ON TAP HE 7

<span class='text_page_counter'>(1)</span>«n tËp hÌ 2009 M«n ng÷ v¨n 7 =======o0o======= Bài 1 «n tËp phÇn v¨n I- Hệ thống các văn bản đã học Cho HS nhắc lại tên các văn bản đã học và đọc thêm  nêu nội dung chủ yếu của mỗi v¨n b¶n G kÕt hîp kiÓm tra viÖc häc thuéc lßng c¸c v¨n b¶n th¬ cña HS. (1) Cæng trêng më ra- LÝ Lan. (2) Mẹ tôi- ét môn đô đơ Amixi. (3) Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª- Kh¸nh Hoµi. (4) Bốn câu hát về tình cảm gia đình + Cha mÑ- con c¸i + Con g¸i- mÑ + Con ch¸u- «ng bµ + Anh em víi nhau (5) Bốn câu hát về tình yêu quê hơng đất nớc, con ngời + Lời đối đáp về các địa danh đất nớc. + Cảnh đẹp Hồ Gơm + Cảnh đẹp xứ Huế + Vẻ đẹp của cánh đồng lúa quê hơng và hình ảnh trẻ trung của cô thôn nữ. (6) Ba c©u h¸t than th©n + Nçi vÊt v¶ cña “th©n cß” + Niềm cảm thơng cho nỗi khổ nhiều bề của ngời lao động + Th©n phËn ngêi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn (7) Bèn c©u h¸t ch©m biÕm + Ch©m biÕm kÎ nghiÖn ngËp vµ lêi biÕng + Phª ph¸n kÎ hµnh nghÒ me tÝn dÞ ®oan + Phª ph¸n hñ tôc ma chay trong x· héi cò + ChÕ giÔu bän quyÒn hµnh ch¶ cã g× mµ cè lµm oai, lµm sang mét c¸ch lè bÞch (8) S«ng nói níc Nam- LÝ Thêng KiÖt (?) (9) Phß gi¸ vÒ kinh- TrÇn Quang Kh¶i. (10) C«n S¬n ca- NguyÔn Tr·i. (11) Buổi chiều đứng ở phủ Thiên trờng trông ra- Trần Nhân Tông. (12) B¸nh tr«i níc- Hå Xu©n H¬ng. (13) Sau phót chia li- §Æng TrÇn C«n, §oµn ThÞ §iÓm. (14) Qua §Ìo Ngang- Bµ HuyÖn Thanh Quan. (15) Bạn đến chơi nhà- Nguyễn Khuyến. (16) Xa ng¾m th¸c nói L- LÝ B¹ch. (17) Đêm đỗ thuyền ở Phong Kiều- Trơng Kế. (18) Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh- Lí Bạch. (19) NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª- H¹ Tri Ch¬ng. (20) Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸- §ç Phñ. (21) C¶nh khuya Hå ChÝ Minh. (22) R»m th¸ng giªng (23) TiÕng gµ tra- Xu©n Quúnh. (24) Mét thø quµ cña lóa non: Cèm- Th¹ch Lam. (25) Sµi Gßn t«i yªu- Minh H¬ng. (26) Mïa xu©n cña t«i- Vò B»ng.. II- Những nội dung t tởng, tình cảm đợc thể hiện trong các tác phẩm: 1. Tình yêu thơng sâu nặng của mẹ đối với con cái và vai trò to lớn của nhà trờng đối víi cuéc sèng cña mçi con ngêi. (Cæng trêng më ra) 2. Tình yêu thơng kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng hơn cả. Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình thơng yêu đó. (Mẹ tôi, Những câu hát về tình cảm gia đình).

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 3. Tổ ấm gia đình là vô cùng quý giá và quan trọng. Hãy bảo vệ và giữ gìn hạnh phúc gia đình. (Cuộc chia tay của những con búp bê) 4. Nhớ thơng, kính yêu, buồn bã, tự hào, biết ơn, thân thân, trách phận, châm biếm, đả kÝch. (Ca dao) 5. ý thức độc lập tự chủ và quyết tâm tiêu diệt địch (Sông núi nớc Nam); Hào khí chiÕn th¾ng vµ kh¸t väng th¸i b×nh thÞnh trÞ cña d©n téc thêi TrÇn. (Phß gi¸ vÒ kinh) 6. Sự hòa nhập giữa con ngời với thiên nhiên (Bài ca Côn Sơn; Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trờng trông ra; Qua đèo Ngang; Xa ngắm thác núi L; Cảnh khuya, Rằm tháng giªng) 7. Ph¶n ¸nh nçi khæ ®au cña con ngêi. (Sau phót chia li; Nh÷ng c©u h¸t than th©n; B¸nh tr«i níc) 8. Nhớ quê, yêu quê (Những câu hát về tình yêu quê hơng đất nớc, con ngời; Đêm đỗ thuyền ở Phong Kiều; Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê; Cảm nghĩ trong đêm thanh tÜnh; Mét thø quµ cña lóa non: Cèm; Sµi Gßn t«i yªu; Mïa xu©n cña t«i) 9. T×nh vî chång, t×nh b¹n, t×nh bµ ch¸u th¾m thiÕt, thuû chung (Sau phót chia li; B¹n đến chơi nhà; Tiếng gà tra). III- Bµi tËp. Bài 1: Hãy cho biết ý kiến sau đây đúng hay sai? Giải thích rõ vì sao? Hầu hết các tác phẩm đã học trong chơng trình Ngữ văn 7 học kì I đều là tác phÈm tr÷ t×nh. Bµi 2: Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm cã g× gièng víi truyÖn cêi d©n gian? Bµi 3: H×nh ¶nh thiªn nhiªn, con ngêi vµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi thiªn nhiªn trong hai bài thơ: Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trờng trông ra và Bài ca Côn Sơn (trích) có gì tơng đồng và có gì khác nhau? Bµi 4: H×nh ¶nh vµ t©m tr¹ng cña ngêi phô n÷ trong bµi th¬ B¸nh tr«i níc cña Hå Xu©n H¬ng cã g× gièng vµ kh¸c víi ngêi phô n÷ trong nh÷ng c©u ca dao than th©n? * Gièng nhau: C¸ch më ®Çu: “Th©n em…” còng nh lèi so s¸nh th©n phËn m×nh víi nh÷ng vËt b×nh thêng (h¹t ma, chÏn lóa, tÊm lôa, b¸nh tr«i…). * Kh¸c nhau: Th¬ Hå Xu©n H¬ng kh«ng chØ lµ lêi than thë vÒ th©n phËn mµ chñ yÕu tiếng nói mạnh mẽ khẳng định vẻ đẹp, giá trị nhân phẩm của ngời phụ nữ.. Bµi 5: NÐt riªng trong néi dung vµ c¸ch biÓu hiÖn t×nh c¶m quª h¬ng trong hai bµi th¬: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh của Lí Bạch và Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê cña H¹ Tri Ch¬ng. Bài 6: Những nét tơng đồng và khác biệt trong bức tranh thiên nhiên và hình ảnh con ngời ở hai bài thơ: Đêm đỗ thuyền ở Phong Kiều của Trơng Kế và Rằm tháng Giêng của Hå ChÝ Minh. Bµi 7: Ba v¨n b¶n tuú bót: Mét thø quµ cña lóa non: Cèm, Sµi Gßn t«i yªu, Mïa xu©n của tôi có điểm gì chung về phơng thức biểu đạt? Vì sao những văn bản ấy cũng đợc xếp vµo lo¹i v¨n b¶n tr÷ t×nh?. §Þnh híng lêi gi¶i:. Bài 1: Hầu hết các tác phẩm đã học trong chơng trình Ngữ văn 7 học kì I đều là tác phẩm trữ tình là ý kiến đúng vì chúng đều tập trung thể hiện những khía cạnh tình cảm cña con ngêi. Bµi 2: Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm gièng víi truyÖn cêi d©n gian ë chç: - Đều có nội dung châm biếm, đối tợng châm biếm. Nhân vật, đối tợng bị châm biếm đều là những hạng ngời đáng chê cời về bản chất, tính cách. - §Òu sö dông mét sè h×nh thøc g©y cêi. - Đều tạo ra tiếng cời cho ngời đọc, ngời nghe. Bài 3: Thiên nhiên trong bài Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trờng trông ra là cảnh thanh bình, gần gũi của làng quê đợc cảm nhận qua một tâm hồn nhạy cảm, yêu vẻ đẹp.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> b×nh dÞ cña quª h¬ng. Cßn thiªn nhiªn trong Bµi ca C«n S¬n lµ c¶nh rõng suèi, n¬i nhµ thơ tìm đến sự trong sạch và vẻ đẹp nguyên vẹn không vớng bụi trần. Con ngời trong hai bài thơ đều có sự hòa hợp với thiên nhiên. Nhng một bên là sự hòa hợp tự nhiên trong cuộc sống thờng nhật nơi thôn dã (Mục đồng sáo vẳng trâu về hết – Cò trắng từng đôi liệng xuống đồng); còn một bên là sự hòa hợp tuyệt đối, chủ động của con ngời với thiên nhiên để thể hiện nhân cách thanh cao của mình. Bµi 4: * Gièng nhau: C¸ch më ®Çu: “Th©n em…” còng nh lèi so s¸nh th©n phËn m×nh víi nh÷ng vËt b×nh thêng (h¹t ma, chÏn lóa, tÊm lôa, b¸nh tr«i…). * Kh¸c nhau: Th¬ Hå Xu©n H¬ng kh«ng chØ lµ lêi than thë vÒ th©n phËn mµ chñ yÕu tiếng nói mạnh mẽ khẳng định vẻ đẹp, giá trị nhân phẩm của ngời phụ nữ. Bài 5: Cả hai bài đều thể hiện tình quê hơng sâu đậm , nhng ở những hoàn cảnh và tâm trạng khác nhau. Một đằng là nỗi nhớ quê đợc khơi dậy giữa một đêm trăng sáng ở nơi xa quê. Tình quê hơng của Lí Bạch vừa man mác trong ánh trăng vừa đợc biểu lộ trực tiếp trong động tác: Cúi đầu nhớ cố hơng. Còn tình quê hơng của Hạ Tri Chơng lại đợc biểu lộ trong cảnh ngộ của kẻ đi xa đã lâu, nay mới trở về, mọi sự đã đổi thay, mình nh ngêi xa l¹ tríc m¾t mäi ngêi. T×nh quª vÉn s©u nÆng nhng nhuèm mét ý vÞ xãt xa trong c¶nh ngé Êy. Bài 7: Hai bài thơ có nhiều nét tơng đồng về cảnh vật: Đêm trăng, sông nớc, con thuyÒn. Nhng còng cã nh÷ng nÐt kh¸c biÖt trong bøc tranh thiªn nhiªn: mét bªn lµ kh«ng gian tÜnh lÆng, cã phÇn hiu h¾t cña lóc tr¨ng tµ, cã tiÕng qu¹ kªu, s¬ng sa ®Çy trêi, con thuyền đậu bến và tiếng chuông chùa trên núi xa vọng lại vào lúc nửa đêm càng làm tăng thêm sự tịnh mịch và gợi nỗi buồn (bài Đêm đỗ thuyền ở Phong Kiều). Còn một bên là cảnh đêm rằm tháng giêng với trăng tròn đầy, ánh trăng lai láng tỏa khắp bầu trời, dòng sông; cảnh vật tràn đầy sức sống mùa xuân; con thuyền không đậu lại mà vận động tõ chç khãi sãng trë vÒ, chë ®Çy ¸nh tr¨ng (bµi R»m th¸ng giªng). C¸i kh¸c biÖt râ nhÊt cña hai bµi th¬ lµ ë t thÕ, t©m tr¹ng cña con ngêi. Mét bªn lµ tÜnh lÆng vµ nçi buån v¬ng vÊn trong giÊc ngñ chËp chên trªn con thuyÒn ®Ëu l¹i n¬i bÕn s«ng. Còn một bên là hình ảnh con ngời vừa mở rộng tâm hồn đón nhận vẻ đẹp tuyệt diệu của đêm rằm tháng giêng, lại vừa khẩn trơng trong công việc của ngời cách mạng (bàn việc quân) và tâm trạng thì phơi phới lạc quan, trong sáng. Nhng đều giống nhau ở chỗ: cả hai bài đều có sự hòa hợp giữa con ngời với thiên nhiên, nội tâm và ngoại cảnh. Bài 8: Ba văn bản tuỳ bút đều sử dụng nhiều phơng thức biểu đạt (miêu tả, biểu cảm, tự sự, lập luận), nhng biểu cảm là phơng thức chủ đạo, có vai trò chính trong việc tổ chức mọi yếu tố của văn bản và chi phối các phơng thức khác. Các văn bản này đợc xếp vào loại trữ tình vì vai trò nổi bật của phơng thức biểu cảm trong đó, hơn nữa các bài văn xu«i nµy kh«ng cã cèt truyÖn, nh©n vËt, sù kiÖn mµ chØ xuÊt hiÖn c¸i “t«i” cña t¸c gi¶, trùc tiÕp (nh trong hai v¨n b¶n Sµi Gßn t«i yªu vµ Mïa xu©n cña t«i) hoÆc kh«ng trùc tiÕp (v¨n b¶n Mét thø quµ cña lóa non: Cèm) ========================== «n tËp phÇn tiÕng viÖt. A/ Hệ thống hóa các kiến thức đã học. I- VÒ tõ. 1. Tõ ghÐp: a) Tõ ghÐp chÝnh phô cã tiÕng chÝnh vµ tiÕng phô bæ sung nghÜa cho tiÕng chÝnh. Tiếng chính đứng trớc, tiếng phụ đứng sau. Tõ ghÐp chÝnh phô mang tÝnh chÊt ph©n nghÜa. NghÜa cña tõ ghÐp chÝnh phô hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh. b) Từ ghép đẳng lập có các tiếng bình đẳng về mặt ngữ pháp (không phân ra tiếng chÝnh, tiÕng phô) Từ ghép đẳng lập mang tính chất hợp nghĩa. Nghĩa của từ ghép đẳng lập khái quát hơn nghĩa của các tiếng đã tạo nên nó. 2. Tõ l¸y: - ë tõ l¸y toµn bé, c¸c tiÕng lÆp l¹i nhau hoµn toµn nhng còng cã mét sè trêng hîp tiÕng đứng trớc biến đổi thanh điệu hoặc phụ âm cuối (để tạo ra sự hài hoà về mặt âm thanh) - ë tõ lÊy bé phËn, gi÷a c¸c tiÕng cã sù gièng nhau vÒ phô ©m ®Çu hoÆc phÇn vÇn..