Tóm tắt Luận văn Dược sĩ Chuyên khoa cấp 1: Phân tích tình hình sử dụng kháng sinh trên Bệnh nhân phẫu thuật tại Bệnh viện đa khoa huyện Lang Chánh, tỉnh Thanh Hóa năm 2019

BỘ Y TẾ

NGUYỄN THẾ ANH

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH
SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRÊN BỆNH NHÂN
PHẪU THUẬT TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA
HUYỆN LANG CHÁNH, TỈNH THANH HÓA
NĂM 2019

LUẬN VĂN DƯỢC SỸ CHUYÊN KHOA CẤP I

HÀ NỘI 2020

Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI


BỘ Y TẾ

NGUYỄN THẾ ANH

PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH
SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRÊN BỆNH NHÂN
PHẪU THUẬT TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA
HUYỆN LANG CHÁNH, TỈNH THANH HÓA
NĂM 2019
LUẬN VĂN DƯỢC SỸ CHUYÊN KHOA CẤP I
CHUYÊN NGÀNH: DƯỢC LÝ VÀ DƯỢC LÂM SÀNG
MÃ SỐ: 60 72 04 05

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Hoàng Anh
Nơi thực hiện: Trường đại học Dược Hà Nội
Thời gian thực hiện: 7/2020 - 11/2020

HÀ NỘI 2020

Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC

TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI


LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tơi xin bày tỏ lịng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất tới:
PGS.TS. Nguyễn Hồng Anh, Giảng viên bộ mơn Dược lực, trường Đại học

có hại của thuốc, người thầy đã trực tiếp hướng dẫn và chỉ bảo tận tình cho tơi trong
suốt q trình học tập và thực hiện luận văn này.
Thứ hai, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Thạc sỹ Nguyễn Mai Hoa
và Dược sỹ Nguyễn Hoàng Anh, chuyên viên Trung tâm Quốc gia về thông tin
thuốc và theo dõi phản ứng có hại của thuốc là người đã nhiệt tình hướng dẫn tơi
xử lý số liệu trong q trình làm luận văn. Tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới
Ban giám đốc bệnh viện đa khoa huyện Lang Chánh, tồn thể các anh, chị phịng
kế hoạch tổng hợp bệnh viện đa khoa huyện Lang Chánh đã luôn tận tình giúp đỡ
tơi trong q trình thu thập số liệu. Các cô, chú, bạn bè, đồng nghiệp trong bệnh
viện luôn tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập cũng như quá trình
làm luận văn.
Cuối cùng, tơi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè, những người đã ln
bên tơi, động viên, khuyến khích tơi trong suốt q trình thực hiện đề tài nghiên cứu
của mình.

Hà Nội, ngày 27 tháng 11 năm 2020
Học viên

Nguyễn Thế Anh

Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC

Dược Hà Nội, Giám đốc Trung tâm Quốc gia về thông tin thuốc và theo dõi phản ứng


MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ ..........................................................................................................1
Chương 1. TỔNG QUAN .........................................................................................2
1.1. Tổng quan về nhiễm khuẩn vết mổ ....................................................................2

1.1.2.Phân loại .......................................................................................................... 2
1.1.3.Nguyên nhân gây nhiễm khuẩn vết mổ .......................................................... 4
1.1.4.Các yếu tố nguy cơ nhiễm khuẩn vết mổ ........................................................ 6
1.1.5.Đánh giá nguy cơ nhiễm khuẩn trên bệnh nhân ........................................... 10
1.1.6.Các biện pháp phòng tránh nhiễm khuẩn vết mổ.......................................... 10
1.2. Tổng quan về kháng sinh dự phòng .................................................................11
1.2.1.Khái niệm kháng sinh dự phòng ................................................................... 11
1.2.2.Chỉ định sử dụng kháng sinh dự phòng ........................................................ 11
1.2.3.Lựa chọn kháng sinh dự phòng ..................................................................... 11
1.2.4.Liều kháng sinh dự phòng............................................................................. 12
1.2.5.Đường dùng kháng sinh dự phòng ................................................................ 14
1.2.6.Thời gian sử dụng kháng sinh dự phòng....................................................... 14
1.2.7.Lưu ý khi sử dụng kháng sinh dự phòng ...................................................... 15
1.3. Vài nét về Bệnh viện đa khoa huyện Lang Chánh ...........................................15

