Tiểu luận Văn minh văn hoá Phương Đông

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA ĐƠNG PHƯƠNG HỌC

----------

BÀI TIỂU LUẬN
TÌM HIỂU VỀ CÁC THÀNH TỐ VĂN HÓA TRUNG
QUỐC
ĐỀ TÀI : TÌM HIỂU VỀ TẾT TRUNG THU Ở TRUNG QUỐC
Sinh viên thực hiện : MAI THỊ BÍCH NGỌC
MSSV : 17030444
Khoa : Đông Phương học
Lớp: Hàn Quốc học

25 tháng 03 năm 2019


Đề tài : TÌM

HIỀU VỀ TẾT TRUNG THU Ở

TRUNG QUỐC
Mục lục
Chương 1: Mở đầu
Chương 2: Nội dung
1.
2.
3.
4.

Nguồn gốc Tết Trung thu Trung Quốc:
Các truyền thuyết về tết Trung thu
Quá trình phát triển tết Trung thu qua các thời kì
Phong tục trong ngày Tết ở Trung Quốc:
4.1 Tế trăng
4.2 Ngắm trăng
4.3 Ăn bánh Trung Thu
4.4 Thả đèn
4.5 Câu đối

Chương 3: Kết luận
Danh mục tài liệu tham khảo


Chương I : Mở đầu
Nền văn minh Trung Hoa cổ gắn liền với vùng lục địa Đông Á rộng lớn.Trải qua
hàng chục vạn năm những cư dân nguyên thủy của vùng này đã phát triển và ngày
một đơng đúc đó cũng chính là một trong những nguyên nhân chính khiến văn hóa
Trung Quốc có nguồn gốc lịch sử lâu đời và phát triển tồn diện. Nền văn hóa
Trung Quốc là cái nôi của lịch sử văn minh Phương Đông. Văn hóa truyền thống
Trung Quốc là định hướng cơ bản những giá trị và phương thức sinh hoạt,phương
thức tư duy và phương thức xã hội cơ bản ,đặc sắc thẩm mĩ cơ bản mà dân tộc
Trung Hoa mấy ngàn năm nay phát triển và kế thừa.Văn hóa Trung Quốc đang có
ảnh hưởng ngày một lớn hơn tác động đến cả thế giới ,bắt đầu ở những tầng nấc
thấp như Kungfu,châm cứu,đậu phụ,..đều đã có tính thế giới. Hiện nay văn hóa
truyền thống của Trung Quốc phần lớn vẫn giữ được nét đặc trưng và tinh tế của
nên văn hóa trải qua nhiều thăng trầm và biến cố của lịch sử Trung Quốc nói riêng
và lịch sử nhân loại nói chung.
Lễ Tết là một tinh hoa văn hóa mang đậm nét truyền thống của Trung Quốc ,lễ tết
tại Trung Quốc không chỉ mang tầm ảnh hưởng sâu rộng trong nước,các vùng lân

cận mà cịn phủ sóng và lan rộng và cả châu lục và khắp thế giới. Ở Trung Quốc có
hàng trăm hàng ngàn ngày lễ,tết lớn có nhỏ có. Nếu như Tết Nguyên Đán là ngày
Tết lớn nhất trong năm thì Tết Trung Thu được coi là ngày tết lớn thứ hai chỉ sau
Tết Nguyên Đán,với nhiều ý nghĩa mang đậm màu sắc của một dân tộc khởi nguồn
từ nền văn minh văn hóa lúa nước ,Tết Trung Thu là một món ăn tinh thần khơng
thể thiếu của nhân dân Trung Quốc và một số quốc gia châu Á ,thậm chí trong dân
gian tết Trun thu có thời điểm đã trở thành ngày lễ quan trọng nhất của Trung Quốc
cổ vũ nhân dân lao động sau một năm vất vả nuôi trồng lương thực ,thực phẩm thì
cuối cùng đã đến kỳ thu hoạch ngơ khoai thóc lúa đầy nhà,nhà nhà no đủ.Người
dân cịn muốn tạ ơn Thổ cơng , bởi vì trongg lịch sử tế lễ Trung Quốc , ngày rằm
tháng 8 là ngày sinh thần của thần Thổ địa, cho nên tiết Trung thu có nhiều hoạt
động rộng rãi.

