Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn lịch sử ở trường THPT DTNT tỉnh nghệ an

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT DTNT TỈNH

NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÔN THI TỐT NGHIỆP THPT
MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG THPT DTNT TỈNH NGHỆ AN

Người thực hiện: Vi Thị Thu Hồng
Tổ: Khoa Học Xã Hội
Số điện thoại: 0946 275 234
Email:

NĂM HỌC 2020 - 2021


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................................... 1
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 2
3. Đóng góp của đề tài................................................................................................. 2
4. Tính mới của đề tài.................................................................................................. 2
PHẦN NỘI DUNG........................................................................................................ 3
1. Cơ sở lí luận ............................................................................................................ 3
1.1. Một số quan điểm về đổi mới giáo dục THPT ................................................. 3
1.2. Những thay đổi trong kỳ thi THPT QG, nay là kỳ thi tốt nghiệp THPT của Bộ
Giáo dục và Đào tạo................................................................................................. 3
2. Thực trạng ôn tập và kết quả thi tốt nghiệp môn Lịch sử . ..................................... 4
2.1. Thực trạng ôn tập và kết quả thi tốt nghiệp môn Lịch sử ở các trường THPT
hiện nay . .................................................................................................................. 4
2.1.1. Kết quả thi THPT Quốc gia và Tốt nghiệp THPT môn Lịch sử những năm

gần đây.................................................................................................................. 4
2.1.2. Một số tồn tại và hạn chế trong dạy và học lịch sử cũng như ôn thi Tốt
nghiệp THPT. ....................................................................................................... 7
2. 2. Thực trạng ôn tập và kết quả thi tốt nghiệp môn lịch sử ở trường THPT Dân
tộc nội trú. ................................................................................................................ 8
3.Giải pháp nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử ở trường THPT
Dân tộc nội trú tỉnh. .................................................................................................. 10
3.1. Một số giải pháp chung nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử . 10

3.1.1: Tạo động lực, truyền cảm hứng cho học sinh .......................................... 10
3.1.2: Hướng dẫn học sinh phương pháp học Lịch sử, phương pháp ôn luyện và
làm bài thi trắc nghiệm Lịch sử. ......................................................................... 14
3.1.3: Lập kế hoạch ôn tập cụ thể, chi tiết .......................................................... 19
3.1.4: Một số giải pháp tổ chức dạy học, ôn tập, củng cố kiến thức .................. 22
3.2. Một số giải pháp đặc thù nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn lịch
sử ở trường THPT Dân tộc nội trú ......................................................................... 28
GV: Vi Thị Thu Hồng

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
3.2.1: Dạy học phù hợp với đối tượng cụ thể (Học sinh thi Tốt nghiệp và học
sinh lấy kết quả xét tuyển đại học) ..................................................................... 28
3.2.2: Dạy học có phân hóa, dạy sát đối tượng .................................................. 29
3.2.3: Phát huy ý thức tự học của học sinh......................................................... 31
1.2.4. Khuyến khích học sinh học tập cặp đôi, hỗ trợ nhau trong ôn tập ........... 33
3.2.5: Tăng cường quản lí, hướng dẫn học sinh ơn tập sau giờ học chính khóa. 35

3.2.6: Cọ xát qua các kì thi thử ở trường/ liên trường ........................................ 37
4. Hiệu quả của đề tài ................................................................................................ 37
4.1. Kết quả đạt được ............................................................................................. 37
4.2. Nhận xét của học sinh, giáo viên và BGH về quá trình triển khai đề tài. ...... 39
4.2.1. Nhận xét của học sinh .............................................................................. 39
4.2.2: Nhận xét của đồng nghiệp – Cô giáo Lương Thị Hiền- GV Lịch sử: ...... 40
4.2.3: Nhận xét của BGH – Thầy Phan Đình Trường – PHT phụ trách
chun mơn: ....................................................................................................... 40
PHẦN KẾT LUẬN ..................................................................................................... 42
1. Kết luận ................................................................................................................. 42
2. Bài học kinh nghiệm ............................................................................................. 42
3. Một số đề xuất, kiến nghị ...................................................................................... 43
3.1: Đối với phụ huynh: ......................................................................................... 43
3.2: Đối với nhà trường: ........................................................................................ 43
3.3: Đối với các cấp quản lý giáo dục: .................................................................. 43
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................... 45
PHỤ LỤC
PHỤ LỤC 1
PHỤ LỤC 2
PHỤ LỤC 3
PHỤ LỤC 4
PHỤ LỤC 5
PHỤ LỤC 6
PHỤ LỤC 7
GV: Vi Thị Thu Hồng

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử

ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An

DANH MỤC MỘT SỐ TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nội dung

GD@ĐT

Giáo dục và đào tạo

THPT QG

Trung học phổ thông Quốc gia

THPT

Trung học phổ thông

DTNT

Dân tộc nội trú

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

GV: Vi Thị Thu Hồng

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Lịch sử là một mơn học quan trọng góp phần giáo dục, hình thành nhân cách,
lịng yêu nước, sự hiểu biết, nhận thức về truyền thống dân tộc nói riêng và về sự phát
triển của nhân loại nói chung.
Với ý nghĩa quan trọng đó, Lịch sử được chọn là một môn thành phần trong bài thi
tổ hợp khoa học xã hội trong kì thi THPT Quốc gia, và nay là kì thi tốt nghiệp THPT.

Tuy nhiên, theo thống kê của Bộ GD&ĐT, trong những năm vừa qua điểm thi
trung bình mơn của mơn Lịch sử ln thấp nhất trong tổng số các môn thi THPT Quốc
gia. Kết quả thi thấp dẫn đến tâm lí e ngại, sợ mơn Sử trong học sinh, hình thành thái
độ học đối phó hoặc khơng học, làm cho chất lượng dạy học mơn Sử đã thấp lại càng
thấp, tình trạng học sinh Việt Nam không biết lịch sử Việt Nam lại trở nên phổ biến…
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến kết quả thi THPT Quốc gia cũng như chất lượng
dạy học mơn Lịch sử thấp. Một trong những ngun nhân đó chính là chúng ta chưa
tìm ra được những giải pháp dạy học, ôn tập phù hợp với đối tượng học sinh của mình,
các em hầu như đang phải “tự bơi” trong biển kiến thức khổng lồ, dẫn đến tâm lí sợ
học Sử và thi Sử.
Trường THPT Dân tộc nội trú Tỉnh Nghệ An là ngôi trường đặc thù với đa số
học sinh là người dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa của các huyện miền núi phía
tây tỉnh Nghệ An. Mặc dù chất lượng đầu vào của trường rất thấp, các em thiếu vắng
sự quan tâm, quản lí trực tiếp của cha mẹ và khơng có điều kiện để học thêm bên ngồi

cũng như tham gia các khóa học, khóa luyện thi online như những học sinh ở các
trường THPT khác nhưng kết quả thi tốt nghiệp THPT, đặc biệt là điểm các mơn khối
C, trong đó có môn Lịch sử, luôn đứng top đầu của cả tỉnh. Để đạt được kết quả đó là
cả một q trình dày cơng tìm tịi, học hỏi, đúc rút kinh nghiệm của cả thầy và trị
trong việc tìm ra những giải pháp ôn thi THPT Quốc gia, thi tốt nghiệp THPT phù hợp
nhất, hiệu quả nhất.
Từ kinh nghiệm 4 năm ôn thi THPT Quốc gia mơn Lịch sử dưới hình thức trắc
nghiệm, để góp phần cải thiện chất lượng dạy học môn Lịch sử, nâng cao hiệu quả ôn thi
tốt nghiệp THPT, tôi chọn đề tài: “Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 1

