Giáo trình Bảo dưỡng hệ thống truyền động cơ khí (Nghề: Bảo trì hệ thống thiết bị cơ khí) - CĐ Cơ Giới Ninh Bình

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ GIỚI NINH BÌNH

GIÁO TRÌNH

Mơ đun :Bảo dưỡng hệ thống truyền động cơ khí
NGHỀ: BẢO TRÌ HỆ THỐNG THIẾT BỊ CƠ KHÍ
Trình độ : Cao đẳng

1


2


TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thơng tin có thể
được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và
tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.

3


LỜI GIỚI THIỆU

Trong những năm qua, dạy nghề đã có những bước tiến vượt bậc cả về số
lượng và chất lượng, nhằm thực hiện nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật
trực tiếp đáp ứng nhu cầu xã hội. Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ
trên thế giới, lĩnh vực cơ khí chế tạo Việt đã có những bước phát triển đáng kể.

Chương trình khung Nghề Bảo trì hệ thống thiết bị cơ khí đã được xây
dựng trên cơ sở phân tích nghề, phần kỹ thuật nghề được kết cấu theo các
môđun. Để tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở dạy nghề trong quá trình thực
hiện, việc biên soạn giáo trình kỹ thuật nghề theo theo các môđun đào tạo nghề
là cấp thiết hiện nay.
Mơ đun: Bảo dưỡng hệ thống truyền động cơ khí là mơ đun đào tạo nghề
được biên soạn theo hình thức tích hợp lý thuyết và thực hành. Trong quá trình
thực hiện, nhóm biên soạn đã tham khảo nhiều tài liệu cơ khí trong và ngồi
nước, kết hợp với kinh nghiệm trong thực tế sản xuất.
Mặc dầu có rất nhiều cố gắng, nhưng không tránh khỏi những khiếm
khuyết, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của độc giả để giáo trình được
hồn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

Ninh Bình, ngày tháng năm 2018
Tham gia biên soạn
1. Chủ biên: Đàm Văn Tới
2. Đỗ Hữu Việt
3. Nguyễn Thị Hạnh

4


MỤC LỤC
BÀI 1: CÔNG TÁC CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI BẢO DƯỠNGHỆ THỐNG
TRUYỀN ĐỘNG BẰNG CƠ KHÍ

12

BÀI 2: THÁO BỘ PHẬN TRUYỀN ĐỘNG BẰNG CƠ KHÍ

20

BÀI 3 : LÀM SẠCH VÀ KIỂM TRA CHI TIẾT SAU KHI THÁO

31

BÀI 4: BẢO DƯỠNG, SỬA CHỮA NHỎ VÀ CHUẨN BỊ CHI TIẾT THAY
THẾ
41
BÀI 5: LẮP BỘ PHẬN TRUYỀN ĐỘNG CƠ KHÍ

54

BÀI 6 : THỬ BỘ PHẬN TRUYỀN ĐỘNG SAU BẢO DƯỠNG

63

5


Mục tiêu của mô đun:
Giúp cho học viên hiểu về cấu tạo, nguyên lý và đặc điểm lắp ghép của hệ
thống truyền động bằng cơ khí sử dụng trong các máy công cụ, làm cơ sở cho
việc tuân thủ quy trình bảo dưỡng; đồng thời rèn luyện cho họ kỹ năng tháo, bảo
dưỡng, sửa chữa nhỏ các chi tiết của hệ thống truyền động nhằm duy trì khả
năng làm việc của máy trong sản xuất.

Mục tiêu thực hiện :
Học xong mơ đun này học viên có khả năng:

- Trình bày cấu tạo, nguyên lý và đặc điểm lắp ghép; nội dung các bước bảo
dưỡng của hệ thống truyền động bằng cơ khí.
- Tháo, bảo dưỡng, sửa chữa nhỏ các chi tiết của hệ thống truyền động bằng
cơ khí đảm bảo các chỉ tiêu kỹ thuật.
- Chạy thử và kiểm tra, xử lý sai sót của hệ thống truyền động bằng cơ khí
sau khi bảo dưỡng.
- Làm việc cẩn thận, an tồn và năng suất.
Nội dung chính của mơ đun:
BẢO DƯỠNG HỆ THỐNG TRUYỀN ĐỘNG BẰNG CƠ KHÍ.
- Cơng tác chuẩn bị trước khi bảo dưỡng hệ thống truyền động bằng cơ khí.
- Tháo bộ phận truyền động bằng cơ khí.
- Làm sạch và kiểm tra chi tiết sau khi tháo.
- Bảo, dưỡng sửa nhỏ và chuẩn bị chi tiết thay thế.
- Lắp bộ phận truyền động bằng cơ khí.
- Thử bộ phận truyền động sau bảo dưỡng.

