Ung dung mo hinh kinh te luong de phan tich thuc trang san xuat tai cac trang trai tinh an giang

ng d ng mơ hình kinh t lư ng

TRƯ NG

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

I H C AN GIANG

KHOA KINH T - QU N TR KINH DOANH
B MÔN KINH T T NG H P

TÀI NGHIÊN C U KHOA H C C P TRƯ NG

NG D NG MƠ HÌNH KINH T LƯ NG
PHÂN TÍCH HI U QU S N XU T
TRANG TR I TRONG T NH AN GIANG

Ch nhi m : Lê Th Thiên Hương

Long xuyên, tháng 8 năm 2004

Trang 1


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

TÓM T T
---OoO--Trong nh ng năm g n ây nông nghi p An Giang phát tri n tương i m nh m , kinh
t trang tr i ư c
c p n như nh ng gi i pháp phát tri n s n xu t nơng nghi p hàng hố,
kinh doanh nơng nghi p và khuy n khích u tư vào s n xu t nông nghi p. Th t v y, kinh t
trang tr i là m t quá trình chuy n i t kinh t h có n n s n xu t t c p t túc, sang kinh t
hàng hoá v i qui mô ngày càng l n.
Nghiên c u này ti p n i t
tài th c tr ng và gi i pháp phát tri n kinh t trang tr i
c a Th c sĩ Lê Minh Tùng, v i phương pháp ư c lư ng hàm s n xu t trung bình
o lư ng
hi u qu kinh t c a các y u t
u vào trong quá trình s n xu t, và tìm hi u m c
óng góp
c a các nhân t
u vào vào m c
hi u qu c a s d ng v n.
T nh ng k t qu phân tích ó s tìm ra bi n pháp
h tr kinh t trang tr i v m t
chính sách và k thu t nâng cao hi u qu s n xu t trang tr i An giang.

Trang 2


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

M CL C
PH N I. PH N M

U 1

1.S c n thi t c a
tài................................................................................................... 9
2.M c tiêu nghiên c u. .................................................................................................... 9
3. Ý nghĩa ......................................................................................................................... 9
3.1. óng góp v m t khoa h c và ph c v công tác ào t o . ................................................ 9
3.2. óng góp liên quan n phát tri n kinh t . ...................................................................... 9
4. N i dung, phương pháp nghiên c u
tài. ............................................................... 10
5. Ph m vi nghiên c u.................................................................................................... 10
PH N II. PH N N I DUNG

11

1. Các khái ni m............................................................................................................. 11
1.1 Khái ni m kinh t trang tr i. .......................................................................................... 11
1.2 Khái ni m v s n lư ng. ................................................................................................. 11
1.3 Tiêu chí xác nh kinh t trang tr i................................................................................. 11
2.Tình hình phát tri n kinh t trang tr i ...................................................................... 12
2.1 S hình thành trang tr i ................................................................................................. 12
2.2 Th c tr ng kinh t trang tr i Vi t Nam........................................................................ 13
2.3 Quan i m v phát tri n kinh t trang tr i nư c ta trong th i gian t i:........................ 14
2.4 Các lo i hình trang tr i: ................................................................................................ 14
3. Tình hình phát tri n kinh t trang tr i An Giang ................................................. 18
4. Phương pháp nguyên c u. ......................................................................................... 19

4.1 Thu th p s li u.............................................................................................................. 19
4.2 Phương pháp x lý s li u. ............................................................................................. 20
5. T ng quan .................................................................................................................. 21
5.1 i u ki n t nhiên:......................................................................................................... 21
5.2 i u ki n kinh t - xã h i................................................................................................ 22
6. K t qu nghiên c u. ................................................................................................... 22
6.1. Các y u t nh hư ng n các mơ hình s n xu t s n su t kinh doanh: ......................... 22
6.2. M t s ch tiêu tính tốn............................................................................................... 23
6.3. Phương Trình h i quy tuy n tính:................................................................................. 23
7. Phân tích các ch tiêu kinh t c a các lo i hình s d ng t. ................................... 25
7.1 Cơ c u các ch tiêu kinh t c a vi c s n xu t lúa. ........................................................... 25
7.2 Cơ c u các ch tiêu kinh t c a mơ hình chăn ni ......................................................... 32
7.3 Cơ c u các ch tiêu kinh t c a mơ hình ni tr ng thu s n .......................................... 34
7.4. Cơ c u các ch tiêu kinh t c a mơ hình tr ng tr t cây lâu năm..................................... 37
7.5 Cơ c u các ch tiêu kinh t c a mơ hình d ch v ............................................................. 38
8. Phân tích các nhân t nh hư ng n k t qu s n xu t c a các lo i hình canh tác 39
8.1 Các nhân t nh hư ng n s n xu t lúa........................................................................ 39
8.2.Các nhân t nh hư ng n s n xu t chăn nuôi. ............................................................ 40
8.3 Các nhân t nh hư ng n nuôi tr ng thu s n............................................................. 41
8.4. Các nhân t nh hư ng n d ch v . ............................................................................. 42
9. M i quan h nh hư ng gi a di n tích gieo tr ng và thu nh p. ............................. 43
9.1 M i quan h c a vi c tr ng lúa. ..................................................................................... 43
9.2 M i quan h c a nuôi tr ng thu s n k t h p lúa ........................................................... 45
10. Phân tích vi c s n xu t a mơ hình ......................................................................... 46
11. Thu n l i – khó khăn............................................................................................... 47
11.1 Thu n l i: .................................................................................................................... 47

Trang 3

ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

11.2 Khó khăn................................................................................................................. 47
11.3 Ki n ngh c a ch trang tr i......................................................................................... 50
PH N III. K T LU N - KI N NGH

53

1. K t lu n ...................................................................................................................... 53
2. Ki n ngh .................................................................................................................... 53
2.1 i v i nhà nư c và chính quy n a phương: ............................................................... 53
2.2 i v i các ch trang tr i: ............................................................................................. 54
3.Gi i pháp..................................................................................................................... 54
3.1 M t s gi i pháp v tính d ng cung c p v n cho trang tr i............................................. 54
3.2.Gi i pháp cung c p cây con gi ng và h tr khâu tiêu th s n ph m.............................. 55
3.3Gi i pháp i v i khoa h c k thu t ................................................................................ 55

Trang 4


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

DANH SÁCH CÁC BI U B NG
----OoO--B ng 1: Tình hình phát tri n kinh t trang tr i

An Giang.

B ng 2: Phân b các trang tr i theo huy n, th , thành ph .
B ng 3: Các lo i hình trang tr i ư c phân b theo vùng
B ng 4: Các ch tiêu kinh t trên ha lúa Hè Thu c a vùng 1
B ng 5: Các ch tiêu kinh t trên ha lúa Hè Thu c a vùng 2
B ng 6: Cơ c u các ch tiêu kinh t trên ha lúa Hè Thu c a vùng 3
B ng 7: Cơ c u các ch tiêu kinh tê trên ha lúa ông Xuân vùng 1
B ng 8: Cơ c u các ch tiêu kinh t trên ha lúa ông Xuân vùng 2
B ng 9: Cơ c u các ch tiêu kinh t trên ha lúa ông Xuân vùng 3
B ng 10: Cơ c u các ch tiêu kinh t trong năm c a chăn nuôi vùng 1
B ng 11: Cơ c u các ch tiêu kinh t trong năm c a chăn nuôi

vùng 2

B ng 12: Cơ c u các ch tiêu kinh t trong năm c a chăn nuôi

vùng 3

B ng 13: Cơ c u các ch tiêu kinh t trên ha c a nuôi tr ng thu s n

vùng 1

B ng 14: Cơ c u các ch tiêu kinh t trên ha c a nuôi tr ng thu s n

vùng 2

B ng 15: Cơ c u các ch tiêu kinh t trên ha c a nuôi tr ng thu s n

vùng 3

B ng 16: Cơ c u các ch tiêu kinh t c a mơ hình tr ng tr t cây lâu năm
B ng 17: Cơ c u các ch tiêu kinh t c a mơ hình d ch v
B ng 18: H s ư c lư ng c a các trang tr i tr ng lúa

B ng 19: H s ư c lư ng c a các trang tr i chăn nuôi
B ng 20: H s ư c lư ng c a các trang tr i thu s n.
B ng 21: H s ư c lư ng c a các trang tr i kinh doanh dich v .
B ng 22: M i quan h và nh hư ng c a di n tích canh tác
tr ng lúa.
B ng 23: K t qu ki m
tr ng lúa.

nh m i quan h giũa di n tích và doanh thu trong mơ hình

B ng 24: M i quan h và nh hư ng c a di n tích canh tác
tr ng lúa k t h p thu s n.
B ng 25:K t qu ki m
- thu s n k t h p.

n l i nhu n c a trang tr i

n l i nhu n c a trang tr i

nh m i quan h gi a di n tích và doanh thu trong mơ hình lúa

B ng 26: M t s ch tiêu hi u qu trên ha c a các mơ hình s n xu t

B ng 27: Khó khăn chung c a các ch trang tr i chăn nuôi.

