skkn một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân mơn vẽ theo mẫu

MỤC LỤC
NỢI DUNG
Trang
I. PHẦN MỞ ĐẦU
I.1. Lý do chọn đề tài
I.2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài
I.3. Đối tượng nghiên cứu
I.4. Phạm vi nghiên cứu
I.5. Phương pháp nghiên cứu
II. PHẦN NỘI DUNG
II.1. Cơ sở lí luận
II.2. Thực trạng
II.3. Giải pháp biện pháp
II.4. Kết quả
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
III.1. Kết luận
III.2. Kiến nghị

GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

2
2
3
3
3
3
4

7
26
29
29

1

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

I. PHẦN MỞ ĐẦU
I.1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục phổ cấp tiểu học với chương trình mới, các mơn nói chung và mơn
Mĩ thuật nói riêng được xây dựng một cách hợp lý, khoa học, đáp ứng mục tiêu
đào tạo và được đông đảo giáo viên, học sinh đón nhận một cách hào hứng, phù
hợp với xu thế hội nhập. Trong đó, phân mơn vẽ theo mẫu có vị trí hết sức quan
trọng. Vẽ theo mẫu giúp học sinh nắm được đặc điểm, hình dáng, cấu trúc của đồ
vật thông qua việc so sánh, phân tích tổng hợp khái quát. Học sinh được rèn luyện
kỹ năng miêu tả đồ vật bằng đường nét, hình khối, đậm nhạt, màu sắc. Kiến thức
và kỹ năng của vẽ theo mẫu hỗ trợ rất nhiều cho các phân môn khác như : Kiến
thức, kỹ năng sắp xếp bố cục, vẽ hình, tỉ lệ, tương quan đậm nhạt, màu sắc, không
gian, ánh sáng được vận dụng trong các phân mơn vẽ tranh, trang trí.
Vẽ theo mẫu nhằm trang bị, cung cấp cho học sinh một số kiến thức, kĩ năng
cơ bản về nghệ thuật tạo hình. Trên cơ sở những kĩ năng cơ bản đó, người học
Mĩ thuật nói chung, học sinh Tiểu học nói riêng có khả năng cảm thụ vẻ đẹp của
đồ

vật, hình thành ở học sinh biểu tượng trọn vẹn về đồ vật ( hình dáng, cấu trúc, chất
liệu, màu sắc). Những biểu tượng đó là cơ sở hết sức cần thiết cho sự phát triển
khả năng sáng tạo ở các phân môn khác….
Trong giảng dạy khơng ít giáo viên cịn băn khoăn về cách thức hướng dẫn cách vẽ
theo mẫu để học sinh nắm bắt được cách vẽ và vẽ bài tự tin, thoải mái, sắp xếp
hình phù hợp với khn khổ giấy vẽ với bố cục đẹp, đậm nhạt hài hòa. Tạo được
sự hứng thú cho học sinh với những bài vẽ theo mẫu, tạo được khơng khí lớp học
thoải mái, nhẹ nhàng, đưa ra được đồ dùng trực quan hợp lí, ấn tượng, bám sát nội
dung bài vẽ. Học sinh cảm được bố cục, đường nét, hình khối, ánh sáng màu sắc,
có khả năng thể hiện cảm xúc của mình về thế giới xung quanh. Tuy nhiên. Đây là
một nội dung hoàn toàn mới mẻ đối với giáo viên. Trong khi đó, sách giáo viên và
Vở tập vẽ chỉ cung cấp cho giáo viên một số kiến thức sơ đẳng về cách hướng dẫn
vẽ tranh chung chung nên một số giáo viên còn lúng túng, gặp nhiều vướng mắc.
Là một giáo viên dạy chun bộ mơn Mĩ thuật, trong q trình giảng dạy tôi luôn
trăn trở làm thế nào để khi lên lớp, giáo viên có đủ khả năng tổ chức cho học sinh
học tập, nắm bắt cách vẽ theo mẫu và thực hành một cách thấu đáo những nội dung
nói trên. Nhận thức được vai trị của phân mơn vẽ theo mẫu cũng thấy được những
thực trạng, tồn tại trong việc giảng dạy phân môn này ở lớp 3, Với mong muốn
nâng cao chất lượng, hiệu quả trong công tác giảng dạy phân môn vẽ theo mẫu tôi
mạnh dạn đưa ra đề tài : “Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân
môn vẽ theo mẫu”.
I.2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài
Mục tiêu : Để học sinh học Mĩ thuật ngồi hứng thú ra cịn có khả năng biểu hiện
cái đẹp và cảm thụ cái đẹp.
Nhằm trang bị, cung cấp cho học sinh một số kiến thức, kĩ năng cơ bản về nghệ
thuật tạo hình.
Học sinh có khả năng cảm thụ vẻ đẹp của đồ vật, hình thành ở học sinh biểu tượng
trọn vẹn về đồ vật (hình dáng, cấu trúc, chất liệu, màu sắc)
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

2

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân mơn vẽ theo mẫu

Phân biệt được hình dáng, đặc điểm của mẫu, nắm được các bước theo mẫu và vẽ
được mẫu thật theo cách nhìn, cách nghĩ, cách cảm thụ của học sinh.
Phát triển năng lực tư duy trong học tập, trong sinh hoạt Mĩ thuật, tiếp cận với
thực tế xung quanh.
Yêu mến và cảm nhận những hình ảnh màu sắc trong vẽ theo mẫu, góp phần động
viên học sinh phát huy tính chủ động.
Nhiệm vụ : Tìm giải pháp nâng cao chất lượng về vẽ theo mẫu ở lớp 3 cấp Tiểu
học.
I.3. Đối tượng nghiên cứu
Học sinh khối lớp 3 (năm học 2013 – 2014) của trường TH Krông Ana.
I.4. Phạm vi nghiên cứu
Các bài vẽ theo mẫu của chương trình lớp 3
Kĩ năng vẽ theo mẫu của học sinh
I.5. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu tài liệu
Điều tra thực trạng
Phương pháp quan sát
Phương pháp thảo luận
Phương pháp thực nghiệm

II. PHẦN NỢI DUNG
II.1. Cơ sở lí luận
Vẽ theo mẫu ở tiểu học là một phân môn quan trọng, phân môn này tạo nên ý thức
quan sát để cảm nhận cái đẹp, cái mĩ của sự vật hiện tượng. Đó sẽ là một trong
những kiến thức ban đầu quan trọng của chương trình Mĩ thuật tiểu học, và từ đây,
sẽ dần hình thành các kĩ năng cần thiết để giúp học sinh hoàn thành được các bài
tập theo chương trình và vận dụng những kiến thức ấy vào học tập, sinh họat hàng
ngày. Kiến thức vẽ theo mẫu ở tiểu học, cũng như các phân môn khác của bộ mơn
Mĩ thuật đều được thiết kế theo chương trình đồng tâm từ dễ đến khó, đó khơng
phải là những mẫu vẽ, bài vẽ địi hỏi trình độ cao siêu mà được bắt đầu từ cách vẽ
những nét thẳng, nét cong (đối với lớp 1), vẽ theo mẫu với các vật mẫu đơn giản
như cái mũ, giỏ xách....(đối với lớp 2). Đến lớp 3, các mẫu vẽ có nhiều chi tiết hơn
và bước đầu yêu cầu về bố cục, cách vẽ đậm nhạt bằng chì đen hoặc bằng màu.
Đồng thời, việc vẽ theo mẫu ở lớp 3 làm nền tảng cho việc vẽ các mẫu phức tạp
hơn ở các lớp sau.
Học vẽ theo mẫu học sinh được quan sát mẫu thực và nhận xét mẫu để rồi mô
phỏng lại mẫu một cách tương đối giống thực. Tức là học sinh sẽ hình thành được
kiến thức cơ bản của mơn Mĩ thuật qua phân môn vẽ theo mẫu này. Học sinh sẽ vẽ
theo một phương pháp cụ thể, đơn giản. Đó là vẽ hình chung trước (tổng thể mẫu),
sau rồi mới vẽ chi tiết (các bộ phận nhỏ), và quy trình vẽ này đều được vận dụng
trong tất cả các phân môn của bộ mơn Mĩ thuật. Nói như vậy để thấy rằng vẽ theo
mẫu sẽ tạo được thói quen cơ bản cho học sinh, đó là vẽ từ phần chung trước, phần

GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

3

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

riêng sau ; vẽ phần chính trước, phần phụ sau ; vẽ đơn giản trước, chi tiết sau ; vẽ
nét thẳng trước, nét cong sau và vẽ mảng chính trước, mảng phụ sau.
Nói tóm lại vẽ theo mẫu có thể là “kim chỉ nam” cho các phân mơn cịn lại
của bộ mơn Mĩ thuật. Và đây sẽ là kiến thức cơ bản để học sinh tiếp tục khám phá
và làm chủ cái đẹp trong chương trình Mĩ thuật đồng tâm ở các cấp cao hơn, đặc
biệt là biết vận dụng cái đẹp vào cuộc sống hằng ngày.
II.2. Thực trạng
Là một giáo viên dạy chuyên phụ trách bộ môn Mĩ thuật, tôi rất quan tâm và luôn
trăn trở đến chất lượng dạy phân môn vẽ theo mẫu, đặc biệt là vẽ theo mẫu với học
sinh lớp 3. Nhận thấy được việc dạy vẽ theo mẫu bằng phương pháp mới sẽ nâng
cao được chất lượng của các bài vẽ theo mẫu. Tuy nhiên, việc giảng dạy vẽ theo
mẫu đối vói học sinh lớp 3 vẫn cịn những thuận lợi và khó khăn sau:
a) Thuận lợi, khó khăn
* Thuận lợi :
Các bài học môn Mĩ thuật ở lớp 3 đã được sắp xếp theo cấu trúc đồng tâm, kiến
thức ở các bài học đã được tìm hiểu ở các lớp trước. Các bài vẽ được lặp lại và
nâng cao dần ở mỗi dạng bài và phát triển đi lên ở các bài sau, các dạng bài phát
triển từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.
Trường học được sự đầu tư về cơ sở vật chất, cơ sở hạ tầng, thúc đẩy sự phát triển
toàn diện về mọi mặt của học sinh. Lãnh đạo đơn vị luôn khuyến khích, tạo điều
kiện cho giáo viên trong việc thiết kế, cải tạo đồ dùng dạy học trong quá trình
giảng dạy.
Đa số học sinh được sự quan tâm của gia đình, đầu tư tương đối đầy đủ các cơng
cụ, phương tiện để học môn Mĩ thuật. Đa số các em học sinh u thích mơn học,

có ý thức học tập và làm bài tốt. Vì thế, cũng rất thuận lợi cho giáo viên trong việc
chú trọng bồi dưỡng thêm một số kĩ năng giúp các em có khả năng vẽ tốt hơn.
* Khó khăn :
Về hệ thống tài liệu : Chưa có sách tham khảo và sách giáo khoa đối với môn này
ở lớp 3, hầu hết giáo viên chỉ sử dụng theo sách giáo viên và vở tập vẽ của học
sinh, mà nội dung hướng dẫn trong sách giáo viên lại khá chung chung khiến giáo
viên khó khăn trong việc mở rộng, tìm tịi các phương pháp mới.
Về phía nhà trường : Khơng có phịng học mơn Mĩ thuật riêng, đồ dùng dạy học
còn nghèo nàn, chưa phong phú, vật mẫu, tranh minh họa hỗ trợ cho bài dạy cịn
thiếu.
Về phía giáo viên : Mất nhiều thời gian chuẩn bị đồ dùng giảng dạy, tốn nhiều kinh
phí cho việc sưu tầm mẫu vẽ, vật mẫu của giáo viên chưa đầy đủ gây nhàm chán
cho học sinh và hiệu quả tiết học chưa cao.
Về phía học sinh
+ Một số học sinh vẫn coi giờ học Mĩ thuật là giờ giải trí, là thời gian được chơi
sau nhiều tiết học căng thẳng, và vẫn chưa có ý thức chuẩn bị tốt bài từ nhà (quan
sát mẫu ở nhà và chuẩn bị mẫu mang lên lớp).
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

