Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh lớp 5 thông qua dạy học lịch sử

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM – ĐHĐN
KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài:

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP
TÁC CHO HỌC SINH LỚP 5
TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ
BẢN TÓM TẮT
Giảng viên hướng dẫn: Th.S TRẦN THỊ KIM CÚC
Sinh viên thực hiện

: CAO THỊ HUỲNH CHÂU

Lớp

: 16STH

Đà Nẵng, tháng 1 năm 2020
1


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................. 4
1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................................ 4
2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................................... 4
3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................... 4
4. Giả thuyết khoa học....................................................................................................... 5
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 5
6. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................................. 5

7. Bố cục củ đề tài ........................................................................................................... 5

CHƢƠNG I: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU............................. 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................................... 6
1.2. Một số vấn đề cơ bản về dạy học Lịch sử ở Tiểu học................................................. 6
1.2.1. Đặc trưng của bộ môn Lịch sử ở Tiểu học ........................................................... 6
1.2.2. Ý nghĩ , v i trị của bộ mơn Lịch sử ở Tiểu học ................................................... 6
1.2.3. Mục tiêu của dạy học môn Lịch sử ở Tiểu học ..................................................... 6
1.2.4. Nội dung chương trình Lịch sử lớp 5.................................................................... 7
1.3. Một số vấn đề về năng lực hợp tác............................................................................. 7
1.3.1. Khái niệm năng lực .............................................................................................. 7
1.3.2. Khái niệm hợp tác ................................................................................................ 7
1.3.3. Khái niệm năng lực hợp tác ................................................................................. 7
1.4. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh lớp 5 ảnh hưởng đến việc phát triển năng lực hợp
tác ..................................................................................................................................... 7
1.4.1. Yếu tố chủ quan: .................................................................................................. 7
1.4.2. Yếu tố khách qu n ............................................................................................... 8
1.5. Vai trò của việc phát triển năng lực hợp tác trong dạy học Lịch sử cho học sinh lớp 58
1.6. Tiểu kết chương 1 ...................................................................................................... 8

CHƢƠNG 2: KHẢO SÁT THỰC TRẠNG NĂNG LỰC HỢP TÁC CỦA
HỌC SINH LỚP 5 THÔNG QUA DẠY HỌC LỊCH SỬ ............................... 9
2.1. Mục đích khảo sát ...................................................................................................... 9
2.2. Nội dung khảo sát ....................................................................................................... 9
2.2.1. Đối với giáo viên .................................................................................................. 9
2.2.2. Đối với học sinh ................................................................................................... 9
2.3. Đối tượng khảo sát ..................................................................................................... 9
2.4. Đị bàn và thời gian khảo sát ..................................................................................... 9
2.4.1. Đị bàn khảo sát .................................................................................................. 9
2

2.4.2. Thời gian khảo sát ............................................................................................... 9
2.5. Phân tích kết quả khảo sát ....................................................................................... 10
2.5.1. Đối với giáo viên ................................................................................................ 10
2.5.2. Đối với học sinh ................................................................................................. 10
2.6. Tiểu kết chương 2 .................................................................................................... 11

CHƢƠNG 3:MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
LỊCH SỬ NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH
LỚP 5.................................................................................................................. 12
3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp .......................................................................................... 12
3.1.1. Dự vào chương trình phổ thơng mới 2018: ...................................................... 12
3.1.2. Dự trên kết quả khảo sát ở chương 2: ............................................................. 12
3.1.3. Dự vào đặc điểm tâm sinh lí của học sinh lớp 5: .............................................. 12
3.2. Các biện pháp tổ chức dạy học nhằm phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trong
dạy học Lịch sử lớp 5 ...................................................................................................... 12
3.2.1. Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học Lịch sử lớp 5 thông qu
dạy học hợp tác ........................................................................................................... 12
3.2.2. Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học Lịch sử lớp 5 thông qu
dạy học dự án .............................................................................................................. 14
3.2.3 Tổ chức hoạt động trải nghiệm nội dung dạy học Lịch sử ................................... 16
3.3. Tiểu kết chương 3 .................................................................................................... 18

CHƢƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ................................................... 19
4.1. Mục đích khảo nghiệm.............................................................................................. 19
4.2. Nội dung thực nghiệm .............................................................................................. 19
4.3. Đị điểm và thời gian thực nghiệm ........................................................................... 19
4.4. Phân tích kết quả thực nghiệm ................................................................................. 19
4.5. Tiểu kết chương 4 .................................................................................................... 22

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................... 23
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 24
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VIẾT TẮT
Cách viết tắt
Nghĩa
GV
Giáo viên
HS
Học sinh
NLHT
Năng lực hợp tác
PTNLHT
Phát triển năng lực hợp tác
DHLS
Dạy học lịch sử
3


LS
PPDH

Lịch sử
Phương pháp dạy học
PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài
Thực hiện theo Nghị quyết Số 29-NQ/TW quan điểm chỉ đạo của Đảng
về định hướng đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo: “Đổi mới căn
bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp

thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ
chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng,
sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục-đào
tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân người học; đổi
mới ở tất cả các bậc học, ngành học”.
Dạy học phát triển năng lực cho HS đóng một vai trị vô cùng quan trọng.
Nội dung dạy học định hướng phát triển năng lực được lựa chọn nhằm đạt được
kết quả đầu ra, chú trọng các kỹ năng thực hành, vận dụng lý thuyết vào thực
tiễn. Người dạy với vai trò chủ yếu là người tổ chức, hỗ trợ người học, và người
học là người chủ động tìm tịi, chiếm lĩnh tri thức, có nhiều cơ hội được bày tỏ ý
kiến, tham gia phản biện.
NLHT được xem là một trong những năng lực quan trọng hàng đầu của
con người trong xã hội hiện nay. Việc PTNLHT đã trở thành một xu thế giáo
dục trên thế giới. Có rất nhiều năng lực cần hình thành cho HS, trong đó khơng
thể thiếu NLHT. Vì vậy, việc hình thành ở các em NLHT ngay khi cịn ngồi
trên ghế nhà trường nói chung và cấp tiểu học nói riêng là điều hết sức cần thiết.
LS là một bộ môn nền tảng của khoa học xã hội và nhân văn, là cơ sở
quan trọng bậc nhất để trang bị một hệ thống kiến thức về cội nguồn dân tộc, về
các thành quả xây dựng và bảo vệ đất nước, về các giá trị tiêu biểu của truyền
thống, văn hóa dân tộc và nhân loại. Mơn LS bồi dưỡng các giá trị của truyền
thống của dân tộc, nhất là chủ nghĩa yêu nước, ý chí độc lập tự cường, tinh thần
nhân ái..; từ đó xây dựng phẩm chất và bản lĩnh con người Việt Nam.
Xuất phát từ những lí do nêu trên, tơi chọn đề tài “Phát triển năng lực
hợp tác cho học sinh lớp 5 thông qua dạy học Lịch sử” .
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu đề tài này, tơi tìm hiểu, khảo sát thực trạng NLHT của HS
lớp 5. Trên cơ sở đó, đề xuất một số hoạt động dạy học Lịch sử nhằm PTNLHT
cho các em một cách bền vững.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về NLHT của HS lớp 5 trong DHLS

- Khảo sát, đánh giá thực trạng NLHT của HS lớp 5 tại các trường tiểu
học và các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng này.
4


- Đề xuất một số biện pháp nhằm phát triển và nâng cao NLHT cho HS
khối lớp 5 trong dạy học môn LS.
- Thực nghiệm sư phạm.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu GV biết vận dụng tốt một số PPDH tích cực vào quá trình DHLS cho
HS lớp 5 thì sẽ làm tăng hứng thú học tập, phát huy được NLHT cho các em,
góp phần đổi mới PPDH, nâng cao chất lượng dạy học môn LS ở trường tiểu
học.
5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: NLHT trong dạy học môn LS cho HS lớp 5.
- Phạm vi nghiên cứu: nghiên cứu những lí luận liên quan đến vấn đề,
thực trạng NLHT và các giải pháp PTNLHT cho HS lớp 5 trong dạy học môn
LS.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết thông qua tổng hợp, phân tích các tài
liệu có liên quan đến đề tài.
- Phương pháp điều tra xã hội học: Điều tra bằng bảng hỏi, thu thập số
liệu có liên quan. Đề tài xây dựng 02 mẫu phiếu điều tra, với tổng số mẫu phiếu
là 145 phiếu, trong đó có 20 phiếu của GV, 125 phiếu của HS được thu thập từ
các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Đà Nẵng.
7. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu, tài liệu tham khảo, đề tài được bố cục thành 4
chương như sau:
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
CHƢƠNG 2: KHẢO SÁT THỰC TRẠNG NĂNG LỰC HỢP TÁC

CỦA HỌC SINH LỚP 5 THÔNG QUA DẠY HỌC LỊCH SỬ
CHƢƠNG 3: TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC LỊCH SỬ
NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH LỚP 5
CHƢƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

5


CHƢƠNG I: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
NLHT là một trong những năng lực quan trọng cần được hình thành và
phát triển ở mỗi con người, vì thế đây được xem là chủ đề thu hút được nhiều sự
quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước. Tuy nhiên, đề tài
“Phát triển NLHT cho HS lớp 5 thông qua hoạt động dạy học Lịch sử” mang
một ý nghĩa lý luận và thực tiễn cao và không trùng lặp với các công trình
nghiên cứu trước.
1.2. Một số vấn đề cơ bản về dạy học Lịch sử ở Tiểu học
1.2.1. Đặc trƣng của bộ môn Lịch sử ở Tiểu học
Nhận thức lịch sử phải thơng qua những “dấu tích” của q khứ nên
trong DHLS khơng thể khơng cho HS quan sát những hình ảnh đó.
Học tập lịch sử khơng chỉ để hình dung được hình ảnh của quá khứ mà
điểm cốt yếu là phải hiểu lịch sử, nắm được bản chất, ý nghĩa của sự kiện, hiện
tượng lịch sử. Từ đó, rút ra bài học lịch sử, những kết luận cần thiết.
HSTH đôi khi không thể hiểu được những kiến thức trừu tượng nếu GV
chỉ bằng cách giảng giải, cắt nghĩa. Nhưng các em có thể hiểu được những kiến
thức thơng qua tổ chức các trị chơi lịch sử như đánh trận, đóng vai… Có thể
nói, học tập bằng hành động là một kiểu học tập cơ bản.

1.2.2. Ý nghĩa, vai trò của bộ môn Lịch sử ở Tiểu học
- Trang bị một hệ thống kiến thức về cội nguồn dân tộc, về các thành quả
xây dựng và bảo vệ đất nước, về các giá trị tiêu biểu của truyền thống, văn hóa
dân tộc và nhân loại.
- Tạo niềm tin cho HS qua các bằng chứng xác, những kinh nghiệm quý
báu của người xưa trong cuộc sống, trong đấu tranh bảo vệ Tổ quốc.
- Giáo dục, hình thành nhân cách, lịng u nước cho HS.
1.2.3. Mục tiêu của dạy học môn Lịch sử ở Tiểu học
- Về kiến thức:
HS có một số kiến thức cơ bản về các sự kiện, nhân vật lịch sử tiêu biểu,
tương đối có thệ thống theo dịng thời gian lịch sử Việt Nam.
-

Về kĩ năng:

Bước đầu hình thành và rèn luyện cho HS các kĩ năng như sau:
+ Quan sát các sự vật hiện tượng; thu nhập, tìm kiếm tư liệu lịch sử từ
sách giáo khao và các nguồn tại liệu khác.

6


+ Nêu thắc mắc, đặt câu hỏi trong quá trình học tập và chọn những thông
tin để giải đáp.
+ Nhận biết các sự kiện, bảng thống kê.
+ Trình bày lại kết quả học tập bằng lời nói, bài viết
+ Vận dụng kiến thức đã học vào cuộc sống thực tiễn.
- Về thái độ:
Góp phần bồi dưỡng và phát triển ở HS những thái độ và thói quen tốt
1.2.4. Nội dung chƣơng trình Lịch sử lớp 5

Theo sách giáo khoa hiện hành có 29 bài học và được chia thành 3 giai
đoạn:

Giai đoạn 1: Hơn tám mươi năm chống thực dân Pháp xâm lược
và đô hộ (1858-1945)

Giai đoạn 2: Bảo vệ chính quyền non trẻ, trường kì kháng chiến
chống thực dân Pháp (1945-1954)

Giai đoạn 3: Xây dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh thống nhất
đất nước (1954 – nay)
1.3. Một số vấn đề về năng lực hợp tác
1.3.1. Khái niệm năng lực
Năng lực được hiểu là khả năng thực hiện thành công hoạt động trong
một bối cảnh nhất định nhờ sự huy động tổng hợp các kiến thức, kĩ năng và các
thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí, …
1.3.2. Khái niệm hợp tác
Hợp tác là q trình tương tác xã hội, trong đó các cá nhân chung sức,
hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong một cơng việc nào đó nhằm đạt được mục đích
chung trên cơ sở cùng có lợi.
1.3.3. Khái niệm năng lực hợp tác
NLHT là khả năng tổ chức và quản lí nhóm, thực hiện các hoạt động
trong nhóm một cách thành thạo, linh hoạt, sáng tạo nhằm giải quyết nhiệm vụ
chung một cách có hiệu quả.
1.4. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh lớp 5 ảnh hƣởng đến việc phát
triển năng lực hợp tác
Việc phát triển NLHT cho HS Tiểu học chịu ảnh hưởng của những yếu tố
chủ quan và những nhân tố khách quan.
1.4.1. Yếu tố chủ quan:
- Ý thức cá nhân