Trang 5


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

B ng 28: Khó khăn chung c a các ch trang tr i tr ng lúa.
B ng 29: Khó khăn chung c a các ch trang tr i nuôi tr ng thu s n
B ng 30: Khó khăn chung c a các ch trang tr i
B ng 31: Ki n ngh chung c a các ch trang tr i
B ng 32: Ki n ngh c a các ch trang tr i chăn nuôi
B ng 33: Ki n ngh c a các ch trang tr i tr ng lúa
B ng 34: Ki n ngh c a các ch trang tr i nuôi tr ng thu s n

Trang 6


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

CÁC KÝ HI U VÀ VI T T T
-----OoO----

LN: L i nhu n.
CP: Chi phí
TN: Thu nh p
L G : Lao ng gia ình
PVTT: Ph ng v n tr c ti p
CN: Chăn nuôi
TS: Thu s n
DV: D ch v
CAT: Cây ăn trái
HT: V hè thu
X: ông xuân
KHKT: Khoa h c k thu t
TT: Thông tin

Trang 7


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

Trang 8


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

PH N I. PH N M
1.S c n thi t c a

trang tr i trong t nh An Giang

U

tài.

Kinh t trang tr i ang ư c
c p n trong nh ng năm g n ây như là m t trong
nh ng gi i pháp
phát tri n s n xu t nơng nghi p hàng hố, kinh doanh nơng nghi p và
khuy n khích u tư vào s n xu t nơng nghi p. M c dù chính sách khuy n khích phát tri n
kinh t trang tr i cịn nhi u n i dung h n ch như: lu t s h u t ai, h n i n, tiêu th s n
ph m,…có m t s trang tr i ã thành công v hi u qu
u tư. Vi c tìm hi u các nhân t góp
ph n vào m c
hi u qu c a s d ng v n, t, k thu t có th rút ra nh ng k t lu n làm cơ
s cho vi c ho ch nh chính sách phù h p khuy n khích kinh t trang tr i phát tri n.
Vi c hình thành và phát tri n kinh t trang tr i là m t quá trình chuy n i t kinh t
h có n n s n xu t t c p, t túc sang n n s n xu t kinh t hàng hố v i qui mơ ngày càng
l n.
phân bi t v i kinh t h nông dân, các nư c khác trên th gi i ngư i ta phân lo i
kinh t trang tr i ch y u theo qui mô s d ng t ai. nhi u nư c khác nhau thì qui mơ
kinh t trang tr i càng khác nhau và phù h p v i c i m t nhiên c a m i nư c và cũng tuỳ
thu c vào trình
phát tri n kinh t nư c ó.
2.M c tiêu nghiên c u.

tài nghiên c u này s d ng s li u ã thu th p ư c t
tài nghiên c u th c tr ng
và gi i pháp phát tri n kinh t trang tr i c a Th c sĩ Lê Minh Tùng,
phát tri n các gi
thuy t v hi u qu c a vi c s d ng các y u t
u vào như t ai, cơ gi i, ti n v n và lao
ng. Như v y s b túc nâng cao hi u qu c a công trình nghiên c u khoa h c ã th c hi n.
Dùng phương pháp hàm s n xu t trung bình
o lư ng và so sánh hi u qu k thu t,
hi u qu phân ph i và hi u qu kinh t c a vi c s ra d ng các y u t
u vào các trang tr i
trong t nh.
B ng phương pháp kinh t lư ng tài s phát tri n mơ hình kinh t lư ng có th ng
d ng vào i u ki n th c ti n s n xu t nông nghi p,
tài hy v ng s cung c p nhi u k t lu n
b ích v hi u qu s n xu t c a các mơ hình kinh t trang tr i s n xu t trong t nh.
T k t qu phân tích s tìm ra các bi n pháp h tr v m t chính sách và k thu t
nâng cao hi u qu s n xu t trang tr i An Giang.
3. Ý nghĩa.
3.1. óng góp v m t khoa h c và ph c v công tác ào t o .
tài này s là m t bài t p tình hu ng v th c ti n s n xu t nông nghi p ph c v cho
gi ng d y các môn kinh t nông nghi p, kinh t vi mô và kinh t lư ng t i khoa kinh t và
qu n tr kinh doanh c a trư ng i h c An Giang.
Cán b nghiên c u tích lu thêm kinh nghi m th c t và ti p c n các v n
thư ng g p khi ng d ng các mô hình kinh t lý thuy t vào th c ti n.
3.2. óng góp liên quan

khó khăn

n phát tri n kinh t .

Vi c tìm hi u các nhân t góp ph n vào m c
hi u qu c a s d ng t, v n, k
thu t có th rút ra ư c nh ng k t lu n làm cơ s cho vi c ho ch nh chính sách phù h p
khuy n khích kinh t trang tr i phát tri n.

Trang 9


ng d ng mơ hình kinh t lư ng
4.

phân tích HQSX

4. N i dung, phương pháp nghiên c u

trang tr i trong t nh An Giang

tài.

4.1. V m t lý thuy t:
tài trư c h t trên cơ s tham kh o tài li u và các cơng trình
nghiên c u
tìm m t mơ hình kinh t kinh t lư ng phù h p có th áp d ng vào ngu n s
li u ã thu th p trong t nh An Giang.
4.2. Nghiên c u phương pháp tính tốn và chương trình trên máy vi tính có th áp
d ng

ư c lư ng mơ hình ư c

ra.

4.3. Ư c lư ng mơ hình và gi i thích k t qu .
4.4. Th o lu n k t qu và so sánh v i k t qu có ư c.
4.5.

ngh các bi n pháp, chính sách

nâng cao hi u qu s n xu t c a kinh t trang

tr i.
5. Ph m vi nghiên c u.
Trên cơ s nghiên c u g n 600 trang tr i trong t nh An Giang c a
tài “th c tr ng
và gi i pháp phát tri n kinh t trang tr i An Giang” do th y Lê Minh Tùng làm ch
nhi m.
tài này s d ng phương pháp kinh t lư ng ư c lư ng hàm s n xu t trung bình.
Do
tài ch t p trung nghiên c u v chi phí, thu nh p c a các trang tr i trong m t
năm nên chưa có cơ s
so sánh s thay i ti n b hay t t gi m v hi u qu s n xu t c a
các trang tr i.
Do ph ng v n tr c ti p nên không tránh kh i nh ng thi u sót và do ch quan c a
ngư i ư c ph ng v n cũng như ngư i ph ng v n.
S m u i u tra b gi i h n

m t s mơ hình.

Trang 10

ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

Ph n II. PH N N I DUNG
1. Các khái ni m.
1.1 Khái ni m kinh t trang tr i.
Trang tr i là m t hình th c t ch c s n xu t nông, lâm, ngư nghi p, ch y u ư c hình
thành trên cơ s kinh t h nhưng mang tính ch t s n xu t hàng hố rõ r t. S n xu t hàng hoá
là tiêu chí quan tr ng nh t phân bi t gi a kinh t trang tr i và kinh t h .
Các trang tr i có s t p trung cao hơn so v i m c bình quân c a các h gia ình nơng
dân t ng vùng v i u ki n s n xu t ( t ai, v n, lao ng) và thư ng t giá tr s n lư ng
hàng hoá l n hơn, thu ư c l i nhu n nhi u hơn.
H u h t ch trang tr i là nh ng ngư i có v n, có kinh nghi m trong s n xu t, có hi u
bi t nh t nh v th trư ng và kh năng qu n lý, bi t ng d ng ti n b khoa h c k thu t
nh m tăng năng su t, năng cao ch t lư ng, h giá thành s n ph m
s c c nh tranh trên
th trư ng. B n thân và gia ình tr c ti p tham gia lao ng và qu n lý s n xu t c a trang tr i
ng th i có thuê mư n thêm lao ng s n xu t kinh doanh.
1.2 Khái ni m v s n lư ng.
chi phí

S n lư ng là lư ng nông s n s n xu t ra trong m t th i gian nh t
u tư nh t nh nào ó.
1.3 Tiêu chí xác

nh, v i m t lư ng

nh kinh t trang tr i

Căn c Thông tư liên t ch s 69/2000/BNN ngày 23/6/2000 c a B Nông Nghi p và
PTNT - T ng c c th ng kê hư ng d n tiêu chí
xác nh kinh t nơng nghi p c th như
sau:
1.3.1Giá tr s n lư ng hàng hoá và d ch v : Bình quân
ng/năm tr lên.