4

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

+ Trong hoạt động quan sát, nhận xét học sinh thường chưa chú trọng đến việc
quan sát mẫu, một số em muốn vẽ ngay nên vẽ trong khi giáo viên đang hướng dẫn
qua sát mẫu và hướng dẫn vẽ mẫu.
+ Học sinh thường vẽ theo trí nhớ, chưa quan sát mẫu khi vẽ nên vẽ chưa đúng
theo vị trí quan sát.
+ Học sinh cịn có nhiều bài vẽ lấy lệ, thường vẽ tự do, không chú ý tới các bước
giáo viên hướng dẫn.
+ Chất lượng một số bài vẽ chưa đồng đều : Cách sắp xếp hình chưa phù hợp, sao
chép một cách máy móc, rập khn ; Nhiều bài hình nhỏ, chưa rõ đậm nhạt và
chưa thể hiện được cảm xúc khi vẽ.
b) Thành công, hạn chế
* Thành công :
Đa số học sinh đã nắm được cách vẽ theo mẫu, chất lượng bài vẽ của học sinh
được nâng lên, cách thể hiện bố cục, độ đậm nhạt chặt chẽ hơn lôi cuốn được
người xem.
Qua quan sát vật mẫu và vẽ theo mẫu, học sinh đã có được ý thức quan sát sự vật,
hiện tượng, tuy chưa cảm nhận hết được cái đẹp, cái mĩ nhưng đã bước đầu hình
thành óc nhìn nhận của các em về việc sắp xếp, bố trí, hình dáng, đặc điểm của các
đồ vật trong cuộc sống.
* Hạn chế :
Vẫn cịn tình trạng học sinh chỉ nhìn vào mẫu hoặc tranh mẫu để vẽ, khơng theo
quy trình, các bước mà giáo viên hướng dẫn nên tranh vẽ chưa mang tính chất “vẽ
theo mẫu”, tỉ lệ chưa cân xứng so với mẫu.
Do học sinh tiểu học chưa vượt ra khỏi vở ô ly, do đó khi vẽ trên vở mĩ thuật, học
sinh thường thấy trống trải bởi trang giấy trắng lại rộng, nên các em thường vẽ
hình rất nhỏ, lệch so với trang giấy khiến bố cục của bài vẽ không cân đối với trang
giấy
Giáo viên đơi lúc khó chuẩn bị đủ được nhiều mẫu vẽ cho các nhóm, dẫn tới học
sinh khó quan sát. Đồng thời, sau khi hướng dẫn cách vẽ xong thì chưa kiểm tra,
hướng dẫn được hết các cá nhân kịp thời trong quá trình thực hành về vấn đề góc

nhìn, phương pháp vẽ, tỉ lệ …
c) Mặt mạnh, mặt yếu
* Mặt mạnh :
Nhờ vào việ học tốt phân môn vẽ theo mẫu, học sinh đã nắm được phương pháp vẽ
căn bản như : Vẽ hình chung trước (tổng thể mẫu), sau rồi mới vẽ chi tiết (các bộ
phận nhỏ), hình thành được kiến thức cơ bản của mơn Mĩ thuật và có thể áp dụng
hiệu quả cho việc học các phân môn khác.
* Mặt yếu :
Do phân mơn vẽ theo mẫu là khó và kiến thức khá phức tạp; do tâm lí lứa tuổi nên
khả năng tập trung của học sinh chưa cao. Các em khó hệ thống được các phần cần
nắm khi giáo viên hướng dẫn cách vẽ dẫn đến khi thực hành học sinh đơi lúc cịn
qn một số bước như quan sát để so sánh mẫu, nhấn đậm, lấy sáng... Đặc biệt, ở
dạng bài khó như vẽ mẫu có hai vật mẫu thì học sinh thường quên xác định tương
quan về tỉ lệ của hai vật mẫu khi thực hành.
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

5

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

d) Nguyên nhân
Bên cạnh thành công trên, nguyên nhân dẫn đến một vài hạn chế, yếu kém khi thực
hiện đề tài này là vì:

+ Phân môn vẽ theo mẫu khá khô khan, số học sinh có sở thích vẽ theo mẫu chưa
nhiều, vốn về đậm nhạt, tỉ lệ của các em cịn ít, khả năng vận dụng các yêu cầu, các
hoạt động … còn chậm.
+ Một số học sinh chưa thật chú ý và quan tâm cần thiết đến phần giáo viên hướng
dẫn quan sát và phân tích mẫu dẫn đến khó thực hiện bài vẽ theo mẫu.
e) Phân tích và đánh giá những vấn đề của thực trạng
Những vấn đề tồn tại, hạn chế trong phân môn vẽ theo mẫu lớp 3 cần phải được
khắc phục sớm và được củng cố qua từng bài học, qua đó mới làm nền tảng kiến
thức, kỹ năng để học sinh vẽ tốt các phân môn khác và cho việc học vẽ ở các lớp
sau. Việc chuẩn bị mẫu vẽ của giáo viên và học sinh là hết sức quan trọng. Ngoài
ra, phương pháp giảng dạy cần được đổi mới cho phù hợp, phát huy được năng lực,
kỹ năng của học sinh, qua đó học sinh vẽ được những bức tranh đảm bảo yêu cầu
về đường nét, độ đậm nhạt, chia tỉ lệ…giúp các em đạt được kết quả cao trong học
tập.
Qua môn vẽ, cũng cần phát huy trí tưởng tượng sáng tạo, làm giàu cảm xúc thẩm
mĩ cho học sinh trên cơ sở cung cấp kiến thức và rèn kĩ năng cơ bản. Học sinh sẽ
cảm thụ được vẻ đẹp của các sự vật, cuộc sống xung quanh và tác phẩm Mĩ thuật
thông qua ngôn ngữ của hội họa là bố cục, đường nét, hình khối, ánh sáng màu sắc,
có khả năng thể hiện cảm xúc của mình về thế giới xung quanh. Đồng thời, qua
đây hình thành phẩm chất đạo đức, nhân cách cho học sinh : Biết quan sát, so sánh,
đánh giá đồ vật ; tính tỉ mỉ, cẩn thận ; biết đánh giá về kết quả làm việc của bản
thân…
Mặt khác, hiện nay nhu cầu tiến tới cái đẹp ngày càng cao, các em biết nhận xét,
bình chọn những tiêu chí cho cái đẹp, thế nào là đẹp phù hợp với cá nhân... Chính
vì thế, môn Mĩ thuật là môn hỗ trợ cho nhu cầu tất yếu của các em trong cuộc
sống, từ đây khơi gợi cho các em những lựa chọn đúng trong học tập và thực tế
trong sinh hoạt hàng ngày, cho mai sau.
Từ những thực trạng trên, tôi đưa ra một số kinh nghiệm của bản thân đã thực hiện
trong thời gian qua, phần nào đó đã cải thiện được chất lượng học tập của phân
môn này.

II.3. Giải pháp biện pháp
a/ Mục tiêu của giải pháp thực hiện
Chỉ ra phương pháp giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn Vẽ theo mẫu.
Giúp học sinh vẽ hình tự tin, thoải mái, sắp xếp hình phù hợp với khn khổ
giấy vẽ với bố cục đẹp, đậm nhạt hài hịa.
Biết sử dụng ngơn ngữ của hội họa là bố cục, đường nét, hình khối, ánh sáng màu
sắc, có khả năng thể hiện cảm xúc của mình về thế giới xung quanh.
Rèn cho học sinh có thói quen ln quan tâm đến các sự vật quanh mình, tìm hiểu
các sự vật ln đi từ tổng quát đến chi tiết.
Nhằm phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu vẽ theo mẫu.

GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

6

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân mơn vẽ theo mẫu

Tăng cường tính hợp tác, học hỏi lẫn nhau trong quá trình học tập của học
sinh.
b/ Nội dung thực hiện các biện pháp
b.1. Giáo viên thiết kế bài giảng, chuẩn bị đồ dùng dạy học.
Cả giáo viên và học sinh đều phải có sự chuẩn bị chu đáo cho một bài học. Mọi
yếu tố của bài được chuẩn bị tốt thì tiết dạy sẽ hiệu quả, thành công, ngược lại nếu

không chuẩn bị tốt sẽ lúng túng mất thời gian và không hiệu quả.
b.1.1. Sự chuẩn bị đối với giáo viên.
Giáo viên cần chủ động chuẩn bị hai nội dung cụ thể đó là : Đồ dùng dạy học và
chuẩn bị phương pháp giảng dạy
Chuẩn bị đồ dùng dạy học :
Để dạy tiết học vẽ theo mẫu cần phải chú ý nhiều tới đồ dùng dạy học và phương
pháp sử dụng đồ dùng dạy học. Bởi vì, dạy vẽ theo mẫu là dạy trên những gì hiện
diện một cách rõ ràng trước học sinh. Học sinh phải được quan sát một cách cụ thể
về hình dáng, đậm nhạt, màu sắc, đường nét, bố cục và tương quan vật mẫu (đối
với bài hai mẫu).
Việc sử dụng phương pháp trực quan là đặc thù trong dạy Mĩ thuật. Vì học sinh
phải quan sát, nhận xét thì mới hình thành được khái niệm. Hơn thế vẽ theo mẫu
lại phải trực quan cụ thể, thực tế.
Giáo viên cần chuẩn bị mẫu đẹp, đa dạng, phù hợp với nội dung, mục đích của bài
học, mẫu phải gần gũi với cuộc sống thường ngày. Mẫu vẽ đẹp thể hiện ở hình
dáng, cấu trúc, các bộ phận (chi tiết) có đậm, có nhạt và việc chọn được mẫu vẽ
đẹp sẽ gây hứng thú cho học sinh học tập, tạo điều kiện cho các em cảm thụ và vẽ
có hiệu quả. Nếu là mẫu có 2 đồ vật trở lên cần chú ý về tương quan tỷ lệ : Tránh
đồ vật cao to quá so với đồ vật nhỏ thấp quá, hoặc hai vật có hình dáng và tỷ lệ
tương đương nhau. Về tương quan đậm nhạt : Tránh các đồ vật có độ đậm nhạt
tương phản quá hay mờ nhạt quá trong cùng một mẫu vẽ.
Giáo viên chuẩn bị đủ mẫu theo đơn vị bài và căn cứ theo thực tế của từng bài để
chuẩn bị nhiều mẫu cho học sinh họat động theo nhóm, tổ hoặc cũng có thể yêu
cầu học sinh cùng chuẩn bị mẫu, chuẩn bị mẫu riêng ở nhà mang đi.
Ví dụ : Bài 3, lớp 3 : “Vẽ quả”, Trong lớp học có từ 30 em trở lên ngồi trong một
phòng học bàn ghế kê sát nhau theo một hướng lên bảng, nếu bày mẫu một quả
trên bảng thì những học sinh ngồi cuối lớp hoặc bàn dưới sẽ không thể thấy rõ
được mẫu, như vậy sẽ vô hiệu khi giáo viên hướng dẫn quan sát nhận xét. Ở bài
này do quả nhỏ, quan sát khó cho nên giáo viên có thể chuẩn bị 3, 4 mẫu và bày
mẫu theo nhóm, theo tổ giúp học sinh quan sát và vẽ hiệu quả hơn. Hay với bài 11

lớp 3 : “Vẽ cành lá” ngoài việc giáo viên chuẩn bị một số mẫu cành lá phục vụ cho
hoạt động quan sát, nhận xét thì cần yêu cầu học sinh chuẩn bị mẫu cành lá riêng.
Vì cành lá nhỏ, cần đặt gần thì khi vẽ mới quan sát kĩ và vẽ chi tiết được.
Giáo viên cần chuẩn bị thêm một số mẫu tương tự, hoặc mẫu đối lập với mẫu chính
thức để học sinh so sánh, nhận xét nhanh chóng và dễ dàng hơn.
Ví dụ : Ở bài 7 lớp 3 “vẽ cái chai”, ngoài vệc chuẩn bị một mẫu chính thức thì giáo
viên cần chuẩn bị thêm một số chai cũng có hình dáng khác để học sinh so sánh,
tìm được đặc điểm riêng của mẫu cái chai chính thức.
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

7

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

Giáo viên phải chuẩn bị cho khả năng thị phạm tốt bởi vì, học sinh rất thích khi
giáo viên minh họa bảng đẹp. Chuẩn bị tốt khả năng này bài giảng của giáo viên sẽ
rất hấp dẫn và đạt hiệu quả cao. Khi giáo viên giảng tới cách vẽ phần nào thì minh
họa ngay bước đó đồng thời bám sát hình với mẫu thực, việc đó sẽ giúp học sinh
dần hình thành ý thức một cách có hệ thống.
Chú trọng việc chuẩn bị dụng cụ để bày mẫu như : Giá để mẫu, khăn trải ; Chuẩn
bị chỗ ngồi cho học sinh, nếu có điều kiện thì kê bàn theo cữ U để tất cả các học
sinh đều được quan sát mẫu dễ dàng ; chuẩn bị cho hướng ánh sáng chiếu một
chiều vào mẫu.

