Nếu học sinh bị loại hết quá sớm thì giáo viên cùng đồng nghiệp tổ chức
“cứu trợ” dưới các hình thức khác nhau để học sinh trở lại vòng thi đấu.
*Trị chơi “Tìm hiểu nhân vật lịch sử”
Trị chơi này có thể áp dụng cho tiết bài tập hoặc chương trình ngoại khố
Lớp 8 ở học kỳ II
Với trị chơi này giúp học sinh khắc sâu được những nhât vật lịch sử tiểu
biểu của Việt Nam ở thời kì cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, từ đó tiếp tục bồi
dưỡng thêm lòng biết ơn đối với những người anh hùng đã có cơng với nước,
với dân.
- Giúp các em vừa học vừa chơi, tạo khơng khí thoải mái, thân thiện trong
16


giờ học ngoại khoá.
- Giáo viên dùng máy chiếu PowerPoint, giáo án điện tử thiết kế trò chơi
- Học sinh: Ôn tập chương trình (Giáo viên cho hệ thống đề cương ôn
tập), mỗi đội chuẩn bị 1 chiếc bảng nhỏ dùng để ghi đáp án, bút lông và phấn.
+ GV cử 1 thư kí ghi chép điểm và 1 trọng tài.
+ GV xếp 5 đội ngồi theo hình chữ U, mỗi đội cử 1 đội trưởng.
Tiến hành trò chơi
Giáo viên giới thiệu trò chơi, lựa chọn đội chơi. Chia lớp thành 5 đội, mỗi
đội khoảng 5 học sinh và đặt tên cho 5 đội
Giáo viên quy định và phổ biến luật chơi, gồm có 3 phần:
Thời gian: 1 tiết
Phần 1: Hình ảnh (Nhìn hình ảnh đốn tên nhân vật
lịch sử - 100 điểm)
Bao gồm có 10 hình ảnh nhân vật lịch sử, trả lời đúng mỗi hình ảnh được
10 điểm, thời gian trả lời mỗi hình ảnh là 5 giây, mỗi đội trả lời 1 lần và cùng

thời điểm (ghi rõ câu trả lời trên bảng nhỏ)
Phần 2: Thân thế (Tìm hiểu về thân thế, cuộc đời và sự
nghiệp - 200 điểm).
Giáo viên chọn 5 nhân vật tiêu biểu ở trên để học sinh trả lời, mỗi câu hỏi
trả lời đúng được 10 điểm bằng hình thức câu hỏi trắc nghiệm, mỗi nhân vật sẽ có
4 câu hỏi, mỗi câu hỏi sẽ có 5 giây trả lời, mỗi đội trả lời 1 lần và cùng thời điểm.
Phần 3: Công lao (Đánh giá về công lao nhân vật - 250 điểm).
+ Giáo viên cho 5 đội lên bắt thăm nhân vật mình sẽ trả lời.
+ Học sinh sẽ thảo luận để đánh giá công lao của nhân vật đối với lịch sử
dân tộc, thời gian thảo luận là 3 phút, sau đó các đội sẽ lần lượt trả lời theo thứ
tự, nếu trả lời đúng được 50 điểm, các đội nhận xét lẫn nhau. Giáo viên làm
trọng tài nhận xét, đánh giá.
Giáo viên tổ chức trị chơi
Phần 1: Hình ảnh
+ Giáo viên ấn chuột trên màn hình, hình ảnh nhân vật lịch sử hiện lên, ở
dưới hiện lên câu hỏi? Đây là nhân vật nào? cứ lần lượt hết 10 nhân vật (Tôn
Thất Thuyết, Hàm Nghi, Nguyễn Thiện Thuật, Đinh Công Tráng, Phan Đình
Phùng, Hồng Hoa Thám, Phan Bội Châu, Lương Văn Can, Phan Châu Trinh,
Nguyễn Ái Quốc) cho HS trả lời.