t t

50 tri u

1.3.2 Qui mô s n xu t.
- Trang tr i tr ng cây hàng năm: 3 ha tr lên.
Riêng

- Trang tr i tr ng cây lâu năm (cây ăn qu , cây công nghi p dài ngày): T 5 ha tr lên.
i v i trang tr i tr ng h tiêu t 0.5 ha tr lên.
- Trang tr i lâm nghi p: 10 ha tr lên.
- Trang tr i chăn nuôi gia súc, gia c m:

u con gia súc, gia c m có m t thư ng

xun.
+ Trâu bị: Ni l y th t t 50 con tr lên, nuôi sinh s n ho c l y s a t 10 con tr lên.
+ Heo: Nuôi l y th t t 100 con tr lên (không k heo s a), heo nái

t 10 con tr

lên.
+ Dê c u: Nuôi l y th t t 200 con tr lên, nuôi sinh s n t 100 con tr lên.
+ Gia c m: (gà, v t ..) t ng àn t 2000 con tr lên.
+ Trang tr i nuôi tr ng th s n: Di n tích m t nư c ni tr ng t 2 ha tr lên. Riêng
i v i trang tr i ni tơm th t theo mơ hình cơng nghi p t 1 ha tr lên.
+
i v i các lo i s n ph m nông, lâm nghi p, nuôi tr ng thu s n có tính ch t c
thù như: tr ng hoa, cây c nh, tr ng n m, nuôi ong, gi ng thu s n và thu
c s n thì tiêu chí
xác nh kinh t trang tr i là giá tr s n lư ng hàng hoá (như ã nêu trên)

Trang 11


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

2.Tình hình phát tri n kinh t trang tr i
2.1 S hình thành trang tr i
Trong nh ng năm g n ây, s hình thành và phát tri n kinh t trang tr i ư c ng và
Nhà Nư c, các nhà qu n lý, các nhà khoa h c r t quan tâm. Ngày 2 tháng 2 năm 2000 Chính
Ph ã ban hành ngh quy t 03/2000/NQ – CP, kh ng nh tính pháp lý c a kinh t trang tr i,
kh ng nh vai trò c a kinh t trang tr i trong quá trình phát tri n kinh t . Kinh t trang tr i ra
i và phát tri n là k t qu t t y u c a quá trình phát tri n kinh t th trư ng theo nh hư ng
XHCN nư c ta. V n
t ra cho chúng ta là làm th nào

t o i u ki n, môi trư ng
thu n l i cho kinh t trang tr i có th phát tri n, phát huy nh ng ti m năng kinh t nói chung
và kinh t nơng nghi p - nơng thơn nói riêng.
Trong th i gian qua có r t nhi u ý ki n khác nhau v khái ni m kinh t trang tr i, song
h u h t các ý ki n i u kh ng nh tính ch t s n xu t hàng hố và quy mơ s n xu t c a trang
tr i l n hơn nhi u so v i nhi u h ti u nông. T i thông tư liên t ch s 69/2000/TTLT/BNN –
TCKT c a B NN & PTNT và T ng c c Th ng kê ra ngày 23/6/2000 quy nh v hư ng d n
tiêu chí xác nh kinh t trang tr i cũng ã th hi n r t rõ quan i m này. Thông tư ã ưa ra
m t s tiêu chí nh lư ng r t c th v giá tr s n lư ng hàng hoá, quy mô t ai, cây tr ng,
v t nuôi, r t c n thi t cho công tác th ng kê qu n lý, theo d i tình hình kinh t trang tr i. Xét
trong n n kinh t th trư ng, kinh t h ti u nông s t ng bư c phát tri n kinh t trang tr i
theo hai hư ng sau:
Tích t : Bư c u khi tham gia th trư ng, các h bán nh ng s n ph m dư th a do
mình làm ra, nh ng l i ích kinh t do tham gia th trư ng ã thúc y các h tăng s n lư ng
hàng hoá và t tr ng hàng hoá bán ra. ó chính là cơ s
h gia ìng tích lu v n và t ng
bư c m r ng qui mơ s n xu t.
T p trung: Có nhi u h gia ình có nh ng i u ki n ban u v ngu n v n u tư
(có th do v n góp, v n vay, ho c khai hoang ph c hoá, ...) nên ã u tư m r ng qui mô s n
xu t và t ó tăng s n lư ng và t tr ng s n xu t hàng hố.
Tóm l i, Xét q trình phát tri n các hình th c t ch c s n xu t trong nông nghi p
chúng ta có th ưa ra khái ni m trang tr i như sau:
Trang tr i là m t hình th c t ch c s n xu t trong nông nghi p, là bư c phát tri n t t
y u c a kinh t h ti u nông (xét v trình
s n xu t hàng hố) trong q trình chuy n i t
t c p t túc sang s n xu t hàng hố nơng s n dư i tác ng c a cơ ch th trư ng, v i qui
mô l n hơn.
Trư c h t trang tr i là m t hình th c t ch c s n xu t trong nông nghi p, tr c ti p s n
xu t ra nh ng s n ph m nông, lâm, thu s n c n thi t cho xã h i. Trang tr i không ng nghĩa
v i thành ph n kinh t mà ch là m t hình th c t ch c s n xu t. Trang tr i hình thành g n

li n v i cơ ch th trư ng, v i n n kinh t hàng hoá. Trên cơ s tác ng c a kinh t th
trư ng ã t o cơ h i cho m t s h s n xu t nơng nghi p có kh năng tích t và t p trung s n
xu t, d n n phá v v b c t c p t túc chuy n sang s n xu t hàng hố. M c ích c a s n
xu t trang tr i là s n xu t hàng hoá. Các Mac ã khái quát “Ngư i nơng dân - ch trang tr i,
bán tồn b s n ph m làm ra.Và vì v y trên th trư ng ph i hoàn l i t t c các y u t s n xu t
c a anh ta cho n c h t gi ng”.
T s n xu t t cung t c p lên s n xu t hàng hoá là s chuy n bi n quan tr ng v ch t,
và òi h i các trang tr i ph i có trình
phát tri n cao hơn nông h v cơ s v t ch t k thu t,
v ng d ng ti n b khoa h c k thu t, v trình
t ch c qu n lý và v quy mô s n xu t
kinh doanh.

Trang 12


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

Trong l ch s hình thành và phát tri n, kinh t trang tr i ã óng vai trị r t l n c v
m t kinh t và xã h i. Là m t hình th c t ch c s n xu t tiên ti n trong lĩnh v c t ch c s n
xu t nông ngh p, kinh t trang tr i ã và ang phát huy nh ng th m nh v n có trong phát
tri n kinh t nói chung và phát tri n kinh t nơng nghi p nơng thơn nói riêng.
2.2 Th c tr ng kinh t trang tr i

Vi t Nam.

Theo s li u i u tra (năm 1999) c a trư ng HKTQD, giá tr s n ph m hàng hố
bình qn m t trang tr i m t năm là 91,449 tri u ng. Cơ c u giá tr s n ph m hàng hoá c a
các trang tr i khá a d ng, t tr ng giá tr s n ph m hàng hoá thu c nghành tr ng tr t chi m
58,01%, ngành chăn nuôi chi m 26,68% và thu s n chi m 15,31%.
Thu nh p bình quân c a m t trang tr i m t năm là 43.723 tri u ng, t 41,47% t ng
thu, trong ó nhóm các trang tr i thu c các t nh có m c thu nh p th p: Qu ng Ninh ch b ng
29,68% m c thu nh p chung c a các trang tr i, các t nh Ngh An, Yên Bái có cao hơn, t
m c t 18 – 21 tri u. Nhóm có qui mơ thu nh o trang tr i cao v i m c t 68,91 tr u ng,
g m có Lâm
ng, Ninh Thu n, k L k và Khánh Hoà, ph n l n các t nh thu c vùng Tây
Nguyên, Duyên h i mi n Trung và ông Nam B . (T p chí tài chính tháng 7/2001)
Năm 1997 bình qn m t trang tr i n p thu 1,2 tri u ng, trong ó trang tr i tr ng
cây hàng năm m t tri u ng, cây lâu năm thu ho ch 1,9 tri u ng, chăn nuôi 0,5 tri u ng,
lâm nghi p 0,3 tri u ng, nuôi tr ng thu s n 2,2 tri u ng, h n h p 0,8 tri u ng.
Nhìn chung, v th c tr ng kinh t trang tr i c a nư c ta có m t s v n
ư c xem xét:

n i lên c n

Hình thành và phát tri n mang tính t phát.
Trên cơ s s li u i u tra ngày 1/7/1999 c a T ng c c Th ng kê và căn c theo tiêu
chí t i Thơng tư liên t ch s 69/2000/TTLT/BNN – TCKT hư ng d n tiêu chí trang tr i ngày
26/3/2000 gi a t ng c c Th ng kê và B NN&PTNT, hiên nay trong c nư c có kho ng
45.372 trang tr i, trong ó 31% t p trung vùng ơng B c, ti p n là khu v c BSCL có
t i 22% s trang tr i.
trình

Nhìn chung, trang tr i hình thành cịn mang tính t phát, ch y u là nh ng khu v c có
s n xu t hàng hố phát tri n và s n có nh ng cây tr ng v t nuôi truy n th ng.
Qui mô nh và chưa ti p c n ư c v i ngu n v n tín d ng.

Theo s li u c a t ng c c Th ng Kê t i th i i m hình thành kinh t trang tr i, bình
quân m t trang tr i trong c nư c có s v n là 60,186 tri u ng. Các trang tr i khu v c
ơng Nam B có lư ng v n bình qn cao nh t là 157.386 tri u ng và th p nh t là khu
v c Tây B c v i 26.194 tri u ng. Ngu n v n c a các trang tr i ch y u d a vào v n t có,
bình qn v n t có c a các trang tr i chi m 91,03%. Nhìn chung các trang tr i chưa ti p c n
ư c v i các ngu n v n khác, c bi t là ngu n v n tín d ng.
Di n tích

t chưa ư c giao cịn khá l n.

