Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác hướng nghiệp và phân luồng học sinh sau trung học cơ sở tại trường phổ thông dân tộc bán trú THCS phú thanh, huyện quan hóa

MỤC LỤC
NỘI DUNG

Trang
MỤC LỤC
1
1. MỞ ĐẦU
2
1.1. Lí do chọn đề tài
2
1.2. Mục đích nghiên cứu
3
1.3. Đối tượng nghiên cứu
4
1.4. Phương pháp nghiên cứu
4
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
4
2.1. Cơ sở lí luận:
4
2.1.1. Chủ trương của Đảng và Nhà nước ta về công tác hướng nghiệp
4
2.1.2. Một số khái niệm có liên quan
5
2.2. Thực trạng vấn đề giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh
5
tại trường PTDTBT THCS Phú Thanh trước khi áp dụng Sáng kiến
kinh nghiệm:
2.3. Một số giải pháp chỉ đạo hoạt động chỉ đạo công tác giáo dục
7
hướng nghiệp và phân luồng học sinh trung học cơ sở tại trường

PTDTBT THCS Phú Thanh, huyện Quan Hóa
2.3.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ những người làm công tác
7
hướng nghiệp, học sinh
2.3.2. Hướng nghiệp cho phụ huynh:
8
2.3.3. Xây dựng kế hoạch và chương trình hoạt động
9
9
2.3.4. Tổ chức và chỉ đạo hoạt động, bồi dưỡng giáo viên và Ban chỉ
đạo hướng nghiệp
2.3.5. Tăng cường cơ sở vật chất, kinh phí hoạt động.
2.3.6. Thường xuyên quan tâm theo dõi, chỉ đạo hoạt động hướng
nghiệp trong nhà trường
2.3.7. Đa dạng hóa, vận dụng linh hoạt các hình thức tư vấn hướng
nghiệp phù hợp với lứa tuổi học sinh
2.4. Hiệu quả của Sáng kiến kinh nghiệm
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
3.2. Kiến nghị
TÀI LIỆU THAM KHẢO

10
11
11
11
12
12
13
15

1


1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 522/QĐ-TTg, ngày
14/5/2018 về việc phê duyệt Đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân
luồng học sinh trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018-2025” cho thấy vai trò
hướng nghiệp và phân luồng học sinh phổ thông hiện nay là rất quan trọng và
cần thiết. Giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh sau trung học là một
trong những nội dung quan trọng nhằm thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo. Làm tốt công tác này sẽ tạo lối đi đúng cho học sinh, hạn
chế lãng phí về thời gian, chi phí của gia đình và xã hội. Tuy nhiên, do nhiều
nguyên nhân, việc Giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh vẫn chưa
được chú trọng và gặp phải khơng ít khó khăn.
Ngày 28/5/2020, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 24/CT-TTg
về đẩy mạnh phát triển nhân lực có kỹ năng nghề, góp phần nâng cao năng suất
lao động và tăng năng lực cạnh tranh quốc gia trong tình hình mới. Theo đó, tại
điểm đ, Mục 2 của Chỉ thị, Thủ tướng Chính phủ đã giao nhiệm vụ cho Bộ Lao
động - Thương binh và Xã hội đề xuất thí điểm đào tạo trình độ cao đẳng cho
học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở, để người học không phải liên thông từ trung
cấp lên cao đẳng như quy định hiện hành, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người
học có đầu vào tốt nghiệp trung học cơ sở.
Phân luồng học sinh sau trung học, bao gồm sau Trung học cơ sở và sau
Trung học phổ thông đã được Nhà nước ta đặc biệt quan tâm. Chủ trương này
được coi là giải pháp căn bản để giúp mỗi gia đình, học sinh tự nhận biết khả
năng của mình, chọn đúng “nghề” và hướng đi phù hợp với năng lực, sở trường
và nhu cầu lao động xã hội, nhằm khắc phục tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”.
Do đó, cơng tác phân luồng học sinh sau trung học đang trở nên bức thiết của cả

nước nói chung và của Quan Hóa nói riêng.
Trước đây, nhiều phụ huynh và học sinh lo lắng nếu sau khi tốt nghiệp
trung học cơ sở, các em không trúng tuyển vào trung học phổ thơng thì học ở
các trường nghề hay học hệ Giáo dục thường xuyên sẽ khó có thể giúp con em
họ vững bước vào đời. Tâm lý hầu hết của phụ huynh đều muốn con em mình
học trung học phổ thơng rồi học Đại học, Cao đẳng. Nhiều người cho rằng ở độ
tuổi 14, 15 khi vừa tốt nghiệp trung học cơ sở các em vẫn còn quá nhỏ để theo
hướng học nghề và làm việc. Khơng chỉ phụ huynh mà nhiều học sinh cũng có
tâm lý này, kể cả những em học lực yếu, trung bình...
Theo số liệu thống kê, mỗi năm nước ta có khoảng hơn 1,3 triệu học sinh
tốt nghiệp trung học cơ sở, nhưng chỉ khoảng 5%-10% vào học các cơ sở dạy
nghề hoặc ra trường làm lao động giản đơn. Hằng năm có hơn 80% học sinh tốt
nghiệp trung học phổ thông thi Đại học, Cao đẳng, Trung cấp chuyên nghiệp chỉ
có khoảng 10% học sinh đi học nghề. Mặc dù trên thực tế, số đỗ vào các trường
Đại học, Cao đẳng chỉ khoảng 60%, nhưng số học sinh không đỗ cũng không
vào các trường nghề.
2