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - NghÜa cña tõ l¸y cã thÓ cã nh÷ng s¾c th¸i riªng so víi tiÕng gèc nh s¾c th¸i biÓu c¶m, s¾c th¸i gi¶m nhÑ hoÆc nhÊn m¹nh. 3. Tõ ghÐp H¸n ViÖt: - Yếu tố Hán Việt là đơn vị để cấu tạo từ Hán Việt - Từ ghép Hán Việt đợc chia làm hai loại: + Từ ghép đẳng lập + Tõ ghÐp chÝnh phô - TrËt tù cña c¸c yÕu tè trong tõ ghÐp chÝnh phô H¸n ViÖt: + Yếu tố chính đứng trớc, yếu tố phụ đứng sau. + Yếu tố phụ đứng trớc, yếu tố chính đứng sau. - Trong nhiều trờng hợp, ngời ta dùng từ hán Việt để: + Tạo sắc thái trang trọng, thể hiện thái độ tôn kính. + T¹o s¾c th¸i tao nh·, tr¸nh g©y c¶m gi¸c th« tôc, ghª sî. + T¹o s¾c th¸i cæ, phï hîp víi bÇu kh«ng khÝ x· héi xa xa. - Kh«ng nªn l¹m dông tõ H¸n ViÖt lµm cho lêi ¨n tiÕng nãi thiÕu tù nhiªn trong s¸ng, kh«ng phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp. II- VÒ tõ lo¹i 1. §¹i tõ: - Đại từ dùng để trỏ ngời, sự vật, hoạt động, tính chất… đợc nói đến trong một ngữ cảnh nhất định hoặc dùng để hỏi. - §¹i tõ cã hai lo¹i: + Đại từ để Trỏ ngời, sự vật (đại từ xng hô) Trá sè lîng Trỏ hoạt động, tính chất, sự việc + Đại từ để hỏi ngời, sự vật (đại từ xng hô) sè lîng hoạt động, tính chất, sự việc - Đại từ có thể đảm nhiệm các vai trò ngữ pháp nh: chủ ngữ, vị ngữ trong câu hay phụ ngữ của danh từ, động từ, tính từ. 2. Quan hÖ tõ - Quan hệ từ dùng để biểu thị các ý nghĩa quan hệ: Sở hữu, so sánh, nhân- quả …giữa c¸c bé phËn cña c©u hay gi÷a c©u víi c©u trong ®o¹n v¨n. - Có những trờng hợp bắt buộc phải dùng quan hệ từ nếu không câu văn sẽ đổi nghĩa hoÆc kh«ng râ nghÜa; cã nh÷ng trêng hîp kh«ng b¾t buéc ph¶i dïng quan hÖ tõ. - Có một số quan hệ từ đợc dùng thành cặp.. III- Mét sè hiÖn tîng vÒ nghÜa cña tõ.. 1. Từ đồng nghĩa - Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. - Từ đồng nghĩa có hai loại: + Từ đồng nghĩa hoàn toàn + Từ đồng nghĩa không hoàn toàn 2. Tõ tr¸i nghÜa - Tõ tr¸i nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau. - Từ trái nghĩa đợc sử dụng trong thể đối, tạo các hình ảnh tơng phản, gây ấn tợng mạnh, làm cho lời nói thêm sinh động 3. Từ đồng âm - Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhng nghĩa khác xa nhau, không liªn quan g× víi nhau. - Cần chú ý đến ngữ cảnh để tránh hiểu sai nghĩa của từ hoặc dùng từ với nghĩa nớc đôi do hiện tợng đồng âm.. II- Côm tõ: Thµnh ng÷. - Thành ngữ là loại cụm từ cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh. - NghÜa cña thµnh ng÷ cã thÓ b¾t nguån trùc tiÕp tõ nghÜa ®en cña c¸c tõ t¹o nªn nã nhng thêng th«ng qua mét sè phÐp chuyÓn nghÜa nh Èn dô, so s¸nh. - Thµnh ng÷ ng¾n gän, hµm sóc, cã tÝnh h×nh tîng vµ tÝnh biÓu c¶m cao.. III- C¸c biÖn ph¸p tu tõ.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> 1. §iÖp ng÷ - Khi nói hoặc viết, ngời ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ, câu để làm nổi bật ý, g©y c¶m xóc m¹nh. C¸ch lÆp l¹i nh vËy gäi lµ phÐp ®iÖp ng÷. - C¸c d¹ng ®iÖp ng÷: + §iÖp ng÷ c¸ch qu·ng. + §iÖp ng÷ nèi tiÕp + §iÖp ng÷ chuyÓn tiÕp (®iÖp ng÷ vßng) 2. Ch¬i ch÷ - Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ để tạo sắc thái dí dỏm hài hớc… lµm cho c©u v¨n hÊp dÉn vµ thó vÞ. - C¸c lèi ch¬i ch÷: + Dùng từ đồng âm. + Dïng lèi nãi tr¹i ©m. + Dïng c¸ch ®iÖp ©m. + Dïng lèi nãi l¸i. + Dùng từ trái nghĩa, đồng nghĩa, gần nghĩa.. B/ Bµi tËp.. Bµi 1: a) Xác định các từ ghép,từ láy,từ trái nghĩa ,thành ngữ trong bài thơ sau ? Qu¶ cau nho nhá miÕng trÇu h«i Này của Xuân Hơng đã quệt rồi Cã ph¶i duyªn nhau thêi th¾m l¹i §õng xanh nh l¸ b¹c nh v«i. Bµi 1: - Tõ ghÐp: qu¶ cau, miÕng trÇu, Xu©n H¬ng, ph¶i duyªn - Tõ l¸y: nho nhá - Tõ tr¸i nghÜa: th¾m- b¹c - Thµnh ng÷: b¹c nh v«i. b) Xác định từ ghép và từ láy trong đoạn văn sau Cốm là thức quà riêng biệt của đất nớc, là thức dâng của những đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hơng vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam. Ai đã nghĩ đầu tiên dùng cốm để làm quà sêu tết. Không còn gì hợp hơn với sự v¬ng vÝt cña t¬ hång, thøc quµ trong s¹ch, trung thµnh nh c¸c viÖc lÔ nghi. Bµi 2: a) Tìm các yếu tố Hán Việt có nghĩa tơng đơng với các từ sau: sãng: ba dª: s¬n nói: s¬n giã: phong ma: vò löa: háa cha: phô mÑ: mÉu anh: huynh em trai: đệ con: tö ch¸u: t«n trªn: thîng díi: h¹ bªn ph¶i: h÷u bªn tr¸i: t¶ dµi: trêng ng¾n: ®o¶n nÆng: nhÑ: khinh.