Chương II : Nội dung


1. Nguồn gốc Tết Trung thu Trung Quốc:

Hai từ “Trung thu” theo dân gian kể lại rằng được nhắc đến sơm nhất trong “Chu
Lễ” “Chu Ký – Nguyệt Lệnh” có viết:
“, ”
Tháng trung thu nuôi người già yếu, cho ăn cháo nhừ.
Về nguồn gốc của Trung Thu đầu tiên phải nhắc đến là hình thức bái tế của các vua
chúa ngày xưa. Trong “Chu Ký” có viết :
“”
mùa xuân tế nhật, mùa thu tế nguyệt.
Vậy là từ thời Xuân Thu, vua chúa thời này đã có các nghi lễ thờ trăng ,tế trăng. Về
sau cả giới quý tộc quan lại và tầng lớp trí thức cũng thực hiện theo nghi lễ này và
cũng từ đó mà nghi lễ thờ,tế trăng trở nên phổ biến và lưu truyền cho đến tận
ngày .

Nguồn gốc của Tết Trung Thu cịn có quan hệ mật thiết đến việc sản xuất nông
nghiệp của nhân dân lao động Trung .Mùa thu lại chính là mùa thu hoạch duy nhất
trong năm(trong dân gian chỉ có một vụ lúa),tất cả nông sản được thu hoạch vào


mùa này. Để ăn mừng ngày mùa bội thu vào kỳ thu hoạch vụ thu này nhân dân đã
tổ chức một ngày lễ để ăn mừng ngày no đủ này.Trung thu cịn có ý nghĩa là ở
chính giữa của mùa thu, mùa thu có 3 tháng : 7,8,9 thì Trung thu là tháng. Bên
cạnh đó 15 lại cịn là ngày chính giữa của một tháng,ngày mà mặt trăng to trịn và
sáng nhất trong tháng, Mặt trăng từ lâu đã là biểu tượng để người dân những vùng
đất nơng nghiệp nhìn vào đó để tính tốn chuyển động của thủy triều nên trăng có
ý nghĩa quan trọng với nghề nơng.

2.Các truyền thuyết về tết Trung thu
• Thuyết “Đường Minh Hồng du nguyệt cung” 唐唐唐唐唐唐
Trong sách “Khai Nguyên di sự() được lưu truyền trong thời Đương có ghi
lại rằng “Đêm Trung thu, Đường Minh Hoàng và Dương Quý Phi đến hồ Thái
Dịch  ngắm trăng, quan lại và dân chúng bắt chước theo, hình thành tập tục đêm
Trung thu ngắm trăng.”
• Thuyết “Thường Nga bơn nguyệt” 唐唐唐唐
Xưa kia Hằng Nga cịn có tên gọi khác là Thường Nga, biệt danh Dao Trì tiên tử,là
con thứ bảy(thất tiên) ,con gái cưng nhất và cũng là vị tiên nhỏ tuổi nhất trong bảy
tiên nữ, là vợ của Hậu Nghệ .Hằng Nga tiên tử trong q trình tu trì đã phải lịng
Hậu Nghệ, khơng màng luật lệ thiên đình mà dạy phép bí truyền nên tiên cho Hậu
Nghệ, bị thiên đình phát hiện giáng xuống trần gian làm người phàm. Hậu Nghệ
cảm thấy thiên đình hiểu lầm Dao Trì tiên tử , lấy cung bắn hạ chín lá cờ của thiên
đình, ngăn cản lính của thiên đình đuổi theo, và cho Dao Trì tiên tử ở lại cung
Quảng Hàn của mình. Dao Trì vì khơng thể trở về thiên đình gặp lại mẹ và các chị,
vì thế mỗi lúc trăng trịn thường nhớ đến thân nhân và bạn bè tại thiên đình. Nàng
thường tỏ cho Hậu Nghệ biết mình đang nhớ nhà. Hậu Nghệ biết nỗi đau khổ của

nàng, hứa sẽ lấy thuốc trường sinh bất tử cho nàng, và một ngày nào đó sẽ giúp
nàng đồn tụ với người thân. Tây Vương Mẫu vì khơng thể gặp lại con gái cưng
của mình, rất bất mãn thiên đình, thế là bà phát động chiến tranh chống thiên đình.
Như thế, chiến tranh thượng cổ mở màn. Sáu người chị của Dao Trì tiên tử đều rời
thiên đình đến trần gian trong cuộc chiến này.
Hậu Nghệ có được bất tử linh dược từ Tây Vương Mẫu, ai dùng thuốc này sẽ
không chết và được lên trời làm thần tiên. Hằng Nga biết được bèn trộm dùng hết
liều thuốc đó, trở thành tiên nữ, bay đến cung trăng. Dân chúng biết Hằng Nga lên
cung trăng thành tiên, bèn làm bàn thờ cúng lạy, cầu xin bình an cát tường, cúng
nguyệt dần dần trở thành phong tục Tết trung thu Trung Quốc. Ngày Tết Trung thu
tại Trung Quốc có liên hệ mật thiết với truyền thuyết này [tham khảo từ nguồn


/>%82-2/ ]

.