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
Lịch sử ở trường THPT Dân tộc nội trú Tỉnh” làm đề tài nghiên cứu, trao đổi, học
tập kinh nghiệm cùng đồng nghiệp.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu các giải pháp nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT mơn
lịch sử và áp dụng thí điểm ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh.
3. Đóng góp của đề tài
Việc đề xuất một số giải pháp ôn thi tốt nghiệp THPT đã được chúng tôi tiến
hành triển khai có hiệu quả ở trường THPT Dân tộc nội trú Tỉnh sẽ góp phần vào việc
nâng cao hiệu quả ơn thi tốt nghiệp THPT nói riêng, nâng cao chất lượng dạy và học
lịch sử nói chung khơng chỉ ở trường THPT Dân tộc nội trú mà cịn có thể áp dụng ở
các trường THPT khác.

4. Tính mới của đề tài
Qua nghiên cứu, tổng hợp tài liệu, chúng tơi thấy có khá nhiều bài viết, đề tài
sáng kiến kinh nghiệm đề cập đến vấn đề nâng cao chất lượng dạy học mơn Lịch sử,
có đề tài cũng đã đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả ôn thi THPT quốc gia
cho học sinh khối 12 môn lịch sử nhưng giải pháp đưa ra chủ yếu thiên về tổng hợp
kiến thức lịch sử…Vì vậy, đây là đề tài đầu tiên đề cập đến cách thức tổ chức ôn tập
cho học sinh để đạt kết quả cao trong kì thi tốt nghiệp, hơn nữa đây là đề tài được áp
dụng thí điểm cho học sinh trường THPT DTNT Tỉnh.
Các giải pháp chúng tôi đưa ra dựa trên cơ sở nghiên cứu lí luận về phương
pháp dạy học và thực tiễn giảng dạy cũng như ôn thi THPT Quốc gia (nay là kì thi Tốt
nghiệp THPT) ở trường THPT DTNT Tỉnh.
Các giải pháp được xây dựng trên cơ sở đảm bảo tính giáo dục, tính khả thi và
tính thực tiễn.

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 2

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận
1.1. Một số quan điểm về đổi mới giáo dục THPT
- Luật Giáo dục số 38/2005/QH11, điều 28: “Phương pháp giáo dục phổ thơng
phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sang tạo của học sinh: phù hợp với đặc
điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc
theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm,

đem lại niềm vui hứng thú học tập cho học sinh”…
- Báo cáo Chính trị Đại hội Đảng tồn quốc lần thứ IX: “ Đổi mới chương trình,
nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại,
nâng cao chất lượng toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lí tưởng, giáo dục truyền
thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kĩ năng thực hành, tác
phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội”…
- Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011-2020 ban hành kèm theo quyết
định 711/QĐ- TT ngày 13/6/2012 của thủ tướng Chính phủ: “Tiếp tục đổi mới phương
pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập và rèn luyện theo hướng phát huy tính tích
cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học”…
1.2. Những thay đổi trong kỳ thi THPT QG, nay là kỳ thi tốt nghiệp THPT
của Bộ Giáo dục và Đào tạo
Kỳ thi trung học phổ thông quốc gia là một sự kiện của ngành Giáo dục Việt
Nam, được bắt đầu tổ chức vào năm 2015. Là kỳ thi 2 trong 1, được gộp lại bởi hai kỳ
thi là Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông và Kỳ thi tuyển sinh đại học và cao đẳng,
kỳ thi này xét cho thí sinh hai nguyện vọng: tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển
sinh đại học, cao đẳng, nhằm giảm bớt tình trạng luyện thi, học tủ, học lệch và giảm
bớt chi phí. Ngày 26 tháng 2 năm 2015, Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đã ban
hành Quy chế thi của kỳ thi này. Theo đó, để được xét công nhận tốt nghiệp THPT và
xét tuyển sinh vào các trường đại học, cao đẳng, thí sinh phải thi 4 môn (gọi là 4 môn
thi tối thiểu) gồm 3 mơn bắt buộc là Tốn, Ngữ văn, Ngoại ngữ và 1 mơn tự chọn
trong số các mơn Vật lí, Hóa học, Sinh học, Lịch sử và Địa lí.Hình thức thi của môn
Lịch sử vẫn là thi tự luận.
GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 3

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An

Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
Năm 2017, Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện “Đổi mới kì thi tốt nghiệp THPT,
kì thi tuyển sinh ĐH, CĐ theo hướng đảm bảo tính thiết thực, hiệu quả, khách quan và
công bằng; kết hợp kiểm tra đánh giá trong quá trình giáo dục với kết quả thi”. Để
được xét cơng nhận tốt nghiệp THPT và xét tuyển sinh vào các trường đại học, cao
đẳng, thí sinh phải thi 4 mơn (gọi là 4 môn thi tối thiểu) gồm 3 môn bắt buộc là Toán,
Ngữ văn, Ngoại ngữ và 1 bài thi tự chọn tổ hợp khoa học tự nhiên hoặc tổ hợp khoa
học xã hội. Môn Lịch sử là môn thi thành phần thuộc tổ hợp khoa học xã hội. Hình
thức đề thi cũng thay đổi. Theo đó, mơn Lịch sử chính thức chuyển từ thi tự luận sang
hình thức trắc nghiệm khách quan.
Năm 2020, do những tác động từ đại dịch COVID-19 đến việc dạy và học ở các
nhà trường, kỳ thi THPT quốc gia phải tạm dừng, trở lại là kỳ thi tốt nghiệp THPT với
cách thức tổ chức tương tự kỳ thi THPT quốc gia và với mục đích chính là xét tốt
nghiệp THPT. Các trường đại học vẫn có thể sử dụng kết quả thi tốt nghiệp làm căn cứ
tuyển sinh đại học.
2. Thực trạng ôn tập và kết quả thi tốt nghiệp môn Lịch sử .
2.1. Thực trạng ôn tập và kết quả thi tốt nghiệp môn Lịch sử ở các trường
THPT hiện nay .
2.1.1. Kết quả thi THPT Quốc gia và Tốt nghiệp THPT môn Lịch sử những
năm gần đây
Trước hết chúng tôi xin đưa ra phổ điểm trung bình mơn Lịch sử từ năm 2017
do Bộ GD@ĐT thống kê

Phổ điểm môn Lịch sử năm 2017. Điểm trung bình của mơn là 4,6.
GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 4

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An

Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An

Phổ điểm Lịch sử kỳ thi THPT quốc gia 2018. Điểm trung bình của môn là 3,79 điểm.

