SKKN từ trải nghiệm các mô hình kinh tế địa phương vùng bắc yên thành để rèn luyện kĩ năng làm văn thuyết minh lớp 10

MỤC LỤC

NỘI DUNG

TRANG

Phần I: ĐẶT VẤN ĐỀ

3

1. Lí do chọn đề tài

3

2. Mục đích nghiên cứu

4

3.

Phạm vi, đới tượng nghiên cứu

4

3.

Phương pháp nghiên cứu

5

4.

Tính mới của đề tài

5

PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

6

Chương I: Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn

6

Lý luận dạy học gắn với trải nghiệm

6

1.1. Một số khái niệm, thuật ngữ cơ bản

6

1.2. Ý nghĩa của hoạt động trải nghiệm sáng tạo qua môn Ngữ văn

7

1.3. Đặc trưng của văn bản thuyết minh và sự cần thiết tổ chức
hoạt động trải nghiệm để dạy chủ để văn thuyết minh ở lớp 10

7

Cơ sở thực tiễn về hoạt động trải nghiệm các mơ hình kinh tế

8

1.

1.

vùng bắc Yên Thành.
2.1 Thuận lợi

8

2.2. Khó khăn

9

Chương II: Tổ chức hoạt động trải nghiệm các mơ hình kinh tế địa
phương vùng bắc Yên Thành

10

1. Cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm

10

1.1. Quy trình xây dựng chương trình trải nghiệm

10

1.2. Vai trò, nhiệm vụ của giáo viên

11

1.3. Vai trò, nhiệm vụ của học sinh

15

2. Các nội dung của hoạt động trải nghiệm

15

1


2.1

. Chuẩn bị cho hoạt động tham quan, trải nghiệm
2.2. Tiến trình tổ chức hoạt động trải nghiệm các mơ hình kinh tế
2.2.1. Tham quan mơ hình nhà lưới ở Thị Tứ- Xã Tân Thành

15
16

16

2.2.2. Tham quan vườn nguyên liệu và cơ sở sản xuất trà Cà Gai
Leo (trà túi lọc) ở xóm 3 Xã Tân Thành

21

2.2.3. Tham quan mơ hình kinh tế trang trại ni lợn cơng nghệ

24

cao
2.2.4. Viết thu hoạch cá nhân

27

3. Giáo án thực nghiệm

30

4. Kết quả thực nghiệm

47

PHẦN III. KẾT LUẬN

49

1.

Đóng góp của đề tài

49

1.1.

Tính khoa học

49

1.2.

Tính hiệu quả

49

Khả năng nhân rộng của đề tài

50

1.3.
2.

Những kiến nghị, đề xuất
Tài liệu tham khảo

50
52

2


PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐÊ
1.

Lý do chọn đề tài

Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng, ngày

4/11/2013 về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng u cầu
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”; Nghị quyết số 88/2014/QH13, ngày 28/01/2014
của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thơng “Đổi
mới căn bản chất lượng giáo dục theo hướng hỗ trợ phát triển phẩm chất, năng
lực học sinh” đã xác định chuyển đổi mục tiêu giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến
thức sang phát triển năng lực và phẩm chất người học. Để đảm bảo được điều đó,
mỗi giáo viên phải thực hiện thành công việc chuyển từ phương pháp dạy học theo
lối "truyền thụ một chiều" sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện
kĩ năng, hình thành năng lực và phẩm chất của người học. Dạy học theo định
hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh có đặc điểm cơ bản là gắn kết kiến
thức trang bị cho học sinh với giải quyết vấn đề thực tiễn trong bối cảnh sống, sinh
hoạt học tập của học sinh. Các hình thức kiểm tra đánh giá coi trọng mức độ vận
dụng kiến thức vào thực tế của học sinh. Học sinh sẽ thấy kiến thức mà mình
chiếm lĩnh được thực sự có ý nghĩa.
Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể được ban hành kèm theo Thông tư
số 32/2018/TT-BGDĐT, ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục
và Đào tạo đã nhấn mạnh việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm và xem đây là
một bộ phận hữu cơ khơng thể thiếu trong quá trình giáo dục, góp phần thể hiện
các mục tiêu của giáo dục đào tạo - giúp người học làm chủ kiến thức; biết vận
dụng hiệu quả kiến thức vào đời sống và tự học śt đời; có định hướng lựa chọn
3


nghề nghiệp phù hợp; biết xây dựng và phát triển hài hịa các mới quan hệ xã hội;
có cá tính nhân cách và đời sống tâm hồn phong phú; sống có ý nghĩa, đóng góp
tích cực vào sự phát triển của đất nước và nhân loại.
Văn thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống xã

hội, nó có vai trị quan trọng và có tác dụng thiết thực trong việc cung cấp tri thức
thông tin về đặc điểm, tính chất, tác dụng, thành phần... của các sự vật, hiện tượng
trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích. Đây là
một kiểu văn bản khó học nhưng lại là văn bản thơng dụng có phạm vi sử dụng phổ
biến trong đời sống: Mua một đồ dùng trong sinh hoạt như TV, quạt điện, xe máy...
đều phải kèm theo thuyết minh về hướng dẫn sử dụng, bảo quản; cầm một ćn
sách có thể giới thiệu được tác giả, nội dung; đứng trước một danh lam thắng cảnh,
di tích lịch sử có thể giới thiệu được giá trị, ý nghĩa. Tất cả đều thuộc dạng văn bản
thuyết minh. Ở trung học cơ sở (THCS), học sinh đã được học về văn thuyết minh,
hầu hết các em đã nắm được kiến thức về lý thuyết và biết thực hành làm bài văn
thuyết minh. Trong chương trình Ngữ văn lớp 10 hiện hành, các bài văn thuyết
minh có 5 tiết. Đưa văn bản thuyết minh vào trong nhà trường là cung cấp cho học
sinh một kiểu văn bản thơng dụng, rèn lụn kĩ năng trình bày các tri thức, nâng
cao năng lực tư duy, giúp các em vận dụng vào giải quyết các vấn đề thực tiễn
cuộc sớng. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả của việc dạy học văn thuyết minh là một
vấn đề được giáo viên trăn trở tìm tịi. Ở lớp dưới các em đã thuyết minh về một di
tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, tác phẩm văn học...nhưng thuyết minh về một
mơ hình kinh tế là một đới tượng mới của dạng văn bản thuyết minh.
Yên Thành là một vựa lúa của Nghệ An, trong những năm qua nền kinh tế
Yên Thành đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Nét nổi bật là Yên Thành tiếp
tục đẩy mạnh sản xuất theo hướng tăng năng suất, chất lượng cao. Liên kết với các
doanh nghiệp trong việc tiêu thụ sản phẩm cho nơng dân và nhân rộng triển khai
các mơ hình kinh tế có hiệu quả, từng bước phát triển nơng nghiệp ứng dụng cơng
nghệ cao. Các mơ hình ấy có ở nhiều xã trong huyện. Song do Trường THPT Bắc
Yên Thành chúng tơi nằm ở phía bắc hụn n Thành nên chúng tôi chọn xã Tân
Thành là điểm đến để các em hoạt động trải nghiệm. Mặt khác Tân Thành là xã
nông thôn mới kiểu mẫu, trong mấy năm gần đây đã trở thành một điểm sáng phát
4