Hằng ngày, các phương tiện truyền thông vẫn thông tin hàng nghìn sinh
viên sau tốt nghiệp ra trường là… thất nghiệp. Đã có rất nhiều các cử nhân, thậm
chí thạc sĩ phải giấu tấm bằng đỏ của mình đi để được nhận vào làm công nhân,
xin làm giúp việc gia đình. Tại sao lại như vậy? Bởi chừng nào tâm lý sính bằng
cấp cịn “ngự trị”, cùng với đó là các ngành chức năng không thể cung cấp cho
xã hội những dự báo, điều tra tin cậy về xu hướng nghề nghiệp, khâu phân
luồng, hướng nghiệp cho học sinh còn lúng túng - thì chừng đó những nghịch lý
vẫn cứ tiếp tục diễn ra.
Phải thừa nhận một điều là công tác hướng nghiệp đối với học sinh lớp 9
của cấp trung học cơ sở hiện nay rất hời hợt nên chưa mang lại hiệu quả. Mỗi
tháng chỉ 1 tiết hướng nghiệp, trong khi nhiều lãnh đạo nhà trường tự phân cơng

cho mình phụ trách mảng này. Nhiều lớp thì giáo viên chủ nhiệm phụ trách
nhưng vì số tiết q ít nên thầy cô cũng chỉ là định hướng chung chung cho học
trị. Bởi thực tế, các trường phổ thơng chưa có giáo viên chun trách cho hoạt
động này. Chính vì công tác giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh chưa
tốt, chưa được chú trọng ở những năm cuối cấp trung học cơ sở bởi các ban
giám hiệu và giáo viên chủ nhiệm chỉ hướng các em thi vào 10.
Việc định hướng cho những em học sinh có học lực trung bình hoặc yếu
kém đi học nghề nhiều khi khơng được chú tâm. Trong khi đó, hầu như tỉnh nào
cũng có trường nghề, được đầu tư tương đối hiện đại, học sinh vào học có nhiều
chính sách ưu đãi và lợi thế nhưng lại khơng tuyển được thí sinh nên đành phải
hoạt động cầm chừng. Chính vì nhà trường định hướng nghề nghiệp cho học
sinh chưa tốt, trong khi các em học sinh chưa tường tận được thị trường lao
động sau này như thế nào. Chưa hiểu được con đường sau khi tốt nghiệp trung
học phổ thông, đại học sẽ ra sao nên nhiều em chỉ biết học để thi, học để ni hi
vọng. Phụ huynh thì cũng khơng phải là ai cũng nắm được thông tin lao động
nên cũng muốn cho các em học hành cao để sau này đỡ khổ. Chính sự “tù mù”
của một bộ phận phụ huynh, học sinh và sự hời hợt trong định hướng của các
nhà trường đã khiến áp lực thi tuyển 10 ngày càng áp lực.
Với mong muốn góp phần cùng lãnh đạo các nhà trường trung học trên
địa bàn huyện Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa áp dụng sáng tạo, vận dụng linh hoạt
nhiều giải pháp, chỉ đạo có hiệu quả giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học
sinh sau trung học hiện đang được Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm chỉ đạo.
Chính vì vậy cá nhân tơi lựa chọn đề tài: “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả
công tác hướng nghiệp và phân luồng học sinh sau trung học cơ sở tại trường
phổ thông dân tộc bán trú THCS Phú Thanh - huyện Quan Hóa”.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Trước hết, nghiên cứu đề tài này cá nhân tơi mong muốn cùng lãnh đạo
các nhà trường tìm ra biện pháp lãnh chỉ đạo nhằm đảm bảo hiệu quả, nâng cao
chất lượng công tác hướng nghiệp và phân luồng cho học sinh trung học cơ sở.
Bên cạnh đó, nhằm xác định các cơ sở lí luận, các nguyên tắc, yêu cầu, đề tài rút

ra kết luận khái quát về các biện pháp chỉ đạo, góp phần tích cực đổi mới giáo
3


dục phổ thông. Đây cũng là cơ sở thực tiễn, là nền tảng cho việc chuẩn bị hành
trang cần thiết hình thành nhân cách cho các em trong tương lai.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng chủ yếu mà đề tài này nghiên cứu là xác định các giải pháp chỉ
đạo, thực hiện có hiệu quả trong cơng tác giáo dục hướng nghiệp và phân luồng
học sinh sau khi hoàn thành trung học cơ sở, góp phần đổi mới phương pháp dạy
học, nâng cao chất lượng giáo dục trong xu thế hội nhập.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lí thuyết.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn, bao gồm: Phương pháp quan sát;
Phương pháp trao đổi, phỏng vấn giáo viên bộ môn; Phương pháp điều tra;
Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
- Phương pháp phân tích, xử lý tài liệu.
- Phương pháp thống kê toán học.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận
2.1.1. Chủ trương của Đảng và Nhà nước ta về công tác hướng nghiệp
- Đưa giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh phổ thông vào hệ
thống dạy nghề đã được Đảng, Nhà nước ta quan tâm chỉ đạo trong suốt thời
gian qua. Văn kiện Đại hội IX của Đảng đã nhấn mạnh: “Coi trọng công tác giáo
dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh sau trung học, chuẩn bị cho thanh
niên đi vào cuộc sống nghề nghiệp phù hợp với chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong
cả nước và từng địa phương” (Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ IX. NXB Chính trị
Quốc gia , H.2001, tr.109); hay mới nhất trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng
đã ghi rõ "Đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp theo hướng
mở, linh hoạt; bảo đảm thống nhất chủ trương đổi mới căn bản và toàn diện giáo

dục và đào tạo. Tập trung nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chuyển dịch
nhanh cơ cấu lao động, nhất là ở nông thôn; giảm tỷ lệ lao động khu vực phi
chính thức. Chú trọng đào tạo lại, đào tạo thường xuyên lực lượng lao động.
Hình thành đội ngũ lao động lành nghề, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh
quốc gia, gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo và sử dụng lao động" (Văn kiện Đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb CTQGST, H.2021, tr.232).
- Chỉ thị số 10-CT/TW, ngày 05/12/2011 của Bộ Chính trị về phổ cập giáo
dục MN cho trẻ 5 tuổi, củng cố kết quả phổ cập giáo dục trung học cơ sở tăng
cường phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và xoá mù chữ cho người
lớn: Phấn đấu đến năm 2020 có ít nhất 30% học sinh sau khi tốt nghiệp trung
học cơ sở đi học nghề.
- Quyết định số 522/QĐ-TTg ngày 14/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ
về phê duyệt Đề án "Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh
trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018 - 2025": Phấn đấu đến năm 2025 ít
nhất 40% học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở tiếp tục học tập tại các cơ sở giáo
dục nghề nghiệp đào tạo trình độ sơ cấp, trung cấp.
4


- Chỉ thị số 24/CT-TTg, ngày 28/5/2020 của Thủ tướng Chính phủ về đẩy
mạnh phát triển nhân lực có kỹ năng nghề, góp phần nâng cao năng suất lao
động và tăng năng lực cạnh tranh quốc gia trong tình hình mới.
- Trong nhiều năm qua công tác đưa giáo dục hướng nghiệp và phân luồng
học sinh phổ thông vào hệ thống dạy nghề còn nhiều bất cập về cơ cấu, số
lượng, cơ chế chính sách cho người học nghề, con đường phát triển nghề cho
học sinh mà nguyên nhân cơ bản là công tác giáo dục hướng nghiệp và phân
luồng học sinh phổ thông vào học các trường dạy nghề chưa mang lại hiệu quả.
2.1.2. Một số khái niệm có liên quan
- Định hướng nghề nghiệp: là việc thông tin cho học sinh về đặc điểm
hoạt động và yêu cầu phát triển của các nghề trong xã hội, đặc biệt là các nghề,

các nơi đang cần rất nhiều lao động trẻ có văn hóa, về những yêu cầu tâm sinh lý
của mỗi nghề, về tình hình phân cơng và u cầu điều chỉnh lao động ở cộng
đồng dân cư, về hệ thống trường lớp đào tạo nghề của Nhà nước, tập thể và tư
nhân. Định hướng nghề gồm : giáo dục hướng nghiệp và tuyên truyền nghề
nghiệp.
- Phân luồng học sinh: là sự phân hóa theo nhóm lớn có cùng năng lực và
nguyện vọng của học sinh nhằm định hướng các em lựa chọn ngành nghề phù
hợp với năng lực của cá nhân và nhu cầu cơ cấu nhân lực quốc gia. Đây là biện
pháp thực hiện hợp lí xu hướng phân hóa học sinh trên cơ sở năng lực học tập,
nguyện vọng của học sinh và nhu cầu xã hội.
- Tư vấn nghề nghiệp cho học sinh: là hệ thống những biện pháp tâm lýgiáo dục nhằm đánh giá tồn bộ năng lực thể chất và trí tuệ của thanh thiếu niên,
đối chiếu các năng lực đó với những yêu cầu do nghề nghiệp đặt ra đối với
người lao động, có cân nhắc đến nhu cầu nhân lực địa phương và xã hội, loại bỏ
những trường hợp may rủi, thiếu chín chắn trong khi chọn nghề.
2.2. Thực trạng vấn đề giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh
tại trường PT DTBT THCS Phú Thanh trước khi áp dụng Sáng kiến kinh
nghiệm
- Nhận thức của một bộ phận người dân, nhà trường và xã hội nói chung
về vị trí, vai trò của giáo dục nghề nghiệp đối với việc lập thân, lập nghiệp của
người lao động chưa đúng, chưa đầy đủ. Nhiều học sinh và phụ huynh không
lượng được sức học của bản thân, con em mình và điều kiện kinh tế gia đình để
tìm con đường học nghề từ sớm; động cơ tham gia các lớp học nghề của học
sinh bị lệch lạc. Trong khi đó đại bộ phận cha mẹ học sinh vẫn cho rằng việc cho
con em tiếp tục học lên trung học phổ thông để thi vào các trường Đại học-Cao
đẳng như một hướng đầu tư vào tương lai của gia đình mình, số ít phụ huynh
vẫn cịn tư tưởng phó mặc cho số phận của con em mình với suy nghĩ lâu nay
dựa vào nương rẫy vẫn sống được, nên nếu không học được trung học phổ thơng
thì ở nhà khơng cần phải học nghề gì khác.
5

- Công tác giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh trong nhà
trường chưa hiệu quả. Mặc dù đã có đổi mới về nội dung, phương pháp, hình
thức giáo dục hướng nghiệp, nhưng hiện nay, phần lớn giáo viên làm công tác tư
vấn, hướng nghiệp là giáo viên kiêm nhiệm thiếu kinh nghiệm, thiếu am hiểu
tâm lí học nghề nghiệp… Sự thiếu hiểu biết sẽ làm cho học sinh chọn nghề thiếu
cơ sở khoa học. Nhà trường chưa quan tâm đến chất lượng công tác giáo dục
hướng nghiệp, thiếu sự phối hợp với doanh nghiệp trên địa bàn để đẩy mạnh
giáo dục hướng nghiệp.
- Thiết nghĩ, trước thực trạng công tác phân luồng học sinh sau trung học
cơ sở hiện nay, đặc biệt là trong công tác tuyên truyền, cán bộ, giáo viên làm
công tác hướng nghiệp cần nhấn mạnh cho các em học sinh hiểu việc phân
luồng sau trung học cơ sở để giúp mỗi cá nhân học sinh tự nhận biết khả năng
của mình, chọn đúng hướng đi phù hợp với năng lực, sở trường và nhu cầu lao
động của xã hội mà không nhất thiết phải theo đuổi việc được học Đại học-Cao
đẳng. Đồng thời, cần tổ chức hướng nghiệp cho học sinh từ năm lớp 6 chứ
không đợi đến lớp 9; xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa cơ sở đào tạo và các
doanh nghiệp sử dụng lao động trên địa bàn; cần quan tâm phát triển đầy đủ và
tăng cường đầu tư cho các trung tâm giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường
xuyên.
Kết quả hướng nghiệp cho học sinh sau trung học cơ sở 5 năm trước
khi áp dụng đề tài:
Năm học 2014-2015 2015-2016 2016-2017 2017-2018 2018-2019
SL TL% SL TL% SL TL% SL TL% SL TL%
Số học
sinh Tốt
nghiệp
12
100
13

