Những nhân tố ảnh hưởng đến vấn đề kết hôn của nữ công nhân nhập cư (nghiên cứu trường hợp nữ công nhân làm việc tại khu chế xuất linh trung 1 quận thủ đức thành phố hồ chí minh

I H C QU C GIA THÀNH PH

H

CHÍ MINH

I H C KHOA H C XÃ H

***************

NGUY N TH H NG THU

NH NG NHÂN T
NV
C AN
(Nghiên c

NG
K T HÔN

CÔNG NHÂN NH
ng h p n công nhân làm vi c t i Khu ch xu t

Linh Trung 1, qu n Th

LU

THÀNH PH

c, Tp. H Chí Minh)

C S XÃ H I H C

H

CHÍ MINH - 2009


I H C QU C GIA THÀNH PH

H

CHÍ MINH

I H C KHOA H C XÃ H

***************
NGUY N TH H NG THU

NH NG NHÂN T
NV
C AN
(Nghiên c

NG
K T HÔN

CÔNG NHÂN NH
ng h p n công nhân làm vi c t i Khu ch xu t

Linh Trung 1, qu n Th

c, Tp.H Chí Minh)

CHUYÊN NGÀNH: XÃ H I H C
MÃ S : 60.31.30

LU

C S XÃ H I H C

NG D N KHOA H C
TS. LÊ THANH SANG

THÀNH PH

H

CHÍ MINH - 2009


L IC
Trong quá trình theo h
h ih

o cao h c Xã h i h c t i Khoa Xã

i h c Khoa H c Xã H

ã nh

Chí Minh,

c r t nhi u ki n th c v n i dung khoa h

nghiên c u Xã h i h c do các Th y Cô truy
yC

t. Tôi xin chân thành c m

ã t n tình gi ng d y chúng tơi trong su t q trình h c t p

này.
Tơi xin g i l i c
h

ng

n Ban ch nhi m Khoa Xã h i

ih

n và quí th

ãt

u ki n v

m t th i gian và h tr m i m t cho tơi trong su t q trình h c t p và làm
lu

t nghi p.
c bi t, v i s kính tr ng và lịng bi
n Ti n S Lê Thanh Sang

su t q trình làm lu
hồn thành lu

trong q trình
Trung 1, qu n Th

i Th
khi b

ãt
u xây d

ng

t nhi
ih

ý ki
thi

n khi

n các b n sinh viên khoá 05
n. Các b

u tra, thu th p thông tin

ã h tr tôi r t nhi u

tài t i Khu ch xu t Linh

c, Thành ph H Chí Minh.

u ki n v th i gian và kh
lu

ng d n tôi trong

t nghi p.
il ic

Khoa Xã h i h

c, tôi xin g i l i tri ân

c ch n còn nhi u

a b n thân cịn h n ch nên

m thi u sót, vì v y tơi r t mong nh

a q Th y Cơ và m

lu

c

c hồn


L
t nghi p này là cơng trình nghiên c u c a
b t k cơng trình nào khác.
S li u và các d n ch
ã ti

u tra th

ng Linh Xuân, qu n Th
mà n

tài này là k t qu x lý thông tin mà
a vào tháng 03/2009 t i khu ph 1,2
c, Thành ph H Chí Minh c t i Khu ch xu t Linh Trung 1

Thành ph H

Chí Minh, ngày 22

2009
Tác gi lu

Nguy n Th H ng Thu

a bàn
tr .

M CL C
Danh m c bi

………………………………………………………. 6

Danh m c b ng bi u ……………………………………………………. 7

PH N M
1. Lý do ch

U …………………………………. 9
tài ……………………………………………………10

2. M c tiêu nghiên c u …………………………………………………11
3. Nhi m v nghiên c u ………………………………………………..12
ng, khách th và ph m vi nghiên c u ………………………..13
5. Gi thuy t nghiên c u …………………………………………….….13
6. Khung phân tích …………………………………………………..…14
7. Ý ngh
8. K t c u lu