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> b) So s¸nh c¸c cÆp tõ ng÷ sau: A B phi c¬ m¸y bay phi trêng s©n bay ¸i quèc yªu níc thi sÜ nhµ th¬ hiÖu triÖu kªu gäi thuû qu©n lôc chiÕn lính thuỷ đánh bộ cao x¹ ph¸o ph¸o cao x¹ ®oµn trëng trëng ®oµn * Yªu cÇu: + C¸c tõ ng÷ ë nhãm A kh¸c tõ ng÷ t¬ng øng ë nhãm B nh thÕ nµo vÒ mÆt cÊu t¹o? + HiÖn nay, trong giao tiÕp, ngêi ta thêng dïng tõ ng÷ ë nhãm A hay nhãm B? T¹i sao? Bài 3: Cho các nhóm từ đồng nghĩa sau: a) §éc ¸c, hung ¸c, tµn ¸c, ¸c, d÷, hung, … b) Đánh, phang, quật, phết, đập, đả… c) Sî, kinh, khiÕp, h·i, sî h·i, kinh sî, kinh h·i, kinh hoµng, … * T×m nÐt nghÜa chung cña mçi nhãm tõ. * §Æt c©u víi mét tõ trong mét nhãm vµ thö thay thÕ b»ng c¸c tõ kh¸c trong nhãm. Bài 4: Mỗi ví dụ sau có gì đặc biệt trong cách sử dụng từ? a) Tha phơng mong đợc hồi hơng VÒ quª t×nh c¶m th©n th¬ng d¹t dµo. Thơng nhau tình nghĩa đồng bào Ngêi cïng mét bäc lÏ nµo ghÐt nhau Em mua một quả địa cầu Trái đất thu nhỏ tô màu đẹp tơi Tri thøc vèn quý ai ¬i N©ng cao hiÓu biÕt mäi ngêi mª say Tình thân huynh đệ vui vầy Anh em ruét thÞt th¸ng ngµy bªn ta Trêng Sa cã c©y phong ba Vît sãng giã cµnh v¬n xa gi÷a trêi Những ai chính trực ở đời ThËt thµ ngay th¼ng nhiÒu ngêi mÕn yªu b) Sống đục sao bằng thác trong TrÎ cËy cha giµ cËy con cña m×nh Giµy thõa guèc thiÕu míi xinh Thói đời giàu trọng khó khinh thấy buồn Quen tay mÒn n¾n r¾n bu«ng Nã ló cã chó nã kh«n h¬n ngêi Yªu cho vät ghÐt cho ch¬i Gian th¬ng ®ong ®Çy b¸n v¬i thªm lêi Đợc lòng đất mất lòng ngời Lên xe xuống ngựa cả đời thảnh thơi KÝnh trªn nhêng díi b¹n ¬i Vông chÌo khÐo chèng t¹m thêi còng xong MÐo mã cã cßn h¬n kh«ng NhiÒu lo d¹ Ýt lo lßng chí quªn GÆp nhau tríc l¹ sau quen Gi÷ cho trong Êm ngoµi ªm thuËn hoµ. Bµi 5: T×m vµ gi¶i nghÜa c¸c thµnh ng÷ trong bµi v¨n vÇn sau: Gµ quÌ ¨n quÈn cèi xay Tr«ng gµ hãa cuèc ngêi say m¾t mê ThÞt ngon c¸ c¶, gµ t¬ Mẹ gà con vịt đứng chờ bờ ao Gà nhà bội mặt đá nhau.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trãi gµ kh«ng chÆt søc ®©u b»ng ngêi. Bót sa gµ chÕt râ råi Một tiền gà ba tiền thóc hỏi lời đợc chăng? Gà đẻ cục tác ầm ầm Chuồng gà hớng đông cái lông không còn C¶m th¬ng gµ trèng nu«i con Cßn gµ trèng m¸i th× cßn gµ t¬ Tøc nhau tiÕng g¸y ai a?. Bµi 6: a) Ph©n tÝch c¸c ®iÖp ng÷ theo nh÷ng yªu cÇu sau:  Xác định từ ngữ lặp lại.  D¹ng ®iÖp ng÷  T¸c dông cña ®iÖp ng÷ * Con đò với gốc cây đa Cây đa muôn thuở chẳng xa con đò * Ngày ngày em đứng em trông Tr«ng non non khuÊt tr«ng s«ng s«ng dµi Tr«ng m©y m©y kÐo ngang trêi Tr«ng tr¨ng tr¨ng khuyÕt tr«ng ngêi ngêi xa. b) §iÒn c¸c ®iÖp ng÷ vµo chç trèng trong bµi ca dao sau: Kh¨n th¬ng nhí ai? Khăn rơi xuống đất … th¬ng nhí ai? Kh¨n v¾t lªn vai …………………...? Kh¨n chïi níc m¾t §Ìn ……………… Mà đèn chẳng tắt? M¾t ........................ M¾t kh«ng ngñ yªn ? Bài 7: Xác định các lối chơi chữ trong những ví dụ sau: a) ThÊy tÊm biÓn ghi: “HÕt lßng phôc vô kh¸ch hµng”, mét vÞ kh¸ch thö vµo ¨n. Ngåi một lúc, khách không thấy ai đến hỏi, bực mình nói với ông chủ: - Ông không nên treo tấm biển này để bịp khách hàng. - Tha ông, chúng tôi đâu dám. Quả thực là cửa hàng đã hết lòng, dồi, tiết canh cả rồi ạ! b) Lµng xa cho chÝ xãm gÇn MÕn yªu tr¨m v¹n m¸i nhµ l¹ quen. c) Phu lµ chång, phô lµ vî, v× vî, chång ph¶i ®i phu. d) * Con kiến đất leo cây thục địa Con ngùa trêi ¨n cá chØ thiªn Chàng mà đối đợc gái thuyền quyên theo về * Con r¾n mµ lÆn qua xµ Con gµ mµ mæ b«ng kª Chàng đã đối đợc thiếp phải về hôm nay. e) §Çu xu©n ThÕ L÷ s¾m hai thø lÔ: mét qu¶ lª t©y vµ mét qu¶ Lª Ta g) RÇu rÜ r©u ria ra rËm r¹p Rê r©u r©u rông, rê rón rón rung rinh. h) KiÕn ®Ëu cµnh cam bß quÊn quýt. Ngùa vÒ lµng Bëi ch¹y lanh chanh.. §Þnh híng lêi gi¶i:. Bµi 1: a) - Tõ ghÐp: qu¶ cau, miÕng trÇu, Xu©n H¬ng, ph¶i duyªn - Tõ l¸y: nho nhá - Tõ tr¸i nghÜa: th¾m- b¹c - Thµnh ng÷: b¹c nh v«i.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> b) - Từ ghép: riêng biệt, đất nớc, hơng vị, giản dị, thanh khiết, đồng quê, nội cỏ, đầu tiªn, t¬ hång, trong s¹ch, trung thµnh, lÔ nghi. - Tõ l¸y: b¸t ng¸t, méc m¹c, v¬ng vÝt Bµi 2: b) + C¸c tõ ë nhãm A kh¸c c¸c tõ t¬ng øng ë nhãm B lµ : Các từ ở nhóm A đợc cấu tạo bằng các yếu tố Hán Việt, còn các từ ở nhóm B đợc cấu t¹o bëi c¸c tiÕng tiÕng ViÖt. Trật tự các yếu tố ở nhóm A đợc sắp xết theo trật tự trong tiếng Hán (yếu tố chính có thể đứng trớc hoặc đứng sau), còn trật tự các tiếng trong mỗi từ ở nhóm B là theo trật tự sắp xếp trong tiếng Việt (tiếng chính luôn đứng trớc) + HiÖn nay, trong giao tiÕp ngêi ta thêng sö dông c¸c tõ ë nhãm b v× chóng dÔ hiÓu, phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp Bµi 3: * NÐt nghÜa chung cña mçi nhãm tõ : Nhãm a: TÝnh chÊt tiªu cùc cña con ngêi trong quan hÖ víi ngêi kh¸c. Nhóm b: Hoạt động- của con