Tu chon van 9

<span class='text_page_counter'>(1)</span>chủ đề i. Tõ lo¹i – côm tõ – c©u trong tiÕng viÖt A. ChuÈn bÞ: I. Môc tiªu. Giúp học sinh nắm đợc một số kiến thức và kĩ năng sau: - Khái quát về từ loại gồm : các đặc điểm của từ Tiếng Việt. Hiểu sâu hơn khả năng kết hợp của từ loại với các từ ngữ khác để tạo thành cụm từ . Nắm đợc đặc điểm của các kiểu câu trong Tiếng Việt - RÌn kÜ n¨ng nhËn diÖn c¸c líp tõ trong c©u vµ hiÓu chøc n¨ng cña chóng vµ c¸ch sö dông chóng. II. ý nghÜa: Trong thùc tiÔn, häc sinh cßn lóng tóng trong viÖc ph¸t hiÖn vµ nhËn diÖn líp thùc tõ vµ h tõ. V× vËy, viÖc n¾m b¾t ch¾c ch¾n c¸c tõ lo¹i vµ côm tõ, c©u trong TiÕng BiÖt lµ kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch cÊu tróc, chøc năng của chúng trong các văn bản, để từ đó vận dụng kiến thức, kĩ năng dùng từ, đặt câu đợc rõ nghĩa . Chủ đê này sẽ tập hợp một số các từ loại, cụm từ một số kiểu câu cơ b¶n vµ cã t¸c dông më réng vÒ kÕt hîp thùc hµnh gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp rÌn kÜ năng để học sinh nắm bắt cụ thể, sâu sắc hơn về chức năng, công dụng của chóng khi sö dông. III. Tµi liÖu: - Tài liệu về từ – cụm từ – câu trong Tiếng Việt (đã chọn lọc) - C¸c bµi tËp trong tµi liÖu - Các từ loại , cụm từ, câu đã học ở lớp 6,7.8 và các tác phẩm văn học th¬ trong SGK Ng÷ v¨n. IV. Thêi lîng: 6 TiÕt - Tiết 1: Ôn lại kiến thức cơ bản về từ loại và cụm từ đã học. - TiÕt 2: Lµm bµi tËp thùc hµnh.. Bíc 1- 2. - Tiết 3: Ôn lại kiến thức cơ bản về câu đã học. - TiÕt 4: Lµm bµi tËp thùc hµnh. - TiÕt 5: Lµm bµi tËp thùc hµnh.. Bíc 3.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - Tiết 6: Tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm.. Bíc 4. B. Néi dung. I. PhÇn më ®Çu. Trong qu¸ tr×nh nhËn diÖn, ph©n tÝch vÒ c¸c tõ lo¹i, côm tõ vµ c©u trong Tiếng Việt, thực tế cho thấy học sinh còn nhiều lúng túng, cha xác định chắc chắn đợc từ đó thuộc từ loại nào; cụm động từ hay ... . Đặc biệt là các kiểu câu. Vậy chuyên đê này phần nào sẽ giúp các em củng cố, khắc sâu hơn kiÕn thøc vÒ TiÕng ViÖt. II. Tổ chức các hoạt động học tập. *. Bíc 1: ¤n l¹i kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ tõ lo¹i, côm tõ trong TiÕng ViÖt. §äc vµ t×m hiÓu c¸c c©u hái ë tµi liÖu: C©u 1. Em đã học những những từ loại nào? Gîi ý: Danh từ, động từ, tính từ, số từ, đại từ, mạo từ, phó từ, quan hệ từ, tình th¸i tõ, th¸n tõ .. C©u 2. Trong các từ loại trên,những từ loại nào đợc coi là thực từ? Tại sao lại gäi chóng lµ thùc tõ? Gîi ý: Danh từ, động từ, tính từ, số từ, đại từ (là những từ có ý nghĩa từ vựng: gọi tên SV, chỉ hoạt động, trạng thái tính chất... Có khả năng làm thành tố chÝnh trong c¸c côm tõ chÝnh phô vµ cã kh¶ n¨ng lµm c¸c thµnh tè chÝnh trong c©u) C©u 3. Nªu kh¸i niÖm cña c¸c tõ lo¹i? Gîi ý: Xem l¹i c¸c phÇn ghi nhí vÒ TiÕng viÖt trong SGK líp 6-7-8. Câu 4. Nêu những đặc điểm của các cụm từ đã học? Gîi ý:.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Xem phÇn ghi nhí vÒ c¸c bµi côm tõ tiÕng ViÖt trong SGK Ng÷ v¨n líp 6. Câu 5. Vẽ sơ đồ cấu tạo của các cụm từ ? Gîi ý: Xem phÇn ghi nhí vÒ cÊu t¹o cña côm tõ tiÕng ViÖt trong SGK Ng÷ v¨n líp 6. 