100
19
100
20
100
17
100
trung học
cơ sở
Số học
sinh vào
học Cao
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
đẳng Trung cấp
nghề
Số học
sinh vào
11 91,7 10 76,9 17 89,5 16
80
13 76,5
học lớp 10

Số học
sinh nghỉ
1
8,3
3
23,1
2
10,5
4
20
4
23,5
học
6


- Qua kết quả trên, có thể thấy cơng tác phân luồng học sinh sau trung học
cơ sở vẫn chưa đạt kết quả. Tỷ lệ học sinh sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở lên
học trung học phổ thông và nghỉ học còn cao, nguyên nhân phần lớn là do phân
luồng sau tốt nghiệp trung học cơ sở khi các em còn tuổi vị thành niên; một
phần yêu cầu lao động xã hội còn mang nặng tâm lý phải tốt nghiệp trung học cơ
sở mới được coi là đủ trình độ văn hóa, thêm vào đó, phải tốt nghiệp Cao đẳngĐại học mới thỏa mãn yêu cầu của các bậc phụ huynh làm cho xu hướng bất hợp
lý về nguồn nhân lực qua đào tạo ngày càng tăng. Bên cạnh đó, học sinh, phụ
huynh cũng chưa tha thiết với phân luồng sau trung học cơ sở bởi thực tế các
trường nghề, trung tâm dạy nghề, trường trung cấp, chương trình đào tạo chưa
phù hợp… hệ lụy là cơ cấu nhân lực trong tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ”, dẫn
đến những người có trình độ cử nhân thì thất nghiệp hoặc không làm đúng
chuyên môn, trong khi nhu cầu công nhân kỹ thuật lại thiếu, do đó khơng đáp
ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.
2.3. Một số giải pháp chỉ đạo hoạt động công tác giáo dục hướng

nghiệp và phân luồng học sinh trung học cơ sở tại trường PTDTBT THCS
Phú Thanh huyện Quan Hóa
2.3.1. Tuyên truyền nâng cao nhận thức cho đội ngũ những người làm
công tác hướng nghiệp, học sinh:
- Đối với đội ngũ giáo viên và cán bộ phụ trách trực tiếp thực hiện các nội
dung hướng nghiệp, cần làm cho họ nhận thức đúng đắn bản chất của hoạt động
này, các nội dung hướng nghiệp, các yêu cầu cần phải đạt được và cách tổ chức
các con đường hướng nghiệp một cách phù hợp với thực tế tránh miễn cưỡng
gượng ép làm cho có hoặc khơng đủ sức thu hút thuyết phục với đối tượng học
sinh.
- Cần làm rõ trách nhiệm giáo dục hướng nghiệp không chỉ là nhiệm vụ
của bộ phận hướng nghiệp mà là trách nhiệm chung của cả hội đồng nhà trường
và thực hiện xuyên suốt theo kiểu “mưa dầm thấm lâu”, để cùng nhau tác động
đến nhận thức học sinh.
Vì thế trong giáo dục tư vấn chọn nghề, nhà trường cần làm cho học sinh
nhận thức đúng đắn cũng như đánh giá chính xác năng lực, năng khiếu của mình
mà chọn nghề phù hợp với bản thân mình nhất theo phương châm “tiên chọn
nghề, hậu chọn trường”. Lực lượng giáo dục chọn nghề cho học sinh, cũng cần
thẳng thắn, mạnh dạn phân tích tư vấn thật kỹ và đưa ra ý kiến giúp học sinh nên
chọn nghề nào, trường nào để học, để thi.
Ví dụ như đối với những học sinh nằm trong nhóm thật sự xuất sắc, gia
đình có đủ điều kiện nên chọn tiếp tục học lên trung học phổ thơng, cịn ngược
lại các học sinh có năng lực học tập hạn chế, gia đình chưa đủ điều kiện kinh tế
cao nên hướng cho các em hãy chọn các trường nghề nơi đó có đầy đủ điều kiện
học tập hơn và khi ra trường được các nhà tuyển dụng tin tưởng hơn, có việc
làm ngay đỡ thất nghiệp tốn công, tốn của.
- Nên nghĩ kỹ không phải tất cả đều vào trung học phổ thông sau đó thi
Đại học-Cao đẳng và khơng phải là “cùng đường” khi không học trung học phổ
7