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...........................16
2.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................16
2.1.1.Tiêu chuẩn lựa chọn ...................................................................................... 16
2.1.2.Tiêu chuẩn loại trừ ........................................................................................ 16
2.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................16
2.2.1.Thiết kế nghiên cứu....................................................................................... 16
2.2.2.Phương pháp thu thập số liệu ........................................................................ 16
2.2.3.Nội dung nghiên cứu ..................................................................................... 16
2.2.4.Một số quy ước trong nghiên cứu: ................................................................ 18

Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC

1.1.1.Khái niệm nhiễm khuẩn vết mổ ...................................................................... 2


2.2.5.Các tiêu chí đánh giá và quy trình đánh giá .................................................. 18
2.3. Xử lý số liệu: ....................................................................................................20
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU....................................................................21
3.1. Khảo sát đặc điểm bệnh nhân của mẫu nghiên cứu .........................................21

3.1.2.Đăc điểm phẫu thuật của mẫu nghiên cứu: ................................................... 22
3.1.3.Đặc điểm nhiễm khuẩn trước phẫu thuật ...................................................... 24
3.1.4.Tỷ lệ nhiễm khuẩn sau phẫu thuật ................................................................ 25
3.1.5.Tình trạng bệnh nhân ra viện ........................................................................ 25
3.2. Phân tích sử dụng kháng sinh dự phòng của bệnh nhân trong mẫu nghiên cứu.......26
3.2.1.Phân nhóm kháng sinh được sử dụng trong mẫu nghiên cứu ....................... 26
3.2.2.Thời điểm đưa liều kháng sinh gần thời điểm rạch da nhất. ......................... 27
3.2.3.Lựa chọn kháng sinh dự phòng ..................................................................... 27
3.2.4.Liều dùng, đường đùng kháng sinh dự phòng. ............................................. 29
3.2.5.Thời điểm dừng kháng sinh .......................................................................... 30

Chương 4. BÀN LUẬN...........................................................................................31
4.1. Đặc điểm bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật tại Bệnh viện đa khoa huyện
Lang Chánh từ 01/01/2019 đến 30/6/2019 .............................................................31
4.2. Phân tích việc sử dụng kháng sinh dự phịng tại bệnh viện đa khoa huyện Lang
Chánh từ 01/01/2019 đến 30/6/2019.......................................................................34
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................40

Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC

3.1.1.Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu ........................................................... 21


DANH MỤC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT
ADR

Adverse drug reaction - Phản ứng có hại của thuốc

ASA

American Society of Anesthegiologists - Hội Gây mê Hoa Kỳ

BMI

American Society of Health-System Pharmacists - Hội Dược sĩ
bệnh viện Hoa Kỳ
Body mass index - Chỉ số khối cơ thể

C1G, C2G, C3G Cephalosporin thế hệ 1, 2, 3
CDC

Centers for Disease Control and Prevention - Trung tâm Kiểm
sốt và Phịng chống bệnh tật Hoa Kỳ

DW

Dosage based on weight - Liều dùng theo cân nặng

FQ

Fluoroquinolon

IBW

Ideally body weight - Cân nặng lý tưởng

KS

Kháng sinh

KSDP

Kháng sinh dự phòng

MRSA
NKVM
NNIS
SD
SIRS

Methicillin-resistant Staphylococcus aureus - Tụ cầu vàng

kháng methicillin
Nhiễm khuẩn vết mổ
National Nosocomial Infection Surveillance - Hệ thống Giám
sát quốc gia về Nhiễm khuẩn bệnh viện
Standard deviation - Độ lệch chuẩn
Systemic inflammatory response syndrome - Hội chứng đáp
ứng viêm tồn thân

TB

Trung bình

UC β-lactamase

Chất ức chế enzym β-lactamase

WHO

World Health Organization - Tổ chức Y tế Thế giới

Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC

ASHP


DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Tác nhân gây bệnh thường gặp trong NKVM ............................................5
Bảng 1.2. Điểm ASA đánh giá tình trạng người bệnh trước phẫu thuật .....................7
Bảng 1.3. T-cut point của một số phẫu thuật ..............................................................8

