Giáo án Ngữ văn 6 - Tập 2

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n : 5/01/2013 Tiết 73-74: Văn bản :. Bài học đường đời đầu tiên Trích “Dế Mèn phiêu lưu kí” - Tô Hoài-. I . Mục tiêu cần đạt : Qua bài học HS đạt được : 1.KiÕn thøc : Hiểu được nội dung, ý nghĩa của bài học đường đời đầu tiên, đối với Dế Mèn trong bài văn, những đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả, kÓ truyện và sử dụng từ ngữ - Nắm vững mục ghi nhớ (sgk) - Tích hợp với phân môn Tiếng Việt ở một số khái niệm: Nhân hoá, so sánh, cấu tạo và tác dụng của câu luận, câu tả, câu kể, với phân môn tập làm văn ở kỹ năng chọn ngôi kể thứ nhất, tìm hiểu chung về văn miêu tả. 2- KÜ n¨ng : - Rèn các kỹ năng đọc truyện đồng thoại, đọc lời đối thoại, đọc lời đối thoại phù hợp với tính cách các nhân vật, tả vật. 3- Thái độ : - HS có thái độ biết yêu thương đồng loại . II- ChuÈn bÞ cña GV vµ HS : GV : - Ch©n dung nhµ v¨n T« Hoµi, - T¸c phÈm DÕ MÌn phiªu l­u kÝ, tranh minh ho¹ cho bµi häc - Gi¸o ¸n HS : SGK Ng÷ v¨n 6 tËp 2 III- Tổ chức các hoạt động dạy- học 1. Hoạt động khởi động : * KiÓm tra bµi cò ( 5 phót ) KiÓm tra vë so¹n 5 em * Giíi thiÖu bµi míi: Cho học sinh xem chân dung Tô Hoài Gv dÉn: cuốn Dế Mèn phiêu lưu kí (1941) đã vµ đang được hµng triệu người đọc ở mọi lứa tuổi yêu thích, đến mức các bạn nhỏ gọi ông là Dế Mèn. Nhưng Dế Mèn là ai? Chân dung và tính nết nhân vật độc đáo nh­ thÕ nµo? Bài học ®­êng đời đầu tiên mà anh ta nếm trải ra sao? Bài học hôm nay chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu 2- Tæ chøc d¹y häc bµi míi (70 phót) Hoạt động của học sinh (Dưới sự hướng dẫn của giáo viên) Hướng dẫn tìm hiểu tác giả, tác phẩm Gv cho h/s đọc chú thích (*) trong SGK ? Nªu mét vµi nÐt hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ T« Hoài?. 1 Lop6.net. Nội dung bài học (Kết quả hoạt động của học sinh) I. T×m hiÓu chung 1. Tác giả Tô Hoài - Tên thật là Nguyễn Sen (1920) quê ở làng Nghĩa Đô phủ Hoài Đức, Hà Đông nay thuộc quận Cầu Giấy Hà Nội - Bút danh : Tô Hoài => kỉ niệm và ghi nhớ quê hương : Sông Tô Lịch, huyện.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - Gv giíi thiÖu thªm về sự nghiệp s¸ng tác văn chương của ông. Gv cho học sinh đọc tóm tắt truyện trong SGK ? Em hãy nêu sự hiểu biết của em về tác phÈm?. GV đọc mẫu một đoạn, nêu cách đọc 2-3 Hs đọc * Đoạn 1 : Dế Mèn tự tả chân dung mình : Giọng hào hứng, kiêu hãnh * Đoạn 2 : + Trêu chị Cốc. Chú ý giọng đối thoại : -Mèn: Trịnh thượng, khó chịu - Choắt : Yếu ớt, rên rØ - Chị Cốc : Đáo để, tức giận + Dế Mèn hối hận, sâu lắng … Gv – h/s nhận xét cách đọc Gv yêu cầu h/s dựa vào chú thích để tóm t¾t ®o¹n trÝch. Gv yêu cầu học sinh giải thích một số từ khó trong chú thích ? Tìm một số từ đồng nghĩa với từ: “tự 5 Lop6.net. Hoài Đức. * Sự nghiệp văn chương : Tác phẩm Dế Mèn phiêu lưu kí, Võ sĩ bọ ngựa .... + ¤ng viết nhiều chuyện cho thiếu nhi và các đề tài về miền núi, Hà Nội : Vợ chồng A Phủ, Miền Tây, Người ven thành, Cát bụi chân ai, Chiều chiều + Là nhà văn hiện đại VN có số lượng tác phẩm nhiều nhất : hơn 150 cuốn 2. Truyện Dế Mèn phiêu lưu kí - Tóm tắt truyện theo skg + Là tác phẩm nổi tiÕng đầu tiên của Tô Hoài + Được sáng tác năm 21 tuổi + Thể loại là kí nhưng thực chất là truyện, 1 tiểu thuyÕt đồng thoại + Nghệ thuật : Tưởng tượng và nhân hoá, tác phẩm được các lứa tuổi trong và ngoài nước yêu thích - Đoạn trớch “Bài học đường đời đầu tiên” trích từ chương 1 của truyện 3. Đọc hiểu từ ngữ, bố cục cña ®o¹n trÝch a, Đọc: * Bố cục : 2 đoạn - Đoạn 1 : Dế Mèn tự tả chân dung mình - Đoạn 2 : + Trêu chị Cốc + Dế Mèn hối hận * KÓ tóm tắt . H/S tập kể tóm tắt truyện: Là mét chàng Dế thanh niên cuờng tráng. Dế Mèn rất tự hào với kiểu cách con nhà võ của mình. Anh ta cà khịa với tất cả mọi người hµng xóm Mèn rất kinh miệt mọi người bạn ở gÇn hang, gọi anh ta là Dế Choắt bởi anh ta rất ốm yếu. Mèn đã trªu trọc chị Cốc rồi lủi vào hang sâu. Chị Cốc tưởng Choắt chêu mình nên đã mổ anh ta trọng thương. Trước lúc chết Choắt khuyên Mèn nên chừa thói hung hăng và làm gì cũng phải biết suy nghĩ. Đó là bài học đường đời đầu tiên của chú b, Giải thích từ khó :.