thơng, mà cịn nhiều con đường liên thơng từ Trung cấp nghề, Cao đẳng để lên
Đại học nhiều khi đi vòng lại nhanh hơn đi thẳng.
Tại trường PT DTBT THCS Phú Thanh nhận thức được điều này, 2 năm
nay một mặt thông qua hoạt động của giáo viên hướng nghiệp dạy nghề, thì giáo
viên chủ nhiệm lớp thường xuyên tư vấn định hướng nghề nghiệp cho học sinh
của lớp và là cầu nối thông tin cho phụ huynh học sinh biết nắm bắt đầy đủ về
năng lực khả năng phát triển tương lai của học sinh, tư vấn giúp cho học sinh và
gia đình có quyết định hợp lý nhất.
- Cần giúp cho các em nhận thức có nhiều con đường đạt đến ước mơ đích
thực của mình; hiểu được rằng lao động ở lĩnh vực nào cũng cần thiết, được kính
trọng và đãi ngộ xứng đáng nếu tay nghề cao và làm việc hết mình. Các cơ hội
học tập ln có và sẽ đến với mọi người, học tập là cơng việc suốt đời, khơng có
ai có thể học một lần cho cả cuộc đời. Từ nhận thức đúng đắn về nghề nghiệp,
học sinh sẽ nhận thức được, việc các em đi vào các hướng khác nhau sau khi tốt
nghiệp trung học cơ sở là bình thường.
- Việc cung cấp đầy đủ thông tin tư liệu trước mùa tuyển sinh để học sinh
và các bậc phụ huynh có nhiều thông tin về thị trường lao động. Giúp học sinh
hiểu các hướng đi sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở một cách đầy đủ. Mỗi một
hướng đi cần phải làm rõ các yêu cầu sau: Đối tượng lao động của nghề, mục
đích lao động của nghề, cơng cụ lao động của nghề, điều kiện lao động của
nghề…
- Cần tuyên truyền sâu rộng trong và ngoài nhà trường: bản thân học sinh
thấy rằng việc học lên cao là chính đáng, nhưng cũng cần xem xét đến năng lực
cá nhân và hồn cảnh gia đình để lựa chọn hướng đi cho phù hợp.
- Trong việc tuyên truyền, giáo dục, cần giúp các em nhận thức được lao
động ở lĩnh vực nào cũng cần thiết và có giá trị riêng của nó, cần chỉ cho học
sinh thấy được có nhiều con đường, nhiều cách để có thể đạt được ước mơ của
mình.
2.3.2. Hướng nghiệp cho phụ huynh

- Theo kinh nghiệm của chúng tôi: tư vấn phân luồng sau trung học cơ sở
chủ yếu là tư vấn tác động đến phụ huynh. Ở lứa tuổi lớp 9, các em chưa đủ
trưởng thành để đưa ra những quyết định cho riêng mình mà phụ thuộc vào cha
mẹ rất nhiều. Có nhiều em, dù khơng muốn học tiếp, muốn chuyển sang học
nghề nhưng cha mẹ bắt thi, bắt học tiếp cũng vẫn phải theo.
- Công tác định hướng tư vấn cho phụ huynh gặp rất nhiều khó khăn.
Khơng ít phụ huynh “ảo tưởng” sức mạnh của con em mình. Họ khơng bao giờ
nghĩ con mình yếu đến mức… trượt cấp III, phải vào trường nghề, trung tâm
giáo dục thường xuyên. Để “gỡ rối” khó khăn này trong khâu phân luồng, năm
học 2019-2020, 2020-2021, Trường PTDTBT THCS Phú Thanh và giáo viên
chủ nhiệm thông qua kết quả các kì thi cuối kì I, giữa kì II của 3 mơn: Tốn,
Văn, Tiếng anh để đánh giá khả năng thi đỗ vào trung học phổ thông của học
sinh lớp 9 và thông báo cho phụ huynh học sinh kết quả của con em mình. Từ đó
gia đình và học sinh có định hướng rõ hơn cho tương lai của học sinh.
8


- Cần có giải pháp làm thay đổi nhận thức của các bậc cha mẹ còn tâm lý
lo ngại con em mình cịn nhỏ q chỉ 15-16 tuổi sớm xa nhà không yên tâm. Cha
mẹ học sinh và bản thân học sinh là người quyết định sau cùng trong việc lựa
chọn nghề, vì vậy nhận thức của học sinh có ảnh hưởng rất lớn đến kết quả của
quá trình hướng nghiệp. Thông qua nhiều kênh thông tin từ công tác hướng
nghiệp trong trường trung học cơ sở, các trường Đại học-Cao đẳng đến các
phương tiện thông tin đại chúng... trách nhiệm của Ban hướng nghiệp nhà
trường trung học cơ sở cần giúp học sinh nhận thức đúng đắn ý nghĩa của việc
hướng nghiệp tư vấn chọn nghề đối với sự thành đạt của con em họ sau này.
Điều này rất khó trong điều kiện cơ chế thị trường hiện nay, khi mà nhận thức
khơng ít người cịn lệch lạc, khơng có sự hiểu biết sâu sắc về nghề nghiệp,
khơng thể dự đoán nhu cầu nguồn nhân lực trong tương lai, hoặc ra trường phải
vào được biên chế Nhà nước hoặc còn mang nặng tư tưởng học Đại học-Cao

đẳng trong nhận thức của nhiều bậc phụ huynh nên không thể tư vấn giúp được
cho con em mình trong quá trình chọn nghề và tất yếu sẽ dẫn đến tình trạng thất
nghiệp.
2.3.3. Xây dựng kế hoạch và chương trình hoạt động:
- Theo mục tiêu giáo dục của thời kỳ Cơng nghiệp hóa-Hiện đại hóa để
phát triển tồn diện học sinh ngồi việc học các bộ mơn văn hố cần phải cung
cấp thêm cho học sinh một số kiến thức cơ bản về một số nghề quen thuộc, giúp
các em làm quen được với một số nghề mà em yêu thích, hiểu được ý nghĩa tầm
quan trọng của việc lựa chọn nghề nghiệp tương lai. Biết được một số thông tin
cơ bản về định hướng phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, khu vực và địa
phương, về thế giới nghề nghiệp, thị trường lao động, hệ thống giáo dục phổ
thông, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề cao đẳng, đại học ở địa phương và
cả nước. Để giúp học sinh hiểu được tầm quan trọng của hoạt động này cần phải
chỉ đạo xây dựng kế hoạch từ đầu năm học.
- Khi học lớp 9, học sinh nào cũng có những dự định chọn một hướng đi
cho bản thân mình như: Một trường trung học phổ thông, trường trung học
chuyên nghiệp, các trường dạy nghề hoặc về gia đình tham gia lao động sản
xuất... kèm theo dự định thường là những ước mơ về sự thành đạt trong tương
lai. Sự hình thành dự định chọn một hướng đi này gần như bao giờ cũng gắn
việc xem xét, cân nhắc các yếu tố ảnh hưởng như hứng thú, năng lực bản thân
với những khó khăn thuận lợi sẽ gặp. Đây là lần đầu tiên trong đời các em phải
đối đầu với việc lựa chọn này. Do vậy, học sinh sẽ gặp khơng ít khó khăn hoặc
mắc phải những sai lầm khi chọn cho mình một hướng đi khơng phù hợp. Vì vậy
thơng qua buổi thảo luận lớp, giáo viên cần cho các em nhận thức những thuận
lợi, khó khăn khi quyết định lựa chọn hướng đi của mình sau khi tốt nghiệp. Qua
nhiều năm được dạy hướng nghiệp bản thân đã rút ra sơ đồ phân luồng học sinh
sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở để các em có thể định hướng trong tương lai.
2.3.4. Tổ chức và chỉ đạo hoạt động, bồi dưỡng giáo viên và Ban chỉ
đạo hướng nghiệp
9