triển kinh tế của huyện nhà, nơi tập trung rất nhiều mơ hình kinh tế mang hiệu quả
cao như mơ hình kinh tế nhà lưới của anh Trần Duy Trung; mơ hình chăn ni lợn
ứng dụng cơng nghệ cao của anh Trần Q́c Lục; mơ hình sản x́t dược liệu thiên
nhiên cà gai leo thành trà túi lọc của anh Trần Trọng Phi...
Vì những lí do trên chúng tơi đề xuất phương án dạy học qua hoạt động trải
nghiệm để đáp ứng mục tiêu dạy học, nội dung dạy học và phương pháp-KTDH
phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh, gắn dạy học với thực tiễn, văn học với
đời sớng. Từ đó xây dựng đề tài nghiên cứu “Từ trải nghiệm các mơ hình kinh tế
địa phương vùng bắc Yên Thành để rèn luyện kĩ năng làm văn thuyết minh
lớp 10”.
Mục đích nghiên cứu

2.

Từ hoạt động trải nghiệm thực tế để HS thu thập thông tin về đối tượng
thuyết minh, viết đoạn văn, bài văn thuyết minh về đối tượng được trải nghiệm qua
đó củng cớ kiến thức và rèn luyện kĩ năng làm văn thuyết minh; phát triển phẩm
chất và năng lực cho học sinh. Góp phần đổi mới phương pháp dạy học theo định
hướng phát triển năng lực. Đồng thời qua hoạt động trải nghiệm về những mơ hình
kinh tế cụ thể trên địa phương để khơi dậy hứng thú học tập của học sinh, định
hướng nghề nghiệp cho các em ngay khi bước chân vào trường trung học phổ
thông.
3.

Phạm vi, đối tượng nghiên cứu

-

Đề tài được tiến hành nghiên cứu tại cơ sở giáo dục THPT- Trường THPT
Bắc Yên Thành trong lĩnh vực môn Ngữ Văn. Được thực hiện trong nội

dung dạy học chủ đề văn thuyết minh lớp 10

-

Đối tượng học sinh (HS) các lớp 10: 10D1, 10D2, 10D5, 10A1, 10A3.

4.

Phương pháp nghiên cứu

-

Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Nghiên cứu tài liệu về đổi mới phương
pháp dạy học, cơ sở lý luận về dạy học trải nghiệm.

5


-

Phương pháp khảo sát, thống kê: Khảo sát các tài liệu hướng dẫn cách thức
tổ chức các hạt động trải nghiệm và khảo sát, thớng kê các mơ hình kinh tế
trên địa bàn huyện để lựa chọn tổ chức cho học sinh trải nghiệm.

-

Phương pháp điều tra, quan sát: Điều tra quan sát các lớp, nhóm HS thực
hiện nhiệm vụ trong qua trình trải nghiệm, học tập.

-

Phân tích, tổng hợp, qui nạp: Trên cơ sở phân tích cụ thể mục đích, các
bước tiến hành một hoạt động trải nghiệm, điều kiện cụ thể của từng đối
tượng học sinh, người viết lựa chọn những phương pháp nổi bật, tối ưu, phù
hợp với nhu cầu của thực tiễn và tâm sinh lí của các em.

-

Phương pháp thực nghiệm: Sau khi xây dựng đề cương, được sự góp ý, phản
biện của đồng nghiệp trong Tổ chuyên môn, chúng tôi tiến hành thực
nghiệm bằng việc áp dụng cách thức tổ chức hoạt động dạy học gắn với trải
nghiệm thực tế tại một số mô hình kinh tế ở địa phương vùng phía bắc n
Thành cho một số lớp ở khối 10 tại trường chúng tôi năm học 2019 – 2020.
Khi đã thu nhận được những kết quả ban đầu, đến năm học 2020 – 2021,
chúng tôi tiếp tục tiến hành thực nghiệm tại Trường đồng thời nhờ các đồng
nghiệp nhân rộng mơ hình tại các trường THPT khác trong huyện. Kết quả
thực nghiệm là cơ sở để chúng tơi đánh giá tính hiệu quả của sáng kiến kinh
nghiệm này.

5.

Tính mới của đề tài
Được thể hiện trước hết ở nội dung và đối tượng để học sinh khám phá, trải

nghiệm: Một sớ mơ hình kinh tế địa phương vùng phía bắc n Thành như mơ
hình nhà lưới, mơ hình sản x́t ngun liệu cà gai leo, mơ hình trang trại ni lợn
cơng nghệ cao ở xã Tân Thành.
Các nội dung thực hiện hoạt động trải nghiệm mà giáo viên hướng dẫn đều
xuất phát và gắn liền với không gian sống của các em. Những mô hình mà các em
trải nghiệm là những mơ hình chưa được thuyết minh, nguồn tư liệu trong sách

giáo khoa chưa hề có và nguồn tài liệu tham khảo cũng khơng có nhiều.