Phổ điểm môn Lịch sử thi THPT quốc gia 2019. Điểm trung bình:4.30
Nguồn: Bộ GD-ĐT

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 5

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An

Từ phổ điểm trung bình mơn sử qua các năm chúng ta có thể khẳng định rằng
môn Lịch sử luôn là môn thi có kết quả thấp nhất trong bài thi tổ hợp Khoa học xã hội
nói riêng và so với tất cả các mơn thi trong kỳ thi THPT nói chung. Đặc biệt kỳ thi
năm 2018 là kỳ thi mà điểm trung bình đạt mức thấp kỉ lục. Cụ thể, mơn Sử có tổng số
563.013 thí sinh dự thi. Trong đó, có 1.277 thí sinh đạt điểm liệt, 468.628 thí sinh
(chiếm 83,24%) đạt điểm dưới trung bình. Số điểm trung bình tồn quốc của môn này
là là 3,79; thấp hơn hẳn so với mức điểm của năm 2017 và 2016.Số điểm nhiều thí sinh
đạt nhất là 3,25.
Năm 2019, so với năm 2018, điểm thi mơn Lịch sử có cải thiện chút ít, nhưng
vẫn khiến nhiều người lo lắng khi học sinh ngày càng thờ ơ với môn học này.

Cụ thể, cả nước có 569.905 thí sinh dự thi mơn Lịch sử, nhưng có tới 399.016 bài
thi điểm dưới trung bình, chiếm tỷ lệ tới 70,01%. Điều đáng chú ý là, có 395 thí sinh bị

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 6

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
điểm liệt (từ 0 đến 1 điểm) môn Lịch sử. Mức điểm trung bình mà thí sinh đạt được chỉ
3,75.
Năm 2020, khi Bộ GD_ ĐT thay đổi kỳ thi THPT QG thành kỳ thi tốt nghiệp
THPT với mục đích là tốt nghiệp THPT chứ không phải thi THPT quốc gia với 2 mục tiêu
vừa để xét tốt nghiệp THPT vừa xét tuyển đại học thì điểm trung bình mơn Lịch sử đã
được cải thiện đáng kể so với bản thân nó, mặc dù vẫn là một trong hai mơn có điểm số
thấp nhất. Cụ thể, có 553.987 thí sinh tham gia thi mơn Lịch sử trong đó điểm trung bình
là 5,19 điểm, điểm trung vị là 5 điểm; điểm số có nhiều thí sinh đạt nhất là 4,5 điểm.

2.1.2. Một số tồn tại và hạn chế trong dạy và học lịch sử cũng như ôn thi Tốt
nghiệp THPT.
Theo bộ GD&ĐT, thống kê cho thấy đa phần thí sinh lựa chọn tổ hợp Khoa học
xã hội chỉ dùng môn Lịch sử để xét tốt nghiệp. Do vậy, ngồi việc phải học thuộc lịng
và ghi nhớ, thì đây được xem là ngun nhân chính khiến thí sinh khơng tập trung học
để có điểm cao mơn Sử.
Cịn theo nhiều giáo viên giảng dạy mơn Lịch sử, thì điểm thi mơn này thấp cịn
nhiều có ngun nhân khác nhau.
Các giáo viên thuộc tổ Lịch sử - Học mãi bình luận, đề thi mơn Lịch sử qua các

năm dàn trải vì có cả phạm vi kiến thức Lịch sử lớp 11 (10%), 12 (90%). Đề thi thiên
về khả năng đánh giá, phân tích hay khái quát vấn đề khiến thí sinh bối rối. Đề thi cũng
xuất hiện các câu hỏi có sự liên kết giữa Lịch sử Việt Nam và Lịch sử thế giới cũng
gây khó cho thí sinh.
Phần lịch sử Việt Nam có 28 câu hỏi (70%) có 3 câu thuộc chương trình lớp 11.
Ở hầu hết các năm, các câu hỏi vận dụng cao chủ yếu thuộc phần Lịch sử Việt Nam.
Để xử lý các câu hỏi này, thí sinh cần nắm vững kiến thức sách giáo khoa đồng thời
cần có cái nhìn tổng qt, xun suốt các giai đoạn lịch sử theo chiều thời gian và mối
quan hệ không gian (Lịch sử Việt Nam và thế giới) mới có thể giải quyết được những
câu hỏi dạng này.
Đặc biệt, sự xuất hiện nhiều dạng câu hỏi so sánh cũng như các câu hỏi có mối
quan hệ liên chuyên đề là những câu hỏi mang tính phân hóa cao, thực sự gây khó cho

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 7

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
thí sinh. Cùng với đó, đề mang tính phân hố cao, phần nhận biết và thơng hiểu
ít điểm, trong khi các câu hỏi mang tính lập luận, phân tích, đánh giá lại nhiều.
Bên cạnh đó, học sinh dù có thuộc sử thì cũng chỉ nắm được lượng kiến thức giáo
khoa chứ chưa thể đánh giá vấn đề một cách toàn diện, sâu sắc. Cịn nội dung trong sách
giáo khoa chỉ thiên về trình bày kiến thức, cịn nhận định vấn đề thì chưa nhiều.

Ngoài ra, việc nhận định đánh giá về sự kiện, vấn đề lịch sử còn rất rộng và
chưa thật sự thống nhất trong chương trình. Giáo viên đơi khi cịn chưa chắc chắn, thì

học sinh cũng dễ bị nhầm lẫn.
Và một thực tế khơng thể phủ nhận là khơng có nhiều học sinh thích Sử, các em
chọn thi ban Khoa học xã hội chủ yếu là học sinh có lực học trung bình, yếu. Vì vậy,
nhiều em khơng chịu học, chứ nói gì đến việc tư duy lập luận.
Học sinh chưa có phương pháp học Lịch sử nên nắm kiến thức còn mơ hồ. Và
học Lịch sử nhưng thiếu liên kết giữa các sự kiện thì học sinh sẽ khơng xâu chuỗi được
kiến thức.
Hơn nữa, xu hướng chọn ngành chọn nghề cũng chi phối rất nhiều về điểm số
bộ môn. Học Lịch sử nói riêng và các mơn xã hội nói chung ra trường dễ thất nghiệp
cho nên học sinh cịn học theo kiểu đối phó.
2. 2. Thực trạng ơn tập và kết quả thi tốt nghiệp môn lịch sử ở trường THPT
Dân tộc nội trú.
Trong những năm gần đây, mặc dù công tác tuyển sinh đầu vào của trường
THPT Dân tộc nội trú tỉnh đã có nhiều thay đổi, xong so với các trường THPT trên địa
bàn, chất lượng đầu vào của HS trường dân tộc nội trú tỉnh vẫn rất thấp. Nhưng bù lại
trong quá trình học tập của các em HS nội trú có nhiều thuận lợi hơn. Đó là sự tận tâm,
tình thương của đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường dành cho HS, cùng
với đó là điều kiện ăn ở, sinh hoạt của các em cũng hết sức thuận lợi, môi trường học
tập ngày càng được hoàn thiện; HS chăm ngoan, rất mực nghe lời thầy cơ giáo… Vì
vậy chất lượng giáo dục của nhà trường nói chung và kết quả thi THPT QG nói riêng,
trong đó có mơn Lịch sử khơng ngừng được cải thiện qua từng năm học.
Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh có 6 lớp 12 với số lượng học sinh trung bình
hàng năm là 180 em (K12). Trong số đó có đến gần 50% số học sinh khối 12 lựa chọn
GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 8