6


Khối các mơn chung
Kỹ thuật an tồn và
bảo hộ lao động

Nhập môn nguội sửa chữa
máy công cụ

Chuẩn bị cho bảo dưỡng và
sửa chữa máy

Nâng cao hiệu qủa lao

động

Khối kỹ thuật cơ sở

Tháo rời máy có cấp chính xác
thường

Lựa chọn phương án công nghệ và vạch dấu chi tiết cần
cho sửa chữa

Bảo dưỡng hệ thống bôi trơn
làm mát
Bảo dưỡng hệ thống an tồn

Gia cơng các chi tiết cần sửa chữa có sự hỗ trở
của máy

Gia công các chi tiết cần sửa chữa bằng
dụng cụ cầm tay

Bảo dưỡng hệ thống phanh cữ

Bảo dưỡng hệ thống hiển thị
Sửa chữa
chi tiết trục
Bảo dưỡng hệ thống điều
khiển

Sửa chữa
các loại hộp

Sửa chữa chi tiết
thanh truyền và càng
gạt

Sửa chữa
chi tiết bạc

Sửa chữa chi
tiết dạng đĩa

Sửa chữa
mặt trượt

Bảo dưỡng hệ thống truyền
lực cơ khí
Bảo dưỡng hệ thống truyền
lực bằng thuỷ lực (M017N7)
Bảo dưỡng hệ thống truyền
lực bằng khí nén (M018N8)

Lắp và điều chỉnh máy có cấp chính xác thường

Bằng tốt nghiệp trình độ lành nghề + THPT hoặc tương đương

C3

Bảo dưỡng cơ cấu chấp hành

7

8

Quản lý sản xuất và bồi
dưỡng thợ bậc thấp

Các môn chung –

Lắp và điều chỉnh máy có
cấp chính xác cao

Sửa chữa các bộ phận
chính của hệ thống thuỷ
lực - khí nén (M036K)

Tháo rời máy có cấp chính
xác cao

Chẩn đốn và xử lý các hư
hỏng của máy

Kiểm tra chất lượng công
việc

Công nghệ chun mơn

Thiết kế cơ bản

Khối Văn hố bổ trợ

Ghi chú:
Trước khi học mô đun: Bảo dưỡng hệ thống truyền động bằng cơ khí học
viên phải được học: Khối các môn chung; khối kỹ thuật cơ sở; kỹ thuật an tồn
và bảo hộ lao động; nhập mơn nguội sửa chữa máy công cụ; chuẩn bị cho bảo
dưỡng và sửa chữa máy; nâng cao hiệu quả lao động; tháo rời máy có cấp chính
xác thường và thi đạt kết quả các nội dung trên để được công nhận theo tiêu chí
đánh giá.

9


CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CHÍNH TRONG MƠ ĐUN
Hoạt động 1: Học lý thuyết
Lĩnh hội những kiến thức cơ bản về:
- Nội dung công tác chuẩn bị để bảo dưỡng hệ thống truyền động bằng cơ khí.
- Cấu tạo, chức năng, nguyên lý làm việc của hệ thống truyền động bằng cơ khí
thường dùng trong máy cơng cụ.
- Vận dụng kiến thức vào quá trình tháo,lắp và bảo dưỡng đảm bảo yêu cầu kỹ
thuật và an toàn.
Hoạt động 2: Học thực hành
Luyện tập kỹ năng lập các phiếu công nghệ tháo, lắp và bảo dưỡng hệ thống
truyền động bằng cơ khí của máy khoan K125, Trên cơ sở đó vận dụng để lập được
các phiếu công nghệ tháo, lắp và bảo dưỡng hệ thống truyền động bằng cơ khí của
các máy công cụ khác đạt yêu cầu kỹ thuật.
Hoạt động 3: Học thực hành
Luyện tập kỹ năng chuẩn bị các loại dụng cụ tháo, lắp và bảo dưỡng các hệ
thống truyền động bằng cơ khí đảm bảo khi thực hiện các cơng việc tháo, lắp, bảo
dưỡng được an tồn và có chất lượng theo yêu cầu kỹ thuật.