ên c u ………………………………………………..…15
…………………………………………………......16

PH N N I DUNG ………………………….…. .17
LÝ LU N&
1.1 M t s

nc

N...18
i nh

Thành ph H Chí

Minh………………………………………………………………….….18
1.2 T ng quan v tình hình nghiên c u……………………….………20
1.3 Các cách ti p c n c a lu

……………………………………28

1.3.1 Cách ti p c n h th ng…………………………………………28
1


1.3.2 Cách ti p c n l i s ng…………………………….…………..30
1.4 Lý thuy t ng d

tài…………………………………….31

1.4.1 Lý thuy t hi

i hoá c a Goode (1963)…………………….31

xã h i h c c a Dixon (1971)…………………….….33
1.5 Các khái ni m…………………………………………………….35
1.5.1 Khái ni m k t hôn…………………………………………….35
1.5.2 Khái ni m công nhân…………………………………………..35

1.5.3 Khái ni m công nhân nh

…………………………………35

1.5.4 Khái ni m quan ni m s ng……………………………………36
1.5.5 Khái ni m quan h xã h i……………………………………...36
u và k thu t thu th p thông tin…………..37
p thông tin s n có………………………..37
n m u……………………………………….38
n m u b ng b ng h i………………………..38
áp ph ng v n sâu…………………………………..39
lý thông tin…………………………………..40

T QU NGHIÊN C U…………….…42
2.1 T ng quan v

a bàn nghiên c u……………………………..….42

c vài nét v tình hình kinh t - xã h i c a Thành ph H
Chí Minh và qu n Th

c……………………………………………....42

2.1.2 Khái quát v Khu ch xu t Linh Trung 1, qu n Th
2

c,


Thành ph H Chí Minh…………………………………………..….44

2.2. Mơ t m

u tra………………………………………………..45

2.3 Các nhân t

nv

k t hôn c a n công nhân nh p

…………………………………………………………..……………53
2.3.1 Quan ni m v k t hôn c a n công nhân………………………54
2.3.1.1 Quan ni m v ý ngh

a vi c k t hôn……………………54

2.3.1.2 Quan ni m v tu i k t hôn l

u…………………………56

a n công nhân v nhu c u tìm ki m b n khác
gi

k t hơn hi n nay……………………………………………….…58
2.3.2 Th i gian làm vi c c a n công nhân…………………….……59
2.3.3 S phân b nam n t

c………69

2.3.4 Quan h xã h i c a n công nhân………………………….…..75

2.3.4.1 Vai trò c a t ch c C

c h tr n cơng

nhân tìm ki m b n khác gi i………………………………….…………..76
2.3.4.2 M i quan h gi a n công nhân và nam gi i làm chung ….79
2.3.4.3 M i quan h gi a n công nhân và nam gi i cùng khu ph
tr …………………………………………………………………………81
2.3.4.4 M i quan h gi a n công nhân và nam gi
ng c a các m i quan h xã h
c a n công nhân nh

nv

...83
k t hôn

………………………………………...…86

a. Quá trình phát sinh tình c m và ngh nghi p c a ch ng…..…..86
b. Hoàn c nh bi t nhau t

a n công nhân và ch ng…88
3


a n n công nhân v nh ng thu n l i
trong quá trình tìm ki m b n khác gi

k t hôn…………………….…90

2.3.5.1 Nh ng thu n l i trong quá trình tìm ki m b n khác gi i…..90
2.3.5.2 Nh

n trong quá trình tìm ki m b n khác gi i….92

2.3.6 Nh

a n công nhân……….….95

PH N K T LU N VÀ KHUY N NGH …………….…98
1. K t lu n…………………………………………………………..... 99
2. Khuy n ngh …………………………………………………….…. 103

TÀI LI U THAM KH O………………………………….. 105
B NG H I THU TH P THÔNG TIN…………………..... 109
PH L C……………………………………………………. 124

4


DANH M
STT

TRAN

N I DUNG BI

G

Bi

2.1:

tu i c a n công nhân

46

Bi

2.2:

Tình tr ng hơn nhân c a n cơng nhân

46

Bi

2.3:

Dân t c c a n công nhân

47

Bi

2.4:

Tôn giáo c a n cơng nhân

48

Bi

2.5:

Trình

49

Bi

2.6:

Thu nh p trung bình hàng tháng c a n cơng nhân

Bi

2.7:

Bi

2.8:

Bi

2.9:

Bi

2.10:

Bi

2.11:

Lo i hình cơng ty mà n

làm

53

Bi

2.12:

Quan ni m v vi c k t hôn c a n công nhân

55

h c v n c a n công nhân

49

M c chi tiêu c a n công nhân t thu nh p hàng
50

tháng
n TP c a n công nhân
Th i gian làm vi c t i TP. HCM c a n công nhân

S

51
52

c t i công ty hi n t i c a n công
52

nhân

a n công nhân v nhu c u
Bi

2.13:

58
tìm ki m b n khác gi

k t hôn hi n nay

Bi

2.14:

Th i gian làm vi c trong ngày c a n công nhân

60

Bi

2.15:

T ng s ngày làm vi c trong tu n c a n công nhân

62

5


Th

m vào làm vi c t i công ty hi n t i

Bi

2.16:

Bi

2.17:

Bi

2.18:

Bi

2.19:

Bi

2.20: M c giao ti p gi a n

n

nhóm

ã k t hơn

67

a n cơng nhân v t l nam gi i t
70

làm vi c
M

giao ti p gi a n công nhân và nam công
79

nhân
M

giao ti p gi a n công nhân và nam khu tr

81
84

6

DANH M
STT

N I DUNG B NG BI U

TRANG

B ng 2.1: Quan ni m v tu i k t hôn c a n công nhân
Th i gian làm vi c c a nhóm n

56
ã

B ng 2.2:

65
t hơn
Tình hình t

ã

B ng 2.3:

66
t hơn
l nam gi i t

B ng 2.4:

nhóm n

ã và ch

c c a hai
72

k t hôn

a n công nhân v h tr c a t ch c
h tìm ki m b n

B ng 2.5:

77

khác gi i
M
B ng 2.6:

80

t i công ty
M

B ng 2.7:

p gi a n công nhân v i nam gi i

p gi a n công nhân v i nam gi i

82

cùng khu ph tr
M

p gi a n công nhân v i nam gi i

B ng 2.8:

84
Quá trình phát sinh tình c

B ng 2.9:
B ng
2.10:

a n cơng
87

nhân và ch ng
Ngh nghi p hi n nay c a ch ng

7

88


B ng
2.11:

Hồn c nh bi

a n cơng nhân
89

và ch ng

B ng
2.12:

Nh ng thu n l i trong quá trình tìm ki m b n khác

B ng
2.13:

Nh

B ng
2.14:

Nh

gi

gi

a n cơng nhân

91

ình tìm ki m b n khác
a n cơng nhân
a n công nhân

8

93

95


PH N M

9

U


1. Lý do ch

tài

c ta, công nhân n chi m t l cao trong l
H tham gia vào t t c các ngành, các l

ng.

c c a n n kinh t qu c dân và

m t trong nh

làm vi

t hi n

nay là các khu công nghi p và khu ch xu t.
Theo s li

u tra v t ng s

ng n trong các doanh nghi p,

ng trong khu công nghi p khu và ch xu t t i th

m 31/12

hân theo lo i hình doanh nghi p c a T ng c c Th
2006, trong khu v c doanh nghi p Nhà
khu v c kinh t

c có t l

ng n là 22.3%,

53%, khu v c có v

33.

c ngồi là

p 100% v

c ngồi có t l

là 29.97%. [48]
ng n chi m t l cao trong các khu công nghi p và khu ch
xu t vì nh ng ngành ngh
l

nt

c, giày da, ch bi n nông th y s n,
ng m t hàng xu t kh u chi

c hi n nay l i

r t c n s khéo léo, c n th n, c n cù và ch u khó c a cơng nhân n .
n công nhân n nh p
c u ho c h i th o v v
is