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An

Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
bài thi tổ hợp KHXH để xét tốt nghiệp và xét tuyển Đại học. Mặc dù khơng có điều
kiện đi học thêm bên ngồi hay tham gia các khóa ơn luyện trực tuyến (các em khơng
được dùng Điện thoại, khơng có máy tính, thời gian mở phịng máy vi tính ít và số
lượng máy tính của nhà trường khơng đủ đáp ứng nhu cầu học của học sinh…) nhưng
nhờ công tác định hướng, tư vấn hướng nghiệp của nhà trường đúng hướng, học sinh
được trang bị phương pháp học và ôn tập hiệu quả cộng thêm việc phát huy tối đa tính
tự giác học tập của học sinh nên kết quả thi THPT QG, nay là thi tốt nghiệp THPT
môn Lịch sử của nhà trường so với mặt bằng chung của toàn tỉnh và cả nước là tương
đối tốt. Cụ thể, năm 2019, điểm trung bình thi THPT QG mơn Lịch sử của nhà trường
là 5.27, xếp thứ 3 toàn tỉnh, trong khi điểm trung bình mơn Lịch Sử của cả nước là
4.30 ; năm 2020, điểm trung bình mơn Sử của nhà trường là 7.13, xếp thứ 2 toàn tỉnh,
trong khi điểm trung bình của cả nước là 5.19; Nhiều em đạt từ 9.0 điểm trở lên và
cùng với kết quả môn Văn, mơn Địa lí, nhiều em đã được vinh danh trong buổi lễ vinh
danh học sinh đạt điểm cao trong kì thi THPT QG của UBND Tỉnh. (Phụ lục 1: Kết
quả thi Tốt nghiệp THPT năm 2020 lớp 12C1, 12C2)
Mặc dù kết quả đó chưa thực sự cao, nhưng với môi trường đặc thù của nhà
trường, với đối tượng học sinh đặc thù thì đó chính là kết quả của sự nỗ lực cố gắng
của thầy và trò, là sự đúc rút kinh nghiệm và vận dụng hiệu quả các giải pháp ôn tập
qua các năm của các giáo viên bộ môn Lịch sử của nhà trường.
Tuy nhiên trong quá trình ơn tập thi THPT QG mơn Lịch sử ở trường THPT
Dân tộc nội trú vẫn cịn nhiều khó khăn và hạn chế.
Thứ nhất, đa số học sinh dân tộc thiểu số là chăm, ngoan nhưng sức ỳ khá lớn, ý
thức học tập của các em còn rất thụ động, học một cách máy móc, chưa có sự sáng tạo,
tìm tịi học hỏi, thầy cơ cung cấp cái gì các em học cái đó.
Thứ hai, trong điều kiện bùng nổ thông tin, học online, ôn luyện trực tuyến, các
em thiếu những trang thiết bị cơng nghệ để có thể phối hợp các hình thức ơn luyện
khác nhau.
Thứ ba, các em sống tập trung, khép kín trong mơi trường nội trú, ít được giao

lưu với thế giới bên ngoài dẫn đến tâm lí mặc cảm, tự ti; cộng thêm ít được cọ xát qua

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 9

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
các kỳ thi thử như các học sinh trên địa bàn thành phố nên khi thi chung tâm lí thi cử
của học sinh khơng thật sự tốt, hay mất bình tĩnh, lo sợ.
Để khắc phục tình trạng đó, trong những năm qua nhà trường đã tạo những điều
kiện tốt nhất cho học sinh khối 12 ôn thi, các giáo viên bộ môn đã tích cực vận dụng
nhiều giải pháp khác nhau phù hợp với từng đối tượng học sinh để các em có thể đạt
được kết quả cao nhất trong khả năng của mình.
3.Giải pháp nâng cao hiệu quả ơn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử
ở trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh.
3.1. Một số giải pháp chung nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT
môn Lịch sử
3.1.1: Tạo động lực, truyền cảm hứng cho học sinh
3.1.1.1: Mục đích
Cảm hứng và động lực luôn là động cơ thúc đẩy tất cả các hành động của con
người. Khi HS có cảm hứng, có động lực thì kết quả học tập, giáo dục sẽ đạt hiệu quả
cao nhất. Tạo động lực cho học sinh sẽ giúp học sinh xác định được mục tiêu học tập.
Có được mục tiêu, thì mới biết được mình sẽ đi đâu và về đâu? Phải biết và hướng sự
tập trung của mình vào cái gì? Và để đạt được những điều gì? Mục tiêu mang lại cho
chúng ta định hướng. Mục tiêu sẽ giúp chúng ta cảm thấy cuộc sống của mình có mục
đích và thấy ý nghĩa hơn. Có mục đích cịn là động lực để giúp ta có thể vượt qua được

mọi khó khăn, trở ngại. Vì vậy, có thể nói, tạo động lực, truyền cảm hứng giúp HS
thiết lập mục tiêu, có động cơ, cảm hứng để thực hiện mục tiêu là giải pháp đầu tiên,
rất cần thiết để việc học tập, ôn luyện và thi cử của học sinh đạt kết quả cao.
3.1.1.2: Cách thức thực hiện
* Giúp học sinh thiết lập mục tiêu, tạo động lực
Tổ chức thành các chủ đề sinh hoạt lớp, các hoạt động ngồi giờ lên lớp,
chương trình kĩ năng sống với chủ đề “Tơi có một ước mơ” hay tổ chức trong hoạt
động hướng nghiệp. Thông qua các chương trình này, GV có thể tổ chức cho HS
thuyết trình, bày tỏ ước mơ, khát vọng hay bằng cách cho các em thể hiện ước mơ,
thiết lập mục tiêu của mình trên một trang giấy. Khi đặt bút viết, thiết lập mục tiêu bắt
buộc các em phải dùng từ “sẽ làm” thay vì cụm từ “tơi ước” và “tơi muốn’.
GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 10

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
Đặc biệt, công tác định hướng nghề nghiệp, giúp các em xác định rõ sở trường,
đam mê và năng lực của bản thân phù hợp với các ngành học nào, trường Đại học nào
và nhu cầu xã hội của những ngành học đó ra sao có ý nghĩa quan trọng đối việc giúp
học sinh thiết lập mục tiêu và có động lực để phấn đấu. Vì vậy, giáo viên cần tìm hiểu
kĩ quy chế tuyển sinh, điểm chuẩn đầu vào hàng năm của các trường đại học xét tuyển
và thi tuyển tổ hợp khối C và những tổ hợp khối có mơn Lịch sử, tìm hiểu kĩ nhu cầu
của xã hội, sở trường và năng lực của từng học sinh để có thể tư vấn, định hướng đúng
đắn cho các em.

Một số hoạt động giúp học sinh thiết lập mục tiêu, tạo động lực

* Trích dẫn, nói những câu nói truyền cảm hứng
Đây là cách đơn giản mà giáo viên có thể sử dụng để truyền động lực, giúp học
sinh có thêm niềm tin để học tập, vượt qua những khó khăn, thử thách ở phía trước.
Giáo viên là những người dẫn đường, trực tiếp hướng dẫn học sinh của mình trên con
đường tìm kiếm tri thức. Để động viên, giúp học sinh của mình đạt được kết quả học
tập tốt nhất, giáo viên hãy gửi đến học sinh các câu nói truyền cảm hứng học tập hay, ý
nghĩa, ví dụ:
- Các em thân mến, hãy ln tin vào chính mình. Các em có khả năng hồn
thành bất kỳ loại cơng việc nào dù nó đơn giản hay khó khăn. Chỉ cần tự tin và chăm
chỉ, các em sẽ đạt được mục tiêu.
- Hãy trở thành một người tử tế có khả năng giúp đỡ mọi người. Hãy là một
người bạn tốt, một tâm hồn trung thực, đáng tin cậy và có trách nhiệm. Thầy / cô biết
các em sẽ thành công.