Ph n l n các trang tr i u có qui mơ di n tích t b ng ho c dư i m c h n i n
(kho ng 90% s trang tr i), m t s ít có m c di n tích trên m c h n i n. Theo s li u c a
T ng c c Th ng Kê, (tính chung cho s trang tr i theo tiêu chí t i Thơng tư
69/2000/TTTl/BNN – TCKT) qu
t bình quân m t trang tr i là 4,4ha; t lâm nghi p 1,1ha;
di n tích m t ư c ni tr ng thu s n là 0,4 ha)
V ngu n g c các lo i t c a trang tr i r t a d ng: qu
t c a các trang tr i ư c
giao chi m 74,83%; t lâm nghi p chi m 77,5% và t nuôi tr ng thu s n chi m 42,3%.

Trang 13


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

Qu
t chưa ư c giao, chi m 28,17%, trong ó di n tích nh n th u c a các h p tác xã và
chính quy n xã chi m 31,46%, nh n chuy n như ng t chi m 19,27%, nh n th u c a các
nông, lâm trư ng chi m 18,9%, t khai hoang chi m 17,99%, nh n khoán c a các ch d án
chi m 9,59%, ...
K thu t s n xu t th p kém ch y u d a vào lao

ng tr c ti p.

Qui mô bình qn m t trang tr i có 7 lao ng. Do tính ch t th i v c a s n xu t
nông, lâm, thu s n nên lao ng thuê ngoài c a các trang tr i ch y u là lao ng th i v
(74,19%) và ch có 25,81% lao ng thuê mư n thư ng xuyên.
u tư chi phí s n xu t năm 1998 tính bình quân chung cho m t trang tr i là 69.722
tri u ng, trong ó u tư chi phí v t ch t chi m 71,64%, u tư chi phí lao ng chi m
29,94% và chi phí khác chi m 3,43%.
2.3 Quan i m v phát tri n kinh t trang tr i

nư c ta trong th i gian t i:

i v i nư c ta cùng v i s phát tri n hoàn thi n c a cơ ch th trư ng, kinh t trang
tr i s d n d n tr thành m t trong nh ng hình th c t ch c s n xu t kinh doanh ch y u c a
n n s n u t nơng nghi p hàng hố.
Trong nh ng năm t i, c n ưu tiên phát tri n kinh t trang tr i t i các mi n, vùng trung
du, mi n núi, nh ng nơi có qu
t nơng, lâm nghi p bình quân trên u ngư i cao. m b o
vi c khai thác ti m năng v
t ai, khí h u, s c lao ng d i dào t i các vùng này, y nhanh
qúa trình t p trung ru ng t hình thành và phát tri n vùng kinh t trang tr i.
Chính sách vĩ mơ trong th i gian t i c n t p trung nh ng tác ng nh m t o thu n l i
cho kinh t trang tr i phát tri n, tác ng t i nh ng y u t ngoài t m v i i v i trang tr i,

giãm thi u nh ng ưu i mang tính bao c p tr c ti p.
Các chính sách h tr trang tr i phát tri n trong giai o n t i, theo chúng tôi, t p trung
vào vi c n nh th trư ng tiêu th hàng hố nơng s n, giúp các trang tr i ti p c n ư c v i
th trư ng, b i vì:
- i v i trang tr i, khác bi t l n nh t so v i kinh t h ti u nông là vi c h ph i tham
gia vào th trư ng. Hơn n a trang tr i nư c ta ang trong giai o n u phát tri n nên nh ng
kinh nghi m c n thi t khi tham gia th trư ng c a các ch trang tr i còn y u kém.
- Xét trong ba giai o n c a quá trình s n xu t:
u ra quy t nh k t qu c a c quá trình.

u vào - s n xu t -

u ra thì y u t

- Th trư ng tiêu th nơng s n ch a ng r t nhi u y u t rũi ro và nh ng tác
khác nhau, vi c nghiên c u xác nh nh ng y u t này là kh năng c a các ch trang tr i.

ng

2.4 Các lo i hình trang tr i:
Trong các ngành kinh t nói chung, cũng như nơng nghi p nói riêng, ngư i ta th y có
nhi u lo i hình doanh nghi p phù h p v i các ki u s h u và trình
phát tri n, c trưng k
thu t s n xu t c a t ng doanh nghi p c th . Nhà kinh doanh có th l a ch n m t lo i hình
doanh nghi p nào ó phù h p v i mình
t ch c kinh doanh t hi u qu cao nh t. N i
dung ho t ng ch y u c a nông tr i là kinh doanh nông nghi p (theo nghĩa r ng) vì m c
tiêu l i nhu n.
Doanh nghi p có m t ch s h u.
Doanh nghi p có nhi u ch s h u

Trang 14


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

Các lo i trang tr i nư c ta hi n nay và xu th phát tri n c a chúng trong n n
kinh t th trư ng nhi u thành ph n.
2.4.1 Trang tr i gia ình.
Trang tr i gia ình là m t lo i hình ph bi n kinh doanh nh t, t n t i lâu i trong
nông nghi p hàng hố nói riêng và trong n n kinh t th trư ng nói chung.
c trưng c a
trang tr i gia ình là s d ng ch y u s c lao ng và ti n v n c a gia ình. Trang tr i gia
ình v a là m t ơn v kinh doanh v a là m t ơn v xã h i, trong ó các thành viên liên k t
v i nhau b ng quan h kinh t , mà sâu s c hơn là quan h huy t th ng, gia t c. Ch trang tr i
gia ình và các thành viên khác cùng tham gia lao ng s n xu t trong nông tr i c a mình u
là nơng dân, khơng k trư c ó h là ai, làm ngh gì (cơng ch c nhà nư c, th dân...). Trang
tr i gia ình là l c lư ng ch y u s n xu t nơng ph m hàng hố cho xã h i và t n t i lâu dài
trong n n kinh t th trư ng, mà không b các doanh nghi p l n thơn tính b i q trình c nh
tranh. ó là vì trang tr i gia ình có ba l i th mà các lo i hình doanh nghi p khác khơng có
ư c.
i tư ng s n xu t nông nghi p là nh ng sinh v t. Mu n t năng su t và hi u
qu cao, con ngư i ph i chăm sóc cây tr ng v t nuôi t m , k lư ng, úng m c, úng cách
( úng k thu t) khơng k s m khuya, trong su t q trình tái s n xu t t nhiên c a chúng.
Mu n v y, qui mô trang tr i không quá l n phù h p v i kh năng qu n lý và ki m soát c a
t t c m i thành viên trong trang tr i, ng th i l i ích c a m i ngư i s n xu t nông nghi p

ph i g n ch c tr c ti p v i k t qu cu i cùng c a cây tr ng v t ni. Ch có kinh t gia ình
m i có kh năng và t o ra cơ ch l i ích c a m i chu kỳ tái s n xu t xã h i cũng như tái s n
xu t t nhiên trong nơng nghi p.
Kinh doanh nói chung và kinh doanh nơng nghi p nói riêng thư ng g p nhi u
rũi ro. Khi môi trư ng và th trư ng t nhiên bi n ng b t thu n, làm cho giá bán b ng giá
thành s n xu t c a nông ph m, trang tr i gia ình v n có thu nh p theo cơ ch “l y cơng làm
lãi”. B i vì trang tr i gia ình s d ng ch y u s c lao ng c a mình, “t thuê s c lao ng
c a mình”. Cịn các lo i hình trang tr i khác ch y u s d ng s c lao ng làm thuê, g p hoàn
c nh trên s b phá s n.
N n nông nghi p hi n i òi h i s n xu t t p trung chun mơn hố trên cơ
s phát tri n t ng h p, a d ng v a
v n d ng t i a các y u t s n xu t, v a b o v môi
trư ng sinh thái. Các mơ hình s n xu t t ng h p VAC, VACR..., trên th c t ã t rõ hi u qu
kinh t xã h i và sinh thái c a nó cao hơn so v i môi trư ng s n xu t chuyên môn hố c
canh. M t n n nơng nghi p t ng h p a d ng phát tri n b n v ng ch có th có ư c khi m i
quá trình s n xu t sinh h c u ư c ki m soát ch c ch , t m . i u này ch có th th c hi n
ư c khi qui mô s n xu t trong m t ơn v không quá l n, và nh tin th n trách nhi m cao
c a m i ngư i trong lao ng tham gia vào q trình s n xu t sinh h c ó. Vì th ch có trang
tr i gia ình m i có th áp ng ư c c hai yêu c u nói trên.
M c tiêu ho t ng c a m t trang tr i gia ình là t i a hoá l i nhu n. Do v y, xu
hư ng m r ng qui mô kinh doanh c a nó là t t y u. Khi có i u ki n, trang tr i gia ình m
r ng qui mô kinh doanh theo c hai cách: m r ng di n tích canh tác và nâng cao doanh thu
trên m t ơn v di n tích b ng thâm canh, u tư chi u sâu, phát tri n các lo i s n ph m có
giá tr cao và c n ít t. Vi t Nam quy n s d ng t ai lâu dài c a các nông tr i gia ình
b m c h n i n ghi trong Lu t t ai kh ng ch . Nhưng qui mơ di n tích t ai c a nơng
tr i v n có th ư c m r ng thông qua sang như ng h p pháp, thuê t ai c a nh ng nông
h khác, hay c a Nhà nư c, nh t là vùng t hoang hoá, chưa ư c khai thác do thi u k t
c u h t ng b i vì ch nơng tr i không nh t thi t ph i là ch
t.
khuy n khích m i ngư i

u tư v n vào xây d ng k t c u h t ng, phát tri n nông nghi p nh ng vùng t hoang, i