6


Nội dung dạy học trên lớp và nội dung tiến hành trải nghiệm được diễn ra
trong cùng một khoảng thời gian. Từ đó đảm bảo tính liền mạch giữa kiến thức về
văn thuyết minh đã được học ở THCS và ở chương trình ngữ văn 10, củng cớ, khắc
sâu kiến thức, rèn luyện kĩ năng, vận dụng kiến thức vào thực tiễn và định hướng
nghề nghiệp cho học sinh.
Sáng kiến chưa được công bố ở bất cứ cuộc thi hay tạp chí nào.

7


PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương I: Cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn
1.

Lý luận dạy học gắn với trải nghiệm

1.1 Một số khái niệm, thuật ngữ cơ bản
-

Trải nghiệm
Từ điển tiếng Việt định nghĩa: Trải có nghĩa là “đã từng qua, từng biết, từng

chịu đựng”, còn nghiệm có nghĩa là “kinh qua thực tế nhận thấy điều đó đúng”
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam “trải nghiệm” được diễn giải theo hai
nghĩa. Trải nghiệm theo nghĩa chung nhất “là bất kì một trạng thái có màu sắc xúc

cảm nào được chủ thể cảm nhận, trải qua, đọng lại thành bộ phận (cùng với tri
thức, ý thức…) trong đời sống tâm lí của từng người”. Theo nghĩa hẹp trải nghiệm
“là những tín hiệu bên trong, nhờ đó các sự kiện đang diễn ra đối với cá nhân
được ý thức chuyển thành ý kiến cá nhân, góp phần lựa chọn tự giác các động cơ
cần thiết, điều chỉnh hành vi của cá nhân”.
Vậy trải nghiệm có nghĩa là quá trình chủ thể được trực tiếp tham gia hoạt
động và rút ra những kinh nghiệm cho bản thân, khắc phục những hạn chế thiếu
sót, phát huy nhưng ưu điểm, tích cực đổi mới, có nhiều giải pháp để lần sau đạt
kết quả cao.
-

Sáng tạo
Khái niệm “sáng tạo” được sử dụng đồng nghĩa với nhiều thuật ngữ khác

như: sự sáng tạo, tư duy hay óc sáng tạo…Các thuật ngữ này đều có liên quan đến
một tḥt ngữ gớc Latin “Crear” và mang một nghĩa chung là “sự sản xuất, tạo ra,
sinh ra một cái gì đó mà trước đây chưa hề có, chưa tồn tại”.
Ngồi ra, sáng tạo cũng được hiểu “là tạo ra những giá trị mới về vật chất
hoặc tinh thần. Tìm ra cái mới, cách giải quyết mới, khơng bị gị bó, phụ thuộc vào
cái đã có”. Có thể sáng tạo trong bất kì lĩnh vực nào: khoa học, nghệ thuật, sản
xuất, kĩ thuật, kinh tế, chính trị v.v…
Như vậy, dù quan niệm như thế nào thì sáng tạo chính là việc tạo ra cái mới.
Sáng tạo là tiềm năng có ở mọi người bình thường và được huy động trong từng
8


hồn cảnh sớng cụ thể. Mỗi người khi tạo ra cái mới cho cá nhân, thì sáng tạo đó
được xem xét trên bình diện cá nhân, cịn tạo ra cái mới liên quan đến cả một nền
văn hóa thì sáng tạo đó được xét trên bình diện xã hội.
-

Hoạt động trải nghiệm sáng tạo
Theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới, hoạt động trải

nghiệm sáng tạo bao gồm hoạt động dạy học và các mục tiêu của hoạt động giáo
dục. Vậy khái niệm hoạt động học tập trải nghiệm sáng tạo trong nhà trường phổ
thơng có thể được hiểu là “các hoạt động giáo dục thực tiễn được tiến hành song
song với hoạt động dạy học trong nhà trường. Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là
một bộ phận của q trình giáo dục, được tổ chức ngồi giờ học các mơn văn hóa
trên lớp và có mối quan hệ bổ sung, hỗ trợ cho hoạt động dạy học. Thông qua các
hoạt động thực hành, những việc làm cụ thể và các hành động của học sinh, hoạt
động trải nghiệm sáng tạo sẽ khai thác kinh nghiệm của mỗi cá nhân, tạo cơ hội
cho các em vận dụng một cách tích cực những kiến thức đã học vào thực tế và đưa
ra được những sáng kiến của mình, từ đó phát huy và ni dưỡng tính sáng tạo
của mỗi cá nhân của học sinh”.
Từ khái niệm này cho thấy, so với các hoạt động ngoài giờ lên lớp đang
được tiến hành hiện nay trong trường phổ thơng thì hoạt động trải nghiệm sáng tạo
sẽ phong phú hơn cả về nội dung, phương pháp và hình thức hoạt động
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo có một vai trị quan trọng trong chiến lược
đổi mới căn bản, toàn diện của giáo dục hiện nay. Tuy vậy, không phải giáo viên
nào cũng hướng dẫn học sinh tham gia hoạt động trải nghiệm thành công. Chúng ta
cần phải nắm vững đặc trưng (nét khác biệt) của một hoạt động trải nghiệm sáng
tạo so với những hoạt động dạy học khác. Đó là việc đặt học sinh trong môi trường
học tập đa dạng, học đi đơi với hành, học từ chính hành động của bản thân, học
trong nhà trường gắn liền với giải quyết các vấn đề thực tiễn đời sống cộng đồng.
Trong hoạt động học tập này, các em vừa là người tham gia,vừa là người kiến thiết,
tổ chức hoạt động cho chính mình bằng chính sự trải nghiệm của bản thân. Nói
cách khác, khi đặt trong môi trường trải nghiệm và sáng tạo, mỗi học sinh sẽ có
điều kiện phát huy tính tích cực, tự chủ của mình. Bởi con người thường bộc lộ
9

