<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
<b>CHAU MY NGAY NAY </b> <b>SO 05-2009 </b> <b>47 </b>
<b>NHAN TO NHAT BAN TRONG </b>
<b>CHINH SACH DONG A CUA MY SAU </b>
<b>CHIEN TRANH LANH </b>
<b>•/• , ; . , . Ts. N g u y g n Thi HUtfng Canh </b>
<i>' ' ' ' . TniimgDHSP-DHThdi NguyCm </i>
D
dng A la mdt t r d n g bd'n k h u
vQe dia - chinh tri quan
trpng trong chien ludc toan
eau eua My (khu vUe c h a u
Au: khu viic Nga v i p h a m vi a n h
hudng eua Nga; k h u vtic T r u n g Ddng:
khu viic Ddng A). TQ giQa t h e ky XIX,
My da cd nhQng hoat ddng dinh h u tdi
khu vUc nay, md d a u b a n g viec ky ket
"Hiep Udc hda binh va hQu nghi" vdi
Nhat Ban (ngay 81/3/1854), Dd la
dpng thai md m a n eho iiuan he My
-Nhat B i n , bao bieu k h i n a n g hdp t i c
Hen minh ve n h i e u m a t giQa hai nu'dc,
trong dd ehu yeu la ve k i n h te thUdng
mai va an ninh - ehinh tri, q u a n sU,
Cuol t h e ky XIX d i u t h e ky XX.
My va Nhdt Ban deu cd g a n g vtldn
lon n h a m thiic hien mtic tieu chien
hide cua m i n h . My trd t h a n h nude
cdng nghiep h a n g d a u t h e gidi, vdi
tiem liie qiuin sQ va cae h a m dpi
h u n g m a n h . My da thtlc hien "cbinh
sach phao h a m " t r o n g chien lUdc ddi
ngoai cua m i n h d Ddng A ndi r i e n g va
khu viie c h a u A - T h a i Binh dUdng
ndi eliung. Cdn N h a t B i n , s a u cudc
Duy T a n M i n h Tri (1868) da trd
t h a n h mrit nQdc tQ b a n vd bQdc vdo
h a n g ngu de qudc.
Chien ti-anb T h e gidi thQ nha't ket
thue. My va Nhdt B i n deu mong
mudn gianh dudc vi tri l a n h dao chau
A, trong dd tbi trQdng rdng ldn eiia
T r u n g Qud'e la muc tieu b a n g d i u eua
ea bai ben. Sau "Thuyet Dai Ddng A"
eua N h a t Ban vdi sil k h a n g dinh
"chau A cua ngUdi chau A" da i n h
hudng den quyen lpi va vai trd ctia My
P k h u viic c h a u A - Thai Binh dUdng.
Vi vay. My bat dau cd nhQng chinh
saeh n g a n c h a n quyet liet ddi vdi
N h a t B i n n h a m b a n che tdi da sii
b a n h trQdng ciia N h a t Ban.
" N h a n to' N h a t Ban" trong ehinh
sach ddi ngoai eua My d Ddng A ed the
dude xac dinh sau khi each m a n g
T r u n g Qudc t h d n h edng (10/1949), bdi
ke tQ dd My khdng t h e tiep tuc duy tri
"Trung Hoa dan qud'e" n h u mdt ddng
minh chu yen d Ddng A ma phai
chuyen s a n g N h a t B i n , giup dd v i sQ
dung N h a t B i n t r o n g viee thUe hien
mue tieu ctia m i n h . My vQa giup dd
N h a t Ban phuc hdi va p h a t tridn kinh
te, vQa ky ket vdi N h a t B i n "Hiep Qdc
an n m h My - N h a t (1951)", "Hiep
dinh h a n h cbinh My - Nhat"... TQ dd.
My cd t h e ddng q u a n t r e n l a n h thd
N h d t B i n v i v u n g x u n g q u a n h , ddng
thdi My cd quyen "duy tri hda binh va
dn dinh" d Vien Ddng. Vi vay, q u a n he
My - N h a t trd t h a n h nen t a n g trong
chinh sach Ddng A cua My va ddi t h u
chinh la T r u n g Qudc.
</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>
48 <sub>SO 05-2009 </sub> <sub>CHAU MY NGAY NAY </sub>
h i n g dau ctia My khdng chi d Ddng A
ma cdn ca tren the gidi. Hdn nQa,
trdng eanh tranh va hdp t i c kinh te,
My phii xem xet de can b i n g mdi
quan he vdi hai ddi t i c Nhat Ban va
Trung Qud'e. Ddi vdi Nhat Ban, sti
"trdi day" ctia Trung Qud'e cung la mdi
lo ngai tiem an trong cupc canh tranh
giQa hai ben.