Hoạt động 4: Học thực hành
Luyện tập kỹ năng tháo hệ thống truyền động bằng cơ khí của máy khoan
kiểu K125; vận dụng được kỹ năng vào quá trình tháo các cơ cấu điều khiển trên
các máy công cụ khác đạt yêu cầu kỹ thuật.
Hoạt động 5: Học thực hành
Luyện tập kỹ năng làm sạch và kiểm tra các chi tiết trong hệ thống truyền
động bằng cơ khí của máy khoan kiểu K125; vận dụng được kỹ năng vào quá trình
làm sạch và kiểm tra các chi tiết trong hệ thống truyền động bằng cơ khí các máy
cơng cụ khác đạt u cầu kỹ thuật.
Hoạt động 6: Học thực hành
Luyện tập kỹ năng bảo dưỡng, sửa chữa nhỏ và chuẩn bị chi tiết thay thế hệ
thống truyền động bằng cơ khí của máy khoan kiểu K125; vận dụng được kỹ năng
vào quá trình bảo dưỡng, sửa chữa nhỏ và chuẩn bị chi tiết thay thế hệ thống truyền
động bằng cơ khí các máy công cụ khác đạt yêu cầu kỹ thuật.
10


Hoạt động 7: Học thực hành
Luyện tập kỹ năng lắp các chi tiết trong hệ thống truyền động bằng cơ khí
của máy khoan kiểu K125; vận dụng được kỹ năng vào quá trình lắp các chi tiết
trong hệ thống truyền động bằng cơ khí các máy cơng cụ khác đạt yêu cầu kỹ
thuật.
Hoạt động 8: Học thực hành
Luyện tập kỹ năng chạy thử sau khi bảo dưỡng hệ thống truyền động bằng
cơ khí của máy khoan kiểu K125; vận dụng được kỹ năng vào quá trình chạy thử
sau khi bảo dưỡng hệ thống truyền động bằng cơ khí các máy công cụ khác đạt yêu
cầu kỹ thuật.
YÊU CẦU VỀ ĐÁNH GIÁ HỒN THÀNH MƠ ĐUN
a / Về kiến thức:
Trả lời được 75% câu hỏi trắc nghiệm khách quan về:

- Cấu tạo, nguyên lý làm việc và đặc điểm lắp ghép của hệ thống truyền động
truyền động bằng cơ khí.
- Nội dung công tác bảo dưỡng hệ thống truyền động bằng cơ khí trong máy
cơng cụ.
b / Về kỹ năng:
- Tháo, làm sạch, kiểm tra các chi tiết trong hệ thống truyền động bằng cơ khí
- Bảo dưỡng, phát hiện, xử lý những thiếu sót, hư hỏng nhỏ của chi tiết hoặc
thay thế chi tiết cho hệ thống truyền động bằng cơ khí
- Vận hành và kiểm tra các chỉ tiêu kỹ thuật hệ thống truyền động bằng cơ khí
được đánh giá bằng “ Quan sát sự thực hiện có bảng kiểm “. Học viên đạt yêu cầu
khi đạt 75% các tiêu chí của bảng kiểm.
c / Về thái độ:
- Tham gia hoc đạt 85% thời gian lý thuyết và100% thời gian thực hành quy
định của mô đun
- Chấp hành tốt các quy định về an toàn được đánh giá bằng “ Quan sát sự
thực hiện có bảng kiểm “. Học viên đạt yêu cầu khi đạt 75% tiêu chí của
bảng kiểm .
11


BÀI 1: CÔNG TÁC CHUẨN BỊ TRƯỚC KHI BẢO DƯỠNGHỆ THỐNG
TRUYỀN ĐỘNG BẰNG CƠ KHÍ
Giới thiệu:
Nội dung bài học có tính quyết định đến chất lượng, năng suất cũng như
cơng tác an toàn cho người và thiết bị trước khi thực hiện các công việc bảo dưỡng
hệ thống truyền động bằng cơ khí của máy cơng cụ.
Mục tiêu thực hiện:
Học xong bài này học viên có khả năng:
- Trình bày cấu tạo, nguyên lý làm việc và đặc tính lắp ghép của hệ thống
truyền động bằng cơ khí trong máy công cụ.

