On tap Ngu van 9

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (524.38 KB, 53 trang )

(1)ÔN TẬP NGỮ VĂN 9 Tiết 1, 2: CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI I. Mục tiêu cần đạt - Hệ thống lại cho học sinh kiến thức về các phương châm hội thoại. Các trường hợp không tuân thủ phương châm hôị thoại. - Nắm và hiểu được từ ngữ xưng hô, cách sử dụng từ ngữ xưng hô trong hội thoại. - Phân biệt được cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp - Hs có kỹ năng sử dụng Tiếng Việt trong giao tiếp, tạo lập văn bản. Có ý thức giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt. II. Chuẩn bị: Gv: Nghiên cứư tài liệu, soạn giáo án Hs: Ôn tập ở nhà, sách giáo khoa, vở ghi. III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: 1. Ổn định tổ chức. 2. Kiểm tra bài cũ ? Lần lượt Hs lên bảng trả lời các khái niệm về các PCHT, cách dẫn trự tiếp, gián tiếp. Cho ví dụ minh hoạ. 3. Nội dung ôn tập. Gv hướng dẫn học sinh lập bảng hệ thống lại các PCHT đã học Hoạt động I: Các phư ng châm hội thoại 1. Lập bảng ôn tập các phương châm hội thoại: Các Khái niệm Ví dụ PCHT - Khi giao tiếp An: -Cậu có biét bơi không? cần nói có nội Ba: -Biết chứ, thậm chí còn bơi giỏi nữa. dung; nội dung An: -Cậu học bơi ở đâu vậy? Lượng của lời nói Ba: -Dĩ nhiên là ở dưới nước chứ còn ở đâu. phải đáp ứng * Phân tích: Khi An hỏi câu “Học bơi ở đâu?” mà Ba nhu cầu của trả lời “ở dưới nước” thì câu trả lời của Ba không mang cuộc giao tiếp, đầy đủ nội dung mà An cần biết, vì vậy ngay trong không thừa nghĩa của “bơi” đã có “ở dưới nước”.Trả lời như thế là không thiếu. vừa thừa, vừa thiếu, nội dung lời nói không đúng yêu cầu giao tiếp. - Khi giao tiếp - Ăn đơm, nói đặt: vu khống, đặt điều, bịa chuyện cho đừng nói điều người khác. mà mình - Ăn ốc, nói mò: vu khống, bịa đặt. không tin là - Cãi chày, cãi cối: cố tranh cãi nhưng không có lí lẽ gì Chất đúng hay cả. không có bằng - Khua môi múa mép: khoác lác, ba hoa, phô trương. chứng xác - Nói dơi, nói chuột: nói lăng nhănng, linh tinh, không thực. xác thực. - Hứa hươu, hứa vượn: hứa để được lòng rồi không thực.

(2) Quan hệ. - Khi giao tiếp, cần nói đúng vào đề tài giao tiếp, tránh nói lạc đề. - Khi giao tiếp cần chú ý nói ngắn gọn, rành mạch, tránh nói mơ hồ.. Cách thức Lịch sự. - Khi giao tiếp, cần chú ý đến sự tế nhị, khiêm tốn và tôn trọng người khác.. hiện lời hứa, - Ông nói gà bà nói vịt: mỗi người nói một đằng không ăn khớp nhau, không hiểu nhau. - Khách: “ Nóng quá!” Chủ nhà: “Mất điện rồi”. Chủ nhà hiểu đó không phải một thông báo mà là một yêu cầu: “Làm ơn bật quạt lên!”. Nên mới đáp: “Mất điện rồi”. Câu tục ngữ: + Ăn lên đọi, nói lên lời” Khuyên người ta nói năng phải rõ ràng, rành mạch. + Dây cà ra dây muống: Chỉ cách nói dai` dòng, rườm rà. + Luống buống như ngậm hạt thị: Chỉ cách nói ấp úng, không thành lời, không rành mạch. - Dạo này mày lười lắm. Con dạo này không được chăm chỉ lắm! - Trong kho tàng tục ngữ ca dao VN có nhiều câu khẳng định vai trò của ngôn ngữ trong cuộc sống và khuyên người ta nên dùng những lời lẽ lịch sự, nhã nhặn trong giao tiếp. - Tiếng chào cao mâm cỗ. Hoặc: “Lời chào cao hơn mâm cỗ”. - Lời nói chẳng mất tiền mua Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau. - Kim vàng ai nỡ uốn câu Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.. Hoạt động của thầy và trò Hoạt động II: Quan hệ giữa phương châm hội thoại và tình huống giao tiếp: ? Em hãy lấy một tình huống giao tiếp. ? Phân tích mối quan hệ giữa phương châm hội thoại và tình huống giao tiếp. - Trong chuyện “Chào hỏi”. Câu hỏi của chàng rể “Bác làm việc vất vả lắm phải không?”. Trong tình huống khác có thể coi là lịch sự thể hiện sự quan tâm đến người khác. nhưng trong tình huống này, người ta đang làm việc trên cây cao mà chàng rể gọi tụt xuống để hỏi. Tức là đã quấy rối, đã làm phiền. Nội dung 2. Quan hệ giữa phương châm hội thoại và tình huống giao tiếp: - Để tuân thủ các phương châm hội thoại, người nói phải được các đặc điểm của tình huống giao tiếp (Nói với ai? Nói khi nảo? Nói để làm gì? Nói ở đâu?).

(3) hà cho người đó. Câu hỏi có vẻ lịch sự hoá ra không lịch sự. Hoạt động III: Các trường hợp không tuân thủ PCHT ? Việc không tuân thủ các phương châm hội thoại bắt nguồn từ đâu - Phương châm hội thoại chỉ là những yêu cầu chung trong giao tiếp chứ không phải là những quy định có tính bắt buộc. - Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại thường là do những nguyên nhân sau: + Người nói vô ý, vụng về, thiếu văn hoá giao tiếp. + Người nói phải ưu tiên cho một phương châm hội thoại hoặc một yêu cầu khác quan trọng hơn. Ví dụ: An: -Cậu có biết chiếc máy bay đầu tiên được chế tạo vào năm nào không?-An hỏi. Ba: - Đâu! Khoảng thế kỉ XX. Câu trả lời của Ba không đáp ứng đúng yêu cầu như An mong muốn tức là đã không tuân thủ phương châm về lượng. Trong trường hợp này Ba không biết chính xác năm chế tạo chiếc máy bay đầu tiên trên thế giới. Để tuân thủ phương châm về chất (thì Ba đã không nói những điều mà mình không có bằng chứng xác thực). Ba phải trả lời chung chung. - Người nói muốn gây sự chú ý để người nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó. Gv -Khi nói “Tiền bạc chỉ là tiền bạc”, không phải người nói đã không tuân thủ phương châm về lượng. Xét về nghĩa tường minh thì câu này không tuân thủ phương châm về lượng bởi vì nó dường như không cho người nghe thêm một thông tin nào. Xét về nghĩa hàm ý thì câu này muốn nói: Tiền bạc chỉ là phương tiện để sống chứ không phải là mục đích cuối cùng của con người; con người không nên chạy theo đồng tiền mà quên đi những thứ quan trọng hơn, thiêng liêng hơn trong cuộc sống. Tức là như vậy vẫn đảm bảo tuân thủ phương châm về lượng. Hoạt động VI: Xưng hô trong hội thoại ? Kể tên các từ ngữ dùng để xưng hô trong Tiếng. 3. Các trường hợp không tuân thủ PCHT + Người nói vô ý, vụng về, thiếu văn hoá giao tiếp. + Người nói phải ưu tiên cho một phương châm hội + Người nói muốn gây sự chú ý để người nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó.. 4. Xưng hô trong hội thoại:.

(4) Việt ? So sánh với các ngôn ngữ khác và rút ra nhận xét về từ ngữ xưng hô trong Tiếng Việt - Tiếng việt có một hệ thống xưng hô rất phong phú, tinh tế và giàu sắc thái biểu cảm. Gv: Người nói cần căn cứ vào đối tượng và các đặc điểm kháccủa tình huống giao tiếp để xưng hô cho thích hợp. ? Đọc lại ví dụ phần ngữ liệu SGK về cuộc đối thoại giữa Mèn và Choắt -Hs: Đọc lại, a)Đoạn đối thoại thứ nhất giữa Dế Choắt và Dế Mèn: + Dế Choắt xưng hô với Dế Mèn: anh. + Dế Mèn xưng hô với Dế Choắt: chú máy. b) Đoạn đối thoại thứ hai giữa Dế Choắt và Dế Mèn: + Trong cuộc đối thoại này, giữa Dế Choắt và Dế Mèn đều xưng hô với nhau là: Anh - tôi. Đó là sự xưng hô bình đẳng. Hoạt động V: Luyện Tập ? Vận dụng phương châm về lương để phân tích những câu thơ sau: a. Trâu là một loài gia súc nuôi ở trong nhà. b. Én là một loài chim có hai cánh. ? Trên cơ sở phương châm về chất, em hãy chỉ ra những trường hợp nào là cần tránh trong giao tiếp: a.Nói có căn cứ chắc chắn là b.Nói sai sự thật một cách cố ý, nhằm che dấu điều gì đó là c.Nói một cách hú hoạ, không có căn cứ là d.Nói nhảm nhí, vu vơ là e. Nói khoác lác, làm ra vẻ taif giỏi hoặc nói những chuyện bông đùa, khoác lác cho vui là Hoạt động VI: Cách dẫn trực tiếp, gián tiếp ? Em hãy phân biệt cách dẫn trực tiếp và cách đẫn gián tiếp. Dẫn trực tiếp Dẫn gián tiếp. - Tiếng việt có một hệ thống xưng hô rất phong phú, tinh tế và giàu sắc thái biểu cảm.. a. Đó là cách xưng hô bất bình đẳng, của một kẻ thế yếu cảm thấy mình thấp hèn cần nhờ vả người khác ở vị thế mạnh, kiêu căng, hách dich. b. Đó là sự xưng hô bình đẳng. * Luyện tập Bài tập 1: a. Thừa “ nuôi ở trong nhà” vì “gia súc” đã mang nghĩa thú nuôi trong nhà. b. Thừa “có hai cánh” vì tất cả các loài chim đều có hai cánh. Bài tập 2: a. “Nói có sách, mách có chứng”. b. “Nói dối”. c. “Nói mò”. d. “Nói nhăng nói cuội”. e. “Nói trạng”. 5. Cách dẫn trực tiếp và cách dẫn gián tiếp:.

(5) Là nhắc lại nguyên vẹn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật (không sửa đổi); sử dụng dấu hai chấm (:) để ngăn cách phần thường kèm theo dấu ngoặc kép. VD: Cháu nói: “Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì?”. Là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thich hợp; không dùng dấu hai chấm; lời dẫn gián tiếp không đặt trong dấu ngoặc kép. VD:. - Trong cách dẫn trực tiếp, có thể đổi vị trí giữa hai phần: lời dẫn và lời được dẫn. Đặt lời dẫn lên trước, ngăn cách với phần lời dẫn bằng dấu gạch ngang hoặc dấu phẩy. + “Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì?”- Cháu nói. + “Đấy, bác cũng chẳng “thèm” người là gì?”, cháu nói.. 4. Củng cố: Các phương châm hội thoại, Xưng hô trong hội thoại, cách dẫn trực tiếp, cách dẫn gián tiếp. 5. Dặn dò: Về nhà ôn tập lại các kiến thuéc đã học về Tiếng Việt, làm bài tập còn lại. Tiết 6, 7, 8: Truyện thơ nôm Trung đại I. Mục tiêu cần đạt. 1. KiÕn thøc: - Hs hiểu đợc tiểu sử, cuộc đời và thân thế sự nghiệp của tác giả Nguyễn Du, nắm đợc giá trị nội dung và nghệ thuật của TPTK qua các đoạn trích trong sgk. - Hs cảm nhận đợc những phẩm chất của ngời phụ nữ Việt Nam và số phân của họ qua nh©n vËt Thuý KiÒu. 2. Kỹ năng: Hs có kỹ năng cảm nhận truyện thơ nôm trung đại, có kỹ năng phân tÝch nh©n vËt. 3. Thái độ: Hs có thái độ trân trọng ngợi ca ngời phụ nữ, thông cảm với những nỗi đau mà họ phải gánh chịu, đồng thời có thái độ phê phán, tố cáo những bất công trong x· héi pk xa. II. ChuÈn bÞ. ThÇy : Nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n gi¸o ¸n Trß : §äc kü t¸c phÈm, t×m hiÓu t¸c gi¶ vµ nh÷ng gi¸ trÞ néi dung nghÖ thuËt của TPVH trung đại. III. TiÕn tr×nh lªn líp. 1. ổn định tổ chức: 2. KiÓm tra.bµi cò: KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi ë nhµ cña häc sinh. ? C¶m nhËn cña em vÒ h×nh tîng nh©n vËt Quang Trung qua ®o¹n trÝch håi 14HLNTC. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Néi dung * Hoạt động I: Tác phẩm Truyện Kiều. I. TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du 1. T¸c gi¶ NguyÔn Du. Hoạt động 1: Tìm hiểu về tác giả. ? Em h·y giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ tiÓu sö, - ND sinh trëng trong mét gia cuộc đời của tác giả Nguyễn Du..

(6) - Hs: - ND sinh trởng trong một gia đình đại quý téc, nhiều đời làm quan dới triều Lê. - NguyÔn Du cã n¨ng khiÕu v¨n häc bÈm sinh, thông minh, ham học lại đợc hun đúc từ một gia đình cã truyÒn thèng hiÕu häc. - Tuy xuất thân trong một gia đình đại quý tộc phong kiến nhng về sau gia đình sa sút (do sự sụp đổ của triều Lê). Bản thân ND mồ côi sím: n¨m 11 tuæi cha mÊt, 13 tuæi mÑ còng qua đời, anh chị em li tán mỗi ngời một nơi. - Suèt 10 n¨m trêi sèng phiªu b¹t tr«i næi kh«ng n¬i ®©u lµ bÐn rÔ. - ¤ng lu«n buån rÇu tríc sù diÖt vong cña v¬ng triÒu Lª. Cuèi cïng vÒ quª ë díi ch©n nói Hång LÜnh «ng thÝch ®i s¨n, ®i c©u uèng rîu, lµm th¬, ®i nghe h¸t phêng v¶i. - 1802 NguyÔn ¸nh lËp ra nhµ NguyÔn: Nguyễn Du đợc mời ra làm quan. Gv: Năm 1813 đợc làm trởng phái đoàn đi tuế cống nhà Thanh lúc về đợc thăng chức Tham chi bé lễ và giữ chức đó cho đến 1820 đợc lệnh đi xứ lần nữa nhng cha kịp đi thì bị bệnh qua đời. 108 ông mắc bệnh và qua đời. ND là một đại thi hào vĩ đại của dân tộc. Danh nhân văn hoá thế giới, ông có nhiều tác phẩm đặc sắc. ? Cuộc đời và thời đại Nguyễn Du có ảnh hởng ntn đến sự nghiệp sáng tác của ông. Hoạt động 2: Sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Du ? Sù nghiÖp s¸ng t¸c cña NguyÔn Du - Hs: + T¸c phÈm ch÷ H¸n: Thanh Hiªn thi tËp, Nam trung t¹p ng©m, B¾c hµnh t¹p lôc (243 bµi). + T¸c phÈm ch÷ N«m: V¨n tÕ thËp lo¹i chóng sinh, TruyÖn KiÒu. Hoạt động 3: Tóm tắt Truyện Kiều. ? Em h·y giíi thiÖu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ TPTK - Hs: + ThÓ lo¹i: TruyÖn th¬ n«m gåm 3254 c©u th¬ lôc b¸t. + LÊy cèt truyÖn tõ TP:"Kim V©n KiÒu Truyện" của TTTN- TQ để sáng tác ra TK(§TTT). ? Em h·y tãm t¾t néi dung t¸c phÈm Truyªn KiÒu. - Hs: Tãm t¾t theo bè côc cña t¸c phÈm: + Gặp gỡ và đính ớc. + Gia biÕn vµ lu l¹c + §oµn tô. * Hoạt động II: Giá trị của Truyện Kiều. Hoạt động 1: Nghệ thuật.. đình đại quý tộc, nhiều đời làm quan dới triều Lª. - NguyÔn Du cã n¨ng khiÕu v¨n häc bÈm sinh, th«ng minh, ham học lại đợc hun đúc từ một gia đình cã truyÒn thèng hiÕu häc. - Tuy xuÊt th©n trong mét gia đình đại quý tộc phong kiến nhng về sau gia đình sa sút (do sự sụp đổ của triều Lê). B¶n th©n ND må c«i sím: n¨m 11 tuæi cha mÊt, 13 tuæi mẹ cũng qua đời, anh chị em li t¸n mçi ngêi mét n¬i. - Suèt 10 n¨m trêi sèng phiªu b¹t tr«i næi kh«ng n¬i ®©u lµ bÐn rÔ.. 2. Sù nghiÖp s¸ng t¸c cña NguyÔn Du. 3. T¸c phÈm TruyÖn KiÒu. + Gặp gỡ và đính ớc. + Gia biÕn vµ lu l¹c + §oµn tô.. II. Gi¸ trÞ cña t¸c phÈm TruyÖn KiÒu..

(7) ? Em h·y kh¸i qu¸t l¹i nh÷ng gi¸ trÞ vÒ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm TruyÖn KiÒu. - Hs: + T¸c phÈm lµ sù kÕt tinh thµnh tùu nghÖ thuËt v¨n häc d©n téc trªn c¸c ph¬ng diÖn: Ng«n ng÷, thÓ lo¹i. + NghÖ thuËt ng«n tõ cã bíc ph¸t triÓn vît bËc: DÉn chuyÖn, miªu t¶ hiªn nhiªn, kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch vµ miªu t¶ t©m lÝ. Gv:Tác phẩm đợc dịch ra nhiều thứ tiếng và đợc giới thiệu ở nhiều nớc trên thế giới Hoạt động 2: Nội dung. ? Giá trị hiện thực của tác phẩm Truyện Kiều đợc thể hiện nh thế nào. - Hs: Tp lµ bøc tranh hiÖn thùc vÒ mét XH bÊt c«ng tµn b¹o. ? Sự bất công thối nát của XHPK đợc ND tái hiÖn víi nh÷ng bé mÆt nµo. - Hs: Tr¶ lêi, Gv kh¸i qu¸t l¹i. + Tè c¸o XHPK thèi n¸t víi nh÷ng kÎ bÊt tµi: H.T.HiÕn. + Nh÷ng kÓ ®Çu tr©u mÆt ngùa, bu«n thÞt b¸n ngêi, lµm giµu trªn th©n x¸c ngêi phô n÷: Tó Bµ, MGS… + Nh÷ng kÎ mu m« s¶o quyÖt, nham hiÓm: Ho¹n Th. ? Giá trị nhân đạo của tác phẩm là gì - Hs: TP là tiếng nói khẳng định, đề cao tài năng nh©n phÈm vµ nh÷ng kh¸ väng ch©n chÝnh cña con ngêi: QuyÒn sèng, tù do, t×nh yªu, h¹nh phóc… * Hoạt động III: Văn bản: Chị em Thuý Kiều ? Nªu vÞ trÝ xuÊt xø cña ®o¹n trÝch trong Tp TruyÖn KiÒu. - Hs: Nªu, Gv nhËn xÐt bæ sung chèt kiÕn thøc. ? Hãy cho biết đại ý của đoạn trích Chị em Thuý KiÒu. - Hs: Vẻ đẹp của Thuý Vân, tài sắc của Thuý KiÒu. Gv: Sau 4 câu thơ miêu tả vể đẹp chung của Chị em Thuý Kiều, Nguyễn Du đã miêu tả cụ thể từng vẻ đẹp của mỗi ngời. Trớc hết là vể đẹp cña Thuý V©n. Hoạt động 1: Vẻ đẹp của Thuý Vân. ? Vẻ dẹp của Thuý vân đợc miêu tả qua các từ ng÷, h×nh ¶nh nµo. - Tõ ng÷: Trang träng, thua, nhêng. - H×nh ¶nh: Khu«n tr¨ng. nÐt ngµi, hoa cêi, ngäc thèt… ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ bót ph¸p miªu t¶ cña ND qua ®o¹n th¬ trªn. - Tõ ng÷ gîi t¶, bót ph¸p íc lÖ cè ®iÓn. ? Em có cảm nhận ntn về vẻ đẹp của Thuý Vân qua ngßi bót miªu t¶ cña NguyÔn Du.. 1. Gi¸ trÞ ngÖ thuËt T¸c phÈm lµ sù kÕt tinh thµnh tùu nghÖ thuËt v¨n häc d©n téc trªn c¸c ph¬ng diÖn: Ng«n ng÷, thÓ lo¹i.. 2. Gi¸ trÞ néi dung - Gi¸ trÞ hiÖn thùc. Tp lµ bøc tranh hiÖn thùc vÒ mét XH bÊt c«ng tµn b¹o: Quan lại bất tài, XH đồng tiÒn…. - Giá trị nhân đạo: Đề cao tài n¨ng nh©n phÈm vµ nh÷ng kh¸ väng ch©n chÝnh cña con ngêi: QuyÒn sèng, tù do, t×nh yªu, h¹nh phóc… III. V¨n b¶n: ChÞ em Thuý KiÒu.. 1. Ch©n dung Thuý V©n.. - Thuý Vân mang một vẻ đẹp tròn đầy êm ái.- một vẻ đẹp trung thùc phóc hËu võa quÝ ph¸i..