tính sáng tạo trong hành vi của mình thơng qua các hoạt động. Điều này phù hợp
với chủ trương đổi mới chương trình giáo dục và sách giáo khoa theo định hướng
phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh hiện nay.
1.2. Ý nghĩa của hoạt động trải nghiệm sáng tạo qua môn Ngữ văn
Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo qua môn Ngữ văn là một trong những
biện pháp tạo ra các môi trường khác nhau để học sinh được quan sát, suy nghĩ và
trải nghiệm tham gia vào các hoạt động thực tiễn. Qua đó khuyến khích, động viên
và tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh tích cực nghiên cứu, khơi nguồn cho sự
sáng tạo, tìm ra những giải pháp mới, những cái mới trên nền tảng vận dụng những
cái đã có và những cái đã được trải nghiệm trong thực tiễn cuộc sống, biến ý tưởng
thành hiện thực…từ đó hình thành những phẩm chất và kĩ năng sống, phát triển
năng lực chủ thể của học sinh. Học từ trải nghiệm và bằng trải nghiệm mang lại
hiệu quả cao, phù hợp với xu thế phát triển của giáo dục và đào tạo trong thời kì
hội nhập và q́c tế hóa.
1.3. Đặc trưng của văn bản thuyết minh và sự cần thiết tổ chức hoạt động trải
nghiệm để dạy chủ để văn thuyết minh ở lớp 10
Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản cung cấp tri thức khách quan, xác thực,
hữu ích về một sự vật, hiện tượng thuộc tự nhiên xã hội, con người. Khác với văn
tự sự vì khơng có sự việc diễn biến, khác với văn miêu tả vì khơng địi hỏi tái hiện
hình ảnh một cách cụ thể, khác với văn nghị ḷn vì khơng phải là lý lẽ lập ḷn mà
văn thuyết minh cốt làm cho người ta hiểu về đặc điểm, tính chất, cấu tạo nguyên
lí, quy luật, cách thức... là kiểu văn bản riêng có ý nghĩa quan trọng trong đời sống
mà các văn bản khác không thay thế được.
Ở chương trình trung học cơ sở (THCS), học sinh đã được học về văn thuyết
minh như: tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh; phương pháp thuyết minh; cách
làm bài văn thuyết minh; thuyết minh về một đồ dùng; thuyết minh về một thể loại
văn học; thuyết minh về một phương pháp; thuyết minh về một danh lam thắng
cảnh; viết đoạn văn trong văn bản thuyết minh. Chương trình THPT ở lớp 10, học

sinh tiếp tục được tìm hiểu sâu hơn về văn thuyết minh: các hình thức kết cấu văn

10


bản thuyết minh; lập dàn ý bài văn thuyết minh; tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn
bản thuyết minh; phương pháp thuyết minh và luyện viết đoạn văn thuyết minh.
Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong nhiều lĩnh vực đời
sống xã hội và học sinh đã được học ở THCS nên đã có kiến thức nền về văn
thuyết minh. Trên cơ sở kiến thức nền đó, có thể tổ chức cho học sinh trải nghiệm
thực tế về các đối tượng cần thuyết minh để các em chủ động tìm hiểu tri thức mới
mẻ, thu thập, xử lí thơng tin viết bài văn thuyết minh một cách chuẩn xác và hấp
dẫn nhất. Điều đó sẽ tạo được sự hứng thú cho học sinh trong học tập, khích lệ các
em sử dụng kiểu văn bản thuyết minh vào các tình h́ng cụ thể, thích hợp trong
đời sớng hàng ngày. Vì thế tổ chức hoạt động trải nghiệm là một hình thức phù
hợp, cần thiết để dạy học văn bản thuyết minh.
Chọn hoạt động trải nghiệm các mơ hình kinh tế địa phương vùng bắc Yên
Thành để thuyết minh về một mơ hình kinh tế, chúng tơi khơng chỉ đem đến một
đối tượng thuyết minh mới, củng cố, rèn luyện kĩ năng làm văn thuyết minh mà
còn định hướng học sinh vào tìm hiểu một phần thực tế đời sớng xã hội,con người
và có một cái nhìn rộng mở về sự phát triển kinh tế của địa phương. Đó là những
hiểu biết quan trọng, làm cơ sở để các em đánh giá, lựa chọn định hướng nghề
nghiệp cho bản thân trong tương lai.
2.

Cơ sở thực tiễn về hoạt động trải nghiệm các mơ hình kinh tế vùng bắc
n Thành .

2.1 Thuận lợi
Chuyển mình với sự đổi mới căn bản toàn diện của nền giáo dục trong

những năm qua, Ban Giám hiệu trường chúng tôi luôn quan tâm đẩy mạnh nâng
cao việc dạy và học nhằm phát triển năng lực và phẩm chất của người học. Trong
đó đặc biệt chú trọng các hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh ở tất cả các
khối, các tổ chuyên môn với nhiều hình thức như tổ chức tham quan, dã ngoại,
thành lập các câu lạc bộ, tổ chức các buổi ngoại khóa ...Thời gian gần đây trên địa
bàn Yên Thành, trường chúng tôi đã tổ chức được nhiều hoạt động sáng tạo như
tham quan các di tích lịch sử cách mạng, nhà máy sản xuất sữa TH True Milk....
Các hoạt động thực tiễn này là cơ sở để chúng tôi rút kinh nghiệm, đưa ra những
giải pháp phù hợp với đặc thù đề tài của mình.