- Lập phiếu công nghệ tháo, lắp, bảo dưỡng các cơ cấu truyền động cơ khí
trong máy.
- Chuẩn bị dụng cụ, phương tiện, chất liệu cần cho việc bảo dưỡng theo quy
trình đã lập.
- Kiểm tra, xem xét và ghi được những mất mát ,hư hỏng hoặc khơng bình
thường của bộ phận cần bảo dưỡng.
- Thực hiện các công tác an tồn và vệ sinh cơng nghiệp.
Nội dung chính:
- Cấu tạo, nguyên lý làm việc của bộ phận truyền động bằng cơ khí (hộp tốc độ,
hộp trục chính, chạy dao, bàn dao).
- Lập phiếu công nghệ tháo, lắp, bảo dưỡng hệ thống truyền động bằng cơ khí.
- Chuẩn bị dụng cụ, thiết bị, vật tư cho tháo lắp và bảo dưỡng.
- Xem xét kiểm tra thực trạng bên ngoài và bên trong của bộ phận truyền động
bằng cơ khí trước khi bảo dưỡng.
- Cơng tác an tồn và vệ sinh cơng nghiệp trơng q trình làm việc.

12


Hoạt động 1: Học lý thuyết:
CẤU TẠO, NGUYÊN LÝ LÀM VIỆC VÀ ĐẶC ĐIỂM LẮP GHÉP CỦA HỆ
THỐNG TRUYỀN ĐỘNG BẰNG CƠ KHÍ
Địa điểm:
Phịng học lý thuyết.
u cầu :
- Hiểu được cấu tạo, nguyên lý và đặc tính lắp ghép của một số hộp truyền
động điển hình; trên cơ sở đó vận dụng để nghiên cứu về cấu tạo, nguyên lý
của các loại hộp truyền động khác trong các máy công cụ.
- Biết và vận dụng được biểu mẫu, nội dung các bước khi lập phiếu công nghệ
tháo, lắp và bảo dưỡng chi tiết, bộ phận máy trên cơ sở trang thiết bị, dụng cụ

được trang bị đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật đặt ra.
Vật tư, dụng cụ, trang thiết bị :
- Vở ghi chép cá nhân
- Các loại dụng cụ vẽ cầm tay
Nguồn động liên quan :
- Bản trong về các hộp truyền động điển hình
- Bản trong về mẫu phiếu công nghệ tháo, lắp
- Bản trong về mẫu phiếu công nghệ bảo dưỡng
- Máy chiếu, màn chiếu
- Bản vẽ khai triển các hộp truyền động điển hình
- Máy tính

13


Nội dung:
1. Cấu tạo (hình 1a; 1b)
1

2

3

4

5

6

7

8

9

10
0

11

12
Hình1a: Hộp tốc độ nhìn từ
Hình1b: Hộp tốc độ nhìn từ trái
Hộp truyền phải
động bằng cơ khí (Hộp tốc độ) của máy khoan K125 có cấu tạo
bên trong gồm: 3 trục truyền động (I, II, III) và các cơ cấu truyền động bằng bánh
răng trụ răng thẳng; dùng tạo ra các số vòng quay khác nhau cho trục chính mang
dao khoan. Cấu tạo cụ thể như sau:
1. Vỏ hộp
2. Các bánh răng cố định lắp trên trục III
3. Trục truyền số III (Trục ống then hoa)
4. Trục trục truyền số II (Trục then hoa)
5. Khối bánh răng di trượt lắp trên trục II
6. Trục truyền số I (Trục có then bằng dẫn hướng)
7. Khối bánh răng di trượt lắp trên trục I
8. Trục dẫn hướng cho thanh răng của cơ cấu điều khiển
9. Thanh răng mang ngàm gạt của khối bánh răng di trượt lắp trên trục I
10. Bánh răng cố định lắp trên trục II
14

11. Thanh răng mang ngàm gạt của khối bánh răng di trượt lắp trên trục II
12. Vít điều chỉnh áp động lò xo của cơ cấu điều khiển
2. Nguyên lý:
Truyền động bắt đầu từ động cơ điện có: cơng suất N = 2.7 KW; số vòng
quay n = 1440 v/phút; qua bộ truyền đai thang có tỷ số truyền i = d1/d2, Truyền
vào trục I. Trên trục I có khối bánh răng di trượt gồm Z 1; Z2 và Z3 do đó có khả
năng tạo ra 3 cấp vịng quay khác nhau cho trục II bằng các tỷ số truyền
i1 =