ã có r t nhi u cu c nghiên

s c kh

ng, k

n... Tuy nhiên, có m t v

,

mà cơng nhân n

c t i các khu cơng nghi p và khu ch xu t có th
toan và khó nói nh t chính là chuy

u h nh phúc, thì

u

l m các cu c nghiên c u sâu. Ngồi ra, vì quan ni m k t hơn là vi c riêng
c am

i nên các doanh nghi p h

này, cịn t ch c C

ìc

Hi n nay, m t th c t
xu t là r t nhi u công nhân n

nv
ng v i tay t

c.

y ra t i các khu công nghi p và khu ch
ã

n tu i l p g

thân

chi
10

ình nh

n cịn

c


M t cán b

v i chúng tôi: “T i công

ty Freetrend Industrial, Khu ch xu t Linh Trung I, hi

n 13.099

cơng nhân là n trong t ng s
ãl

m i có

ình.” [Xem ph l c 2, PVS 5, cán b chuyên trách
- Industrial, 30t]

Do tính ch t cơng vi c ph

ng xun, cơng nhân n

khơng th hịa nh p vào nh p s ng c a thành ph
Ngay c vi c tìm cho mình m

ng b n tr khác.

iv aýt

cc

khi mà cán cân gi i tính t i các khu cơng nghi p và ch xu
b ng nghiêm tr

a, b n trai c a h , n

là nh

t các t nh vào thành ph làm thuê nên c
v y mà hành trình

i hịa cùng n

V i nh ng v

ã

tài nghiên c u v v

ng h p n
qu n Th

n lâu dài. Do

c m t.

c

n th c hi n m t

k t hôn c a n công nhân: “Nh ng nhân t
k t hôn c a n công nhân nh

- Nghiên c u

công nhân làm vi c t i Khu ch xu t Linh Trung 1,

c, Thành ph H Chí Minh” – nh

ph n khơng nh vào s
c

i

ìm h nh phúc c a công nhân n v n là nh ng cung

ng g p gh nh, n

nv

t cân

t

ng kinh t c a thành ph

ng d b t

ng th i

u nhi u thi t thòi trong xã h i.

2. M c tiêu nghiên c u
2.1 M c tiêu t ng quát
M

êu c

ài là tìm hi
nc

cơng ty thu

à các nhân t

cơng nhân n

Khu ch

Thành ph

Chí Minh.

11


2.2 M

êu c

Th nh t, h u h t n
ngh

t quan tr

u cho r ng v

k t hơn có m t ý

i v i b n thân. Chính vì v y, n công nhân hi n nay

u r t l n trong vi c tìm ki

c b n khác gi

Th hai, áp l c v th i gian làm vi c ã

ng

k t hôn.

n kh

t

hôn c a n công nhân.
Th ba, s m t cân b ng gi i tính nam n t
n công nhân g p nhi

c ã làm cho

c tìm ki m b n khác gi

k t

tìm ki

c

hơn.
Th

,

nhóm n

ãk

ng khác gi i và k t hôn, h
quan h xã h
T
lãnh

ã nh

c s h tr r t nhi u t các

ã thi t l p.
i ý m t s gi i pháp nh m h tr thêm cho ban

o khu ch xu t, ban qu n lý xí nghi p, t ch

trong vi c

ng bi n pháp thi t th c và hi u qu nh m
v m

i s ng tình c m, v

, h tr nhi u

k t hôn c a n công nhân nh

3. Nhi m v nghiên c u
th c hi n m c tiêu nghiên c

c hi n nh ng

nhi m v sau:
M t là, thu th p tài li u và s li u th c
nghiên c u.
Hai là, khái quát và làm rõ nh ng khái ni m công c
thuy

lý lu n cho vi c nghiên c u c

tài.

Ba là, thu th p, x lý và phân tích d li u t
nh ng nhân t

n vi c k t hôn c a n công nhân.

12

ng lý

c nh ng


B n là, d a vào k t qu ngiên c u c a lu
pháp rút ra t

xu t các v

xu t m t s gi i

nghiên c u ti p theo.

ng, khách th và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u

ng nghiên c u c

tài là nh ng nhân t

k t hôn c a công nhân n nh
ch xu t Linh Trung 1, qu n Th

nv n

c t i các công ty thu c Khu
c, Thành ph H Chí Minh.