2. Bíc 2: LuyÖn tËp Bµi tËp 1. Xác định từ loại: danh từ, động từ, tính từ và đại từ trong đoạn văn sau: “ MÑ t«i lÊy v¹t ¸o n©u thÊm níc m¾t cho t«i råi xèc nachs t«i lªn xe. §Õn b©y giê t«i míi kÞp nhËn ra mÑ t«i kh«ng cßm câi x¬ x¸c nh lêi c« t«i nhắc lại lời ngời họ nội của tôi. Gơng mặt mẹ tôi vẫn sáng với đôi mắt trong và làn da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sớng bỗng đợc trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tơi đẹp nh thñ¬ cßn sung søc...” Gîi ý: Vận dụng các đặc điểm của các từ loại để xác định. Ví dụ: danh từ là nh÷ng tõ chØ sù vËt, hiÖn tîng kh¸i niÖm. ... Bµi tËp 2. Xác định các cụm: danh từ, động từ, tính từ trong đoạn văn sau: “ MÑ t«i lÊy v¹t ¸o n©u thÊm níc m¾t cho t«i råi xèc n¸ch t«i lªn xe. §Õn b©y giê t«i míi kÞp nhËn ra mÑ t«i kh«ng cßm câi x¬ x¸c nh lêi c« t«i nhắc lại lời ngời họ nội của tôi. Gơng mặt mẹ tôi vẫn sáng với đôi mắt trong và làn da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sớng bỗng đợc trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tơi đẹp nh thuë cßn sung søc...” Gîi ý: Chú ý đến khả năng kết hợp của các từ loại để tạo thành cụm từ. Ví dụ. Động từ có khả năng kết hợp với các phó từ để tạo thành cụm động từ... 3. Bíc 3: 1. Ôn lại kiến thức cơ bản về câu đã học. C©u 1..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Em đã học những những loại câu nào trong Tiếng Việt? Gîi ý: Câu đơn, câu ghép, câu mở rộng. Câu theo mục đích nói: câu trần thuật, câu phủ định, câu nghi vấn, câu cảm thán... C©u 2. Nªu kh¸i niÖm vÒ c¸c lo¹i c©u? Cho vÝ dô? Gîi ý: Xem l¹i c¸c phÇn ghi nhí vÒ c©u trong TiÕng viÖt trong SGK líp 6-7-8. 2. LuyÖn tËp. Xác định các kiểu câu trong các câu sau đây. - Chuån chuån bay thÊp th× ma Bay cao th× n¾ng bay võa th× r©m (c©u trÇn thuËt). - Trêi h«m nay kh«ng n¾ng, t«i ch¼ng yªn lßng ng¾m mét nhµnh hoa. (c©u trÇn thuËt b¸c bá). - Lóc «ng lªn 5, mÑ ®i chî cã mua quµ g× kh«ng? (c©u nghi vÊn víi mục đích hỏi) - Em lµ ai c« g¸i hay nµng tiªn? Em cã tuæi hay kh«ng cã tuæi?... C©u nghi vÊn kh«ng cÇn tr¶ lêi. - Ai ¬i bng b¸t c¬m ®Çy? - Tiến lên chiến sĩ đồng bào! B¾c Nam xum häp xu©n nµo vui h¬n. - CÊm ®i häc muén.. C©u cÇu khiÕn. - Chóc mõng sinh nhËt vui vÎ! - Đau đớn thay phận đàn bà Lêi r»ng b¹c mÖnh còng lµ lêi chung. - ... Chóng nã kia k×a, cã ra kh«ng? ¤ng b¾n bá mÑ b©y giê. (Hái nhng thực hiện hành động cầu khiến) 4. Bớc 4: Tổng kết - đánh giá - rút kinh nghiệm . a, Tæng kÕt: C©u hái: KÓ tªn c¸c tõ lo¹i, côm tõ, c©u trong TiÕng ViÖt?.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gợi ý. Nhớ lần lợt từ các từ loại đến cụm từ và câu b, Rót kinh nghiÖm. Câu hỏi: Làm thế nào để xác định đung đợc các từ loại, các cụm từ, c¸c kiÓu c©u? Gîi ý: Khi ph©n tÝch v¨n b¶n nghÖ thuËt cÇn chØ râ c¸c biÖn ph¸p tu tõ để phân tích, vai trò tác dụng của chúng rồi suy ra nội dung, t tởng của văn b¶n. Kh«ng nªn diÔn n«m v¨n b¶n.. chủ đề II. vai trß vµ t¸c dông cña mét sè biÖn ph¸p tu tõ qua thùc hµnh ph©n tÝch t¸c phÈm A. ChuÈn bÞ: I. Môc tiªu. Giúp học sinh nắm đợc một số kiến thức và kĩ năng sau: - Nội dung: Hệ thống hoá đợc các biện pháp tu từ đã học, hiểu biết thªm c¸c biÖn ph¸p tu tõ kh¸c. - KÜ n¨ng: N©ng cao kÜ n¨ng ph©n tÝch vai trß vµ t¸c dông cña mét sè biÖn ph¸p tu tõ thêng gÆp trong t¸c phÈm v¨n häc. II. ý nghÜa: Trong thực tiễn, phân tích các văn bản, đặc biệt là thể thơ. Học sinh cßn lóng tóng trong viÖc ph¸t hiÖn vµ ph©n tÝch gi¸ trÞ cña c¸c biÖn ph¸p, nªn phÇn lín lµ diÔn n«m néi dung t tëng cña t¸c phÈm. V× vËy, viÖc n¾m b¾t ch¾c ch¾n c¸c biÖn ph¸p tu tõ lµ viÖc kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch t¸c phẩm văn học, để từ đó vận dụng kiến thức, kĩ năng làm rõ vấn đề. Chủ đê này sẽ tập hợp một số biện pháp tu từ đã học và có tác dụng mở rộng về kết hợp thực hành giải quyết các bài tập rèn kĩ năng để học sinh nắm b¾t cô thÓ, s©u s¾c h¬n vÒ vai trß vµ t¸c dông cña mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt khi t×m hiÓu. III. Tµi liÖu: - Bài đọc "Vai trò và tác dụng của một số biện pháp tu từ qua thực hµnh ph©n tich t¸c phÈm v¨n häc".