Bảng 1.5. Khuyến cáo liều dùng KSDP theo ASHP (2013) .....................................12
Bảng 3.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu .......................................................21
Bảng 3.2. Đặc điểm phẫu thuật của mẫu nghiên cứu ................................................22
Bảng 3.3. Các yếu tố nguy cơ NKVM ......................................................................24
Bảng 3.4. Đặc điểm nhiễm khuẩn trước phẫu thuật ..................................................25
Bảng 3.5. Tỷ lệ bệnh nhân nhiễm khuẩn sau phẫu thuật ..........................................25
Bảng 3.6. Tình trạng bệnh nhân ra viện ....................................................................25
Bảng 3.7. Phân nhóm kháng sinh được sử dụng trong mẫu nghiên cứu...................26
Bảng 3.8. Lựa chọn kháng sinh dự phòng ................................................................27
Bảng 3.9. Liều dùng, đường dùng kháng sinh dự phòng ..........................................28

Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC

Bảng 1.4. Phân loại phẫu thuật....................................................................................9


DANH MỤC HÌNH

Hình 1.1. Sơ đồ phân loại nhiễm khuẩn vết mổ ................................................ 4
Hình 3.1. Quy trình chọn mẫu nghiên cứu ...................................................... 21
Hình 3.2. Thời điểm đưa liều kháng sinh gần thời điểm rạch da nhất............ 36
Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC

Hình 3.3. Thời điểm dừng kháng sinh trong mẫu nghiên cứu ........................ 30


ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhiễm khuẩn vết mổ (NKVM) là một loại nhiễm khuẩn bệnh viện (NKBV)
phổ biến, đứng hàng thứ hai sau nhiễm khuẩn tiết niệu [2]. NKVM gây ảnh hưởng
nghiêm trọng đến sức khỏe bệnh nhân, có thể dẫn tới tử vong và tăng gánh nặng cho

tính, nhiễm khuẩn vết mổ làm kéo dài thời gian nằm viện 7 - 10 ngày, tăng chi phí
điều trị khoảng 3000 – 29000 USD cho mỗi ca phẫu thuật [27]. Tại Việt Nam, tỷ lệ
NKVM được ghi nhận trong một nghiên cứu tại một số bệnh viện các tỉnh phía Bắc
năm 2008 là 10,5% [7].
Ước tính khoảng một nửa số ca NKVM có thể phòng tránh được nếu sử dụng
đúng các chiến lược can thiệp dựa trên bằng chứng [12]. Sử dụng kháng sinh dự
phòng (KSDP) trong phẫu thuật là biện pháp hiệu quả nhất để kiểm soát NKVM [28].
Sử dụng hợp lý KSDP giúp giảm chi phí điều trị, đồng thời, hạn chế tình trạng kháng
thuốc [13].
Bệnh viện Đa khoa huyện Lang Chánh là bệnh viện tuyến huyện hạng II, được
thành lập vào tháng 11 năm 2006, với quy mô 180 giường bệnh. Trong những năm
gần đây, có rất nhiều dịch vụ, kỹ thuật mới, trong đó, có nhiều loại phẫu thuật đã
được triển khai tại bệnh viện, cơ bản đáp ứng nhiệm vụ khám, chữa bệnh trên địa bàn.
Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh trong các quy trình phẫu thuật vẫn chưa được
kiểm soát đầy đủ và hiện cũng chưa có nghiên cứu nào phân tích tình hình sử dụng
kháng sinh tại đây. Trên cơ sở đó, chúng tơi thực hiện đề tài “Phân tích tình hình sử
dụng kháng sinh trên Bệnh nhân phẫu thuật tại Bệnh viện đa khoa huyện Lang
Chánh, tỉnh Thanh Hóa năm 2019”, với các mục tiêu sau:
1. Khảo sát đặc điểm bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật tại Bệnh viện Đa
khoa huyện Lang Chánh trong thời gian từ 01/01/2019 đến 30/06/2019.
2. Phân tích việc sử dụng kháng sinh dự phòng của bệnh nhân trong mẫu
nghiên cứu.
Từ kết quả thu được, nhóm nghiên cứu hy vọng đề xuất được các biện pháp
góp phần sử dụng KSDP phù hợp, an toàn và hiệu quả trên các bệnh nhân được chỉ
định phẫu thuật.

1

Trung tâm DI&ADR Quốc gia - Tài liệu chia sẻ tại CANHGIACDUOC.ORG.VN và facebook CANHGIACDUOC

y tế, tăng chi phí điều trị và kéo dài số ngày nằm viện [11]. Tại Hoa Kỳ, theo ước