Cần chuẩn bị những tranh quy trình các bước hướng dẫn cách vẽ cụ thể, một số
hình vẽ về cách sắp xếp mẫu, sắp xếp khung hình chung đẹp và chưa đẹp. Tất cả
đều thể hiện to, rõ ràng trên giấy khổ lớn có gắn nam châm lá phía sau để học sinh
dễ quan sát, dễ gắn lên bảng. Ngoài ra giáo viên chuẩn bị đầy đủ đồ cùng cho phần
trò chơi, các phần hướng dẫn riêng biệt về quan sát hay hướng dẫn cách sắp xếp
hình...Việc chuẩn bị này giúp giáo viên thao tác các bước trên bảng rất linh họat,
tiết kiệm được nhiều thời gian, giáo viên không bị lúng túng.
Chuẩn bị trực quan tốt giúp học sinh hình thành khái niệm mẫu vẽ một cách nhanh
nhất, đơn giản nhất, hiệu quả nhất.
Chuẩn bị phương pháp giảng dạy :
Chuẩn bị và kết hợp linh hoạt các phương pháp như : Phương pháp trực quan ;
phương pháp so sánh ; gợi mở ; vấn đáp và luyện tập để phù hợp với bài giảng, gắn
liền với thực tiễn. Để phương pháp của mình chuẩn bị có hiệu quả thì giáo viên cần
dự kiến được các tình huống dạy học.
Đối với học sinh tiểu học, cần dạy cho các em phương pháp quan sát đối tượng
(rèn luyện tri giác, thị giác) và thể hiện đối tượng (rèn luyện kỹ năng thể hiện),
đồng thời giáo dục thẩm mỹ cho học sinh. Dạy vẽ theo mẫu có quy trình chung, cụ
thể là cách quan sát nhận xét mẫu thật, cách tiến hành bài vẽ. Các bài đầu cần dạy
kỹ để học sinh nắm được những yêu cầu chung, rèn luyện thói quen học tập.
Những bài tiếp theo chỉ nêu đặc điểm của mẫu, còn phần lớn thời gian dành cho
thực hành. Học sinh tự quan sát và vẽ theo cách nhìn, cách nghĩ và cảm thụ của
riêng mình dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Không áp đặt hay bắt buộc các em vẽ
theo một khuôn mẫu. Để giúp học sinh vẽ theo mẫu tốt, bước đầu cần hình thành
cho các em thói quen quan sát tinh tế, biết cách phân tích vật mẫu, biết sử dụng
cách dựng hình cơ bản và vẽ đậm nhạt.
Cần phải đơn giản hoá những cụm từ mang tính chun mơn tối thiểu như “bố
cục”, “khung hình”, “khung hình chung”, “tỉ lệ”. Giải thích căn kẽ để học sinh làm
quen và dần hiểu qua các hoạt động theo hệ thống các bài để tạo thành thói quen
cho học sinh. Có thể chuẩn bị theo những gợi ý sau : “Bố cục” nên giải thích đơn
giản đó là sự sắp xếp hình vẽ vào trang giấy, bố cục đẹp là sự sắp xếp hình vẽ cân

đối, bố cục lệch, xấu là sự sắp xếp hình vẽ trên trang giấy chưa hợp lý ; Tỷ lệ ta có
thể hiểu đơn giản là chiều cao so với chiều ngang, xem các chiều này hơn kém
nhau bao nhiêu lần, từ đó giữ được tỷ lệ chuẩn của mẫu khi vẽ sẽ không bị sai lệch.
Ví dụ : Mẫu vẽ cái bình đựng nước có tỷ lệ chiều cao bằng hai lần chiều ngang,
như vậy hình vẽ có to bằng bao nhiêu đi nữa thì chúng ta vẫn phải hướng dẫn học
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

8

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

sinh vẽ chiều cao của cái bình đựng nước bằng hai lần chiều ngang, có như vậy
hình vẽ mới cân đối, cái bình đựng nước sẽ không bị thấp quá hay không bị cao
quá hay chúng ta nói là “tỷ lệ” của bài vẽ cân đối
Tương tự như vậy, “khung hình” là hình vẽ bên ngoài của vật mẫu, hiểu đơn giản,
cụ thể như một khối hộp nằm ngồi bao kín vật mẫu tạo thành một khung hình bao
quanh.
Ví dụ : Lớp 3, bài 11 “Vẽ cành lá”. Khi hướng dẫn về phần khung hình, giáo viên
giải thích : “khung hình” là hình vẽ bên ngoài của cành lá, hiểu đơn giản, cụ thể
như một khối hộp nằm ngồi bao kín vật mẫu tạo thành một khung hình bao quanh.
Đến bài 18 “Vẽ lọ và hoa” giáo viên chỉ vào khung hình hỏi : “Ta gọi hình vẽ bên
ngồi của cái lọ này là gì?”. Khi học bài 23 “vẽ cái bình đựng nước” giáo viên chỉ
cần hỏi “Khung hình của mẫu bình đựng nước này là hình gì” lúc đó học sinh sẽ

hiểu và trả lời ngay được. Như vậy giáo viên đã tạo cho học sinh được khái niệm
về các từ mang tính chuyên môn đặc biệt thường được dùng ở các lớp sau.
Giáo viên khơng địi hỏi, khơng bắt buộc tất cả học sinh làm bài như nhau và tuân
thủ một cách máy móc, rập khn theo cái chung. Học sinh tuy vẽ cùng một mẫu
nhưng sản phẩm sẽ rất khác nhau về nét, về hình, về mầu, về cách bố cục, cách
nhìn, cách hiểu, cách cảm nhận của mỗi học sinh khác nhau sẽ tạo ra những sản
phẩm có nhiều vẻ khác nhau. Vì thế dạy học Mĩ thuật nói chung và dạy vẽ theo
mẫu nói riêng khơng đơn giản là dạy và học kĩ thuật vẽ mà còn phải kết hợp với
dạy và học cảm thụ thế giới quan xung quanh. Bắt buộc, gò ép học sinh trong học
Mĩ thuật sẽ dẫn đến khuôn mẫu, đồng điệu.
Phương pháp giảng dạy của giáo viên cần phát huy được tính tích cực, sự độc lập
suy nghĩ, tìm tịi, sáng tạo của học sinh. Đây cũng là tư tưởng chủ đạo của phương
pháp dạy học Mĩ thuật nói chung và daỵ vẽ theo mẫu nói riêng. Kết quả cuối cùng
của việc dạy là kiến thức phải đến với người học. Hơn nữa, học sinh phải là người
chủ động tiếp nhận kiến thức. Vì thế giáo viên không chỉ quan tâm đến phương
pháp dạy của giáo viên mà còn phải chú ý tới phương pháp học của học sinh. Do
đó, khi Dạy-Học vẽ theo mẫu giáo viên còn cần phải chú ý những đặc điểm sau :
+ Tạo được khơng khí học tập tốt để học sinh háo hức chờ đón bài học.
+ Tạo điều kiện cho học sinh suy nghĩ, tìm tịi những vấn đề mà giáo viên giảng
giải.
+ Tổ chức bài học sao cho học sinh tham gia vào quá trình nhận thức một cách tự
giác.
+ Động viên khích lệ nhằm giúp học sinh làm bài bằng khả năng và cảm xúc riêng.
Để chuẩn bị phương pháp dạy học tốt thì việc sắp xếp, tổ chức giờ dạy thông qua
giáo án, qua kế họach giảng dạy tiết vẽ theo mẫu đó một cách rõ ràng, cụ thể là cần
thiết. Các bài vẽ theo mẫu ở lớp 3 đã được sắp xếp theo cấu trúc đồng tâm nên khi
chuẩn bị giáo án giáo viên xác định mục tiêu của từng bài dạy cụ thể theo mạch nội
dung cao dần theo chương trình để hướng dẫn cho học sinh nắm bắt kiến thức một
cách có hệ thống.
Ví dụ : Bài 3 “vẽ quả”, bài 7 “vẽ cái chai”, bài 11 “vẽ cành lá”, bài 18 “vẽ lọ hoa”

thì việc quan sát, nhận xét mẫu khá đơn giản vì vậy giáo viên cần xây dựng kế
họach giảng dạy ngoài việc hướng dẫn để học sinh nắm về đặc điểm của mẫu và
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

9

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân mơn vẽ theo mẫu

cách vẽ thì giáo viên đi sâu vào giới thiệu về khung hình, đậm nhạt, rồi giới thiệu
thêm về vẽ màu đậm nhạt có pha màu đối với học sinh có năng khiếu. Ở một số bài
có mẫu phức tạp, nhiều chi tiết hơn như bài 23 “vẽ cái bình đựng nước”, bài 30
“Vẽ cái ấm pha trà” giáo viên xây dựng mục tiêu của bài học đi sâu vào so sánh
tương quan các bộ phận. Riêng với bài 27 “vẽ lọ hoa và quả” là bài vẽ mẫu có hai
vật mẫu, các kiến thức khác đã được cung cấp, học sinh hiểu rõ ở các bài trước
giúp tiết kiệm được thời gian và lúc này giáo viên tập trung vào hướng dẫn cho học
sinh hiểu kiến thức mới về khung hình chung và tương quan về tỉ lệ, đậm nhạt giữa
hai vật mẫu.
Giảng dạy theo phương pháp “Thầy chủ đạo – trò chủ động”, lấy học sinh làm
trung tâm và thầy giáo là người hướng dẫn cũng được thể hiện rõ trên giáo án. Mọi
họat động của giáo viên mang tính chất gợi mở, cũng như vậy mọi họat động tích
cực của học sinh được lập kế họach theo từng bước của tiến trình giảng dạy. Và
đặc biệt giáo viên cần chú ý tới phần minh họa bảng cũng cần được thể hiện rõ
trong giáo án theo một cột riêng