<span class='text_page_counter'>(6)</span> - C¸c bµi tËp trong tµi liÖu - Các biện pháp nghệ thuật tu từ đã học ở lớp 6,7.8 và các tác phẩm văn häc th¬ trong SGK Ng÷ v¨n. IV. Thêi lîng: 6 TiÕt - Tiết 1: Ôn lại kiến thức cơ bản về các biện pháp tu từ đã học. - Tiết 2: Ôn lại kiến thức cơ bản về các biện pháp tu từ đã học.. Bíc 1 vµ 2. - TiÕt 3: Lµm bµi tËp thùc hµnh. - TiÕt 4: Lµm bµi tËp thùc hµnh.. Bíc 3. - TiÕt 5: Lµm bµi tËp thùc hµnh. - Tiết 6: Tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm.. Bíc 4. B. Néi dung. I. PhÇn më ®Çu. Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n häc, viÖc vËn dông hiÓu biÕt vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ vµo khai th¸c v¨n b¶n lµ rÊt quan träng. trong thùc tÕ häc tập, học sinh đã bỏ qua việc phân tích các biện pháp tu từ mà chỉ diễn nôm nội dung cña v¨n b¶n. §Ó hiÓu sau h¬n vÒ t¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p tu tõ, chóng ta cùng tìm hiểu chủ đề " Vai trò và tác dụng của một số biện pháp tu từ qua thùc hµnh ph©n tÝch t¸cphÈm". II. Tổ chức các hoạt động học tập. *. Bớc 1: Ôn lại kiến thức cơ bản về các biện pháp tu từ đã học. §äc vµ t×m hiÓu c¸c c©u hái ë tµi liÖu: C©u 1. Em đã học những biện pháp tu từ nào? Gîi ý: So s¸nh, Èn dô, nh©n ho¸, ho¸n dô ,®iÖp ng÷, nãi qua, nãi gi¶m, nãi tránh, chơi chữ, đảo ngữ, liệt kê... C©u 2. Hãy nêu định nghĩa các biện pháp tu từ đã học? Gîi ý: Xem lại nội dung phần ghi nhớ đã học ở các lớp 6- 7 - 8..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> VÝ dô: Èn dô lµ biÖn ph¸p tu tõ gäi tªn sù vËt, hiÖn tîng nµy b»ng tªn gọi của sự vật hiện tợng khác có nét tơng đồng. Có bốn loại ẩn dụ: - Èn dô h×nh thøc. - Èn dô c¸ch thøc. - Èn dô phÈm chÊt. - ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. C©u 3. §äc ®o¹n ¨n "Sµi Gßn ... v¾t l¹i nh thuû tinh". T¸c gi¶ sö dông nghÖ thuËt g×? Ph©n tÝch? Gîi ý: - Các biện pháp : đối, điệp từ, so sánh... VÝ dô: - So s¸nh "Sµi Gßn cø trÎ hoµi nh mét cÇy t¬..." -> trÎ trung s«i næi vµ trµn ®Çy søc sèng. - §iÖp tõ: "t«i yªu", "Sµi Gßn" -> NhÊn m¹nh t×nh c¶m yªu mÕn, g¾n bó của tác giả đối với mảnh đất Sài Gòn đẹp đẽ tràn đầy sức sống. 2. Bớc 2: Ôn lại kiến thức cơ bản về các biện pháp tu từ đã học. Tìm hiểu bài đọc "Vai trò và tác dụng của một số biện pháp tu từ trong t¸c phÈm v¨n häc".(tµi liÖu) C©u 1. (Tµi liÖu/6) Trong các biện pháp tu từ ở đoạn văn vừa đọc (tài liệu) có biện pháp tu từ nào em cha đợc học? Gîi ý: Cã biÖn ph¸p "íc lÖ tîng trng", biÖn ph¸p "hoµ hîp" C©u 2. (tµi liÖu/6) Biên pháp tu từ nào đợc sử dụng nhiều nhất trong văn bản nghệ thuật? Gîi ý: Cã biÖn ph¸p: so sanh, Èn dô, ho¸n dô => Sö dông nhiÒu. C©u 3..

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Khi ph©n tÝch v¨n b¶n cã biÖn ph¸p tu tõ, em ph¶i chó ý ®iÒu g×? (tµi liÖu/6) Gîi ý: - Cần chỉ ra đợc các biện pháp tu từ, sau đó phân tích vai trò và tác dông cña chóng trong viÖc thÓ hiÖn néi dung, t tëng cña t¸c phÈm v¨n häc. TiÕt 3 + 4 + 5. SÜ sè: Kiểm tra: Nhắc lại các biện pháp tu từ đã học? Nêu khái niệm và phân biÖt: Èn dô? ho¸n dô? LÊy vÝ dô minh ho¹? 3. Bíc 3: Lµm bµi tËp thùc hµnh. Bµi 1. Tµi liÖu / 7 Gîi ý: a, Các từ, cụm từ gạch chân -> dùng ẩn dụ và cách đối tơng hỗ b, C¸ch nãi "M©y thua níc tãc, tuyÕt nhêng mµu da" "Hoa ghen thua th¾m liÔu h¬n kÐm xanh" Có tác dụng (qua so sánh, tiểu đối, động từ nhấn