11


Trong quá trình giảng dạy tại trường, bản thân giáo viên đã được Tổ chuyên
môn tổ chức học tập bài bản, khoa học, có chất lượng các nội dung tập huấn
chuyên đề đổi mới phương pháp của Sở GD&ĐT Nghệ An. Các thành viên trong
tổ góp ý, đánh giá giờ dạy thẳng thắn, chân thành, cầu tiến. Đồng nghiệp luôn có
những trao đổi bổ ích về chun mơn trực tiếp hoặc trên Mail, trên trang Facebook
riêng của Tổ chuyên môn. Bản thân tôi tâm huyết và nỗ lực áp dụng các phương
pháp dạy học mới, đặc biệt chú trọng tổ chức hoạt động trải nghiệm như sân khấu
hóa tác phẩm văn học, chuyển thể tác phẩm văn học tôi yêu...Ban chuyên môn của
nhà trường cũng đã tổ chức thao giảng, hội thảo đổi mới phương pháp dạy học,
trong đó lần nào cũng có tiết dạy Ngữ Văn.
Năm 2017 tập sách tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho các môn học
trong trường THCS đã ra đời. Cuốn sách cũng nêu những vấn đề chung về hoạt
động trải nghiệm sáng tạo trong các môn học đồng thời cũng đã thiết kế một sớ chủ
đề ở các mơn. Nhìn chung đó là những chủ đề về hoạt động trải nghiệm sáng tạo
được thiết kế chu đáo, phù hợp với những yêu cầu về kiến thức, kĩ năng, thái độ,
phẩm chất và năng lực cho đối tượng học sinh lớp 6, 7, 8, 9. Không chỉ thế, trên
mạng Internet, nhiều nhà nghiên cứu cũng đã có bài viết sâu sắc về hoạt động trải

nghiệm sáng tạo ví dụ như Các dạng thức của hoạt động trải nghiệm sáng tạo

trong dạy học Ngữ văn trung học phổ thông của Ths.Lê Khánh Tùng đại học Sư
phạm Huế in trên trang www.khoanguvandhsphue.org. Đó là những tài liệu quý báu
để người viết học hỏi, tham khảo.
Tân Thành một vùng đất bán sơn địa ở phía bắc hụn n Thành là nơi tập
trung nhiều mơ hình kinh tế mới mang lại hiệu quả cao. Vì thế khi thực hiện đề tài
này các em học sinh có điều kiện thuận lợi để tham quan, khám phá trải nghiệm về
nhiều mơ hình kinh tế sử dụng cơng nghệ cao cùng một lúc, rút ngắn được khoảng
cách, thời gian đi lại. Từ hoạt động trải nghiệm thực tế các em có thể giới thiệu,
quảng bá cho tất cả mọi người được biết về thế mạnh, tiềm lực kinh tế của quê
hương. Đồng thời bộc lộ niệm tự hào về quê hương, niềm khao khát được lập
nghiệp trên mảnh đất mình sinh ra.
2.2 Khó khăn
12


Bên cạnh những thuận lợi khi thực hiện đề tài này, chúng tơi đã gặp một sớ
khó khăn, trước hết là tình trạng học sinh ngại, chán học văn. Những giờ học văn,
nhất là phân mơn Làm văn vì thế mà nhiều lúc trở nên khiên cưỡng: học trò uể oải,
thụ động, giáo viên độc thoại trên bục giảng. Vì vậy, khi giao nhiệm vụ học tập cho
học sinh, nhiều em tỏ ra không hứng thú như những môn học các em lựa chọn.
Mặt khác, các học sinh vùng phía bắc hụn n Thành phần lớn sinh sớng
trong gia đình kinh tế cịn nhiều khó khăn, ngồi giờ học ở trường ít được tham gia
các hoạt động trải nghiệm thực tế, ít được tham quan dã ngoại. Các em có thể tiếp
thu nhanh tri thức từ sách vở nhưng còn thiếu nhiều kĩ năng sớng. Thực tế đó nhắc
nhở chúng tơi cần có những giải pháp để kết nới các em với đời sống xã hội, nhất
là cuộc sống xung quanh, đưa văn học gắn liền với thực tiễn đời sống và phục vụ
trực tiếp đời sống.
Hạ tầng giao thông chưa được đầu tư nhiều nên đường đi vào các mơ hình

kinh tế cịn gặp khó khăn. Nhất là khi tham quan mơ hình trang trại ni lợn ứng
dụng cơng nghệ cao theo quy trình khép kín vì các trang trại thường được đặt ở nơi
xa dân cư như một “bí mật quân sự”. Để tiếp cận được trang trại phải qua nhiều
quy trình kiểm tra nghiêm ngặt và hạn chế người ngồi tiếp xúc.
Thời gian, điều kiện, kinh phí để tổ chức các hoạt động trải nghiệm trong
năm học rất khó bớ trí và cịn hạn chế. Vì thế chúng tơi phải đầu tư thời gian, cơng
sức, kinh phí để phối hợp với các bộ phận chức năng của nhà trường xây dựng kế
hoạch

tổ chức hoạt động trải nghiệm tại các mơ hình kinh tế trên địa bàn Tân

Thành (phía bắc n Thành) có hiệu quả.
Mặc dù trong những năm qua hoạt động trải nghiệm đã được quan tâm và
khơng cịn là một hoạt động mới trong dạy học, nhưng nội dung đề tài chúng tôi
đặt ra khá mới mẻ. Đó chính là nội dung và đới tượng trải nghiệm cũng như cách
thức khai thác và giải pháp tiếp cận với các mơ hình kinh tế ở địa phương khơng có
nhiều tài liệu tham khảo.
Từ những tḥn lợi và khó khăn trên, chúng tơi đã đề x́t cách thức và một
số nội dung, giải pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh tại cơ
sở giáo dục của mình.
13


Chương II: Tổ chức hoạt động trải nghiệm các mô hình kinh tế địa
phương vùng bắc Yên Thành
1. Cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm
Được sự thống nhất cao của ban chuyên môn nhà trường, tổ Văn - Ngoại
ngữ chúng tôi tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh bằng các hoạt
động ngoài giờ lên lớp với sự hướng dẫn cụ thể của giáo viên (GV) bộ mơn trực
tiếp phụ trách lớp học.

1.1.