(8) - Thuý Vân mang một vẻ đẹp tròn đầy êm ái.một vẻ đẹp trung thực phúc hậu vừa quí phái. Gv: Vẻ đẹp của Thuý Vân tạo ra sự phù hợp êm đềm với thiên nhiên, đợc thiên nhiên nhờng nhÞn. Nhµ th¬ ND nh muèn dù ®o¸n vÒ mét cuéc đời bình lặng, suôn sẻ của Thuý vân. Hoạt động 2: Vẻ đẹp của Kiều. ? Theo thø tù khi giíi thiªu c¸c hµnh viªn rong mộ gia đình thì thờng giới thiệu chị trớc em sau. T¹i sao ND l¹i giíi thiÖu em tríc chÞ sau. - Hs: Th¶o luËn tr¶ lêi, Gv nhËn xet bæ sung ch«t kiÕn thøc. Gv: vÉn b»ng bót ph¸p íc lÖ, h×nh ¶nh Èn dô, tõ ngữ gợi tả, Nguyễn Du đã làm nổi bật đợc chân dung Thuý KiÒu c¶ vÒ tµi lÉn s¾c. ? Em c¶m nhËn nh thÕ nµo vÒ nhan s¾c Thuý KiÒu. - Hs: Mét ngêi phô n÷ tuyÖt s¾c giai nh©n- mét vẻ đẹp nghiêng nớc nghiêng thành. ? Em hiÓu ntn vÒ dông ý cña ND khi miªu t¶ TK qua c©u th¬: Hoa ghen thua th¾m, liÔu hên kÐm xanh. - Hs: ND muốn dự đoán về một cuộc đời éo le ®au khæ cña nµng KiÒu. ? Tµi n¨ng cña Thuý KiÒu gåm nh÷ng tµi n¨ng nµo. - Hs: CÇm, kú, thi, ho¹. ? Tài năng đó đợc ND miêu tả qua các từ ngữ nµo. - Hs: Vốn sẵn, pha nghề, nghề riêng, ăn đứt… Gv: Các từ ngữ chỉ mức độ khẳng định tài n¨ng vît tréi, h¬n h¼n cña KiÒu so víi ngêi kh¸c. ChØ víi mét b¶n nh¹c cã tªn lµ "b¹c mÖnh", KiÒu còng lµm ngêi nghe ph¶i sÇu n·o, buån phiÒn. ? Những đăc sắc về nghệ thuật đợc ND thể hiện qua ®o¹n trÝch nµy. - Hs: H×nh ¶nh íc lÖ cæ ®iÓn, ch©n dung nh©n vËt mang tÝnh c¸ch, sè phËn. ? Tình cảm nhân đạo đợc tác gỉ thể hiện ntn qua ®o¹n trÝch. - Hs: Ngợi ca vể đẹp và phẩm chất của ngời phụ n÷ trong XHP. ? T¹i sao nãi ch©n dung nh©n vËt Thuý KiÒu vµ Thuý V©n mang tÝnh c¸ch sè phËn: Gîi ý: Lêi dù ®o¸n sè phËn cña ¸c gi¶ NguyÔn Du. * Hoạt động IV: Văn bản: Cảnh ngày xuân. ? Nªu vÞ trÝ xuÊt xø cña ®o¹n trÝch C¶nh ngµy xu©n. - Hs: Tr¶ lêi, Gv tæ chøc nhËn xÐt bæ sung. ? §Ó lµm næi bËt lªn khung c¶nh ngµy xu©n, nhµ thơ Nguyễn Du đã miêu tả nh thế nào.. 2. Ch©n dung cña KiÒu.. - Thuý KiÒu lµ mét ngêi phô n÷ tuyÖt s¾c giai nh©n- mét vÎ đẹp nghiêng nớc nghiêng thµnh.. - Tài năng của Kiều đạt mức độ lí tởng thêo quan niệm thÈm mü phong kiÕn.. IV. V¨n b¶n: C¶nh ngµy xu©n..

(9) - Hs: + C¶nh thiªn nhiªn mïa xu©n. + C¶nh CETK ®i lÔ héi trong tiÕt thanh minh. + C¶nh chÞ em Thuý KiÒu ra vÒ. * Bµi tËp1: C¶m nhËn cña em vÒ khung c¶nh thiªn nhiªn mïa xu©n vµ c¶nh lÔ héi qua ®o¹n trÝch C¶nh ngµy xu©n. Gv: Tæ chøc cho Hs c¶m nhËn th«ng qua hÖ thèng c©u hái gîi më. Hoạt động 1: BTTN mùa xuân(4 câu đầu) ? Bức tranh thiên nhiên mùa xuân đợc tác giả NguyÔn Du miªu t¶ qua c¸c h×nh ¶nh nµo. - Hs: + Chim Ðn ®a thoi. + Cá non xanh tËn ch©n trêi. + Cµn hoa lª tr¾ng. ? Em nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt t¶ c¶nh cña ND qua ®o¹n th¬ trªn. - Hs: + H×nh ¶nh chim Ðn võa thùc, võa cã ý nghÜa tîng trng. + Mµu s¾c hµi hoµ tíi møc tuyÖt diÖu: Mµu xanh cña da trêi, mµu tr¾ng cña b«ng hoa lª. ? Hiệu quả của việc sử dụng các hình ảnh đó là g×. - Hs: Gîi t¶ mét bøc tranh xu©n thËt míi mÎ tinh kh«i, trong trÎo, võa nhÑ nhµng thanh khiÕt víi đầy hơng vị, đờng nét và màu sắc. Hoạt đông 2: Cảnh lễ hội. ? Cảnh lễ hội đợc tác giả ND miêu tả qua mấy hoạt động, đố là những hoạt động nào. - Hs: Hai hoạt động. + LÔ t¶o mé. + Hội đạp thanh. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ ngßi bót miªu t¶ cña t¸c gi¶ trong ®o¹n th¬ nµy. - Hs: + Dïng c¸c tõ l¸y cã gi¸ trÞ gîi t¶ cao. + H×nh ¶nh so s¸nh: Ngùa xe nh … nh nªm. + Sö dông nhiÒu tõ ng÷ H¸n ViÖt: Tµi tö, giai nhân, tảo mộ, đạp thanh. + H×nh ¶nh Èn dô: Yõn anh. ? Tác dụng của cách diễn đạt đó là gì - Hs: Miªu t¶ c¶nh lÔ héi thËt tÊp lËp rén rµng, nh÷ng ngêi tham gia lÔ héi víi d¸ng ®iÖu ung dung thanh th¶n. Gv: Những trai tài, gái sắc ngoài mục đích đi chơi xuân còn sắm sửa lễ vật để đi tảo mộ. Họ rắc những thoi vàng vó, đốt giấy tiền vàng mã để tởng nhớ những ngời đã khuất. Hoạt động 3: Thực hành. * Bµi tËp 2: C¶m nhËn cña em vÒ t©m tr¹ng cña chÞ em Thuý KiÒu trong c¶nh ra vÒ.(Lµm t¹i líp) Gv: Gîi ý cho Hs:. * Bµi tËp1: C¶m nh©n cña em vÒ khung c¶nh thiªn nhiªn mïa xu©n vµ c¶nh lÔ héi qua ®o¹n trÝch C¶nh. a) Khung c¶nh mïa xu©n.. - Bøc tranh xu©n thËt míi mÎ tinh kh«i, trong trÎo, võa nhÑ nhàng thanh khiết với đầy hơng vị, đờng nét và màu sắc.. b) C¶nh lÔ héi.. - C¶nh lÔ héi thËt tÊp lËp rén rµng. - Ngêi tham gia lÔ héi lµ nh÷ng trai tµi g¸i s¾c víi d¸ng ®iÖu ung dung thanh th¶n.. * Bµi tËp 2: C¶m nhËn cña em vÒ t©m tr¹ng cña chÞ em Thuý KiÒu trong c¶nh ra vÒ..

(10) - NghÖ thuËt: + Tõ l¸y: Tµ tµ, thanh thanh, nao nao, nho nhá, th¬ thÈn. + Bót ph¸p t¶ c¶nh ngô t×nh. - Néi dung: + T©m tr¹ng buå, lu luyÕn cña CETK khi ngày hội đã tan, ngày vui chóng tàn. + Lam næi bËt niÒm tha thiÕt víi cuéc sèng cña TK. Gv: Quan s¸t nh¾c nhë Hs lµm bµi tËp, kÕt hîp rÌn kü n¨ng viÕt v¨n c¶m nhËn cho Hs. §¨c biÖt lµ nh÷ng Hs yÕu kÐm. * Hoạt động VI: Văn bản Kiều ở lầu Ngng Bích. ? Tãm t¾t néi dung phÇn tríc ®o¹n KiÒu ra ë lÇu Ngng BÝch. - Hs: Tãm t¾ tõ chç: Sau khi KT vÒ quª hé tang chó… KiÒu r¬i vµo tay Tó bµ vµ MGS. ? ë lÇu Ngng bÝch KiÒu cã nh÷ng t©m tr¹ng nµo. - Hs: Th¶o luËn tr¶ lêi, Gv kh¸i qu¸t thµnh ý chÝnh. + T©m tr¹ng ®au buån ©u lo cña KiÒu qua c¸i nh×n c¶nh vËt. (6 c©u ®Çu). + T©m tr¹ng th¬ng nhí Kim Träng, th¬ng nhí cha mẹ qua ngôn ngữ độc thoại nội tâm. (8 câu cuèi). Hoạt động 1: Nỗi đau buồn âu lo của Kiều. ? Nỗi đau buồn của Kiều đợc ND miểu tả cụ thể ntn trong 6 c©u th¬ ®Çu. Gîi ý tr¶ lêi: + Buån lo tríc c¶nh bÞ giam láng "Kho¸ xu©n". + Tr¬ träi g÷a kh«ng gian mªnh m«ng hoang v¾ng: Bèn bÒ b¸t ng¸t, non xa tr¨ng gÇn…( H×nh ¶nh võa thùc, võa mang tÝnh íc lÖ). + C¶m gi¸c vÒ kh«ng gian tuÇn hoµn khÐp kÝn: Mây sớm đèn khuya.. V. V¨n b¶n KiÒu ë lÇu Ngng BÝch. 1. T©m tr¹ng ®au buån ©u lo cña KiÒu qua c¸i nh×n c¶nh vËt. + Buån lo tríc c¶nh bÞ giam láng "Kho¸ xu©n". + Tr¬ träi g÷a kh«ng gian mªnh m«ng hoang v¾ng: Bèn bÒ b¸t ng¸t, non xa tr¨ng gÇn…( H×nh ¶nh võa thùc, võa mang tÝnh íc lÖ). + C¶m gi¸c vÒ kh«ng gian tuÇn hoµn khÐp kÝn: M©y sím Hoạt động 2: Nỗi thơng nhớ của Kiều. đèn khuya. ? Nhớ đến KT, Kiều nhớ những gì. - Nhớ những đêm trăng hanh hai ngời hò hẹn, 2. Tâm trạng thơng nhớ Kim Träng, th¬ng nhí cha mÑ qua chÐn t¹c chÐn thÒ. - Thơng KT ngày đêm mòn mỏi ngóng trông chờ ngôn ngữ độc thoại nội tâm. đợi tin nàng. - KiÒu nghÜ ®Ðn hoµn c¶nh b¬ v¬, l¹c lâng cña mình nơi đất khách. - Th¬ng nhí Kim Träng. - ý thức về nhân phẩm bị trà đạp. ? Tình cảm của Kiều đối với cha mẹ đợc tác giả miªu t¶ ntn. - Hs: LÇn lît tr¶ lêi, Gv kh¸i qu¸t thµnh ý. ? Qua đó em thấy kiều là ngời phụ nữ ntn. - Hs: + Cã sè phËn Ðo le, téi nghiÖp. + Lµ ngêi con g¸i cã tÊm lßng thuû chung - Th¬ng nhí, xãt xa cho cha mÑ. son sắt, luôn ý thức đợc phẩm hạnh của mình. + Lµ mét ngêi con hiÕu th¶o..

(11) * C©u hái th¶o luËn: T¹i sao khi miªu t¶ nçi nhí cña KiÒu, ND l¹i miªu t¶ nçi nhí ngêi yªu tríc, nçi nhí cha mÑ sau. C¸ch miªu t¶ nh vËy cã hîp lý kh«ng. - Hs: Trao đổi trả lời. Gîi ý: + Mèi t×nh ®Çu võa chím në nh míi h«m qua. + Phï hîp víi t©m lý con ngêi. * Hoạt động VII: Truyện Lục Vân Tiên- NĐC Hoạt động 1: Tác giả, tác phẩm. ? Em h·y giíi thiÖu nh÷ng nÕt chÝnh vÒ t¸c gi¶ N§C vµ t¸c phÈm truyÖn Lôc V©n Tiªn. Gîi ý: - T¸c gi¶: + TiÓu sö. + Cuộc đời. + Sù nghiÖp s¸ng t¸c cña N§C. - T¸c phÈm: + Thêi gian, hoµn c¶nh s¸ng t¸c. + ThÓ lo¹i: TruyÖn th¬ N«m(2082 c©u th¬ lôc b¸t). + Bè côc cña v¨n b¶n: Bèn phÇn: Hoạt động 2: Tóm tắt văn bản. ? Từ việc đọc và tìm hiểu, em hãy tóm tắt lại văn b¶n truyÖn Lôc V©n Tiªn. - Hs: Tãm t¾t theo bè côc bèn phÇn. + LVT cứu KNN khỏi tay bọn cớp đờng. + Lôc V©n Tiªn gÆp n¹n. + KNN gặp nạn đợc phật bà cứu gúp. + Lôc V©n Tiªn, KiÒu NguyÖt Nga GÆp l¹i nhau. Gv: Tæ chøc cho Hs nhËn xÐt, bæ sung vµ rót kinh nghiÖm. Hoạt động 3: Lục Vân Tiên cứu KNN. ? Em h·y tãm t¾t néi dung ®o¹n trÝch trªn. - Hs: Tãm t¾t. Gv: Đoạn trích, NĐC đã làm nổi bật lên những phẩm chất tốt đẹp của những con ngời trọng nghÜa, khinh tµi: Lôc V©n Tiªn, KiÒu NguyÖt Nga. ? Em h·y cho biÕt h×nh ¶nh LVT hiÖn lªn qua ®o¹n trÝch víi nh÷ng phÈm chÊt nµo. - Hs: + Hành động nhanh nhẹn, kịp thời. + Lêi nãi m¹nh mÏ, ®Çy khÈu khÝ vµ chÝnh nghÜa. + Lµ ngêi v¨n vâ song toµn, d¸m lµm viÖc nghÜa, s½n sµng x¶ th©n v× nghÜa. + Chµng cßn lµ mét chµng trai dÔ xóc động, cảm thông và luôn quan tâm đến ngời kh¸c, c xö cã v¨n ho¸ theo lÔ gi¸o PK. Gv: LVT lµ mÉu ngêi lÝ tëng mµ N§C mong. - PhÈm chÊt cña KiÒu: + Cã sè phËn Ðo le, téi nghiÖp. + Lµ ngêi con g¸i cã tÊm lßng thuû chung son s¾t, lu«n ý thức đợc phẩm hạnh của m×nh. + Lµ mét ngêi con hiÕu th¶o. VII. V¨n b¶n: TruyÖn Lôc V©n Tiªn cña NguyÔn §×nh ChiÓu. 1. T¸c gi¶, t¸c phÈm. - Tiểu sử, cuộc đời và sự nghiÖp s¸ng t¸c cña N§C. - Thêi gian, hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña t¸c phÈm.. 2. Tãm t¾t v¨n b¶n.. 3. V¨n b¶n: LVT cøu KNN. * Gi¸ trÞ néi dung: - LVT: + Hành động nhanh nhÑn, kÞp thêi, lêi nãi m¹nh mÏ, ®Çy khÈu khÝ vµ chÝnh nghÜa. Lµ ngêi v¨n vâ song toµn, d¸m lµm viÖc nghÜa, s½n sµng x¶ th©n v× nghÜa. + Chµng cßn lµ mét chàng trai dễ xúc động, cảm thông và luôn quan tâm đến ngêi kh¸c, c xö cã v¨n ho¸ theo lÔ gi¸o PK..

(12) muèn, nh©n d©n tr«ng chê. ? KNN hiÖn lªn víi nh÷ng phÈm chÊt g×. - Hs: + Lµ ngêi con g¸i ch©n thËt, trong tr¾ng, nÕt na. + HiÕu th¶o víi cha mÑ. + Lµ ngêi con g¸i ch©n thËt, + Träng ©n nghÜa. trong tr¾ng, nÕt na, hiÕu th¶o víi cha mÑ. Hoạt động 4: LVT gặp nạn. + Träng ©n nghÜa. ? Qua đoạn trích, NĐC muốn nói với ngời đọc 4. Văn Bản: Lục Vân Tiên ®iÒu g×. gÆp n¹n. - Hs: + Téi ¸c cña TrÞnh H©m- Mét kÎ nhá nhen - Téi ¸c cña TrÞnh H©m- Mét có tính đố kỵ. Một tên lu manh bất nhân, bất kẻ nhỏ nhen có tính đố kỵ. Mét tªn lu manh bÊt nh©n, bÊt nghÜa, bÊt tÝn. + Ng Ông và gia đình có tấm lòng nhân nghĩa, bất tín. Ng Ông và gia đình có tấm lòng nhân nghĩa, nghÜa, träng nghÜa, khinh tµi. ? Những thành công về nghệ thuật đợc NĐC thể trọng nghĩa, khinh tài. hiÖn qua hai ®o¹n trÝch nµy. - Hs: Th¶o luËn tr¶ lêi, Gv kh¸i qu¸t chèt kiÕn thøc. * Hoạt động VIII: Thực hành tổng hợp. ? Em hãy xác định kiểu văn bản cần tạo lập. - Hs: V¨n b¶n thuyÕt minh. VIII: Thùc hµnh. ? §èi tîng thuyÕt minh trong v¨n b¶n nµy. - Hs: T¸c gi¶, t¸c phÈm v¨n häc. ? Em sẽ giới thiệu những tri thức nào về đối t- Đề 1: Thuyết minh về tác giả ND vµ t¸c phÈm TruyÖn KiÒu. îng. - Hs: + T¸c gi¶, t¸c phÈm, thêi gian hoµn c¶nh §Ò 2: ThuyÕt minh vÒ t¸c gi¶ s¸ng t¸c cña t¸c phÈm. N§C vµ t¸c phÈm TruyÖn Lôc + ThÓ lo¹i cña t¸c phÈm, V©n Tiªn. + Tãm t¾t t¸c phÈm. + Gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. Gv: Tổ chức cho Hs thực hành trên cơ sở đã hớng dẫn. 4. Cñng cè: - Bøc tranh XHPK ViÖt Nam cuèi thÕ kû XVIII ®Çu thÕ Kû XIX. - NghÖ thuËt t¶ ngêi cña t¸c gi¶ NguyÔn Du qua t¸c phÈm TruyÖn KiÒu. - C¸ch lµm bµi v¨n thuyÕt minh vÒ mét TPVH. 5. Híng dÉn: VÒ nhµ tiÕp tôc tãm t¾t TP, häc thuéc lßng c¸c ®o¹n trÝch, lµm c¸c bµi tập đã cho vào vở thực hành. TiÕt 9, 10: ¤n tËp V¨n b¶n tù sù. I. Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc: Củng cố cho học sinh kiến thức về văn bản tự sự, hiểu rõ vai trò của yếu tố miêu tả, biểu cảm, nghị luận, các hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm, người kể trong văn bản tự sự. 2. Kü n¨ng: Rèn cho học sinh có kỹ năng tạo lập văn bản tự sự có kết hợp các yếu tố miêu tả, biểu cảm và nghị luận. 3. Thái độ: Giỏo dục học sinh ý thức luyện tập. II. Chuẩn bị: Gv: Nghiên cứu nội dung chuyên đề, soạn giáo án..