b.1.2. Sự chuẩn bị đối với học sinh.
Học sinh cần chuẩn bị tốt điều kiện để tham gia vào tiết học một cách tích cực và
hiệu quả như sau :
+ Học sinh cần xem bài trước để tìm hiểu mẫu ở nhà hoặc mẫu tương tự, sẽ tạo
được thói quen chủ động cho học sinh. Cũng có những bài, ngồi việc quan sát
mẫu trước ở nhà, học sinh cần chuẩn bị mẫu cá nhân để giờ thực hành học sinh làm
việc một cách độc lập. Việc chuẩn bị này giúp học sinh tư duy nhanh hơn, so sánh
dễ dàng hơn và đặc biệt tiếp thu bài cũng nhanh hơn.
+ Việc chuẩn bị đồ dùng học tập cũng là một yếu tố rất cần thiết đối với học sinh.
Chuẩn bị được đồ dùng học tập tức là đã góp một phần lớn vào hiệu quả của giờ
dạy. Nếu học sinh khơng có vở dẫn tới khơng làm bài hoặc làm lấy lệ và nếu thiếu
màu, hoặc bút chì thì các em sẽ chờ để mượn của bạn khác dẫn đến lớp học sẽ rất
mất trật tự và ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng tiết dạy.
Việc chuẩn bị tốt của thầy và của trò cho bài học vẽ theo mẫu sẽ đem lại hiệu quả
cao cho tiết học và khắc phục được cách Dạy-Học cũ và lạc hậu.
b.2. Hướng dẫn học sinh quan sát, nhận xét mẫu
Hầu hết các mẫu vẽ ở lớp 3 đều là những hình vẽ đơn giản, giáo viên giới thiệu
mẫu và hướng dẫn quan sát, so sánh tối đa từ 5 7 phút thì địi hỏi lời giảng của
giáo viên cần cô đọng, dễ hiểu và phải thực tế.
Bày mẫu :
- Để học sinh chủ động hơn trong việc quan sát và nắm bắt kiến thức. Trong các
bài vẽ theo mẫu giáo viên cho học sinh tự chọn và bày mẫu rồi cho lớp tự nhận xét.
Sau đó giáo viên nhận xét, có thể sắp xếp lại mẫu và chỉ ra được như thế nào là sắp
xếp đẹp để học sinh khắc sâu và hiểu được vẻ đẹp trong nghệ thuật sắp xếp.
- Đối với vẽ theo mẫu, việc đặt mẫu vẽ có ý nghĩa quan trọng đến bố cục bài vẽ
đẹp hay xấu. Hiểu được điều đó, khi đặt mẫu vẽ, giáo viên cần chú ý :
+ Không nên đặt xa quá so với tầm nhìn của học sinh, nếu là mẫu nhỏ thì nên
chuẩn bị nhiều mẫu để học sinh vẽ theo nhóm. Khơng nên đặt mẫu cao q so với

GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

10

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân mơn vẽ theo mẫu

tầm nhìn của học sinh mà phải đặt duới tầm nhìn một chút để học sinh thấy đuợc
mặt trên của mẫu
Với mẫu có 2 đồ vật trở lên :
+ Không nên đặt các đồ vật thẳng hàng ngang, nên đặt đồ vật sao cho có xa, có gần
để tạo khơng gian.
+ Khơng nên đặt hai đồ vật sát nhau để chúng tạo nên những đuờng nét trùng nhau
không đẹp.
+ Không nên đặt hai đồ vật chính giữa nhau, làm cho bố cục bài vẽ khó đẹp. +
Không nên đặt đồ vật này che khuất đúng một nửa của đồ vật kia, nên đặt chúng
che khuất nhau hoặc cách xa nhau vừa phải.
- Giáo viên cần phải biết cách đặt mẫu như ở trên để có bố cục đẹp mắt, phù hợp.
Tuy nhiên khi nhận xét và chỉ ra cách sắp xếp mẫu giáo viên không nhất thiết phải
truyền tải hết những cách sắp xếp đó cho học sinh. Khi học sinh đặt mẫu chưa đẹp,
giáo viên chỉ nhận xét và chỉ ra chỗ chưa đẹp và sắp xếp lại nhằm giúp học sinh
định hướng và dần hình thành cho học sinh về bố cục, thẩm mĩ.
Giáo viên nên đặt nhiều mẫu gống nhau để học sinh quan sát theo nhóm. Khi học
sinh quan sát theo nhóm, học sinh sẽ nhận xét, so sánh mẫu rất hiệu quả, khắc phục
được việc học sinh không quan sát mẫu, nói chuyện và đùa nghịch. Nhưng cái lớn

nhất đạt được là học sinh đều nhận xét mẫu.
Phương pháp dạy quan sát mẫu :
Việc hướng dẫn của giáo viên dạy vẽ theo mẫu cần rất cụ thể vì tâm lí lứa tuổi học
sinh tiểu học, các em chỉ nhận thức vấn đề từ cảm tính, nhìn thấy thực tế. Vì lý do
này, giáo viên cần hình tượng, cụ thể hố mẫu vẽ thành những hình học, những nét
vẽ đơn giản, có tên, cụ thể và dễ mơ phỏng.
Ví dụ : Vẽ cái chai trước hết phải hướng dẫn học sinh vẽ một hình học giống cái
chai, như hình chữ nhật. Do đó để vẽ được hình cái chai cần phải vẽ hình chữ nhật
trước.
Đối với học sinh lớp 3, các em còn nhỏ, khái niệm về Mĩ thuật còn hạn chế nhiều,
nên giáo viên cần hướng dẫn học sinh so sánh mẫu ngồi bằng lời ra cịn bằng cả
hành động (động tác).
Ví dụ : Khi hướng dẫn các em quan sát để tìm ra hình chung của mẫu giống hình
gì. Nếu giáo viên chỉ sử dụng câu hỏi không, buộc học sinh phải hình dung khó
hơn, lâu hơn, nhưng nếu giáo viên hỏi xong rồi dùng thước kẻ chặn hai chiều, theo
chiều ngang và chiều dọc. Lúc đó học sinh sẽ được cụ thể hố hình chung của mẫu
là hình học gì? Bằng phương pháp này học sinh sẽ nhận xét nhanh hơn và hiệu quả
hơn, tỷ lệ hình dễ chuẩn xác hơn.
Khi đặt câu hỏi quan sát cần sử dụng những cụm từ ít chun mơn mà sử dụng
những cụm từ đơn giản nhưng dễ hiểu
Căn cứ vào thực tế cùng phương pháp giảng dạy cải tiến đối với phân mơn vẽ theo
mẫu, tơi đưa ra một số ví dụ áp dụng nội dung đổi mới cho vấn đề hướng dẫn quan
sát nhận xét:
Ví dụ : Bài 27 lớp 3 : “Vẽ lọ hoa và quả”, mục tiêu đặt ra ở bài này là học sinh tập
quan sát, so sánh, ước lượng tỷ lệ hai mẫu để tìm ra vị trí, kích thước các bộ phận

GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

11

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

của mẫu và biết cách vẽ mẫu có 2 vật mẫu. Riêng về kĩ năng yêu cầu học sinh vẽ
được gần đúng mẫu (diễn tả được đặc điểm, tỷ lệ chính của mẫu).
+ Trước khi vào phần hướng dẫn học sinh quan sát nhận xét, giáo viên đặt câu hỏi :
Mẫu hơm nay vẽ có gì khác với mọi khi?. Mục đích để học sinh hiểu được đây là
một mẫu khó, địi hỏi học bài cần tập trung cao, có tư duy so sánh, tạo khơng khí
thích tìm tịi, khám phá của học sinh, và gây chú ý cho học sinh đối với mẫu bày
phía trước.
+ Quan sát khung hình chung : Giáo viên nên chuẩn bị ba miếng bìa được đục lỗ
có chiều rộng khác nhau để thể hiện khung hình chung của hai vật mẫu ở ba hướng
vị trí quan sát khác nhau. Khi giáo viên cụ thể hoá bằng cách đục lỗ miếng bìa thì
học sinh nhận xét hình rất nhanh và so sánh rất tốt bởi vì, trẻ ở tiểu học thường
cảm nhận trực quan là chính. Nếu chúng ta hướng dẫn học sinh bằng cách chỉ vào
mẫu và yêu cầu học sinh so sánh, cho biết hình chung e rằng học sinh ước lượng,
tính tốn rất khó. Việc đục lỗ miếng bìa làm đơn giản ở chỗ học sinh sẽ chỉ nhìn
thấy một lỗ thủng mà trong nó (phía sau) chứa chọn vẹn mẫu vẽ, đương nhiên khái
niệm về khung hình chung hình thành rất nhanh.
+ Quan sát khung hình riêng : Phần khung hình riêng học sinh đã nắm được khi
học vẽ theo mẫu ở lớp 2, nhưng ở bài này lại có tới 2 khung hình riêng, học sinh sẽ
dễ bị lúng túng khi vẽ bởi không biết đặt vị trí các khung hình đó như thế nào. Vì
vậy tơi chuẩn bị hai miếng bìa : Khi cho học sinh quan sát và nêu khung hình riêng
của từng vật mẫu xong tơi đưa lần lượt từng tờ bìa lên để mơ phỏng khung hình

của từng mẫu.
+ Quan sát vị trí của các vật mẫu : Đặt câu hỏi cho 3 học sinh ở 3 vị trí khác nhau
về “Ở vị trí em ngồi, quả nằm bên phải, trái hay ở giữa lọ hoa?”. Sau khi học sinh
lần lượt nêu theo từng vị trí, giáo viên tổ chức cho học sinh đại diện ở 3 nhóm vị
trí khác nhau lên. Mỗi em gắn 2 tờ bìa chỉ khung hình riêng của vật mẫu lên tấm
bìa thể hiện khung hình chung ở vị trí mình ngồi nhìn thấy. Hoạt động này đã giúp
học sinh cùng tham gia nên các em rất chú ý quan sát, từ đó các em dễ dàng hiểu rõ
về vị trí của các vật mẫu. Ở phương pháp này mục đích cho học sinh nhận ra mẫu
vẽ sẽ thay đổi khi nhìn ở những vị trí khác nhau.
+ Quan sát so sánh từng phần của từng vật mẫu : Do đây là mẫu có hai vật mẫu
nên sẽ có rất nhiều chi tiết : Như miệng của lọ, vai lọ, thân, đáy lọ, cuống quả, thân
quả... Tuy nhiên học sinh đã được làm quen, đã được vẽ các vật mẫu này ở lớp 1, 2
và ở bài 3, lớp 3 nên phần quan sát, so sánh từng bộ phận của từng vật mẫu là
khơng q khó với các em. Tôi chỉ đặt các câu hỏi trong phần cho học sinh quan
sát đơn giản, dễ hiểu để học sinh tự nhận xét.
Với một số bài vẽ mẫu một vật mẫu cái ấm pha trà, cái bình đựng nước thì ở các vị
trí ngồi khác nhau sẽ thấy vật mẫu khác nhau. Có vị trí nhìn thấy cả vịi và quai, có
vị trí chỉ thấy quai và một phần vịi, có vị trí lại thấy vịi chứ khơng thấy quai vì thế
khi hướng dẫn quan sát giáo viên cần chú ý yêu cầu học sinh nhận xét mẫu ở vị trí
mình ngồi.
+ Quan sát, nhận xét màu sắc (đậm nhạt) của vật mẫu : Đối với lớp nhỏ như lớp 3
việc vẽ đậm nhạt chỉ là bước đầu hình thành khái niệm về đậm nhạt và tập vẽ đậm
nhạt bằng màu hoặc chì đen. Tơi hướng dẫn học sinh quan sát mẫu để chỉ ra hướng
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

