Vi sao con nguoi khong bat tu

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Vì sao con người khơng bất tử?</b>

<b>BS. Vũ Hướng Văn</b>

<i>Có nhiều người cho rằng đời người là một khối lượng vật chất tồn tại như một ngọn nến </i>
<i>được đốt lên khi chào đời và sẽ tắt khi nến cháy hết. Hoặc như chiếc đồng hồ chạy pin, </i>
<i>khi pin hết thì đồng hồ ngưng lại. Những năm gần đây, nhiều nghiên cứu cho phép đưa </i>
<i>ra các lý thuyết gen (gène) về sự lão hóa. Theo đó, cuộc sổng và cái chết đã được lập </i>
<i>chương trình sẵn bởi gen di truyền tựa như trong mỗi chúng ta đã có sẵn "đồng hồ" ấn </i>
<i>định tuổi thọ.</i>

<b>Con số 50 nghiệt ngã </b>

Một số nhà khoa học cho rằng sự điều hòa chức năng, kể cả sự lão hóa được kiểm sốt
khơng phải bởi các đồng hồ sinh học đặc biệt vốn có của tồn cơ thể mà rất nhiều đồng
hồ đặt ở trong từng tế bào. Bằng chứng cho điều đó là sự phát kiến vào năm 1961 của
tiến sĩ Hayflik ở Trường Đại học Tổng hợp Florida (Mỹ). Trước đây, các nhà khoa học
vẫn cho rằng các tế bào trong các mơ ni cấy có số lần phân chia khơng hạn chế tức là
bất tử. Nhưng Hayflik đã chứng minh rằng chỉ có các tế bào ung thư mới bất tử, cịn các
tế bào bình thường chỉ phân chia đến giới hạn 50 + 10 lần rồi ngừng phân chia và chết đi.
Nếu như dùng nhiệt độ rất thấp để làm ngừng phân chia, rồi một thời gian sau lại hoạt
hóa cho nó phân chia trở lại, nó vẫn nhớ số lần phân chia trước khi ngừng và tiếp tục
phân chia cho đến con số giới hạn là thôi. Hayflik đã làm đông lạnh loại tế bào đã chia
được 30 lần. Cái gì đã xảy ra? Các tế bào “vẫn nhớ” là chúng đã phân chia bao nhiêu lần,
còn phải phân chia bao nhiêu lần nữa và sau khi đã tan băng, chúng chỉ thực hiện có 20
lần chia nữa rồi ngừng lại. Phân chia đầy đủ 50 lần chỉ có ở các tế bào bào thai, cịn các tế
bào ở người lớn thì người càng già, số lần phân chia còn lại càng ít. Hiệu ứng này về sau
được mang tên Hayflik (hiệu ứng Hây-phơ-lích). Tác giả của phát minh này cũng như
nhiều nhà khoa học khác một thời gian dài sau đó khơng giải thích được ngun nhân
hành động này của tế bào.

<b>Chuỗi xoắn kép sole</b>

Phân tử ADN được cấu thành từ hai chuỗi xoắn polynu- cleotit, chuỗi nọ xoắn quanh
chuỗi kia tạo nên chuỗi xoắn kép, do hai nhà khoa học trẻ Watson và Crick tìm ra và đã
được giải thưởng Nobel.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

men ADN-polymeraza dọc theo chuỗi mẹ. Các trung tâm nhận biết và trung tâm xúc tác
của men này nằm cách nhau. Khi trung tâm nhận biết (ví như đầu tàu hỏa) đi đến chuỗi
ADN mẹ thì trung tâm xúc tác (toa cuối đoàn tàu) ngừng ở cách đoạn cuối ADN một
khoảng và khoảng cịn lại đó khơng được sao chép. ADN còn bị thu ngắn là do việc tổng
hợp các chuỗi sao chép được bắt đầu với những phân tử ARN (acid ribonucleic) ngắn.
Sau khi tổng hợp xong chuỗi sao chép ARN được loại ra, vì vậy bản sao thường ngắn hơn
bản gốc.

<b>Thước đo cuộc đời</b>

Hiện tượng "co mép lề" ADN đã có nhiều cố gắng chứng minh, tuy nhiên nó diễn ra như
thế nào thì cho đến nay, các phương tiện thực nghiệm chưa cho phép khẳng định chính
xác. Điều này đã khiến nhiều nhà khoa học rất quan tâm. Nhà khoa học nữ Barbara Mc
Clintock, người được giải thưởng Nobel về y học, khi nghiên cứu về ngô đã thấy rằng
nhiễm sắc thể (có trong nhân tế bào, chúng được tạo thành từ ADN, ARN và prơtein) trở
nên không ổn định một cách lạ lùng khi chúng bị phân chia ra.

Herman Muller, người cũng từng được giải Nobel cũng có những nhận định tương tự
Barbara khi nghiên cứu loài ruồi giấm. ở các đu mút của nhiễm sắc thể bình thường phải
tồn tại một cấu trúc phân tử nào đó có tác dụng ồn định chúng. Và Heơnan Muller ra chất
colagen, cứ mỗi năm mất khoảng 20 phân tử. gợi chúng là "telomeres" (theo tiếng Hy
Lạp, telo có nghĩa là cuối, cịn meres là phần). Chính telomeres nằm ở chuỗi tế bào sẽ
chết, chiều dài của telomeres tỷ lệ với tuổi thọ này khơng? Nhiều phịng thí nghiệm ở Mỹ
và một số nước hiện đang lao vào tìm lới giải đáp.

Các telomeres như một thứ bảo hiểm làm chậm hiệu ứng của thời gian đối với các nhiễm
sắc thể. Ngày nay và những kỹ thuật hiện đại, người ta có thể tách tiếng các telomeres ra
khỏi chuỗi ADN làm rõ sự rứt ngắn telomeres, cũng như đã được nhịp điệu co ngắn của
telomeres chia tế bào. Người có tuổi càng cao thì telomeres của họ càng ngắn. Theo tính
tốn, telomeres của ngun bào sợi của người, nơi sản sinh. Khi các telomeres trở nên
quá ngắn thì các nhiễm sắc thể sẽ kém bền vững, chúng không thể bám vào được màng
nhân tế bào, chúng bị dính vào nhau và có hình dạng kỳ dị. Hậu quả là các tế bào không
thể phân chia được nữa. Các nhà nghiên cứu đang bắt đầu đánh giá kích thước của
telomeres như một “thước đo” chuẩn xác tuổi thọ của các tế bào. Thậm chí nhà khoa học
Calvin Harley cịn cho rằng nếu khi sinh ra, telomeres của một người nào đó ngắn hơn
bình thường, thì các tế bào của người đó sẽ có tuổi thọ ngắn hơn một cách tương ứng.
Có lẽ khơng lâu nữa, khoa học sẽ tìm ra “thước đo cuộc đời" bản chất của vấn đề tuổi thọ
để tìm cách tăng thời gian sống cho loài người.

</div>

<!--links-->