(13) Hs: Chuẩn bị chuyên đề theo hớng dẫn của giáo viên. III. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức: 2. KiÓm tra bµi cò: ? Thế nào là văn bản tự sự, đặc điểm của văn bản tự sự. ? Vai trò của các yếu tố miêu tả, nghị luận trong văn bản tự sự. 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Nội dung I. V¨n b¶n tù sù. * Hoạt động I: V¨n b¶n tù sù. ? ThÕ nµo lµ v¨n b¶n tù sù. - Hs nªu kh¸i niÖm. Gv kh¸i qu¸t chèt kiÕn thøc. ? ở lps 8 em đã tìm hiểu những kiến thức nào về văn b¶n tù sù. - Hs: V¨n b¶n tù sù kÕt hîp yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m. ? Trong ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n 9. Em t×m hiÓu thªm nh÷ng kiÕn thøc nµo vÒ v¨n b¶n tù sù. - Hs: + Tù sù kÕt hîp víi Miªu t¶. + Tù sù kÕt hîp yÕu tè NghÞ luËn. + Các hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại néi t©m trong v¨n b¶n tù sù. + Ngêi kÓ chuyÖn trong v¨n b¶n tù sù ? Miªu t¶ trong v¨n b¶n tù sù gåm c¸c yÕu tè miªu t¶ nµo. - Hs: Miªu t¶ kh«ng gian, thêi gian, t¶ c¶nh, t¶ néi tâm, tả hành động... ? YÕu tè miªu t¶ cã vai trß nh thÒ nµo trong v¨n b¶n tù sù. - Hs: Làm cho văn bản tự sự thêm sinh động, hấp dẫn ngời đọc, ngời nghe. ? YÕu tè nghÞ luËn cã vai trß nh thÕ nµo. - Lµm cho c©u chuyÖn mang ®Ëm tÝnh triÕt lý. ? Em h·y cho biÕt vai trß cña ng«i kÓ trong v¨n b¶n tù sù. - Ng«i thø nhÊt: - Ng«i thø ba: ? Nh÷ng u ®iÓm, h¹n chÕ cña c¸c ng«i kÓ nµy. II. Thùc hµnh v¨n b¶n tù - Hs: Tr¶ lêi, Gv kh¸i qu¸t chèt kiÕn thøc. sù. * Hoạt động II: Thực hành văn bản tự sự. Gv yªu cÇu häc sinh theo dâi SGK trang 105. §Ò I: Tëng tîng 20 n¨m ? Đọc đề bài số 1: sau, vµo mét ngµy hÌ, em vÒ §Ò I: Tëng tîng 20 n¨m sau, vµo mét ngµy hÌ, em th¨m l¹i trêng cò. H·y viÕt vÒ th¨m l¹i trêng cò. H·y viÕt th cho mét b¹n häc th cho mét b¹n häc håi Êy kÓ l¹i buæi th¨m trêng ®Çy xóc hồi ấy kể lại buổi thăm trờng đầy xúc động đó. động đó. Hoạt động 1. Tìm hểu đề bài. 1. Tìm hểu đề bài. ? KiÓu v¨n b¶n cÇ t¹o lËp. - Hs: V¨n b¶n tù s. Gv: V¨n b¶n tù sù cã kÕt hîp yÕu tè miªu t¶ vµ nghÞ 2. LËp dµn ý: luËn. + Më bµi: Giíi thiÖu nh©n.

(14) ? Tình huống của đề bài này. - Hs: Cuéc gÆp gì víi m¸i trêng sau hai m¬i n¨m. ? Em sÏ chän ng«i kÓ nµo. - Hs: Ng«i kÓ thø nhÊt. Hoạt động 2. Lập dàn ý: ? Bµi v¨n tù sù gåm mÊy phÇn. Nªu yªu cÇu tõng phần của bố cục đó. - Hs: Ba phÇn. + Mở bài: Giới thiệu nhân vật, sự việc đợc kể. + Thân bài: Kể lại diễn biến sự việc đợc kể Gv: Lu ý Vận dụng linh hoạt các hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự. ? Dù kiÕn vÒ yÕu tè nghÞ luËn cña em trong v¨n b¶n nµy. - So sánh để làm nổi bật hình ảnh của mái trờng sau 20 n¨m. - NghÞ luËn vÒ t×nh c¶m cña em víi m¸i trêng. Nh÷ng gì mái trờng đã tạo dựng cho em. + Kết bài: Suy nghĩ, ấn tợng về sự việc đợc kể. Hoạt động 3. Gợi ý phần thân bài. ? Em gÆp ngêi chiÕn sÜ l¸i xe trong hoµn c¶nh nµo. - Đi thăm quan viện bảo tàng quân đội. - Lµ nhµ b¸o ®i thùc tÕ ë mÆt trËn. - Nh©n ngµy 22/12 trêng em tæ chøc gÆp mÆt thÕ hÖ nh÷ng ngêi lÝnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, Mü. ? Hình ảnh ngời lính đó nh thế nào. - Tuæi t¸c, trang phôc, hu©n huy ch¬ng, mµu da, m¸i tãc, khu«n mÆt...(miªu t¶) ? DiÔn biÕn cña cuéc trß chuyÖn. - Em hái ngêi chiÕn sÜ l¸i xe nh÷ng g×, ngêi chiÕn sÜ l¸i xe kÓ cho em nghe nh÷ng g× vÒ chiÕn tranh, vÒ tiÓu đội xe không kính, về tinh thần ý chí và lí tởng chiến đấu của họ. Gv: Lu ý: Cần miêu tả thái độ của ngời kể chuyện qua ¸nh m¾t, cö chØ, lêi nãi... Víi nh©n vËt T«i- ngêi kÓ chuyện cần bày tỏ thái độ, tâm trạng khi đợc nghe những câu chuyện có thực về đời sống, chiến đấu của ngêi lÝnh. ? Em sÏ ®a yÕu tè nghÞ luËn vµo nh thÕ nµo. - Nghị luận về lí tởng chiến đấu, quy luật của chiến tranh: Chiến tranh, bom đạn của kẻ thù không thể đè bẹp đợc tinh thần chiến đấu, ý chí, quyết tâm giải phãng miÒn nam cña nh÷ng ngêi chiÕn sÜ l¸i xe. Gv: Lu ý: Khi kÓ cÇn sö dông linh ho¹t c¸c h×nh thøc đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm vào trong v¨n b¶n tù sù. Hoạt động 4: Viết bài. Gv: Tổ chức cho học sinh viết bài sau đó tổ chức nhận xét đánh giá theo bố cục: Mở bài, thân bài, kết bµi. 1. Më bµi - Giíi thiÖu nh©n vËt: em vµngêi lÝnh l¸i xe. vật, sự việc đợc kể. + Th©n bµi: - T×nh huèng gÆp ngêi chiÕn sÜ l¸i xe. - H×nh ¶nh ngêi chiÕn sÜ l¸i xe qua c¸i nh×n cña em. - DiÔn biÕn cuéc trß chuyÖn. - Cuéc trß chuyÖn cÇn c¨n cø vµo néi dung cña bµi th¬: Bµi thơ về tiểu đội xe không kính. Thông qua đó làm nổi bật đợc những phẩm chất tốt đẹp của ngời lính trong kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu níc.. 4. ViÕt bµi hoµn chØnh. 1. Më bµi - Giíi thiÖu nh©n vËt: em vµngêi lÝnh l¸i xe - T×nh huèng truyÖn: GÆp gì.

(15) - T×nh huèng truyÖn: GÆp gì vµ trß chuyÖn trong hoµn c¶nh nµo? 2. Th©n bµi * DiÔn biÕn sù viÖc theo tr×nh tù: C©u chuyÖn x¶y ra ë ®©u? diÔn ra nh thÕ nµo? - Nh©n vËt ngêi chiÕn sÜ l¸i xe: ngo¹i h×nh, phÈm chÊt, suy nghĩ, hành động. - Nội dung cuộc trò chuyện: + Em hỏi về động lực thôi thúc ngời chiến sĩ ra trận? Tuyến đờng Trờng Sơn nh thế nào? Bom đạn Mĩ ác liệt ra sao? Tại sao những chiÕc xe kh«ng kÝnh? + Ngêi chiÕn sÜ kÓ vÒ khã kh¨n, gian khæ cña ngêi lÝnh l¸i chiÕc xekh«ng kÝnh  giäng kÓ hãm hØnh, l¹c quan thÓ hiÖn chÊt ngang tµng, nghÞch ngîm … kÓ vÒ íc m¬ cña ngêi lÝnh + Nghe kể, em xúc động nh thế nào? (Suy nghĩ độc tho¹i néi t©m) + B×nh luËn vÒ tinhthÇn qu¶ c¶m cña ngêi lÝnh. 3. KÕt luËn - Nªu kÕt thóc c©u chuyÖn - C¶m nghÜ vÒ ngêi lÝnh, vÒ chiÕn tranh, vÒ t¬ng lai.. vµ trß chuyÖn trong hoµn c¶nh nµo? 2. Th©n bµi * DiÔn biÕn sù viÖc theo tr×nh tù: C©u chuyÖn x¶y ra ë ®©u? diÔn ra nh thÕ nµo?. 3. KÕt luËn - Nªu kÕt thóc c©u chuyÖn - C¶m nghÜ vÒ ngêi lÝnh, vÒ chiÕn tranh, vÒ t¬ng lai. §Ò II: KÓ l¹i giÊc m¬ trong Đề II: Kể lại giấc mơ trong đó em gặp ngời thân xa đó em gặp ngời thân xa cách đã lâu ngày. cách đã lâu ngày. Hoạt động 1: Tìm hiểu đề. * Gîi ý dµn ý: Gv: Tổ chức cho học sinh tìm hiểu để nh ở đề I. Lu ý: §©y lµ mét giÊc m¬. - Tình huống dẫn đến giấc Hoạt động 2: Gợi ý phần thân bài. m¬. ? Tình huống dẫn đến giấc mơ của em. - Sau khi lµm xong rÊt nhiÒu bµi tËp chuÈn bÞ cho kú - H×nh ¶nh ngêi th©n sau bao kiÓm tra 8 tuÇn häc kú I. n¨m xa c¸ch. - Sau khi góp mÑ lµm viÖc nhµ. - Gần đến ngày ngời thân về. - Cuéc trß chuyÖn cña em ? Kh«ng gian cña giÊc m¬ nh thÕ nµo vêi ngêi th©n. ? Ngêi th©n em gÆp trong m¬ lµ ai. - Bè, mÑ, anh, chÞ, «ng bµ ngo¹i. Lu ý: Ngêi th©n lµ nh÷ng ngêi ruét thÞt, t¹i sao em l¹i - T×nh huèng kÕt thóc giÊc m¬. nhí ngêi Êy. ? H×nh ¶nh ngêi th©n trong giÊc m¬ cña em hiÖn lªn nh thế nào ( Chú ý sự thay đổi của ngời thân sau bao * Viết bài hoàn chỉnh. n¨m xa c¸ch) - Trang phục, đồ dùng mang theo... ? T©m tr¹ng cña em nh thÕ nµo khi gÆp ngêi th©n (miªu t¶ néi t©m). ? Tình cảm của ngời thân đối với em nh thế nào ? Em và ngời thân đã trò chuyên với nhau nh thế nào. - Chuyện công việc, chuyện gia đình, chuyện học tËp... ? Ngêi th©n cho em mãn quµ g×, v× sao. ? Tâm trạng của em nh thế nào khi nhận đợc quà. ? T×nh huèng nµo lµm giÊc m¬ cña em chît tØnh. - Mẹ gọi, chuông đồng hồ báo thức, tiếng chuông nhà thê....

(16) - Nghị luận về tình cảm gia đình: Cha con, anh em... Đề III: Kể lại một trận chiến đấu ác liệt mà em đã đọc, đã nghe kể, hoặc đã xem trên màn ảnh. * Gv: Tæ chøc cho häc sinh kÓ l¹i ®o¹n trÝch håi 14 Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ. (Ng« Gia V¨n Ph¸i). §¸nh Ngäc håi qu©n Thanh bÞ Thua trËn Bá Th¨ng Long Chiªu Thèng trèn ra ngoµi. * Gîi ý viÕt bµi. ? Sự việc đợc kể: - Cuéc tiÕn c«ng cña vua Quang Trung cïng c¸c tíng sĩ ra thành Thăng Long để đánh đuổi quân xâm lợc nhµ Thanh vµ lËt nhµo ngai vµng thèng trÞ cña tªn vua hÌn nh¸t, bÊt tµi Lª Chiªu Thèng. ? Em sÏ kÓ l¹i c¸c sù viÖc nµo. - Thêi ®iÓm qu©n Thanh sang x©m lîc níc ta. - Thái độ của via Qung trung khi nghe tin này. - Việc vua Quang Trung lên ngôi hoàng đế. - ViÖc vua Qung Trung tæ chøc kÕn lÝnh ë NghÖ An. Sau đó Vua Quang Trung đọc lời phủ dụ và hạ lệnh xuÊt qu©n vµo ngµy 30 th¸ng ch¹p. * Diễn biến các trận đánh của vua Quang Trung. - TrËn s«ng Gi¸n vµ s«ng Thanh QuyÕt. - TrËn Hµ Håi(3/1 ¢L) - TrËn Ngäc Håi(S¸ng mång 5/1 ¢L) - Trận đánh thành Thăng Long( Tra mồng 5/1 ÂL) - Sù thÊt b¹i cña qu©n Thanh vµ Lª Chiªu Thèng. * ý nghÜa lÞch sö ( Sö dông yÕu tè nghÞ luËn) * Lu ý: Có thể đề bài yêu cầu đóng vai nhân vật Quang Trung hoặc ngời lính trong quân đội của Quang Trung kÓ l¹i néi dung cña ®o¹n trÝch nµy. Trong trêng hîp nµy ngêi kÓ chuyÖn vÉn xng T«i. §Ò IV: KÓ l¹i mét kû niÖm s©u s¾c cña em víi ngêi b¹n th©n. * Gîi ý lËp dµn ý. I. Më bµi: - Giới thiệu câu chuyện đợc kể. II. Th©n bµi: KÓ l¹i néi dung diÔn biÕn c©u chuyÖn theo tr×nh tù nhất định(Không gian, thời gian, ...) - Quan hÖ cña em víi ngêi b¹n th©n. - Kû niÖm nµo lµ s©u s¾c nhÊt. (KÓ kÕt hîp víi t¶) - Rút đợc bài học nhẹ nhàng nhng sâu sắc qua câu chuyÖn(Ph¬ng thøc nghi luËn) III. KÕt bµi: Rót ra bµi hä vÒ t×nh b¹n. * Yªu cÇu: V¨n b¶n tù sù cã kÕt hîp yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m vµ nghÞ luËn. Sö dông linh ho¹t c¸c h×nh thøc đối thoại độc thoại và độc thoại nội tâm. * Hoạt động IV: Thực hành tổng hợp. Gv: Tổ chức cho học sinh đọc bài viết, yêu cầu cả lớp nghe vµ nhËn xÐt u nhîc ®iÓm cña mçi bµi viÕt trªn. §Ò III: KÓ l¹i mét trËn chiÕn đấu ác liệt mà em đã đọc, đã nghe kể, hoặc đã xem trên mµn ¶nh. - Thêi ®iÓm qu©n Thanh sang x©m lîc níc ta. - Thái độ của via Qung trung khi nghe tin nµy. - ViÖc vua Quang Trung lªn ngôi hoàng đế. - ViÖc vua Qung Trung tæ chøc kÕn lÝnh ë NghÖ An. Sau đó Vua Quang Trung đọc lời phủ dụ và hạ lệnh xuÊt qu©n vµo ngµy 30 th¸ng ch¹p. * Diễn biến các trận đánh cña vua Quang Trung. - TrËn s«ng Gi¸n vµ s«ng Thanh QuyÕt. - TrËn Hµ Håi(3/1 ¢L) - TrËn Ngäc Håi(S¸ng mång 5/1 ¢L) - Trận đánh thành Thăng Long( Tra mång 5/1 ¢L) - Sù thÊt b¹i cña qu©n Thanh vµ Lª Chiªu Thèng.. §Ò IV: KÓ l¹i mét kû niÖm s©u s¾c cña em víi ngêi b¹n th©n. I. Më bµi: - Giới thiệu câu chuyện đợc kÓ. II. Th©n bµi: KÓ l¹i néi dung diÔn biÕn c©u chuyÖn theo tr×nh tù nhÊt định (Không gian, thời gian ...).

(17) c¸c ph¬ng diÖn sau: - Bè côc cña bµi viÕt: Më bµi, th©n bµi, kÕt bµi. - Cách tạo tình huống, cách diiễn đạt, ngôn ngữ, cách III. Kết bài: Rút ra bài họ về t¹o lËp c¸c ®o¹n v¨n. t×nh b¹n. - Bài viết đã sử dụng linh hoạt các phơng thức biểu đạt cha. - Các hình thức đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm có đợc sử dụng một cách có hiệu quả không. - Bài viết có sinh động hấp dẫn không. * Thùc hµnh tæng hîp Sau khi đã tổ chức cho học sinh thực hành, giáo viªn nhËn xÐt, bæ sung, rót kinh nghiÖm vµ chèt kiÕn thøc. Tiết 1,2,3: CẢM THỤ CÁC TÁC PHẨM VĂN HỌC VIỆT NAM HIỆN ĐẠI I. Mục tiêu cần đạt: - Học sinh nắm được các bước làm bài văn cảm thụ, từ các đoạn thơ, đoạn văn đã học, viết bài cảm thụ hoàn chỉnh. - Rèn luyện cho học sinh kỹ năng cảm thụ văn học. II. Chuẩn bị: Thầy: Soạn giáo án Trò: Học thuộc các bài thơ hiện đại, tóm tắt được các tác phẩm truyện III. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra: Gv kiểm tra việc học thuộc lòng thơ của học sinh 3. Bài mới Hoạt động của thầy và trò Nội dung *Hoạt động I: Khi hướng dẫn Hs làm bài văn I. Cách làm bài văn cảm nhận. cảm thụ, Gv lần lượt thực hiện theo thứ tự các 1. Bước 1: bước như sau: - Đọc kỹ đoạn thơ, đoạn văn xác 1. Bước 1: định nội dung và nghệ thuật - Đọc kỹ đề bài, nắm được đề bài yêu cầu gì. - Đọc kỹ đoạn thơ, đoạn văn xác định nội dung chính của đoạn văn, đoạn thơ mà và nghệ thuật chính của đoạn văn, đoạn thơ mà đề bài cho. đề bài cho. 2. Bước 2: 2. Bước 2: - Đoạn thơ, đoạn văn ấy có cần phân ý không? - - Tìm dấu hiệu nghệ thuật của Nếu có: Phân thành mấy ý, đặt tiêu đề cho từng từng ý, gọi tên các biện pháp nghệ thuật qua các dấu hiệu. ý. - Tìm dấu hiệu nghệ thuật của từng ý?(Dấu hiệu nghệ thuật còn gọi là điểm sáng nghệ thuật). Gọi 3. Bước 3: - Ở mỗi dấu hiệu nghệ thuật cần: tên các biện pháp nghệ thuật qua các dấu hiệu. Nêu tác dụng của biện pháp nghệ 3. Bước 3: thuật với nội dung của đoạn thơ, - Lập dàn ý cho đoạn văn cảm nhận. - Ở mỗi dấu hiệu nghệ thuật cần: Nêu tác dụng đoạn văn cảm nhận. của biện pháp nghệ thuật với nội dung của đoạn - Dự kiến nêu cảm nghĩ, đánh.

(18) thơ, đoạn văn cảm nhận. - Dự kiến nêu cảm nghĩ, đánh giá, liên tưởng theo hiểu biết của Hs. 4. Bước 4: Viết thành đoạn văn cảm thụ dựa vào nội dung đã tìm hiểu ở ba bước trên. * Hoạt động II: Thực hành 1. Bài thơ Đồng chí - Chính Hữu ? Em hày đọc thuộc lòng bài thơ và trình bày hoàn cảnh sáng tác của bài thơ này. Bài tập 1: Cảm nhận của em về đoạn thơ sau: Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đàu súng trăng treo (Đồng chí - Chính Hữu) Gợi ý: ? Nội dung khái quát của đoạn thơ trên là gì - Tình đồng chí đồng dội của người lính trong phiên canh gác đêm. ? Em có nhận xét gì về bút pháp miêu tả của Chính Hữu qua đoạn thơ này - Câu thơ vừa tả cảnh thực vừa mang ý nghĩa tượng trưng. ? Hoàn cảnh chiến đấu của người lính như thế nào - Tác giả tả cảnh những người lính phục kích chờ giặc trong đêm sương muối. - Súng hướng mũi lên trời có ánh trăng lơ lửng giữa trời như treo trên đầu ngọn súng. Đồng thời "Đầu súng trăng treo" còn mang ý nghĩa tượng trưng. - Ba câu thơ có sự kết hợp giữa bút pháp hiện thực và lãng mạn: Vừa thực, vừa mơ, vừa xa vừa gần, vừa mang tính chiến đấu vừa mang tính trữ tình. Vừa chiến sĩ vừa thi sĩ. => Giáo viên bình: Đây là hình ảnh đẹp tượng trưng cho tình cảm trong sáng của người chiến sĩ. Mối tình đồng chí đang nảy nở, vươn cao, tỏa sáng từ cuộc đời chiến đấu. Hình ảnh thật độc đáo gây xúc động bất ngờ, thú vị cho người đọc. Nó nói lên đầy đủ ý nghĩa cao đẹp của mục đích. giá, liên tưởng theo hiểu biết của Hs. 4. Bước 4: Viết thành đoạn văn cảm thụ dựa vào nội dung đã tìm hiểu ở ba bước trên. II: Thực hành 1. Bài thơ Đồng chí - Chính Hữu Bài tập 1: Cảm nhận của em về đoạn thơ sau: Đêm nay rừng hoang sương muối Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới Đàu súng trăng treo (Đồng chí - Chính Hữu) Gợi ý: - Câu thơ vừa tả cảnh thực vừa mang nét tượng trưng. - Tác giả tả cảnh những người lính phục kích chờ giặc trong đêm sương muối. - Súng hướng mũi lên trời có ánh trăng lơ lửng giữa trời như treo trên đầu ngọn súng. Đồng thời "Đầu súng trăng treo" còn mang ý nghĩa tượng trưng. - Ba câu thơ có sự kết hợp giữa bút pháp hiện thực và lãng mạn: Vừa thực, vừa mơ, vừa xa vừa gần, vừa mang tính chiến đấu vừa mang tính trữ tình. Vừa chiến sĩ vừa thi sĩ. - Đây là hình ảnh đẹp tượng trưng cho tình cảm trong sáng của người chiến sĩ. Mối tình đồng chí đang nảy nở, vươn cao, tỏa sáng từ cuộc đời chiến đấu..