3. Quá trình phát triển tết Trung thu qua các thời kì

Ngay từ thời nhà Đường (618-907) Tết Trung thu đã được coi là một ngày tết cố
định.Truyền thuyết cho rằng nhà vua Đường Huyền Tông Lý Long cơ nằm mơ việc
mình đang đi trên cung trăng ,thưởng thức nhạc trời gọi là Nghê Thường Vũ Y
Khúc (), từ đó dân gian bắt đầu thịnh hành tập tục Tết Trung Thu.

Thông thường người ta vẫn cho rằng lễ Tết này bắt đầu thịnh hành dưới thời nhà
Tống.

Cho đến cuối đời nhà Nguyên (1271-1368) khi dấy binh, Chu Nguyên Chương đã
nghĩ ra cách lấy bánh Trung thu làm tín hiệu “Rằm tháng Tám giết qn Mơng
Cổ”. Vì thế vào năm 1368 ơng đã chính thức lấy bánh Trung thu

làm món điểm tâm thiết đãi quần thần.


Đến thời nhà Minh(1368-1644) và thời nhà Thanh(1616-1636) Tết Trung thu đã
trở thành một trong những ngày tết chính thống,quan trọng bậc nhất trong năm-một
trong những ngày Tết truyền thống lớn nhất của Trung Quốc.Trong Bộ Chánh Đức
Giang Ninh huyện Chí có ghi chép rằng: Vào đêm Trung thu ,người dân Nam Kinh
thưởng thức ánh trăng trong đêm Trung thu,cả nhà ngắm trăng được gọi là khánh
đoàn viên. (),mọi người ngồi quanh quần ăn uống vui vẻ gọi là viên nguyệt (
), ra ngoài đi chơi các phố phường gọi là tẩu nguyệt ().

4 .Phong tục trong ngày Tết ở Trung Quốc
4.1. Ngắm Trăng:
Cứ đến Trung Thu ,người Trung Quốc cổ đại đã có phong tục ngắm trăng.Bởi lẽ
trăng đêm Trung Thu là tăng sáng,to và tròn nhất trong cả một .Các ghi chép lịch
sử Trung Hoa cũng đề cập rất nhiều đến vấn đề này,vào ngày này mọi người
thường tổ chức tế lễ thần mặt trăng vào đêm Trung thu .Từ thời Chu, cứ đến Rằm,
nhân dân đều tổ chức lễ tế trăng và chào đón mùa đơng.Bàn thờ lễ họ đã bày biện
nhiều thứ như: bánh Trung thu, dưa hấu, táo, mận, nho v.v… Trong đó, bánh Trung
thu và dưa hấu là hai thứ không thể thiếu. Đặc biệt, dưa hấu cịn phải tỉa thành hình
hoa sen.
4.2. Tế Trăng:
Dân gian cịn có phong tục tế trăng vào ngày Trung thu .Tương truyền vào thời Tề,
có một cơ gái dung mạo xấu xí tên là Chung Vơ Diệm nhưng từ nhỏ cơ đã rất thành
kính cầu khấn thần mặt trăng. Khi trưởng thành, nhờ tài đức xuất chúng cô được
tuyển vào cung, song chưa bao giờ cơ có được sự sủng ái của nhà vua.Vào dịp rằm
tháng 8 ,Nhà vua đi dạo trong vường Thượng Uyển đã vơ tình nhín thấy cơ,nhà vua
cảm nhẩn được vẻ đẹp có một không hai,vô cùng đặc biệt của người con gái này
nên đã đem lịng u mến và lập cơ làm Hồng Hậu, từ đó mà tục cúng thần mặt
trăng ra đời .Các thiếu nữ cúng trăng chủ yếu mong muốn mình có vẻ đẹp thanh

cao thuần khiết như Hằng nga, trắng trong vĩnh cửu tựa mặt trăng. Phong tục tế
trăng vào ngày Trung thu còn phản ánh sự chú ý ,sự ngưỡng vọng của loài người
với mặt trăng .Tế trăng được tổ chức rất có trật tự. Lúc mặt trăng chưa lên ,mọi nhà
đã bày bàn thờ hướng về phía trăng lên đồ tế là hoa quả,trà thơm và bánh tròn như
mặt trăng ,cả kẹo ngọt nữa. Khi trăng lên , đốt hương tràm thơm ngát, lúc tế
trăng ,phụ nữ và trẻ em vào tế trước, nam giới tế sau và nam giới không cần tế theo