- Hiệu trưởng chỉ đạo giáo viên phụ trách công tác hướng nghiệp, giáo
viên chủ nhiệm, tổng phụ trách đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm khối 9 phải nắm
vững nội dung chương trình hoạt động hướng nghiệp theo chương trình hướng
dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, chương trình được xây dựng theo chủ đề hàng
tháng.
- Giáo viên chủ nhiệm, giáo viên phụ trách công tác giáo dục hướng
nghiệp phải chuẩn bị hồ sơ giáo án, có kế hoạch, hình thức tổ chức cụ thể tránh
tình trạng soạn đối phó. Ngồi việc thực hiện đúng, đủ nội dung chương trình
phần bắt buộc cần phải thường xuyên thay đổi hình thức tổ chức để tạo hứng thú
cho học sinh.
- Thành lập Ban chỉ đạo hướng nghiệp:
TT
Chức vụ
Nhiệm vụ
Ghi chú
1 Hiệu trưởng
Trưởng ban
2 Phó Hiệu trưởng
Phó trưởng ban
3 Tổ trưởng chuyên môn
Thành viên
4 Giáo viên chủ nhiệm lớp 9
Thành viên
5 Tổng phụ trách Đội
Thành viên
- Ban chỉ đạo hướng nghiệp mỗi học kỳ họp 2 lần và có sự phân cơng
trách nhiệm cụ thể. Để hoạt động hướng nghiệp có hiệu quả, có chất lượng thì
khơng chỉ là nhiệm vụ của cán bộ quản lý, của giáo viên được phân công làm

công tác hướng nghiệp, mà là nhiệm vụ của tất cả hội đồng sư phạm và học sinh.
Vì vậy bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ cán bộ giáo viên là một việc làm cần
thiết.
- Hiện nay nội dung chương trình hướng nghiệp có u cầu cao, song giáo
viên phụ trách công tác hướng nghiệp chưa được tập huấn nhiều vì vậy để làm
tốt cơng tác hướng nghiệp cần tổ chức các đợt tập huấn bồi dưỡng về chuyên
môn nghiệp vụ tổ chức công tác hướng nghiệp, cho giáo viên tham quan học tập
một số cơ sở sản xuất trong địa bàn tỉnh và một số địa phương khác.
2.3.5. Tăng cường cơ sở vật chất, kinh phí hoạt động
- Cơng tác hướng nghiệp được tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau
địi hỏi phải đầu tư nhiều kinh phí cho việc mua sắm trang thiết bị để phục vụ
cho hoạt động này. Hàng năm nhà trường cần để dành một phần kinh phí trong
ngân sách nhà nước cấp để xây dựng cơ sở vật chất mua sắm trang thiết bị dạy
học.
- Tham mưu với Đảng bộ, UBND xã Phú Thanh, Ban đại diện cha mẹ học
sinh trường để tranh thủ hỗ trợ một số kinh phí mua sắm trang thiết bị giảng dạy
cho giáo viên phụ trách, như sách tham khảo, tài liệu hướng nghiệp, những mơ
hình sản phẩm mô tả nghề.
- Vận động học sinh, phụ huynh tham gia sưu tầm tài liệu, tranh ảnh, các
tư liệu có liên quan đến nghề nghiệp để giúp học sinh nâng cao kiến thức và kỹ
năng nắm bắt thông tin về nghề, đồng thời làm phong phú nguồn tư liệu cho
hoạt động tư vấn cũng như hoạt động giảng dạy giáo dục hướng nghiệp của giáo
viên.
10


2.3.6. Thường xuyên quan tâm theo dõi, chỉ đạo hoạt động hướng
nghiệp trong nhà trường
- Cán bộ quản lý phối hợp với Ban chỉ đạo hướng nghiệp, các đoàn thể
trong nhà trường phải thường xuyên theo dõi giúp đỡ các chuyên đề hoạt động