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> đắc” ? Truyện được kể bằng lời của nhân vật nào ? Tác dụng của nó ?. * Truyện được kể bằng lời của Dế Mèn - Ngôi kể thứ nhất => làm tăng tác dụng của biện pháp nhân hoá => câu truyện thở nên th©n mật, gần gòi đáng tin cậy với người đọc ? V¨n b¶n ®­îc häc có thể chia làm mấy c, Bố cục : 2 đoạn - Đoạn 1: Miêu tả chân dung của Dế đoạn, nội dung chính của mỗi đoạn? Mèn - Đoạn 2 : Kể truyện Dế Mèn trêu chị Cốc => cái chết đáng thương của Choắt. Sự hối hận và bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn d, Thể loại : Truyện đồng thoại ?Thể loại văn chủ yếu ở đoạn 1,2 là gì? II. §äc - hiểu v¨n b¶n Hướng dẫn HS đọc - hiểu văn bản 1. Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn : H/S thảo luận, trả lời câu hỏi số 2 sgk * Ngo¹i h×nh: ? Hãy nêu các chi tiết miêu tả ngoại hình + Cµng : mẫm bóng và hành động của Dế Mèn? Nhận xét về + Vuốt : Cứng, nhọn hoắt trình tự và cách miêu tả trong đoạn văn? + Đạp : Phành phạch Cách miêu tả như vậy có tác dụng gì? + Cánh : áo dài chấm đuôi + Đầu to : Nổi từng tảng + Răng : Đen nhánh, nhai ngoµm ngoạp + Râu : Dài, uốn cong (HÕt tiÕt 1) => Từ ngữ tượng trưng đặc sắc => khắc TiÕt 2: hoạ hình ảnh Dế Mèn bằng chàng Dế Bµi cò : KÓ tãm t¾t ®o¹n trÝch ? thanh niên cường tráng rất khoẻ mạnh, Bµi míi : đầy đủ sức sống tự tin, yêu đời, đẹp trai. ? Hãy nêu các chi tiết miêu tả hành động * Hành động : của Dế Mèn? + Ăn uống điều độ, làm việc chừng mực + Đi đứng oai vệ, làm điệu, nhún chân rung râu. + Tợn lắm, cà khịa với tất cả mọi người trong xóm + Quát Cào Cào, đá ghẹo anh Gọng Vó => Quá kiêu căng, hợm hĩnh, đáng bực mình không tự hiểu biết mình ? Em hãy thay thế các từ gần nghĩa, đồng - Cường tráng: khoẻ mạnh, to lớn, mạnh nghĩa với các từ sau: c­ßng tr¸ng, hñn mẽ… rất khoẻ ho¼n, ngoµm ngo¹p, cµ khÞa, ho he? - Hủn hoẳn: Rất ngắn, cộc, hun hủn ? Hãy so sánh cách dïng từ của Tô Hoài ở - Ngoàm ngoạp: Xồn xột, côm cốp, rào đoạn trích trên? rào. H/S thảo luận về nét đẹp và chưa đẹp trong - Cà khịa : Gây sự tranh c·i… hình dáng và tính tính của Dế Mèn - Ho he: im thin thít, im re… Gv tiểu kết : Đây là một đoạn văn rất độc * Nét đẹp trong hình dáng : Khoẻ mạnh, đáo, đặc sắc về nghÖ thuËt tả vật bằng cách cường tráng, đầy sức sống thanh niên thể nhân hoá, dùng nhiều tính từ, động từ, từ hiện trong từng bộ phận của cơ thể, dáng 6 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> láy, so sánh rất chọn lọc, chính xác, Tô Hoài đÓ cho Dế Mèn tự hoạ bức chân dung của mình vô cùng sống động, phù hợp với thực tế, hính dáng, tập tính của loài dế, cũng như một số thanh thiếu niên và nhiều thời. Dế Mèn cường tráng, khoẻ mạnh, kiêu căng, hợm hỉnh mà không tự biết. §iÓm đáng khen cũng như điểm đáng chê trách của chàng Dế mới lớn này là ở đó. H/S tóm tắt lại đoạn 2 G/v nhận xét cách thuật, kể… H/S thảo luận về diễn biến tâm lý của Mèn trong sự việc trên ? Nhận xét về thái độ trên của Mèn đối với Choắt? (lời lẽ, cách xưng hô, giọng điệu…) ? Nêu diễn biến tâm lý và thái độ của Mèn trong việc trªu trọc chị Cèc dẫn đến cái chết của Choắt. ? Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả được sử dụng ở đoạn truyện này? ? Bài học đầu tiên mà Mèn phải chịu hậu quả là gì? Ý nghĩa cña bài học này? Câu cuối cùng của đoạn trích có gì đắc sắc? (câu văn vừa thuật lại sự việc, vừa gợi tâm trạng mang ý nghĩa suy ngẫm sâu sắc) 3- Hoạt động 3( 10 phót ) Hướng dẫn tổng kết ? Vì sao Dế Mèn gây nên tội lỗi? ? Đặc sắc về nghệ thuật kÓ, tả của Tô Hoài? H/s trả lời để hình tành ghi nhớ Hs đọc ghi nhớ. đi, ho¹t đéng… Đẹp trong tính nết : yêu đời tự tin. * Nét chưa đẹp trong tính nết của Mèn : Kiêu căng, tự phụ, không coi ai ra gì, hợm hĩnh, thích ra oai với kẻ yếu. 2, Về bài học đường đời đầu tiên - Đối với Choắt : có thái độ coi thường, tàn nhẫn: tôi bảo chỉ nói sướng miệng, hếch răng… khinh khỉnh,…mắng, không chút bận tâm . - Nghịch ranh, nghĩ mưu trªu chị Cốc - DiÔn biÕn t©m lÝ cña DÕ MÌn + Hể hả vì trò đùa tai quái của mình + Chui tọt vào hang, nằm khểnh, bụng nghĩ thú vị… + Sợ hãi khi nghe tiếng chị Cốc mổ Dế Choắt : khiếp nằm im thin thít + Hốt hoảng, lo sợ, bất ngờ vì cái chết và lời khuyên của Choắt + Ân hận, sám hối chân thành, đứng lặng mét giê lâu trước mộ Choắt, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên phải trả giá => Tâm lý của Mèn được miêu tả rất tinh tế hợp lý. * Bài học : Tác hại của tính nghịch ranh, Mèn đã gây nên cái chết đáng thươngcủa Choắt : Hối hận thì đã quá muộn - Bµi học của sự ngu suẩn của tính kiêu ngạo đã dẫn đến tội ác. - Tội lỗi của Mèn rất đáng phê phán, Nhưng dù sao Mèn cũng đã nhận ra và hối hận chân thành. III. Tổng kết : 1, Nội dung: ý 1 phần ghi nhớ 2, Nghệ thuật: Ý 2 phần ghi nhớ - Thể loại truyện đồng thoại rất phù hợp với lứa tuổi thiếu nhi IV. Luyện tập : 1. Viết đoạn văn ngắn nói về cảm nhận của em qua nhân vật Dế Choắt về câu nói cuối đời, cái chết thảm thương của chó.. 7 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> 2. Viết đoạn văn ngắn nói về tâm trạng của Dế Mèn khi đứng trước nấm mồ của Dế Choắt IV - Hoạt động 4: Hướng dẫn HS học bài và chuẩn bị bài mới: - Häc bµi cò ,chuÈn bÞ bµi : phã tõ - Soạn bài : Sông nước Cà Mau V – Rót kinh nghiÖm : ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………. 8 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Ngµy so¹n:. 6 / 01/2013. Tiết 75 : Phã tõ I . Mục tiêu cần đạt: - Qua bài học HS đạt được : 1. KiÕn thøc : - Nắm được khái niệm phó từ - HiÓu và nhớ được các loại ý nghĩa chính của phó từ - Biết đặt câu có chứa phó từ để thể hiện các ý nghĩa khác nhau. Tích hợp với phần văn của văn bản “Bài học… đầu tiên” với tập làm văn ở quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong văn miêu tả 2 . Kĩ năng: - Phân biệt tác dụng của phó từ trong cụm từ, trong câu 3- Thái độ : - Có ý thức vận dụng phó từ trong nói và viết II. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß : - B¶ng phô, vÝ dô mÉu, gi¸o ¸n III. Tổ chức các hoạt động dạy – học : 1.Hoạt động khởi động : * Bµi cò: ? Nêu nội dung và nghệ thuật của văn bản: Bài học đường đời đầu tiên ? * Bµi míi : 2- Hoạt động 2: Tổ chức dạy học bài mới : Hoạt động của học sinh (Dưới sự hướng dẫn của g/v) Hình thành khái niệm phó từ GV treo b¶ng phô cã ghi VD Sgk H/S đäc Vd vµ tr¶ lêi c©u hái a, ? Các từ đã, cũng, vẫn, chưa, thật, được, rất ra… bổ xung ý nghĩa cho những từ nào? b, ? Nh÷ng từ được bæ xung ý nghĩa thuộc từ lo¹i nào? c, ? Nếu quy ước các từ đã, cũng, vẫn, chưa,… là x và những từ được bổ xung ý nghĩa n2 là y, hãy vẽ mô hình trong trường hợp cụ thÓ? ? G/v : Có ai nói : Đã tủ, đã bảng không ? (không) => không có danh từ được các từ ấy bổ xung ý nghĩa Gv chèt: §©y chÝnh lµ nh÷ng phã tõ ? Phó từ là gì ? H/s đäc ghi nhớ 1 sgk H/s làm bài tập nhanh : Xác định mô hình x + y hoặc y + x trong 2. Nội dung bài học (Kết quả các hoạt động của h/s) I. Phó từ là gì. 1, Ví dụ : a, Bổ xung ý nghĩa cho các từ : - Đi, ra, thấy, lỗi lạc, soi gương, ưa nhìn, to, bướng. b, Từ loại : - Động từ : Đi, ra, thấy, soi… - Tính từ : Lỗi lạc, ưa, to, bướng… c, Mô hình : - X + Y: Đã đi, cũng ra, vẫn chưa thấy, thật lỗi lạc, rất ưa nhìn, rất bướng. - Y + X: Soi gương được, to ra.. 2. Ghi nhớ : - Phó từ là những từ chuyên đi kèm động từ, tính từ để bổ sung ý nghĩa cho động từ, tÝnh tõ. 9 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> ngữ cảnh sau : a, Ai ơi chua ngät đã từng Non xanh nước biÕc xin đừng quên nhau b, Thế rồi Dế Choắt tắt thở. Tôi thương lắm. Vừa thương vừa ăn năn tội mình. Giá như tôi không trªu chị Cốc thì Choắt đâu tội gì Phân loại phó từ. Gv treo b¶ng phô cã ghi Vd môc II,H/s đọc vµ tr¶ lêi c©u hái ? Những phó từ nào đi kèm với các từ: Chãng, trªu, trông thấy, loay hoay? ? Mô hình hoá từng trường hợp cụ thÓ? G/v : Lưu ý: trong Tiếng Việt, mét từ có thể được 1 hoặc nhiều từ khác bổ nghĩa cho nó. H/s thống kê các phó từ tìm được ở mục I, II. ? Phân loại chúng theo ý nghĩa chỉ thời gian? (G/v treo bảng: các loại phó từ) ? Nhìn vào bảng phân loại, hãy cho biết phó từ gồm mấy loại? Ý nghĩa các loại phó từ? H/s trả lời để hình thành ghi nhớ 3- Hoạt động 3( 20 phót ) Hướng dẫn luyện tập Bµi tËp 1 : GV cho Hs lµm theo nhãm víi trß ch¬i tiÕp søc : Thi t×m hiÓu ý nghÜa cña c¸c phã tõ trong 5 phút ,đội nào xong trước đội ấy th¾ng Sau đó lớp nhận xét, Gv bổ xung và kÕt luËn. * Bµi tËp :. §¸p ¸n: a, X + Y: Đã từng, đừng quên b, X + Y: Không trªu Y + X: Thương lắm II. Các loại phó từ 1. VÝ dô: * Các phó từ: lắm, đừng, không, đã, đang. * Mô hình: x + y: §õng trªu, không trông thấy… y + x: Chóng lín lắm. - Ví dụ : + Đừng quên nhau = đừng quên + quên nhau, + Lớn nhanh = Lớn nhanh + lớn quá H/s lập bảng phân loại phó từ 2. Ghi nhớ H/s đọc, nêu những khái niệm cần nhớ ở mục ghi nhớ trang 14.. III. Luyện tập : Bài 1 : a, Phó từ : - Đã : chỉ quan hệ thời gian - Không : Chỉ sự phủ định - Còn : Chỉ sự tiếp diễn tương tự - Đã : phó từ chỉ thời gian - Đều : Chỉ sự tiếp diễn - Đương, sắp : Chỉ thời gian - Lại : Phó từ chỉ sự tiếp diễn - Ra : Chỉ kết quả, hướng. - Cũng, Sắp : Chỉ sự tiếp diễn, thời gian - Đã : chỉ thời gian - Cũng : Tiếp diễn - Sắp : Thời gian b, Trong câu có phó từ: 10 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> - Đã chỉ thời gian. - Được : Chỉ kết quả Bài tập 2 : G/v hướng dẫn h/s viết đoạn văn : - Nội dung: Thuật lại việc Mèn trªu chị Cốc dẫn đến cái chết bi thảm của Dế Choắt. - Độ dài: Từ 3 – 5 câu - Kĩ năng : Có dïng một phó từ, giải thích lý do dïng phó từ ấy Bài tập 3 : Viết chính tả phân biệt phụ âm đầu ng, kh. IV - Hoạt động 4. Hướng dẫn học ở nhà. - Hoµn thµnh c¸c bµi tËp cßn l¹i - Viết đoạn văn tả cảnh mùa xuân trong đó có sử dụng phó từ. Nói rõ tác dụng của viÖc dïng phã tõ trong ®o¹n v¨n. V- Rót kinh nghiÖm : ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….. 11 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Ngµy so¹n : 8/01/2013 Tiết 76 .Tập làm văn: T×m hiÓu chung vÒ v¨n miªu t¶ I . Môc tiªu cần đạt - Qua tiết học HS đạt được : 1. KiÕn thøc : - Giúp h/s nắm vững những hiểu biết chung nhất về văn miêu tả. (Thế nào là văn miêu tả ? Trong tình huống nào thì dung văn miêu tả) 2. KÜ n¨ng : - Nhận diện đoạn, bài văn miêu tả 3- Thái độ : - HS có thái độ học tập nghiêm túc II . ChuÈn bÞ cña GV vµ HS : - §o¹n v¨n mÉu, gi¸o ¸n ,SGK … III Tổ chức các hoạt động dạy – học :. 1. Hoạt động khởi động : * Bµi cò (5 phót ) ? Phã tõ lµ g× ? cã mÊy lo¹i phã tõ ? cho VD? *Giới thiệu bài ë tiÓu học em đã học về văn miêu tả. Các em đã viết mét bài văn miêu tả: Người, vật, phong cảnh thiên nhiên… Vậy em nào có thÓ trình bày thế nào là văn miêu tả? H/s trả lời => Gv nhận xét. 2. Tæ chøc häc bµi míi :( 20 phót ) * Dự kiến về phương pháp, biện pháp, hình thức giờ học. - Đối thoại gợi mở, phân tích theo mẫu. - Ôn tập, củng cố, nâng cao những kiến thức về văn miêu tả đã học ở cấp tiểu học. Hoạt động của học sinh GV Hình thành khái niệm về văn miêu tả. Gv cho hs đọc 3 tỡnh huống trong sgk. ? Ở tình huống nào cần thể hiện văn miêu tả? Vì sao? ? Nhận xét gì về việc sử dụng văn miêu tả trong cuộc sống? H/s chỉ ra 2 đoạn văn tả Dế Mèn, Dế Choắt rất sinh động. ? Hai đoạn văn có giúp em hình dung được đặc điểm nổi bật của 2 chú Dế? ? Nội dung chi tiết và hình ảnh nào đã giúp em hình dung được điều đó?. Nội dung bài học I . Thế nào là văn miêu tả ? 1, Bài tập . * Cả 3 tình huống đều cần sử dụng văn miêu tả vì căn cứ vào hoàn cảnh và mục đích giao tiếp. => Rõ rµng việc sử dụng văn miêu tả ở đây là rất cần thiết * Đoạn văn tả : - Dế Mèn : “Bởi tôi…vuốt râu” - Dế Choắt : “Cái anh chàng…” => Hình dung được đặc điểm cña chú Dế rất dễ dàng: + Dế Mèn : Càng, chân… răng ,râu, những động tác ra oai, sức khoẻ. 12 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> ?Nhờ vào đâu mà tác giả Tô Hoài có thể miêu tả về Dế Mèn Và Dế Choắt một cách chính xác và sinh động được như vậy ? ? Qua đó em hiểu thế nào là văn miêu tả? Tác dụng? Muốn làm một bài miêu tả cho tốt ta phải làm như thế nào? Hs trả