Ve linh viie an ninh, Nhat Bin la
ddng minh quan trpng nha't ctia My
trong chien iQdc chau A - Thai Binh
dQdng, trong dd cd Ddng A, Ddi vdi
Nhat Bin. lien minh an ninh Nhat
-My cd y nghia ciic ky quan trpng,
khdng nhQng de ddi phd vdi Trung
Qudc, md cdn de Qng xQ vdi Nga ve
lau dai, n h i t la trong viec tranh chap
4 dao phia Bae, ddi phd vdi tinh hinh
tren b i n dio Trieu Tien... Do vay, sau
Chien tranh Lanh, lien minh an ninh
My - Nhat khdng nhQng khdng suy
yeu md cdn dUdc cung cd', tang cUdng
hdn. Mue tieu tdng the trong chinh
sdch cua My ddi vdi Nhat B i n la de
cho Nhat Bin dii sQc manh hdp tac
vdi My, ddi phd vdi Trung Qud'c,
nhUng khdng trd thanh ddi thu canh
tranh cd the tdn hai de'n ldi Ich ctia
My. My khuye'n khich Nhat B i n "chia
se trich nhiem" vdi My trong "dim
bio an ninh" khu vtic va toan ciu ve
tai chinh va lilc iQpng. My khuyen
khi'ch Nhat Bin dua Itic iQdng phdng
ve tham gia iQc ludng giQ gin hda
binh sau chien tranh vung Vinh nam
1991, d Campuchia nam 1993, sau
chien tranh Iraq nam 2003... Id n h i m
muc dich dd.
Sau sti kien 11/9/2001, Nhat Bin la
qud'c gia ddng minh trong khu viic
chau A - Thai Binh dQdng ting hd
nhiet tinh cac hdat dpng chien tranh
chdng khiing bd ctia My, dac biet Id
trong hai cupc chien d Afghanistan va
Iraq, Nhin ve lau dai, cac boat ddng
cho'ng khiing bd' ciia My dQdc Nhat
Ban hQdng Qng cd the ddn den ket qua
vanh dai bao vay Trung Qudc se dUdc
siet chat hdn, thdng qua viec My phdt
trien Itic iQdng sang Nam A, Trung A,
Ddng Nam A va Ddng Bic A.
Ddng A ndi chung va Nhat Ban ndi
rieng la ndi cd liic iQdng quan dpi My
ldn nha't d khu vQc chau A - Thdi Binh
dUdng, vi ndi day tap trung nhQng ldi
i'ch quan trpng eiia My, cung nhU
nhQng t h i c h thQc ldn ddi vdi vai trd
ciia My trong todn khu vQc, ma lo
ngai chu yeu ctia My chinh la sU trdi
day cua Trung Qud'c. Tuy nhien, vdi
sti x u i t hien ctia nhQng ky thuat va
chie'n thuat quan sii mdi. My khdng
cin tang quan md cd the giam quan d
Nhat B i n de Nhat B i n phai "chia se
trich nhiem". Bio eao ciia Bd Qud'c
phdng My (thang 2/1995) da chii
trUdng giim t i m quan trpng ciia cic
can cQ tien tieu vd nang t i m quan
trpng ctia cic liic iQdng trien khai
nhanh de ddi phd vdi cac cudc khiing
hoing va xung dot tiem tdng xiy ra
trong khu vtic. Theo dd, lilc iQdng
quan sii ddng tai Ddng A se dUdc cit
giam vd cic nUdc ddng minh khu viic
(chti ye'u la Nhat Bin) nhan trich
nhiem phdng thu ban d i u "khi bi tan
cdng hay bi de dpa tan cdng".
</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>
CHAU MY NGAY NAY SO 05-2009 49
tdi kha n a n g hdp tac My - N h a t trong
tinh hud'ng k h a n cap d "cac v u n g xung
q u a n h N h a t Ban" (cd t h e hieu dd la
dm chi Dai Loan). Tuyen bd My
-N h a t dau n a m 2005 tien t h e m mot
bude k h a n g dinh p h a m vi bieu lile eua
Hiep Qdc an n i n h My - N h a t , bao gdm
ca vung bien Dai Loan.