- Tính cách
7


-

Hứng thú
Tính tích cực, tự giác, sáng tạo trong hoạt động học
Khả năng nhận thức
Hệ thống những tri thức, kĩ năng, kĩ xảo
Các yếu tố chủ quan từ giáo viên

1.4.2. Yếu tố khách quan
-

Môi trường giáo dục trong nhà trường
Gia đình
Bạn bè

1.5. Vai trị của việc phát triển năng lực hợp tác trong dạy học Lịch
sử cho học sinh lớp 5
PTNLHT cho các em trong DHLS đòi hỏi yêu cầu tất cả các yếu tố như
mục tiêu, nội dung, phương pháp, kĩ thuật, phương tiện dạy học phải cùng phát
huy nhằm từng bước hoàn thiện các kĩ năng như hoạt động nhóm, xây dựng mơi
trường hợp tác nhóm, giải quyết bất đồng, diễn giải, đánh giá, … PTNLHT
trong DHLS vừa đảm bảo HS nắm vững được kiến thức LS, vừa phải đảm bảo
các kĩ năng hợp tác ở các em có sự tiến bộ.
1.6. Tiểu kết chƣơng 1
Trong chương 1, các nội dung đã đề cập là cơ sở quan trọng để tôi định
hướng cho việc tiến hành khảo sát thực trạng việc phát triển năng lực hợp tác

cho học sinh trong dạy học Lịch sử lớp 5.

8


CHƢƠNG 2: KHẢO SÁT THỰC TRẠNG NĂNG LỰC HỢP TÁC CỦA
HỌC SINH LỚP 5 THÔNG QUA DẠY HỌC LỊCH SỬ
2.1. Mục đích khảo sát
Điều tra khảo sát để tìm hiểu thực trạng NLHT của HS lớp 5 trong môn
LS làm cơ sở cho việc đề xuất một số biện pháp để tổ chức dạy học nhằm phát
triển NLHT trong dạy học môn LS lớp 5.
2.2. Nội dung khảo sát
2.2.1. Đối với giáo viên
+ Nhận thức của GV về năng lực hợp tác
+ Đánh giá của GV về nhận thức, thái độ hợp tác của HS lớp 5 trong dạy
học Lịch sử
+ Thực trạng biểu hiện về mặt kỹ năng hợp tác của HS lớp 5 trong dạy
học Lịch sử
+ Mức độ NLHT của HS lớp 5 trong dạy học Lịch sử
+ Sự cần thiết phải phát triển NLHT cho HS lớp 5 trong môn Lịch sử
2.2.2. Đối với học sinh
+ Nhận thức của HS lớp 5 về hợp tác và vai trị của hợp tác khi học mơn
Lịch sử
+ Mức độ biểu hiện hợp tác của HS lớp 5 trong mơn Lịch sử
+ Khó khăn trong hợp tác của HS lớp 5 trong môn Lịch sử
+ Mức độ của các biểu hiện NLHT của HS lớp 5 trong môn Lịch sử
2.3. Đối tƣợng khảo sát
Tôi tiến hành khảo sát 20 GV và 125 HS tại các trường Tiểu học Huỳnh
Ngọc Huệ.
+ Lớp 5/3: 42 HS

+ Lớp 5/5: 41 HS
+ Lớp 5/7: 42 HS
2.4. Địa bàn và thời gian khảo sát
2.4.1. Địa bàn khảo sát
Khảo sát tại trường Tiểu học Huỳnh Ngọc Huệ, 158 Hà Huy Tập, quận
quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng.
2.4.2. Thời gian khảo sát
Thực hiện khảo sát vào ngày 23 - 27 tháng 09 năm 2019

9


2.5. Phân tích kết quả khảo sát
2.5.1. Đối với giáo viên
a. Nhận thức của giáo viên về năng lực hợp tác
Tìm hiểu nhận thức của GV Tiểu học về NLHT, GV Tiểu học đã có
những hiểu biết nhất định về khái niệm NLHT.
b. Đánh giá của giáo viên về nhận thức, thái độ hợp tác của học sinh
lớp 5
60% GV đánh giá nhận thức của HS về vai trò của hợp tác là chưa tốt. Về
thái độ hợp tác, 55% GV cho rằng thái độ hợp tác của HS lớp 5 là chưa tốt. Như
vậy, nhận thức và thái độ của HS lớp 5 trong học tập vẫn còn chưa tốt.
c. Thực trạng biểu hiện về mặt kỹ năng hợp tác của HS lớp 5
“Kỹ năng lắng nghe và nhận xét ý kiến của người khác” được diễn ra
thường xuyên, cịn “Kỹ năng phản đối một cách nhẹ nhàng, khơng chỉ trích”
diễn ra rời rạc. Các kỹ năng hợp tác thể hiện trong quá trình hoạt động chỉ dừng
ở mức “thỉnh thoảng”. Vậy nên cần có biện pháp nhằm PTNLHT cho HS lớp 5.
d. Mức độ NLHT của HS lớp 5
Có 75% cho rằng HS có NLHT ở mức độ thấp, 15% cho rằng HS có
NLHT ở mức độ trung bình, chỉ có 5 % đánh giá mức độ HS khơng có NLHT

và 5% đánh giá HS có năng lực ở mức độ cao. Hầu hết các em HS dù ở mức độ
nào cùng được chia đều vào các lớp được khảo sát, chỉ có số ít là lớp chọn và
lớp có nhiều HS yếu nên GV nhìn nhận vào lớp mình đang giảng dạy để đánh
giá nên hồn tồn thực tế, chính xác.
e. Sự cần thiết phải phát triển NLHT cho HS lớp 5 trong môn LS
100% GV đều nhận thức được sự cần thiết phải phát triển NLHT cho HS
lớp 5.
2.5.2. Đối với học sinh
a. Nhận thức của học sinh về hợp tác và vai trò của hợp tác khi học
môn Lịch sử
a.1. Nhận thức về “hợp tác”
“Hợp tác” là từ ngữ mà đa số HS lớp 5 hiểu rõ vì đã được nghe và học,
được GV giải thích ở tiết Luyện từ và câu của mơn Tiếng Việt. Tuy nhiên, vẫn
có số lượng HS chưa hiểu rõ về khái niệm của “hợp tác”, chỉ hiểu theo cách
hiểu cá nhân và nhìn nhận trong quan sát hằng ngày là “cùng nhau làm một việc
gì đó”.
a.2. Nhận thức về vai trò của hợp tác
Nhận thức về vai trò của “hợp tác” của các em là khác nhau. Tất cả các
em đều nhận thấy hợp tác “giúp cho công việc đạt hiệu quả nhất”. Vai trò
10