quy củ .Tế nguyệt xong chủ gia đình đem phân phát các lễ vật về cùng nhau hưởng
.Nếu có ai đó đi vắng thì cất phần.
Những lễ vật đều có riêng lịch sử của nó. Cúng món đậu nành là món ăn mà “ngọc
thỏ” thích nhất. Hoa mào gà tượng trưng cho cây đa trên mặt trăng .

Tục Tế trăng ngày Trung thu


4.3. Ăn Bánh Trung Thu:
Đêm rằm tháng 8, người dân Trung Quốc có thói quen ăn bánh Trung thu. Ban đầu,
chiếc bánh này là vật cúng tế thần mặt trăng, sau này ăn bánh và ngắm trăng trở
thành hai việc khơng thể thiếu trong đêm Trung thu bởi nó tượng trưng cho đồn
viên.

Khn làm bánh Trung thu của Trung Quốc thời xưa
Về bánh Trung Thu trong dân gian cũng có nhiều truyền thuyết đẹp đẽ .Ăn bánh
mặt trăng đã trở thành một việc làm tượng trưng quan trọng trong tiết Trung Thu.
Theo các tài liệu ghi chép ,từ “bánh trung thu”, “bánh mặt trăng”(Nguyệt Bỉnh)
xuất hiện từ đời Tống . Trong quyển thứ sáu sách “Vũ lâm cựu sự” của Chu Mạt
,người Nam Tống ,khi nói về các loại bánh có đưa bánh Trung Thu ra làm ví dụ ,
thời nhà Tống , Bánh Nguyệt() cũng được gọi là Bánh Nhỏ ()

Lại có truyền thuyết cho rằng, bánh trung thu đầu tiên xuất hiện có liên quan đến
một nho sĩ tên là Văn Trọng, ông dạy học từ giai đoạn năm 1600 – 1046 trước
Cơng ngun. Ơng sống ở tỉnh Chiết Giang và thường được vợ làm cho một loại
bánh bột mỏng, bên trong có nhân ngọt tựa như bánh trung thu ngày nay để mang
theo đi đường.
Vào thời Tây Hán, Trương Thiên đi Tây Vực mang về Trung Quốc hạt Mè, hạt Hồ
đào, làm nguyên liệu cho bánh Nguyệt thêm dồi dào. Thời đó hồ đào là ngun
liệu chính của bánh Nguyệt nên cịn gọi là bánh hồ đào.. Vì hạt mè và quả óc chó
đều từ khu vực dân tộc thiểu số (còn gọi là “Hồ”) nên người ta gọi đó là bánh Hồ.
Loại bánh này xuất hiện trong đời sống người dân kéo dài cho đến triều đại nhà
Đường .Tại thời điểm đó, có rất nhiều cửa hàng bán loại bánh này ở Trường An.
Tương truyền có một đêm Trung Thu Đường Huyền Tông và Dương Quý Phi ăn
bánh hồ đào, thuởng ngoạn trăng rằm, Đường Huyền Tông chê tên bánh Hồ nghe
không hay nên đặt tên là Bánh Nguyệt() cho thơ mộng hơn , nên từ đó về sau
Bánh Trung Thu có tên là Bánh Nguyệt().
Vào thời nhà Tống , Bánh Nguyệt() cũng được gọi là Bánh Nhỏ ()
Đến đời nhà Minh và nhà Thanh cách làm bánh được cải tiến. Vỏ bánh theo đó trở
nên tinh tế hơn, gần với chiếc bánh mà ngày nay chúng ta được thấy. Có vẻ như,
khi một tác phẩm đã đạt đến đỉnh cao nghệ thuật thì khó có thể cải thiện nó thêm.