mạnh vẻ đẹp của Thuý KiÒu vît lªn c¶ thiªn nhiªn => s¾c s¶o, mÆn mµ bÞ thiªn nhiªn ghen ghÐt, đố kị => báo hiệu cuộc đời đầy sóng gió của Thuý Kiều. c, (tµi liªu) ? §ã lµ nh÷ng h×nh ¶nh íc lÖ (Lµn thu thuû nÐt xu©n s¬n) .... => Èn dô vÒ vẻ đẹp của chị em Kiều: trong trắng, đầy đặn, kiêu sa đầy sức sống. d, (tµi liÖu) ? Hai côm tõ hoa cêi ngäc thèt, nghiªng níc nghiªng thµnh thÓ hiÖn vÎ đẹp của chị em Kiều. Thuý Vân có nụ cời tơi nh hoa, tiếng nói trong nh ngọc, sắc đẹp của Kiều có thể làm cho đổ quán siêu đình, nghiêng ngả ... (vẻ đẹp có sức cuốn hút kì lạ - đặc biệt các đấng quân vơng...) Bµi 2. Tµi liÖu / 7 Gîi ý: a, Các câu trên đều có điểm giống nhau về sử dụng lối chơi chữ => lợi dụng những nét đặc sắc về ngữ âm => nhấn mạnh tài sắc thờng đi với tai hoạ.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Tài mệnh tơng đối đặc biệt trong xã hội phong kiến kìm hãm quyền sống tự do của con ngời đặc biệt là ngời phụ nữ. Cßn c©u ca dao => T¹o nªn sù hµi hoµ vÒ mÆt ng÷ ©m, nghe dÔ nhí, dÔ hiểu. Từ núi non đợc tách làm hai tuổi già tách làm hai => Đố vui về sự vật. Bµi 3. Tµi liÖu / 8 Gîi ý: a, C¸c biÖn ph¸p tu tõ trong c¸c c©u v¨n, th¬ lµ: - bµn tay-> ho¸n dô. - đớc ....nh...bài cát-> so sánh. - Không!... nhất định ... nhất đinh không chịu làm nô lệ -> điệp từ - Sím mai xu©n tõ c¨n hÇm gi· chiÕn -> Èn dô - Lom khom ; lác đác -> đối ngữ, đảo ngữ. - Nhí ai ra ngÈn vµo ng¬ Nhớ ai, ai nhớ bây giờ nhớ ai -> đối ngữ, đảo ngữ, điệp từ. => Tác dụng: Ví dụ. bàn tay -> chỉ ngời lao động -> công sức lao động bỏ ra sẽ đợc thành công, ca ngợi sức lao động, trí tuệ con ngời => thay đổi sự vật. b, T×m n¨m thµnh ng÷ vÒ Èn dô, nãi qu¸, so s¸nh - Èn dô: R¸n sµnh ra mì; Chuét sa chÜnh g¹o; MÌo mï ví c¸ r¸n; Ba voi không đợc bát nớc sáo; Chết đuối vớ đợc cọc... - Nãi qu¸: V¾t cæ chµy ra níc; Mån loa mÐp d¶i; .... - So s¸nh: §Ñp nh tiªn; XÊu nh ma; ChËm nh rïa; .... Ph©n tÝch: VÝ dô: R¸n sµnh ra mì : Èn dô, nãi qu¸ -> chØ sù bñn xØn, keo kiÖt... Bµi 4. Tµi liÖu / 8 Lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm Gîi ý: a, Đáp án đúng (B) b, Đáp án đúng (A) c,. Cæ tay em tr¾ng nh ngµ.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> §«i m¾t em liÕc nh lµ dao cau. MiÖng cêi nh thÓ hoa ng©u Cái khăn đội đầu nh thể hoa sen. TiÕt 6. Tæ chøc: KiÓm tra: Khi ph©n tÝch v¨n b¶n nghÖ thuËt, chóng ta cÇn lu ý ®iÒu g×? LÊy vÝ dô minh ho¹? 4. Bớc 4: Tổng kết - đánh giá - rút kinh nghiệm (tai liệu/9) a, Tæng kÕt: C©u hái: (tµi liªu) Gợi ý. Các biện pháp tu từ đã học: So sánh, ẩn dụ, hoán dụ, đảo ngữ, điệp ngữ, đối ngữ, liệt kê, nói quá ... b, Rót kinh nghiÖm. C©u hái: (tµi liÖu) Gîi ý: Khi ph©n tÝch v¨n b¶n nghÖ thuËt cÇn chØ râ c¸c biÖn ph¸p tu tõ để phân tích, vai trò tác dụng của chúng rồi suy ra nội dung, t tởng của văn b¶n. Kh«ng nªn diÔn n«m v¨n b¶n. c, Kiểm tra, đánh giá. - Tr¾c nghiÖm: (tµi liªu) - Tù luËn: (tµi liÖu) Gîi ý: - Phần trắc nghiệm: 1-đáp án C 2-đáp án B - PhÇn tù luËn: C¸c biÖn ph¸p tu tõ ë ®o¹n th¬: ®iÖp tõ cïng tr«ng... ®iÖp tõ nèi tiÕp thÊy ... thÊy; ngµn d©u - ngµn d©u, c©u hái tu tõ ai sÇu h¬n ai ? => C¸c biÖn ph¸p tu tõ ®iÖp tõ -> nçi nhí mong kh¾c kho¶i cña ngêi chinh phụ -> nối sầu thấm vào cảnh vật, sự xa cách là quá lớn. Sự thay đổi về mµu xanh xanh xanh - xanh ng¾t ...diÔn t¶ s©u s¾c sù mÞt mï dang tr¶i; kh«ng gian ảm đạm - tột cùng của sự đau khổ..