hướng nghiệp để hoạt động có hiệu quả.
- Thường xuyên tham dự các buổi hoạt động hướng nghiệp để đánh giá
chất lượng và hiệu quả của tiết dạy, hình thức tổ chức có phù hợp khơng để kịp
thời điều chỉnh và có biện pháp bồi dưỡng và nâng cao nghiệp vụ cho giáo viên.
- Kiểm tra việc thực hiện chương trình theo đúng quy định của Bộ và Sở
Giáo dục và Đào tạo.
- Sau khi kiểm tra cần đánh giá cụ thể những mặt mạnh, mặt yếu từ đó rút
ra kinh nghiệm về hình thức, phương pháp hoạt động để bổ sung vào kế hoạch.
2.3.7. Đa dạng hóa, vận dụng linh hoạt các hình thức tư vấn hướng
nghiệp phù hợp với lứa tuổi học sinh
- Nhà trường xây dựng Website riêng đưa các danh mục nghề, các nội
dung hướng nghiệp, cung cấp kịp thời thông tin về cơ sở giáo dục nghề nghiệp,
chính sách ưu đãi trong giáo dục nghề nghiệp, cơ hội khởi nghiệp, tìm kiếm việc
làm, xu hướng thị trường lao động và nhu cầu sử dụng của thị trường lao động
lên trang thông tin của nhà trường.
- Tận dụng tối đa mạng xã hội Facebook để chia sẻ các thơng tin hữu ích
liên quan công tác giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh theo dõi, nâng
cao nhận thức.
- Tổ chức tích hợp các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong chương trình
để có thể kết hợp cho các em đến tìm hiểu tham quan các cơ sở học nghề, phân
xưởng, công trường có ở trong huyện, xã mà có liên quan việc lựa chọn nghề
nghiệp của các em.
- Tổ chức dạy tích hợp lồng ghép giáo dục hướng nghiệp và phân luồng
học sinh qua các tiết dạy trên lớp thông qua các bộ môn Ngữ văn, Lịch sử địa
phương, Âm nhạc, Mỹ thuật, Ngoại khóa…
Ví dụ ngoại khóa mơn Ngữ văn 8-9 tiết luyện nói có thể xây dựng chủ đề
“Nói về nghề mà em yêu thích”, “Nghề nghiệp mà làm vẻ vang cho em và gia
đình”, “Em sẽ chuẩn bị cho mình hành trang lập nghiệp như thế nào”…; Ngoại
khóa Lịch sử địa phương: “Em hãy khảo sát những ngành nghề hiện có trên q
hương em”…; Mơn Mỹ thuật: Vẽ tranh về chủ đề “Nghề truyền thống – Hiện

đại và lựa chọn của em”.
2.4. Hiệu quả của Sáng kiến kinh nghiệm
- Trường đã tổ chức nghiêm túc các buổi hoạt động hướng nghiệp theo
phân phối chương trình của Bộ, Sở Giáo dục và Đào tạo cho học sinh khối 9.
Ngoài ra ở các tiết sinh hoạt lớp, sinh hoạt dưới cờ đều lồng ghép để tư vấn
hướng nghiệp cho các em theo chủ đề từng tháng. Trường có phối hợp cùng với
Trường Trung cấp nghề Ngọc Lặc, trường Trung cấp cơ điện Tây Bắc, TT
11


GDTX huyện…… để tư vấn cho học sinh cũng như những thông tin tuyển sinh
hàng năm. Trường cũng phối hợp cùng với địa phương Hội đồng giáo dục xã,
phụ huynh tổ chức chuyên đề Hội thảo hướng nghiệp cho phụ huynh và học sinh
khối 9 hàng năm. Qua các buổi hoạt động có 100% học sinh tham gia đầy đủ các
buổi hướng nghiệp và tư vấn hướng nghiệp do nhà trường tổ chức. Cụ thể:
Kết quả hướng nghiệp cho học sinh sau trung học cơ sở sau khi áp
dụng đề tài từ năm học 2019 - 2020
Ghi
2019-2020
2020-2021
chú
Năm học
SL
TL%
SL
TL%
Số học sinh Tốt
nghiệp trung học cơ
20
100

11
100
sở
Số học sinh vào học
Cao đẳng- Trung
5
25
3
27,3
cấp nghề
Số học sinh vào học
15
75
8
72,7
lớp 10
Số học sinh nghỉ
0
0
0
0
học
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
- Trên đây là 7 giải pháp đã đề xuất và áp dụng tại đơn vị trên cơ sở
nghiên cứu, tổng kết, kế thừa các kết quả nghiên cứu về mặt lí luận và điều tra,
đánh giá thực trạng hoạt động giáo dục hướng nghiệp và quản lí giáo dục hướng
nghiệp cho học sinh trung học cơ sở đảm bảo các nguyên tắc cơ bản của việc đề
xuất, đó là: tính hệ thống, tính thực tiễn, tính khả thi và tính hiệu quả. Trong
phạm vi đề tài này, tôi đã vận dụng tại đơn vị 7 giải pháp, mỗi giải pháp có ý

nghĩa, vai trị riêng và giải quyết những tồn tại, hạn chế khác nhau của hoạt động
giáo dục hướng nghiệp và quản lí giáo dục hướng nghiệp, song, tất cả các biện
pháp đều nhằm đến mục tiêu là nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động giáo
dục hướng nghiệp và quản lí giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trung học cơ
sở. Nếu làm tốt hướng nghiệp và phân luồng học sinh sẽ tạo động lực và niềm
tin giúp các bậc phụ huynh và con em của họ yên tâm chọn nghề nghiệp, ủng hộ
tích cực chủ trương phân lng học sinh nhằm đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng
thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội cho địa phương.
- Phân luông học sinh phổ thông vào hệ thống dạy nghề là vấn đề cần được
quan tâm giải quyết, tuy không thể một sớm một chiều và cũng không phải việc
riêng của mỗi nhà trường hay của ngành giáo dục và đào tạo, sự phối hợp của tất
cả các cơ quan ban ngành liên quan, đặc biệt cha mẹ học sinh là rất quan trọng
12


nhằm dự báo nhu cầu xã hội về đào tạo nghề, tăng quy mơ với cơ cấu hợp lí
trong phát triển đào tạo nghề lấy đó làm căn cứ để phân luông học sinh phổ
thông vào hệ thống dạy nghề thực hiện tốt chiến lược phát triển dạy nghề thời kỳ
2018-2025 tạo nguồn nhân lực cho huyện Quan Hóa nói riêng và cả tỉnh nói
chung trong cơng cuộc cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập hiện nay.
- Để hoạt động giáo dục hướng nghiệp và phân luông học sinh có chất
lượng, hiệu quả thì địi hỏi cần phải duy trì những mặt mạnh như sau:
+ Đội ngũ cán bộ quản lý, Hội đồng sư phạm nhà trường phải có sự
chuyển biến tích cực trong nhận thức và năng lực tổ chức quản lý hoạt động
hướng nghiệp ở khối 9.
+ Hiệu trưởng phải xây dựng kế hoạch, phương hướng chỉ đạo hoạt động
hướng nghiệp; Xây dựng Ban hướng nghiệp và có sự phân cơng cụ thể, đánh giá
trách nhiệm của từng bộ phận; Cần phải xây dựng nội dung hoạt động cụ thể để
hướng dẫn học sinh chọn nghề.
+ Trong sự phân công giáo viên làm công tác hướng nghiệp, cần phân