Nhân vật số 1 Nhân vật số 2 Nhân vật số 3 Nhân vật số 4 Nhân vật số 5

17


Nhân vật số 6 Nhân vật số 7 Nhân vật số 8 Nhân vật số 9 Nhân vật số 10
Phần 2: Thân thế
+ Giáo viên chọn 5 nhân vật để học sinh tìm hiểu:Tơn Thất Thuyết, Hàm
Nghi, Nguyễn Thiện Thuật, Đinh Cơng Tráng, Phan Đình Phùng.
+ Mỗi nhân vật sẽ có 4 câu hỏi trắc nghiệm, với khẩu lệnh: Hãy lựa chọn

một phương án trả lời đúng nhất.

+ Nhân vật thứ nhất: Tơn Thất Thuyết
Câu 1:Ơng sinh và mất năm nào?
A. 1835 – 1913.
C. 1841 – 1913.
B. 1840 – 1913.
D. 1842 – 1913.
Câu 2: Quê của ông ở đâu?
A. Thanh Hoá.
C. Thuận Hoá.
B. Nghệ An.
D. Thành phố Huế
Câu 3: Tên tuổi của ông gắn liền với sự kiện lịch sử nào sau đây.
A. Chiến thắng Cầu Giấy lần 1.
C.Tấn công kinh thành Huế.
B. Khởi nghĩa Hương Khê.
D. Khởi nghĩa Ba Đình.
Câu 4: Vài trị tiêu biểu của ơng đối với lịch sử dân tộc là gì?
A. Lãnh đạo cuộc tấn công kinh thành Huế.
B. Tham gia phong trào Đông du.
C. Lãnh đạo phong trào Cần vương
D. Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Ba Đình.
+ 3 nhân vật cịn lại tương tự các câu hỏi theo hình thức trên cho HS tìm hiểu.
Phần 3: Công lao
+ Giáo viên cho học sinh bắt thăm nhân vật để trả lời
+ Câu hỏi: Nêu công lao to lớn của nhân vật đối với lịch sử dân tộc?
VD:Nêu công lao to lớn của Phan Bội Châu đối với lịch sử dân tộc?
Học sinh thảo luận trả lời và nhận xét lẫn nhau. Giáo viên tổng kết, nhận
xét và đúc rút kinh nghiệm.

Trên đây là một số trò chơi trong dạy học Lịch sử, tuỳ theo từng bài học
giáo viên có thể lựa chọn các hình thức trò chơi cho phù hợp với kiểu bài để
mang lại hiệu quả cao trong công tác giảng dạy.

18


4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường
4.1. Đối với học sinh
Qua việc tổ chức trò chơi trong giờ học Lịch sử tôi nhận thấy, việc tổ chức
trị chơi trong dạy học Lịch sử khơng chỉ đơn thuần là phương tiện giải trí bổ
ích, mà cịn giúp học sinh dễ hiểu, dễ khắc sâu kiến thức, nắm được một số kĩ
năng quan trọng như kĩ năng giao tiếp, kĩ năng vận động nhanh nhẹn, khéo léo,
kĩ năng hợp tác, kĩ năng ra quyết định...Điều đặc biệt hơn cả là tổ chức trị chơi
sẽ kích thích học sinh học tập, lĩnh hội tri thức Lịch sử một cách dễ dàng, có
niềm say mê, hứng thú hơn trong giờ học Lịch sử ở trường phổ thông.
Để kiểm tra kết quả của việc tổ chức trò chơi trong dạy học Lịch sử, tôi đã
lấy ý kiến của học sinh các khối lớp mà tôi trực tiếp giảng dạy về hứng thú học
bộ môn Lịch sử. Kết quả cụ thể như sau:
Bảng 1: Hứng thú học tập của học sinh trước và sau khi áp dụng
phương pháp “Tổ chức trò chơi trong dạy học Lịch sử nhằm tạo hứng thú
cho học sinh” năm học 2020 - 2021
Lớp đối chứng
Lớp thực nghiệm
Mức độ
Khối Tổng
Rất thích
lớp số