“giúp bổ sung kiến thức, chỉnh sửa kịp thời cho nhau” và “làm tăng tinh thần
đoàn kết tương trợ lẫn nhau” chỉ ít HS nhận thức được. Điều này phù hợp với
trình độ nhận thức của các em chỉ dừng ở mức quan sát trực quan, chưa có sự
nhìn nhận sâu sắc những vấn đề mang tính hình tượng.
b. Mức độ biểu hiện hợp tác của HS lớp 5 trong môn Lịch sử
Các em chỉ thỉnh thoảng hợp tác (60,8%) để học LS. Dễ dàng giải thích
được khơng phải tất cả các bài học, các hoạt động các em đều được làm nhóm ,
có các nhiệm vụ sẽ làm theo cá nhân. Bên cạnh đó, ở các trường tiểu học, các

em chưa có ý thức chủ động hợp tác với nhau làm việc, sự chủ động chỉ có ở
các em có sức học khá, giỏi và chơi thân với nhau.
c. Khó khăn trong hợp tác của HS lớp 5 khi học Lịch sử
Đa số HS lớp 5 đang còn gặp khó khăn nhất trong việc “Bàn bạc, thống
nhất ý kiến chung” chiếm tỉ lệ lớn là 66,40%. Ở tuổi các em, kỹ năng thương
lượng vẫn chưa tốt bởi vì sự thể hiện cá nhân ở HS lớp 5 rất mạnh mẽ điều đó
dẫn đến khó có tiếng nói chung khi bàn bạc, thương lượng, thống nhất ý kiên.
d. Mức độ của các biểu hiện NLHT của HS lớp 5 khi học Lịch sử
Biểu hiện “lắng nghe nhiệm vụ chung của nhóm và nhận nhiệm vụ của
nhóm trưởng phân cơng” (3,880 điểm) và “lắng nghe các ý kiến của các thành
viên khác” (3,008 điểm) diễn ra thường xuyên và đều đặn trong giờ học. 3 biểu
hiện “chia sẻ các nhiệm vụ và kinh nghiệm trong nhóm, trong lớp, tiếp thu ý
kiến của người khác một cách học tập tích cực”, “ thảo luận để đưa ra kết luận
chung của nhóm”, “tự đánh giá và đánh giá kết quả của thành viên trong nhóm
và giữa các nhóm với thái độ chia sẻ, xây dựng” ít được diễn ra, số lượng HS
chưa bao giờ thực hiện cũng rất nhiều. Điều nay chứng tỏ sự mất cân đối giữa
các biểu hiện nên làm cho việc hình thành NLHT ở HS lớp 5 cịn chưa tốt.
2.6. Tiểu kết chƣơng 2
- GV Tiểu học đã hiểu và nhận thức đúng tầm quan trọng của việc
PTNLHT, và cho rằng thực hiện việc làm này là rất cần thiết. Nhận thức và
thái độ hợp tác của HS lớp 5 đang ở mức trung bình. “Kỹ năng phản đối một
cách nhẹ nhàng, khơng chỉ trích” chỉ diễn ra rời rạc, cần có sự hỗ trợ để được
diễn ra với mức độ thường xuyên.
- Đa số HS lớp 5 nhận thực đúng về hợp tác, tuy nhiên vai trò của hợp
tác các em chưa nhận thấy hết vai trò của sự hợp tác. Mức độ biểu hiện hợp tác
của các em diễn ra chưa thường xuyên vì thế điều này khiến các em ít có cơ hội
để rèn luyện NLHT, gây khó khăn trong việc học tập.
Từ kết quả điều tra có thể nhận cịn một số vấn đề cần phải khắc phục
trong việc PTNLHT cho HS lớp 5 khi dạy học Lịch sử cũng như một số môn
học khác. Đây là cơ sở đề xuất một số biện pháp để tổ chức hoạt động dạy học

Lịch sử nhằm PTNLHT cho HS lớp 5 ở chương 3.
11


CHƢƠNG 3:MỘT SỐ BIỆN PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
LỊCH SỬ NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỢP TÁC CHO HỌC SINH
LỚP 5
3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp
3.1.1. Dựa vào chƣơng trình phổ thơng mới 2018:
Hình thành và phát triển cho HS những năng lực cốt lõi là năng lực chung
và năng lực đặc thù, trong đó có năng lực hợp tác được xem là một trong những
năng lực chung cần được phát triển cho HS nói chung và HS lớp 5 nói riêng
thơng qua một số mơn học trong đó có mơn Lịch sử.
3.1.2. Dựa trên kết quả khảo sát ở chƣơng 2:
Còn nhiều học sinh lớp 5 chưa có đầy đủ các biểu hiện của năng lực hợp
tác trong dạy học môn Lịch sử. GV vẫn dạy theo lối truyền thống, chưa sử dụng
các phương pháp dạy học tích cực, các hình thức dạy học mới trong môn Lịch
sử để phát triển năng lực hợp tác cho các em mặc dù đã nhận thức được tầm
quan trọng của năng lực hợp tác là hết sức cần thiết.
3.1.3. Dựa vào đặc điểm tâm sinh lí của học sinh lớp 5:
HS lớp 5 là khối lớp có nhiều sự thay đổi trong cơ thể và cả tinh thần,
cũng là khối lớp chuẩn bị bước sang cấp THCS đòi hỏi phải có cách học khác
trong đó học ở bạn bè cũng quan trọng. Vì vậy cần được chú trọng PTNLHT
cho các em nhiều hơn nữa làm cơ sở về sau.
3.2. Các biện pháp tổ chức dạy học nhằm phát triển năng lực hợp tác
cho học sinh trong dạy học Lịch sử lớp 5
3.2.1. Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học Lịch sử
lớp 5 thông qua dạy học hợp tác

Khái niệm: PPDH hợp tác là một PPDH mà HS được phân chia

thành từng nhóm nhỏ riêng biệt, chịu trách nghiệm về một mục tiêu duy nhất,
được thực hiện thông qua nhiệm vụ riêng biệt của từng người. Các hoạt động cá
nhân riêng biệt được tổ chức lại, liên kết hữu cơ với nhau nhằm thực hiện một
mục tiêu chung.

Quy trình:
Bước 1. Làm việc chung cả lớp
- GV giới thiệu chủ đề thảo luận nêu vấn đề, xác định nhiệm vụ nhận
thức.
- Tổ chức các nhóm, giao nhiệm vụ cho các nhóm, quy định thời gian và
phân cơng vị trí làm việc cho các nhóm.
- Hướng dẫn cách làm việc theo nhóm (nếu cần).
Bước 2. Làm việc theo nhóm
Lập kế hoạch làm việc
Thỏa thuận quy tắc làm việc
12


Phân cơng trong nhóm, từng cá nhân làm việc độc lập.
Trao đổi ý kiến, thảo luận trong nhóm.
Cử đại diện trình bày kết quả làm việc của nhóm.
Bước 3. Thảo luận, tổng kết trước tồn lớp
- Đại diện từng nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm.
- Các nhóm khác quan sát, lắng nghe, chất vấn, bình luận và bổ sung ý
kiến.
- GV tổng kết và nhận xét, đặt vấn đề cho bài tiếp theo hoặc vấn đề tiếp
theo.