<span class='text_page_counter'>(11)</span> chủ đề III mấy vấn đề sơ lợc về văn học việt nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX. vai trò của việc tìm hiểu nghiªn cøu bèi c¶nh lÞch sö x· héi trong viÖc ph©n tÝch ®anh gi¸ mét t¸c phÈm v¨n häc A. ChuÈn bÞ: I. Môc tiªu. Giúp học sinh nắm đợc thời gian và ý nghĩa của sự hình thành nền văn học Việt Nam, nắm đợc các thành phần của dòng văn học viết và đặc điểm tÝnh chÊt cña nã. Nắm đợc tiến trình phát triển của dòng văn học viết với những nét, đặc ®iÓm cña lich sö v¨n häc víi c¸c t¸c gia, t¸c gi¶ cña tõng giai ®o¹n. II. ý nghÜa. Trong quá trình tìm hiểu tác phẩm, đặc biệt là trong chơng trình Ngữ v¨n hiÖn nay s¸ch kh«ng biªn so¹n theo tiÕn tr×nh v¨n häc sö mµ chia thµnh kiểu văn bản. Vì lẽ đó, việc xác định tác phẩm đó nằm trong thời gian nào? Có đặc điểm gì? Rất khó khăn. Từ đó, đẫn đến hạn chế là: không khai thác đợc triệt để t tởng của tác giảvà không gắn với bối cảnh của lịch sử. Để phần nào khắc phục đợc khó khăn đó, chuyên đề này sẽ tóm tắt lại các giai đoạn văn học cùng với các đặc điểm của từng giai đoạn đó. III. Tµi liÖu. - V¨n häc ViÖt Nam tõ thÕ kØ X -> XIX - C¸c bµi tËp trong tµi liÖu. - Các văn bản văn học Trung đại trong SGK Ngữ văn 7,8,9. IV. Thêi lîng.. 6 tiÕt. B. tiÕn tr×nh lªn líp. I. PhÇn më ®Çu. Giáo viên nêu lại ý nghĩa của chuyên đề. II. Tổ chức các hoạt động dạy và học. Bớc 1: Ôn tập một số tác phẩm văn học trung đại. C©u 1..

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Tríc thÕ kØ X, v¨n häc níc ta tån t¹i dßng v¨n häc nµo? Do ®©u mµ cã dßng v¨n häc viÕt? Gîi ý: - Tríc thÕ kØ thø X, v¨n häc níc ta cã nÒ v¨n häc d©n gian. - Văn học viết ra đời -> bớc nhảy vọt, hoàn chỉnh diện mạo nền v¨n häc níc nhµ. Câu 2: Tại sao văn học đợc viết bằng chữ Hán mà vẫn đợc coi là văn học d©n téc? Gợi ý: Vì nó phản ánh tâm t tình cảm ....., thiên nhiên, đời sống con ngời ViÖt nam. Câu 3: Kể tên các tác phẩm văn học đã học đợc viết từ đầu thế kỉ X đến thÕ kØ XIX ? Gợi ý : Có: Chiếu dời đô - Lí Công Uẩn; Hịch tớng sĩ - Trần Quốc Tuấn; Bình Ngô đại cáo - Nguyễn Trãi; Nam quốc sơn hà; Tụng giá hoàn kinh s; Buổi chiều đứng ở phủ thiên trờng; ... Câu 4: Theo em, hoàn cảnh lich sử có tác động nh thế nào đến nội dung cña c¸c t¸c phÈm v¨n häc? ( Gi¸o viªn cung cÊp t liÖu) Gợi ý: Hoàn cảnh lịch sử tác động sâu sắc đến nội dung của tác phẩm, nó chi phèi t tëng, quan ®iÓm s¸ng t¸c qua mçi giai ®o¹n lÞch sö. Bớc 2: Một số vấn đề về văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX. (Giáo viên cung cấp t liệu - học sinh đọc) C©u 1. V× sao mçi giai ®o¹n lÞch sö l¹i cã nh÷ng néi dung kh¸c nhau trong một tác phẩm văn học của giai đoạn đó? Gîi ý: Ví dụ: Từ thế kỉ thứ X đến thế kỉ thứ XV có nội dung chủ đạo là yêu nớc chống xâm lăng. Vì giai đoạn đó các triều đại phong kiến đang phát triển nhng vẫn phải đấu tranh chống ngoại xâm. Thế kỉ thứ XVIII đến nửa đầu thế kỉ thứ XIX, văn học có nội dung chủ đạo là tinh thần nhân đạo - tố cáo xã hội phong kiến và đề cao quyền sống của con ngêi... Giai ®o¹n nµy, tËp ®oµn phong kiÕn tranh giµnh quyÒn lùc, khëi nghĩa nông dân nổ ra khắp nơi, liên tục. Đời sống nhân dân khổ cực nên đã tác động sâu sắc tới nội dung của văn học..

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Câu 2: Hãy giải thích vì sao văn học chữ Hán mà vẫn đợc coi là văn học d©n téc? V× sao v¨n häc viÕt b»ng ch÷ N«m l¹i cã tÝnh d©n téc cao h¬n? Gợi ý: Văn học viết bằng chữ Hán đợc coi là văn hoc dan tộc vì nó phản ánh thiên nhiên. đời sống tinh thần của nhân dân Việt Nam. Văn học chữ Nôm có tính dân tộc hơn là vì chữ Nôm do ông cha ta sáng lập ra (bản thân nó đã mang t©m hån cña d©n téc - niÒm tù hµo d©n téc) Thực hành: Học sinh trao đổi, thảo luận các bài tập sau: Bài 1: Tại sao nói thế kỉ X đánh dấu sự ra đời của dòng văn học viết? Gợi ý : Sáng tác văn học đợc viết bằng chữ Hán xuất hiện -> Ghi lại tâm t tình cảm, đời sống của con ngời - > đánh dấu bớc ngoặt lớn, hoàn chỉnh về diÖn m¹o cho nÒn v¨n häc ViÖt Nam. Bài 2: Sau khi dòng văn học viết ra đời, văn học dân gian còn phát triển n÷a kh«ng? Gîi ý: VHDG vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn qua tõng giai ®o¹n lÞch sö. VÝ dô:. - Tõ ngµy Tù §øc lªn ng«i C¬m ch¼ng ®Çy nåi trÎ khãc nh ri.. - Bao giê hÕt cá(níc Nam) Th¸p Mêi Thì dân ta mới hết ngời đánh tây. Bµi 3: Ph©n tÝch néi dung yªu níc, tù hµo d©n téc qua hai bµi th¬ Nam quèc s¬n hµ vµ Phß gi¸ hoµn kinh s ? Gîi ý : Bµi Nam quèc s¬n hµ -> Tù hµo, tù t«n vÒ chñ quyÒn cña d©n téc và quyết tâm đảnh đuổi kẻ thù để bảo vệ chủ quyền của dân tộc. Bài Phò giá hoàn kinh s nh đợc tiếp nối t tởng của bài trớc. Bài thơ thể hiện sâu sắc đợc sức mạnh của dân tộc trong việc bảo vệ bờ cõi và ớc mơ, khát vọng độc lập, hoà b×nh cña d©n ta. Bài 4: Phân tích lòng yêu nớc của Trần Quốc Tuấn qua đoạn trích "Ta thờng tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau nh cắt, nớc mắt đầm đìa, chỉ c¨m tøc cha x¶ thÞt lét da nuèt gan uèng m¸u qu©n thï, dÉu cho th©n nµy ph¬i ngoµi néi cá, ngh×n x¸c nµy gãi trong da ngùa ta còng nguyÖn vui lßng" Gợi ý: Tác giả sử dụng những động từ mạnh, thành ngữ, biện pháp nói quá và lối văn biền ngẫu -> diễn tả sâu sắc nỗi đau đớn và lòng căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn. Từ đó muốn xả thân đánh đuổi kẻ thù ... Tæng kÕt - Rót kinh nghiÖm:.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> - Nhắc lại nội dung chính của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX. - Đọc thuộc lòng một bài thơ và nêu t tởng chủ đạo của bài thơ đó? - Qua chuyên đề này giúp em có những hiểu biết gì khi tìm hiểu các tác phẩm văn học trung đại? - Kiểm tra đánh giá:. chủ đề iV mấy vấn đề sơ lợc về văn học việt nam. từ đầu thể kỉ xx đến năm 1975 A. ChuÈn bÞ: I. Môc tiªu: - Giúp học sinh nắm đợc những nét sơ lợc nhất về bối cảnh lịch sử, tình hình văn học của các giai đoạn từ đầu thế kỉ XX đến nay. - Thấy đợc sự tác động sâu sắc của hoàn cảnh xã hội đến tình hình ph¸t triÓn cña v¨n häc. - RÌn kÜ n¨ng tæng hîp, ph©n tÝch, c¶m thô t¸c phÈm v¨n häc. II. ý nghÜa. Nh chúng ta đã biết, chơng trình văn học THCS không biên soạn theo lịch sử văn học mà nó đợc xếp theo kiểu văn bản. Việc sắp xếp nh vậy, ít nhiều có ảnh hởng đến năng lực tổng hợp, phân tích của học sinh. Bởi lẽ đó, văn học cña mçi giai ®o¹n lÞch sö sÏ ph¶n ¸nh s©u s¾c néi dung t tëng cña giai ®o¹n đó. Nếu kết hợp đợc cả hai yếu tố về kiểu văn bản và lịch sử văn học sẽ góp phần không nhỏ trong việc cảm thụ văn học của học sinh. Chuyên đề này sẽ góp phần bổ sung thêm điều đó – kiến thức về lịch sử văn học. III. Tµi liÖu. - Bài đọc: Mấy vấn đề về văn học Việt Nam từ đầu thể kỉ thứ XX đến năm 1975. - Bµi tËp trong tµi liÖu. - Các văn bản văn học hiện đại trong sách giáo khoa THCS. IV. Thêi lîng..

<span class='text_page_counter'>(15)</span> - TiÕt 1-2. Bíc 1 vµ 2 (tµi liÖu) - TiÕt 3-4. Bíc 2 (tµi liÖu) - TiÕt 5-6. Bíc 3 (tµi liÖu) - TiÕt 7-8. Bíc 4 (tµi liÖu) B. TiÕn tr×nh lªn líp. I. PhÇn më ®Çu: Giáo viên nêu ý nghĩa của chuyên đề. II. Tổ chức các hoạt động học tập. 1, Bíc 1. Ôn tập một số kiến thức về văn học hiện đại – Học sinh đọc và trả lời c©u hái. Câu 1. Kể tên các tác phẩm văn học từ lớp 6 đến lớp 9 sáng tác từ đầu thế kỉ XX đến năm 1975. Gîi ý: - Thơ: Vào nhà ngục ở Quảng Đông cảm tác, Đập đá ở Côn Lôn, Khi con tu hó gäi bÇy, C¶nh khuya, R»m th¸ng giªng, Tøc c¶nh P¾c Bã, Tiếng gà tra, Lợm, Ma, đêm nay Bác không ngủ, ánh trăng ... - TruyÖn ng¾n: Sèng chÕt mÆc bay, Nh÷ng trß lè hay Varen vµ Phan Béi Ch©u, DÕ MÌn phiªu lu kÝ, V¬th th¸c, S«ng níc Cµ Mau, ... - KÝ: Mét thø quµ cña lóa non, Cèm, Sµi Gßn t«i yªu, Mïa xu©n cña t«i, Tre ViÖt Nam, Trong lßng mÑ, ... Câu 2. Sắp xếp các tác phẩm văn học có cùng chủ đề vào một nhóm bài ? Gîi ý. VÝ dô: - Yªu níc, khÝ ph¸ch ngang tµng cña ngêi tï cã: Vµo nhµ ngôc Qu¶ng Đông cảm tác; Đập đá ở Côn Lôn; Khi con tu hú gọi bầy. - Tình yêu quê hơng đất nớc có: Quê hơng; Đoàn thuyền đánh cá. C©u 3. ChÐp theo trÝ nhí mét bµi th¬ ? Nªu gi¸ trÞ néi dung vµ gi¸ trÞ nghÖ thuật của bài thơ đó? Gîi ý: VÝ dô: Bµi C¶nh khuya cña Hå ChÝ Minh. Tiªng suèi trong nh tiÕng h¸t xa Tr¨ng lång cæ thô bãng lßng hoa.