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 11

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
- Các em là những người có thể thay đổi thế giới, và đó cũng là trách nhiệm lớn
lao của những người trẻ. Thầy / cô tin rằng các em sẽ làm rất tốt.
- Trong cuộc sống, các em sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn, nhưng đừng bao
giờ đánh mất hy vọng. Sau cơn mưa lớn, chúng ta có thể thấy ánh nắng Mặt trời. Ln
ln lạc quan và tích cực nhé.
Hoặc trước, trong mỗi bài giảng, giáo viên tinh tế cài những câu nói truyền cảm
hứng của các nhân vật nổi tiếng vào những slie chờ trong các bài giảng, ví dụ:

- Hãy học như thể khơng có ngày mai, vì nếu bạn nghĩ rằng mình sẽ tiếp tục học
vào ngày mai thì có lẽ mọi thứ đã q muộn.
- "Lười là kẻ thù tồi tệ nhất" và "Làm việc chăm chỉ là người bạn tốt nhất".
- "Thành công là kết quả của nỗ lực hoàn hảo, chăm chỉ, học hỏi từ thất bại,
lịng trung thành và sự kiên trì". - Colin Powell
- Thời gian có thể là người bạn tốt nhất hoặc kẻ thù tồi tệ nhất của bạn, tùy
thuộc vào việc bạn sử dụng hay lãng phí nó.
Câu chuyện học tập là một câu chuyện rất dài và cần nhiều sự kiên trì, nỗ lực. Vì

thế, giáo viên cần thường xuyên gửi đến học sinh thật nhiều câu nói truyền cảm hứng
trong học tập để giúp các em định hướng và có thêm sức mạnh để học tập, phát triển
và đạt được ước mơ của mình.
* Nêu gương
Phương pháp nêu gương có thể nói là phương pháp gần gũi nhất, cụ thể hóa nhất,
đầy thuyết phục nhất để HS có thể học tập và làm theo. Cũng giống như cách sử dụng
những câu nói truyền cảm hứng, phương pháp nêu gương đòi hỏi GV phải nắm bắt tâm lí
HS phù hợp để chọn những tấm gương phù hợp, để các em thấy mình ở trong “gương”.
Thơng thường, GV có thể lấy ví dụ nhứng tấm gương điển hình vươn lên từ những khó
khăn, thất bại để thành cơng mà các em chưa biết đến hoặc rất gần gũi với các em. Ví dụ
như những tấm gương nổi tiếng trên TG như nhà bác học Thomas Edison, Người không
chi Nick Vuijick…; những tấm gương rất gần gũi với các em như các anh chị học các
khóa trước có gia đình hồn cảnh khó khăn, mất bố, mất mẹ hay có những anh chị từng
nghịch ngợm, phá phách, hổng kiến thức nhưng đủ quyết tâm, đủ nghị lực và đã thành
công (Bộ phim tài liệu “Trên đường băng” của Đài truyền hình Nghệ An ở địa

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 12

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An

Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
chỉ www.truyenhinhnghean.vn về em Xồng Bá Dìa, cựu học sinh nhà trường vượt khó
vươn lên chinh phục thành cơng.)
*Khen thưởng
Khen thưởng giúp tạo động lực và cải thiện kết quả học tập ở học sinh. Trong
các giờ học lịch sử, giáo viên nên tìm cách khen thưởng học sinh một cách sáng tạo, để
tơn vinh, khích lệ những cố gắng, nỗ lực của học sinh trong q trình học tập. Ví dụ
như thưởng điểm cho những học sinh có tiến bộ, chăm chỉ học tập; ghi tên lên bảng
những học sinh đạt điểm cao trong các bài luyện đề; thưởng và tích trữ sticker ( là các
tấm thẻ hoặc những logo hình thú ngộ nghĩnh) cho những học sinh tích cực phát biểu
xây dựng bài, đạt điểm cao trong những bài luyện đề… để cuối tháng đổi sticker lấy
quà tặng của giáo viên (là quyển sách hay cái bút…); đặt ra những mức thưởng hợp lý
cho những học sinh đạt kết quả cao trong các kỳ thi thử…

Khen thưởng các học sinh khối C đạt điểm cao
trong kỳ thi khảo sát chất lượng khối 12 của Sở GD- ĐT năm học 2020-2021
GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 13

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
3.1.2: Hướng dẫn học sinh phương pháp học Lịch sử, phương pháp ôn luyện
và làm bài thi trắc nghiệm Lịch sử.

3.1.2.1: Mục đích
Một trong những nguyên nhân khiến kết quả thi môn Lịch sử luôn thấp hơn các
môn thi khác là do học sinh chưa có phương pháp học và phương pháp làm bài thi phù
hợp. Thực tế, còn tồn tại những quan niệm sai lầm như: Lịch sử là “học thuộc lòng”,
“học vẹt”, khơng địi hỏi tư duy sáng tạo, khơng gắn liền với thực tiễn...Chính những
quan niệm như vậy dẫn đến hiện tượng nhiều em nhác học lịch sử và cũng rất nhiều
học sinh học rất nhiều nhưng kết quả vẫn không cao. J.M.Dénommé và Madelein Roy
trong cuốn “Tiến tới một sư phạm tương tác” đã nhấn mạnh rằng: “Quan trọng là học
cách học. Muốn học được thì phải học cách học”. Muốn cho hoạt động học diễn ra đạt
kết quả cao, học sinh phải biết cách học nghĩa là phải có phương pháp tiếp thu và ghi
nhớ kiến thức. Điều đó có nghĩa là nếu giáo viên hướng dẫn học sinh phương pháp học
và phương pháp làm bài thi môn Lịch sử phù hợp với chính phong cách học tập của
mình chắc chắn sẽ cải thiện được chất lượng dạy học và kết quả môn thi Lịch sử.
3.1.2.2: Cách thực hiện
3.1.2.2.1: Hướng dẫn học sinh phương pháp học Lịch sử
Lịch sử là một mơn học khó, mỗi học sinh sẽ có những phương pháp học khác
nhau, phù hợp với bản thân. Tuy nhiên, để học sinh có thể tiếp thu, lĩnh hội và vận
dụng được kiến thức lịch sử vào thực tiễn, trước mỗi bài giảng, giáo viên cần hướng
dẫn để học sinh đảm bảo đúng quy trình 3 bước:
-

Bước 1: Chuẩn bị trước khi học bài mới:

Đây là khâu cực kỳ quan trọng, quyết định hiệu quả của một tiết dạy Lịch sử cũng
như chất lượng học của học sinh. Để chuẩn bị tốt cho 1 bài mới, học sinh cần:
+ Đọc kĩ bài mới, nắm chắc nội dung cơ bản của toàn bài
+ Soạn bài theo sơ đồ tư duy bằng cách xác định từ chìa khóa của bài, các nội dung
chính và các ý cơ bản của bài học, từ đó rút ra được mối liên hệ giữa các nội dung
chính trong bài. (Hình ảnh 2, phụ lục 6)
- Bước 2: Trong giờ học trên lớp

Sau khi học sinh hoàn thành bước 1, về cơ bản học sinh đã định hình được những
nội dung chính của bài, nhưng những kiến thức đó là chưa chắc chắn và chỉ mang

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 14

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
tính thơng sử. Vì vậy, để nắm chắc kiến thức, hiểu sâu vấn đề và có thể vận dụng
kiến thức vào thực tiễn hoặc vào bài thi thì trong giờ học trên lớp học sinh cần:
+ Tích cực xây dựng bài và tích cực hoạt động để hoàn thành những nhiệm vụ học
tập mà giáo viên chuyển giao.
+ Cùng 1 lúc phải rèn luyện nhiều kỹ năng như: nghe, nói, viết, …:
Nghe: Chăm chú nghe giáo viên giảng bài, nghe ý kiến phát biểu của các bạn,
các nhóm khác.
Nói: Tích cực xây dựng bài, trả lời các câu hỏi của giáo viên đưa ra, trình bày sản
phẩm học tập của nhóm, nhận xét sản phẩm học tập/ ý kiến trả lời của các bạn khác…

Viết: Tự tổng hợp kiến thức giáo viên giảng và chốt lại vào vở, ghi chép lại
những từ chìa khóa liên quan.
-

Bước 3: Ơn tập, củng cố bài học

Khi học sinh hoàn thành tốt bước chuẩn bị và bước học bài mới trên lớp, chắc chắn
các em sẽ nắm chắc kiến thức và học thuộc bài ngay trên lớp. Tuy nhiên để khắc sâu,

ôn tập, củng cố lại kiến thức, sau khi học xong bài trên lớp, ở nhà học sinh cần:
+ Học kĩ lại bài cũ
+ Hoàn thiện lại sơ đồ tư duy đã vẽ ở bước 1.
+ Vận dụng các kiến thức đã học vào giải các câu hỏi trắc nghiệm theo từng bài
Ngoài việc đảm bảo đúng quy trình 3 bước ở trên, giáo viên cũng cần hướng dẫn
thêm cho học sinh một số kĩ năng học Lịch sử hiệu quả như:
+ Xây dựng kế hoạch học tập: bản chất của môn lịch sử là rất nhanh quên và dễ
nhầm lẫn. Nếu không áp dụng phương pháp “mưa dầm thấm lâu” thì chắc chắn sẽ bị
nhớ sai dẫn đến nhầm lẫn khi gắn kết thời gian này với một sự kiện khác. Ngoài ra,
học sinh cần phải định hướng rõ mục tiêu học tập, phân bố thời gian, số lượng bài học
và làm theo một cách nghiêm túc. (Hình ảnh 1- Phụ lục 6)
+ Kỹ năng học diễn biến và sự kiện lịch sử: Với hằng hà sa số sự kiện và diễn
biến, chỉ “tụng” thôi chắc chắn sẽ quên ngay sau đó một vài ngày. Hãy lấy giấy bút vẽ
ra một sơ đồ những trận đánh, nhớ ghi chú mốc thời gian tương ứng. Sau khi vẽ xong
một sơ đồ, hãy nhìn vào đó và diễn giải lại như kể một câu chuyện hoặc bắt chước
cách thầy cô giảng bài. Cách học theo tư duy logic này sẽ giúp học sinh nhớ đúng và
nhớ lâu các chuỗi diễn biến và sự kiện lịch sử.

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 15

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
+ Kỹ năng ghi nhớ: Bí quyết học giỏi lịch sử là phải ghi nhớ tốt. Lịch sử có rất
nhiều con số nhưng khó khăn hơn những mơn khác ở chỗ mỗi con số đều gắn liền với
một sự kiện cụ thể. Nếu không cẩn thận, học sinh rất dễ mắc phải trường hợp “Râu ông

nọ cắm cằm bà kia”. Cách để tránh nhầm lẫn là nên nhớ những ngày tháng năm quan
trọng, những thời gian khác chỉ nên ghi nhớ tương đối.
+ Học từ khóa: Hãy tự tìm cho mình những từ khóa mà khi đọc từ đó có thể liên
tưởng ngay được tới một sự kiện cụ thể. Cách học này giúp học sinh dễ nhớ và không
bị hoang mang khi nhìn vào trang sách có q nhiều chữ.
+ Tập kỹ năng khái quát, tổng hợp sự kiện: Đây là phương pháp giúp rèn luyện
cách xây dựng kế hoạch học tập. Nên xâu chuỗi các sự kiện thành một hệ thống với
những mốc thời gian và diễn biến nổi bật.
+ Cuối cùng, một điều quan trọng khơng bên bỏ qua đó là sự luyện tập. Nên
thường xuyên ôn lại bài học, dù ngày hơm đó khơng có tiết kiểm tra thì cũng nên ôn lại
một lần trước khi qua bài mới. Ôn tập mỗi ngày, nội dung bài học sẽ nằm ngay trong
đầu, cho đến khi thi chỉ cần nhìn lại và không phải vất vả nhồi nhét.
3.1.2.2.2: Hướng dẫn học sinh phương pháp ôn luyện và làm bài thi Lịch sử:
* Sử dụng nhiều phương pháp ôn luyện cùng một lúc:
Đề thi Lịch sử được xây dựng từ dễ đến khó với hệ thống kiến thức cơ bản bám
sát chương trình sách giáo khoa. Vì vậy việc đầu tiên giáo viên cần lưu ý hướng dẫn
học sinh ôn tập một cách hệ thống kiến thức cơ bản theo sách giáo khoa. Bên cạnh
sách giáo khoa, các em có thể sưu tầm các tài liệu tham khảo nâng cao, hệ thống bộ đề
ôn luyện, xem tivi, đọc sách báo, tham gia các nhóm, diễn đàn ơn tập, cùng tham gia
tranh luận, phản biện các vấn đề lịch sử để nâng cao khả năng nhận thức của bản thân,
giúp các em tự tin suy luận, trả lời các câu hỏi ở mức độ vận dụng.
Thay vì ngồi học thuộc lịng, giáo viên hướng dẫn các em hệ thống kiến thức
dưới dạng sơ đồ tư duy, đặt các sự kiện trong bối cảnh lịch sử, luôn gắn sự kiện lịch sử
với không gian, thời gian, nhân vật, hoạt động: luôn đặt ra các câu hỏi: Tại sao? Như
thế nào? Giống khác nhau ở điểm nào? Nguyên nhân thành công/ thất bại? Để lại bài
học kinh nghiệm gì…Điều này sẽ giúp các em hiểu được bản chất của sự kiện, và làm
cho việc học lịch sử trở nên hấp dẫn, thú vị hơn.
* Luyện đề thi khi đã nắm chắc kiến thức:

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 16

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
Sau quá trình ôn tập, hệ thống kiến thức cơ bản, các em nên bước sang giai đoạn luyện đề
khi cảm thấy tự tin, có thể độc lập làm đề trong khoảng thời gian 50 phút. Trong quá trình
luyện đề, các em rèn luyện cho mình tác phong cẩn thận, sử dụng quỹ thời gian hiệu quả để
suy nghĩ, phân tích, loại trừ các phương án gây nhiễu, lựa chọn được đáp án chính xác.