Có 10 cách để thành lập nhóm:
Các nhóm gồm những người tự nguyện, chung mối quan tâm
Các nhóm ngẫu nhiên
Nhóm ghép hình
Nhóm với những đặt điểm chung
Nhóm cố định trong một thời gian dài
Nhóm có HS khá giỏi để hỗ trợ HS yếu kém
Nhóm theo năng lực học tập khác nhau
Nhóm theo các dạng học tập
Nhóm với các bài tập khác nhau
Nhóm theo HS nam hoặc HS nữ

 Ví dụ minh họa
Sử dụng “phương pháp hợp tác” vào dạy học môn Lịch sử lớp 5, bài 7
“Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời”, hoạt động 3 “Tìm hiểu kết quả và ý nghĩa
của việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam”, có thể làm như sau:
Bước 1. Làm việc chung cả lớp
- GV giới thiệu để đi vào hoạt động 3 Tìm hiểu kết quả và ý nghĩa của
việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam
- Chia lớp thành các nhóm theo vị trí chỗ ngồi, mỗi nhóm 4 HS

- GV giao nhiệm vụ cho các nhóm: Nêu kết quả và ý nghĩa của việc thành
lập Đảng Cộng sản Việt Nam
- Quy định thời gian làm việc là 5 phút.
- GV sử dụng và hướng dẫn cho HS hoạt động nhóm theo hình thức khăn
trải bàn.
Bước 2. Làm việc theo nhóm
- Các nhóm lập kế hoạch làm việc:
+ Xác định nhiệm vụ: Trình bày kết quả và ý nghĩa của việc thành lập
Đảng Cộng sản Việt Nam
+ Phân chia công việc cho thành viên trong nhóm
13


+ Thực hiện nhiệm vụ phân công
+ Thống nhất ý kiến
+ Trình bày kết quả
Thỏa thuận quy tắc làm việc: làm việc trật tự, công bằng, giao việc
phù hợp với năng lực của mỗi HS, tôn trọng ý kiến cá nhân.
Phân cơng trong nhóm, từng cá nhân làm việc độc lập: Nhóm
trưởng phân cơng nhiệm vụ cho các thành viên gồm: 1 người tổng hợp ý kiến,
các thành viên khác nêu ý kiến của mình vào ơ ý kiến cá nhân, sau cả nhóm bàn
bạc thống nhất ý kiến chung.
Trao đổi ý kiến, thảo luận trong nhóm thơng nhất câu trả lời chung
về nêu kết quả và ý nghĩa của sự kiện Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời.
Nhóm bốc thăm người trình bày.
Bước 3. Thảo luận, tổng kết trước tồn lớp
- GV chọn 4 nhóm bất kì, HS được chọn đại diện nhóm lên trình bày sản
phẩm của nhóm.
- Các nhóm khác quan sát, lắng nghe, chất vấn, bình luận và bổ sung ý
kiến.

- GV nhận xét các nhóm, tun dương nhóm hồn thành tốt và tổng kết:
“Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là hợp nhất của ba tổ chức cộng sản. Từ đó,
phong trào CMVN có Đảng dẫn đường đã giành được nhiều thắng lợi vẻ vang”.
3.2.2. Phát triển năng lực hợp tác cho học sinh trong dạy học Lịch sử
lớp 5 thông qua dạy học dự án
a. Khái niệm: Dạy học theo dự án là một phương pháp dạy học, trong đó
HS dưới sự điều khiển và giúp đỡ của GV tự lực giải quyết một nhiệm vụ học
tập mang tính phức hợp khơng chỉ về mặt lý thuyết mà đặc biệt về mặt thực
hành, thông qua đó tạo ra các sản phẩm thực hành có thể giới thiệu, cơng bố
được.
b. Quy trình tổ chức dạy học dự án
Bước 1: Chuẩn bị
-

Xây dựng ý tưởng
Lựa chọn chủ đề, tiểu chủ đề
Lập kế hoạch các nhiệm vụ học tập

Bước 2: Thực hiện dự án
-

Thu thập thông tin
Thực hiện điều tra
Thảo luận với các thành viên khác
Tham vấn giáo viên hướng dẫn

Bước 3: Kết thúc
14

-

Tổng hợp các kết quả
Xây dựng sản phẩm
Trình bày kết quả
Phản ánh lại quá trình học tập

c. Phân loại
Phân loại theo quỹ thời gian thực hiện dự án:
 Dự án nhỏ
 Dự án trung bình
 Dự án lớn
Phân loại theo nhiệm vụ:
 Dự án tìm hiểu
 Dự án nghiên cứu
 Dự án kiến tạo
Phân loại theo mức độ phức hợp của nội dung học tập:
 Dự án mang tính thực hành
 Dự án mang tính tích hợp
Ngồi các cách phân loại trên, cịn có thể phân loại theo chun mơn (dự
án mơn học, dự án liên mơn, dự án ngồi môn học); theo sự tham gia của người
học (dự án cá nhân, dự án nhóm, dự án lớp…).
d. Ví dụ minh họa:
Sử dụng “tổ chức dạy học dự án” vào dạy học mơn Lịch sử lớp 5, Ơn tập
cuối năm có thể làm như sau:
Bước 1: Chuẩn bị
GV xây dựng ý tưởng: tổ chức cả lớp ôn tập lại mạch kiến thức
suốt cả năm học
Lựa chọn chủ đề, tiểu chủ đề:
+ Chủ đề: “Tự hào Việt Nam”

+ 3 tiểu chủ đề:

Giai đoạn 1: Hơn tám mươi năm chống thực dân Pháp xâm lược
và đô hộ (1858-1945)

Giai đoạn 2: Bảo vệ chính quyền non trẻ, trường kì kháng chiến
chống thực dân Pháp (1945-1954)

Giai đoạn 3: Xây dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh thống nhất
đất nước (1954 – nay)
- Lập kế hoạch tổ chức
+ Phần dặn dò của bài 29, GV dặn dị HS thành lập nhóm, gồm có 3
nhóm, thời gian 1 tuần để tìm hiểu về nội dung của nhóm mình mà GV phân
cơng, sau đó báo cáo theo hình thức tự chọn:
15



Nhóm 1: Hơn tám mươi năm chống thực dân Pháp xâm lược và đơ
hộ (1858-1945) với các sự kiện