Quy trình xây dựng chương trình trải nghiệm

14


Để hoạt động trải nghiệm trong dạy học nói chung, dạy học ngữ văn nói
riêng đạt hiệu quả tớt, giáo viên cần phải lựa chọn nội dung, cần xác định địa
điểm và thời gian tổ chức phù hợp (tốt nhất là những địa điểm gần với trường
học), cần có sự chuẩn bị chu đáo về nội dung, hình thức, cách thức tổ chức tiến
hành, chủ động, linh hoạt, vận dụng nhuần nhuyễn các phương pháp dạy học, biện
pháp sư phạm phù hợp, đồng thời theo dõi, đánh giá kết quả hoạt động trải
nghiệm của học sinh có thể bằng nhiều hình thức khác nhau. Quy trình thiết kế

hoạt và tổ chức động trải nghiệm trong dạy học cần thực hiện các bước sau:

1.2.

Vai trò, nhiệm vụ của giáo viên

Trong hoạt động này, vai trò của giáo viên và học sinh được thể hiện rõ ràng.
Cụ thể, giáo viên là người khởi xướng cũng là người kết thúc hoạt động. Nghĩa là
giáo viên là người đề xuất nhiệm vụ dựa trên mục tiêu của bài học và đối tượng
15


học sinh cụ thể, giáo viên cũng là người sẽ đánh giá về các mặt kiến thức, kĩ năng,
mà người học đạt được thông qua hoạt động.
Với chủ đề ‘‘Thuyết minh về các mơ hình kinh tế địa phương vùng bắc

Yên Thành” chúng tôi yêu cầu học sinh thực hiện nhiệm vụ: Vận dụng được
những kiến thức về văn thuyết minh để thuyết minh, giới thiệu được các mơ hình
kinh tế ở địa phương vùng bắc Yên Thành. Biết sử dụng văn bản thuyết minh để
thuyết minh các lĩnh vực trong cuộc sống. Từ thực tiễn trải nghiệm để củng cố,
khắc sâu được các kiến thức cơ bản về văn thuyết minh như: Kết cấu văn bản
thuyết minh, lập dàn ý bài văn thuyết minh, tóm tắt văn bản thuyết minh, phương
pháp thuyết minh, tính chuẩn xác và hấp dẫn của văn bản thuyết minh.
- Trước buổi trải nghiệm một tuần, giáo viên liên hệ với chủ các cơ sở kinh
tế cần trải nghiệm ở địa phương, trình bày mục đích dạy học của mình, đề x́t
được tạo điều kiện giúp đỡ trong quá trình triển khai hoạt động trải nghiệm sáng
tạo như mở cửa và giới thiệu, cung cấp các thơng tin về mơ hình nhà lưới, trang
trại, cơ sở sản xuất, vườn nguyên liệu để học sinh được tham quan trải nghiệm,
biết được, hiểu được về đối tượng mà các em sẽ thuyết minh.
- Giáo viên cần xác định rõ những tài liệu nên hướng dẫn học sinh tập trung
tìm hiểu, phù hợp với mục đích, u cầu đề ra.
- Giao nhiệm vụ cho học sinh: Giáo viên nêu rõ nhiệm vụ, phân nhóm thực
hiện. Sĩ sớ lớp học thường 37 đến 43 học sinh, giáo viên chia làm 3 nhóm đặt tên
nhóm (Ước mơ, Khát vọng, Lập nghiệp) chú ý sự cân bằng giữa các nhóm về giới
tính, năng lực, đặc biệt là những hạt nhân nổi bật về khả năng thuyết trình, cử ra
các nhóm trưởng. Cùng với điều đó, giáo viên yêu cầu thời gian hồn thành (2
tuần sau trải nghiệm), cơng bớ địa điểm, thời gian dự kiến báo cáo sản phẩm. Để
thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ, giáo viên cũng đề ra những phương tiện mà các
em cần chuẩn bị.
- Giáo viên chuẩn bị mẫu phiếu học tập, phiếu thu thập thông tin, phiếu tiêu
chí đánh giá cá nhân, nhóm và bài tập thu hoạch sau khi kết thúc hoạt động, các
câu hỏi trắc nghiệm, phiếu khảo sát.
16


●

Phiếu học tập tìm hiểu về văn thuyết minh

Khái

Các hình

Cách lập

Tính chuẩn

Phương

Tóm tắt văn

niệm

thức cấu của

dàn ý bài

xác và hấp

pháp

bản thuyết

văn bản

văn bản

văn thuyết

dẫn của văn

thuyết

minh?

thuyết

thuyết

minh?

thuyết

minh?

minh?

minh?

●

minh?

Phiếu thu thập thông tin: Chủ đề: Thuyết minh về các mơ hình kinh tế
ở vùng bắc n Thành

Học sinh: .........................................
Tên mơ hình kinh tế

●

Lớp:..........

Những hiểu biết về mơ hình kinh tế

Phiếu đánh giá cá nhân trong nhóm

Tên thành viên nhóm

Rất tích cực

Mức độ đóng góp
Tích cực
Chưa tích cực

17


●

Phiếu đánh giá mức độ hồn thành của nhóm

Mức độ hồn thành nhiệm vụ
Tên nhóm

Xuất sắc

Tốt

Hồn

Chưa hồn thành

thành

●

Bài thu hoạch: Ấn tượng sâu sắc của em sau hoạt động trải nghiệm
các mơ hình kinh tế địa phương vùng bắc n Thành? Qua hoạt
động đó em có định hướng gì cho nghề nghiệp của mình trong
tương lai?