(19) lí tưởng chiến đấu và mối tình đồng chí thiêng liêng của anh bộ đội Cụ Hồ.. Hình ảnh thật độc đáo gây xúc động bất ngờ, thú vị cho người đọc. Nó nói lên đầy đủ ý nghĩa cao đẹp của mục đích lí tưởng chiến đấu và mối tình đồng chí thiêng liêng của anh bộ đội Cụ Hồ. 2. Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá - Huy cận 2. Bài thơ Đoàn thuyền đánh cá ? Trình bày thời gian, hoàn cảnh sáng tác của bài Huy cận thơ. ? Cảm hứng bao trùm toàn bộ bài thơ này là gì - Cảm hứng thiên nhiên, vũ trụ và con người lao động vùng mỏ Quảng Ninh. Bài tập 2: Phát biểu cảm nhậ của em về đoạn Bài tập 2: Phát biểu cảm nhậ thơ sau: của em về đoạn thơ sau: Mặt trời xuống biển như hòn lửa, Mặt trời xuống biển như hòn Sóng đã cài then đêm sập cửa. lửa, Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi. Sóng đã cài then đêm sập cửa. Câu hát căng buồm cùng gió khơi. Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi. (Trích: Đoàn thuyền đánh cá - Huy Cận) Câu hát căng buồm cùng gió * Hướng dẫn Hs cảm nhận. khơi. ? Nêu nội dung chính của đoạn thơ (Trích: Đoàn thuyền đánh cá - Hình ảnh con người và đoàn thuyền trong cảnh Huy Cận) ra khơi. - Hình ảnh đoàn thuyền đánh cá ? Những nét độc đáo về nghệ thuật của đoạn thơ. trong cảnh ra khơi. - Hình ảnh so sánh: Mặt trời với hòn lửa - Hình ảnh so sánh: Mặt trời với - Hình ảnh ẩn dụ: Sóng - then cửa, màn đêm - hòn lửa cánh cửa khổng lồ. => Gợi liên tưởng vũ trụ như - Từ ngữ gợi tả: "lại" một ngôi nhà khổng lồ còn màn => Gợi liên tưởng vũ trụ như một ngôi nhà đêm là cánh cửa. khổng lồ còn màn đêm là cánh cửa. - Hình ảnh ẩn dụ Sóng cài then, - Bút pháp có sự kết hợp giữa tả thực và lãng đêm sập cửa độc đáo ở chỗ nó mạn trong câu thơ thứ 4: Câu hát căng buồm gợi sự an toàn, gần gũi giữa con cùng gió khơi . Ba sự vật cùng xuất hiện trong người và thiên nhiên. một câu thơ vừa miêu tả khí thế hứng khởi, hào - Từ ngữ gợi tả Lại cho thấy đây hứng trong cảnh ra khơi của người dân làng chài, không phải là lần đầu tiên người vừa cho thấy con thuyền trong cảnh ra khơi như dân làng chài ra khơi đánh cá nhận được sự ủng hộ của TN, vũ trụ… đêm mà công việc đánh cá đêm của họ diễn ra thường xuyên, liên tục. 3. Bài thơ: Bài thơ về tiểu đội xe không kính -.

(20) Phạm Tiến Duật ? Em hãy trình bày thời gian, hoàn cảnh sáng tác của bài thơ. C âu 3: Cảm nhận của em về đoạn thơ sau: Không có kính rồi xe không có đèn, Không có mui xe, thùng xe có xước. Xe vẫn chạy vì miền nam phía trước. Chỉ cần trong xe có một trái tim (BT về TĐ xe KK - PTD) Gợi ý cảm thụ ? Nội dung của đoạn thơ trên - Hs: Sự thiếu thốn đến trần trụi của những chiếc xe vận tải trên tuyến dường Trường Sơn trong kháng chiến chống Mỹ và ý chí quyết tâm giải phóng miền nam thống nhất đất nước của người chiến sĩ lái xe ? Các biện pháp tu từ ụng nghệ thuật được nhà thơ sử dung để diễn đạt nội dung trên. - Điệp từ: không có - Hình ảnh thơ đối lập: hai câu tdướidoois lập với hai câu dưới. - Hình ảnh hoán dụ: Trái tim =>Tình yêu tổ quốc, tình thương đồng bào, đồng chí ở miền Nam đau khổ đã khích lệ, động viên người chiến sĩ vững tay lái xe về tới đích ? - Bốn câu thơ dựng hai hình ảnh đối lập đầy kịch tính, rất bất ngờ, thú vị. Hai câu đầu dồn dập, những mất mát, khó khăn do quân địch gieo xuống : không kính, không đèn, không mui, thùng xe có xước. - Điệp ngữ “không có” nhắc lại ba lần như nhân lên ba lần những thử thách khốc liệt. Hai câu cuối âm điệu đối chọi lại, trôi chảy, êm ru. - Hình ảnh đậm nét. Vậy là đoàn xe đã chiến thắng, vượt lên bom đạn, hăm hở hướng ra phía trước, hướng ra tiền tuyến lớn với một tình cảm thiêng liêng “vì miền Nam.” Vì cuộc chiến đấu giành độc lập, thống nhất cho cả nước. đặc biệt, tỏa sáng chói ngời cả đoạn thơ là hình ảnh “trong xe có một trái tim.”. 3. Bài thơ: Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Phạm Tiến Duật Câu 3: Cảm nhận của em về đoạn thơ sau: Không có kính rồi xe không có đèn, Không có mui xe, thùng xe có xước. Xe vẫn chạy vì miền nam phía trước. Chỉ cần trong xe có một trái tim (BT về TĐ xe KK PTD) - Bốn câu thơ dựng hai hình ảnh đối lập đầy kịch tính, rất bất ngờ, thú vị. Hai câu đầu dồn dập, những mất mát, khó khăn do quân địch gieo xuống : không kính, không đèn, không mui, thùng xe có xước. - Điệp ngữ “không có” nhắc lại ba lần như nhân lên ba lần những thử thách khốc liệt. Hai câu cuối âm điệu đối chọi lại, trôi chảy, êm ru. - Hình ảnh đậm nét. Vậy là đoàn xe đã chiến thắng, vượt lên bom đạn, hăm hở hướng ra phía trước, hướng ra tiền tuyến lớn với một tình cảm thiêng liêng “vì miền Nam.” Vì cuộc chiến đấu giành độc lập, thống nhất cho cả nước. đặc biệt, tỏa sáng chói ngời cả đoạn thơ là hình ảnh “trong xe có một trái tim.” - Thì ra cội nguồn sức mạnh của cả đoàn xe, gốc rể phẩm chất anh hùng của người cầm lái tích tụ, đọng kết lại ở cái “trái tim” gan góc, kiên cường,giàu bản lĩnh và chan chứa tình yêu thương này..

(21) - Thì ra cội nguồn sức mạnh của cả đoàn xe, gốc Phải chăng chính trái tim co rể phẩm chất anh hùng của người cầm lái tích tụ, người đã cầm lái ? đọng kết lại ở cái “trái tim” gan góc, kiên cường,giàu bản lĩnh và chan chứa tình yêu thương này. Phải chăng chính trái tim co người đã cầm lái ? =>Tình yêu tổ quốc, tình thương đồng bào, đồng chí ở miền Nam đau khổ đã khích lệ, động viên người chiến sĩ vững tay lái xe về tới đích ? GV bình: Và ẩn sau ý nghĩa “trái tim cầm lái”, câu thơ còn muốn hướng ngưới đọcvề một chân lý của thời đại chúng ta :sức mạnh quyết định chiến thắng không phải là vũ khí, là công cụ… mà là co người, con người mang trái tim nồng nàn yêu thương, ý chí kiên cường, dũng cảm, niền lạc quan và mọi niền tin vững chắc. Có thể nói, cả bài thơ, hay nhất là câu thơ cuối cùng. Nó là “con mắt của thơ” bật sáng chủ đề, tỏa sáng vẻ đẹp của hìng tường nhân vật trong thơ. Bài thơ được khép lài mà âm hưởng của nó như vẫn vang xa chính là nhờ câu thơ ấy. 3. Bài thơ: Bếp lửa - Bằng Việt Câu 4: Cảm nhận của em về cái hay, cái đẹp của đoạn thơ sau: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm Một bếp lửa ấp iu nộng đượm Cháu thương bà biết mấy nắng mưa (Bếp lửa - Bằng Việt) - Những hình ảnh mở đầu vừa thực vừa hư như trong truyện cổ tích . - Ngọn lửa nhỏ mờ trong sương sớm mai 2 hình ảnh lúc ẩn lúc hiện ... tạo nên 1 quãng cãnh trữ tình làm lay động cảm xúc dạt dào của tác giả . - Bếp lửa ! hình ảnh bếp lửa từ trong sâu thẳm tiềm thức khi ẩn khi hiện , khi mờ trong nỗi nhớ nôn nao của đứa cháu khi xa cách lâu ngày . - Từ "ấp iu" được dúng rất sáng tạo. Đó là kết quả rút gọn và nối kết của bao từ " ấp lửa , chắt chiu , nâng niu " Đi với động từ này là tính từ " nồng đượm " Những điều đó đã nói lên rằng bếp lửa đã có 1 linh hồn, trở thành bếp lửa ủ chứa. 3. Bài thơ: Bếp lửa - Bằng Việt Câu 4: Cảm nhận của em về cái hay, cái đẹp của đoạn thơ sau: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm Một bếp lửa ấp iu nộng đượm Cháu thương bà biết mấy nắng mưa (Bếp lửa - Bằng Việt) - Những hình ảnh mở đầu vừa thực vừa hư như trong truyện cổ tích . - Ngọn lửa nhỏ mờ trong sương sớm mai 2 hình ảnh lúc ẩn lúc hiện ... tạo nên 1 quãng cãnh trữ tình làm lay động cảm xúc dạt dào của tác giả . - Bếp lửa ! hình ảnh bếp lửa từ.

(22) tình thương của cháu đôi với cuộc đời lam lũ , trai qua " nắng mưa " của người Bà .. Câu 5: Cảm nhận của em về đoạn thơ sau Rồi sớm rồi chiều lại bếp lủa bà nhen Một ngọn luẳ lòng bà luôn ủ sẳn Một ngọn luẳ chứa niềm tin dai dẳng... (Bếp lửa - BV) - Một lần nữa qua lời thơ của tác giả ta đã cảm nhận được sự khó nhọc của người bà khi ngày ngày, sớm chiều nhen bếp lửa . - Tại sao bà có thể nhẫn nại hi sinh đến như vậy! Do trong lòng bà luôn có 1 ngọn luẳ niềm tin ủ sẳn . Ngọn lửa của niềm tin đất nước sẽ hòa bình độc lập, cuộc sống sẽ được nâng cao, không còn viễn cảnh đói nghèo nữa, đất nước sẽ thống nhất với nhau, người thân và gia đình sẽ không còn chịu cảnh thoát li nữa mà sẽ về sum họp cùng bà lúc cuối đời. =>Là ngọn lửa của niềm tin đứa cháu mình sau này sẽ nên người , sẽ noi gương được cha mẹ, sẽ nhận ra được sự khó nhọc của bà trong công việc nuôi dạy cháu tù đó người cháu có thể quyết tâm học thành tài để xây dựng đất nước tươi đẹp hơn, giàu đẹp hơn .. 4. Bài thơ: Ánh trăng - Nguyễn Duy ? Cho biết hoàn cảnh sáng tác của bài thơ ? Đề tài được nhà thơ Nguyễn Duy đề cập đến trong bài thơ này. trong sâu thẳm tiềm thức khi ẩn khi hiện , khi mờ trong nỗi nhớ nôn nao của đứa cháu khi xa cách lâu ngày . - Từ "ấp iu" được dúng rất sáng tạo. Đó là kết quả rút gọn và nối kết của bao từ " ấp lửa , chắt chiu , nâng niu " Đi với động từ này là tính từ " nồng đượm " Những điều đó đã nói lên rằng bếp lửa đã có 1 linh hồn , trờ thành bếp lửa ủ chứa tình thương của cháu đôi với cuộc đời lam lũ , trai qua " nắng mưa " của người Bà . Câu 5: Cảm nhận của em về đoạn thơ sau Rồi sớm rồi chiều lại bếp lủa bà nhen Một ngọn luẳ lòng bà luôn ủ sẳn Một ngọn luẳ chứa niềm tin dai dẳng... (Bếp lửa BV) - Một lần nữa qua lời thơ của tác giả ta đã cảm nhận được sự khó nhọc của người bà khi ngày ngày, sớm chiều nhen bếp lửa . - Tại sao bà có thể nhẫn nại hi sinh đến như vậy! Do trong lòng bà luôn có 1 ngọn luẳ niềm tin ủ sẳn . - Ngọn lửa của niềm tin đất nước sẽ hòa bình độc lập, cuộc sống sẽ được nâng cao, không còn viễn cảnh đói nghèo nữa, đất nước sẽ thống nhất với nhau, người thân và gia đình sẽ không còn chịu cảnh thoát li nữa mà sẽ về sum họp cùng bà lúc cuối đời. 4. Bài thơ: Ánh trăng - Nguyễn.

(23) - Hình ảnh người lính sau chiến tranh. Đạo lí Uống nước nhớ nguồn. Câu 6: Cảm nh ận của em về cái hay của đoan thơ sau Trăng cứ tròn vành vạnh kể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc đủ cho ta giật mình - Mặc cho con người vô tình “ trăng cứ tròn vành vạnh”. Đó là hình ảnh tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ, vẹn nguyên chẳng thể phai mờ. “ ánh trăng im phăng phắc” - phép nhân hóa khiến hình ảnh vầng trăng hiện ra như một con người cụ thể, một người bạn, một nhân chứng, rất nghĩa tình nhưng cũng vô tình nghiêm khắc đang nhắc nhở con người đừng quên quá khứ. - “ Ánh trăng im phăng phắc” nhưng đủ làm con người “ giật mình” nhận ra sự vô tình không nên có, sự lãng quên đáng trách của mình. - Con người có thể vô tình, có thể lãng quên, nhưng thiên nhiên và nghĩa tình quá khứ thì vẫn vẹn nguyên vĩnh hằng. 1. Làng - Kim Lân ? Tr×nh bµy hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña v¨n b¶n lµng cña Kim L©n - Hs tr×nh bµy, Gv kh¸I qu¸t chètt kiÕn thøc. ? Cho biÕt t×nh huèng cña truyÖn ng¾n nµy. - Nhà văn Kim Lân đã đặt nhân vật ông Hai vào một tình huống rất gay cấn. Ông Hai vốn rất yêu làng, lúc nào cũng tự hào và khoe khoang về ngôi làng của mình với sự giàu có và tinh thần kháng chiến. Nhưng đột nhiên ông nhận được tin set đánh mang tai từ những người tản cư - làng ông theo Tây, làm việt gian. Ông vô cùng đau đớn tủi hổ và nhục nhã.. Duy Câu 6: Cảm nh ận của em về cái hay của đoan thơ sau Trăng cứ tròn vành vạnh kể chi người vô tình ánh trăng im phăng phắc đủ cho ta giật mình - Mặc cho con người vô tình “ trăng cứ tròn vành vạnh”. Đó là hình ảnh tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ, vẹn nguyên chẳng thể phai mờ. “ ánh trăng im phăng phắc” - phép nhân hóa khiến hình ảnh vầng trăng hiện ra như một con người cụ thể, một người bạn, một nhân chứng, rất nghĩa tình nhưng cũng vô tình nghiêm khắc đang nhắc nhở con người đừng quên quá khứ. - “ Ánh trăng im phăng phắc” nhưng đủ làm con người “ giật mình” nhận ra sự vô tình không nên có, sự lãng quên đáng trách của mình. - Con người có thể vô tình, có thể lãng quên, nhưng thiên nhiên và nghĩa tình quá khứ thì vẫn vẹn nguyên vĩnh hằng. ÔN TẬP TRUYỆN HIỆN ĐẠI. 1. Làng - Kim Lân - Nhà văn Kim Lân đã đặt nhân vật ông Hai vào một tình huống rất gay cấn. Ông Hai vốn rất yêu làng, lúc nào cũng tự hào và khoe khoang về ngôi làng của mình với sự giàu có và tinh thần kháng chiến. Nhưng đột nhiên ông nhận được tin set đánh mang tai từ những người tản cư làng ông theo Tây, làm việt gian..

(24) Ông vô cùng đau đớn tủi hổ và nhục nhã. Các tạo tình huống như vậy nhà văn Kim Lân muốn làm nổi bật lòng yêu làng gắn liền với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến của người 2. Lặng lẽ Sa Pa - Nguyễn Thành Long nông dân Việt Nam thời kỳ đầu ? Tr×nh bµy hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña v¨n b¶n LÆng của cuộc kháng chiến chống lÏ Sa Pa cña NguyÔn Thµnh Long Pháp. - Hs tr×nh bµy, Gv kh¸I qu¸t chètt kiÕn thøc. ? Cho biÕt t×nh huèng cña truyÖn ng¾n nµy. - Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa có tình huống 2. Lặng lẽ Sa Pa - Nguyễn Thành Long rất đơn giản. Câu chuyện chỉ xoay quanh cuộc - Truyện ngắn Lặng lẽ Sa gặp gỡ tình cờ của nhân vật anh Thanh niên với ông Hoạ sĩ già và cô Kỹ sư trẻ diễn ra trong vòng Pa có tình huống rất đơn giản. Câu chuyện chỉ xoay quanh cuộc ba mươi phút trên đỉnh núi Yên Sơn cao hai nghìn sáu trăm mét. Cuộc gặp gỡ bất ngờ nhưng gặp gỡ tình cờ của nhân vật anh đã để lại trong lòng mỗi nhân vật những ấn tượng Thanh niên với ông Hoạ sĩ già và cô Kỹ sư trẻ diễn ra trong sâu sắc về lí tưởng và mục đích sống. vòng ba mươi phút trên đỉnh núi Yên Sơn cao hai nghìn sáu trăm mét. Cuộc gặp gỡ bất ngờ nhưng đã để lại trong lòng mỗi nhân vật những ấn tượng sâu sắc về lí tưởng và mục đích sống. Cách tạo tình huống như vậy nhà văn Nguyễn Thành Long muốn làm nổi bật hình ảnh những con người đang lao động âm thầm lặng lẽ, đầy trách nhiệm để cống hiến hết mình cho đất nước, cho 3. Chiếc lược ngà - Nguyễn Quang Sáng. ? Tr×nh bµy hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña v¨n b¶n ChiÕc công cuộc xây dựng chủ nghĩa Lîc Ngµ cña nhµ v¨n NguyÔn Quang S¸ng xã hội ở Miền Bắc những năm - Hs tr×nh bµy, Gv kh¸I qu¸t chètt kiÕn thøc. 70 của thế kỷ XX. ? Cho biÕt t×nh huèng cña truyÖn ng¾n nµy. - Tình huống của truyện ngắn Chiếc lược ngà thật éo le. Anh Sáu sau tám năm xa nhà đi làm 3. Chiếc lược ngà - Nguyễn kháng chiến, chuyến nghỉ phếp thăm quê trước Quang Sáng. - Tình huống của khi chuyển đơn vị này với anh thật ý nghĩa bởi anh sẽ được gặp con - đứa con gái duy nhất anh truyện ngắn Chiếc lược ngà thật chưa từng gặp mặt. Nhưng bé Thu đã không éo le. Anh Sáu sau tám năm xa nhận ra anh là cha. Ngày anh ra đi cũng là lúc bé nhà đi làm kháng chiến, chuyến nghỉ phếp thăm quê trước khi Thu nhận ra anh là cha..

(25) - Ở chiến khu lúc nào anh cũng nhớ về con, anh dồn hết tâm lực vào việc tạo ra cây lược ngà để tặng con. Nhưng anh chưa kịp trao chiếc lược cho con thì anh đã hy sinh trong một trận càn của giặc Mỹ.. chuyển đơn vị này với anh thật ý nghĩa bởi anh sẽ được gặp con đứa con gái duy nhất anh chưa từng gặp mặt. Nhưng bé Thu đã không nhận ra anh là cha. Ngày anh ra đi cũng là lúc bé Thu nhận ra anh là cha. - Ở chiến khu lúc nào anh cũng nhớ về con, anh dồn hết tâm lực vào việc tạo ra cây lược ngà để tặng con. Nhưng anh chưa kịp trao chiếc lược cho con thì anh đã hy sinh trong một trận càn của giặc Mỹ. - Tạo tình huống như vậy Nguyễn Quang Sáng muốn ca ngợi tình cảm cha con sâu nặng của anh sáu và bé Thu trong hoàn cảnh éo le, vùa là lời lên án tố cáo tội ác của chiến tranh đã gây ra cho bao gia đình Việt Nam. 4. Củng cố: Kỹ năng viết bài văn cảm thụ về một đoạn thơ, đoạn văn. 5. Dặn dò: Ôn tập, viết hoàn chỉnh các bài văn cảm nhận đã chữa. Tiết 4,5: ÔN TẬP TIẾNG VIỆT. I. Mục tiêu cần đạt: - Học sinh nắm được các kiến thức đã học về từ vựng Tiếng Việt 9. Vận dụng kiến thức đã học vào việc giải quyết các bài tập, tạo lập đoạn văn có sử dụng các hiện tượng từ vựng đã học - Rèn luyện cho học sinh kỹ năng vận dụng, thực hành tiếng Việt trong nói, viết và tạo lập văn bản. II. Chuẩn bị: Thầy: Soạn giáo án Trò: Ôn tập ở nhà, xem lại các bài tập Tiếng Việt trong SGK Ngữ văn 9 tập I III. Tiến trình lên lớp: 1. Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra: Gv kiểm tra việc học thuộc lòng thơ của học sinh 3. Bài mới A. KIẾN THỨC CƠ BẢN. I. Tõ xÐt vÒ nguån gèc 1. Tõ mîn:.