12

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

ánh sáng chiếu vào mẫu, nhận dạng được 3 sắc độ đậm nhạt trên từng vật mẫu (ví
dụ : Trên mẫu phần bên nào là đậm nhất? phần sáng nhất nằm ở bên nào? Còn ở
giữa em thấy độ đậm nhạt như thế nào?) và so sánh được độ đậm nhạt tương quan
giữa hai vật mẫu (Yêu cầu học sinh nheo mắt nhỏ, nhìn lên mẫu. Hỏi : Em thấy vật
nào đậm hơn). Cũng cần hướng dẫn học sinh quan sát phần bóng đổ của mẫu (ví
dụ : Em thấy bóng của lọ đổ về bên nào?)
Qua ví dụ cụ thể trên chúng ta thấy để bắt đầu học vẽ nói chung và vẽ theo mẫu nói
riêng thì việc quan trọng đó là phải quan sát, nhận xét. Khi quan sát nhận xét đầy
đủ mẫu việc tiến hành vẽ của học sinh sẽ dễ dàng và ít mắc phải lỗi sai lớn về tỷ lệ,
hình dáng. Khi học sinh quan sát, nhận xét giáo viên cần đặt các câu hỏi ngắn, đơn
giản, dễ hiểu và có thể chia nhỏ câu hỏi đối với các đối tượng học sinh yếu. Có thể
nói phần hướng dẫn quan sát nhận xét là điều kiện bất biến để hướng dẫn cho học
sinh cách vẽ.
b.3. Hướng dẫn học sinh cách vẽ :
Hướng dẫn cách vẽ cũng chính là một lần nữa hệ thống lại các kiến thức ở
phần quan sát, nhận xét mẫu. Hoạt dộng này giúp học sinh nắm được các bước vẽ
và vừa phân tích vừa vẽ minh họa để học sinh hiểu hơn về mẫu, về cách vẽ cụ thể
ở từng phần của mẫu. Thông qua việc giới thiệu bài vẽ của học sinh các lớp trước
để hướng dẫn thêm cho học sinh cách bố cục, hình nét, đậm nhạt trong bài vẽ theo
mẫu.
b.3.1. Các bước thực hiện bài vẽ theo mẫu :
Để học sinh nắm được cách vẽ, trước tiên giáo viên cần giúp các em nắm bắt
quy trình thực hiện bài vẽ theo mẫu được thực hiện bằng các bước vẽ cụ thể. Tùy
vào từng bài mà giáo viên giới thiệu các bước vẽ trực tiếp hoặc gián tiếp :

+ Giới thiệu trực tiếp : Có thể yêu cầu học sinh nêu cách vẽ theo mẫu mà học sinh
còn nhớ và hiểu theo cách riêng của cá nhân hoặc đưa các tranh quy trình các bước
vẽ theo mẫu lên bảng, giới thiệu hoặc cho học sinh nhìn tranh nêu các bước.
+ Giới thiệu gián tiếp : Để học sinh nhớ lại các bước thực hiện bài vẽ theo
mẫu đã học ở lớp 2 hoặc đã học ở những bài trước, giáo viên thực hiện việc kiểm
tra kiến thức cũ bằng cách cho học sinh chơi trị ghép các bước vẽ theo đúng trình
tự hoặc tìm bước vẽ còn thiếu. Học sinh hào hứng, tập trung suy nghĩ tìm ra sau đó
u cầu học sinh nêu lại các bước vẽ và cho lớp nhận xét. Qua hoạt động này, học
sinh nắm được nhanh chóng và khắc sâu về trình tự các bước vẽ. Từ đó khi giáo
viên hướng dẫn cách vẽ học sinh tiếp thu nhanh hơn.
b.3.2. Hướng dẫn về bố cục (cách sắp xếp) :
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

13

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

Ở các lớp 1,2 học sinh đã được vẽ nhiều bài, ở các bài giáo viên đều có phần
hướng dẫn về bố cục (cách sắp xếp) nên hầu hết các em đã nắm được cách sắp xếp
hình ảnh trong tranh. Nhưng tâm lí lứa tuổi học sinh lớp 3 vẫn cịn rất nhỏ nên
thường khơng chú ý và hay quên nên giáo viên vẫn cần phải hướng dẫn về cách
sắp xếp khi học sinh vẽ khung hình cần cân đối trong khổ giấy. Đó cũng chính là
sắp xếp bố cục trong bài.

Giáo viên cho học sinh nhận xét về bố cục khi giới thiệu một số bài vẽ của các anh
chị học sinh năm trước để học sinh hiểu được cách sắp xếp hình như thế nào là cân
đối, đẹp.
b.3.3. Hướng dẫn học sinh vẽ khung hình của mẫu :
Dựng khung hình chính là nền tảng cho bài vẽ. Khung hình có nghĩa là hình của
mẫu vẽ được chứa chọn vẹn bên trong khung hình ấy. Khi xác định bố cục của bài
vẽ chiếm bao nhiêu giấy tức là khung hình sẽ chiếm từng ấy. Giáo viên cần hướng
dẫn cho học sinh hiểu về cách sắp xếp và cách vẽ khung hình như sau :
+ Hướng dẫn vẽ khung hình kết hợp cách sắp xếp (bố cục) :
Học sinh đã nắm được khung hình của mẫu qua phần quan sát, nhận xét. Khi
hướng dẫn vẽ giáo viên chỉ cần nhắc học sinh vẽ khung hình cân đối trong khổ
giấy, khung hình có được sắp xếp cân đối thì mẫu được vẽ vào khung hình ấy cũng
sẽ cân đối và đẹp.
Ví dụ : Bài 3, lớp 3 : “Vẽ quả”, giáo viên giới thiệu một số bài vẽ khung hình quá
to, nhỏ, lệch và cân đối trong khổ giấy lên bảng. Hướng dẫn học sinh quan sát,
nhận xét để các em tự nhận ra cách sắp xếp đẹp. Sau đó giáo viên chốt “khung hình
có được sắp xếp cân đối trong khổ giấy thì mẫu quả được vẽ vào khung hình ấy
cũng sẽ cân đối và đẹp”. Đến Bài 7 lớp 3 : “Vẽ cái chai”, giáo viên chỉ cần nhắc
nhở về việc khi vẽ theo mẫu muốn mẫu cái chai sắp xếp cân đối, hài hịa trong khổ
giấy ta cần vẽ khung hình to vừa, cân đối.
+ Chú ý đến tỉ lệ khi vẽ khung hình :
Giáo viên vẽ khung hình của mẫu lên bảng, trong khi vẽ yêu cầu học sinh nhắc về
tỉ lệ của khung hình và nhấn mạnh cần chú ý về so sánh kích thước của chiều
ngang so với chiều dọc (tỉ lệ) của khung hình. Nếu khung hình có tỷ lệ chuẩn thì
việc mơ phỏng mẫu sẽ giống thực. Khi vẽ khung hình học sinh chủ động được tỷ lệ
với trang giấy chính là chủ động được bố cục trong tranh.
Ví dụ : Bài 23, lớp 3 : “Vẽ cái bình đựng nước”, giáo viên đặt câu hỏi : “Chiều dọc
của bình so với chiều ngang thì chiều nào lớn hơn?”- “chiều dọc lớn hơn chiều
ngang” ; “lớn hơn khoảng mấy lần?” – “gấp 2 lần”. Sau đó giáo viên nhấn mạnh
“như vậy hình vẽ có to bằng bao nhiêu đi nữa thì chúng ta vẫn phải vẽ khung hình

có chiều cao của cái bình bằng hai lần chiều ngang, có như vậy hình vẽ mới cân
đối, cái bình sẽ không bị thấp quá hay không bị cao quá”. Giáo viên vừa vẽ phác
khung hình lên bảng vừa giải thích như trên. Khi vẽ nét, giáo viên hướng dẫn cách
ước lượng, so sánh chiều ngang và dọc của khung hình, cử chỉ bằng tay để học
sinh dễ hiểu.
+ Vẽ khung hình ở các vị trí khác nhau :
Hướng dẫn vẽ khung hình chung (mẫu có 2 vật mẫu) : Học sinh đã được học hoạt
động quan sát, nhận xét mẫu nên khi hướng dẫn vẽ, giáo viên cho học sinh ở 3 vị
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

14

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân mơn vẽ theo mẫu

trí khác nhau (theo chủ đích của giáo viên) nêu khung hình chung mà các em thấy.
Sau mỗi lần từng em nêu, giáo viên gắn từng khung hình chung ở vị trí em đó ngồi
lên bảng. Nhờ vào hoạt động này học sinh nắm được ở mỗi vị trí khác nhau thì sẽ
thấy khung hình chung khác nhau.
Hướng dẫn vẽ khung hình riêng : Với một số mẫu đơn giản như : Quả, cái chai, lọ
hoa cân đối thì hầu như ở vị trí quan sát khác nhau vẫn thấy khung hình riêng
giống nhau. Nhưng vói các mẫu phưc tạp hơn như : Cái ấm pha trà, cái bình đựng
nước Ở mỗi vị trí khác nhau thì sẽ thấy khung hình của mẫu khác nhau. Ví dụ khi
quan sát cái ấm, ở vị trí 1 học sinh chỉ thấy thân và vịi, vị trí 2 thấy cả vịi, thân và

quai, ở vị trí 3 lại thấy phần quai, thân và 1 phần của vòi. Như vật chiều ngang của
cái ấm sẽ thay đổi ở các vị trí quan sát khác nhau. Do vậy khung hình của ấm cũng
sẽ thay đổi tỉ lệ. Giáo viên cần yêu cầu học sinh nêu khung hình của mẫu ở vị trí
quan sát của mình và lần lượt giáo viên gắn từng khung hình ở vị trí em đó ngồi
lên bảng hoặc gắn khung hình riêng vào hình khung hình chung ở vị trí em đó ngồi
lên.
Ngay từ đầu cần phải nhắc học sinh chỉ nên vẽ khung hình bằng các nét mờ bởi khi
vẽ xong mẫu, các nét khung hình cũng sẽ phải tẩy đi. Yêu cầu học sinh khơng được
dùng thước để kẻ khung hình. Phân mơn vẽ theo mẫu luyện tập cho học sinh khả
năng vẽ nét và đậm nhạt, trong đó vẽ nét là yếu tố rất quan trọng. Khi tay đã vẽ
luyện nét thuần thục rồi thì việc vẽ hình ở các phân mơn khác cũng sẽ tốt hơn.
Chính vì vậy, giáo viên khơng được để các em dùng thước kẻ hoặc compa để vẽ
theo mẫu bời nếu vẽ cách đó thì nét vẽ khơng mềm mại, thay vào đó là nét vẽ cứng
nhắc, đơn điệu.
b.3.4. Tìm và xác định vị trí của các bộ phận chi tiết trên mẫu vẽ.
Phần này học sinh sẽ làm tương đối nhanh, bởi phần quan sát nhận xét giáo viên đã
hướng dẫn cụ thể rõ ràng. Như vậy, giáo viên cần tập trung hướng dẫn học sinh
một số thao tác vẽ cách dựng hình cơ bản, nét cơ bản, những thao tác này vẫn còn
nhiều giáo viên bỏ qua, hoặc xem nhẹ dẫn đến học sinh cũng vẽ đại khái.
Hướng dẫn học sinh vẽ được trục đối xứng cho bài vẽ có mẫu cân đối, đối xứng
như : Cái chai, lọ hoa, cái ấm pha trà, khi học sinh xác định được trục đối xứng thì
việc vẽ mẫu sẽ cân đối hơn.
Tiếp theo giáo viên yêu cầu học sinh nêu những gì ở phần quan sát nhận xét tìm ra
và cho một học sinh lên bảng đánh dấu vị trí các bộ phận riêng lẻ của mẫu. Cái mới
ở đây là đã đưa học sinh thực sự vào hồn cảnh có vấn đề cụ thể. Việc cho học sinh
lên xác định vị trí các bộ phận sẽ làm cho các em rất tập trung theo dõi. Như vậy
vừa tạo được khơng khí học tập sơi nổi, vừa tập trung được nhiều ý kiến của học
sinh. Ggiáo viên quan sát, thấy được mức độ hiểu bài của lớp học dễ hơn, kịp thời
có biện pháp với những phần học sinh chưa nắm rõ.
b.3.5. Hướng dẫn học sinh vẽ phác bằng nét thẳng :

Tới phần này thì bài vẽ đã đang dần hiện bộ khung của của mẫu. Vì vậy, vẽ phác
hình mẫu là dựa trên khung hình và vị trí các bộ phận đã được xác định ở bước vẽ
trước. Để vẽ được bài giáo viên không nên hướng dẫn học sinh vẽ nét cong giống
thực ngay mà phải vẽ phác bằng nét thẳng trước.

GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

15

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

Giáo viên cũng yêu cầu : Khi phác hình phải dùng bút chì, nhưng vẽ nhẹ tay để tạo
thành nét mờ. Một lần nữa giáo viên nhắc lại vẽ phác bằng nét thẳng chứ không
phải kẻ nét thẳng bằng thước.
b.3.5. Hướng dẫn vẽ chi tiết (vẽ mô phỏng giống mẫu) :
Vẽ chi tiết tức là học sinh sẽ vẽ những gì các em quan sát, so sánh, nhận xét và
nhìn thấy trên vật mẫu. Đích cuối cùng của bài vẽ theo mẫu đối với học sinh tiểu
học là mô phỏng được mẫu. Sau các bước quan sát, dựng hình, phác hình thì bước
này có thể nói là bước hồn thiện hình nét. Từ những nét vẽ phác trơng bản thân nó
đã gần giống mẫu, giáo viên chỉ cần hướng dẫn học sinh vẽ bám theo các nét thẳng
để hồn thiện hình. Phần này giáo viên không nên giảng áp đặt. Các bước trước
giáo viên đã minh họa bằng nét thẳng. Trên cơ sở mẫu, giáo viên đặt câu hỏi tập
trung vào các bộ phận chi tiết.

Ví dụ : Bài 18 MT3 : “Vẽ lọ hoa”, khi phác nét thẳng xong giáo viên đặt câu hỏi :
“Phần miệng của lọ và đáy của lọ là những nét gì?”. Giáo viên sẽ vẽ bảng để minh
chứng đồng thời giảng giải thêm : “Nét thẳng chỉ là nét cơ sở để vẽ nét cong, hay
nói khác là vẽ nét cong phải bám sát, dựa vào những nét thẳng, có như vậy hình vẽ
sẽ khơng bị méo hay lệch lạc.
Trong lúc vấn đáp học sinh thì giáo viên vừa giảng vừa nhận xét và vừa minh họa
bảng. Hướng dẫn học sinh vẽ nét chi tiết xong cần phải tẩy bỏ các nét chờm ra
ngồi (nét phác) để hình vẽ gọn gàng hơn.
Sau khi vẽ minh họa bảng xong, giáo viên có thể đi xuống cuối lớp, cùng học sinh
quan sát mẫu và hình minh họa để cùng tìm những chi tiết cần phải chỉnh sửa cho
giống mẫu. Cách làm này sẽ giúp cho học sinh tập trung vào mẫu và hiểu được vẽ
theo mẫu là phải quan sát mẫu và chỉnh sửa bài theo mẫu.
b.3.6. Hướng dẫn học sinh vẽ đậm nhạt :
Vẽ đậm nhạt với học sinh tiểu học chủ yếu chú trọng cho đối tượng là học sinh
thuộc lớp cuối cấp như lớp 4,5. Bởi vì, vẽ đậm nhạt địi hỏi học sinh phải có kiến
thức vững về hình rồi thì mới vẽ được đậm nhạt, nó cịn thể hiện cả tình cảm cảm
thụ mẫu, cảm thụ cái đẹp. Đối với học sinh lớp 3 việc áp dụng để học sinh hiểu và
bước đầu tập vẽ đậm nhạt bằng chì hoặc màu là nền tảng quan trọng cho các lớp
sau. Do đặc diểm đó, giáo viên cũng khơng nên địi hỏi q cao ở học sinh và cũng
không nên quá coi nhẹ vấn đề này. Đặc biệt trong q trình giảng dạy tơi thấy, ở
lớp 3 khá nhiều em, đặc biệt là những em có năng khiếu cảm nhận mẫu và vẽ đậm
nhạt rất tốt, giáo viên cũng nên định hướng và hướng dẫn cho các em vẽ đậm nhạt
bằng màu, vẽ đậm nhạt bước đầu đi sâu vào việc nhấn đậm, lấy sáng trên bài vẽ.
Giáo viên cần chú ý ngay từ đầu tiết học để bày mẫu sao cho hợp với hướng ánh
sáng, đảm bảo được một bên mẫu tối, một bên sáng để học sinh quan sát thấy được
độ đậm độ nhạt trên mẫu rõ ràng. Ở tiểu học yêu cầu học sinh bước đầu nhận biết
được đậm nhạt khi vẽ theo mẫu tức là cần vẽ được ba độ đậm nhạt : Đậm, đậm
vừa, nhạt.
Qua thực tế tôi thấy, hầu như học sinh chưa hiểu về vẽ đậm nhạt đặc biêt là vẽ đậm
nhạt bằng chì đen, nên học sinh cịn bỡ ngỡ và chưa tự tin khi vẽ. Ở đây, tôi mạnh

dạn đưa cách hướng dẫn đậm nhạt đơn giản cho học sinh lớp 3 theo cách “Từ ngắn
đến dài”. Giải thích cho học sinh khi vẽ đậm nhạt cũng giống như việc đan nan,
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

16

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân mơn vẽ theo mẫu

đan nhiều thì sẽ dày. Dựa theo kiến thức đã học của học sinh về vẽ đậm vẽ nhạt ở
lớp 2, độ nhạt vẽ nét nhẹ tay, đan 1 lần, độ đậm vẽ mạnh hơn, đan nhiều lần, còn
độ đậm vừa ta đan nhiều lần hơn độ nhạt. Tôi thực hiện vẽ đậm nhạt mẫu như sau :
+ Kéo hất các nét thẳng, các nét đều bắt đầu từ bên tối của mẫu
+ Kéo hất các nét xiên 1 chiều – dùng nét ngắn (H1)
+ Kéo hất các 1 chiều theo chiều khác – dùng nét dài hơn nét lần 1 (H2)
+ Kéo các 1 chiều theo chiều khác – dùng nét dài hơn nét lần 2 (H4)
+ Kéo hất các 1 chiều theo chiều khác – dùng nét dài hơn nét lần 3 (H4)
+ Tương tự như vậy cho đến hết mẫu ta có độ đậm, đậm vừa, nhạt chuyển dần từ
bên tối của vật mẫu đến bên sáng (H5).
+ Tuy nhiên. Không phải chỗ nào của mẫu cũng có độ đậm nhạt như vậy, một số
chỗ lồi, lõm ta cần điều chỉnh đậm nhạt như sau : Sau khi vẽ đậm nhạt theo cách
“Từ ngắn đến dài” giáo viên lại tiếp tục đi xuống dưới lớp, cùng học sinh quan sát,
tìm ra những chỗ phản sáng, chỗ đậm nhất trên mẫu để chỉnh sửa trên bài bằng
cách nhấn đậm, xóa hoặc tẩy lấy sáng để hoàn thiện bài (H6).

Vẽ đậm nhạt cũng cần dựa vào chất liệu, sắc thái của mẫu để đưa các nét vẽ đậm
nhạt phù hợp. Mỗi chất liệu nhận ánh sáng khác nhau (sứ, gỗ, thạch cao,...), màu
sắc của mỗi vật thể khác nhau nên bản thân chúng có độ đậm nhạt khác nhau. Cấu
trúc của các vật thể (mặt phẳng, mặt cong, mặt nghiêng,...) tạo ra những hình mảng
sáng tối khác nhau. Do đó cần quan sát kỹ, chính xác để tìm ra các mức độ đậm
nhạt của chúng. Ngoài ra, cần chú ý và hướng dẫn học sinh so sánh và hướng dẫn
cách vẽ thể hiện tương quan về mức độ hơn kém đậm nhạt giữa các vật mẫu. Đối
với học sinh tiểu học nói chung và học sinh lớp 3 nói riêng vấn đề này hơi trừu
tượng, tuy nhiên việc giáo viên vẽ bảng cách vẽ đậm nhạt thể hiện được sắc thái,
chất liệu của mẫu sẽ giúp học sinh dần hình thành và bước đầu biết hiểu cụ thể và
biết cách vẽ đậm nhạt đúng, đẹp hơn.
Ví dụ :
GV thực hiện : Ngơ Thị Chung

====

17

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân mơn vẽ theo mẫu

Vẽ mẫu dạng hình trụ (các nét
đậm nhạt thể hiện được chiều sâu, độ
cong của mẫu) (H7)

Vẽ mẫu dạng mặt phẳng (các
nét vẽ đậm nhạt thẳng, phẳng, đều)
(H8)

H7
H8
Ví dụ : Mẫu “lọ hoa và quả” : Lọ hoa làm bằng sứ màu trắng, quả cam có màu
xanh lục đậm, khi hướng dẫn vẽ đậm nhạt cần cho học sinh so sánh đậm nhạt giữa
2 mẫu và nhấn mạnh. Vì 2 mẫu là 2 chất liệu khác nhau, màu sắc cũng khác nhau
nên độ đậm nhạt cũng không giống nhau.

H9
b.3.7. Hướng dẫn tham khảo bài của học sinh năm trước :
Giới thiệu bài của học sinh năm trước là một nội dung quan trọng nhằm giúp học
sinh được tham khảo, thấy được cái cụ thể giúp học sinh tự tin rằng mình cũng có
thể làm được như thế hoặc hơn thế nữa. Từ đó học sinh một lần nữa được củng cố
về phần hướng dẫn cách vẽ mà giáo viên vừa thực hiện. Học sinh hiểu rõ hơn về
cách thức thực hiện và thêm tự tin khi thực hành.
Một số ý kiến cho rằng, khi giới thiệu bài học sinh năm trước giáo viên nên đưa ra
tất cả các bài đều đẹp để học sinh nhìn theo, học hỏi. Tuy nhiên, tơi thấy rằng giáo
viên có thể tích hợp một số nội dung cần khác sâu cho học sinh trước lúc vẽ bài
cũng rất hiệu quả. Giáo viên chọn hầu hết các bài đều đẹp để học sinh hứng thú, có
hướng muốn vẽ được những bài đẹp. Chọn một số bài đẹp nhưng vẫn còn mắc lỗi
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