- Hướng dẫn các em thực hiện nhiệm vụ học tập: Theo dõi các em trong quá
trình thực hiện hoạt động nhằm điều chỉnh kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng thu
thập và xử lí thông tin, xây dựng đề cương để thực hiện sản phẩm. Đặc biệt, trước
khi các em báo cáo sản phẩm trước tập thể, giáo viên xem xét, có thể giúp các em
chỉnh sửa để sản phẩm có chất lượng hồn thiện hơn.
- Thực hiện nhiệm vụ đánh giá: Là một hoạt động có tầm quan trọng đặc
biệt, giúp học sinh nhận ra ưu điểm, khuyết điểm trong bài thuyết minh của mình
và khắc sâu kiến thức, kĩ năng, phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh. Đây là
khâu thẩm định sản phẩm của học sinh, để giáo viên đưa ra những nhận xét về các
phương diện kiến thức, kĩ năng mà các em thu nhận được trong quá trình trải
nghiệm. Giáo viên cần có tiêu chí rõ ràng phù hợp. Với chủ đề này, bài thuyết minh
cần trình bày bố cục rõ ràng, mạch lạc, sử dụng kết cấu phù hợp, chuẩn xác và hấp
dẫn; lời thuyết minh âm lượng vừa đủ, gây ấn tượng tốt với người nghe. Lựa chọn
hình thức phù hợp: Có thể thuyết minh bằng video; kết hợp thuyết minh qua video

cùng sơ đồ tóm tắt bài thuyết minh; thuyết minh trình bày qua giấy A0; hoặc kết
hợp bài thuyết minh với hình ảnh trình chiếu powerpoint. Khi đánh giá cần chú ý
đánh giá cả quá trình học sinh tham gia hoạt động.
18


* Tiêu chí đánh giá sản phẩm video: Bài thuyết minh của các nhóm.
u cầu
Điểm

10- 9

8-7

7-6

6-5

Nội dung

Hình thức

- Giới thiệu được nội dung
chính của bài thuyết minh đến
độc giả
- Đảm bảo thơng tin đầy đủ
chính xác.
- Nội dung súc tích, hấp dẫn
phù hợp.
- Ngôn ngữ dễ hiểu, gây được

hứng thú cho người đọc.
- Giới thiệu được nội dung
chính của bài thuyết minh đến
độc giả
- Đảm bảo thơng tin đầy đủ
chính xác.
- Nội dung súc tích, phù hợp. - Ngơn ngữ dể hiểu.

- Bớ cục rõ ràng, đầy đủ, thu
hút.
- Hình thức kết cấu, phương
pháp thuyết minh phù hợp.
- Hình ảnh minh họa đẹp,
phong phú phù hợp với nội
dung thuyết minh.
- Khơng sai lỗi chính tả.

- Giới thiệu được nội dung
chính của bài thuyết minh đến
độc giả
- Đảm bảo thông tin đầy đủ
chính xác.
- Nội dung cịn rườm rà,
khơng hấp dẫn.
- Ngơn ngữ chưa chọn lọc gây
khó hiểu.
- Giới thiệu được nội dung
chính của bài thuyết minh đến
độc giả
- Đảm bảo thơng tin khá đầy

đủ.
- Nội dung cịn sơ sài.
- Ngơn ngữ: Sử dụng nhiều từ
không phù hợp.

- Bố cục đầy đủ, các phần rõ
ràng.
- Hình thức kết cấu, phương
pháp thuyết minh phù hợp
nhưng chưa phong phú.
- Hình ảnh minh họa phù hợp
- Cịn sai chính tả.

- Bớ cục rõ ràng, đầy đủ.
- Hình thức kết cấu, phương
pháp thuyết minh phù hợp.
- Hình ảnh minh họa phù hợp
với nội dung.
- Khơng sai lỗi chính tả.

- Bớ cục đầy đủ, các phần rõ
ràng.
- Hình thức kết cấu, phương
pháp thuyết minh phù hợp
nhưng chưa phong phú.
- Hình ảnh minh họa chưa phù
hợp với lời thuyết minh.
- Cịn sai chính tả.

19

1.2

Vai trò, nhiệm vụ của học sinh
Học sinh là chủ thể của hoạt động học tập. Các em phải tự trải nghiệm trong

thực tiễn bằng nhiều hình thức khác nhau (khám phá tìm hiểu trực tiếp các mơ hình
kinh tế ở địa phương, gặp gỡ với các chủ mơ hình, người trực tiếp quản lí mơ hình,
cơ sở sản x́t...) thu thập thông tin từ nhiều kênh (từ chủ các mơ hình kinh tế, từ
đời sớng, sách vở, báo chí, mạng internet...) kết hợp với kinh nghiệm của bản thân
để giải quyết nhiệm vụ được giao. Mỗi học sinh, mỗi nhóm cần hồn thành phiếu
học tập, phiếu thu thập thơng tin nhanh chóng kịp thời.
Các nhóm HS phải gửi video, bài thuyết minh bằng file word hoặc
powerpoint cho giáo viên đúng thời gian quy định (2 tuần sau trải nghiệm).
Trong quá trình hoạt động, các em bồi dưỡng được phẩm chất chủ yếu: tự
hào, yêu quý về quê hương mình, có trách nhiệm với bản thân, gia đình, q
hương... Các em rèn luyện được những năng lực đặc thù: đọc, viết, nói, nghe; năng
lực chung như: tự chủ tự học; giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề...
Chính các em cũng sẽ là người báo cáo kết quả hoạt động theo nhiệm vụ
được giao sau khi quá trình trải nghiệm kết thúc trước tập thể lớp. Đồng thời hoạt
động dạy học này coi trọng tính trải nghiệm nên sự đánh giá có ý nghĩa nhất khơng
phải là điểm sớ của thầy cơ mà chính các em học sinh sẽ tự đánh giá được các năng
lực, kiến thức của bản thân và của bạn mình thu nhận được sau khi kết thúc hoạt
động.
2.