Trang 15


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

núi tr c, t ven bi n...Nhà nư c có th qui nh giá thuê t b ng không trong m t th i gian
dài, cung c p ngu n v n tín d ng ưu ãi, hay tài tr xây d ng m t ph n v n u tư xây d ng
k t c u h t ng
phát tri n nông nghi p. Do v y, pháp lu t không h n ch vi c m r ng qui
mô t ai c a nơng tr i gia ình. Chính t t y u kinh t khách quan m i là gi i h n c a vi c
m r ng qui mô t ai và qui mô kinh doanh c a nơng tr i gia ình.
Qui mơ kinh doanh và qui mơ t ai c a nơng tr i gia ình b gi i h n b i kh năng
ki m sốt các q trình s n xu t- sinh h c c a nh ng ngư i lao ng trong gia ình mà trư c
h t là ngư i ch nông tr i. N u vư t quá gi i h n này, ba ưu th nêu trên c a trang tr i gia
ình khơng cịn n a. N u ti p t c m r ng qui mô kinh doanh, nơng tr i gia ình s chuy n
sang các lo i hình nơng tr i khác. Do v y, s phát tri n c a nông tr i gia ình khó có th d n
n tình tr ng m t ru ng t c a ph n l n nông dân, nh t là nh ng nư c t h p ngư i ông
như nư c ta.
2.4.2. Doanh nghi p cá nhân (doanh nghi p tư nhân) kinh doanh nông nghi p (Trang
tr i cá nhân)
i m gi ng nhau c a doanh nghi p cá nhân kinh doanh nơng nghi p và nơng tr i gia
ình là: ch doanh nghi p cá nhân và ch nông tr i gia ình là m t cá nhân, thư ng là ch h ,
và các thành viên khác trong gia ình thư ng là bàn b c th o lu n v i ch nơng tr i gia ình,
ch doanh nghi p cá nhân

ra các quy t nh kinh doanh. C hai u ch u trách nhi m vô
h n trư c các kho n công n c a nông tr i. i m khác nhau gi a hai lo i này là: i u quan
tr ng nh t là doanh nghi p các nhân ch y u s d ng s c lao ng làm th, nên nó khơng có
ưu th như nơng tr i gia ình, trong trư ng h p g p r i ro, giá bán b ng giá thành s n xu t
nông ph m. Lúc ó ương nhiên doanh nghi p cá nhân b phá s n, n u khơng có ngo i l c tr
giúp. Nó khơng th s d ng cơ ch “ l y công làm lãi” như nông tr i gia ìng vư t qua khó
khăn. M t khác do s d ng ch y u s c lao ng làm thuê, k c lao ng k thu t và qu n lý,
nên qui mô c a doanh nghi p cá nhân có th l n hơn nơng tr i gia ình, m c
t p trung s n
xu t cao hơn, d áp d ng máy móc và cơng ngh m i, t o i u ki n thu n l i cho s phát tri n
công nghi p ch bi n và tiêu th nông s n.
Tuy nhiên, nư c ta hi n nay các ch doanh nghi p và các cá nhân thư ng tr c ti p
qu n lý doanh nghi p c a mình, khơng th ngư i khác qu n lý. M t khác qui mô doanh
nghi p thu c lo i v a và nh , nên ngư i ch tr c ti p qu n lý n t ng công nhân làm thuê,
không c n thi t l p c p qu n lý trung gian. Do v y, doanh nghi p cá nhân kinh doanh nơng
nghi p có ư c hai trong ba ưu th c a nơng tr i gia ình.
2.4.3. Cơng ty h p doanh kinh doanh nông nghi p (trang tr i h p doanh)
Các doanh nhân tin nhau cùng h p l c
trư c h t là tăng kh năng qu n lý, sau n a
là tăng v n u tư, t o l p cơng ty có qui mô kinh doanh l n hơn doanh nghi p cá nhân.
i m gi ng nhau: Cơ b n c a công ty h p doanh và doanh nghi p cá nhân là ch :
Cùng ch u trách nhi m vô h n, các ch s h u là ngư i có năng l c qu n lý kinh doanh và có
v n u tư, ch y u s d ng s c lao ng làm thuê.
i m khác nhau: Qui mô kinh doanh c a công ty h p doanh có th l n hơn doanh
nghi p cá nhân; các ng s h u c a công ty h p doanh có quy n quy t nh và cùng ch u
trách nhi m liên i v các quy t nh c a mình trong m i ho t ng kinh doanh c a công ty.
Tuy v y, qui mô kinh doanh c a công ty h p doanh cũng b gi i h n b i kh năng ki m soát
c a các ng s h u ch
i v i tồn b q trình s n xu t – sinh h c. ó chính là s khác
bi t trong kinh doanh gi a ngành nông nghi p và các ngành khác.

Trang 16


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

2.4.4. Công ty c p v n kinh doanh nông nghi p ( nông tr i c p v n)
Lo i công ty này có hai lo i c ơng (hai lo i ng s h u ch ). M t lo i u tư góp
v n vào cơng ty
cùng chia lãi - l theo t l v n góp c a ngư i, nhưng không ư c tham
gia qu n lý kinh doanh, do ó ch ch u trách nhi m h u h n trong khuôn kh ph n v n góp
c a mình trư c các kho n cơng n c a công ty. Lo i c ông này g i là c ông c p v n hay
c ông xu t tư. M t lo i khác cũng u tư góp v n vào cơng ty
cùng chia lãi - l như c
ơng c p v n, nhưng có năng l c và th m quy n qu n lý kinh doanh, nên ph i ch u trách
nhi m vô h n, b ng toàn b tài s n c a mình trư c các kho n cơng n c a công ty. Lo i c
ông này g i là c ông qu n tr hay c ông th tư. Lo i cơng ty này có ưu th so v i doanh
nghi p cá nhân và công ty h p danh là huy ng v n c a c nh ng ngư i khơng có kh năng
qu n lý kinh doanh, nhưng tin vào ngư i b n doanh nhân c a mình, ng th i vi c qu n lý
i u hành cơng ty có th ch do m t ngư i th c hi n mà không do nhi u ngư i cùng th c hi n
và ch u trách nhi m liên i như công ty h p danh.
Nhìn chung a v pháp lý c a các doanh nghi p cá nhân, công ty h p danh, công ty
c p v n u thu c lo i trách nhi m vơ h n, khơng có tư cách pháp nhân, mà s d ng tư cách
th nhân c a các s h u ch doanh nghi p trong giao d ch dân s ; chúng có kh năng huy
ng v n và năng l c qu n lý
u tư m r ng qui mô trang tr i. Thông thư ng các ch

doanh nghi p này u tr c ti p qu n lý kinh doanh v i tin th n trách nhi m cao và năng ng
trư c nh ng bi n ng c a th trư ng và i u ki n t nhiên. Do v y, so v i nơng tr i gia ình,
các nơng tr i ư c t ch c theo các lo i hình doanh nghi p nói trên có u ki n thu n l i hơn
trong vi c u tư theo chi u sâu, m r ng qui mô kinh doanh, i m i công ngh , áp d ng
nhanh các ti n b k thu t trong s n xu t và qu n lý, th c hi n cơ gi i hố và i n khí hố
s n xu t, g n công nghi p ch bi n sau thu ho ch v i s n xu t nông nghi p, g n s n xu t v i
th trư ng, t trình
s n xu t t p trung, chun mơn hố cao, có t su t và kh i lư ng hàng
hoá l n. Tuy v y, so v i nơng tr i gia ình, vi c m r ng qui mô kinh doanh theo chi u r ng
và chi u sâu cũng b gi i h n b i năng l c qu n lý, i v i các quá trình s n xu t sinh h c
di n ra trên ru ng, vư n,ao, chu ng…; ng th i, do ch y u s d ng s c lao ng làm thuê,
nên khi có bi n ng th trư ng, i u ki n t nhiên, làm cho giá bán nông s n xu ng th p
b ng ho c dư i giá thành, các lo i doanh nghi p này có th vư t qua
t n t i, ph c h i vì
khơng có thu nh p. Tuy nhiên, n u có qui mơ v a và nh , không c n thi t l p c p qu n lý
trung gian, các lo i doanh nghi p này cũng có 2 trong 3 ưu th c a nơng tr i gia ình.
2.4.5. Cơng ty hùn v n trách nhi m h u h n kinh doanh nông nghi p (trang tr i hùn
v n trách nhi m h u h n)
Thông thư ng, các nư c có n n kinh t th trư ng phát tri n, các công ty trách
nhi m h u h n thư ng thu hút s tham gia góp v n c a nh ng ngư i trong thân t c, nên có
tên g i là cơng ty tư nhân. Lo i cơng ty này có kh năng thu hút nhi u v n hơn so v i các lo i
công ty trách nhi m vô h n và doanh nghi p cá nhân nêu trên.
Tài s n c a công ty c l p v i tài s n c a các ng s h u ch công ty, nên công ty
trách nhi m h u h n ư c nhà nư c công nh n tư cách pháp nhân trong các quan h giao d ch
nhân s . Vì v y v i lo i cơng ty hùn v n trách nhi m h u h n. Trong nông nghi p, nh ng
vùng t hoang, i núi tr c, t ng p úng, nhi m phèn m n,... c n r t nhi u v n u tư
xây d ng k t c u h t ng, c i t o t.
ây các công ty trách nhi m h u h n ã ch ng t ưu
th c a mình so v i nơng tr i gia ình, doanh nghi p cá nhân, công ty h p doanh,... nh kh
năng huy ng v n c a mình.