cơng những giáo viên thật sự có tâm huyết, có sự đam mê, tìm tịi, tận tụy trong
cơng tác hướng nghiệp.
3.2. Kiến nghị
3.2.1. Với Sở - Phòng Giáo dục và Đào tạo:
- Hàng năm, Sở - Phòng Giáo dục và Đào tạo cần có kế hoạch tổ chức
tăng cường tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ về công tác tư vấn
hướng nghiệp, phân luồng cho giáo viên phụ trách hướng nghiệp và dạy nghề ở
các trường phổ thông, các trung tâm kĩ thuật - hướng nghiệp, nhất là năng lực tư
vấn hướng nghiệp cho học sinh cuối cấp.
- Tham mưu cho UBND tỉnh - huyện xây dựng các trung tâm tư vấn
hướng nghiệp, biên chế là những người được đào tạo chuyên nghiệp, nhằm giúp
các em định hướng tốt để đưa ra quyết định chọn nghề phù hợp.
- Tổ chức tập huấn bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ phụ trách cơng tác
hướng nghiệp. Duy trì phối hợp tổ chức Hội thảo về công tác giáo dục hướng
nghiệp cho các trường trung học cơ sở, các Trường trung cấp nghề và Cao đẳng
nghề trên địa bàn tỉnh. Khi tổ chức Hội thảo về công tác hướng nghiệp trên địa
bàn huyện cần triệu tập hết giáo viên thực hiện nhiệm vụ hướng nghiệp cho học
sinh ở các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông về dự để có được sự chia
sẻ từ kinh nghiệm thực tế với những thuận lợi và khó khăn cũng như những bài
học tâm đắc trong công tác giáo dục hướng nghiệp và phân luông học sinh.
- Đưa nhiệm vụ giáo dục hướng nghiệp và phân luông học sinh cho học
sinh sau phổ thông vào chủ trương, kế hoạch chỉ đạo phát triển kinh tế - xã hội
13


của từng địa phương và điều chỉnh chỉ tiêu mà Đề án đặt ra vào quy hoạch phát
triển kinh tế - xã hội đã ban hành.
3.2.2. Với nhà trường
- Tạo điều kiện thuận lợi về mơi trường trang bị phịng tư vấn, kinh phí
hoạt động cho cơng tác Hội thảo, chuyên đề tư vấn của các trường trung học

chuyên nghiệp, các chuyên đề giáo dục hướng nghiệp để đạt hiệu quả.
- Học sinh phải có ý thức nghiêm túc trong q trình học tập, các em cần
có sự tham vấn ý kiến từ gia đình để sự phân lng học sinh sau khi tốt nghiệp
trung học cơ sở có hiệu quả hơn.
Trên đây là một số giải pháp tôi đúc rút được trong quá trình chỉ đạo thực
hiện nhiệm vụ giáo dục hướng nghiệp và phân luông học sinh sau trung học cơ
sở tại đơn vị, tuy đã có một số kết quả tương đối tích cực nhưng vì năng lực bản
thân và thời gian hạn chế nên còn nhiều thiếu sót, ngơn từ văn bản chưa được
chuẩn vì vậy rất mong nhận được sự góp ý của người đọc.
XÁC NHẬN CỦA HĐKH
NHÀ TRƯỜNG

Quan Hóa, ngày 16 tháng 4 năm 2021
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
khơng sao chép nội dung của người khác
NGƯỜI VIẾT

Trương Đức Vũ

14


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đặng Danh Ánh (2013), “Đổi mới giáo dục hướng nghiệp bắt đầu từ
đâu”, Tạp chí Khoa học Giáo dục Việt Nam, tr.35.
2. Nguyễn Đức Trí (2013), “Xu hướng phát triển giáo dục nghề nghiệp
trong giai đoạn hiện nay”, Tạp chí Quản lí Giáo dục, (48), tr.7.
3. Nguyễn Xuân Thanh (2013), “Đổi mới công tác giáo dục hướng nghiệp
cho học sinh trung học phổ thơng”, Tạp chí Khoa học Giáo dục Việt Nam, (91),
tr.9.

4. Chỉ thị số 10-CT/TW, ngày 05/12/2011 của Bộ Chính trị về phổ cập
giáo dục MN cho trẻ 5 tuổi, củng cố kết quả phổ cập giáo dục TH và THCS tăng
cường phân luồng học sinh sau THCS và xoá mù chữ cho người lớn.
5. Quyết định số 522/QĐ-TTg ngày 14/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ
về phê duyệt Đề án "Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh
trong giáo dục phổ thông giai đoạn 2018 – 2025”.

15


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Trương Đức Vũ
Chức vụ và đơn vị cơng tác: Phó Hiệu trưởng trường PT DTBT THCS
Phú Thanh

TT

1

2

Tên đề tài SKKN
Một số biện pháp chỉ đạo
nâng cao chất lượng giáo dục
nề nếp học sinh cho giáo viên
trong công tác chủ nhiệm ở
trường THCS Phú Lệ - huyện
Quan Hóa

Một số giải pháp nâng cao
hiệu quả công tác xã hội hố
giáo dục ở trường phổ thơng
dân tộc bán trú THCS Phú
Thanh, Quan Hóa, Thanh
Hố

Cấp đánh giá
xếp loại
(Ngành GD cấp
huyện/tỉnh; Tỉnh...)

Kết quả
đánh giá
xếp loại
(A, B, hoặc C)

Năm học
đánh giá
xếp loại

Ngành GD cấp
huyện

C

2017-2018

Ngành GD cấp
huyện

C

2019-2020

16