Z
Z
Z1
; i2 = 2 và i3 = 3 Trên trục II có khối bánh răng cố định là Z4 và Z5 cùng
Z4
Z7
Z5

khối bánh răng di trượt gồm Z6; Z7 và Z8 truyền chuyển động sang cho trục III bằng
các tỷ số truyền i4 =

Z
Z6
Z
; i5 = 7 ; i6 = 8 . Trên trục III có các khối báng răng cố
Z11
Z10
Z9

định gồm Z9; Z10; Z11. Như vậy trục III sẽ có 9 cấp vịng quay khác nhau để truyền

cho trục chính mang dao khoan (Trục chính có một đầu là trục then hoa ăn khớp
với trục ống then hoa số III).
Tổng quát xích truyền động là như sau:
Z6

Z1
Đ/
c

N=2.7K
W
n=1440v/
ph

Z4

.iđ (I)

Z2

(II)

ZZ9
7

Z
Z35

Z
Z81

Z7

Z11

0

(III
)

n
(v/ph)
trục
chính
mang
dao
khoan

3. Đặc đểm lắp ghép:
Hộp tốc độ máy khoan K125 có vị trí lắp phía trên cùng của thân máy với
chiều cao từ bệ máy lên là 1800mm. Mối ghép liên kết giữa hộp với mặt trên của
thân máy là mối ghép ren bằng các bu lơng M12 (đầu chìm).
Bên ngồi hộp có 2 nắp đậy; nắp đậy phía sau nhằm che kín cho hộp; nắp đậy
phía trước có lắp 2 tay gạt của cơ cấu điều khiển và trục điều khiển mang các quạt
15


răng. Mối ghép giữa nắp với thành hộp là mối ghép ren bằng bu lơng M8 (Đầu
chìm).
Bên trong hộp có 3 trục truyền động (I, II, III); định tâm cho trục là các ổ lăn

hướng kính có đặc tính lắp ghép vòng trong lắp với cổ trục là mối ghép chặt; vịng
ngồI lắp với lỗ trên thành hộp là mối ghép trung gian. Để che kín và chặn vị trí
lắp ghép của ổ lăn trong lỗ của thành hộp, phía trên có một nắp ổ hình số 8 cho cả
3 đầu trục; phía dưới là bề mặt lắp ghép của thân máy. Mối ghép của nắp đậy đầu
trục (mặt bích) liên kết với thành hộp bằng mối ghép ren M8 (vít xẻ rãnh đầu
chìm).
Trên trục I có khối bánh răng di trượt Z1; Z2 và Z3. Đặc điểm lắp ghép của
khối bánh răng di trượt trên trcụ là mối ghép then hoa.
Trên trục II có khối bánh răng cố định là Z4 và Z5 cùng khối bánh răng di trượt
gồm Z6; Z7 và Z8 được lắp bằng mối ghép then hoa theo phương án định tâm bằng
đường kính ngồi.
Trên trục III là trục có lắp các bánh răng cố định Z 9; Z10; Z11 bằng mối ghép
then bằng và xác định vị trí của các bánh răng trên trục bằng vai trục; bạc cách và
vòng phanh.
Trục dẫn hướng cho thanh răng mang gàm gạt của cơ cấu đIều khiển các
bánh răng di trượt lắp với thành hộp là mối ghép trung gian và có 2 vít để khống
chế trục chuyển dịch dọc; trên trục dẫn hướng có 3 rãnh xẻ hình chữ V để xác định
vị trí làm việc của các bánh răng di trượt trong 2 khối. Các thanh răng mang ngàm
ngàm gạt lắp lỏng với trục dẫn hướng và trên mõi thanh răng có cơ cấu vít - lò xo
và viên bi nẽ vào rãnh chữ V trên trục khi điều khiển để xác định một vòng quay
cụ thể trên trục chính.
Bộ truyền đai thang có bánh đai bị động lắp với đầu trục I của hộp tốc độ
bằng mối ghép then bằng và một vòng phanh chặn.
Động cơ điện được lắp trên giá treo và giá treo lắp lên thân máy bằng mối
ghép ren M12 (đầu lục giác ngoài); để điều chỉnh sức căng của dây đai, đế động cơ
lắp với giá treo có 2 rãnh ơ van với 2 bu lông M12 và cơ cấu trục ren M14 để tăng
giảm khoảng cách 2 trục của bánh đai.