18

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân mơn vẽ theo mẫu

về cách sắp xếp hình và đậm nhạt hoặc chưa nhìn theo mẫu nên vẽ sai vị trí của
mẫu. Từ đó, học sinh rút được kinh nghiệm và khi bắt đầu vào thực hành, sẽ khơng
mắc lỗi sai thường gặp đó nữa.
b.4. Hướng dẫn học sinh thực hành
Phần thực hành chúng ta phải dành 2/3 tiết học để các em thể hiện bài. Tùy vào
từng bài và đối tượng học sinh, giáo viên tạo hứng thú cho học sinh khi thực hành
bằng cách tổ chức thi vẽ cả lớp, thi theo tổ, nhóm ; thi vẽ giống mẫu nhất, thi làm
họa sĩ tí hon...
Việc hướng dẫn học sinh thực hành cần chú ý những nội dung như : Để học sinh
quan sát và vẽ độc lập ; giáo viên tham gia góp ý cho cá nhân học sinh. Nếu để học
sinh thực hành một cách tự do thoải mái và coi giờ thực hành của học sinh là giờ
nghỉ giải lao của giáo viên thì đó là quan niệm sai. Trong lúc học sinh làm bài, giáo
viên phải tập trung theo dõi từng em, chú ý tới cách vẽ và xem các em có vẽ theo
góc độ của mình ngồi hay khơng. Yếu tố ấy sẽ khẳng định được học sinh có làm
việc độc lập hay tự vẽ không. Đối với vẽ theo mẫu, việc quan sát mẫu thường
xuyên khi vẽ là rất quan trọng cho nên giáo viên cần hướng dẫn học sinh quan sát
mẫu và chỉ ra phần lệch lạc trên bài vẽ khi thấy các em làm bài thực hành có chiều
hướng chưa đúng.
+ Học sinh làm bài độc lập : Tới giờ thực hành học sinh phải đảm bảo có đủ đồ
dùng học tập. Học sinh sẽ vẽ theo mẫu ở vị trí của mình ngồi nhìn thấy, tập trung
vẽ sát với mẫu, đảm bảo đúng tỷ lệ của mẫu.
+ Giáo viên hướng dẫn cá nhân : Việc hướng dẫn cá nhân rất quan trọng trong thời
gian thực hành của học sinh. Phần hướng dẫn học sinh đã nắm được bài một cách
tương đối đầy đủ, tuy nhiên tới giờ thực hành các em sẽ khơng tránh khỏi những

sai sót, cũng như gặp phải một số vướng mắc, chính vì vậy việc hướng dẫn cá nhân
là rất cần thiết.
Đặc biệt khi đi hướng dẫn cho cá nhân học sinh giáo viên tuyệt đối không được
cầm bút sửa bài cho học sinh mà chỉ hướng dẫn, nêu ra những yếu điểm của học
sinh để các em tự hoàn thiện và sửa các lỗi của mình. Với việc hướng dẫn cá nhân
tơi thường đi theo dõi các em vẽ. khi học sinh vẽ tới phần nào trên bài chưa đúng,
tôi chủ động đưa bài của em đó đặt gần mẫu, sau đó xuống lại vị trí em đó ngồi,
hướng dẫn em đó quan sát, so sánh phần em đó vẽ chưa đúng giữa mẫu với bài. Từ
đó học sinh thấy ngay ra được và dễ dàng hiểu cách để sửa bài.
Khi có quá nhiều em mắc phải một lỗi trên bài vẽ, trong trường hợp này tôi hướng
dẫn tập thể bằng cách cho học sinh dừng bài trong ít giây để giáo viên nhắc nhở,
uốn nắn kịp thời.
b.5. Nhận xét, đánh giá bài của học sinh
Nhận xét, đánh giá là khâu cần thiết để biết được kết quả học tập của học sinh,
nhận biết được những ngun nhân thiếu sót và tìm cách bổ khuyết, thúc đẩy tinh
thần học tập của học sinh.
Nhận xét, đánh giá bài vẽ trong phân môn vẽ theo mẫu có đặc thù là cần giống mẫu
nên khi nhận xét, giáo viên đưa bài của học sinh gần mẫu, sao cho học sinh dễ
dàng quan sát và so sánh được sản phẩm của mình so với mẫu vẽ.

GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

19

====

Trường TH Krông Ana

Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

Đối với các bài vẽ mẫu chung theo lớp, nhóm, để tổ chức cho học sinh tự đánh giá
kết quả học tập của bản thân và của các bạn tơi cho các em có góc nhìn mẫu gần
giống nhau cùng tập trung nhận xét, đánh giá bài theo các tiêu chí, theo nhóm ;
bình chọn và đưa bài lên bảng lớn (trong khi các nhóm bình chọn, giáo viên đế
từng nhóm gọi ý, nhắc nhở). Sau khi các nhóm đã gắn bài lên bảng, tơi cho các em
cùng làm ban giám khảo, cùng so sánh các bài vẽ vói mẫu vẽ và bình chọn bài theo
các tiêu chí về : Bài vẽ sắp xếp vừa vặn cân đối trong tranh, bài vẽ hình nét giống
mẫu và đẹp, bài vẽ đậm nhạt đẹp để học sinh dơ tay, hoặc dơ thẻ bình chọn. Sau đó
tơi cho học sinh chọn bài vẽ mà em yêu thích, yêu cầu các em nêu lí do thích bài vẽ
đó. Sau nhiều ý kiến của học sinh cần nhấn mạnh những lời nhận xét của học sinh
mang tích chất tích cực để khích lệ nhiều em khác tham gia vào nhận xét, đánh giá
bài trong các lần sau.
Sau cùng giáo viên bổ sung, nhận xét, đánh giá bài vẽ và động viên khích lệ học
sinh. Tìm ra những điểm học sinh làm tốt để khen ngợi, khích lệ kịp thời và chỉ ra
cho các em chỗ cần khắc phục. Như vậy giúp học sinh không hề buồn chán, mặt
khác em sẽ có tâm lí muốn vẽ tốt hơn vào những bài sau. Có thể cho học sinh cũng
tìm cách khắc phục, cách sửa những chỗ trên bài vẽ để bài đẹp hơn, giống mẫu hơn
nhằm hướng học sinh hiểu rõ thêm về cách vẽ để học sinh hoàn thiện sản phẩm của
mình.
Việc nhận xét và đánh giá bài cho học sinh có cả vai trị của cơ và trị là một
phương pháp rất tích cực, khắc phục được tình trạng giáo viên chê bai bài của học
sinh một cách thiếu tâm lý, nhận xét áp đặt, khơng để học sinh có tiếng nói đối với
sản phẩm của mình, và sau tiết học các em lại thích học tiếp ngay, các em hứng thú
để đón chờ mơn học.
Ngồi đánh giá, nhận xét các bài trên bảng lớn, tôi gõ thước, yêu cầu các em dơ bài
lên và giáo viên nhận xét, tuyên dương những điểm mà học sinh vẽ tốt trên bài
hoặc những bài vẽ tốt khác bằng lời nhận xét. Thu một số bài và chấm các nhận xét

bằng lời, chỉ ra những cái học sinh vẽ tốt, cái chưa tốt và nêu ra được biện pháp
giúp học sinh biết cách khắc phục.
Việc đánh giá, nhận xét thường xuyên giúp cho học sinh có hứng thú học tập để
tiến bộ nhờ đó học sinh thêm u thích mơn học, thích chuẩn bị bài trước, thích thú
trong q trình tìm hiểu mẫu, tìm hiểu cách vẽ và mong muốn vẽ bài thật tốt ở
những tiết học sau.
b.6. Tăng hứng thú cho giờ học bằng trò chơi phù hợp
Việc dạy Mĩ thuật ở tiểu học nói chung và dạy vẽ theo mẫu nói riêng việc cung
cấp một số trò chơi để các em giải trí đồng thời khắc sâu kiến thức bài giảng là rất
cần thiết. Nhưng ở đây là chúng ta cần chú ý tới một số trò chơi phù hợp với các
bài vẽ theo mẫu. Để tiến hành phần này giáo viên cũng cần chuẩn bị cho trò chơi
một cách chu đáo được cụ thể qua giáo án. Dưới đây tôi cung cấp một số trò chơi
cho bài dạy vẽ theo mẫu, tuy nhiên những trò chơi này giáo viên cần linh họat để
sử dụng và thậm chí có thể thay đổi hoặc sáng tạo thêm để nó có thể phù hợp với
nhiều bài vẽ.
Trị chơi “Ghép hình” :
Trị chơi này sẽ ghép những hình là chính mẫu vẽ buổi hơm đó.
GV thực hiện : Ngơ Thị Chung

====

20

====

Trường TH Krơng Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân mơn vẽ theo mẫu

Chuẩn bị hai hình vẽ mẫu vật tiết dạy đó được cắt làm nhiều mảnh và gắn nam
châm lá ở mặt sau, một đồng hồ bấm giây, một số quà nhỏ cho học sinh đủ được 4
nhóm chơi.
Cách chơi : Giáo viên chuẩn bị hai bộ mẫu đã vẽ sẵn và cắt theo hình dích dắc để
học sinh tìm và ghép lại thành mẫu mà bài vừa mới vẽ. Đối tượng chơi theo nhóm
(hai nhóm, 2-3 em một nhóm). Khi bắt đầu chơi giáo viên sẽ bấm giờ để xem đội
nào hoàn thành trong thời gian ngắn hơn đội đó sẽ thắng cuộc và giành được phần
thưởng.
Trị chơi : “Tìm cách sắp xếp đúng”
Trị chơi này thường được sử dụng trong hoạt động hướng dẫn cách vẽ hoặc trong
phần củng cố bài.
Giới thiệu lần lượt các bước vẽ theo mẫu sắp xếp đảo lộn ; giới thệu một số đáp án,
yêu cầu học sinh quan sát, lựa chọn đáp án đúng bằng thẻ trắc nghiệm, đồng thời
giải thích cho sự lựa chọn của mình.
Ví dụ :

Hình 1

Hình 3

Hình 2

Hình 4

Đáp án : a) Hình 2 Hình 2
Hình 3
Hình 4
b) Hình 2 Hình 3
Hình 1
Hình 4

c) Hình 3 Hình 2
Hình 1
Hình 4
Đáp án đúng : b
Chứng minh cho sự lựa chọn của học sinh, tôi sắp xếp lại các hình vẽ theo trình tự
sau :

Học sinh giải thích cho sự lựa chọn như sau :
Bước 1 : Lựa chọn nội dung
Bước 2 : Phác mảng chính, mảng phụ
Bước 3 : Vẽ hình ảnh chính, hình ảnh phụ vào trong mảng chính, mảng phụ.
Bước 4 : Hồn chỉnh, vẽ màu
Trị chơi : “Tìm bước vẽ cịn thiếu”
Trị chơi này thường được sử dụng trong hoạt động hướng dẫn cách vẽ hoặc trong
phần củng cố bài.

GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

21

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

Giới thiệu các bước vẽ còn thiếu một trong các bước vẽ của tranh quy trình, u

cầu học sinh tìm bước cịn thiếu và nêu cách vẽ của bước đó.
Mục đích, tạo cho học sinh rèn luyện tính tư duy logic : “tại sao đã có bước vẽ này,
vậy thì cịn thiếu bước vẽ nào, bước vẽ tiếp theo vẽ thêm những hình ảnh gì sẽ
khớp với nội dung yêu cầu như bố cục”. Điều này, làm cho học sinh phải lưu ý, ghi
nhớ cho phần vẽ thực hành của cá nhân, cũng giúp học sinh tự xây dựng cho mình
kĩ năng vẽ theo mẫu thành thạo ở các đề tài trong phân mơn.
Trị chơi : “Đố vui”
Trò chơi này chủ yếu được sử dụng trong phần giới thiệu mẫu vẽ.
Giáo viên đưa ra các câu đố vui về vật mẫu của bài học, học sinh dơ tay để trả lời.
Sau đó giáo viên cho đáp án bằng cách đưa mẫu của bài học ra để giới thiệu bài.
Một số câu đố có thể áp dụng như :
Bài 3, lớp 3 : Vẽ quả
Quả gì áo vàng xanh
Ăn thì rất ngọt lành
Bài 18 lớp 3 : Vẽ lọ hoa
Pha nước uống thơm mát
Miệng tròn chứa nước quanh năm
Cịn ngon hơn cả chanh?
Thích ở trên bàn ơm bó hoa tươi.
Là quả gì?
Là gì?
Đáp án : Quả cam
Đáp án : Lọ hoa
Quả tròn to, da xanh xanh
Ruột trong đỏ chót mát lành ai ơi
Hạt đen be bé thủi thui
Ăn vào hết háo, đoán vui xem nào?
Là quả gì?
Đáp án : Quả dưa hấu

Bài lớp 3 : Vẽ cái ấm pha trà
Tên tôi chẳng lạnh bao giờ
Pha trà đựng nước phải cần đến tơi
Là cái gì ?
Đáp án : Ấm pha trà