NhQ vay ed t h e thay, de ddi phd vdi
sQ trdi day eua T r u n g Qudc, My chu
trUdng t a n g cUdng q u a n he q u a n sQ
vdl N h d t B i n , lam cho Hiep Qdc an
ninh My - N h a t ed t h e p h a t huy tac
dung kiem che T r u n g Quo'c. NhUng
mat khae. My cung mudn kiem ehe e i
N h a t Ban. khdng de lUc lup'ng q u a n
sU Nhiit B i n ldn m a n h den mQc thoat
khdi sil chi phdi eua My, t h a m ehi de
dpa tdi vi tri q u a n sQ eua My.
Trong linh vtic k m h te - thUdng
mai, quan he My - N h a t la quan he
giQa bai n e n k m h te ldn nha't, nhi t h e
gidi. Trong nhQng n a m 90 t h e ky XX,
thdm h u t m a u dich cua My trong
budn ban vdi N h a t B a n b a n g nam len
tdi 50 - 60 ty USD, chiem mdt nQa
tdng t h i m biit m a u dieh cua My vdi
toan the gidi, n a m 2000 len tdi <S1,.'] ty
USD. Trong khi dd, b a n g nam Nhat
15an lai p h a i ehi h a n g chuc ty USD
eho nhUng ho;it dpng q u a n sif n h a m
bao ve lpi ich cila My, dieu dd khien
N h a t Ban cung cd n h i e u bQc xuc trong
quan he vdi My. N h u n g n a m cudi t h e
ky XX d i u t h e ' k y XXI, k i n h te T r u n g
Qudc t a n g trQPng n h a n h , cho nen
Trung Qud'c ngay cang trd t h a n h ddi
tac hpp tac va ddi t h u eanh t r a n h
kinh te - t h u d n g mai q u a n trpng cua
My. Trong t i n h h i n h dd, cang t h a n g
trong q u a n he thQdng m;ii My - N h a t
da dudc giam bdt so vdi thdi gian
trUdc dd.
N h u n g n a m g i n day, Chinh quyen
My td ra lo ngai ve sti ldn m a n h cua
T r u n g Qudc, My cang q u a n t a m
nhQng diem ndng ed lien qu;in den
T r u n g Qudc, n h i t la van de hat nh;in
t r e n ban dao Trieu Tien, van cte Dili
Loan, van de t r a n h c h i p Bien Ddng...
De t a n g t h e m t h e vd Itic cua My trong
cupc canh t r a n h vpi T r u n g Qudc. My
cang t a n g cUdng q u a n he toan dien
vdi N h a t Ban. M a t k h i c . My eung
khdng de q u a n he My - Nh;it anli
hudng tdi nhQng lpi ich cua My trong
q u a n he My - T r u n g .
Trong van de h a t n h a n t r e n ban
d i o Trieu Tien, c;i hai nUdc My. Nhat
deu r a t q u a n t a m vi it n h i e u dcii
i n h hQdng d e n an n i n h va ldi ich
cua h a i n u d e . T h e o t h d a t h u a n ve
n g u y e n t a c " h a n h d d n g ddi h a n h
dpng" giQa My va C H D C N D T r i e u
Tien, dQ l u d n qudc t e da h>' vpng
v a n de b a t n h a n t r e n b a n dao Trieii
Tien se du'dc giai q u y e t t r o n g n a m
2 0 0 8 , khi C H D C N D T r i e u Tien
t u y e n bd' dd bd Id s i n x u a t vu k h i
h a t n h a n Yongbv'on vao cudi n a m
2007. T r e n thitc td. C H D C N D T r i e u
Tien da l a m viec dd, nhu'ng cuoi
n a m 2 0 0 8 , C H D C N D T r i e u Tien hu
t u y e n bd ed t h e dQng viec p h a ho,
t h a m chi khoi p h u c trd lai Id s;in
xua't vu k h i biit n h a n Yoiigbyon, vi
eho r a n g My da vi p h a m n g i u ' o n t a c
" h a n h dpng ddi h a n h dpng" t r o n g
t i e n t r i n h phi h a t n h a n hda t r d n
b a n dao T r i e u T i e n . D a u n a m 2009,
v a n de b a t n h a n t r e n b a n d i o Trieii
T i e n c a n g trd n e n h e t sue c a n g
t h i n g . Cudi t h a n g 3/2009.