2.4.6. Công ty d ph n kinh doanh nông nghi p (trang tr i d ph n)

Trang 17


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

Trên cùng m t quá trình kinh doanh, hai ch th kinh t cùng u tư v n ki m l i và
phân chia l i nhu n theo m t t l nào ó, khơng làm phát sinh m t ch th pháp lý m i mà
d a vào m t ch th pháp lý ã có, m i ch th kinh t t ch u trách nhi m vô h n v các ho t
ng c a mình – hình th c t ch c y ư c g i là công ty d ph n.
Các doanh nghi p kinh doanh nơng nghi p có qui mơ l n, vư t ra kh i khuôn kh c a
nông tr i gia ình, dù là doanh nghi p cá nhân, công ty h p danh, công ty c p v n, mu n t
hi u qu cao u ph i áp d ng cơ ch khốn h theo nh ng hình th c khác nhau. ó chính là
s tái l p nơng tr i gia ình trong lịng các doanh nghi p kinh doanh nông nghi p phát huy
ba l i th c a nơng tr i gia ình. Hay nói khác i, các doanh nghi p có qui mơ l n v i các lo i
hình khác nhau, c n thi t ph i liên k t v i các h cơng nhân làm th dư i hình th c cơng ty
d ph n tái l p nông tr i gia ình trong m i quá trình s n xu t – sinh h c di n ra trên ng
ru ng, vư n cây, ao cá, chu ng tr i, ...
2.4.7. Công ty c ph n trách nhi m h u h n kinh doanh nông nghi p (trang tr i c
ph n)
ây là lo i cơng ty t trình
xã h i hố cao nh t, có kh năng thu hút r ng rãi dân
cư tham gia, tích t nh ng kho n ti n nh thành ngu n v n l n kh ng l ph c v cho kinh
doanh, t o thành các i công ty xuyên qu c gia, nh phát hành c phi u và ch ng khóan. ó
là lo i cơng ty duy nh t ư c phát hành c phi u và th trư ng ch ng khốn. Sau khi ra i,

cơng ty c ph n t n t i và phát tri n c l p v i s t n vong c a các ng s h u ch .
2.4.8. Doanh nghi p nông nghi p nhà nư c (trang tr i nhà nư c)
Doanh nghi p nông nghi p nhà nư c chính là trang tr i nhà nư c, do nhà nư c quy t
nh thành l p và u tư v n theo Lu t Doanh nghi p nhà nư c, nhưng anh chuy n thành
công ty trách nhi m h u h n m t thành viên là m t t ch c, theo Lu t doanh nghi p. Do qui
mô l n và s d ng s c lao ng làm thuê, nên trang tr i nhà nư c ph i áp d ng hình th c
cơng ty d ph n tái l p trang tr i gia ình trong lịng nó, và ho t ng b o m d ch v
u
vào - u ra cho trang tr i gia ình trong và ngồi ph m vi c a nó như mơ hình nơng trư ng
Sơng H u.
3. Tình hình phát tri n kinh t trang tr i

An Giang

B ng 1: Tình hình phát tri n kinh t trang tr i
Ch tiêu

An Giang.
Năm 2002

Năm 2003

- T ng s trang tr i hi n có (trang tr i)

6.135

6.182

.Trang tr i tr ng cây hàng năm

4.917

4.678

.Trang tr i tr ng cây lâu năm

12

9

.Trang tr i chăn nuôi

46

69

4

4

1.133

1.239

23

183

.Trang tr i lâm nghi p
.Trang tr i nuôi tr ng thu s n

.Trang tr i kinh doanh t ng h p.
-T ng s v n s n xu t c a trang tr i.(Tr.

ng)

930.523

944.587

-Thu nh p c a trang tr i trong năm .(Tr.

ng)

219.361

222.571

707.773

716.042

-Giá tr s n lư ng hàng hoá và d ch v .(Tr.

ng)

(Ngu n C c th ng kê T nh An Giang)

Trang 18

ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

Tính n th i i m 1/7/2003, tồn T nh có 6.182 trang tr i, tăng 0,77% so v i cùng
kỳ 2002 (tăng 47 trang tr i). Phân theo lo i hình s n xu t: trang tr i nơng nghi p có 4.756
trang tr i gi m 4,56% so v i cùng kỳ (gi m 227 trang tr i) chi m 76,80%, thu s n có 1.239
trang tr i tăng 9,35% so v i cùng kỳ (tăng 106 trang tr i) chi m 20,04% và s n xu t kinh
doanh t ng h p có 183 trang tr i chi m 2,96%. Trong t ng s trang tr i nông nghi p thì s
trang tr i s n xu t cây hàng năm chi m 98,36%, s trang tr i chăn nuôi chi m 1,45% tăng
50% so v i cùng kỳ (tăng 33 trang tr i). Nguyên nhân s trang tr i nông nghi p gi m so v i
cùng kỳ ch y u là do các trang tr i cây hàng năm (tr ng lúa) ã luân canh chuy n i cây
tr ng v t ni trên di n tích canh tác, thành trang tr i kinh doanh t ng h p: C th huy n
Tho i Sơn ã có 172 trang tr i t ng h p do các trang tr i tr ng cây hàng năm chuy n i mơ
hình s n xu t “m t lúa, m t tơm” trên di n tích tr ng lúa, ã nâng t ng giá tr s n ph m hàng
hoá lên g n 80 tri u ng/ha (so v i giá tr s n ph m cây h ng năm ch
t ư c g n 20 tri u
ng/ha)
V qui mô trang tr i nhìn chung cịn nh , bình qn m t trang tr i s d ng 3,99 ha t
nông nghi p và m t nư c nuôi tr ng thu s n (trong ó t nơng nghi p chi m 3,89 ha). T ng
v n s n xu t bình quân c a m t trang tr i là 152,79 tri u ng tăng 0,74% so v i cùng kỳ, v i
giá tr s n lư ng hàng hoá - d ch v bình quân 115,8 tri u/m t trang tr i tăng 0,4% so v i
cùng kỳ ã t o ư c m t kho ng thu nh p trong năm bình quân 36 tri u ng/m t trang tr i
tăng 0,25 tri u/m t trang tr i so v i cùng kỳ.(C c Th ng Kê T nh An Giang)
4. Phương pháp nguyên c u.
4.1 Thu th p s li u.
S li u s d ng trong tài căn c vào ngu n s li u thu th p ư c c a g n 600 trang
tr i trong t nh An Giang v i các n i dung sau:

Thu th p s li u th c p có liên quan

các Huy n và T nh.

Phương pháp i u tra ch n m u ng u nhiên.
N i dung cơ b n c a vi c ph ng v n bao g m:
a.

a ch c a ch trang tr i

b.

c i m c a ch trang tr i.

Xác

nh lo i hình trang tr i.

Qui mơ

t c a trang tr i

N u là trang tr i chăn nuôi, thu s n thì xác nh qui mơ t ng àn, s lư ng bè,
di n tích t s d ng cho chăn ni ho c di n tích m t nư c s d ng
Các ho t

ng d ch v khác.

c. Hi u qu s n xu t trang tr i.
d. Khó khăn c a ch trang tr i.

e.

ngh c a ch trang tr i.

Các trang tr i ư c phân b theo t ng huy n th thành như sau:

Trang 19


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

B ng 2: Phân b các trang tr i theo huy n, th , thành ph .
Huy n, Th , Thành Ph

S trang tr i

Long Xuyên

23

Châu Thành

76

Tho i Sơn

94

Ch M i

27

Phú Tân

34

Tân Châu

12

An Phú

22

Châu

c

7

Châu Phú

60

Tri Tôn

165

T nh Biên

69

T ng c ng

589

(Ngu n: Th c tr ng và gi i pháp phát tri n mơ hình KTTT

An Giang)

B ng 3: Các lo i hình trang tr i ư c phân b theo vùng
Lo i hình s n xu t

Vùng 1

Lúa ơng Xn

Vùng 2

Vùng 3

184

86

Lúa Hè Thu

87

77

Chăn nuôi

17

13

6

Thu s n

5

29

24

D ch v

68

Cây lâu năm

224

12

(Ngu n: Th c tr ng và gi i pháp phát tri n mơ hình KTTT

An Giang)

Trong ó:
Vùng 1 bao g m: Long Xuyên, Châu Thành, Tho i Sơn
Vùng 2 bao g m: Ch M i, Phú Tân, Tân Châu, An Phú.
Vùng 3 bao g m: Châu

c, Châu Phú, T nh Biên, Tri Tôn.