ngời- bằng tay hoặc phơng tiện- tác động đến đối tợng A lµm cho A ë t×nh tr¹ng B Nhãm c: Tr¹ng th¸i- tiªu cùc- cña con ngêi tríc søc m¹nh h÷u h×nh hoÆc v« h×nh nµo đó. * HS tự đặt câu, thử thay thế bằng các từ khác rồi giải thích vì sao có thể thay đợc hoặc không thay đợc. Bµi 4: a) Trong mỗi cặp câu thơ lục bát đều có các cặp từ Hán Việt và thuần Việt cùng nghĩa: + håi h¬ng = vÒ quª + đồng bào = cùng (một) bọc + địa cầu = trái đất + tri thøc = hiÓu biÕt + huynh đệ = anh em + phong ba = sãng giã + chÝnh trùc = ngay th¼ng b) Trong mçi dßng cã sö dông cÆp tõ tr¸i nghÜa + sống đục >< thác trong + trÎ >< giµ + thõa >< thiÕu + träng >< khinh + mÒm >< r¾n + ló >< kh«n + yªu >< ghÐt + ®Çy >< v¬i + đợc >< mất + lªn >< xuèng + trªn >< díi + vông >< khÐo + cã >< kh«ng + nhiÒu >< Ýt + l¹ >< quen + trong >< ngoµi Bµi 6: a) Xác định điệp ngữ theo yêu cầu * VÝ dô 1 - Từ ngữ lặp lại: Con đò … cây đa Cây đa … con đò - Dạng điệp ngữ: Điệp ngữ vòng tròn và cặp đôi chéo - T¸c dông: Mang tÝnh chÊt Èn dô, thÓ hiÖn sù g¾n bã thuû chung gi÷a khÎ ë ngêi ®i. * VÝ dô 2 - §iÖp tõ “tr«ng” 6 lÇn - §iÖp phøc hîp: ngang, däc, vßng trßn - Tác dụng: Thể hiện sự mong đợi thiết tha b) Tõ ng÷ cÇn ®iÒn vµo nh÷ng chç trèng trong bµi ca dao lµ: Kh¨n, Kh¨n th¬ng nhí ai, th¬ng nhí ai, th¬ng nhí ai. Bài 7: Xác định lối chơi chữ a) lßng (lßng ngêi, t×nh c¶m con ngêi) lòng (lòng lợn- món ăn của ngời Việt Nam)  chơi chữ đồng âm b) Ch¬i ch÷ b»ng c¸ch dïng tõ tr¸i nghÜa: + gần >< xa  từ trái nghĩa đi đôi thành từng cặp tách biệt + lạ >< quen  từ trái nghĩa đi đôi nh từ ghép. c) Phu = chồng, phu = đi phu, đi lính  chơi chữ đồng âm d) chơi chữ đồng nghĩa.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> đất = địa thiªn = trêi R¾n = xµ gµ = kª e) Ch¬i ch÷ b»ng c¸ch nãi l¸i Thø LÔ cã hai bót danh: ThÕ L÷ vµ Lª Ta. Thø LÔ nãi l¸i lµ ThÕ L÷ g) Ch¬i ch÷ b»ng c¸ch ®iÖp phô ©m ®Çu “r” h) Ch¬i ch÷ b»ng liªn tëng cïng trêng nghÜa: cam, quýt, bëi, chanh  c¸c lo¹i qu¶ cïng hä ========================== «n tËp v¨n biÓu c¶m. I- LÝ thuyÕt 1. ThÕ nµo lµ v¨n biÓu c¶m - Văn biểu cảm là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của con ngời đối với thế giới xung quanh. - V¨n b¶n biÓu c¶m cßn gäi lµ v¨n tr÷ t×nh bao gåm c¸c thÓ lo¹i v¨n häc sau: Th¬ tr÷ t×nh, ca dao tr÷ t×nh, tuú bót, … - Tình cảm trong văn biểu cảm thờng là những tình cảm đẹp, thấm nhuần t tởng nhân v¨n. - Ngoµi c¸ch biÓu c¶m trùc tiÕp nh tiÕng kªu, lêi than, v¨n biÓu c¶m cßn sö dông c¸c biện pháp tự sự, miêu tả để khêu gợi tình cảm. (Lu ý: Tự sự và miêu tả ở đây nhằm khơi gợi cảm xúc, do cảm xúc chi phối chứ không nhằm muc đích kể chuyện hay miêu tả đầy đủ sự việc, phong cảnh) 2. §Æc ®iÓm cña v¨n biÓu c¶m - Mỗi bài văn biểu cảm tập trung biểu đạt một tình cảm chủ yếu. - T×nh c¶m ph¶i râ rµng, ch©n thùc. - Cã thÓ biÓu c¶m trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp. - Bµi v¨n biÓu c¶m thêng cã bè côc ba phÇn: + Mở bài: Giới thiệu đối tợng biểu cảm. + Thân bài: Trình bày những tình cảm, cảm xúc do đối tợng gợi lên + Kết bài: ấn tợng chung về đối tợng. 3. C¸c d¹ng bµi v¨n biÓu c¶m thêng gÆp - BiÓu c¶m vÒ vËt - BiÓu c¶m vÒ ngêi - BiÓu c¶m vÒ mét t¸c phÈm v¨n häc 4. C¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m a) Các bớc làm bài văn biểu cảm là: Tìm hiểu đề và tìm ý  Lập dàn ý  Viết bài  Sửa ch÷a b) Mét sè chó ý khi lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ sù vËt, con ngêi - Xác định rõ những đặc điểm cơ bản của vật (ngời) đó. - Đặt vật trong những hoàn cảnh khác nhau để hình dung rõ ràng về vật (ngời): quá khø, hiÖn t¹i, t¬ng lai. - Xác định rõ thái độ, tình cảm của mình với vật (ngời). Mỗi đặc điểm của vật (ngời), mçi thêi ®iÓm xuÊt hiÖn cña vËt (ngêi) mang l¹i cho em c¶m xóc g×. Trong bµi lµm cÇn chó ý thÓ hiÖn nh÷ng cung bËc t×nh c¶m, tr¹ng th¸i c¶m xóc kh¸c nhau th× bµi viÕt míi sinh động. - Gắn liền vật (ngời) đó với một kỉ niệm sâu sắc của mình, kỉ niệm về ngời thân. Từ đó mở rộng cảm xúc về vật, làm cho vật có tâm hồn. c) Mét sè chó ý khi lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ sù vËt, con ngêi - Muốn phát biểu đợc cảm nghĩ đối với tác phẩm văn học, trớc hết phải xác định đợc những nét nổi bật của tác phẩm văn học đó. - C¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc ph¶i b¾t nguån tõ t¸c phÈm v¨n häc vµ sù suy nghÜ, cảm thụ của ngời đọc về tác phẩm. Những cảm nghĩ ấy có thể cụ thể nh sau : + C¶m xóc vÒ c¶nh, vÒ ngêi + C¶m xóc vÒ t©m hån con ngêi, sè phËn con ngêi trong t¸c phÈm. + Cảm xúc về vẻ đẹp của ngôn từ + C¶m xóc vÒ t tëng cña t¸c phÈm Bµi v¨n tham kh¶o Bµi 1: C¶m xóc khi mïa thu vÒ.