Nhóm 2: Bảo vệ chính quyền non trẻ, trường kì kháng chiến chống
thực dân Pháp (1945-1954)

Nhóm 3: Xây dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh thống nhất đất
nước (1954 – nay)
+ Các nhóm thực hiện dự án
+ Tổ chức báo cáo, nhận xét, đánh giá sản phẩm của các nhóm
Bước 2: Thực hiện dự án
Các thành viên của mỗi nhóm sẽ tìm thơng tin về nhiệm vụ của

nhóm mình bằng cách đọc tài liệu sách giáo khoa, thu thập thông tin ở các sách
khác, hình ảnh, phim tài liệu…
-

Tổ chức họp nhóm để tổng hợp ý kiến của các thành viên trong

nhóm
Tổ chức thảo luận với các thành viên để tìm ra nội dung trình bày
và hình thực trình bày
Nhóm trưởng đại diện đến tham vấn giáo viên hướng dẫn những
vấn đề khó đang gặp phải
Bước 3: Kết thúc
Các nhóm thống nhất cách trình bày và nội dung trình bày
Thực hiện hồn chỉnh sản phẩm báo cáo
Lần lượt các nhóm lên báo cáo theo thứ tự đã giao
Cả lớp lắng nghe, nhận xét. GV chỉnh sửa, tổng hợp đưa ra kiến
thức chung và lưu ý.
3.2.3 Tổ chức hoạt động trải nghiệm nội dung dạy học Lịch sử
a. Khái niệm
Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục trong đó nội dung và cách
thức tổ chức tạo điều kiện cho từng HS được tham gia trực tiếp và làm chủ thể
của từng HS được tham gia trực tiếp và làm chủ thể của hoạt động, tự lên kế
hoạch, chủ động xây dựng chiến lược hành động cho bản thân và cho nhóm để
hình thành và phát triển những phẩm chất, tư tưởng, ý chí, tình cảm, giá trị, kĩ
năng sống và những năng lực cần có. Hoạt động trải nghiệm có nhiều hình thức
như trị chơi, hội thi, câu lạc bộ, tham quan, điều tra, chiến dịch, dự án, …
Trong đó, trải nghiệm nội dung dạy học mơn Lịch sử qua hình thức tham quan
là một cách tổ chức dạy học hiệu quả.
b. Quy trình tổ chức thực hiện
Bước 1: Xác định đối tượng tham quan

Bước 2: Xác định rõ yêu cầu tham quan
16


Bước 3: Lập kế hoạch cho tham quan
Bước 4: Tiến hành tham quan
Bước 5: Cho HS viết bài báo cáo thu hoạch rồi báo cáo qua lớp
Bước 6: Nhận xét, đánh giá những thu hoạch của HS và tổng kết
c. Ví dụ minh họa:
Bước 1: Xác định đối tượng tham quan: Khu lưu niệm Nhà mẹ Nhu
thuộc phường Thanh Khê Đông, quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng
Bước 2: Xác định rõ yêu cầu tham quan: Có 3 yêu cầu
+ Tìm hiểu về Mẹ Nhu
+ Một số điều nổi bật khi tham quan khu lưu niệm nhà Mẹ Nhu
+ Cảm nhận về những điều đã nghe, thấy ở khu lưu niệm
Bước 3: Lập kế hoạch cho tham quan
+ Trao đổi với phụ huynh lớp để có sự nhất trí từ cha mẹ các HS
+ Xin phép Ban giám hiệu nhà trường, nhờ một Gv khác hỗ trợ
+ Liên hệ với ban quản lí khu lưu niệm Mẹ Nhu
+ Phổ biến cho cả lớp

Thông báo về chuyến tham qua

Giao nhiệm vụ về nhà tìm hiểu trước về Mẹ Nhu và khu lưu niệm

Chuẩn bị các câu hỏi thắc mắc

Quy định thời gian: 7 giờ sáng, ngày 01 tháng 02 năm 2019 có mặt
tại lớp học


Quy định trang phục: đồng phục, dép quai hậu, khăn quàn

Quy định: thực hiện nghiêm túc, đi theo hàng 2, q trình đi có vấn
đề phải báo với giáo viên.
Bước 4: Tiến hành tham quan
-

7 giờ sáng ngày 01 tháng 02 năm 2019 nhận đón HS tại lớp
7 giờ 30 đưa HS lên xe đến khu lưu niệm Mẹ Nhu
Liên lạc với hướng dẫn viên khu lưu niệm
Đưa HS tham quan và quản lí HS
Nhắc lại nhiệm vụ viết bài thu hoạch khi về nhà
Đưa HS lên xe trở về trường

Bước 5: Cho HS viết bài thu hoạch rồi báo cáo qua lớp
Nhận bài thu hoạch của HS trước một buổi để chuẩn bị cho công
tác nhận xét, đánh giá
Đại diện một số HS báo cáo
17


Bước 6: Nhận xét, đánh giá những thu hoạch của HS và tổng kết
Nhận xét, đánh giá, tuyên dương HS.
Tổng kết: Như vậy, sau chuyến tham quan khu lưu niệm Mẹ Nhu,
các em đã có những hiểu biết thực tế hơn về người anh hùng Mẹ Nhu và hiểu
được những bài học giáo dục về truyền thống yêu nước.
3.3. Tiểu kết chƣơng 3
Ở chương 3, tôi đã đề xuất một số biện pháp nhằm PTNLHT cho HS lớp
5 trong dạy học Lịch sử. Muốn vận dụng có hiệu quả, giáo viên cũng cần phải
hiểu và sử dụng các biện pháp này đúng lúc, đúng chỗ. Những biện pháp trên cần

được tiến hành một cách đan xen và hỗ trợ nhau thì sẽ có tác dụng PTNLHT cho
HS lớp 5 trong dạy học Lịch sử một cách hiệu quả nhất. Bên cạnh đó, việc áp dụng
các phương pháp này cần phải thường xuyên để HS quen thuộc, không bị bỡ ngỡ, khi
phát hiện ra vấn đề ở HS thì phải kịp thời giúp đỡ các em.