Bánh Trung Thu


Theo thời gian, bánh trung thu cũng đã phát triển và mang hương vị riêng dựa trên
các loại thực phẩm của địa phương. Hiện nay ở Trung Quốc, có bánh trung thu Bắc
Kinh, Tô Châu, Quảng Đông, Triều Châu, Tứ Xun. Bánh Bắc Kinh bánh có vỏ
màu nâu giịn, trong khi bánh Tơ Châu có nhiều lớp, lớp vỏ nhạt mỏng. Bánh
Quảng Châu thì vỏ mềm dày. Trong khu vực người Hồi giáo, người dân còn sử
dụng thịt bò cho bánh trung thu của họ. Tại Đài Loan, khoai lang thường được sử

dụng khi làm nhân bánh.Trong những năm gần đây, khi công nghệ được cải thiện,
một số loại mới của bánh trung thu đã xuất hiện. Đó là bánh trung thu kem, không
cần nướng mà chỉ cần đông lạnh, bên trong là nhân kem, bánh trung thu rau câu,
bánh có nhân rau quả hoặc bánh trái cây, bánh cao cấp có nhân bào ngư, vi cá.
Thêm vào đó là một số loại bánh có hình thù ngộ nghĩnh.[trích theo nguồn
/>%82-2/]
4.4. Thả Đèn
Việc thả đèn xuống sông trong ngày Trung thu có ý nghĩa rất đặc biệt đối với thiếu
nữ và các em nhỏ. Họ dùng giấy dầu làm thành chiếc đèn hình hoa sen, hình chiếc
thuyền v.v… sau đó thắp một ngọn nến, thả xuống sông hồ. Trước khi thả đèn phải
thành tâm cầu nguyện, để chiếc đèn mang những nguyện ước của mình bay xa, cho
ước vọng trở thành sự thật.


Tết Trung thu – Thả đèn
4,5 Giải Câu Đố:
Đêm rằm Trung thu ở những nơi công cộng người dân treo rất nhiều đèn lồng, mọi
người tập trung lại với nhau, cùng nhau giải những câu đố ghi trên đèn lồng. Đây
là hoạt động mà nam thanh nữ tú rất ưa chuộng, trị chơi này đã làm nên vơ số giai
thoại tình yêu. Vì thế, giải câu đố trong đêm Trung thu trở thành phương pháp bày
tỏ tình yêu của các đơi nam nữ.[trích theo nguồn />
Tết Trung thu, tượng trưng cho sự đoàn tụ, là một lễ hội đoàn tụ gia đình trong mắt
con cháu của Hồng đế thời xưa và con cháu mọi nhà thời nay . Vào buổi tối, khi
mặt trăng to tròn đầy đặn vào mùa thu là khoảnh khắc đồn viên của gia đình và
bạn bè quây quần bên nhau dưới ánh trăng là một niềm vui lớn trong cuộc sống.


Dưới ánh trăng sáng soi chiếu vào mọi người nhìn mặt trăng và âm thầm chúc phúc
cho nhau

Chương III: Kết luận
Trung Quốc là đất nước có lịch sử lâu đời với nền văn hóa dân tộc rực rỡ , người
Trung Quốc cần cù đã làm chỗ dựa vững chắc trong sự phát triển đi lên của Trung
Quốc. Trong thời gian gần đây kết quả của sự tăng trưởng kinh tế ,khoa học kỹ
thuật và trao đổi mậu dịch quốc tế đã làm cho dân tộc Trung Hoa thay da đổi thịt.
Trung Quốc là một quốc gia khởi tổ của các nền văn minh văn hóa lớn của nhân
loại.Bước vào thời kỳ Âu hóa,Trung Quốc đã vừa tiếp thu những đặc sắc văn hóa
của Phương Tây vừa giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống đã tồn tại
hàng ngàn vạn năm,khiến những nét văn hóa đó vẫn giữ ngun giá trị của nó.Đó
là một quốc gia có “hịa nhập” nhưng khơng hề “hịa tan”. Cũng như ngày Tết
Trung thu vẫn là ngày tết quan trọng trong một năm của nhân dân lao động. Điều
này càng chứng tỏ một điều ln đúng đó là người dân Trung Quốc ln tự chủ, tự
cường,đi lên bằng sức lao động cộng với trí tuệ cùng ý thức trường tồn về tinh thần
dân tộc

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1.Trung Quốc xưa và nay [Lê Giang-2000]
2.Tri thức văn hóa Trung Quốc[ Nhà xuất bản Hội Nhà văn-1999,Lược dịch từ
cuốn “Tiểu bách khoa văn hóa Trung Quốc “ Nxb “Bách khoa văn nghệ” Trung
Quốc 1989 ,người dịch và biên soạn Nguyễn Thị Thu Hiền]
3.Sơ lược lịch sử Trung Quốc[ Nhà xuất bản Ngoại văn Bắc Kinh-1963]
4. />%82-2/
5. />6. />%82/128234?fr=aladdin
7. />