(26) Là những từ vay mợn của tiếng nớc ngoài để biểu thị những sự vật, hiện tợng, đặc điểm... mà tiếng Việt cha có từ thích hợp để biểu thị. *VÝ dô: Cöu Long, du kÝch, hi sinh... 2.Từ ngữ địa phương: Từ ngữ địa phương là từ ngữ chỉ được sử dụng ở 1 hoặc 1 số địa phương nhất định. * Ví dụ: “ Rứa là hết chiều ni em đi mãi Còn mong chi ngày trở lại Phước ơi!” ( Tố Hữu - Đi đi em) - 3 từ trên (rứa, ni, chi) chỉ được sử dụng ở miền Trung. *Mét sè từ địa phương khác: VÝ dô C¸c vïng miÒn Từ địa phương Từ toàn dân Bắc Bộ biu điện bưu điện Nam Bộ dề, dui về, vui Nam Trung Bộ béng bánh Thừa Thiên HuÕ té ngã 3. Biệt ngữ xã hội: - Biệt ngữ xã hội lµ nh÷ng tõ ng÷ chỉ được dùng trong một tầng lớp xã hội nhất định. * Ví dụ: - Ch¸n qu¸, h«m nay m×nh ph¶i nhËn con ngçng cho bµi kiÓm tra to¸n. - Trúng tủ, hắn nghiễm nhiên đạt điểm cao nhất lớp. + Ngỗng: điểm 2 + trúng tủ: đúng vào bài mình đã chuẩn bị tốt ( Được dùng trong tầng lớp học sinh, sinh viên ) *Sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội: - ViÖc sö dông từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội phải phù hợp với tình huống giao tiếp . - Trong thơ văn, tác giả có thể sử dụng một số từ ngữ thuộc 2 lớp từ này để tô đậm màu sắc địa phương, màu sắc tầng lớp xã hội của ngôn ngữ, tính cách nhân vật. - Muốn tránh lạm dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội cần tìm hiểu các từ ngữ toàn dân có nghĩa tương đương để sử dụng khi cần thiết. B. luyªn TẬP. Bài tập 1: Trong những từ sau, từ nào là từ ghép, từ nào là từ láy? Ngặt nghèo, nho nhỏ, giam giữ, gật gù, bó buộc, tươi tốt, lạnh lùng, bọt bèo, xa xôi, cỏ cây, đưa đón, nhường nhịn, rơi rụng, mong muốn, lấp lánh. Gợi ý: * Từ ghép: Ngặt nghèo, giam giữ, bó buộc, tươi tốt, bọt bèo, cỏ cây, đưa đón, nhường nhịn, rơi rụng, mong muốn. * Từ láy: nho nhỏ, gật gù, lạnh lùng, xa xôi, lấp lánh..

(27) Bài tập 2: Trong các từ láy sau đây, từ láy nào có sự “giảm nghĩa” và từ láy nào có sự “tăng nghĩa” so với nghĩa của yếu tố gốc? trăng trắng, sạch sành sanh, đèm đẹp, sát sàn sạt, nho nhỏ, lành lạnh, nhấp nhô, xôm xốp. Gợi ý: * Những từ láy có sự “ giảm nghĩa”: trăng trắng, đèm đẹp, nho nhỏ, lành lạnh, xôm xốp. * Những từ láy có sự “ tăng nghĩa”: sạch sành sanh, sát sàn sạt, nhấp nhô, Bài tập 3. Đặt câu với mỗi từ: nhỏ nhắn, nhẹ nhàng, nhẹ nhõm, nhỏ nhẻ. Gợi ý: - Bạn Hoa tr«ng thËt nhá nh¾n, dÔ th¬ng. - Bµ mÑ nhÑ nhµng khuyªn b¶o con. - Làm xong công việc, nó thở phào nhẹ nhõm nh trút đợc gánh nặng - B¹n Hoa ¨n nãi thËt nhá nhÎ. Bài tập 4 : Cho các từ sau: lộp bộp, róc rách, lênh khênh, thánh thót, khệnh khạng, ào ạt, chiếm chệ, đồ sộ, lao xao, um tùm, ngoằn ngoèo, rì rầm, nghêng ngang, nhấp nhô, chan chát, gập ghềnh, loắt choắt, vèo vèo, khùng khục, hổn hển. Em hãy xếp các từ trên vào 2 cột tương ứng trong bảng sau: Từ tượng thanh Từ tượng hình - Lộp bộp, róc rách, thánh thót, ào ào, - Lênh khênh, khệnh khạng, chếm chệ, lao xao, rì rầm, chan chát, vèo vèo, đồ sộ, um tùm, ngoằn ngoèo, nghêng khùng khục, hổn hển ngang, nhấp nhô, gập ghềnh, loắt choắt. Bài tập 5: Tìm một số từ ngữ địa phương nơi em ở hoặc ở vùng khác mà em biết. Nêu từ ngữ toàn dân tương ứng? Gợi ý Trái quả Chén bát Mè vừng Thơm dứa Bài tập 6: Hãy chỉ ra các từ địa phương trong các câu thơ sau: a, Con ra tiền tuyến xa xôi Yêu bầm yêu nước, cả đôi mẹ hiền b, Bác kêu con đến bên bàn, Bác ngồi bác viết nhà sàn đơn sơ. Gợi ý Các từ ngữ địa phương: a, bầm b, kêu Bài tập7:.

(28) Sưu tầm một số câu ca dao, hò và vè có sử dụng từ ngữ địa phương? Gợi ý: + Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng mªnh m«ng b¸t ng¸t, Đứng bên tª đồng ngó bên ni đồng b¸t ng¸t mªnh m«ng. + Đường vô xứ Huế quanh quanh, Non xanh nớc biếc nh tranh hoạ đồ. + Tóc đến lưng vừa chừng em bối §ể chi dài, bối rối dạ anh + Dầu mà cha mẹ không dung Đèn chai nhỏ nhựa, em cùng lăn vô. + Tay mang khăn gói sang sông Mẹ kêu khốn tới, thương chồng khốn lui. + Rứa là hết chiều ni em đi mãi Còn mong chi ngày trở lại Phước ơi. 4. Củng cố: Gv hệ thống lại các kiến thức về tiếng Việt đã ôn tập lại. 5. Dặn dò: Ôn tập lại các kiến thức đã học. Làm các bài tập còn lại trong SGK. luyÖn tËp v¨n b¶n thuyÕt minh v¨n b¶n tù sù.. A. Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức: Giúp học sinh nắm đợc nội dung chính của phần tập làm văn đã học trong ngữ văn 9 thấy đợc chất tích hợp của chúng với văn bản chung. Thấy đợc tính kÕ thõa vµ ph¸t triÓn cña c¸c néi dung tËp lµm v¨n häc ë líp 9 b»ng c¸ch so s¸nh víi nội dung các kiểu văn bản đã học ở lớp dới. 2. Kü n¨ng: RÌn cho häc sinh cã kü n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n thuyÕt minh cã sö dung yÕu tè miªu t¶, mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt. Kü n¨ng vËn dông linh ho¹t c¸c ph¬ng thức miêu tả, biểu cảm, nghị luận trong văn bản tự sự, các hình thức đối thoại... và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự... 3. Thái độ: Giáo dục học sinh có ý thức chuẩn bị bài ở nhà. B. C huÈn bÞ: ThÇy: Nghiªn cøu so¹n néi dung «n tËp Trß: So¹n bµi häc bµi C. TiÕn tr×nh lªn líp. 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: 3- Bµi míi: TiÕt 1, 2: Hoạt đông của thầy và trò Nội dung cần đạt * Hoạt động I: Giáo viên hớng dẫn học 1. Tập làm văn ở ngữ văn 9 tập 1 có những sinh tr¶ lêi c¸c c©u hái sgk. néi dung lín nµo? ? TËp lµm v¨n ë ng÷ v¨n 9 tËp 1 cã nh÷ng a - V¨n b¶n thuyÕt minh víi träng t©m lµ néi dung lín nµo? luyÖn viÖc kÕt hîp gi÷a thuyÕt minh víi ? Nh÷ng néi dung nµo lµ träng t©m cÇn biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ yÕu tè miªu t¶. chó ý? b - V¨n b¶n tù sù víi hai träng t©m: a - V¨n b¶n thuyÕt minh víi träng t©m lµ + Sù kÕt hîp gi÷a tù sù vµ biÓu c¶m luyÖn viÖc kÕt hîp gi÷a thuyÕt minh víi vµ miªu t¶ néi t©m, gi÷a tù sù víi lËp luËn. biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ yÕu tè miªu t¶. + Mét sè néi dung míi trong v¨n b - V¨n b¶n tù sù víi hai träng t©m: bản tự sự nh: đối thoại và độc thoại nội + Sù kÕt hîp gi÷a tù sù vµ biÓu c¶m t©m trong tù sù, ngêi kÓ chuyÖn vµ vai trß vµ miªu t¶ néi t©m, gi÷a tù sù víi lËp cña ngêi kÓ chuyÖn trong tù sù..

(29) luËn.. + Mét sè néi dung míi trong v¨n bản tự sự nh: đối thoại và độc thoại nội t©m trong tù sù, ngêi kÓ chuyÖn vµ vai trß cña ngêi kÓ chuyÖn trong tù sù. * Hoạt động II: Vai trò và tác dụng của biÖn ph¸p nghÖ thuËt miªu t¶ trong v¨n b¶n thuyÕt minh. - Trong thuyÕt minh, nhiÒu khi ngêi ta ph¶i kÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt và các yếu tố miêu tả để bài viết đợc sinh động và hấp dẫn. Ví dụ: Chẳng hạn khi thuyÕt minh vÒ ng«i chïa cæ, ngêi thuyÕt minh cã khi ph¶i sö dông nh÷ng liªn tëng, tëng tîng, lèi so s¸nh, nh©n ho¸ (nh ng«i chïa tù kÓ chuyÖn m×nh...) để khơi gợi sự cảm thụ về đối tợng thuyết minh. Và đơng nhiên cũng phải vận dụng miêu tả ở đây để ngời nghe hình dung ra ng«i chïa Êy cã d¸ng vÎ nh thÕ nµo ; mµu s¾c, kh«ng gian, h×nh khèi, c¶nh vËt xung quanh … * Gi¸o viªn : Nh vËy, khi thuyÕt minh mµ thiÕu yÕu tè miªu t¶, vµ c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt bµi thuyÕt minh sÏ kh« khan và thiếu sinh động.. 2. Nªu vai trß vµ t¸c dông cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt miªu t¶ trong v¨n b¶n thuyÕt minh. Trong thuyÕt minh, nhiÒu khi ngêi ta ph¶i kÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuật và các yếu tố miêu tả để bài viết đợc sinh động và hấp dẫn. Ví dụ: Chẳng hạn khi thuyÕt minh vÒ ng«i chïa cæ, ngêi thuyÕt minh cã khi ph¶i sö dông nh÷ng liªn tëng, tëng tîng, lèi so s¸nh, nh©n ho¸ (nh ng«i chïa tù kÓ chuyÖn m×nh...) để khơi gợi sự cảm thụ về đối tợng thuyết minh. Và đơng nhiên cũng phải vận dụng miêu tả ở đây để ngời nghe hình dung ra ng«i chïa Êy cã d¸ng vÎ nh thÕ nµo ; mµu s¾c, kh«ng gian, h×nh khèi, c¶nh vËt xung quanh…Nh vËy, khi thuyÕt minh mµ thiÕu yÕu tè miªu t¶, vµ c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt bµi thuyÕt minh sÏ kh« khan vµ thiÕu sinh động.phân. TiÕt 3.4. * Hoạt đông III: Phân biệt văn miêu tả và thuyết minh. 3. Ph©n biÖt v¨n miªu t¶ vµ thuyÕt minh. * Gi¸o viªn : Cho häc sinh th¶o luËn, nªu ý kiÕn Giáo viên tổng hợp ý kiến, treo bảng phụ để học sinh quan sát. Miªu t¶ - (§èi tîng cña miªu t¶ thêng lµ c¸c sù vËt, con ngêi, hoµn c¶nh cô thÓ) - Cã h cÊu tëng tîng, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i trung thµnh víi sù vËt - Dïng nhiÒu so s¸nh , liªn tëng. - Mang nhiÒu c¶m xóc chñ quan cña ngêi viÕt. - Ýt dïng sè liÖu cô thÓ, chi tiÕt - Dïng nhiÒu trong s¸ng t¸c v¨n ch¬ng, nghÖ thuËt - Ýt tÝnh khu«n mÉu - §a nghÜa.. ThuyÕt minh (Đối tợng của thuyết minh thờng là các sự vật, đồ vật …) - Trung thành với các đặc điểm của đối tợng , sự vật. - Bảo đảm tính khách quan, khoa häc. - Ýt dïng tëng tîng , so s¸nh - Dïng sè liÖu cô thÓ, chi tiÕt. - øng dông trong nhiÒu t×nh huèng cuéc sèng, v¨n ho¸, khoa häc … - Thêng theo 1 sè yªu cÇu gièng nhau (mÉu) - §¬n nghÜa.. * Hoạt động IV: Nội dung của văn bản tự sự (tiếp 4. Nội dung của văn bản tự sự theo) - V¨n b¶n tù sù: tr×nh bµy l¹i ? Vai trß cña yÕu tè miªu t¶? 1 chuçi sù viÖc, cã më ®Çu,.

(30) ? Vai trß cña yÕu tè miªu t¶ néi t©m vµ nghÞ luËn trong v¨n b¶n tù sù? - V¨n b¶n tù sù: tr×nh bµy l¹i 1 chuçi sù viÖc, cã mở đầu, diễn biến, kết thúc, rồi dẫn đến 1 ý nghÜa. - YÕu tè miªu t¶ cã t¸c dông lµm cho c©u chuyÖn trở nên hấp dẫn, gợi cảm sinh động. - Miêu tả nội tâm, đối thoại, độc thoại là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật trong v¨n b¶n tù sù. - Yếu tố nghị luận: thờng đợc diễn đạt bằng hình thøc lËp luËn lµm cho c©u chuyÖn thªm phÇn triÕt lÝ. * Cho ví dụ về văn bản tự sự đã học có sử dông yÕu tè miªu t¶ néi t©m - Gi¸o viªn treo b¶ng phô cho häc sinh quan s¸t, nhËn xÐt. a - Thực sự mẹ không lo lắng đến nỗi không ngủ đợc. Mẹ tin đứa con của mẹ lớn rồi. Mẹ tin vào sự chuẩn bị rất chu đáo cho con trớc ngày khai trờng. Còn điều gì để lo lắng nữa đâu ! Mẹ không lo nhng vẫn không ngủ đợc. Cứ nhắm mắt lại là dờng nh vang bên tai tiếng đọc trầm bổng: "Hằng n¨m cø vµo cuèi thu .. MÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dẫn đi trên con đờng làng dài và hẹp". (Cæng trêng më ra) * Gi¸o viªn : Nh÷ng kÜ n¨ng vÒ kiÓu v¨n b¶n tù sự của phần Tập làm văn đã soi sáng thêm rất nhiều cho việc đọc - hiểu văn bản tác phẩm tơng øng trong SGK. Ví dụ: Khi đọc Truyện Kiều, nhờ yếu tố đối thoại và độc thoại nội tâm (qua kiến thức tập làm văn) đã giúp cho ngời đọc hiểu sâu sắc hơn vÒ nh©n vËt trong truyÖnKiÒu: (KiÒu ë lÇu Ngng BÝch - víi nh÷ng suy nghÜ néi t©m thÊm nhuÇn đạo hiếu và đức hi sinh) b - … Xãt ngêi tùa cöa h«m mai Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ? S©n lai c¸ch mÊy n¾ng ma Có khi gốc tử đã vừa ngời ôm …" c - TruyÖn ng¾n "Lµng" cña Kim L©n cã rÊt nhiÒu đoạn đối thoại, đối thoại giữa ông Hai và thằng con út, đoạn độc thoại nội tâm của ông Hai sau khi biÕt tin lµng DÇu theo giÆc.. diÔn biÕn, kÕt thóc, råi dÉn đến 1 ý nghĩa. YÕu tè miªu t¶ cã t¸c dông lµm cho c©u chuyÖn trë nªn hấp dẫn, gợi cảm sinh động. - Miêu tả nội tâm, đối thoại, độc thoại là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vËt trong v¨n b¶n tù sù. - Yếu tố nghị luận: thờng đợc diễn đạt bằng hình thức lập luËn lµm cho c©u chuyÖn thªm phÇn triÕt lÝ. a - Thùc sù mÑ kh«ng lo l¾ng đến nỗi không ngủ đợc. Mẹ tin đứa con của mẹ lớn rồi. MÑ tin vµo sù chuÈn bÞ rÊt chu đáo cho con trớc ngày khai trờng. Còn điều gì để lo lắng n÷a ®©u ! MÑ kh«ng lo nhng vẫn không ngủ đợc. Cứ nhắm m¾t l¹i lµ dêng nh vang bªn tai tiếng đọc trầm bổng: "H»ng n¨m cø vµo cuèi thu .. MÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dẫn đi trên con đờng làng dài vµ hÑp".. Ví dụ: Khi đọc Truyện Kiều, nhờ yếu tố đối thoại và độc thoại nội tâm (qua kiến thức tập làm văn) đã giúp cho ngời đọc hiểu sâu sắc hơn về nh©n vËt trong truyÖnKiÒu: (KiÒu ë lÇu Ngng BÝch - víi nh÷ng suy nghÜ néi t©m thÊm nhuần đạo hiếu và đức hi sinh) …" VÝ dô 2. "¤ng kiÓm ®iÓm tõng ngêi trong ãc. Kh«ng mµ, hä toµn lµ nh÷ng ngêi cã tinh thÇn c¶ mà. Họ đã ở lại làng, quyết tâm một sống một chết với giặc, có đời nào lại can tâm làm điều nhôc nh· Êy ! …" - §o¹n v¨n cã sö dông yÕu tè miªu t¶ néi t©m vµ "¤ng kiÓm ®iÓm tõng ngêi nghi luËn:“l·o kh«ng hiÓu t«i t«i nghÜ vËy vµ t«i trong ãc. Kh«ng mµ, hä toµn cµng buån l¾m nh÷ng ngêi nghÌo nhiÒu tù ¸i ... lµ nh÷ng ngêi cã tinh thÇn c¶.

(31) mỗi ngày một thêm đáng buồn” ®o¹n van cã sö dung yÕu tè nghi luËn… vua quang trung cìi voi ra doanh an ñi qu©n lÝnh … nếu ai thay long đổi dạ….chớ bảo là ta không nói tríc ( TrÝch Hoµng lª nhÊt thèng chÝ). mà. Họ đã ở lại làng, quyết t©m mét sèng mét chÕt víi giặc, có đời nào lại can tâm lµm ®iÒu nhôc nh· Êy ! …". * Nh÷ng ®iÒu viÕt lªn c¸t sÏ mau chãng xo¸ nhoµ theo thêi * Hoạt động V: Đối thoại. độc thoại và độc thoại gian, nh không ai có thể xoá néi t©m trong v¨n b¶n tù sù. đợc những điều tốt đẹp đã đợc ? Thế nào là đối thoại, độc thoại và độc thoại nộ ghi tạc trên đá, trong lòng ngtâm trong văn bản tự sự. êi. - Hs: Tr¶ lêi, Gv kh¸i qu¸t, chèt kiÕn thøc. Gv: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm là 5. Đối thoại, độc thoại và độc những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật thoại nội tâm trong văn bản tự trong v¨n b¶n tù sù. sù. + Đối thoại là hình thức đối đáp, trò chuyện gia - Đối thoại: là hình thức đối hai ậơc nhiều ngời. Trong văn bản tự sự, đối thoại đáp, trò chuyện gia hai ậơc đợc thể hiện bằng các gạch đầu dòng ở đầu lời nhiều ngời. Trong văn bản tự trao và đáp. sự, đối thoại đợc thể hiện + Độc thoại: Là lời của một ngời nào đó nói với bằng các gạch đầu dòng ở đầu chính mình hoặc nói với một ai đó trong tởng t- lời trao và đáp. îng. + §éc tho¹i néi t©m: Khi ngêi nãi kh«ng thµnh - §éc tho¹i: Lµ lêi cña mét lêi... ngời nào đó nói với chính ? Vai trò, tác dụng của các hình thức đối thoại, mình hoặc nói với một ai đó độc thoại, độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự trong tởng tợng. lµ g×. - Hs: Thể hiện thái độ yêu ghét phân minh của nhân vật, gúp ngời đọc cảm nhận đợc chiều sâu - Độc thoại nội tâm: t©m lý tinh tÕ, nh¹y c¶m cña nh©n vËt, t¹o cho câu chuyện có không khí gần gũi, thật nh cuuộc - Vai trò, tác dụng của đối sèng ®ang diÔn ra trong thùc tÕ. thoại, độc thoại và độc thoại ? Em h·y lÊy mét vµi vÝ dô vÒ c¸c h×nhthøc lêi néi t©m trong v¨n b¶n tù sù: tho¹i trªn. - Đoạn ông Hai với thằng Húc(đối thoại) Thể hiện thái độ yêu ghét - Đoạn ông Hai chửi đổng những ngời làng Dầu phân minh của nhân vật, gúp ( độc thoại)... ngời đọc cảm nhận đợc chiều - Hs: LÇn lît lÊy vÝ dô, Gv nhËn xÐt cho ®iÓm. s©u t©m lý tinh tÕ, nh¹y c¶m cña nh©n vËt, t¹o cho c©u chuyÖn cã kh«ng khÝ gÇn gòi, thËt nh cuuéc sèng ®ang diÔn * Hoạt động VI: Ngôi kể trong văn bản tự sự. ra trong thùc tÕ. ? Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ ng«i kÓ 6. Ng«i kÓ trong v¨n b¶n tù thø nhÊt vµ ng«i kÓ thø ba. sù. - Hs: Tr×nh bµy, Gv chèt kiÕn thøc. ? Nh÷ng u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña nh÷ng ng«i kÓ - Ng«i kÓ thø nhÊt: V¨n b¶n nµy. chiÕc lîc ngµ cña NguyÔn - Hs: Th¶o luËn tr¶ lêi. Quang S¸ng, Cè H¬ng - Lç - NhãmI: ¦u ®iÓm. TÊn. - NhãmII: H¹n chÕ. - Ng«i kÓ thø ba: Lµng - Kim L©n, LÆng LÏ Sa Pa - NguyÔn Thµnh Long..