Sau khi kết thúc mỗi đề, các em cần thiết phải kiểm tra đáp án, xem mình làm đúng
được bao nhiêu câu. Đặc biệt lưu ý những câu sai, phải giải thích được tại sao sai: sai do
phần đó kiến thức mình chưa chắc chắn hay do bản thân tư duy chưa đúng. Đây là bước
rất quan trọng mỗi khi các em luyện đề, giúp tăng thêm kiến thức, kinh nghiệm và bản
lĩnh của các em, sẽ tạo tâm lí bình tĩnh, tự tin khi các em làm bài thi chính thức.

* Hiểu rõ được các dạng câu hỏi trong bài thi trắc nghiệm
Thông thường đề thi trắc nghiệm lịch sử chủ yếu sử dụng những dạng câu hỏi trắc
nghiệm sau:
+ Dạng câu hỏi yêu cầu thí sinh lựa chọn câu trả lời đúng: trong 4 phương án gây
nhiễu, chỉ có 1 đáp án đúng duy nhất, các phương án còn lại đều sai.
+ Dạng câu hỏi yêu cầu thí sinh lựa chọn câu trả lời đúng nhất: trong 4 phương án gây
nhiễu có thể có nhiều phương án đúng, chỉ có 1 đáp án đúng nhất, đầy đủ/ bao trùm,
quan trọng nhất, quyết định nhất.
+ Dạng câu hỏi yêu cầu thí sinh đọc hiểu một đoạn tư liệu có trong sách giáo khoa hoặc
ngồi sách giáo khoa. Đoạn tư liệu là căn cứ để thí sinh tư duy, suy luận để đưa ra quyết

định lựa chọn.
+ Dạng câu hỏi phủ định: yêu cầu thí sinh lựa chọn ý phủ định trong 4 phương án, địi
hỏi thí sinh khơng hiểu sai về các sự kiện, hiện tượng lịch sử.
+ Dạng câu hỏi yêu cầu thí sinh lựa chọn phương án nhận xét, tranh biện về sự kiện,
hiện tượng lịch sử. Ở dạng câu hỏi này, đề thi sẽ đưa ra sẵn các quan điểm, ý kiến nhận
xét, đánh giá về sự kiện, hiện tượng lịch sử phức tạp, yêu cầu thí sinh phải chọn
phương án đúng. Nếu khơng thơng hiểu vấn đề, thí sinh sẽ chọn sai.



Việc hiểu rõ được đặc điểm của các dạng câu hỏi sẽ giúp các em học sinh nhanh

chóng xác định được yêu cầu của đề ra, xác định đúng phương hướng làm bài.

* Bình tĩnh, tự tin, cẩn thận trong quá trình làm bài.
Tâm lí là yếu tố vơ cùng quan trọng, quyết định các em có hồn thành bài thi hay
khơng. Các em cần bình tĩnh, tự tin, cẩn thận để hồn thành mọi thủ tục trong phòng thi và
trả lời tốt 40 câu hỏi trong một khoảng thời gian ấn định, bao gồm các công việc như:

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 17

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
+ Điền đầy đủ, đúng quy chế các thông tin cá nhân, mã đề thi vào phiếu trả lời trắc
nghiệm.

+ Kiểm tra mã đề thi, đề thi các em được nhận sai xót gì về nội dung và lỗi kĩ thuật
hay khơng.
* Đọc kĩ đề, xác định từ khóa và yêu cầu của câu hỏi
Trong kĩ thuật viết câu hỏi trắc nghiệm, lời dẫn bao giờ cũng nêu đầy đủ thông tin
của vấn đề. Vì thế các em ln phải đọc thật kĩ lời dẫn ngay từ lần đầu tiên để không
mất thêm thời gian đọc lại lần thứ hai. Mặt khác trong quá trình đọc lời dẫn, các em cố
gắng tìm ra từ khóa chính, khoanh trịn hoặc gạch chân dưới từ khóa- đây là cách dễ
dàng nhất giúp các em có thể chọn được đáp án chính xác và nhanh nhất, không sợ lạc
đề hay nhầm kiến thức.
* Phân bố thời gian và chiến thuật làm bài hợp lí
Phân bố thời gian hợp lí, làm chủ thời gian.
Câu dễ làm trước, câu khó làm sau. Khi đọc câu hỏi và các đáp án, nếu thấy khó,
các em nên đánh dấu lại để không tốn quá nhiều thời gian suy nghĩ mà vẫn chưa
chắc đáp án đúng, chuyển sang làm các câu tiếp theo để duy trì tâm lí ổn định, khơng
lo lắng, đồng thời đảm bảo được thời gian và số lượng câu hỏi cần phải hồn thành.
Nếu các em khơng nhớ chính xác phương án trả lời một số câu hỏi thì khơng nên
đốn mị hoặc đánh bừa một cách may rủi mà cần dung phương pháp loại trừ. Thay vì
đi tìm đáp án đúng, hãy thử tìm phương án sai, rồi loại trừ đi- đây cũng là cách hay
giúp các em tìm ra đáp án đúng. Cuối cùng, khi các em khơng cịn cơ sở để loại trừ
nữa thì buộc long phải dung cách phỏng đoán để nhận thấy phương án nào khả thi
hơn, đủ độ tin cậy hơn thì khoanh vào phiếu trả lời.
Cẩn thận trong quá trình chuyển đáp án từ bài thi sang phiếu trả lời trắc nghiệm để
tránh nhầm lẫn và chênh giữa đáp án đã chọn trong bài thi và đáp án tô trong phiếu trả
lời trắc nghiệm. Tơ cẩn thận đáp án mình lựa chọn trong phiếu trả lời trắc nghiệm,
không tô 2 đáp án trong cùng một câu hỏi. Trường hợp tô nhầm hoặc muốn thay đổi
câu trả lời, các em phải tẩy sạch chì ở ơ cũ rồi tơ ơ mà mình lựa chọn.
Một nguyên tắc bất di bất dịch khi làm bài thi trắc nghiệm là không được bỏ trống
câu trả lời. Để tránh bỏ sót những câu hỏi chưa hoàn thiện, các em nên dành 5 phút
cuối giờ để rà soát lại bài thi và phiếu trả lời trắc nghiệm.