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> C¶nh khuya nh vÏ ngêi cha ngñ Cha ngñ v× lo nçi níc nhµ. => Nghệ thuật so sánh, điệp từ -> Tình yêu thiên nhiên và đất nớc của B¸c Hå. Câu 4. Qua bài thơ Nhớ rừng của Thế lữ, em hiểu gì về hoàn cảnh của đất níc ta nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kØ XX ? Gîi ý. Đất nớc ta bị Thực dân Pháp đô hộ, mất tự do không có quyền làm chñ, cuéc sèng nh©n d©n ta lÇm than c¬ cùc, bÞ ¸p bøc bãc lét. 2, Bíc 2.. Tìm hiểu bài đọc.. Mấy vấn đề s lợc về văn học Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến năm 1975. ( §äc tµi liÖu vµ tr¶ lêi c©u hái cuèi bµi) Câu 1. Bài đọc nêu lên mấy giai đoạn? Đặc điểm chính của giai đoạn đó lµ g×?. Gợi ý: Bài đọc nêu lên bốn giai đoạn - Giai đoạn 1: Đầu thế kỉ XX đến 1975 => Văn học đang điển hình hoá (đặc điểm: nhiều xu hớng, nhiều trào lu ...) - Giai đoạn 2: 1945 – 1954. Văn học chống Pháp (đặc điểm : yêu nớc, cổ vũ chiến đấu, cổ vũ cách mạng ...) - Giai đoạn 3: 1954 – 1975. Văn học chống Mĩ (đặc điểm: Tự hào vÒ quª h¬ng, yªu níc, cæ vò phong trµo c¸ch m¹ng...) - Giai đoạn 4: 1975 đến nay. Xây dựng và đổi mới đất nớc Câu 2. Bài đọc đã nhắc lại những tác giả, tác phẩm nào mà em đã đọc trong s¸ch Ng÷ v¨n? Gîi ý. Häc sinh kÓ tªn c¸c t¸c phÈm, t¸c gi¶ theo hai m¶ng: th¬ ? TruyÖn? C©u 3. V× sao v¨n häc l¹i xuÊt hiÖn khuynh híng hîp ph¸p vµ bÊt hîp ph¸p? Gîi ý: - Hợp pháp: Văn học không trực tiếp chống Pháp -> đợc lu hành..

<span class='text_page_counter'>(17)</span> - Không hợp pháp: Văn học trực tiếp chống Pháp...-> không đợc lu hµnh. Câu 4. Bài đọc trên có ý nghiã nh thế nào đối việc đọc – hiểu tác phẩm v¨n häc ? Gîi ý. Cã t¸c dông bæ sung kiÕn thøc vÒ giai ®o¹n v¨n häc vµ nh÷ng néi dung t tởng chủ đạo của mỗi giai đoạn. Các đặc điểm của từng giai đoạn, hiểu rõ đầy đủ, góp phần thuận lợi cho cách cảm thụ tác phẩm một cách toàn diện. 3, Bíc 3.. Lµm bµi tËp thùc hµnh.. Bµi tËp 1. (Tµi liÖu) Bài thơ Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác và bài Đập đá ở Côn Lôn cña Phan Chu Trinh gièng vµ kh¸c nhau ë ®iÓm nµo trong viÖc thÓ hiÖn khÝ ph¸ch hiªn ngang, bÊt khuÊt, lßng yªu níc cña ngêi tï ? Gîi ý: - Gièng: KhÝ ph¸ch ngang tµng, bÊt khuÊt, yªu níc s©u s¾c. - Kh¸c: + Phan Bội Châu mợn việc ở tù (lớn) để nói việc bình thờng => thể hiÖn khÝ ph¸ch... + Phan Chu Trinh mợn việc đập đá (bình thờng) khái quát lên thành công việc vĩ đại, to lớn để thể hiện khí phách.... Bµi tËp 2. (Tµi liÖu) Bµi Khi con tu hó cña nhµ th¬ Tè H÷u, ph¶n ¸nh c¶nh tï ngôc vµ kh¸t väng tù do cña ngêi tï c¸ch m¹ng nh thÕ nµo? Gợi ý. Cuộc sống trong tù bị đày đoạ, giam cầm, bị tra tấn -> cuộc sống ngét ng¹t, ®au khæ => kh¸t väng tù do ch¸y báng cña ngêi chiÕn sÜ céng s¶n trë vÒ víi c¸ch m¹ng Bµi tËp 3. (Tµi liÖu) Bài thơ Đồng chí của Chính Hữu đã thể hiện hình ảnh ngời lính, tình đồng chí, đồng đội nh thế nào? Cách nhìn và thể hiện của tác giả về ngời lính có gì đặc sắc? Gîi ý:.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> - Có tình đồng chí: xuất thân từ nông dân; chung một lí tởng, mục đích cao cả. - Biểu hiện của tình đồng chí: gắn bó, yêu thơng trong khó khăn gian khổ và trong chiến đấu: Phiên gác -> ngời lính => vẻ đẹp hiên ngang, bÊt khuÊt - C¸ch nh×n cña t¸c gi¶: Khai th¸c chÊt liÖu hiÖn thùc cña cuéc sèng ngêi lÝnh qua c¶m høng l·ng m¹n (khæ th¬ cuèi). Bµi tËp 4.. (Tµi liÖu). Hãy giải thích nhan đề: Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Pham TiÕn DuËt Gîi ý. Bài thơ vè tiểu đội xe không kính khai thác chất thơ trữ tình qua hiện thùc kh¾c nghiÖt cña cuéc chiÕn tranh. Bµi tËp 5. (Tµi liÖu/12) Gîi ý: - H×nh ¶nh xe kh«ng kÝnh, lÆp ®Çu cuèi t¬ng øng, cã sù ph¸t triÓn -> sự tàn khốc của chiến tranh => Nổi bật lên vẻ đẹp của ngời lính - H×nh ¶nh ngêi lÝnh -> t thÕ ung dung, t©m hån l¹c quan, tù t¹i, tÝnh chÊt g¾n bã, ý chÝ vµ nghÞ lùc phi thêng... Bµi tËp 6. (Tµi liÖu /12) NhËn xÐt vÒ ©m hëng (gieo vÇn, ng¾t nhÞp) vµ néi dung khæ th¬ sau? C©u h¸t c¨ng buåm cïng giã kh¬i §oµn thuyÒn ch¹y ®ua cïng mÆt trêi Mặt trời đội biển nhô màu mới M¾t c¸ huy hoµng mu«n dÆm ph¬i (Huy Cận - Đoàn thuyề đánh cá) Gîi ý. ¢m hëng vui t¬i, phÊn khëi khoan kho¸i; gieo vÇn ch©n: kh¬i – trêi – míi – ph¬i.... Bµi tËp 7. (Tµi liÖu/12) §ãng vai nh©n vËt ¤ng Hai kÓ l¹i diÔn biÕn t©m tr¹ng cña «ng khi nghe tin lµng Chî DÇu theo t©y. (dùa vµo bµi Lµng – Kim L©n).