(32) TiÕt 5,6. Hoạt động của thầy và trò * Hoạt động VII: Phân biệt văn bản tự sự víi c¸c v¨n b¶n kh¸c. ? Ph©n biÖt v¨n b¶n tù sù víi c¸c v¨ b¶n kh¸c. - Tù sù: Tr×nh bµy chuçi c¸c sù viÖc. - Miªu t¶: §èi tîng lµ con ngêi, sù vËt, hiÖn tợng và tái hiện đặc điểm của chúng. - ThuyÕt minh: Tr×nh bµy tri thøc khoa häc vÒ đối tợng. - NghÞ luËn: Bµy tá quan ®iÓm. - §iÒu hµnh: Hµnh chÝnh. - BiÓu c¶m: C¶m xóc.. ? So s¸nh V¨n b¶n tù sù vµ thÓ lo¹i v¨n b¶n tù sù - Gièng: KÓ sù viÖc. - Kh¸c: + V¨n b¶n tù sù: XÐt h×nh thøc ph¬ng thøc. + ThÓ lo¹i tù sù ®a d¹ng: TruyÖn ng¾n, tiểu thuyết (nét độc đáo về hình thức thể lo¹i tù sù; kÞch lµ phong phó ®a d¹ng) + Cèt truyÖn – nh©n vËt – sù viÖc – kÕt cÊu.. ? Ph©n biÖt KiÓu v¨n b¶n biÓu c¶m vµ thÓ lo¹i tr÷ t×nh. - Giống: Chứa đựng cảm xúc, T/c chủ đạo. - Kh¸c nhau: + V¨n biÓu c¶m bµy tá c¶m xóc vÒ mét đối tợng (văn xuối) + T¸c phÈm tr÷ t×nh: §êi sèng phong phó của chủ thể trớc vấn đề đời sống. (Thơ). Nội dung cần đạt 7. Ph©n biÖt v¨n b¶n tù sù víi c¸c v¨n b¶n kh¸c. - Tù sù: Tr×nh bµy chuçi c¸c sù viÖc. - Miªu t¶: §èi tîng lµ con ngêi, sù vËt, hiÖn tợng và tái hiện đặc điểm của chúng. - Thuyết minh: Trình bày những đối tợng thuyÕt minh, cÇn lµm râ vÒ b¶n chÊt bªn trong vµ nhiÒu ph¬ng diÖn cã tÝnh chÊt kh¸ch quan. - NghÞ luËn: Bµy tá quan ®iÓm. - §iÒu hµnh: Hµnh chÝnh. - BiÓu c¶m: C¶m xóc. * So s¸nh v¨n b¶n tù sù vµ thÓ lo¹i v¨n b¶n tù sù - Gièng: KÓ sù viÖc. - Kh¸c: + V¨n b¶n tù sù: XÐt ë ph¬ng diÖn h×nh thøc vµ ph¬ng thøc. + ThÓ lo¹i tù sù ®a d¹ng: TruyÖn ng¾n, tiểu thuyết (nét độc đáo về hình thức thể lo¹i tù sù; kÞch lµ phong phó ®a d¹ng) + Cèt truyÖn – nh©n vËt – sù viÖc – kÕt cấu... là đặc điểm của văn bản tự sự. * KiÓu v¨n b¶n biÓu c¶m vµ thÓ lo¹i tr÷ t×nh. - Giống: Chứa đựng cảm xúc, tình cảm chủ đạo. - Kh¸c nhau: + V¨n biÓu c¶m bµy tá c¶m xóc vÒ mét đối tợng (văn xuối) + T¸c phÈm tr÷ t×nh: §êi sèng phong phó của chủ thể trớc vấn đề đời sống. (Thơ) * Tim hiểu kiểu văn bản đã học - V¨n b¶n thuyÕt minh: Kh¶ n¨ng kÕt hîp đặc điểm cách làm phơng pháp thuyết minh  gi¶i thÝch. - V¨n b¶n tù sù:Tr×nh bµy sù viÖc. - C¸c yÕu tè t¹o thµnh: Sù viÖc, nh©n vËt. - Khả năng kết hợp đặc điểm cách làm: Giíi thiÖu tr×nh bµy diÔn biÕn sù viÖc theo trình tự nhận định. - 8. Vì các yếu tố đó chỉ là yếu tố bổ trợ nh»m næi bËt ph¬ng thøc chÝnh lµ ph¬ng thøc tù sù . Khi gäi tªn v¨n b¶n ngêi ta căn cứ vào phơng thức biểu đạt chính của văn bản đó. ? Gi¶i thÝch t¹i sao trong mét v¨n b¶n cã đủ các yếu tố miêu tả, nghị luận, biểu c¶m mµ vÉn gäi lµ v¨n b¶n tù sù. Theo em, liÖu cã mét v¨n b¶n nµo chØ vËn dông 1 phơng thức biểu đạt duy nhất hay kh«ng. 9. Kẻ lại bảng sau vào vở và đánh dấu x - Häc sinh: Th¶o luËn tr¶ lêi. Gv tæng vµo c¸c « trèng mµ kiÓu v¨n b¶n chÝnh cã.

(33) hîp kh¸i qu¸t kiÕn thøc. Gv: Treo b¶ng phô. - Hs: Lªn b¶ng ®iÒn.. ? V× sao mét sè v¨n b¶n tù sù kh«ng ph¶i bao giê còng cã bè côc 3 phÇn. -Hs: Vì các yếu tố đó chỉ là yếu tố bổ trợ nh»m næi bËt ph¬ng thøc chÝnh lµ ph¬ng thøc tù sù . Khi gäi tªn v¨n b¶n ngêi ta căn cứ vào phơng thức biểu đạt chính của văn bản đó. ? Kẻ lại bảng sau vào vở và đánh dấu x vµo c¸c « trèng mµ kiÓu v¨n b¶n chÝnh cã kết hợp với các yếu tố tơng ứng trong đó ch¼ng h¹n tù sù cã thÓ kÕt víi yÕu tè miêu tả thí đánh dấu vào ô. Gv: Híng dÉn häc sinh tù lµm c©u hái 9.. kết hợp với các yếu tố tơng ứng trong đó ch¼ng h¹n tù sù cã thÓ kÕt víi yÕu tè miêu tả thí đánh dấu vào ô. 10. Một số tác phẩm tự sự đợc học trong s¸ch ng÷ v¨n kh«ng ph¶i bao giê còng ph©n biÖt bè côc 3 phÇn: Më bµi, Th©n bµi, KÕt. - Bëi v× khi cßn ngåi trªn ghÕ nhµ trêng häc sinh ®ang trong giai ®o¹n luyÖn tËp ph¶i rÌn luyÖn theo nh÷ng yªu cÇu "ChuÈn mùc" cña nhµ trêng, ph¶i biÕt t¹o lËp 1 v¨n b¶n hoµn chØnh. 11. Nh÷ng kiÕn thøc kü n¨ng vÒ v¨n b¶n tự sự của tập làm văn có giúp đợc gì trong việc đọc hiểu văn bản tác phẩm vn häc t¬ng øng trong sgk ng÷ v¨n kh«ng - Các yếu tố đối thoại độc thoại nội tâm trong v¨n b¶n tù sù, c¸c kiÕn thøc vÒ tËp làm văn đã giúp cho ngời đọc hiểu sâu h¬n c¸c ®o¹n trÝch TruyÖn KiÒu còng nh truyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n. ? Một số tác phẩm tự sự đợc học trong s¸ch ng÷ v¨n kh«ng ph¶i bao giê còng - VÝ dô trong truyÖn ng¾n Lµng cña Kim phân biệt bố cục 3 phần: Mở bài, Thân Lân có hai đoạn đối thoại giữa bà chủ nhµ víi vî chång «ng hai vµ «ng hai rÊt bµi, KÕt. thó vÞ - Bëi v× khi cßn ngåi trªn ghÕ nhµ trêng häc sinh ®ang trong giai ®o¹n luyÖn tËp ph¶i rÌn luyÖn theo nh÷ng yªu cÇu "ChuÈn mùc" cña nhµ trêng, ph¶i biÕt t¹o lËp 1 v¨n b¶n hoµn chØnh. 12. Cung cÊp cho häc sinh nh÷ng tri thøc cần thiết để làm bài văn tự sự đó là các Gv: Tæ chøc, híng dÉn häc sinh t×m hiÓu gîi ý híng dÉn bæ Ých vÒ nh©n vËt cèt c¸c c©u hái 11 vµ 12 trong s¸ch gi¸o chuyÖn ngêi kÓ ng«i kÓ. khoa. ? Nh÷ng kiÕn thøc kü n¨ng vÒ v¨n b¶n tù sự của tập làm văn có giúp đợc gì trong việc đọc hiểu văn bản tác phẩm văn học t¬ng øng trong sgk ng÷ v¨n kh«ng ph©n tÝch vµi vÝ dô. - Qua hai đoạn đối thoại trên ta thấy mụ chñ nhµ cã hai c¸ch øng xö rÊt kh¸c nhau dờng nh đối lập nhau nhng lại rất thống nhất về thái độ ,tẩy chay tuyệt đối kẻ thù và những ai làm tay sai cho chúng, đồng thời lại sẵn sàng cu mang đùm bọc nh÷ng ngêi cïng c¶nh ngé nh vËy th«ng - Khi học về các yếu tố đối thoại độc qua đối thoại tính cách của nhân vật cũng thoại nội tâm trong văn bản tự sự các đợc khắc hoạ sâu sắc và sinh động kiến thức về tập làm văn đã giúp cho ngời đọc hiểu sâu hơn các đoạn trích Truyện KiÒu còng nh truyÖn ng¾n Lµng cña Kim - Cung cÊp cho häc sinh nh÷ng tri thøc cần thiết để làm bài văn tự sự đó là các L©n.

(34) + Đoạn 1: Đoạn đối thoại thứ nhất bà chủ gợi ý hớng dẫn bổ ích về nhân vặt cốt nhà trục suất gia đình ông hai chuyÖn ngêi kÓ ng«i kÓ V× dô: + Đoạn đối thoại thứ hai: Bà chủ nhà mời gia đình ông hai ở lại nhà mình . ? Cho học sinh nhận xét qua hai đoạn đối tho¹i - Tõ c¸c v¨n b¶n: T«i ®i häc, Trong Lßng Mẹ, Lão Hạc… Học tập đợc cách kể ? Nh÷ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng vÒ t¸c chuyÖn ë ng«i thø nhÊt vÒ c¸ch kÕt hîp tù phẩm tự sự của phần đọc và hiểu văn bản sự biểu cảm nghị luận với miêu tả. và tiếng việt tơng ứng đã giúp em những g× trong viÖc viÕt bµi v¨n tù sù. - Hs: Làm bài tập ra vở, Giáo viên gọi 12 học sinh đọc bài và rút kinh nghiệm. * Bµi tËp thùc hµnh: Viết đoạn văn tự sự với chủ đề tự chọn trong đó có sử dụng linh hoạt các yếu tố miêu tả, nghị luận, đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm. 4. Cñng cè: Gv hÖ thèng l¹i c¸c kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n tù sù vµ v¨n b¶n thuyÕt minh đã ôn tập qua chuyên đề. 5. Híng dÉn vÒ nhµ: ¤n tËp chuÈn bÞ kiÓm tra häc kú I. Xem l¹i néi dung «n tËp SGK.. Tiết 11, 12: luyện tập văn bản nghị luận về một sự việc hiện tợng đời sống và nghị luận t tởng đạo lí.. A. Mục tiêu cần đạt 1. Kiến thức: Giúp học sinh nắm đợc kiến thức về văn bản nghị luận sự việc hiện tợng và nghị luận t tởng đạo lí. Hiểu rõ đợc yêu cầu từng phần của dàn ý mỗi kiểu bài. 2. Kü n¨ng: RÌn cho häc sinh cã kü n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n nghÞ luËn. 3. Thái độ: Giáo dục học sinh có ý thức chuẩn bị bài ở nhà, ý thức thực hành viết bµi. B. C huẩn bị: Thầy: Nghiên cứu soạn nội dung chuyên đề. Trß: So¹n bµi häc bµi C. TiÕn tr×nh lªn líp. 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: 3- Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Néi dung * Hoạt động I: Nghị luận về một sự việc- I. Nghị luận về một sự việc- hiện thiện tợng trong đời sống. ợng trong đời sống. ? ThÕ nµo lµ nghÞ luËn vÒ mét sù viÖc hiÖn tợng đời sống xã hội. 1. Kh¸i niÖm: Lµ bµn vÒ mét sù viÖc - Hs: Là bàn về một sự việc hiện tợng có hiện tợng có ý nghĩa đối với xã hội, ý nghĩa đối với xã hội, đáng khen, đáng đáng khen, đáng chê hay có vấn đề chê hay có vấn đề đáng suy nghĩ. đáng suy nghĩ. ? Yªu cÇu chung cña kiÓu bµi nµy lµ g× - Hs: Phải nêu rõ đợc sự việc, hiện tợng.

(35) có vấn đề, phân tích mặt sai, mặt đúng, mÆt lîi, mÆt h¹i cña nã; chØ ra nguyªn nhân và bày tỏ thái độ, ý kiến nhận định cña ngêi vÕt. ? Yªu cÇu vÒ h×nh thøc cña kiÓu bµi nµy. - Hs: Bè côc m¹ch l¹c,; luËn ®iÓm râ rµng; luËn cø x¸c thùc, phÐp lËp luËn phï hợp; lời văn chính xác sống động. ? Cho biết các dạng đề bài văn nghị luận về một sự việc hiện tợng đời sống. - Hs: + Dạng đề bài đi từ các sự việc hiện tợng trong đời sống XH + Dạng đề bài đi từ một câu chuyện kÓ råi yªu cÇu dùa vµo néi dung cña c©u chuyện kể đó để nghị luận. ? Lờy một ssó ví dụ về các đề bài văn nghÞ luËn v mét sù viÖc hiÖn tîng. - Hs: HiÖn tîng tham nhòng, mª tÝn dÞ ®oan, bÖnh thµnh tÝch, tai n¹n giao th«ng, chất độc màu da cam, H5N1, những tấm gơng trong học tập , xem thêm đề trong SGK…. ? Yêu cầu khi tìm hiểu đề, tìm ý cho bài v¨n nghÞ luËn vÒ mét sù viÖc hiÖn tîng lµ g×. - Hs: + Xác điịnh kiểu loại đề + Hiện tợng, sự việc gì đợc nêu trong đề bµi. + §Ò yªu cÇu g×. ? Nªu nh÷ng yªu cÇu chung vÒ dµn ý cña bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mé sù viÖc hiÖn tîng. - Hs: + Mở bài: Giới thiệu sự việc hiện tợng có vấn đề. + Th©n bµi: Liªn hÖ thùc tÕ, ph©n tích các mặt, đánh giá nhận định. + Kết luận khẳng định, phủ định, lêi khuyªn.. 2. §Ò bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét sù việc hiện tợng đời sống.. * Ví dụ dạng đề bài: - HiÖn nay hiÖn t¬ng vøt r¸c bõa b·i ë c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ trë thµnh hiện tợng đáng báo động. Em có suy nghĩ gì về vấn đề này. - HiÖn tîng tham nhòng, mª tÝn dÞ ®oan, bÖnh thµnh tÝch, tai n¹n giao thông, chất độc màu da cam, H5N1, nh÷ng tÊm g¬ng trong häc tËp , xem thêm đề trong SGK… 3. C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét sù viÖc hiÖn tîng. a. Tìm hiểu đề, tìm ý. + Xác điịnh kiểu loại đề + Hiện tợng, sự việc gì đợc nêu trong đề bài. + §Ò yªu cÇu g×. b. LËp dµn bµi: + Mở bài: Giới thiệu sự việc hiện tợng có vấn đề. + Th©n bµi: Liªn hÖ thùc tÕ, ph©n tÝch các mặt, đánh giá nhận định. + Kết luận khẳng định, phủ định, lời khuyªn.. * Thùc hµnh §Ò bµi1:.

(36) Hiện nay ngành giáo dục đang phát động phong trào “ Nói không với tiêu cực trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc” . Em có suy nghĩ gì về vấn đề này. * Gîi ý dµn ý: Dạng đề bài - HiÖn nay ngµnh gi¸o dục đang phát động phong trµo “ Nãi kh«ng víi tiªu cùc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc” . Em cã suy nghÜ g× vÒ vÊn đề Dạng đề bài tơng tự:. Lý thuyÕt 1. Më bµi: Giíi thiÖu sự việc, hiện tợng có vấn đề.. - HiÖn nay ngµnh gi¸o dục đang phát động phong trµo “ Nãi kh«ng víi tiªu cùc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc” . Em cã suy nghÜ gì về vấn đề này?. a. Nªu râ b¶n chÊt sù viÖc hiÖn tîng cã vấn đề. - HiÖn nay hiÖn t¬ng vøt r¸c bõa b·i ë c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ trë thµnh hiÖn tîng đáng báo động. Em có suy nghĩ gì về vấn đề nµy.. - BÖnh thµnh tÝch. Thùc hµnh NQTƯ2 khẳng định: “…GD ĐT là quèc s¸ch hµng ®Çu”. N¨m 2006 ngµnh GD phát động phong trào “ Nói không víi tiªu cùc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc”. 2. Th©n bµi: *NX: Tiªu cùc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc , trë thµnh c¨n bÖnh kh¸ trÇm träng vµ phæ biÕn hiÖn nay. Nã thÓ hiÖn qua mét sè biÓu hiÖn chÝnh sau: - Tiªu cùc: + Xin ®iÓm, ch¹y ®iÓm + Mua b»ng cÊp + Xin, ch¹y cho con vµo trêng chuyªn, líp chän + §êng d©y ch¹y ®iÓm vµo THPT, §¹i häc…. + Thi hé, thi thuª…. + Ch¹y chøc ch¹y quyÒn… - BÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc : +Báo cáo không đúng thực tế + Bao che khuyết điểm để lấy thành tÝch + Coi träng sè lîng chø kh«ng coi träng chÊt lîng +HS: Học để lấy bằng cấp, phát biểu chỉ để cộng điểm… + Sè GSTS, c¸c nhµ khoa häc nhiÒu nhng Ýt cã nh÷ng c¶i tiÕn s¸ng t¹o Lîi: tríc m¾t cho c¸ nh©n kh«ng b. Phân tích : cần bỏ công sức nhiều nhng vẫn đạt kết §óng, sai, lîi, qu¶ cao h¹i Hại là rất nghiêm trọng để lại hậu qu¶ l©u dµi: +Các thế hệ HS đợc đào tạo ra không có đủ trình độ để tiếp cận với công việc hiện đại, đất nớc ít nhân tài + T¹o thãi quen cho HS ng¹i häc, ng¹i thi, ng¹i s¸ng t¹o + Tạo ra sự bất bình đẳng trong xã hội.