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> (§µo ThÞ YÕn) Nào cùng điểm nhịp thời gian. Xuân sang rạng ngời, náo nức. Hè đến với những say mª ch¸y báng. Vµ mét sím mai kia, lßng ta chît thÊy båi håi, xao xuyÕn, khi nh×n lªn bÇu trêi trong xanh, khi nhËn ra nh÷ng tia n¾ng Êm ¸p, rùc rì mµ ch¼ng chót chãi chang. Vµ ta chît oµ ra: Thu vÒ. Mïa thu vÒ! DÞu dµng vµ ªm ¸i. Ch¼ng hÑn tríc, cø khiÕn ngêi ta bÊt ngê. H÷u ThØnh thËt tinh tÕ khi diÔn t¶ c¸i bÊt ngê Êy cña mïa thu: Bçng nhËn ra h¬ng æi Ph¶ vµo trong giã se S¬ng chïng ch×nh qua ngâ Hình nh thu đã về. (Sang thu - H÷u ThØnh) Thu vÒ víi nhµ th¬ lµ h¬ng th¬m cña æi chÝn quyÖn trong giã se vµ s¬ng chïng chình. Còn với tôi, một con bé mới lớn, thu đến trong tôi, đọng lại nơi tôi giản đơn lắm. Thu sang trªn cµnh l¸, thu chên vên trªn nh÷ng khãm hoa. Thu ®Ëu trªn nh÷ng chïm qu¶ phîng dµi dµi, thon thon. Thu phiªu diªu víi h¬ng cèm thoang tho¶ng bay trong giã heo may se lạnh. Và bạn biết không, mùa thu với chúng tôi quả là thiên đờng với những trò ch¬i. Ch¼ng cßn ph¶i e sî c¸i n¾ng chãi chang cña mïa h¹, c¨ng lång ngùc hÝt vµo c¸i h¬ng ngät lµnh thanh khiÕt cña giã quª, chóng t«i ch¬i th¶ diÒu. Nh÷ng c¸nh diÒu bao nhiªu lµ mµu s¾c, bao nhiªu lµ h×nh vÎ cø chÊp chíi bay lîn trªn bÇu xanh th¾m. Tuæi häc trß lu«n trµn ®Çy méng íc. Vµ nh÷ng méng íc Êy, chóng t«i göi vµo nh÷ng c¸nh diÒu. "DiÒu ¬i bay lªn, bay lªn thËt cao. DiÒu ¬i bay ®i, bay ®i thËt xa. BÇu trêi xanh vÉy gäi niÒm m¬ íc kh¸t khao". Tôi vẫn hát bài ca ấy và thầm nhủ: một ngày nào đó, mình cũng nh cánh diều kia, bay lªn thËt cao, bay ®i thËt xa trªn bÇu trêi non níc. Có chiều thơ thẩn trên cánh đồng thu thanh bình, tôi chợt chạnh lòng nghĩ đến những tháng năm đạn bom ác liệt. Tôi thổn thức nhớ đến các liệt sĩ đã ngã xuống mảnh đất này, máu xơng các anh đã làm nên hoà bình cho ngày hôm nay tôi và bạn tận hởng. Mùa thu đẹp hơn, đáng quý, đáng trân trọng hơn là vì thế. Thu sang, ma ng©u r¶ rÝch. Nh÷ng sîi ma miªn man gîi nh¾c c©u chuyÖn t×nh Ngu Lang, Chøc N÷. Nh÷ng bong bãng ma vì tan trong mét c©u ca dao n·o nïng: Trêi ma bong bãng phËp phång MÑ ®i lÊy chång con ë víi ai Tôi lại nhớ đến ngời mẹ yêu con: Giã mïa thu mÑ ru con ngñ Năm canh chầy thức đủ vừa năm. T«i th¬ng l¾m mÑ t«i gÇy gß víi m¸i tãc mçi thu vÒ l¹i thªm nhiÒu sîi b¹c. Mét chiÒu thu, t«i ngåi nhæ tãc tr¾ng cho mÑ, c¶m gi¸c b×nh yªn biÕt mÊy. ¦íc g× thêi gian đừng trôi nữa, để mẹ con tôi mãi bên nhau trong chiều thu chan chứa nắng vàng. Mïa thu lµ h×nh ¶nh mÑ s¾p nh÷ng tr¸i hång, tr¸i bëi ngät lÞm lªn m©m ngò qu¶ trong đêm trung thu tràn trề hạnh phúc. Giây phút ấy ngọt ngào, êm ái xiết bao! Thu về, các cô cậu học trò lại nô nức đón ngày khai trờng. Với tôi, mùa thu là mùa nh÷ng íc m¬ tuæi th¬ to¶ s¸ng. TiÕng trèng trêng vang lªn rén r· thóc giôc. §ã lµ lóc häc sinh bíc vµo mét thÕ giíi tuyÖt vêi - thÕ giíi cña khoa häc vµ tri thøc, thÕ giíi trµn ®Çy h¹nh phóc, niÒm vui. Vµ t«i ®ang ë trong thÕ giíi tuyÖt vêi Êy. §ã lµ ®iÒu k× diÖu nhÊt mµ mïa thu ®em l¹i cho mçi chóng ta. Thu thật diệu kì. Tôi quả thực rất may mắn khi có thể cảm nhận đợc những vẻ đẹp cña mïa thu. Nhng thËt xãt xa biÕt mÊy, bªn c¹nh t«i cßn biÕt bao b¹n nhá kh«ng thÓ cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp của cuộc đời. Đó là những em khiếm thị, đó là những em khiếm thính,… Các em không thể nhìn đợc, không thể nghe đợc những hình ảnh, những giai điệu mùa thu. Tôi đã từng xem một thông điệp trên ti vi, một em bé khuyết tật đã nãi, bËp bÑ th«i: "Bè mÑ ¬i, con muèn ®i häc". Em còng muèn hoµ víi cuéc sèng, hoµ vµo mïa thu tuyÖt vêi. T«i nghe mµ rng rng níc m¾t. Mïa thu yªu dÊu! Thu m¬n man trong xóc c¶m. Thu mªnh m«ng trong suy tëng. Mét nèt trÇm xao xuyÕn trong b¶n giao hëng bèn mïa. Thu ¬i, lµm sao cã thÓ viÕt hÕt những rung động dạt dào trong tôi. Tôi muốn chia sẻ những cảm xúc ấy cho cả đất trời, cho hÕt th¶y mäi ngêi. Bµi 2: Mïa thu vµ mÑ.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> (L¬ng §×nh Khoa). MÑ gom l¹i tõng tr¸i chÝn trong vên Rồi rong ruổi trên nẻo đờng lặng lẽ ¤i, nh÷ng tr¸i hång, na, æi, thÞ … Cã ngät ngµo n¨m th¸ng mÑ ch¾t chiu! Con nghe mïa thu väng vÒ nh÷ng th¬ng yªu Giät må h«i r¬i trong chiÒu cña mÑ N¾ng mong manh ®Ëu bª thËt khÏ §«i vai gÇy nghiªng nghiªng! Heo may thổi xao xác trong đêm Kh«ng gian lÆng im … Con ch¼ng thÓ chîp m¾t MÑ trë m×nh trong tiÕng ho thao thøc S¬ng v« t×nh ®Ëu trªn m¾t rng rng!. II- Bµi tËp. Bài 1: Nhân sự việc bị mất con chó thân yêu của mình, thần đồng thơ Trần Đăng Khoa đã viết bài thơ “Sao không về Vàng ơi!”, trong đó có đoạn nh sau: H«m nay tao bçng thÊy C¸i cæng réng thÕ nµy V× kh«ng thÊy bãng mµy N»m chê tao tríc cöa Kh«ng nghe tiÕng mµy sña Nh nh÷ng buæi tra nµo Không thấy mày đón tao C¸i ®u«i vµng ngo¸y tÝt C¸i mòi ®en khÞt khÞt. Mµy kh«ng b¾t tay tao Tay tao buån lµm sao! Sao kh«ng vÒ h¶ chã Nghe bom