4.2 Khách th nghiên c u
Khách th nghiên c u là công nhân n nh

18 tu i tr

ã và

t hôn.
iv in

ã k t hôn, chúng tôi ch ph ng v n nh ng n

công nhân mà th i gian k
tra và th

n th

m k t hôn x

u

ã làm vi c t i khu ch xu t.

4.3 Ph m vi nghiên c u
Ph m vi nghiên c u là n

c t i các công ty

thu c Khu ch xu t Linh Trung 1, qu n Th
và hi

tr t i khu ph 1,2 thu

c, Thành ph H Chí Minh
ng Linh Xuân, qu n Th

c,

Thành ph H Chí Minh.
tài nghiên c u v

k t hôn

t hôn là nh m t

c hai nhóm n

ã và

i ch ng. Tác gi mu n tìm

hi u t i sao cùng làm vi c và sinh s ng t i khu ch xu

u là nh ng

nông thơn ra thành ph tìm ki m vi
tu i k t hôn (t 18 tu i tr

ãl

13

c gia


ình cịn nhóm khác thì khơng, v y thì nh ng y u t

nv

k t hôn c a n công nhân là gì?
5. Gi thuy t nghiên c u
Do ch u

ng c

nhân nh

ng s ng t i thành ph , n công
ng mong mu n k t hôn

v i tu i pháp lu

theo ca

nv

ng xuyên hay làm vi c

k t hôn c a n công nhân.

S m t cân b ng gi i tính t
ã

c nói riêng và tồn b khu
nv

Nh ng n công nhân thi t l

k t hôn c a n công nhân.
c nhi u m i quan h xã h i và

c tính hi u qu c a c a các m i quan h này s d tìm
nk
6. Khung phân tích

u ki n KT- VH - XH

u ki n ch quan
u ki n khách quan
Quan ni m v k t hôn:
- Ý ngh
-

a vi c k t hơn

tu i thích h

so

nh (t 18 tu i tr lên).

Áp l c v th i gian làm vi

ch xu

tu i tr

- S phân b nam n t i
c

k t hơn

- Nhu c u tìm ki m b n khác gi
hôn

k t

14

- Th i gian làm vi c
hàng ngày

c


Tình tr ng hơn nhân c a
n cơng nhân

Các bi n s bao g m:
6.1 Bi

cl p

- Nhóm bi n v
trình

m b n thân c a khách th kh o sát: nhóm tu i,

h cv

ms

- Nhóm bi n v mơ

ng kinh t -

- xã h

ng

s ng và làm vi c, thu nh p và vi c làm, th i gian làm vi c…
6.2 Bi n ph thu c
- Th c tr ng hôn nhân c a n công nhân kh o sát bao g
n th
7. Ý ngh

ã k t hôn

m nghiên c u.

ên c u

7.1 V m t lý lu n
tài nghiên c
xã h i h c v gi i và xã h i h
nv

ãv nd

c các lý thuy t

ình khi nghiên c u nh ng nhân t

k t hôn c a n công nhâp nh

nh

c t i Khu

ch xu t Linh Trung 1.
7.2 V m t th c ti n
K t qu nghiên c u c
giúp cho ban lãnh

tài s

o, t ch c C

t ph n nh trong vi c
a khu ch xu t có cái nhìn

i s ng tình c m, hơn nhân c a n cơng nhân sau nh ng gi
làm vi c. T

t ch c này có th
15

y


thi t th

trong vi

n công nhân nh

nh cu c s

h

u ki n

phát tri n kinh t c a doanh

nghi p nói riêng và kinh t c a thành ph nói chung.
a, trên m t ý ngh
nghiên c

c, v m t v

tài này là m
tuy không xa l

m m i và ln có nh ng di n m o m
u ki n kinh t xã h i trong th
cho nh

c k th a các
ng

cs

i liên t c c a các

i m i. Vì v y,

ng nghiên c u ti p theo v v

àm tg im

k t hôn c a n công nhân

c t i các khu công nghi p và khu ch xu t khác trên c

c

8. K t c u c a lu
K t c u c a lu

m có 3 ph n: ph n m

u, ph n n i dung và

ph n k t lu n - khuy n ngh .
Trong ph n m

u, chúng tơi trình bày v lý do c a vi c l a ch n

nghiên c u các nhân t
nh

nv

m v nghiên c

k t hôn c a n công nhân

ng và khách th nghiên c u, gi

thuy t nghiên c u và m t s n i dung khác.
Trong ph n n i dung, chúng tôi chia làm 2
lu n -