18


CHƢƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM
4.1. Mục đích khảo nghiệm
Tiến hành thực nghiệm nhằm kiểm chứng tính hiệu quả và chất lượng của
những biện pháp đã đưa ra để PTNLHT cho HS lớp 5 trong mơn Lịch sử. Tuy
khơng có nhiều thời gian và thực hiện ở nhiều địa điểm song tơi hy vọng rằng
qua phần thực nghiệm này có thể minh chứng cho các vần đề nghiên cứu mà tôi
đưa ra.
4.2. Nội dung thực nghiệm
Thực nghiệm giảng dạy: Tiến hành giảng dạy tiết bài 7 “Đảng Cộng sản
Việt Nam ra đời” và bài 8 “Xô viết Nghệ - Tĩnh” với giáo án áp dụng các biện
pháp PTNLHT đã đề ra.
Thực nghiệm điều tra: Tiến hành cho HS hai lớp thực nghiệm và lớp đối
chứng làm 2 bài tập nhóm giống nhau, thực hiện cùng một lúc trong thời gian
15 phút sau hai tiết dạy.
4.3. Địa điểm và thời gian thực nghiệm
a. Địa điểm thực nghiệm
Hai lớp 5/5 và 5/7 tại trường Tiểu học Huỳnh Ngọc Huệ thành phố Đà
Nẵng.
o

Lớp 5/5 (đối chứng): 40 học sinh

o

Lớp 5/7 (thực nghiệm): 40 học sinh
b. Thời gian thực nghiệm

Thực nghiệm giảng dạy bài bài 7 “Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời” vào
ngày 21/10/2019 và bài 8 “Xô viết Nghệ - Tĩnh” vào ngày 28/10/2019
- Thực nghiệm điều tra lần 1 ngày 21/10/2019 và ngày 28/10/2019 tại hai lớp
đối chứng và thực nghiệm.
4.4. Phân tích kết quả thực nghiệm
Tơi đã tiến hành giảng dạy hai bài 7 “Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời”
và bài 8 “Xô viết Nghệ - Tĩnh” trong môn Lịch sử lần lượt ở hai lớp 5/5 và 5/7 .
Ngay sau hai tiết dạy, tôi tổ chức cho hai lớp 5/5 và 5/7 làm bài tập theo nhóm 4
nhằm kiểm tra, đánh giá các biểu hiện của NLHT. Tiêu chí đánh giá bài tập theo
nhóm 4 như sau:

Điểm từ 0 đến 5: chưa hoàn thành (chưa đạt yêu cầu về mạch nội dung
kiến thức bài học trên sơ đồ tư duy)

Điểm từ 5 đến 8: hoàn thành (nội dung kiến thức được thể hiện đúng,
mạch lạc, rõ ràng, đảm bảo tính logic)

19



Điểm từ 9 đến 10: hoàn thành tốt (nội dung kiến thức đúng, mạch lạc, rõ
ràng, đảm bảo tính logic, trình bày sáng tạo, có tính nghệ thuật)
Sau khi tiến hành khảo sát trên phiếu bài tập, tôi đã nhận được kết quả
như sau:

Bảng 1: Bảng số liệu thống kê đánh giá kết quả bài tập nhóm lần 1
Tổng
Lớp
5/5
(đối
chứng)
5/7
(thực
nghiệm)

Hồn thành tốt
(9 đến 10 điểm)
Số
Tỉ lệ
nhóm
(%)

Hồn thành
(6 đến 8 điểm)
Số
Tỉ lệ
nhóm
(%)

Chưa hồn thành
(0 đến 5 điểm)
Số
Tỉ lệ
nhóm
(%)

Số
nhóm

Tỉ lệ
(%)

10

100%

0

0%

4

40%

6

60%

10

100%

3

30%

6

60%

1

10%

70%
60%
50%
40%

Hồn thành tốt
Hồn thành

30%

Chư hồn thành

20%
10%
0%
Lớp đối chứng

Lớp thực nghiệm

Hình 1: Biểu đồ đánh giá kết quả bài tập nhóm lần 1
Căn cứ vào kết quả thơng kê, các nhóm ở lớp thực nghiệm có kết quả đạt

mức độ hồn thành và hồn thành tốt cao hơn các nhóm lớp đối chứng, cụ thể
là: 30% hồn thành tốt, 60% hồn thành, chỉ có 10% chưa hồn thành. Trong
khi chỉ có 40% các nhóm ở lớp đối chứng đạt mức hồn thành, khơng có nhóm
nào được đánh giá hồn thành tốt, tỉ lệ các nhóm chưa hồn thành nhiệm vụ cịn
ở mức độ khá cao chiếm 60%. Vì quá trình thực nghiệm điều tra được tiến hành
lần lượt ở từng lớp nên tơi có cơ hội để quan sát HS nhiều, điều này thuân lợi
trong việc giải thích cho kết quả thống kê trên. Vì hai lớp tổ chức dạy học theo
hai giáo án giảng dạy khác nhau do đó có sự chênh lệch kết quả như trên. Ở lớp
thực nghiệm, các em đã được tiếp cận với các hình thức và phương pháp dạy
20


học mới. Trong quá trình tiếp thu bài mới các em đã được tôi hướng dẫn, làm
quen nênkhi làm bài tập nhóm các em đã quen với cách làm việc, giải quyết
nhiệm vụ và thực hiện thuần thục, hoàn thành đúng thời gian. Còn ở lớp thực
nghiệm, các em vấn theo lối dạy học truyền thống, vận dụng các phương pháp
dạy học thông thường,chưa được biết đến với các phương pháp, hình thức dạy
học mới vì thế khi thực hiện bài tập nhóm các em sẽ gặp khó khăn cả về cách
thực hiện giải quyết nhiệm vụ nhóm cũng như không đủ thời gian thực hiện.
Bảng 2: Bảng số liệu thống kê đánh giá kết quả bài tập nhóm lần 2
Tổng
Lớp

5/5
(đối
chứng)
5/7 (thực
nghiệm)

Chưa hồn

thành
(0 đến 5 điểm)
Số
Tỉ lệ
nhóm
(%)

Hồn thành tốt
(9 đến 10 điểm)

Hồn thành
(6 đến 8 điểm)
Số
nhóm

Tỉ lệ
(%)

4

40%

4

60%

5

50%

0

0%

Số
nhóm

Tỉ lệ
(%)

Số
nhóm

10

100%

1

10

100%

5

Tỉ lệ
(%)
10%

50%

70%
60%
50%
40%

Hồn thành tốt
Hồn thành

30%

Chư hồn thành

20%
10%
0%
Lớp đối chứng

Lớp thực nghiệm

Hình 2: Biểu đồ đánh giá kết quả bài tập nhóm lần 2
Căn cứ vào bảng số liệu thống kê và biểu đồ đánh giá kết quả bài tập
nhóm lần 2, lớp đối chứng có số nhóm mức đạt hồn thành trở lên thấp hơn thực
nghiệm (10% hoàn thành tốt, 40% hoàn thành), tỷ lệ nhóm chưa hồn thành vẫn
khơng thay đổi, đa số các em khi được hỏi đều trả lời còn gặp khó khăn và
khơng đủ thời gian hồn thành u cầu bài tập. Ở lớp thực nghiệm ln có số
nhóm đạt mức hoàn thành và hoàn thành tốt cao hơn lớp đối chứng, cụ thể là:

21

100% các nhóm ở lớp thực nghiệm hồn thành u cầu bài tập nhóm (50%
nhóm đạt mức hồn thành tốt, 50% đạt mức hoàn thành) và đúng thời gian quy
định, khơng cịn nhóm chưa hồn thành, số lượng nhóm đạt hoàn thành tốt tăng
30% so với thực nghiệm điều tra lần 1. Theo quan sát, tơi nhận thấy HS có các
biểu hiện của NLHT rõ ràng và thường xuyên hơn, các em quen dần với cách
làm việc, hiệu quả tiếp thu bài học tốt hơn và thấy hứng thú hơn khi học Lịch
sử.
4.5. Tiểu kết chƣơng 4
Sau khi thực nghiệm giảng dạy, thực nghiệm điều tra và phân tích, tổng
hợp, so sánh, đánh giá kết quả thu được ở hai lớp 5/5 và 5/7 ở trường Tiểu học
Huỳnh Ngọc Huệ, tôi rút ra kết luận như sau:
- Kết quả thực nghiệm đã cho thấy tính khả thi và hiệu quả của các biện
pháp mà tơi đưa ra trong khóa luận này.
- Bên cạnh kết quả thực nghiệm tốt đối với HS của hai lớp, tôi đã được
đánh giá cao của các thầy cô trường Tiểu học Huỳnh Ngọc Huệ về các biện
pháp nhằm PTNLHT của HS lớp 5 trong dạy học phân mơn Lịch sử.
- Qua đánh giá định tính bằng quan sát quá trình học tập của HS kết hợp
với đánh giá định lượng bằng kết quả của 2 bài tập nhóm, có thể thấy trong điều
kiện mơi trường học tập như nhau, lớp thực nghiệm với giáo án dạy học áp dụng
các biện pháp PTNLHT trong dạy học môn lịch sử đem lại kết quả tốt hơn so
với lớp đối chứng tổ chức dạy học bằng phương pháp thông thường. Chứng tỏ
không thể PTNLHT trong dạy học lịch sử cho HS lớp 5 bằng phương pháp và
hình thức dạy học từ trước đến nay mà cần phải có sự thay đổi và tác động của
các phương pháp dạy học mới, tích cực.

22


KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

Qua đề tài này tôi đã thực hiện được những nhiệm vụ đã đề ra, cụ thể là:
1.

Nghiên cứu những cơ sở lí luận về vấn đề NLHT của HS lớp 5 trong dạy

học môn Lịch sử
2.

Tìm hiểu và đánh giá được thực trang NLHT của HS lớp 5 trong dạy học

môn Lịch sử đang ở mức độ nào và những hạn chế của vấn đề cịn tồn tại.
3.

Đề ra và kiểm chứng lại tính hiệu quả của việc tổ chức dạy học nhằm

PTNLHT của HS lớp 5 trong mơn Lịch sử
Có thể nói NLHT có vai trò quan trọng giúp HS tự tin trong quá trình hợp
tác nhóm, thơng qua đó giúp HS phát triển các kĩ năng sống và học tập như sử
dụng ngôn ngữ giao tiếp, thảo luận, bảo vệ ý kiến, giải quyết mâu thuẫn, đánh
giá, tổng hợp, phân tích, so sánh, biết giải quyết các vấn đề và các tình huống
nảy sinh trong q trình học tập. Từ đó, HS có cơ hội học hỏi và tích lũy được
kinh nghiệm cho bản thân. Do đó, nếu thường xuyên đánh giá NLHT cho HS
trong dạy học thì sẽ giúp nâng cao NLHT của HS lớp 5 nói riêng và nâng cao
chất lượng học tập nói chung. Phát triển NLHT là một trong những mục tiêu
quan trọng, phù hợp với đường lối của Đảng tại Nghị quyết Số 29-NQ/TW quan
điểm chỉ đạo của Đảng về Định hướng đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
đào tạo.
PTNLHT là một trong những con đường giúp HS dễ dàng tiếp thu kiến
thức sâu rộng về quá khứ của nước nhà. GV có thể sử dụng nhiều cách thức và
biện pháp khác nhau chứ không phải chỉ học trong sách, ghi chép, nghe giảng

một cách thụ động. Việc vận dụng các cách thức và hình thức dạy học phù hợp
làm cho cấu trúc bài học mềm dẻo, linh hoạt, giúp GV dễ dàng thực hiện các ý
tưởng sư phạm, một cách tự nhiên, thu hút được HS tích cực tham gia các hoạt
động học tập, chủ động trong việc khám phá kiến thức mới. Việc xây dựng các
biện pháp để phát triển NLHT của HS lớp 5 như đã nêu ở trên đòi hỏi GV phải
đầu tư thời gian, cơng sức, trí tuệ, thực hiện linh hoạt phù hợp với nội dung học
tập của môn LS, trình độ HS và điều kiện dạy học của nhà trường.
23


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Bộ GD – ĐT, Chương trình Giáo dục Phổ thông tổng thể (Ban hành kèm

theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày26 tháng 12 năm 2018 của Bộ
trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo)
2.

Bộ GD – ĐT (2018). Chương trình Giáo dục phổ thơng mơn Lịch sử

3.

Nghị quyết 29 quan điểm chỉ đạo của Đảng về Định hướng đổi mới căn

bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
4.

Nguyễn Thị Côi (2008). Các con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả

dạy học LS ở trường phổ thông. NXB Đại học Sư phạm
5.

Phạm Minh Hạc. Một số vấn đề về Tâm lí học. NXB Giáo dục, H. 1992

6.

Lê Thị Thu Hiền, Đánh giá năng lực hợp tác của học sinh trong dạy học

ở trường trung học phổ thơng, Tạp chí Giáo dục số 360, kì 2 -6/2015
7.

Nguyễn Mạnh Hương (2017). Thiết kế và tổ chức hoạt động dạy – học LS

ở trường phổ thông theo hướng phát triển năng lực HS. Tạp chí Khoa học,
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, tháng 1/2017.
8.

Nguyễn Công Khanh (chủ biên) – Đào Thị Oanh (2016). Giáo trình kiểm

tra, đánh giá trong giáo dục. NXB Sư Phạm
9.

Hoàng Phê (chủ biên, 2007). Từ điển Tiếng Việt, NXB Đà Nẵng.

10.

Lâm Quang Thiệp. Đo lường và đánh giá hoạt động học tập trong nhà

trường. NXB Đại học Sư Phạm, H.2012

11.

Dương Triệu Tống. Thống kê ứng dụng trong nghiên cứu khoa học giáo

dục, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 2005.
12.

Lương Việt Thái (chủ biên, 2011), Đề tài nghiên cứu cấp Bộ, Viện Khoa

học Giáo dục Việt Nam
13.

Trần Thị Thanh Thủy (chủ biên, 2016). Dạy học tích hợp phát triển năng

lực HS. NXB Đại học Sư Phạm

24