Các nội dung của hoạt động trải nghiệm
2.1. Chuẩn bị cho hoạt động tham quan, trải nghiệm
Đây là bước quan trọng và cần thiết để hoạt động tham quan diễn ra một

cách thuận lợi. Sau khi thảo luận và thớng nhất trong nhóm tổ chun mơn, được
sự nhất trí của hội cha mẹ học sinh, giáo viên lên kế hoạch từ đầu năm học, lựa
chọn địa điểm tham quan trải nghiệm các mơ hình kinh tế địa phương ở Xã Tân
Thành gồm: Mơ hình nhà lưới của anh Trần Duy Trung; mơ hình sản x́t dược
liệu thiên nhiên cà gai leo của anh Trần Trọng Phi và mô hình trang trại ni lợn
ứng dụng cơng nghệ cao của ông Trần Quốc Lục.
20


- Xác định mục tiêu của hoạt động trải nghiệm: Học sinh cần đạt được các kết
quả về Kiến thức – Kĩ năng – Thái độ
Kiến thức
-

-

Kĩ năng

Quan sát được trực

-

Rèn luyện: Kĩ năng

Thái độ
-

Rèn

luyện

tính

quan sinh động tại

quan sát; kĩ năng thu

nghiêm túc trong học

các mơ hình kinh tế;

thập, xử lí thơng tin;

tập, lao động;

Thu nhận được tri

kĩ năng vận dụng các

thức

quan,

kiến thức liên mơn

các mới quan hệ xã

chính xác về mơ hình

đã học để tổng hợp;

hội.

được trải nghiệm

kĩ năng thuyết trình...

khách

-

Mạnh dạn hơn trong

- Liên hệ với chủ các mơ hình kinh tế để tổ chức đưa học sinh đến tham quan.
- Phổ biến mục đích, yêu cầu của hoạt động trải nghiệm:
Để thu được kết quả cao, trước khi học sinh tiến hành tham quan, giáo viên phổ
biến rõ cho học sinh mục đích, yêu cầu của buổi tham quan. Những yêu cầu quan
trọng của học sinh trong buổi tham quan là:
+ Phải có ý thức giữ trật tự, giữ gìn vệ sinh mơi trường, bảo vệ các tài sản của các
chủ mơ hình, tn thủ các quy định của cơ sở sản xuất đề ra.
+ Không được tự ý bỏ đồn, bỏ nhóm đi nơi khác.
+ Mọi việc phát sinh phải thông qua người điều hành và được người điều hành
đồng ý mới thực hiện.
+ Cần ghi chép những sớ liệu, tài liệu do người quản lí cung cấp, hoặc những ghi
chú ở các tư liệu được trình bày khi tự tìm hiểu.
+ Phải có bài thu hoạch sau khi tham quan trải nghiệm.
+ Những cá nhân tự ý làm trái các quy định phải tự chịu trách nhiệm và hình phạt
của giáo viên, của nhà trường.
- Dự kiến thời gian tham quan: một ngày cho cả 3 mơ hình.

- u cầu học sinh chuẩn bị:
+ Giấy bút, máy ảnh, máy ghi âm…
21


+ Tìm hiểu một sớ thơng tin về các mơ hình trên Internet hoặc tài liệu tham khảo.
+ Tự túc về nước uống, tư trang, phương tiện đi lại…
2.2. Tiến trình tổ chức hoạt động trải nghiệm các mơ hình kinh tế
2.2.1. Tham quan mơ hình nhà lưới ở Thị Tứ- Xã Tân Thành
Đến tham quan mơ hình nhà lưới (nhà màng) của anh Trần Duy Trung ở thị
tứ Tân Thành, chúng tôi được anh cho biết: Cuối năm 2017, được sự giúp đỡ của
chính quyền địa phương và nguồn vốn hỗ trợ 100 triệu của UBND huyện Yên
Thành, anh đã mạnh dạn đầu tư cải tạo vùng đất ở cánh đồng Triều Cảnh xây dựng
mơ hình trồng rau nhà lưới bằng phương pháp thủy canh với tổng giá trị đầu tư trên
1,7 tỷ đồng. Hiện tại vùng đất quy hoạch xây dựng 3 nhà lưới với diện tích
4000m2. Trong đó chia làm 4 khu vực: Trồng cây giớng; rau thủy canh; trồng hoa;
dưa lưới.
Mơ hình nhà lưới của anh Trần Duy Trung là dạng nhà có kết cấu khung sắt
mái vòm, bao xung quanh các loại lưới. Mái được làm bằng chất liệu ni lông, chịu
nhiệt và chịu lực tốt, xung quanh bao bởi màng lưới nhựa. Nhà lưới của anh được
đầu tư hiện đại, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất như lắp đặp hệ thống tưới
nhỏ giọt, phun sương; gắn liền các thiết bị thông như cài đặt các thông số ánh sáng,
nhiệt độ giúp cho cây trồng phát triển nhanh. Mơ hình nhà lưới có rất nhiều ưu
điểm: Nhà lưới sẽ hạn chế được tối đa sâu bệnh, chống rủi ro do thời thiết khắc
nghiệt và cho năng suất cao, chất lượng tốt. Nhưng bên cạnh đó mơ hình sản x́t,
trồng trọt trong nhà lưới địi hỏi chi phí đầu tư ban đầu lớn.
Trong xu thế hội nhập, đòi hỏi người sản xuất rau - quả cần phải thay đổi tư
duy: sản xuất theo hướng an toàn, nhằm cạnh tranh lành mạnh trên thị trường và
mang đến những sản phẩm “an toàn, chất lượng” cho người tiêu dùng. Trong xu
thế đó thì mơ hình nhà lưới của anh Trần Duy Trung là một trong những mơ hình

hoạt động sản x́t đem lại hiệu quả kinh tế cao, đáp ứng được nhu cầu của người
tiêu dùng. Hàng năm trừ chi phí đầu tư, giớng, nhân cơng mơ hình nhà lưới đã cho
thu lãi từ 300-400 triệu đồng/ năm.
Đến trải nghiệm thực tế tại mơ hình của anh Trần Duy Trung, các em không
chỉ biết - thấy- nghe mà mục đích của chúng tơi qua trải nghiệm này là các em phải
22


vận dụng được những kiến thức đã học về văn thuyết minh để giới thiệu được cho
tất cả mọi người về nhà lưới - một mơ hình kinh tế đang được rất nhiều người quan
tâm, đặc biệt giới trẻ khi bước chân vào con đường khởi nghiệp. Góp phần thiết
thực giúp cho các em sớm có định hướng nghề nghiệp cho tương lai.

23


24


25