lý

t qu nghiên c u.
lý lu

bày nh ng v

n, chúng tơi t p trung trình

chung nh

n ch

nghiên c

t ng

quan tình hình nghiên c u, các lý thuy t, các cách ti p c n, các khái ni m
u.
c a ph n n i dung, chúng tơi s trình bày k t qu nghiên
c u v nh ng nhân t
nh

s li

nv

k t hôn c a n công nhân

c c a cu c kh o sát.
16


Trong ph n k t lu n và khuy n ngh , chúng tôi t ng k t l i các n i
ã trình bày
khuy n ngh

t s
xu

ng nghiên c u ti p theo.

17


PH N N I DUNG

18


LÝ LU

1.1 M t s

N

m c

i nh

hành ph H Chí

Minh
Trong quá trình phát tri n, nhi u thành ph l n t i Vi
có Thành ph H Chí Minh ã là

p nh n m t lu ng l

i nh p

nông thơn lên sinh s ng và tìm ki m vi c làm.
ình bày m
nh

nc

i

n hi n nay:

tu i
i nh

Có m

n thành ph

m khác bi t trong s

xu

u

tu i tr và ngày càng tr .

n nay so v

t nông thôn ngày càng nhi u và h

cùng v

ình nh

Theo cu c

c l p ch

.

u tra v

H

c a T ng c c Th ng kê, s
theo các nhóm tu i,

i tr

i nh

Thành ph H Chí Minh

tu i t 20-24 tu i chi m 39.2% và t 25 tu

29 tu i chi m 2

n

i khác chi m t l không

.
i nh

thành ph

ã tác

tu

u dân s c a thành ph

i r t nhi u l i ích v ti

ng,
ng tr

ng cho thành ph .

Gi i tính
Theo cu c

u tra v

c a T ng c c Th ng kê, s
l n

H Chí Minh
i nh

so v i nam (57%) trong t ng s
19

thành ph theo gi i tính, t
i nh


gi i thì g
c bi t n

tu i tr .

Cơng vi

ng n

t hi

công nhân giày da, ch bi n nông s n, may m c t i các khu công nghi p và
khu ch xu t c a thành ph . M t b ph
giúp vi c nhà ho

ng n khác thì làm ngh

ng t do.

Lý do di c

n Thành ph H Chí Minh

N

n thành ph vì

ngun nhân phi kinh t là ch y u thì hi
ngày càng chi m v trí
Theo cu c

ì lý do kinh t

o.

u tra v

H

c a T ng c c Th ng kê v lý do mà

04

i nh

thành ph , lý do di

chuy n là vì y u t kinh t chi m t l r t cao (69.7%).
Lý do

y uc

y u t kinh t

ng n là vì

ã ph n nh

c t chung c a xã h

i nh
l

ó là cu c s ng

ã có nh

iv

i, nó t o nên

ng n nói riêng t i thành ph .

Còn b n thân thành ph , c

i và phát tri

không ch s c hút mà c nh
ng n có th

u ki n th c t

o ra
ng nơng thơn

n thành ph

ng.

Tình tr ng hơn nhân c
i nh
càng chi m t l cao

n cịn

c thân khi di chuy

c hai nhóm nam và n . Theo cu c

vào Thành ph H
, ch ng c a

n thành ph ngày
u tra v

a T ng c c Th ng kê, tình tr ng
i nh

thành ph

c hai nhóm nam và

n là 53.7%. Ngồi ra, n u tính riêng v tình tr ng hơn nhân c a lao

20

ng