lời để hình thành ghi nhớ. + Dế Choắt : Dáng người gầy gò, lêu nghêu…=> So sánh; tính từ. 3- Hoạt động 3: (15 phút ) GV Hướng dẫn HS luyện tập ? Hãy nêu một số tình huống tương tự như sgk, mµ em phải dùng văn miêu tả ?. II. Luyện tập:: VÝ dô: Trên đường đi học về em bị đánh rơi mất chiếc cặp đựng sách vở và đồ dïng học tập. Em quay lại tìm không thấy, đành nhờ các chú công an tìm giúp. Các chú hỏi em về màu sắc, hình dáng chiếc cặp… Bài tập 1 : - Đoạn 1 : Chân dung chú Dế mèn được nhân hoá: Khoẻ, đẹp, trẻ trung. - Đoạn 2 : Hình ảnh chú Lượm gầy, nhanh, vui, hoạt bát, nhí nhảnh. - Đoạn 3 : Cảnh hồ ao, bờ bãi sau trận mưa lớn. Thế giới loài vật ồn ào, náo động kiếm ăn. Bài 2 : - Định hướng : Sự thay đổi của trời mây, cây cỏ, mặt đất, vườn gió, mưa, không khí, con người.. H/sđọc các đoạn thơ văn ë bµi tËp 1 HS lµm bµi tËp theo nhãm ? Ở mỗi đoạn miêu tả trên đã tái hiện lại điều gì? Chỉ ra những đặc điểm nổi bật của sự vật, con người, quang cảnh đã được miêu tả trong các đoạn văn, thơ trên? ? Nếu phải viết một bài văn miêu tả cảnh mùa đông đến ở quê hương, em nêu lên những đặc điểm nổi bật nào?. -Nhờ vào năng lực quan sát hết sức tinh tế của tác giả 2. Ghi nhớ: sgk. IV - Hoạt động 4: Hướng dẫn học ở nhà : (5 phút ) Hướng dẫn làm bài tập ở nhà. 1. Học sinh đọc kĩ Lá rụng (Khải Hưng) - Cảnh lá rụng mùa đông được miêu tả kĩ lưỡng nh­ thÕ nµo? - Những biện pháp kỹ thuật nào được sử dụng rất thành công ở đây? - Cảm nhận của em về đoạn văn ấy? 2. Khi cần hình dung lại khuôn mặt người mẹ đáng yêu, em sẽ chú ý đến những đặc điểm nổi bật nào? - Gợi ý : Nhỡn chung khuụn mặt đôi mắt, ỏnh nhỡn, mỏi túc, vầng trỏn, nếp nhăn - Chuẩn bị bài: Sông nước Cà Mau * Rót kinh nghiÖm : ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………. 13 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Ngµy so¹n :8/1/2010 Ngµy d¹y: 11/01/2010 Tiết 77: Văn bản :. Sông nước Cà Mau - Đoàn Giỏi-. A. Môc tiªu cần đạt 1. Cảm nhận sự phong phú và độc đáo của thiên nhiên s«ng nước vùng Cà Mau - Nắm được nghệ thuật tả cảnh s«ng nước cña tác giả 2. Tích hợp với Tiếng Việt ở phần So sánh 3. Tích hợp với Tập làm văn ở việc ôn luyện kĩ năng quan sát tưởng tượng, liªn tưởng, so sánh, nhận xét trong văn miêu tả. 4. Cũng cố thªm về kiểu bài tả cảnh thiên nhiên. 5. giáo dục HS có thái độ yêu thiên nhiên B. ChuÈn bÞ : - §äc c¸c tµi liÖu cã liªn quan, gi¸o ¸n. - Ch©n dung nhµ v¨n §oµn Giái - Tác phẩm Đất rừng phương Nam C - Thiết kế bài dạy học 1. Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ (5 phút ) ? Việc chọn ngôi kÓ trong bài Dế MÌn ph­u l­u kÝ có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề? ? Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn là gì ? ? Em có suy nghĩ gì về câu nói cuối cùng của Dế Choắt? 2 . Hoạt động 2: Tổ chức học bài mới ( 30 phút ) Giới thiệu bài : - Giới thiệu chân dung nhà văn Đoàn Giỏi và tác phÈm Đất rừng Phương Nam Hoạt động của học sinh. Nội dung bài học. (Dưới sự hướng dẫn của giáo viên). (Kết quả các hoạt động) 14 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> I. T×m hiÓu chung. Hướng dẫn đọc và tìm hiÓu chung v¨n b¶n. 1. Tác giả .. Gv cho hs đọc chú thích (*) trong SGK. - Đoàn Giỏi (1925 - 1989) quê ở tỉnh Tiền. ? H·y nªu mét vµi nÐt hiÓu biÕt cña em. Giang.. vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm?. - Đề tài: Viết về cuộc sống thiên nhiên, con người ở nam Bộ. Gv giíi thiÖu thªm vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c. 2. Tác phẩm. phÈm nµy. - Đất rừng Phương Nam của Đoàn Giỏi viết n¨m 1957 là 1 tác phẩm nổi tiếng viết về thiên nhiên, con người ở vùng đất nam Bé. - Đoạn trích Sông nước Cà Mau trích từ chương 18 của Đất rừng Phương Nam 3.