16

Hoạt động 2: Thực hành.
Lập phiếu công nghệ tháo, lắp hộp tốc độ máy khoan K125.
Địa điểm:
Xưởng thực hành
Yêu cầu:
- Lập phiếu công nghệ tháo, lắp hộp tốc độ máy khoan K125 bằng các phương
tiện và các dụng cụ cho trước đảm bảo thời gian quy định và an toàn.
- Lập phiếu công nghệ bảo dưỡng hộp tốc độ máy khoan K125 hợp lý với điều
kiện về trang thiết bị và nguồn động có tại xưởng thực hành.
- Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, thiết bị, vật tư phục vụ cho công tác bảo dưỡng theo
thực trạng yêu cầu sau khi đã kiểm tra xem xét.
Vật tư, dụng cụ, trang thiết bị:
- Giấy, bút.
- Bàn học.
- Máy tính, máy in.
Nguồn động liên quan:
- Bản vẽ khai triển của hộp tốc độ máy khoan K125.
- Hộp tốc độ máy khoan K125.
- Mẫu phiếu công nghệ tháo lắp.
- Bản liệt kê dụng cụ, thiết bị dùng cho tháo lắp và bảo dưỡng.
Nội dung:
1. Biện pháp an toàn:
a) Bàn nâng khi thực hiện việc xem xét kiểm tra thực trạng của hộp tốc độ
phải được kê, đỡ chắc chắn và mõi lần khảo sát chỉ được đứng lên bàn
một người.
b) Khi sử dụng máy tính để vẽ phảI có bản vẽ phác họa được giáo viên chấp
nhận.
2. Công tác chuẩn bị:
a) Chuẩn bị bút thước và đồ dùng để lập phiếu công nghệ tháo lắp.

17


b) Kê bàn nâng vào vị trí cuả máy K125 có hộp tốc độ cần bảo dưỡng.
c) Nghiên cứu bản vẽ lắp.
d) Xem xét thực trạng hộp tốc độ trước khi lập phiếu cơng nghệ bảo dưỡng.
3. Trình tự lập phiếu công nghệ:
a) Lập phiếu công nghệ tháo, lắp hộp tốc độ: Nội dung các bước tháo phảI
hợp lý và minh họa được các mối ghép điển hình cần chú ý khi tháo; tiêu
chuẩn kỹ thuật phải đảm bảo cho chi tiết và cơ cấu sau khi lắp.
b) Lập phiếu công nghệ bảo dưỡng: Chỉ ra được những công việc cụ thể
phảI thực hiện khi bảo dưỡng hộp tốc độ máy khoan K125 một cách
chính xác và hợp lý như: Thông các đường dẫn dầu; làm sạch bể chứa
dầu bôi trơn; thay thế ổ lăn cho các trục truyền; gia cơng thay thế then,
vít hoặc bu lơng; dũa vát đỉnh răng khi có biến dạng đầu răng; đIều chỉnh
áp động của lo xo; làm sạch các màng rỉ sắt .v.v….
4. Kết thúc cơng việc chuẩn bị bảo dưỡng:
a) Rà sốt và hiệu chỉnh phiếu công nghệ tháo lắp hộp tốc độ máy khoan
K125.
b) Rà sốt và hiệu chỉnh phiếu cơng nghệ bảo dưỡng hộp tốc độ máy khoan
K125.
5. Bài tập bổ trợ:
Hãy thực hiện các công việc chuẩn bị để bảo dưỡng hộp truyền động của
máy tiện vạn năng T6M16 gồm: Hộp tốc độ; hộp chạy dao.

Hình 2a: Hộp chạy dao T6M16

Hình 2b: Hộp tốc độ t6M16
18

Yêu cầu:
Tự nghiên cứu và viết được cấu tạo, nguyên lý làm việc; đặc điểm lắp ghép
của 2 hộp truyền động cơ khí trên.
Lập phiếu cơng nghệ tháo, lắp của hai hộp tốc độ trên trong điều kiện trang
thiết bị hiện có của xưởng thực hành.
Lập phiếu cơng nghệ bảo dưỡng đường dầu bôi trơn và kiểm tra, điều chỉnh
các thông số kỹ thuật của cơ cấu khớp nối an toàn trên đầu ra của trục trơn trên hộp
chạy dao T6M16 và vị trí của hộp tốc độ để đảm bảo sức căng ban đầu của dây đai.