4.2 Phương pháp x lý s li u.
T s li u i u tra th
các ph n m m h tr
vào t ng chi phí, t l
các y u t
u vào

c t v tình hình kinh t trang tr i T nh An Giang, s d ng
c a Excel
xác nh m c
óng góp c a các lo i chi phí
TN/DT, LN/CP, LN/TN và xác nh m c
nh hư ng c a
n thu nh p c a các trang tr i (b ng phương pháp ư c lư ng

Trang 20

ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

h i qui tuy n tính) d a vào s h tr c a ph n m m SPSS
các mơ hình c a trang tr i.

x lý và ư c lư ng

T ng h p, phân tích các s li u ã thu th p t ó rút ra m t s k t lu n v s phát
tri n kinh t trang tr i cho toàn a bàn nghiên c u.
Ngoài các phương pháp trên,
h c khác có liên quan.

tài cịn d a trên cơ s tham kh o các tài li u khoa

5. T ng quan
5.1 i u ki n t nhiên:
5.1.1 V trí

a lý:

T nh An giang có di n tích 3.424km2, là m t t nh u ngu n c a Sông C u Long,
t nh ng b ng có núi là nơi có i u ki n thu n l i cho vi c phát tri n v nông nghi p, thu
s n, chăn nuôi, thương m i, d ch v và c bi t là du l ch do có các núi non là nơi thu hút r t
nhi u lư ng khác du l ch hang năm, có tài ngun khống s n, sơng r ch, và có ngu n nư c
ng t d i dào quanh năm.
5.1.2 i u ki n t nhiên:

T nh An Giang có 11 huy n th , v m t t nhiên có th chia thành hai vùng:
Vùng t cao gi a sông Ti n và sông H u: Bao g m b n huy n: Phú Tân, Tân
Châu, An Phú và Ch M i.
Vùng t giác Long Xuyên: Bao g m b y huy n, ó là Châu Thành, Tho i Sơn,
Châu Phú, Châu
c, T nh Biên, Tri Tôn và thành ph Long Xuyên, n m gi a ng n sơng
H u. Trong ó có hai huy n ư c công nh n là mi n núi: Tri Tôn, T nh Biên.
5.1.3.

a hình và

t ai

a hình:
An Giang có
cao t biên gi i Campuchia và th p d n
sông Ti n n giáp gi i t nh kiên Giang.
Toàn t nh có hai d ng

n l Cái S n và t b

a hình:

- a hình ng b ng: Ch y u do phù sa sông Ti n và sông H u t o nên, nơi cao
nh t; là +5m, nơi th p nh t ; là 0,80m.
- a hình i núi th p: An Giang ch y u t p trung
Biên. Bao d c quanh các núi cao là vành ai ng b ng.

hai huy n Tri Tôn và T nh

t ai:
T nh An Giang có di n tích 3.424km2, trong ó:
- t nơng nghi p: T ng di n tích t nơng nghi p tồn t nh là 256.179 ha, trong ó
di n tích t tr ng cây hàng năm 248.466ha. Theo báo cáo c a ngành a chính, di n tích ã
c p gi y ch ng nh n quy n s d ng t (tính n cu i tháng 5/2001): 245.010 ha cho 299.838
h , chi m 98,60% so v i t ng di n tích t tr ng cây hàng năm.
- t lâm nghi p: Theo k t qu ki m kê tài nguyên r ng ( th i i m cu i năm 1998),
t ng di n tích t lân nghi p tồn t nh: 18.401 ha (chưa k di n tích r ng vành ai biên gi i
ã ư c quy ho ch), t p trung ch y u hai huy n mi n núi: Tri Tơn, T nh Biên, chi m
95,19%. Trong ó: t có r ng 9.186 ha, t lâm nghi p tr ng lúa, màu: 1.218 ha, t lâm
nghi p chưa tr ng r ng: 7.345 ha.

Trang 21


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

Theo báo cáo c a Chi c c Ki m lâm, tính n tháng 6/1999 ã c p gi y ch ng nh n
quy n s d ng t lâm nghi p cho 220 h và 03 khu v c t p th (Trà Sư, Vĩnh M , Bình
Minh), v i t ng di n tích 2.022 ha. Ngồi ra, th c hi n ch th 327, n nay toàn t nh ã giao
khoán t lâm nghi p cho 4.923 h , v i t ng di n tích 4.285 ha.
5.2 i u ki n kinh t - xã h i
Dân s : 2,1 tri u ngư i.
Dân s t p trung ông hai nơi: Thành Ph Long Xuyên, Th Xã Châu
c và b n
huy n cù lao: Ch M i, Tân Châu, An Phú, Phú Tân, thưa th t các huy n vùng t giác

Long Xuyên.
Dân cư phân b d c theo các tuy n giao thông và tuy n kênh r ch.
Lao ng: S lư ng và ch t lư ng lao ng là y u t cơ b n c a s n xu t và óng
vai trị quy t nh năng su t s n xu t kinh doanh. V s lư ng ịi h i ph a có s lư ng lao
ng thích h p cùng v i cơ c u h p lý. V ch t lư ng, c n chú ý n trình
h c v n, cũng
như kh năng hi u bi t và kinh nghi m c a ngư i tr c ti p tham gia s n xu t nói chung và
ngư i ra quy t nh s n xu t nói riêng. Theo k t qu i u tra cho th y tình hình lao ng
trong t nh như sau:
Thành ph n trong
tu i lao ng (t 17 – 60 tu i) chi m 46%, dư i
ng là 46% và trên
tu i lao ng là 9%.
L c lư ng lao

ng có trên m t tri u ngư i, trong ó lao

tu i lao

ng nông nghi p chi m

82%.
Ngu n lao ng An Giang r t d i dào, tr , kho , nh y bén ti p thu khoa h c k
thu t, c n cù, siêng năng. (An Giang cơ h i u tư và phát tri n)
6. K t qu nghiên c u.
6.1. Các y u t nh hư ng n các mơ hình s n xu t s n su t kinh doanh:
a. Nư c: ( ng/ha) Trong tr ng tr t, cây tr ng không th cho năng su t cao và ph m
ch t t t n u thi u nư c trong t. B i vì:
- Nư c hoà tan các ch t dinh dư ng và v n chuy n chúng trong t
cung c p cho

cây. Các ch t dinh dư ng c n thi t cho cây h u h t là ch t khoáng, n u khơng ư c hồ tan
trong nư c thì r cây không th nào hút ư c.
- Nư c trong t góp ph n vào vi c c i t o t. Nó t o i u ki n cho vi sinh v t ho t
ng phân gi i ch t h u cơ, làm tăng
phì nhiêu cho t.
- Trong quá trình sinh trư ng cây tr ng c n nhi u nư c, b r s phát tri n m nh h p
th th c ăn t t hơn t
cho k t qu s n xu t cao nh t.
b. Gi ng: ( ng/ha) M i lo i cây tr ng bao g m nhi u gi ng khác nhau. M i gi ng
có nh ng c i m riêng bi t. Có gi ng ch u h n t t, có gi ng ch u úng t t, có gi ng ch u sâu
b nh t t,… . Nh ng c tính này s quy t nh giá tr c a cây gi ng, năng su t và ph m ch t
c a cây tr ng. Nó liên quan tr c ti p n giá c và hi u qu s n xu t.
c. Phân bón: ( ng/ha) Có 16 dư ng ch t c n thi t cho cây tr ng. Trong ó, có ba
nguyên t do nư c và khơng khí c p (C,H,O). Mư i ba nguyên t khác do t ai phân bón
cung c p. Phân bón cung c p nh ng ch t dinh dư ng cho cây tr ng.
d. Thu c tr sâu b nh: ( ng/ha) Phòng tr b nh b ng các lo i thu c hoá h c có
hi u qu nhanh chóng và ít t n cơng. M i lo i thu c có hi u qu
i v i m t lo i sâu b nh
nh t nh.