Thích

Mức độ
Khơng Khối Tổng
Rất thích
thích lớp số

SL

%

SL

% SL %

26

20

74

8A

27

7

9A

33

10 30,3 23 69,7

Thích

Khơng
thích

SL

%

SL

% SL %

63

10

37

8B

27

17

9B

33

20 60,6 13 39,3

Cộng 60 17 28,3 43 71,7
Cộng 60 37 62 23 38
Bảng 2: Kết quả học tập của học sinh năm học 2020 - 2021:
Lớp đối chứng
Lớp thực nghiệm
Xếp loại học lực
Xếp loại học lực
Khối Tổng
Khối Tổng
Giỏi
Khá
TB
Giỏi
Khá
TB
lớp số
lớp số
SL % SL % SL %
SL % SL % SL %
8A

27

5 18,6 10 37 12 44,4 8B

27

9 33,3 16 59,3

2 7,4

9A

33

3 9,1 20 60,6 10 30,3 9B

33

7 21,2 24 72,7

2 6,1

Cộn
g

60

8 13,3 30 50 22 36,7 Cộng 60

16 26,7 40 66,7 4

6,6

Qua kết quả trên, ta có thể nhận thấy rằng “Việc tổ chức trị chơi trong
dạy học Lịch sử”, số học sinh có hứng thú học tập bộ môn tăng, kết quả học tập

cũng tăng hơn so với lớp không thực hiện đề tài.
4.2. Đối với bản thân và đồng nghiệp
Qua một năm thực hiện nội dung đề tài “Tổ chức trò chơi trong dạy học
Lịch sử nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh khối 8,9” ở trường THCS
19


Ba Đình, tơi nhận thấy việc tổ chức trị chơi khơng chỉ áp dụng có hiệu quả đối
với khối 8-9 mà có thể áp dụng đối với khối 6-7, hơn nữa cách thiết kế khơng
địi hỏi bắt buộc phải có máy chiếu đa năng nên có thể áp dụng rộng rãi ở các
trường (Thậm chí ở cả những trường mà chưa có đủ cơ sở vật chất để phục vụ
cho dạy và học)
Giáo viên được tìm hiểu, tự trang bị cho mình kiến thức, được tăng cường
trao đổi, thảo luận với học sinh, với đồng nghiệp, tạo nên mối quan hệ thân thiện
giữa thầy và trò. Tận dụng được sức mạnh của các trị chơi vào trong q trình
dạy học.
4.3. Đối với nhà trường
Việc tổ chức các trị chơi khơng chỉ trong giờ học Lịch sử mà nó được
nhân rộng trong tất cả các mơn học khác, nhờ đó mà chất lượng dạy và học
trong nhà trường được nâng lên rõ rệt so với các năm học trước.
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. Kết luận
Phương pháp dạy học là cách thức, con đường để đạt tới thành công
như"Ngọn đèn lớn soi sáng người đi trong đêm tối","Thiếu phương pháp
người có tài cũng khơng đạt kết quả, có phương pháp đúng thì người bình
thường cũng làm được việc phi thường","Phương pháp chính là linh hồn
của nội dung đang vận động".Một giờ học đạt hiệu quả phải là giờ học không
chỉ tạo được cho học sinh hứng thú học tập mà còn cần ở học sinh khả năng nắm
bắt kiến thức và kĩ năng vận dụng kiến thức ấy vào cuộc sống. Giờ học đó
khơng thể được tạo ra trên cơ sở của một giờ học đơn điệu, thiếu sự linh động,

sáng tạo của người thầy. Việc dạy học đối với bộ môn Lịch sử cũng vậy, muốn
làm được điều đó mỗi thầy giáo, cơ giáo ln phải có sự trau rồi tri thức, tìm tịi,
sáng tạo khơng ngừng để nâng cao chất lượng dạy học, một trong những biện
pháp đó chính là việc tổ trò chơi để áp dụng vào bài học.
Để trị chơi thành cơng, địi hỏi giáo viên ln tìm tịi sáng tạo, chuẩn bị
cơng phu. Trị chơi khơng đơn giản q nhưng cũng khơng khó hiểu và cũng cần
tránh sự trùng lặp không tạo hứng thú cho học sinh.
Tổ chức trị chơi phải có số lượng người chơi cụ thể và thời gian chơi, có
ban giám khảo. Tùy từng bài học, tùy từng trò chơi mà giáo viên quy định cụ thể
về thời gian, người chơi, cách chơi. Thời gian chơi không quá dài vẫn đảm bảo
cho mục tiêu các bước lên lớp.
Như vậy việc tổ chức trò chơi trong dạy học Lịch sử có vai trị vơ cùng
quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học. Giúp giáo viên nâng cao
trình độ chun mơn và có nhiều kinh nghiệm hơn trong giảng dạy.
Giúp các em phát huy hết khả năng của mình, tích cực chủ động học tập,
làm cho giờ học trở nên sôi động, tạo không khí học tập vui vẻ, giúp học sinh
phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo, nhớ kiến thức lâu hơn, học tập hứng
thú hơn, nắm bài chắc hơn, kết quả bài thi cao hơn. Góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục trong nhà trường.
2. Kiến nghị
Đối với cấp phòng
20


- Thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn trao đổi kinh nghiệm cho giáo
viên để giáo viên có cơ hội chia sẻ kinh nghiệm, tháo gỡ những khó khăn trong
quá trình dạy học.
- Cho lưu hành các sáng kiến kinh nghiệm đạt giải trong các cuộc thi viết
sáng kiến kinh nghiệm để giáo viên học hỏi, vận dụng vào dạy học.
Đối với cấp trường

- Thường xuyên tổ chức báo cáo các chuyên đề Lịch sử để rút kinh
nghiệm. Bên cạnh đó cần đầu tư trang thiết bị, xây dựng phịng học bộ mơn để
phục vụ cho cơng tác dạy học.
Trên đây là kinh nghiệm nhỏ của bản thân tôi, phần lớn dựa vào tình
hình học tập của học sinh trường THCS Ba Đình - Nga Sơn nên khả năng áp
dụng thực tiến còn hạn chế nhất định. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng chắc
chắn sẽ khơng tránh khỏi những sai sót, rất mong sự đóng góp ý kiến của quý
đồng nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
Xác nhận của thủ trưởng đơn vị

Nga Sơn, ngày 10 tháng 4 năm 2021
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.
Người thực hiện

Nguyễn Thị Thìn

21


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách hướng dẫn sử dụng kênh hình trong sách giáo khoa Lịch sử THCS - Tập
1;2. Chủ biên: Nguyễn Thị Côi
2. Sách giáo khoa, sách giáo viên lớp 8. (Chủ biên: Phan Ngọc Liên)
3. Sách giáo khoa, sách giáo viên lớp 9. (Chủ biên: Phan Ngọc Liên)
4. Lịch sử Việt Nam tập 3. (Chủ biên: Phan Ngọc Liên)
5. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng môn lịch sử THCS. (Chủ biên:
Phan Ngọc Liên)

6. Phương pháp dạy học lịch sử. (Chủ biên: Phan Ngọc Liên)
7. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên THCS chu kì III - Quyển 1-2.
(Chủ biên: Đỗ Thanh Bình)
8. Kiểm tra đánh giá thường xuyên và định kì lịch sử 8-9. (Chủ biên: Nguyễn
Xuân Trường)

22


DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Nguyễn Thị Thìn
Chức vụ và đơn vị cơng tác: Giáo viên trường THCS Ba Đình - Nga Sơn.

TT

1
2

3

4

Tên đề tài SKKN
Một số phương pháp sử dụng
khai thác kênh hình trong
SGK lịch sử 9
Sử dụng sơ đồ tư duy trong

dạy học lịch sử 9 ở trường
THCS Ba Đình
“Sử dụng yếu tố Văn học
trong dạy học Lịch sử:Phần
lịch sử Việt Nam"ở trường
THCS Ba Đình- Nga Sơn.
“Tạo hứng thú cho học sinh
qua việc tổ chức trò chơi
trong giờ học Lịch sử đối với
học sinh khối 8,9” ở trường
THCS Ba Đình - Nga Sơn.

Cấp đánh giá
xếp loại
(Ngành GD cấp
huyện/tỉnh;
Tỉnh...)

Kết quả
đánh giá
xếp loại
(A, B,
hoặc C)

Năm học
đánh giá
xếp loại

Huyện

B

2010-2011

Huyện

B

2016-2017

Tỉnh

C

2017-2018

Huyện

A

2020-2021

23