Đọc - hiểu từ ngữ, bố cục. a, Đọc. - Gv đọc mẫu 1 đoạn, nêu cách đọc. - Gv nªu yêu cầu đọc, gv đọc mẫu. - 2 HS đọc tiếp. - H/s đọc, nhận xét b, Chú thích ( SGK). ? H/s đọc kĩ chú thích? Nhận xét ngôi kÓ, so sánh ngôi kÓ của bài trước, tác dụng của ng«i kÓ này?. c, Thể loại, bố cục. H/s nhận xét thể loại và bố cục miêu tả. - Tả cảnh thiên nhiên với thuyết minh giới. của đoạn trích?. thiệu cảnh quan 1 vùng đất nước - Bố cục : 4 đoạn. + Cảnh bao quát vùng Sông nước Cà Mau + Cảnh kênh rạch sông ngòi + Đặc tả dòng sông Năm Căn + Cảnh chợ Năm Căn. ? Cảm nhận đầu tiên của em sau khi đọc đoạn trích ?. * Đại ý : Cảnh sông nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống hoang dã, chợ Năm Căn là hình ảnh cuộc sống tấp nập, trù phú độc đáo. 15 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> ở vùng đất ở tận cùng phía Nam tổ quốc. GV Hướng dẫn đọc - hiểu văn bản. II. Đọc – tìm hiểu chi tiết : 1. ấn tượng ban đầu về cảnh (cảnh bao. - Tác giả đã miêu tả theo trình tự nào ( T¶ kh¸i qu¸t -> t¶ cô thÓ , t¶ chung - >. qu¸t ). t¶ riªng ). - Một vùng sông ngòi… chằng chịt như m¹ng. ? Cảnh Cà Mau được miêu tả ở đây có. nhện -> so sánh sát hợp. ấn tượng nổi bật gì ? Qua những giác. - Màu xanh của trời, nước… một sắc xanh. quan nào?. phong phú, vui mắt.. ? Những từ ngữ, hình ảnh nào làm nổi. - Âm thanh rì rào của của rừng, cña sãng…. rõ màu sắc riêng biệt của vùng đất ấy?. đều đều ru vỗ triền miªn.. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¶nh thiªn nhiªn ë ®©y?. => Cảm giác lặng lẽ, buồn, đơn điệu=> Ên. - H/s phỏt hiện trao đổi. tượng chung, nổi bật.. GV: Cảnh sông ngòi, kênh, rạch, được. 2, Cảnh kênh, rạch, sông ngòi.. miêu tả, giới thiệu thuyết minh chi tiết,. - Từ địa phương: Chµ là, cái keo, bảy tháp…. cụ thể.. => được giải thích cặn kẽ, tỉ mĩ => rất Nam Bộ. - H/s tìm danh từ riêng mang ®Ëm tÝnh. => tự nhiªn hoang dã => con người ở đây rất. địa phương? Tại sao người miền này lại. gần với thiên nhiên.. đặt tờn như vậy? qua đó gợi lên ấn tượng gì cho người đọc về thiên nhiên con người nơi đây ? ? Hãy xác định thể loại văn ở được sử. - Tả cảnh kết hợp với thuyết minh, giới thiệu. dụng ở đoạn này?. cụ thể, chi tiết cảnh quan, tập quán, phong tục một vùng đất nước.. H/s đọc lại đoạn văn .. 3. Đặc tả dòng s«ng N¨m Căn. ? Tìm những chi tiết thể hiện sự réng. - Cảnh sắc mênh mông, hïng vĩ .. lớn, hùng vĩ của dòng s«ng, rừng ®ước? ? H/s thảo luận trả lời câu hỏi 4 sgk. + Dòng s«ng mªnh m«ng réng h¬n ngµn thước , õm ầm… như thỏc + Cá bơi từng đàn + Cõy đước cao ngất như hai dãy trường thành dµi v« tËn. 16 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> + Màu xanh… từ non => già nhiều mức độ ? Có thể thay đổi trình tự những động từ. kÕ tiÕp nhau. Êy trong c©u ®­îc kh«ng?. - Các động từ : Chèo ;tho¾t, đæ ra… diễn tả hoạt động của người chèo thuyền. ?. => Không thể thay đổi trật tự được vì nó diÔn tả quá trình xuôi theo dòng chảy của con thuyền. 4. Đặc tả cảnh chợ Năm Căn. H/s trao đổi về nét đặc sắc, độc đáo của. - Sự trù phú : Khung cảnh réng lớn, tấp. chợ trên sông miệt Cà Mau?. nập,hµng hoá phát triển.. ? NhËn xÐt cña em vÒ c¶nh ?. - Độc đáo : Chợ họp ngay trên s«ng nước - Sự đa dạng về màu sắc, trang phục tiếng nói… - NT : Tác giả quan sát kĩ lưỡng, tường tận có. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt miªu. sự hiểu biết phong phó. C¸ch miªu t¶ nh­ vÏ ra. t¶ cña t¸c gi¶ ?. tõng nÐt mµ kh«ng rèi, lÆp -> t¶ c¶nh sinh ho¹t mang đặc điểm riêng, độc đáo của con người miÒn Nam bé - Cµ Mau.. 3 Hoạt động 3.. III. Hướng dẫn tổng kết ( 5 phót ). 1. H/s đọc vài lần mục ghi nhớ (sgk tr.23) 2. Gv nhấn mạnh - Nét đÆc sắc, độc đáo cña cảnh vật Cà mau + Cảnh sông nước, kênh rạch, rừng đước, chợ trên sông lớn, hùng vĩ, giàu có, đầy sức sống hoang dã + Tình yêu đất nước sâu sắc và vốn hiểu biết phong phó đã giúp tác giả miêu tả, giới thiệu s«ng nước Cà Mau tường tận, hấp dẫn . 4- Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập ở lớp và ở nhà ( 5 phót ) 1, Tả dòng sông quê hương 2, Tìm đọc truyện Đất rừng phương Nam 3, Soạn bài Bức tranh của em gái tôi 17 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Ngµy so¹n : 12/1/2010 Ngµy d¹y : 13/01/2010 Tiết 78 :. So sánh A - Mục tiêu cần đạt : 1. Giúp học sinh : - Nắm được khái niệm và cấu tạo cña so sánh - Biết cách quan sát sự giống nhau giữa các sự vật để tạo ra những so sánh đúng, tiến đến tạo những so sánh hay. 2. Tích hợp với phần văn ở văn bản “Sông nước Cà Mau”, ở phần tËp lµm v¨n và ở phần phương pháp tả cảnh 3, Luyện kĩ năng : - Nhận biết và phân tích hiệu quả nghệ thuật của phép so sánh trong văn bản - Có ý thức vận dụng phép so sánh trong văn nói và văn viết của bản th©n. 4- HS có thái độ học tập nghiêm túc . B. ChuÈn bÞ - B¶ng phô, vÝ dô mÉu, gi¸o ¸n C - Thiết kế bài dạy học : 1- Hoạt động 1: Bài cũ ( 5 phút ) Phã tõ lµ g×? cã mÊy lo¹i phã tõ ? cho VD ? 2- Hoạt động 2: Tổ chức học bài mới ( 20 phút ) Hoạt động của học sinh. Nội dung bài học. (Dưới sự hướng dẫn cu¶ giáo viên). (Kết quả các hoạt động của h/s ) 18 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Hình thành khái niệm so sánh. I. So sánh là gì?. GV treo b¶ng phô cã ghi VD môc I.. 1. VÝ dô. HS đọc VD và trả lời câu hỏi. * Hình ảnh so sánh. ? Tìm các cụm từ chứa hình ảnh so. a- Trẻ em như búp trên cành. sánh. b- Rừng đước… như hai dãy trường thành vô. ? Từ các hình ảnh so sánh đã tìm. tận. được, yêu cầu h/s xác định các sự. * Giữa các sự vật được so sánh với nhau cã. vật được so sánh với nhau?. nh÷ng ®iÓm gièng nhau. ? Vì sao có thÓ so sánh như vậy?. a-Sự tươi non của trẻ em cần được chăm sóc b- §iÓm chung lµ cao ngÊt =>Sù hïng vÜ cña. ? Tác dụng cña việc sử dụng so sánh rõng ®­íc ?. * Tác dụng : Làm nổi bật cảm nhận của người viết về nh÷ng sự vật được nói đến, lµm câu thơ, câu văn có tính hình ảnh, gợi cảm.. ? C¸ch so s¸nh ë VD 2 cã g× kh¸c ë. VD2: Con Hæ to h¬n con mÌo. trªn ?. => So s¸nh l« gÝc. ? Em hiÓu so sánh là gì ?. 2. Ghi nhớ. H/s trả lời để hình thành ghi nhớ. - Là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt - H/s đọc ghi nhớ. Tìm hiểu cấu tạo của so sánh. II. Cấu tạo của phép so sánh. -GV treo bảng cấu tạo của phép so. 1. vÝ dô. sánh, h/s điền các so sánh tìm được. Vế A. Ph­ong. ở phần I vào bảng. (Sự vật. DiÖn. ? Cho h/s nhận xét về các yếu tố của. được so. (So s¸nh). phép so sánh?. sánh) Trẻ em. Từ (So. Vế B (Sự vật dùng. sánh) để so sánh) Như. Búp trên cành. ? Yêu cầu h/s tìm thêm ví dụ về so. Rừng. Dựng lên. đước. cao ngất. 19 Lop6.net. Như. Hai d·y trường thành.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> sánh mà h/s đã gặp và phân tích cấu. vô tận. tạo của so sánh?. * Phép so sánh có cấu tạo đầy đủ gồm 4 yếu. H/s Làm bài tập 3 :. tố nhưng khi sửdụng có thể lược bỏ 1 yếu tố nào đó Bài 3 : a, Vắng mặt từ ngữ chỉ phương diện so sỏnh, từ so sánh b, Từ so sánh và vế B được đảo lên trước vế A. Hs đọc to ghi nhớ. 2. Ghi nhớ : (sgk) III. Luyện tập :. 3- Hoạt động 3 (15 phót ) Hướng dẫn luyện tập và làm bài tËp ë nhµ N¾m l¹i nội dung bài học. H/s đặt câu có sử dụng so sánh. Bài 1: - Thầy thuốc như mẹ hiền - Đường vô xứ Nghệ …hoạ đồ - Lòng ta vui như hội - Như cờ bay, gió reo! - Sự nghiệp của chúng ta giống như rừng cây đương lên đầy nhựa sống và ngày càng lớn mạnh nhanh chóng. Bài 2 : H/s tự làm Bài 3 : H/s đọc lại 2 bài văn => tìm những câu văn sử dụng so sánh => làm ở nhà. 4- Hoạt động 4: Hướng dẫn HS học ở nhà : (5 phút ) - Lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i - Chuẩn bị bài : Quan sát tưởng tượng so sánh và nhận xét trong văn miêu tả. 20 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Ngµy so¹n : 12/1/2010 Ngµy d¹y: 13/01/2010. Quan sát, tưởng tượng, so sánh và. Tiết 79 + 80 :. nhận xét trong văn miêu tả A. Môc tiªu cần đạt 1. Vai trò, tác dụng của quan sát, tưởng tượng so sánh và nhận xét trong văn miêu tả. 2. Hình thành các kĩ năng trên khi nhận diện các đoạn bài văn miêu tả và khi viết kiểu bài này. 3. Tích hợp với phần văn của văn bản sông nước Cà Mau, với phần tiếng việt ở so sánh. 4. HS có thái độ nghiêm túc khi học bài B. ChuÈn bÞ - Gi¸o ¸n, ®o¹n v¨n mÉu * Dự kiến về phương pháp, hình thức giờ học + Phân tích đoạn mẫu: Chủ yếu luyện tập bằng những bài tập nhận diện, định hướng viết. Học theo 3 – 4 nhóm. C. Thiết kế bài dạy học 1- Hoạt động 1: Bài cũ ( 5 phút ) ? V¨n miªu t¶ lµ g× ? 