Trò chơi : “Thi làm họa sĩ nhí”
Trị chơi này thường được sử dụng trong hoạt động thực hành và nhận xét đánh
giá. Trước khi học sinh thực hành tôi tổ chức cho các em thi đua vẽ, nêu mục đích
trị chơi trước lớp là tìm 4 em giành các danh hiệu theo các tiêu chí : Vẽ hình mẫu
cân đối trong tranh nhất, vẽ hình nét giống mẫu nhất, vẽ đậm nhạt đẹp nhất ; tìm 1
em có hình vẽ đẹp, cân đối, đậm nhạt tốt và gần giống mẫu nhất để trao danh hiệu
“họa sĩ tí hon”. Trị chơi khích lệ được sự hứng thú vẽ, muốn thi đua để dành các
danh hiệu của học sinh nên các em rất cố gắng và tập trung trong giờ thực hành
nhờ đó chất lượng các bài vẽ cũng được nâng cao.
Trong hoạt động nhận xét đánh giá, tơi tiếp tục cho các em bình chọn các danh
hiệu theo các tiêu chí, lúc này học sinh rất hứng thú, quan sát từng bài rất kĩ, bình
chọn rất sơi nổi.
Trò chơi : “Ứớc lượng tỉ lệ”
Trò chơi này được sử dụng trong phần củng cố bài.
Với phần vẽ khung hình đối với học sinh lớp 3, mặc dù các em đã được học ở lớp 2
và biết rằng vẽ khung hình là bước đầu tiên của việc vẽ hình theo mẫu, tuy nhiên
nhiều em vẫn chưa nắm được cách ước lượng chiều ngang so với chiều dọc của
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

22

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

mẫu (tỉ lệ) để vẽ khung hình. Trị chơi này sẽ giúp các em tập khả năng ước lượng
bằng mắt, so sánh và đưa ra tỉ lệ nhanh.
Thực hiện : Trước khi chơi, giáo viên hướng dẫn cho học sinh ghi bảng con về tỉ
lệ, viết chiều dọc trước, chiều ngang sau. Ví dụ : Cái chai có chiều dọc lớn gấp 2
lần chiều ngang thì hướng dẫn học sinh ghi bảng : 1, 2. Sau đó giáo viên đưa một
vật mẫu, cho học sinh quan sát, yêu cầu học sinh tự ước lượng bằng cách so sánh
chiều ngang và dọc nhanh nhất, viết vào bảng con. Sau đó giáo viên dùng thao tác
bằng tay ước lượng để kiểm tra, đưa ra đáp án và tun dương học sinh.
Trị chơi : “Nhanh tay nhanh trí”
Trị chơi này được sử dụng trong phần củng cố bài. Đặc biệt là dùng trong bài dạy
có sử dụng máy chiếu thì tiện lợi, sinh động hơn khi áp dụng các chức năng tạo
hình ảnh mặt cười, tiếng vỗ tay.....
Thực hiện : Chia 2 đến 3 đội chơi, mỗi đội cầm một lá cờ, khi giáo viên đọc xong
các câu hỏi (câu hỏi liên quan đến kiến thức trong bài) và các ý trả lời a, b, c thì
học sinh phất cờ nhanh sẽ giành quyền trả lời. Sau đó giáo viên đưa ra đáp án, nếu
học sinh trả lời đúng sẽ nhận được một bông hoa điểm 10. Sau các câu hỏi, đội nào
dành được nhiều hoa nhất sẽ thắng. Học sinh dưới lớp đóng vai trị là ban giám
khảo trong trò chơi này.
Đổi mới cách dạy, cách học tạo khơng khí vui tươi hồn nhiên, nhẹ nhàng và sinh
động trong mỗi giờ vẽ theo mẫu là điều mà mỗi giáo viên chúng ta đều quan tâm
đến và việc tạo ra khơng khí ấy thì việc tổ chức những trị chơi này sẽ góp phần
vào tiết giảng thành cơng hơn. Thơng qua các họat động trị chơi, học sinh được
củng cố và khắc sâu những kiến thức đã học về phân môn vẽ theo mẫu vốn vẫn
khô cứng này. Cần chú trọng việc tuyên dương kịp thời tạo hứng thú và khơng khí

nhắm khích lệ cho học sinh.
c) Điều kiện để thực hiện biện pháp và giải pháp
Để thực hiện thành công các giải pháp, biện pháp cho đề tài này, giáo viên cần đảm
bảo những điều kiện sau : Yêu nghề, mến trẻ, nắm vững các yêu cầu, nội dung của
từng bài. Nắm được trình độ, năng lực của từng nhóm đối tượng học sinh.
Thường xuyên vận dụng các giải pháp trên vào trong quá trình giảng dạy để học
sinh đi vào nề nếp, vận dụng phương pháp dạy – học một cách hợp lí
Đảm bảo về cơ sở vật chất, phòng lớp rộng rãi để tổ chức lớp học theo nhóm nhỏ
thuận tiện hơn.
Khi hướng dẫn phân loại các kiểu, dạng bài, giáo viên cần sử dụng ngôn ngữ gãy
gọn, dễ hiểu và hướng dẫn cụ thể, sát thực với tâm lý của học sinh để giúp các em
hiểu ngay nội dung yêu cầu của từng phần một cách chắc chắn. Tôn trọng sự lựa ý
kiến phát biểu của học sinh, tăng cường thúc đẩy tinh thần tích cực tham gia học
tập của trẻ, nhằm phát huy khả năng vận dụng ngơn ngữ mĩ thuật tạo hình vào vẽ
theo mẫu, từ đó vận dụng vào thực hành một cách có hiệu quả.
Thường xuyên trao đổi, thảo luận với đồng chí, đồng nghiệp , trao đổi thêm về
phương pháp hình thức tổ chức dạy học thơng qua các tiết chuyên đề, dự giờ, thao
giảng để rút kinh nghiệm trong quá trình dạy – học.
d) Mối quan hệ giữa các biện pháp và giải pháp

GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

23

====

Trường TH Krông Ana

Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân mơn vẽ theo mẫu

Nói tóm lại, các giải pháp, biện pháp được nêu trong đề tài này có mối liên kết,
quan hệ chặt chẽ với nhau, biện pháp hướng dẫn quan sát nhận xét làm tiền đề cho
biện pháp hướng dẫn cách vẽ ; biện pháp quan sát nhận xét và hướng dẫn cách vẽ
lại làm tiền đề cho việc học sinh thực hành tốt, hăng hái trong hoạt động nhận xét,
đánh giá bài ;ngược lại các biện pháp sau tạo sự liên kết chặt chẽ, khăng khít vói
các biện pháp trước nhằm góp phần nâng cao chất lượng vẽ theo mẫu cho học sinh.
Mỗi giáo viên cần linh hoạt trong việc vận dụng các giải pháp, biện pháp, hình
thức tổ chức dạy – học, thực hiện đồng bộ các biện pháp nêu trên để đạt được hiệu
quả giáo dục cao nhất.
e) Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
* Kết quả khảo nghiệm :
Việc đổi mới phương pháp dạy ở môn Mĩ thuật nói chung và ở phân mơn Vẽ theo
mẫu nói riêng là điều cần thiết đối với tình hình thực tế hiện nay, song với sự cố
gắng nỗ lực của vai trị người giáo viên thì kết quả đã đạt được cũng là điều đáng
nói ở đây. Dưới đây là một số thống kê so sánh qua việc chưa áp dụng và đã áp
dụng phương pháp đổi mới này.
* Thời gian đầu chưa áp dụng :
Học sinh vẽ
TS
hình cân đối
TT Lớp
HS
SL
%
1
3A 29
20

69
2
3B 30
19
63
3
3C 28
23
82
4
3D 31
21
70

Học sinh vẽ
hình đúng tỷ lệ
SL
%
18
62
18
60
19
67
19
61

Học sinh vẽ
được đậm nhạt
SL

%
17
59
18
60
18
64
18
58

Qua thời gian giảng dạy được áp dụng phương pháp mới (học kì II) với sáng tạo
của cơ và họat động tích cực của trị cùng với một số phương pháp tổ chức hợp lý,
bản thân tôi nhận thấy kết quả đạt được một cách rất tích cực. Tỷ lệ học sinh hoàn
thành bài vẽ theo mẫu với những yêu cầu cụ thể là rất tốt, điều đó chứng tỏ thành
quả đạt được qua trải nghiệm hồn tồn có sức thuyết phục. Những con số biểu
hiện trong bảng thống kê dưới đây đã nói rất rõ điều đó :
* Thời gian đã áp dụng phương pháp mới như sau :
Học sinh vẽ Học sinh vẽ
TS
hình cân đối hình đúng tỷ lệ
TT Lớp
HS
SL
%
SL
%
1
3A 29
21
73

20
69
2
3B 30
21
69
20
67
3
3C 28
25
90
21
75
4
3D 31
24
77
23
74

Học sinh vẽ
được đậm nhạt
SL
%
20
69
20
67
21

75
20
65

Với kết quả như trên tôi thấy việc dạy học Mĩ thuật nói chung và dạy vẽ theo mẫu
nói riêng muốn có kết quả giảng dạy cao thì người giáo viên phải khơng ngừng tìm
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

====

24

====

Trường TH Krông Ana


Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân mơn vẽ theo mẫu

tịi và đổi mới phương pháp dạy học để tạo được cách dạy lấy học sinh làm trung
tâm cho bài dạy. Giáo viên chỉ là người hướng dẫn, gợi mở, dẫn đường thì ngồi
việc sử dụng một số phương pháp dạy truyền thống còn cần kết hợp nhiều phương
pháp khác để tiết học sinh động hơn. Với kết quả này mỗi chúng ta cũng không lấy
đó làm bằng lịng để rồi dừng ở đó mà theo tơi đã là giáo viên thì việc học hỏi, tìm
tịi và sáng tạo trong cách dạy là một nhiệm vụ mỗi ngày của người, họat động đó
phải được diễn ra thường xuyên có như vậy mới đáp ứng được yêu cầu ngày càng
cao đối với tri thức.
* Giá trị khoa học : Đề tài “Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân
môn vẽ theo mẫu” đã giúp chất lượng dạy học phân mơn nói riêng, mơn Mĩ thuật
nói chung của khối 3 thuộc đơn vị trường TH Krông Ana được nâng lên rõ rệt. Học

sinh tự tin khi học phân môn này và chất lượng bài vẽ của các em đạt kết quả cao
hơn như : Học sinh vẽ hình tự tin, thoải mái, sắp xếp hình phù hợp với khn khổ
giấy vẽ với bố cục đẹp, đậm nhạt hài hòa. Tạo ra sự hứng thú cho học sinh với
những bài vẽ theo mẫu, không khí lớp học thoải mái, nhẹ nhàng, đưa ra được đồ
dùng trực quan hợp lí, ấn tượng, bám sát nội dung bài vẽ. Học sinh biết sử dụng
ngôn ngữ của hội họa là bố cục, đường nét, hình khối, ánh sáng màu sắc, có khả
năng thể hiện cảm xúc của mình về thế giới xung quanh.
II.4. Kết quả
Vận dụng các giải pháp, biện pháp nói trên vào giảng dạy phân môn Vẽ theo mẫu
lớp 3. Tôi nhận thấy rằng :
+ Đối với bản thân : Được trang bị vốn kiến thức khá vững vàng để dạy các dạng
bài, tự tin và làm chủ được tiết dạy khi dạy phân môn vẽ theo mẫu.
+ Đối với học sinh : Chất lượng giờ học phân môn Vẽ theo mẫu đã được nâng cao
hơn : Học sinh hứng thú tham gia hoạt động học tập, có kĩ năng vẽ vững vàng,
nhiều em đã bộc lộ sự đam mê vẽ mẫu qua bài thực hành, khả năng quan sát linh
hoạt, nắm được cách vẽ theo mẫu, biết cách sắp xếp bố cục trên khung tranh một
cách hợp lí, thể hiện được “ngơn ngữ” của hội họa vào trong bài vẽ một cách phù
hợp, tạo cho bài vẽ chặt chẽ, đậm nhạt hài hòa.
Một số bài vẽ của học sinh:

Bài 3 : Vẽ theo mẫu: Vẽ quả
GV thực hiện : Ngô Thị Chung

Bài 3 : Vẽ theo mẫu: Vẽ quả
====

25

====

Trường TH Krông Ana