th»ng MÜ næ Mµy bá ch¹y ®i ®©u? Tao chờ mày đã lâu Cơm phần mày để cửa Sao kh«ng vÒ h¶ chã? Tao nhớ mày lắm đó Vµng ¬i lµ Vµng ¬i ! …. a) Đây là đoạn thơ đợc viết theo phơng thức biểu đạt chính nào? A- ThuyÕt minh C- Miªu t¶ B- Tù sù D- BiÓu c¶m b) Trong ®o¹n th¬, t¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p tu tõ nghÖ thuËt chÝnh nµo? T¸c dông cña biÖn ph¸p tu tõ Êy? c) NÕu ®©y lµ mét v¨n b¶n biÓu c¶m, h·y chØ ra c©u th¬ nµo biÓu c¶m trùc tiÕp, c©u th¬ nµo biÓu c¶m gi¸n tiÕp. Nªu t×nh c¶m cña ngêi viÕt qua ®o¹n th¬ d) BiÓu c¶m vÒ mét con vËt nu«i. Bµi 2: H·y ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ bµi "Bµi ca C«n S¬n” cña NguyÔn Tr·i hoặc “Bạn đến chơi nhà” của Nguyễn Khuyến. Bµi 3: (BT miÖng) Có ngời nói: Ngời ta có thể làm bài văn khóc bạn vì ngời bạn đã chết, chứ không ai làm bài văn khóc túi tiền vì túi tiền bị mất cắp. Theo em, nói nh vậy có đúng không? Vì sao?. §Þnh híng lêi gi¶i: Bµi 1:.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> a) Đoạn thơ đợc viết theo phơng thức biểu đạt chính là biểu cảm b) Trong ®o¹n th¬, t¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p tu tõ chÝnh lµ nh©n ho¸, thÓ hiÖn qua cách xng hô: tao - mày; qua cách miêu tả những hành động của con Vàng với cậu bé Khoa: nằm chờ, đợi, bắt tay… T¸c dông: H×nh ¶nh con chã Vµng thËt gÇn gòi, nh cã hån ngêi, th©n thiÕt víi nhµ thơ nh ngời bạn tri kỉ. Qua đó, ta thấy đợc tình yêu của nhà thơ dành cho con vật này thËt s©u s¾c. Đặt trong hoàn cảnh ra đời của bài thơ: năm 1967, khi giặc mĩ xâm lợc nớc ta thì bài thơ đã nhen nhóm, khơi dậy lòng căm giận kẻ thù tàn ác gây đau thơng cho dân lành, cho c¶ loµi vËt ========================== Bµi 4 «n tËp phÇn v¨n (tiÕp theo) I- HÖ thèng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ c¸c t¸c phÈm v¨n häc líp 7- häc k× II T¸c phÈm T¸c gi¶ 1. Tôc ng÷ vÒ thiªn nhiªn vµ lao động sản xuÊt (d©n gian). ThÓ lo¹i. Gi¸ trÞ néi dung. Gi¸ trÞ nghÖ thuËt. Tôc ng÷. Nh÷ng kinh nghiÖm trong viÖc quan s¸t c¸c hiÖn tîng thiªn nhiªn (n¾ng, ma, b·o, lôt…) vµ trong L§SX. Diễn đạt ngắn gọn, cô đúc, giàu nhÞp ®iÖu, h×nh ¶nh. §Ò cao, t«n vinh gi¸ trÞ con ngêi; Giµu h×nh ¶nh so ®a ra nh÷ng nhËn xÐt, lêi khuyªn Tôc ng÷ s¸nh, Èn dô, hµm vÒ nh÷ng phÈm chÊt, lèi sèng con sóc vÒ néi dung ngêi cÇn ph¶i cã DÉn chøng cô thÓ, phong phó, giµu søc thuyÕt 3. Tinh thÇn D©n ta cã mét lßng nång nµn yªu phôc. NghÞ luËn yªu níc cña níc. §ã lµ mét truyÒn thèng quý - C¸ch lËp luËn, chøng minh nh©n d©n ta b¸u cña ta x©y dùng bè côc, (Hå ChÝ Minh) c¸ch dÉn chøng đạt đến trình độ mÉu mùc. TiÕng ViÖt lµ mét thø tiÕng giµu vµ đẹp trên nhiều phơng diện: Ngữ ©m, tõ vùng, ng÷ ph¸p. TiÕng ViÖt 4. Sự giàu đẹp NghÞ luËn víi nh÷ng phÈm chÊt bÒn v÷ng vµ LÝ lÏ, dÉn chøng cña TiÕng ViÖt toµn diÖn vµ chÆt giµu kh¶ n¨ng s¸ng t¹o trong qu¸ chøng minh (§Æng Thai Mai) chÏ. tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi cña nã lµ mét biÓu hiÖn hïng hån søc sèng cña d©n téc 2. Tôc ng÷ vÒ con ngêi vµ x· héi.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> 5. §øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå (Ph¹m V¨n §ång). 6. ý nghÜa v¨n ch¬ng (Hoµi Thanh). 7. Sèng chÕt mÆc bay (Ph¹m Duy Tèn). 8. Nh÷ng trß lè hay lµ va- ren vµ Phan Béi Ch©u (NguyÔn ¸i Quèc). 9. Ca HuÕ trªn s«ng H¬ng (Hµ ¸nh Minh). 10. Quan ¢m ThÞ KÝnh (D©n gian). B¸c gi¶n dÞ trong mäi ph¬ng diÖn: B÷a ¨n, c¸i nhµ, lèi sèng, c¸ch nãi NghÞ luËn vµ viÕt. Sù gi¶n dÞ Êy ®i liÒn víi sù chøng minh phong phú, rộng lớn về đời sống tinh thÇn.. Chøng cø cô thÓ, nhËn xÐt s©u s¾c, thấm đợm tình c¶m ch©n thµnh.. - Nguån gèc cña v¨n ch¬ng lµ t×nh th¬ng ngêi, th¬ng mu«n vËt, mu«n loµi. - V¨n ch¬ng h×nh dung vµ s¸ng t¹o ra sù sèng. - V¨n ch¬ng rÌn luyÖn vµ båi dìng tình cảm cho ngời đọc.. Lèi v¨n nghÞ luËn võa cã lÝ lÏ võa cã c¶m xóc vµ h×nh ¶nh.. Lªn ¸n tªn quan phñ lßng lang d¹ thó; c¶m th¬ng cho nçi thèng khæ Truyện ngắn của nhân dân do thiên tai và thái độ v« tr¸ch nhiÖm cña bän quan l¹i g©y nªn.. - Lêi v¨n cô thÓ, sinh động. - KÕt hîp khÐo lÐo phÐp t¬ng ph¶n vµ phÐp t¨ng cÊp. NghÞ luËn gi¶i thÝch. TruyÖn ng¾n. - Giäng v¨n s¾c §¶ kÝch tªn toµn quyÒn Va- ren gian s¶o, hãm hØnh. tr¸, lè bÞch; Ca ngîi “vÞ anh hïng, vÞ - Tëng tîng, h thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập” cấu đặc sắc. Phan Béi Ch©u - Sử dụng triệt để phÐp t¬ng ph¶n. Bót kÝ Giíi thiÖu mét nÐt sinh ho¹t v¨n Bót kÝ võa miªu (V¨n b¶n ho¸, ©m nh¹c thanh lÞch vµ tao nh· ë t¶ võa xen lÉn nhật dụng) đất cố đô. biÓu c¶m.. ChÌo. Những phẩm chất tốt đẹp cùng nỗi oan bi th¶m, bÕ t¾c cña ngêi phô n÷ vµ nh÷ng m©u thuÉn giai cÊp th«ng qua xung đột gia đình, hôn nhân trong x· héi PK. NghÖ thuËt x©y dùng m©u thuÉn kÞch, ng«n ng÷, hành động nhân vËt rÊt tiªu biÓu..