(37) Do gia đình : Không c. ChØ ra muốn con vất vả mà vẫn đạt kết quả cao nguyªn nh©n Do nhµ trêng: Muèn HS có thành tích cao để báo cáo Do XH: HÖ thèng luËt cha nghiªm, cô thÓ; cha thùc sù coi träng nh©n tµi; nhËn thøc cña nhiÒu ngêi cßn h¹n chÕ … Ph¶i gi¸o dôc nhËn - Chất độc màu da cam d. Đánh giá thức cho HS , và toàn XH để họ hiểu nhận định, đề rằng chỉ có kiến thức thực sự họ mới có xuất, biện pháp chỗ đứng trong XH hiện đại XH ph¶i thùc sù coi xö lý träng nh÷ng ngêi cã kiÕn thøc, cã thùc tài và lấy đó là tiêu chuẩn chính để sử dông hä Ph¶i cã mét hÖ thèng ph¸p luËt, luËt gi¸o dôc chÆt chÏ, nghiªm ngÆt, xö lý nghiªm nh÷nh sai ph¹m. Cách ra đề thi coi chấm thi phải đổi mới để sao cho HS không thể hoặc không d¸m tiªu cùc - Hiện tợng tham 3. Kết bài : - Ngành GD phát động phong trào là nhòng, mª tÝn dÞ ®oan Kh¼ng định, phù hợp với thực tế đất nớc. Có tác dụng phủ định, hoặc thúc đẩy nền GD phát triển ®a ra lêi - Mäi ngêi h·y tÝch cùc hëng øng khuyªn - Tai n¹n giao th«ng. Tiết 13, 14,15: luyện tập văn bản nghị luận về một sự việc hiện tợng đời sống và nghị luận t tởng đạo lí.. §Ò bµi 2: Hiện nay hiện tơng vứt rác bừa bãi ở cả nông thôn và thành thị trở thành hiện tợng đáng báo động. Em có suy nghĩ gì về vấn đề này. R¸c th¶i - Mèi ®e do¹ cña toµn nh©n lo¹i * Gîi ý dµn ý: I. Mở bài: Giới thiệu sự việc hiện tợng có vấn đề. II. Th©n bµi: 1. Nh÷ng biÓu hiÖn: - Vøt r¸c bõa b·i lµ hiÖn tîng kh¸ phæ bÕn ë níc ta. ë bÊt kú ®©u nh¬: BÕn xe, c«ng viên vỉa hè bờ hồ, di tích lịch sử, bài biển... ta cũng có thể đợc chứng kiến những cảnh tợng rất không đẹp mắt này. - C«ng viªn, bê hå... lµ n¬i c«ng céng mµ con ngêi cã thÓ th d·n, hÝt thë kh«ng khÝ trong lµnh, d¹o ch¬i, ng¾m c¶nh... vøt r¸c bõa bµi kh«ng nh÷ng lµm cho c¶nh quan.

(38) xung quanh không đẹp mà còn làm cho con ngời không còn cảm giác thoải mái khi đến đây. - ở những khu dân c đông đúc, rác không những vứt lung tung mà còn chất thành đống, bốc mùi hôi thối, có khi đống rác to lấn chiếm cả lòng lề đờng, cản trở giao th«ng. - Các khu chợ từ nông thôn đến thành thị, sau buổi họp chợ là một bài chiến trờng với đầy đủ các chủng loại rác và mùi hôi thối. 2. Nguyªn nh©n: - Do ý thức con ngời, đó là thái độ vô trách nhiệm, lối sống ích kỷ. Họ chỉ biết làm sạch cho mình mà không nghĩ đến môi trờng xung quanh. - Họ cha ý thức đợc tác hại của rác thải đối với sức khởe của con ngời. - Các cấp chính quyền cha có đợc giải pháp hợp lí đối với vấn đề rác thải nh: Cha xây đựng đợc những nơi chứa rác tập trung, cha trang bị đầy đủ các thùng rác nơi công céng, cha x©y dùng c¸c nhµ m¸y xö lÝ r¸c th¶i... 3. HËu qu¶: - Rác thải bừa bãi sẽ gây Ô nhiễm môi trờng, không khí mất trong lành, thay vào đó là sự hôi thối ngột ngạt đến khó chịu. Đây la nguyên nhân gây ra các bệnh về đờng h« hÊp. - R¸c díi s«ng ngßi ao hå sÏ lµm « nhiÔm nguån níc cña chÝnh con ngêi. Nguån níc ô nhiễm sinh ra các bệnh về đờng tiêu hoá, da liễu, làm chết các loại sinh vật có lợi nh: T«m, cua , c¸... - Rác thải nơi công cộng sẽ làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên mà con ngời đã cố gắng tạo ra. Gi¸ trÞ cña cña ngêi ViÖt Nam sÏ bÞ h¹ thÊp trong con m¾t cña ngêi níc ngoµi. - Trong khu d©n c c¸c lo¹i r¸c khã ph©n huû nh tói ni l«ng vøt bõa b·i sÏ g©y ra hiÖn tîng t¾c ngÏn nguån níc th¶i... 4. BiÖn ph¸p xö lÝ: - Giáo dục, tyuên truyền cho mọi ngời biết đợc tác hại do rác thải gây ra. - Mçi ngêi ph¶i cã ý thøc tr¸ch nhiÖm víi m«i trêng. - C¸c c¬ quan chøc n¨ng ph¶i cã kÕ ho¹ch ph©n lo¹i r¸c th¶i vµ xö lÝ r¸c th¶i mét c¸ch hîp lÝ. X©y dùng c¸c hè r¸c xa n¬i d©n c... III. Kết bài: Kết luận, khẳng định đa ra lời khuyên. * §Ò bµi2 Níc ta cã nhiÒu tÊm g¬ng vît lªn sè phËn häc tËp thµnh c«ng (nh anh NguyÔn Ngäc Ký bÞ háng tay, dïng ch©n viÕt ch÷, anh Hoa Xu©n Tø bÞ côt tay, dïng vai viÕt chữ, anh Đỗ Trọng Khơi bị bại liệt đã tự học thành nhà thơ; anh Trần Văn Th ớc bị tai nạn lao động, đã tự học (học giỏi…) lấy nhan đề "Những ng ời không chịu thua sè phËn" em h·y viÕt bµi v¨n nªu suy nghÜ cña m×nh vÒ nh÷ng con ngêi Êy. * Gîi ý dµn ý: 1. Mở bài: Giới thiệu nhân vật chính của bài viết: Ngời ấy là ai? Có đặc biệt gì về nghÞ lùc vît khã? anh NguyÔn Ngäc Ký quª ë H¶i Hëu... 2. Th©n bµi:.

(39) - Nêu những suy nghĩ của em về những con ngời không chịu thua số phận đã đợc khái qu¸t ë më bµi. + Anh NguyÔn Ngäc Ký quª ë H¶i HËu sinh ra bÞ liÖt c¶ hai tay anh r¸t thÝch häc mét hôm mẹ dẫn đến trơng nhng thầy co giáo không nhận về nhà anh nhìn thấy đàn gà bới thóc bằng chân anh nảy sinh ra ý nghĩ mình có thể viết bằng chân đợc thế là anh tập viết bằng chân chữ rát đẹp lên đợc cô giáo nhận vào trờng từ đó anh gắn liền với manh chiếu ngồi dới lớp hết cấp một anh đợc bác hồ tặng huy hiệu anh học hết cấp hai hết cấp ba và đợc chuyển thẳng vào đại học tổng hợp khoa văn anh học xong về d¹y häc ë quª nhµ trë thµnh mét gi¸o viªn d¹y giái + Nªu nh÷ng sù viÖc thÓ hiÖn phÈm chÊt vµ nghÞ lùc phi thêng vît lªn trªn hoµn c¶nh khó khăn của con ngời đó. - Nêu suy nghĩ của em về những phẩm chất và nghị lực của con ngời đợc giới thiệu. + Họ chính là những tấm gơng sáng để chúng ta những ngời học sinh rất cần học hỏi. + Họ chính là những tấm gơng sáng để chúng ta những ngời học sinh rất cần học hỏi. + Ôi chao! những ngời đó mới dũng cảm và kiên cờng vì mục đích của mình mà giám vợt qua những số phận mà ông trời đã đặt ea cho họ thật đáng kính + Họ thật là dũng cảm, vì mục đích tơng lai cuộc sống đã vợt lên chính số phận khắc nghiệt của mình để vơn dậy. - Rót ra bµi häc tõ tÊm g¬ng con ngêi vît lªn sè ph©n. 3. KÕt bµi: - Nêu khái quát ý nghĩa và tác động của tấm gơng quyết tâm vợt lên số phận. - Chóng ta kh«ng bÞ nh hä, nªn kh«ng. * Hoạt động II: Nghị luận về một t tởng đạo lí. ? ThÕ nµo lµ kiÓu bµi nghÞ luËn vÒ mét vấn đề t tởng đạo lí. - Hs: Là bàn về vấn đề thuộc t tởng đạo đức, lối sống của con ngời. ? Cho biÕt yªu cÇu vÒ néi dung cña kiÓu bµi nµy. - Hs: Làm sáng tỏ đợc các vấn đề t tởng đạo lí bằng cách giải thích, chứng minh, so sánh, đối chiếu, phân tích,... để chỉ ra chỗ đúng hay chỗ sai của một t tởng nào đó nhằm khẳng điịnh t tởng của ngời viết. ? Yªu cÇu vÒ h×nh thøc cña kiÓu bµi nµy lµ g× - Hs: Ph¶i cã bè côc ba phÇn; cã luËn điểm đúng đắn, sáng tỏ; lời văn chính xác, sinh động. ? Lấy ví dụ về các vấn đề t tởng đạo lí trong cuéc sèng mµ em biÕt. - Hs: Tranh giµnh vµ nhêng nhÞn, Thêi. II. Nghị luận về một t tởng đạo lí. 1. Kh¸i niÖm: Nghị luận về một vấn đề t tởng đạo lí là bàn về vấn đề thuộc t tởng đạo đức, lối sống của con ngời.. * Ví dụ vấn đề t tởng đạo lí: Tranh giµnh vµ nhêng nhÞn, Thêi gian lµ vµng, cã chÝ th× nªn....

(40) gian lµ vµng, cã chÝ th× nªn ? Em h·y nªu c¸c bíc khi lµm bµi v¨n nghị luận về một vấn đề t tởng đạo lí. - Hs: Nªu, Gv kh¸i qu¸t, chèt kiÕn thøc. ? Phần tìm hiểu đề, tìm ý yêu cầu chúng ta xác định những nội dung gì. - Hs: + Tính chất của đề + Yªu cÇu vÒ néi dung. + Tri thøc cÇn cã + T×m nghÜa c©u tôc ng÷ b»ng c¸ch gi¶i thÝch nghÜa ®en, nghÜa bãng cña nã... ? Em h·y nªu yªu cÇu tõng phÇn cña dµn bài văn nghị luận về một vấn đề t tởng đạo lí. - Hs: + Mở bài: Giới thiệu vấn đề t tởng đạo lí cần bàn luận + Th©n bµi: - Giải thích nội dung ý nghĩ của vấn đề t tởng đạo lí. - Nhận định, đánh giá nội dung ý nghĩa của tơ tởng đạo lí. - Liªn hÑ thùc tÕ cuéc sèng lÊy lÝa lÏ, dÉn chứng để chứng minh t tởng đạo lí - Bàn bạc mở rộng vấn đề t tởng đạo lí trong hoµn c¶nh x· héi chung, riªng. + KÕt bµi: KÕt luËn, tæng kÕt, nªu nhËn thøc míi, tá ý khuyªn b¶o hoÆc tá ý hành động. ? Muèn lµm tèt bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét vấn đề t tởng đạo lí, em cần lu ý điều gì. Gv: Lu ý: Muèn lµm tèt bµi v¨n nghÞ luËn về một vấn đề t tởng đạo lí cần vận dụng linh ho¹t c¸c phÐp lËp luËn: Gi¶ thÝc, chøng minh, ph©n tÝc tæng hîp.. 2. C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét vÊn đề t tởng đạo lí. a. Tìm hiểu đề, tìm ý. + Tính chất của đề + Yªu cÇu vÒ néi dung. + Tri thøc cÇn cã + T×m nghÜa c©u tôc ng÷ b»ng c¸ch gi¶i thÝch nghÜa ®en, nghÜa bãng cña nã... 2. LËp dµn bµi + Mở bài: Giới thiệu vấn đề t tởng đạo lí cần bàn luận + Th©n bµi: - Gi¶i thÝch néi dung ý nghÜ cña vÊn đề t tởng đạo lí. - Nhận định, đánh giá nội dung ý nghĩa của t tởng đạo lí. - Liªn hÑ thùc tÕ cuéc sèng lÊy lÝa lÏ, dẫn chứng để chứng minh t tởng đạo lÝ - Bàn bạc mở rộng vấn đề t tởng đạo lÝ trong hoµn c¶nh x· héi chung, riªng. + KÕt bµi: KÕt luËn, tæng kÕt, nªu nhËn thøc míi, tá ý khuyªn b¶o hoÆc tỏ ý hành động.. * Thùc hµnh §Ò bµi 1. Suy nghÜ cña em vÒ c©u tôc ng÷ “ Tr¨m hay kh«ng b»ng tay quen” * Gîi ý dµn ý:.

(41) Dạng đề Lý thuyÕt Suy nghÜ cña em vÒ c©u tôc 1. Më bµi ngữ “ Trăm hay không bằng - Dẫn dắt vấn đề: tay quen” - Nêu vấn đề:. Dạng đề bài tơng tự:. 2. Th©n bµi : a. Gi¶i thÝch:. 1. "Cã c«ng mµi s¾t cã ngµy nªn kim" - NghÜa ®en: 2. “Tèt gç h¬n tèt níc s¬n” 3. “Cái nết đánh chết đẹp” 4.“NhiÔu ®iÒu… th¬ng nhau cïng” 5. “BÇu ¬i … mét giµn” - NghÜa bãng: 6. “Là lành đùm lá rách - NghÜa c¶ c©u: 7. “Công cha … đạo con” 8. “Uèng níc nhí nguån" b. Khẳng định vấn 9. “Đi một ngày đàng học một đề: đúng, sai - Khẳng định: sµng kh«n” - Liªn hÖ thùc tÕ chøng minh vÊn đề. 10. “GÇn mùc th× ®en Gần đèn thì rạng”. Thùc hµnh 1. Më bµi : - Dùa vµo néi dung: Bµn vÒ MQH gi÷a lÝ thuyÕt vµ thùc hµnh - “ Tr¨m hay kh«ng b»ng tay quen”. - Quan niÖm sai tr¸i:. 11. “Häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n” - Bµn b¹c më réng: “Không thầy đố mày làm nên” 12. “Có tài mà không có đức là ngời vô dụng. Có đức mà kh«ng cã tµi th× lµm viÖc g×. - Tr¨m hay: Häc lÝ thuyÕt nhiÒu qua s¸ch, b¸o , ë nhµ trêng … - Tay quen : Lµm nhiÒu, thùc hµnh nhiÒu thµnh quen tay. - Häc lÝ thuyÕt nhiÒu kh«ng b»ng thùc hµnh nhiÒu. - Câu tục ngữ trên đúng. V× sao? + Chª häc lý thuyÕt nhiÒu mµ thùc hµnh Ýt (dÉn chøng) + Khen thùc hµnh nhiÒu ( dÉn chøng) - NhiÒu ngêi chØ chó träng häc lÝ thuyÕt nhiÒu mµ kh«ng thùc hµnh (Vµ ngîc l¹i). - Có ý cha đúng: Đối với nh÷ng c«ng viÖc phøc t¹p đòi hỏi kỹ thuật cao. - Học phải đi đôi với hành v× : + LÝ thuyÕt gióp thùc hµnh.

(42) còng khã”. 13. “Thêi gian lµ vµng”. 3. KÕt bµi: - Giá trị đạo lí đối với đời sống mỗi 14. “Tri thøc lµ søc m¹nh” con ngêi. 15. “ Xíi c¬m th× xíi lßng ta" - Bµi häc hµnh So đũa thì phải so ra lòng ngời” động cho mọi ngời, bản thân. nhanh h¬n, chÝnh x¸c h¬n hiÖu qu¶ cao h¬n. NhËn thøc cho mçi ngêi trong đời sống phải chú trọng nhiều đến thực hành. - Gîi nh¾c chóng ta hoµn thiÖn h¬n - Trong cuộc sống hiện đại Học phải đi đôi với thực hµnh. 1. Đề bài: Suy nghĩ về đạo lí Uống nớc nhớ nguồn. *Bíc 1: - Tri thøc cÇn cã: + HiÓu biÕt vÒ tôc ng÷ ViÖt Nam. + Vận dụng cái tri thức về đời sống. T×m ý: * Bíc 2: LËp dµn bµi: a, Më bµi: Giíi thiÖu c©u tôc ng÷ vµ nªu t tëng chung cña nã. b, Th©n bµi: - Gi¶i thÝch néi dung c©u tôc ng÷. - §¸nh gi¸ néi dung c©u tôc ng÷. c, Kết bài: - Khẳng định một truyền thống tốt đẹp của dân tộc. - Nªu ý nghÜa cña tôc ng÷ víi ngµy h«m nay. * Bíc 3: ViÕt bµi: a, Viết đoạn mở bài: Có nhiều cách mở bài tuỳ theo góc độ nhìn nhận vấn đề. - Đi thẳng vào vấn đề: Uống nớc nhớ nguồn đang là truyền thống đạo lí tốt đẹp của ngời Việt. Để hiểu một cách đầy đủ ý nghĩa sâu sắc của đạo lí đó chúng ta cùng bàn luËn. b, ViÕt ®o¹n thÇn bµi - Gi¶i thÝch c©u tôc ng÷: (Gi¶i thÝch nghÜa ®en, nghÜa bãng). + Nớc là mọi thành quả mà con ngời đợc hởng thụ từ các giá trị đời sống vật chất (nh c¬m ¨n, ¸o mÆc, ®iÖn th¾p s¸ng, níc dïng, c¶ non sèng gÊm vãc, thèng nhÊt hoµ bình) cho đến các giá trị tinh thần (văn hoá phong tục tín ngỡng, nghệ thuật…) + " Nguån" lµ nh÷ng ngêi lµm ra thµnh lÞch sö truyÒn thèng s¸ng t¹o, b¶o vÖ thµnh quả. "Nguồn" là tổ tiền, xã hội, dân tộc, gia đình… Nhớ nguồn là thể hiện lòng biết ơn đối với những ngời làm ra thành quả. Đạo lí "Uống nớc nhớ nguồn" là đạo lí của ngêi hëng thô thµnh qu¶. + Nhớ nguồn thể hiện tâm, trách nhiệm của ngời đợc hởng thành quả đối với ngời tạo ra thµnh qu¶. - B×nh: + Câu tục ngữ nêu đạo lí làm ngời. + Câu tục ngữ nêu truyền thống tốt đẹp của dân tộc. + C©u tôc ng÷ nªu mét nÒn t¶ng tù duy tr× vµ ph¸t triÓn cña x· héi. + Câu tục ngữ là lời nhắc nhở đối với ai vô ơn. + C©u tôc ng÷ khÝch lÖ mäi ngêi cèng hiÕn cho x· héi, d©n téc..

(43) - LuËn: + Gi¸ trÞ cña c©u tôc ng÷ trong hoµn c¶nh XH hiÖn nay. + Phª ph¸n nh÷ng biÓu hiÖn sai tr¸i. c, ViÕt ®o¹n kÕt bµi: - Đi từ nhận thức tới hành động. * Bíc 4: §äc l¹i vµ söa lçi. - LËp luËn gi¶i thÝch, chøng minh vµ ph©n tÝch tæng hîp. 4. Cñng cè: Gv hÖ thèng l¹i c¸c kiÕn thøc vÒ kiÓu bµi nghÞ luËn vÒ mét sù viÖc hiÖn tợng và kiểu bài nghị luận về một vấn đề t tởng đạo lí đã ôn tập qua chuyên đề. 5. Híng dÉn vÒ nhµ: ¤n tËp chuÈn bÞ kiÓm tra 8 tuÇn häc kú II. Xem l¹i néi dung «n tËp SGK.. TiÕt 26 - 30: LuyÖn tËp v¨n b¶n nghÞ luËn A. Mục tiêu cần đạt 1. KiÕn thøc: TiÕp tôc cñng cè cho c¸c em kiÕn thøc vÒ kiÓu bµi NghÞ luËn vÒ mét vấn đề t tởng đạo lí và kiểu bài Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích), nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬. 2. Kü n¨ng: RÌn cho häc sinh cã kü n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n nghÞ luËn. 3. Thái độ: Giáo dục học sinh có ý thức chuẩn bị bài ở nhà, ý thức thực hành viết bµi. B. C huẩn bị: Thầy: Nghiên cứu soạn nội dung chuyên đề. Trß: So¹n bµi häc bµi C. TiÕn tr×nh lªn líp. 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: 3- Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt * Hoạt động I I.T×m hiÓu bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm Ví dụ: Học sinh đọc bảng phụ truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) * Gi¸o viªn diÔn gi¶ng cho häc 1. VÝ dô: sinh: Vấn đề nghị luận chính là t tởng Vấn đề nghị luận chính là t tởng cốt lõi, là chủ đề của một bài văn nghị cốt lõi, là chủ đề của một bài văn nghị luận. luËn. : Những phẩm chất đức tính đẹp đẽ và ? Văn bản vừa đọc trên nêu ra đáng yêu của nhân vật anh thanh niên vấn đề nghị luận gì? làm công tác khí tợng kiêm vật lí địa ? Vấn đề nghị luận : Những cầu trong truyện ngắn "Lặng lẽ Sa Pa" phẩm chất đức tính đẹp đẽ và đáng yêu của Nguyễn Thành Long. cña nh©n vËt anh thanh niªn lµm c«ng tác khí tợng kiêm vật lí địa cầu trong Hình ảnh anh thanh niên làm công tác truyÖn ng¾n "LÆng lÏ Sa Pa" cña khÝ tîng trong truyÖn ng¾n "LÆng lÏ Sa NguyÔn Thµnh Long. Pa" cña NguyÔn Thµnh Long. ? Hãy đặt tên cho bài văn trên? - Häc sinh th¶o luËn ®iÓm: - Hs1: Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ. - 3 luận + Nh©n vËt anh thanh niªn HS 2 Hình ảnh anh thanh niên làm này đẹp ởLĐ1: tÊm yêu đời, yêu nghề ở c«ng t¸c khÝ tîng trong truyÖn ng¾n tinh thÇn tr¸ch lßng nhiÖm "LÆng lÏ Sa Pa" cña NguyÔn Thµnh l¾m gian khæ cña m×nh.cao víi c«ng viÖc Long. + LĐ2: Anh thanh niên này đáng ? Bàn về vẻ đẹp của anh thanh niên tác.