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Gîi ý: T©m tr¹ng nh©n vËt khi nghe tin lµng Chî DÇu theo t©y: - VÒ nhµ n»m vËt ra giêng. - Ba bèn ngµy kh«ng ra khái cöa. - Tâm sự với đứa con nhỏ. - VÒ lµng hay kh«ng vÒ. Bµi tËp 8.. (Tµi liÖu12). Ph©n tÝch ý nghÜa h×nh tîng cña h×nh ¶nh BÕp löa qua bµi th¬ BÕp löa cña B»ng ViÖt. Gîi ý. - BÕp löa – bµ - quª h¬ng. - BÕp löa gîi qu¸ khø tuæi th¬. - BÕp löa gîi h×nh ¶nh cña ngêi bµ. Bµi tËp 9. (Tµi liÖu/12) H×nh ¶nh ¸nh tr¨ng (vÇng tr¨ng) trong bµi ¸nh tr¨ng cña NguyÔn Duy cã nh÷ng ý nghÜa g×? Gîi ý: ¸nh tr¨ng (vÇng tr¨ng) – qu¸ khø lu«n trµn ®Çy, viªn m·n, bÊt diệt không thay đổi => nhắc nhở con ngời về thái độ sống phải thuỷ chung víi qu¸ khø, tr©n träng qu¸ khø ... Bµi tËp 10.. (Tµi liÖu/13). C¶m nhËn cña em vÒ t×nh phô tö trong cuéc chiÕn tranh chèng MÜ cøu níc gi÷a «ng S¸u vµ bÐ Thu? Nªu ý nghÜa tîng trng cña h×nh ¶nh ChiÕc lîc ngµ ? Gîi ý. T×nh c¶m cha con «ng S¸u -> thiªng liªng s©u nÆng vµ bÊt diÖt => t×nh cảm tốt đẹp trong chiến tranh. Chiếc lợc ngà biểu tợng cho tình cha con luôn s©u nÆng. IV. Bíc 4. Tæng kÕt rót kinh nghiÖm. 1. Tæng kÕt. - Kể tên các giai đoạn văn học từ đầu thế kỉ XX đến nay? - Kể tên các tác giả và các tác phẩm đã học từ đầu thế kỉ XX đến nay? 2. Rót kinh nghiÖm..

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Khi ph©n tÝch t¸c phÈm v¨n häc, ngoµi viÖc chó ý c¸c ph¬ng thøc biÓu đạt cần chú ý điều gì? Vì sao? Em đã học tập đợc những gì sau khi học xong chuyên đề này? 3. Kiểm tra đánh giá . A. C©u hái tr¾c nghiÖm: 1. Văn học hiện đại bắt đầu từ thời gian nào? A. Tõ thÕ kØ thø X.. B. Cuèi thÕ kØ thø XVIII.. C. §Çu thÕ kØ thø XX.. D. Cả ba ý trên đều không đúng.. 2. Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy cận có chủ đề là gì? A. Miªu t¶ c¶nh thiªn nhiªn cña biÓn.. B. T¶ c¶nh b¾t c¸ trªn biÓn.. C. Ca ngîi con ngêi míi XHCN.. D. C¶ ba ý trªn.. 3. H×nh ¶nh ¸nh tr¨ng trong bµi th¬ ¸nh tr¨ng cña NguyÔn Duy cã ý nghÜa g×? A. VÇng tr¨ng cña thiªn nhiªn vµ vò trô. B. Trăng sáng của những đêm ở rừng. C. Tợng trng cho quá khứ tràn đầy, bất diệt, nhắc nhở thái độ sống của con ngời. D. Cả ba ý trên đều đúng. §¸p ¸n: 1. C (1®iÓm) 2. C (1®iÓm) 3. C (1®iÓm) B. Tù luËn: §ãng vai ¤ng S¸u kÓ l¹i c¸c sù viÖc vµ c¶m xóc cña «ng khi vÒ nghØ phép thăm gia đình (dựa vào bài Chiếc lợc ngà- Nguyễn Quang Sáng). Gîi ý: - Ng«i kÓ. - Cảm xúc, suy nghĩ khi đợc nghỉ phép. - Cảm xúc và thái độ khi bị con từ chối không nhận là cha. - Nh÷ng ngµy ë nhµ - T©m tr¹ng..

<span class='text_page_counter'>(21)</span> - Khi chia tay – C¶m xóc. - Trong chiÕn trêng..

<span class='text_page_counter'>(22)</span>