Trang 22


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

e. Chăm sóc: ( ng/ha) Trong i u ki n công c s n xu t cịn thơ sơ, nơng dân s

d ng chân tay trong lao ng s n xu t nông nghi p. Xét t ng khâu canh tác công lao ng
bao g m: công d n t, gieo s , làm c , bón phân, x t thu c tr sâu b nh, bơm nư c, s a b
bao,...
f: t ai: ( ng/ha) Trong tr ng tr t cây tr ng không th cho hi u qu cao n u dinh
dư ng trong t nghèo nàn. Trong i u ki n hi n nay, dinh dư ng trong t có vai trò h t s c
quan tr ng trong s n xu t. t ai là nhân t tr c ti p
canh tác, i u ki n t ai màu m
s cho năng su t cao và ngư c l i t ai không màu m s cho năng su t th p.
f: Phương ti n s n xu t: ( ng/ha) Phương ti n s n xu t là công c d ng c
cl c
ph c v cho quá trình s n xu t. Các phương ti n s n xu t bao g m: máy cày, máy bơm nư c,
máy x i, máy su t, … V i quy mô s n xu t c a các trang tr i thì h trang b cho mình nh ng
phương ti n c n thi t ph c v cho nhu c u thi t y u. Nhìn chung phương ti n s n xu t c a
các trang tr i còn nhi u h n ch , m t s trang tr i chưa trang b y cho s n xu t t ó hi u
qu s n xu t khơng cao.
g: V n tín d ng: ( ng/ha) Ngu n l c ư c xem là c t lõi, là hàng u khơng th
thi u trong q trình s n xu t ó là v n s n xu t.
i v i các trang tr i An Giang cung
khơng ngo i l , cũng c n có m t ngu n v n nh t nh
ph c v cho s n xu t c a mình.
Ngồi ngu n v n t có c a các trang tr i thì ngu n v n t qu tín d ng cũng là m t ngu n l c
khá quan tr ng
giúp các trang tr i trong m t s th i i m nh t nh nào ó có v n
u
tư s n xu t.
h.Thu c trong chăn nuôi: ( ng/năm) Là nh ng ch t l y t th c v t, ng v t,
khoáng v t ho c các ch t t ng h p… ư c ưa vào cơ th v t nuôi b ng nhi u ư ng khác
nhau có tác d ng giúp cơ th v t nuôi ang b r i lo n v m t ch c ph n sinh lí nào ó tr l i
bình thư ng (thu c ch a b nh), ho c có th kích thích cơ th s n sinh ra kháng th ch ng
ư c v i b nh (thu c phòng b nh).

i. Th c ăn: ( ng/năm) Là nh ng ch t ư c ưa vào cơ th qua ư ng tiêu hoá v i
m t s lư ng và t l thích h p
ni dư ng cơ th , giúp cơ th v t ni s ng, sinh trư ng
và phát tri n bình thư ng.
6.2. M t s ch tiêu tính tốn
T ng Chi phí: T t c các kho n chi phí b ng ti n có liên quan

n s n xu t.

Thu nh p: T ng giá tr s n lư ng thu ho ch trong năm, mùa.
L i nhu n: T ng thu nh p - T ng chi phí.
T su t l i nhu n: L i nhu n / T ng chi phí
T su t thu nh p: Thu nh p / T ng chi phí.
6.3. Phương Trình h i quy tuy n tính:
M c ích c a vi c thi t l p phương trình h i quy tuy n tính là phân tích tìm ra các
nhân t nh hư ng n m t ch tiêu quan tr ng nào ó (ch ng h n như l i nhu n/ha, hay năng
su t/ha). T ó ch n ra nh ng nhân t nh hư ng có ý nghĩa, trên cơ s các nhân t có ý
nghĩa ó phát huy các nhân t t t, kh c ph c các nhân t có nh hư ng x u.
Phương trình h i quy có d ng:
Y = a + b1X1 + b2X2 + b3X3 + ……. + bnXn
Trong ó:

Trang 23


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

Y: Bi n ph thu c
Xi: Bi n

c l p (i = 1,2,3...,n)

a, b1, b2, b3, …., bn ư c ư c lư ng b ng phương pháp h i qui tuy n tính ơn
b ng các ph n m n SPSS.
Các y u t

nh hư ng

n năng su t lúa:

X1: Chi phí lúa gi ng s d ng trên 1 ha
X2: Chi phí làm

t s d ng trên 1 ha

t canh tác.
t canh tác.

X3: Chi phí phân bón s d ng trên 1 ha

t canh tác.

X4: Chi phí thu c (thu c sâu, thu c dư ng, thu c c , ...) s d ng trên 1 ha
canh tác.
X5: Chi phí xăng d u s d ng trên 1 ha

t canh tác.

X6: Chi phí thu l i phí s d ng trên 1 ha
X7: Chi phí thu ho ch s d ng trên 1 ha
ha

X8: Chi phí lao
t canh tác.

ng (lao

t canh tác.
ng thuê mư n) s d ng trên 1

t canh tác.

X10: Các chi phí khác trên 1 ha
Các y u t

t canh tác.

ng gia ình, lao

X9: Chi phí lãi vay trên 1 ha

t

t canh tác.

nh hư ng

n hi u qu chăn ni.

X1: Chi phí kh u hao chu ng tr i.
X2: Chi phí con gi ng.
X3: Chi phí th c ăn.
X4: Chi phí thu c.
X5: Chi phí xăng d u.
X6: Chi phí thuê lao

ng.

X7: Chi phí lãi vay.
X8: Các chi phí khác.
Các y u t

nh hư ng

n hi u qu thu s n.

X1: Chi phí gi ng.
X2: Chi phí th c ăn.
X3: Chi phí thu c.
X4: Chi phí xăng d u.
X5: Chi phí thuê lao

ng.

X6: Chi phí lãi vay.
X7: Các chi phí khác.

Các y u t

nh hư ng

n hi u qu d ch v .

Trang 24


ng d ng mơ hình kinh t lư ng

phân tích HQSX

trang tr i trong t nh An Giang

X1: Chi phí nhiên li u.
X2: Chi phí i n, nư c.
X3: Chi phí s a ch a.
X4: Chi phí thuê lao

ng.

X5: Chi phí v n chuy n.
X6: Chi phí lãi vay.
X7: Chi phí thu
X8: Các chi phí khác.
7. Phân tích các ch tiêu kinh t c a các lo i hình s d ng

t.

7.1 Cơ c u các ch tiêu kinh t c a vi c s n xu t lúa.
Khoa h c k thu t ngày m t phát tri n, tuy nhiên vi c ti p nh n và áp d ng các ti n
b khoa h c k thu t vào s n xu t còn nhi u h n ch . Trong s n xu t các trang tr i v n còn lo
ng i chưa m nh d n áp d ng k thu t m i vào s n xu t mà ch d a vào kinh nghi m c a b n
thân. Qua k t qu i u tra cho th y, ph n l n các trang tr i An Giang s n xu t lúa là chính
và ch y u là d a vào kinh nghi m, có áp d ng k thu t m i vào s n xu t nhưng hi u qu
chưa cao. Tuỳ thu c vào i u ki n t nhiên c a t ng khu v c c th mà có thu nh p và chi phí
cũng khác nhau, cũng như mùa v khác nhau thì chi phí và thu nh p cùng khác nhau chúng
ư c th hi n qua các ch tiêu c th trong b ng s li u ư c phân tích c th ph n sau.
Căn c vào
c i m sau:

a hình

t ai ta phân chia

t ai An Giang thành ba vùng v i nh ng

Vùng 1: Vùng Thành Ph và ven thành ph bao g m Thành Ph Long Xuyên,
huy n Châu Thành, huy n Tho i Sơn
Vùng 2: Vùng cù lao bao g m 4 huy n: Ch M i, Phú Tân, Tân Châu, An Phú.
Vùng 3: Vùng
Biên, Châu Phú.

t cao,

i núi bao g m 4 huy n: Châu

c, Tri Tôn, T nh

7.1.1 Cơ c u c a các lo i chi phí s n xu t lúa Hè Thu vùng 1.
Nhưng trư c h t chúng ta i vào phân tích hi u qu s n xu t lúa
trong ó vùng 1 có cơ c u chi phí s n xu t như b ng 4.

t ng vùng c th ,

Qua b ng s li u phân tích bên dư i cho th y,
s n xu t lúa thì các ch trang tr i
ph i u tư nhi u kho n chi phí khác nhau như gi ng, làm t trư c khi gieo s , phân bón,
thu c tr sâu, thu c di t c , thuê lao ng, thu ho ch (trong ó bao g m: G t, su t, v n
chuy n),… T ng chi phí phát sinh trong quá trình s n xu t c a các trang tr i bình quân là 4,29
tri u ng/ha. Trong các kho n chi phí phát sinh trên thì phân bón có chi phí cao nh t, trung
bình 1 ha ph i b ra kho ng trên 1 tri u ng chi m 25,4% t ng chi phí, chi phí thu ho ch v i
s ti n tương ng là 0,98 tri u ng/ha chi m 23% t ng chi phí và thu c b o v th c v t
chi m 16,5% t ng chi phí v i s ti n là 0,71 tri u
ng/ha. Các kho n có chi phí th p nh t là
thu l i phí, các kho n chi phí khác và lãi vay chi m dư i 10% t ng chi phí. V i m c chi phí
như trên thì doanh thu trung bình t ư c là 6,5 tri u ng/ha, l i nhu n t ư c là 2,25
tri u ng/ha.
canh tác 1 ha thì các ch trang tr i cũng ph i b ra 15 ngày công lao ng
gia ình. ây chính là s ngày cơng b t bu c mà các ch trang tr i ph i b ra
theo dõi

Trang 25