19


BÀI 2: THÁO BỘ PHẬN TRUYỀN ĐỘNG BẰNG CƠ KHÍ
Giới thiệu :
Nội dung bài học nhằm luyện tập kỹ năng tháo các mối ghép của các chi tiết,
cơ cấu và bộ phận truyền động của máy công cụ để tiến hành bảo dưỡng.
Mục tiêu thực hiện:
Học xong bài này học viên có khả năng:
- Tháo các mối ghép giữa bộ phận truyền động bằng cơ khí cần bảo dưỡng với
máy và các bộ phận khác của máy đúng theo chỉ dẫn trong quy trình đã lập.
- Vận chuyển các bộ phận đến vị trí bảo dưỡng đảm bảo an tồn cho người và
thiết bị.
- Tháo rời các chi tiết của bộ phận truyền động trong các hộp đúng quy trình,
đảm bảo an toàn.
- Lập bảng kê số lượng, mã hiệu của chi tiết sau khi tháo để tránh nhầm lẫn,
mất mát cho công việc tiếp theo.
- Thực hiện công tác an tồn và vệ sinh cơng nghiệp khi tháo bộ phận truyền
động bằng cơ khí.

Nội dung chính:
- Tháo các mối ghép cuả bộ phận truyền động cần bảo dưỡng với máy.
- Tháo các mối ghép giữa các cơ cấu truyền động trong các hộp của máy.
- Lập bảng kê các chi tiết sau khi tháo.
- Cơng tác an tồn và vệ sinh công nghiệp khi tháo bộ phận truyền động cơ khí.
Hoạt động 1: Học lý thuyết:
Hướng dẫn phiếu cơng nghệ tháo
Địa điểm:
Phòng học lý thuyết
Yêu cầu:

20


- Học viên trên cơ sở của phiếu công nghệ đã lập; trình bày các bước tháo
hộp tốc độ máy khoan K125 ra khỏi máy và tháo rời toàn bộ các chi tiết
của hộp đảm bảo hợp lý; an toàn. Trên cơ sở đó vận dụng để tháo được các
hộp truyền động bằng cơ khí khi được cung cấp các phiếu công nghệ tháo.
- Lập được bảng kê các chi tiết sau khi tháo đầy đủ và chính xác đúng biểu
mẫu quy định.
- Thực hiện công tác vệ sinh công nghiệp và an toàn khi tháo hộp tốc độ của
máy khoan K125 .
Vật tư, dụng cụ, trang thiết bị:
- Vở ghi chép cá nhân
- Các loại dụng cụ vẽ cầm tay
Nguồn động liên quan:
- Bản trong về các hộp truyền động điển hình
- Bản trong về mẫu phiếu cơng nghệ tháo, lắp
- Bản trong về mẫu phiếu công nghệ bảo dưỡng
- Máy chiếu, màn chiếu

- Bản vẽ khai triển các hộp truyền động điển hình
1. Mẫu phiếu cơng nghệ tháo:
TT

Tên nguyên
công, bước

I

Tháo hộp tốc độ
ra khỏi Thân
máy

1

Tháo bộ truyền
đai

Sơ đồ nguyên
công

Chỉ dẫn kỹ thuật

Dụng
cụ

Thời
gian
(phút)

-

Dùng cơ cấu điều
chỉnh làm giảm
khoảng cách 2 trục
trước khi tháo dây
đai

Clê dẹt
17 - 19

03

21


2

Tháo mối ghép
ren giữa hộp và
thân máy

II

Tháo nắp đậy và
nắp chặn đầu
trục

- Nới lỏng đều 4 bu
lông

Clê lục
lăng 12

02

- Nguyên cơng tháo là các cơng việc có tính liên tục khi cần giải quyết một số
mối ghép để tách các liên kết của một cơ cấu hay bộ phận trong máy ra.
- Bước là những công việc thực hiện tháo các mối ghép có trong liên kết để đưa
được một chi tiết trong cơ cấu ra.
- Sơ đồ nguyên công, bước chỉ cần biểu diễn những mối ghép đặc biệt quan
trọng.
- Khi tiến hành tháo phải thực hiện nghiệm túc theo phiếu công nghệ đã vạch
ra.
2. Những chú ý khi tháo hộp tốc độ máy khoan K125:
- Hộp tốc độ máy khoan nằm ở vị trí trên cao (Hình 3) do đó khi tháo cần có bàn
nâng.
- Dây treo phải lồng đúng vị trí quy dịnh trên hộp.
- Di chuyển hộp xuống phải dùng cần cẩu nhỏ.
Hộp tốc độ