C H D C N D T r i e u Tien t u y e n bd sd
p h d n g ve t i n h va neu l)i t r u n g ph;it
vi ke h o a c h n a y . Trieii Tien se khdi
dpng Id phiin Qng h a t n h a n de chiet
xua't P l u t o n i u m (i c i p dp san xuai
vu k h i .
</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>
50 <b>SO 05-2009 </b> <b>CHAU MY NGAY NAY </b>
tai vung bien ngodi khdi Nhat Bin.
Ngay 27/3. N h i t B i n lenh cho Luc
lupng Phdng ve (SDF) cua nUdc ndy
phai pha huy ten Itia CHDCND Trieu
Tien, neu vu phdng ve tinh cua Binh
NhUdng that bai vd ten liia hay cac
manh vd rdi xud'ng lanh thd Nhat
Bin" [1]. Ben canh dd, Nhat Ban cung
tich ctle trien khai ten lila Patriot ciia
Itic lupng phdng ve tren khdng de san
sang ban tra khi ed b i t trac do viec
phdng ve tmh cua CHDCND Trieu
Tien gay ra.
Ngay 5/4/2009, CHDCND Trieu
Tien tuyen bd' da phdng thdnh cdng ve
tinh vien thdng vao quy dao Trai da't.
Day la mdt viec ldm cd ich vi Trieu
Tien phdng ve tinh chQ khdng phii ten
IQa dan dao. Tuy nhien, cd nhieu phin
Qng khac nhau ve viec lam n i y ctia
CHDCND Tneu Tien.' Nga v i Trung
Qudc eho rang, viec phdng ve tinh ctia
Trieu Tien khdng vi pham nghi quyet
cua Hpi ddng Bio an Lien hiep qudc.
My liii cho rang, du Trieu Tien phdng
bat ky phUdng tien ndo len quy dao
deu la hanh d(Dng khieu khich va vi
pham nghi quyet ctia Hdi ddng Bao an
Lien hiep qud'c. Nhat Ban thi tim kiem
mpt quyet dinh trQng phat tQ Lien
hiep qud'c... Viec My - Nhat lien ket
trien khai ke hoach phdng thti v i ldn
tie'ng phan ddi ke hoach phdng ve tinh
cua CHDCND Trieu Tien nhu vay dd
tti khang dinh lau nay Nhat Bin vin
la chd dUa ve mat an ninh cila My d
Ddng A. va Trieu Tien cung n i m trong
pham vi khd'ng che cua Hiep udc an
ninh My - Nhat. NhQng ldi ich chien
iQdc lau dai trdng viec duy tri lien
minh an ninh My - Nhat van la n h i n
td cot ldi, quyet dinh chieu hudng
chinh sich cua My ddi vdi Nhdt Bin
vd chinh sach ciia My d khu vile chau
A - Thii Binh dUdng ndi chung, Ddng
A ndi rieng trong nhQng thap ky tdi.
Tdm lai, do vi tri het sQc quan
trpng ciia N h i t B i n cho nhQng boat
ddng quan sii ciia My d khu vtic chau
A - Thai Binh dUdng, My vdn cdi N h i t
B i n la mot ddng minh chQa the thay
the d khu vtic. Nhat B i n cung cd
nhQng ly'do de tiep tuc diia vdo chiec
d an ninh ctia My. Vi vay, quan he My
- Nhat van dQdc duy tri trong hien tai
va phat trien trong tQdng lai •
<i>Tdi lieu thatn khdo: </i>
<b>1. Bao Nhan dan ngiiy 28/.3/2009. </b>
2. Bao Nhan diin cac ngay 29, 30. 31/;3/2009.
3. Dai hoc Quoc gia Ha Noi - TrUOng
DHKHXH va NV, Dong A Dong Nam A
-NhUng vii'n de lich sii va hien tai, Nxb The
gidi, HN, 2004.
4. Nguyin Quo'c Hung, "My va Dong A: Nhin
tU lich sii va hien tai". Tap chi chiiu My
ngay nay, so 11 (104) 2006. tr. 40 - 45.
5. TTXVN, Bao ciio ve chie'n lUdc an nmh
Dong A - Thai Binh Dudng ciia Bo Quoc
phong My t h a n g 2/1995, TLTKDB, so
4/1995.
6. Van phong Nha Triing, Chie'n lUdc an ninh
quo'c gia cho the ky mdi, Tiii lieu dich ciia
Hoc vien QHQT - 86 Ngoai giao, HN,
12/1999.
</div>
<!--links-->