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 18

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
3.1.3: Lập kế hoạch ơn tập cụ thể, chi tiết
3.1.3.1: Mục đích
Để ơn thi tốt nghiệp THPT và thi THPTQG đạt hiệu quả cao, giáo viên khơng thể
ơn tập một cách cảm tính mà cần phải lập kế hoạch ôn tập cụ thể, chi tiết phù hợp với
cấu trúc đề thi của Bộ, với điều kiện dạy học của từng trường cũng như phù hợp với
từng đối tượng học sinh. Trên cơ sở kế hoạch ôn tập cụ thể giáo viên sẽ khoanh vùng
được những kiến thức trọng tâm để ôn tập cho học sinh, xác định được các mức độ
nhận thức ở các chủ đề để có hướng ơn tập đúng cấu trúc đề thi của Bộ. Ngồi ra kế
hoạch ơn tập càng cụ thể, càng chi tiết, giáo viên càng dễ dàng phân hóa được đối
tượng ơn tập để từ đó có phương pháp, nội dung và thời lượng ơn tập phù hợp cho
từng nhóm đối tượng học sinh.
3.1.3.2: Cách thức thực hiện
* Xác định mục đích, yêu cầu:
Để lập được kế hoạch ôn tập cụ thể, chi tiết, trước hết giáo viên cần xác định được
mục đích ơn tập là gì, dành cho đối tượng nào, chỉ để xét tốt nghiệp hay dùng kết quả
thi để xét tuyển Đại học. Xác định được mục đích, yêu cầu của kế hoạch sẽ giúp giáo
viên định hướng được dung lượng kiến thức, thời lượng dạy học và phương pháp ôn
tập hiệu quả.
* Phân tích cấu trúc đề thi minh họa
Từ năm 2017, khi chuyển từ hình thức thi tự luận sang hình thức thi trắc nghiệm,
hằng năm nhằm tạo thuận lợi cho thí sinh dự thi, Bộ Giáo dục giới thiệu các đề thi minh

họa, kèm theo đáp án để giáo viên và học sinh tham khảo. Các đề thi minh họa sẽ khơng
được sử dụng làm đề thi chính thức, nhưng qua đó giáo viên và học sinh sẽ hình dung
được mức độ yêu cầu của đề thi chính thức để ôn tập. Từ thực tiễn cho thấy, đề thi chính
thức cơ bản có cấu trúc giống với đề thi minh họa mà bộ đã công bố cả về phần dung
lượng nội dung kiến thức cũng như mức độ yêu cầu của kì thi. Vì vậy để việc ơn thi tốt
nghiệp THPT quốc gia đạt kết quả cao, giáo viên cần phải phân tích kĩ đề thi minh họa để
rút ra cấu trúc đề thi. Khi phân tích đề thi minh họa, giáo viên cần rút ra được ma trận đề
thi, số lượng câu hỏi phân theo chương trình học (bao nhiêu câu hỏi thuộc phần lịch sử thế
giới, bao nhiêu câu lịch sử Việt Nam, bao nhiêu câu thuộc chương trình lớp 11, bao nhiêu
câu thuộc chương trình lớp 12, bao nhiêu câu liên hệ, kết nối kiến thức giữa LSTG và
LSVN, giữa kiến thức Lịch sử 11 và lịch sử 12); Số lượng câu hỏi phân theo

GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 19

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
mức độ nhận thức ( bao nhiêu câu hỏi nhận biết, bao nhiêu câu hỏi thông hiểu, bao
nhiêu câu hỏi vận dụng) và số lượng các câu hỏi ở các mức độ được phân bố cụ thể
như thế nào.
Ví dụ: BẢNG PHÂN TÍCH ĐỀ MINH HỌA (LẦN 2) MÔN LỊCH SỬ –
2020 1 – Ma trận đề thi minh họa
KIẾN THỨC

Lớp

11

Phần

MỨC ĐỘ PHÂN HĨA

Chủ đề

Nhận Thơng Vận
biết

hiểu dụng

LSVN Việt Nam 1896 – 1918
Sự hình thành của một trật tự thế
giới mới – trật tự hai cực Ianta
Liên Xô, Đông Âu (1945 – 1991).
LSTG Liên bang Nga (1991 – 2000)

12

1

1

2

1

Quan hệ quốc tế

Việt Nam 1919 – 1930

3

3

Việt Nam 1930 – 1945

2

1

LSVN Việt Nam 1945 – 1954

2

Việt Nam 1954 – 1975

4
1

3

1

1
2

8

1

2

6

2

1

1

6

1

3

4

1

3

2

Kết nối LSTG với LSVN; giữa kiến thức lớp 11
và lớp 12
16

Trang 20

1
1

Các nước Mĩ, Nhật Bản, Tây Âu

GV: Vi Thị Thu Hồng

cao

1

3

Tổng

Tổng

dụng

1

Các nước Á, Phi và Mĩ Latinh

Việt Nam 1975 – 2000

Vận

8

8

2

2

8

40

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An


Nâng cao hiệu quả ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch Sử
ở trường THPT DTNT Tỉnh Nghệ An
2 – Nhận xét
2.1 – Số lượng câu hỏi phân theo chương trình học.
– Đề minh họa (lần 2) của Bộ GD&ĐT bao gồm 40 câu hỏi, tập trung chủ yếu
vào chương trình Lịch sử lớp 12, với 37 câu hỏi, trong đó có: 10 câu thuộc phần LSTG
và 27 câu thuộc phần LSVN.
– Có 1 câu hỏi thuộc chương trình lớp 11 – thuộc phần LSVN giai đoạn cuối thế
kỉ XIX đến năm 1918.
– Có 2 câu hỏi thuộc phần: liên hệ, kết nối kiến thức giữa LSTG và LSVN (câu
1), giữa kiến thức Lịch sử 11 và lịch sử 12 (câu 34).
2.2 – Số lượng câu hỏi phân theo mức độ nhận thức:
+ Số lượng câu hỏi ở mức độ nhận biết chiếm tỉ lệ cao (16 câu – tương đương
40% tổng số câu hỏi) – điều này phù hợp với mức độ nhận thức của học sinh (với mục
đích thi tốt nghiệp THPT).
+ Số lượng câu hỏi thông hiểu – vận dụng và vận dụng cao đều ở mức 20% tổng

số câu hỏi.
* Xác định các kiến thức trọng tâm theo mức độ nhận thức (nhận biết, thông
hiểu, vận dụng thấp, vận dụng cao) và thời lượng ôn tập của từng chủ đề.
Trên cơ sở cấu trúc đề thi minh họa đã phân tích, căn cứ vào tình hình thực tiễn
của nhà trường (dung lượng thời gian ôn tập, đối tượng ôn tập), giáo viên lập kế hoạch
ôn tập chi tiết bao gồm: Chủ đề cần ôn tập, trọng tâm kiến thức cần ôn tập (bám vào
mức độ nhận thức- nếu ở chủ đề đó các câu hỏi chỉ ở mức độ nhận biết, thơng hiểu thì
giáo viên chỉ cần ôn tập các kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa, không cần mở
rộng, nâng cao, ngược lại nếu chủ đề ơn tập có câu hỏi vận dụng thì giáo viên phải xác
định được những vấn đề có thể liên hệ, vận dụng trong chủ đề…), phương pháp ôn tập,
thời lượng ơn tập (số tiết/ số buổi)
* Phân hóa đối tượng học sinh để có những lưu ý khi ơn tập, không chỉ phân
loại đối tượng tốt nghiệp và đối tượng thi Đại học, cao đẳng mà ngay trong từng nhóm
đối tượng cũng cần phân loại ra nhóm học sinh có năng lực tốt để phát triển mũi nhọn
và nhóm học sinh lực học trung bình, yếu để có hướng phụ đạo, ôn tập vừa sức.(Phụ
lục 2- Kế hoạch ôn thi tốt nghiệp THPT năm 2020)
GV: Vi Thị Thu Hồng

Trang 21

THPT DTNT Tỉnh Nghệ An