Bàn nâng khi vào vị trí
dùng tay khố để
khơng lăn trên nền
xưởng

Hình 3: Vị trí bàn nâng hạ khi tháo hộp tốc độ máy khoan
K125

22

Hoạt động 2: Thực hành.
Tháo hộp tốc độ máy khoan K125
Địa điểm:
Xưởng thực hành
Yêu cầu:
- Tháo các mối ghép hộp tốc độ với thân máy đảm bảo đúng dụng cụ và chỉ dẫn
trong phiếu công nghệ.
- Tháo rời các chi tiết của hộp; bố trí sắp xếp các chi tiết sau khi tháo theo đúng
trình tự: Chi tiết nào tháo trước để xa; chi tiết nào tháo sau để gần; những chi
tiết trong cơ cấu , cụm máy để với nhau.
- Lập bảng kê có tên gọi chi tiết chính xác và đủ theo biểu mẫu quy định.
- Thực hiện các bước tháo đảm bảo vệ sinh công nghiệp và an toàn cho người,
dụng cụ và chi tiết.
Vật tư, dụng cụ, trang thiết bị:
- Dẻ thô.
- Dầu madút.
- Dụng cụ tháo lắp (Theo phiếu công nghệ).
- Giấy , bút.
- Máy tính, máy in.
- Bàn nâng hạ.
- Cẩu nâng loại nhỏ
- Xe vận chuyển.
- Bàn tháo lắp.
- Máy khoan K125.
- Thiết bị phòng và chữa cháy nổ.
Nguồn động liên quan:
- Bản vẽ khai triển của hộp tốc độ máy khoan K125.
- Phiếu công nghệ tháo lắp đã lập.

23


- Mẫu bảng kê chi tiết.
- Xưởng thực hành.
Nội dung:
1. Biện pháp an toàn:
a) Khi tháo rời các chi tiết của hộp tốc độ máy khoan không làm biến dạng mặt
đầu trục; gãy các vòng phanh hãm và hư hỏng đầu vít, bulơng.
b) Dụng cụ dùng trong khi tháo phải đúng quy cách; không làm rơi hoặc văng
dụng cụ.
c) Khi sử dụng cẩu nâng phải được sự cho phép của giáo viên.
d) Khi sử dụng máy tính để vẽ phải có bản vẽ phác họa được giáo viên chấp
nhận.
2. Cơng tác chuẩn bị:
a) Chuẩn bị bút thước và đồ dùng để lập bảng kê chi tiết.
b) Kê bàn nâng vào vị trí cuả máy K125 có hộp tốc độ cần bảo dưỡng.
c) Nghiên cứu bản vẽ lắp.
d) Xem xét thực trạng hộp tốc độ trước khi tháo.
e) Sắp xếp những dụng cụ tháo cho công việc tháo hộp tốc độ máy khoan K125
(Theo chỉ dẫn của phiếu công nghệ).
f) Lau sạch bên ngồi hộp tốc độ trước khi tháo.
3. Trình tự tháo:
a) Tháo hộp tốc độ ra khỏi thân máy (Hình 4):

24


- Đứng lên mặt bàn nâng.
- Giảm khoảng cách 2 trục của bộ truyền đai.

- Tháo dây đai.
- Tháo các bu lông liên kết hộp tốc độ với thân máy.
- Lông dây vào vị tri nâng hộp tốc độ.
- Nâng hộp tốc độ bằng máy cẩu và hạ vào xe di chuyển.
b) Di chuyển hộp về vị trí bàn tháo theo quy định:
- Trong khi di chuyển không để hộp bị lăn hoặc va đập vào thành
xe.
c) Tháo bơm dầu bơi trơn (Hình 5):

Hình 5: Tháo bơm dầu bơi trơn
- Tháo đường ống hút và ống xả của bơm: Mối ghép liên kết của
đầu nối thân bơm với các ống xả và hút là mối ghép ren M14 có
cụm van bi (không tháo rời các chi tiết của cụm van).
- Tháo thân bơm: Thân bơm liên kết với mặt trên của thành hộp
bằng mối ghép ren M8 đầu chìm; sau khi tháo các bu lông ra ta
lấy nguyên cụm thân bơm ra khỏi hộp (khơng lấy pít tơng ra
khỏi xi lanh).
d) Tháo buly đai thang lắp trên đầu trục I của hộp tốc độ (Hình 6):

25