2- Hoạt động 2: Tổ chức học bài mới (75 phút ) *Dẫn vào bài ĐÓ có 1 bài văn miêu tả hay, người viết cần có 1 số năng lực quan trọng như: quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét. 21 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> + Quan sát : Nhìn, nghe, ngửi, sờ, cầm,…bằng các qiác quan tai, mắt, mũi, da… + Tưởng tượng : Hình dung ra cái (thế giới) chưa có (không có). + So sánh : Dùng cái đã biết để làm rõ, næi bật cái chưa biết. + Nhận xét : Đánh giá, khen, chê. Hoạt động của thầy và trò. PhÇn ghi b¶ng I. Vai trò và tác dụng của quan sát,. Hoạt động 1 - Giáo viên mời học sinh đọc ba tưởng tượng, so sỏnh và nhận xột trong ®o¹n v¨n SGK/27 văn miêu tả. ? Mçi ®o¹n v¨n trªn gióp cho em hình dung đợc những đặc điểm nổi bật gì cña sù vËt vµ phong c¶nh ®ưîc miªu t¶? ? Những đặc điểm nổi bật đó thể hiÖn ë nh÷ng tõ ng÷ vµ h×nh ¶nh nµo? ? §Ó viÕt ®ưîc c¸c ®o¹n v¨n trªn, ngưêi viÕt cÇn cã n¨n lùc g×? ? H·y t×m nh÷ng c©u v¨n cã sù liªn tưëng vµ so s¸nh trong mçi ®o¹n v¨n. Sù tưởng tượng và so sánh ấy có gì độc đáo? (Gi¸o viªn ph¸t phiÕu häc tËp cho c¸c nhãm. HSTL 5 phót) (Nhãm 1,3 ®o¹n 1; Nhãm 2,4: §o¹n 2; nhãm 5,6: §o¹n 3). 1. VÝ dô: SGK/27 - 28 §o¹n 1: H×nh ¶nh chó DÕ Cho¾t èm yÕu xÊu xÝ. - Tõ ng÷: gµy gß, dµi lªu nghªu, ng¾n cñn, bÌ bÌ, nÆng nÒ, ngÈn ngÈn ng¬ ng¬ (sö dông nhiÒu tõ l¸y) - H×nh ¶nh: Như mét g· nghiªn thuèc phiÖn, như ngưêi cëi trÇn m¹c ¸o ghi lª, mÆt mòi ngÈn ngÈn ng¬ ng¬. - C©u v¨n cã sù liªn tưëng vµ so s¸nh: Ngưêi gµu gß dµi lªu nghªu... thuèc phiÖn Ngưêi cëi trÇn mÆc ¸o ghi lª (Häc sinh tr×nh bµy phÇn th¶o luËn, gi¸o viªn ®ưa thªm tõng c©u hái liªn hÖ MÆt mòi lóc nµo ... ng¬ ng¬ vµ gi¸o dôc häc sinh) => Độc đáo: Hình dung ra bộ dạng khã coi tøc cưêi nhưng còng hÕt søc ? Nghiện thuốc phiện? tác hại của đáng thương, tội nghiệp của Dế Choắt nghiÖn thuèc phiÖn? Chóng ta ph¶i phßng chèng ma tuý như thÕ nµo? §o¹n 2: C¶nh s«ng nưíc vïng Cµ ? ¸o gi lª lµ g×? Khi nµo mÆc ¸o gi lª Mau réng lín, bao la hïng vÜ. ? cëi trÇn mÆc ¸o gilª th× buån ưêi thÕ - Tõ ng÷: Bña gi¨ng, chi chÝt, mªnh nµo? m«ng, Çm Çm, cao ngÊt.. ? Bña gi¨ng chi chÝt như m¹ng - H×nh ¶nh: Bña gi¨ng chi chÝt như nhÖn? m¹ng nhÖn, nh÷ng khu rõng xanh bèn ? Rõng ®ưíc.... v« tËn? mùa, cá nước bơi hàng đàn.... 22 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch miªu t¶ cã trong tõng ®o¹n v¨n trªn? ? Em rót ra ®ưîc yªu cÇu g× khi ®i vµo lµm v¨n miªu t¶? (§Ó t¶ sù vËt, phong c¶nh.... ngưêi viÕt cÇn biÕt quan s¸t, tưëng tưîng, so s¸nh vµ nhËn xÐt. Nh÷ng so s¸nh, nhËn xét độc đáo tạo nên sự sinh động, giàu hình tượng, mạng lại cho người đọc nhiÒu thó vÞ) ? T×m nh÷ng ch÷ bÞ lưîc bá ®o¹n 3 vµ nhËn xÐt nh÷ng ch÷ bÞ lưîc Êy thùc chÊt lµ bá ®i nh÷ng g× cña ®o¹n v¨n miªu t¶? Kh«ng cã nh÷ng ch÷ Êy ®o¹n v¨n trë nªn như thÕ nµo? (HSTL) (Kh« khan, thiÕu h×nh ¶nh so s¸nh vµ liªn tưëng sinh động, không gợi trí tưởng tượng nơi người đọc). - C©u v¨n cã sù liªn tưëng vµ so s¸nh, S«ng ngßi kªnh r¹ch....... => TiÒm n¨ng dåi dµo phong phó cña vïng s«ng nưíc Cµ Mau §o¹n 3: Miªu t¶ h×nh ¶nh ®Çy søc sèng cña c©y g¹o vµo mïa xu©n - Tõ ng÷: RÝu rÝt, sõng s÷ng, khæng lå.... - H×nh ¶nh: C©y g¹o sõng s÷ng như một tháp đèn khổng lồ... - C©u v¨n cã sù liªn tưëng vµ so s¸nh: C©y g¹o sõng s÷ng... Hµng ngµn b«ng hoa..... => H×nh dung ngµy héi hoa ®¨ng với tháp đèn khổng lồ long lanh, lung linh.... ? Muèn miªu t¶ ®ưîc ta cÇn chó ý => Muốn miêu tả sinh động và hấp dẫn, nh÷ng g×? t¸c dông cña nã ? ta cÇn rÌn luyÖn c¸c năng lực cần thiết : ? Tìm câu văn có sự liên tưởng, tưởng tượng, so sánh trong các đoạn trên?. quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận. ? Các kĩ năng ấy ở đây có gì đặc sắc?. xét,… mét c¸ch sâu sắc, dồi dào, tinh tế. ....Như gã nghiện thuốc phiện, như người cởi trần mặc áo gilª ....Như mạng nhện, như thác, như người bơi ếch… .....Như tháp đèn, như ngọn lửa. Đặc sắc => thÓ hiện đúng cụ thÓ hơn về đối tượng gây bất ngờ lý thú cho người đọc * Ghi nhí SGK/28. (Học sinh đọc phần ghi nhớ SGK) (Hết tiết 1) Tiết 2: Bài cũ : 23. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>