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Đọc thêm văn bản “Quê hơng nghĩa nặng tình sâu” để HS hiểu biết sâu hơn đức tính gi¶n dÞ cña B¸c Hå. II- Bµi tËp Bµi 1: a) Điền thêm những từ ngữ để tạo thành những câu tục ngữ hoàn chỉnh: (1) §îc mµu lóa, …  óa mïa cau §îc mïa cau, …  ®au mïa lóa (2) Vống đông vồng tây, …  ch¼ng ma d©y còng b·o giËt (3) Ruéng cao trång mµu, …  ruéng s©u cÊy chiªm. (4) N¾ng tèt da, …  ma tèt lóa. (5) Rång ®en lÊy níc th× …  n¾ng Rång tr¾ng lÊy níc …  th× ma. (6) G¸i … tµi, … tham …  tham, trai, s¾c (7) Canh su«ng khÐo nÊu th× ngon Mẹ già khéo nói thì … đắt …  con, chång. (8) Có phúc đẻ con hay lội Có ... đẻ con hay ...  téi, trÌo. (9) B¸n hµng nãi th¸ch, lµm kh¸ch …  tr¶ rÎ (10) N¨m ngãn tay cã …  ngãn dµi ngãn ng¾n b) Trong c¸c trêng hîp sau, trêng hîp nµo lµ tôc ng÷, trêng hîp nµo lµ thµnh ng÷? (1) L¬n ng¾n chª ch¹ch dµi. (6) C¹n tµu r¸o m¸ng. (2) Xấu đều hơn tốt lỏi.  Tục ngữ (7) Giàu nứt đố đổ vách. (3) Con d¹i c¸i mang.  Tôc ng÷ (8) Tr¸nh vá da gÆp vá dõa. (4) GiÊy r¸ch ph¶i gi÷ lÊy lÒ.  Tôc ng÷ (9) Dai nh đỉa đói. (5) Già đòn non nhẽ. (10) C¸i khã bã c¸i kh«n.  Tôc ng÷ Bài 2: Các văn bản nghị luận đã học (bài 20, 21, 23, 24) sử dụng phơng pháp (phép) lËp luËn nµo lµ chÝnh vµ cã kÕt hîp víi nh÷ng ph¬ng ph¸p nµo n÷a kh«ng? b) Xét về đề tài, phép lập luận và nghệ thuật nghị luận, văn bản ý nghĩa văn chơng cã ®iÓm kh¸c biÖt nµo so víi ba v¨n b¶n cßn l¹i? Bµi 3: T×m dÉn chøng trong hai v¨n b¶n “Sèng chÕt mÆc bay” vµ “Nh÷ng trß lè hay lµ Va-ren vµ Phan Béi Ch©u” thÓ hiÖn râ b¶n chÊt xÊu xa cña bän quan l¹i phong kiÕn. ========================== Bài 5: ôn tập một số vấn đề về câu. I- Các phép biến đổi câu 1. Rót gän c©u - Khi nãi, viÕt cã thÓ lîc bá mét sè thµnh phÇn cña c©u t¹o thµnh c©u rót gän. - Mục đích: + Làm cho câu gọn hơn, vừa thông tin đợc nhanh vừa tránh lặp lại những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trớc. + Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi ngời. - Khi rót gän c©u cÇn chó ý:.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> + Không làm cho ngời nghe, ngời đọc hiểu sai hoặc không hiểu đầy đủ nội dung câu nãi. + Kh«ng biÕn c©u nãi thµnh mét c©u céc lèc, khiÕm nh·. 2. Câu đặc biệt - Lµ lo¹i c©u kh«ng cÊu t¹o theo m« h×nh chñ ng÷, vÞ ng÷. - Câu đặc biệt dùng để: + Nªu thêi gian, n¬i chèn diÔn ra sù viÖc nãi trong c©u. + LiÖt kª, th«ng b¸o vÒ sù tån t¹i cña sù vËt, hiÖn tîng. + Béc lé c¶m xóc. + Gọi đáp. 3. Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u. - Trạng ngữ đợc thêm vào câu để xác định thời gian, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích, phơng tiện, cách thức diễn ra sự việc nêu trong câu. - Trạng ngữ có thể đứng ở đầu câu, cuối câu hoặc giữa câu. - Gi÷a tr¹ng ng÷ vµ chñ ng÷, vÞ ng÷ thêng cã mét qu·ng nghØ khi nãi vµ mét dÊu phÈy khi viÕt. - C«ng dông cña tr¹ng ng÷: + Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, góp phần làm cho nội dung của câu đợc đầy đủ, chính xác. + Nối kết các câu, các đoạn với nhau góp phần làm cho đoạn văn, bài văn đợc mạch l¹c. - Trong một số trờng hợp, để nhấn mạnh ý, chuyển ý hoặc thể hiện những tình huống, cảm xúc nhất định, ngời ta có thể tách trạng ngữ, đặc biệt là trạng ngữ đứng ở cuèi c©u thµnh nh÷ng c©u riªng. 4. Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động a) Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ ngời, vật thực hiện một hành động hớng vào ngêi, vËt kh¸c. b) Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ ngời, vật đợc hành động của ngời, vật khác hớng vào. c) Việc chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động và ngợc lại ở mỗi đoạn văn đều nh»m t¹o liªn kÕt c¸c c©u trong ®o¹n thµnh mét m¹ch v¨n thèng nhÊt. d) Có hai cách chuyển đổi câu chủ độngthành câu bị động: * Cách 1: Chuyển từ (cụm từ) chỉ đối tợng của hoạt động lên đầu câu và thêm các từ “bị” hoặc “đợc” vào sau các từ, cụm từ đó * Cách 2: Chuyển từ (cụm từ) chỉ đối tợng của hoạt động lên đầu câu đồng thời lợc bỏ hoặc biến từ (cụm từ) chỉ chủ thể của hoạt động thành một bộ phận không bắt buộc trong c©u. 5. Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu. - Khi nói, viết có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thờng gọi là cụm chủ- vị để làm thành phần của câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu. - Các thành phần câu nh chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ của cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ đều có thể đợc cấu tạo bằng một cụm c - v..

<span class='text_page_counter'>(16)</span>