(44) gi¶ nªu ra mÊy luËn ®iÓm? Nh÷ng c©u v¨n nµo mang luËn ®iÓm, h·y t×m vµ đọc? - 3 luËn ®iÓm: + L§1: Nh©n vËt anh thanh niªn này đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề ở tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao víi c«ng viÖc l¾m gian khæ cña m×nh. + LĐ2: Anh thanh niên này đáng yªu ë chç "thÌm ngêi"lßng nhiÖt, sù quan t©m tíi ngêi kh¸c mét c¸ch chu đáo. + L§3: Ngêi thanh niªn hiÕu kh¸ch vµ s«i næi Êy l¹i rÊt khiªm tèn. ? §Ó lµm s¸ng tá c¸c luËn ®iÓm trên tác giả đã dùng lí lẽ và dẫn chứng g×? ? NhËn xÐt c¸ch tr×nh bµy luËn ®iÓm, c¸ch ®a dÉn chøng vµ lÝ lÏ cña t¸c gi¶? - Dïng lÝ lÏ, dÉn chøng trong t¸c phẩm để phân tích và chứng minh. - Tr×nh bµy luËn ®iÓm râ rµng, ngắn gọn, gây sự chú ý cho ngời đọc. - Vấn đề nghị luận chính là t tởng cốt lõi, là chủ đề của một bài văn nghÞ luËn.. * Hoạt động II. yªu ë chç "thÌm ngêi"long fhieeus khachsnoongf nhiÖt, ë sù quan t©m tíi ngời khác một cách chu đáo. + L§3: Ngêi thanh niªn hiÕu kh¸ch vµ s«i næi Êy l¹i rÊt khiªm tèn. - Dïng lÝ lÏ, dÉn chøng trong t¸c phẩm để phân tích và chứng minh. - Tr×nh bµy luËn ®iÓm râ rµng, ng¾n gọn, gây sự chú ý cho ngời đọc Vấn đề nghị luận chính là t tởng cốt lõi, là chủ đề của một bài văn nghị luËn. H×nh ¶nh anh thanh niªn lµm c«ng t¸c khÝ tîng trong truyÖn ng¾n "LÆng lÏ Sa Pa" cña NguyÔn Thµnh Long. + Mở bài: Nêu vấn đề nghị luận (Giới thiệu nhân vật và vẻ đẹp đáng yêu của nhân vật đã để lại ấn tợng khó phai mờ trong ngời đọc) + Thân bài: trình bày từng vẻ đẹp cña ngêi thanh niªn b»ng 3 luËn ®iÓm đợc phân tích, chứng minh bằng lí lẽ và dÉn chøng trong t¸c phÈm. + Kết bài: Nâng cao vấn đề nghị luận: (Khẳng định vấn đề nghị luận) (Víi truyÖn ng¾n nµy, ph¶i ch¨ng nhà văn muốn khẳng định: Cuộc sống của chúng ta đợc làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao thầm lặng). II. Tìm các đề bài nghị luận về tác phÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch)  §Ò 1: NghÞ luËn vÒ th©n phËn ngêi Lập dàn ý cho đề văn nghị luận tác phụ nữ trong xã hội phong kiến. phÈm truyÖn h×nh ¶nh anh thanh niªn trong v¨n b¶n: LÆng LÏ Sa Pa- NguyÔn  §Ò 2: NghÞ luËn vÒ diÔn biÕn cèt Thµnh Long truyÖn trong truyÖn ng¾n Lµng cña Kim + Mở bài: Nêu vấn đề nghị luận Lân. (Giới thiệu nhân vật và vẻ đẹp đáng yêu Yêu cầu: Phân tích những đặc điểm nổi của nhân vật đã để lại ấn tợng khó phai bật trong cốt truyện của tác phẩm . mờ trong ngời đọc) + Thân bài: trình bày từng vẻ đẹp  Đề 3: Nghị luận thân phận Thuý Kiều cña ngêi thanh niªn b»ng 3 luËn ®iÓm trong ®o¹n trÝch. đợc phân tích, chứng minh bằng lí lẽ và Yêu cầu: Nêu suy nghĩ của bản thân òê dÉn chøng trong t¸c phÈm. th©n phËn Thuý KiÒu trong ®o¹n trÝch + Kết bài: Nâng cao vấn đề nghị (Mở rộng ra là thân phận ngời phụ nữ luận: (Khẳng định vấn đề nghị luận) trong x· héi cò. ) (Víi truyÖn ng¾n nµy, ph¶i ch¨ng.

(45) nhà văn muốn khẳng định: Cuộc sống  Đề 4: Nghị luận về đời sống tình cảm của chúng ta đợc làm nên từ bao phấn gia đình qua tác phẩm "Chiếc lợc ngà" đấu, hi sinh lớn lao thầm lặng) ? Tìm các đề bài nghị luận về tác phẩm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) vµ nªu yªu cÇu  §Ò 1: NghÞ luËn vÒ th©n phËn ngêi phô n÷ trong x· héi phong kiÕn. Yêu cầu: Qua nhân vật Vũ Nơng đề xuÊt nh÷ng nhËn xÐt g× vÒ th©n phËn ngêi phô n÷ trong x· héi cò.  §Ò 2: NghÞ luËn vÒ diÔn biÕn cèt truyÖn trong truyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n. Yêu cầu: Phân tích những đặc điểm nổi bËt trong cèt truyÖn cña t¸c phÈm .  §Ò 3: NghÞ luËn th©n phËn Thuý KiÒu trong ®o¹n trÝch. Yªu cÇu: Nªu suy nghÜ cña b¶n th©n th©n phËn Thuý KiÒu trong ®o¹n trÝch (Më réng ra lµ th©n phËn ngêi phô n÷ trong x· héi cò. )  Đề 4: Nghị luận về đời sống tình cảm gia đình qua tác phẩm "Chiếc lợc * §Ò bµi : Suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai trong truyÖn ng¾n "Lµng" cña Kim L©n. 1. Tìn hiểu đề và tìm ý: - ThÓ lo¹i: NghÞ luËn vÒ t¸c phÈm : Dạng đề 1: đi sâu vào nhân vật trong t¸c phÈm . Yªu cÇu: Nªu suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai trong truyÖn ng¾n "Lµng" cña Kim L©n. 2. LËp dµn ý: a) më bµi: Giíi thiÖu t¸c phÈm vµ nh©n vËt «ng Hai. b) Thân bài: Triển khai các nhận định vÒ t×nh yªu lµng, yªu níc cña «ng Hai và nghệ thuật đặc sắc của nhà văn (Làm nổi bật đặc điểm của nhân vật ông Hai vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm) c) Kết bài: Khẳng định vẻ đẹp tâm hồn cña nh©n vËt «ng Hai. * Hoạt động III: Cách làm bài văn nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬ * Hoạt động 1. Đề bài nghị luận về một ®o¹n th¬, bµi th¬. Giáo viên treo bảng phụ ghi 8 đề ở sgk. * §Ò bµi : Suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai trong truyÖn ng¾n "Lµng" cña Kim L©n. . 2. LËp dµn ý: a) më bµi: Giíi thiÖu t¸c phÈm vµ nh©n vËt «ng Hai. b) Thân bài: Triển khai các nhận định vÒ t×nh yªu lµng, yªu níc cña «ng Hai và nghệ thuật đặc sắc của nhà văn (Làm nổi bật đặc điểm của nhân vật ông Hai vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm) c) Kết bài: Khẳng định vẻ đẹp tâm hồn cña nh©n vËt «ng Hai. C¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬. I. §Ò bµi nghÞ luËn vÒ mét bµi th¬, ®o¹n th¬..

(46) lªn cho häc sinh quan s¸t. - Học sinh đọc 8 đề bài. ? Các đề bài trên có gì giống và khác nhau? * Gièng nhau: Cïng nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬ hoÆc bµi th¬ . * Kh¸c nhau: VÒ yªu cÇu vµ néi dung nghÞ luËn ? Theo em những từ ngữ nào trong đề thÓ hiÖn râ yªu cÇu nghÞ luËn ? - Ph©n tÝch, c¶m nhËn, suy nghÜ … ? Dựa vào những từ ngữ đó em hãy sắp xếp các đề cùng dạng với nhau? - §Ò 1, 6 cïng cã yªu cÇu lµ ph©n tÝch. - §Ò 2,3, 5, 8 cïng cã yªu cÇu lµ suy nghÜ vµ c¶m nhËn. - Đề 4, 7 là đề không có lệnh, đòi hỏi ngời viết tự xác định hớng làm bài. §Ò 4 ngêi viÕt híng vµo h×nh tîng ngêi chiÕn sÜ l¸i xe Đề 7 hớng vào đặc sắc về nghệ thuật và néi dung cña bµi th¬ ViÕng l¨ng B¸c. ? C¸c tõ ng÷: Ph©n tÝch, c¶m nhËn, suy nghÜ … biÓu thÞ yªu cÇu g× víi viÖc lµm bµi? - Phân tích chỉ định về phơng pháp, cảm nhận lu ý đến ấn tợng và cảm thụ của ngêi viÕt, tõ suy nghÜ nhÊn m¹nh tíi nhận định, phân tích của ngời làm bài. ? Dựa vào các đề bài trên em hãy ra một số đề tơng tự? - Học sinh ra đề và giáo viên nhận xét + mỗi tổ nhóm ra 1 đề và đọc. * Hoạt động 2: Các bớc làm bài nghị luËn vÒ bµi th¬, ®o¹n th¬ * §Ò bµi: Ph©n tÝch t×nh yªu quª h¬ng trong bµi th¬ "Quª h¬ng" cña TÕ Hanh. a) Tìm hiểu đề và tìm ý: * Tìm hiểu đề - §Ò thuéc thÓ lo¹i nghÞ luËn mét ®o¹n th¬, bµi th¬. - Yªu cÇu: Ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn cña t×nh yªu quª h¬ng. * T×m ý: ? Đọc kĩ bài thơ để xác định những biểu hiÖn cña t×nh yªu quª h¬ng ? Bài thơ đợc sáng tác vào thời gian nµo? §Þa ®iÓm nµo? Trong t©m tr¹ng nh thÕ nµo? - Trong xa c¸ch nhµ th¬ lu«n nhí vÒ quª h¬ng b»ng tÊt c¶ t×nh c¶m tha thiÕt. - H×nh ¶nh lµng quª hiÖn lªn trong nçi. 1. Đọc lại các đề bài:. * Gièng nhau: Cïng nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬ hoÆc bµi th¬ .. * Kh¸c nhau: VÒ yªu cÇu vµ néi dung nghÞ luËn - Ph©n tÝch, c¶m nhËn, suy nghÜ …. II. C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬. 1. C¸c bíc lµm bµi nghÞ luËn vÒ bµi th¬, ®o¹n th¬ * §Ò bµi: Ph©n tÝch t×nh yªu quª h¬ng trong bµi th¬ "Quª h¬ng" cña TÕ Hanh. a) Tìm hiểu đề và tìm ý: * Tìm hiểu đề - §Ò thuéc thÓ lo¹i nghÞ luËn mét ®o¹n th¬, bµi th¬. - Yªu cÇu: Ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn cña t×nh yªu quª h¬ng. - Trong xa c¸ch nhµ th¬ lu«n nhí vÒ quª h¬ng b»ng tÊt c¶ t×nh c¶m tha thiÕt. - H×nh ¶nh lµng quª hiÖn lªn trong nçi nhí cña nhµ th¬. - Nçi nhí tha thiÕt khi xa quª..

(47) nhí cña nhµ th¬. + Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi + C¶nh trë vÒ + C¶nh nghØ ng¬i - Nçi nhí tha thiÕt khi xa quª. b) LËp dµn ý: - Học sinh đọc và quan sát dàn bài ở sgk. ? PhÇn më bµi ph¶i giíi thiÖu nh÷ng g×? + Më bµi: Quª h¬ng lµ nguån c¶m høng suốt cuộc đời nhà thơ Tế Hanh, đây là đề tài nổi bật trong sáng tác của nhà thơ. Bµi "Quª h¬ng" lµm sèng l¹i mét lµng chµi ven biÓn víi tÊt c¶ nçi nhí vµ t×nh yªu quª h¬ng tha thiÕt. + Th©n bµi: TriÓn khai luËn ®iÓm. ? PhÇn th©n bµi cÇn tr×nh bµy nh÷ng nhËn xÐt g× vÒ t×nh yªu quª h¬ng trong bµi th¬ "Quª h¬ng" ? Những suy nghĩ ấy đợc dẫn dắt khẳng định bằng cách nào? đợc liên kết với mở bµi vµ kÕt bµi ra sao? - Nh÷ng nhËn xÐt chÝnh vÒ t×nh yªu quª h¬ng cña t¸c gi¶:t×nh yªu quª tha thiÕt trong s¸ng, m¬ méng. - Những hình ảnh đẹp khi ra khơi - Cảnh trở về tấp nập no đủ. - Hình ảnh ngời dân chài giữa đất trời léng giã víi vÞ nång mÆn cña biÓn kh¬i. - H×nh ¶nh ng«n tõ cña bµi th¬ giµu søc gîi c¶m, thÓ hiÖn t©m hån phong phó rung động tinh tế. + Kết bài: Khẳng định sức hấp dẫn của bài thơ và ý nghĩa bồi dỡng tâm hồn ngời đọc . c) ViÕt bµi - Nh÷ng suy nghÜ ý kiÕn cña ngêi viÕt luôn đợc gắn với sự phân tích, bình gi¶ng cô thÓ, h×nh ¶nh ng«n tõ, giéng ®iÖu. - Phần thân bài đợc nối kết với mở bài một cách chặt chẽ, tự nhiên đó là sự ph©n tÝch chøng minh lµm s¸ng tá nhËn xét bao quát đã nêu ở mở bài. - Từ các luận điểm này đã dẫn đến phần kết bài đánh giá sức hấp dẫn khẳng định ý nghÜa bµi th¬. ? Tõ viÖc t×m hiÓu v¨n b¶n trªn em cã thÓ rót ra c¸ch lµm bµi nghÞ luËn nh thÕ nµo? ? Học sinh đọc ghi nhớ SGK. * Hoạt động 3: Luyện tập Gv: Yªu cÇu Hs lµm bµi tËp.. b) LËp dµn ý: + Më bµi: + Th©n bµi: TriÓn khai luËn ®iÓm. - T×nh yªu quª tha thiÕt trong s¸ng, m¬ méng. - Những hình ảnh đẹp khi ra khơi - Cảnh trở về tấp nập no đủ. - Hình ảnh ngời dân chài giữa đất trời léng giã víi vÞ nång mÆn cña biÓn kh¬i. - H×nh ¶nh ng«n tõ cña bµi th¬ giµu søc gîi c¶m, thÓ hiÖn t©m hån phong phó rung động tinh tế. + Kết bài: Khẳng định sức hấp dẫn của bài thơ và ý nghĩa bồi dỡng tâm hồn ngời đọc . c) ViÕt bµi - Bè côc m¹ch l¹c, râ rµng..

(48) 2. LËp dµn ý:. Mçi nhãm lµm 1 phÇn * Më bµi: * Th©n bµi: - Cảnh sang thu của đất trời bắt đầu từ h¬ng æi chÝn th¬m. + Tõ "ph¶" gîi h¬ng th¬m nh s¸nh l¹i v× ®Ëm vµ v× c¬n giã se ®ang truyÒn h¬ng th¬m ®i n¸o nøc. + S¬ng nh chïng ch×nh qua ngâ võa m¬ hồ vừa động gợi tả cả gió cả hơng và cả t×nh. + Thiên nhiên đợc cảm nhận từ những gì v« h×nh (h¬ng, giã, s¬ng mê ¶o) + C¶m xóc cña thi sÜ: B»ng c¸c c¶m gi¸c cô thÓ vµ tinh tÕ qua c¸c gi¸c quan. C¶m nhận của nhà thơ có phần khá đột ngột vµ bÊt ngê s÷ng sê tríc c¶nh sang thu. + Đã nhận ra những dấu hiệu đặc trng cña mïa thu (h¬ng thu, giã thu, s¬ng thu) mµ vÉn m¬ hå cha thÓ tin. §©y lµ Ên tîng vÌ nh÷ng c¶m gi¸c riªng nhng vÉn lµ suy ®o¸n b»ng c¶m gi¸c m¬ hå hîp víi c¶nh giao mïa cha râ rÖt. + T©m hån thi sÜ biÕn chuyÓn nhÞp nhµng víi phót giao mïa cña c¶nh vËt. Từng cảnh sang thu của tạo vật đã thấp tho¸ng hån ngêi sang thu: chïng ch×nh, lu luyÕn, bÞn rÞn, b©ng khu©ng, chÝn chắn, điềm đạm. * KÕt bµi:. III. LuyÖn tËp: Ph©n tÝch khæ th¬ ®Çu bµi "Sang thu" cña H÷u ThØnh. 1. Tìm hiểu đề, tìm ý. - ThÓ lo¹i: NghÞ luËn t¸c phÈm v¨n häc. - Yªu cÇu: NghÞ luËn ®o¹n th¬ ®Çu bµi "Sang thu " - H¬ng vÞ: h¬ng æi.. - Kh«ng gian: Giã heo may se l¹nh. - H×nh ¶nh: S¬ng chïng ch×nh qua ngìng cöa cña mïa thu.. * Thùc hµnh: §Ò bµi: C¶m nhËn cña em vÒ ®o¹n trÝch "ChiÕc lîc ngµ" * Bớc 1: Tìm hiểu đề và tìm ý. - Đọc kĩ đề (chú ý từ quan trọng) - Xác định yêu cầu của đề - ThÓ lo¹i: nghÞ luËn (C¶m nhËn vÒ ®o¹n trÝch) - Néi dung : §o¹n trÝch "ChiÕc lîc ngµ"cña NguyÔn Quang S¸ng * Bíc 2: LËp dµn ý: 1, Më bµi: ? Nªu yªu cÇu cña më bµi? - Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm vµ ®o¹n trÝch. 2, Th©n bµi: TriÓn khai c¸c luËn ®iÓm Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh khai th¸c luËn ®iÓm, luËn cø, lùa chän dÉn chøng tiªu biÓu. + LuËn ®iÓm 1: T×nh c¶m cha con s©u nÆng. - Luận cứ 1: Cuộc gặp gỡ giữa hai cha con sau 8 năm xa cách. Dẫn chứng: Thái độ và t×nh c¶m cña bÐ Thu tríc vµ sau khi nhËn «ng S¸u lµ cha. - LuËn cø 2: ë khu c¨n cø, «ng S¸u cßn lµm lîc tÆng con. DÉn chøng: T©m tr¹ng cña «ng S¸u sau khi chhia tay con, qu¸ tr×nh «ng S¸u lµm chiÕc lîc ngµ, lêi tr¨n trèi cña «ng tríc lóc hi sinh … + LuËn ®iÓm 2: NghÖ thuËt kÓ chuyÖn - Cèt truyÖn chÆt chÏ víi nhiÒu yÕu tè bÊt ngê, hîp lÝ. + BÐ Thu nhËn ra cha khi «ng S¸u vÒ th¨m nhµ qua 8 n¨m xa c¸ch..

(49) + Biểu lộ tình cảm nồng nhiệt và xúc động trớc lúc chia tay + Sự bất ngờ gây hứng thú cho ngời đọc. + Cuéc gÆp gì t×nh cê nh©n vËt - ngêi kÓ chuyÖn víi bÐ Thu + Lùa chän ng«i kÓ phï hîp: TruyÖn kÓ ë ng«i thø nhÊt + Miªu t¶ diÔn biÕn t©m lÝ nh©n vËt (nhÊt lµ trÎ th¬) chÝnh x¸c vµ hîp lÝ. + Ng«n ng÷ tù nhiªn, lêi kÓ hÊp dÉn. + Kể xen miêu tả. Giọng kể giàu cảm xúc, chân thực, sinh động, giàu sức thuyết phôc. 3, KÕt bµi: Kh¸i qu¸t tæng hîp l¹i néi dung vµ nghÖ thuËt cña ®o¹n trÝch. - Đoạn trích diễn tả chân thực và cảm động về tình cha con thắm thiết sâu nặng trong hoµn c¶nh Ðo le cña cuéc chiÕn tranh. - Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, miêu tả tính cách nhân vật đặc sắc, thể hiện tình cảm s©u s¾c cña t¸c gi¶: c¶m th«ng, chia sÎ, tr©n träng. * Bíc 3: ViÕt bµi N 2: LuËn ®iÓm 1 N 3: LuË ®iÓm 2 * Bớc 4: - Cho học sinh đọc lại toàn bộ. 4. Cñng cè: §Ò bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm truyÖn vµ ®o¹n trÝch, c¸ch t×m ý vµ lËp dnf ý cho bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. 5. Dăn dò: Học sinh về nhà học bài, thực hành viết các đề bài đã hớng dãn.. TiÕt 15 - 20: tæng kÕt tËp lµm v¨n A. Mục tiêu cần đạt 1. KiÕn thøc: - Giúp học sinh ôn và nắm vững các kiểu văn bản đã học từ lớp 6 đến lớp 9: Văn bản tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, nghÞ luËn, thuyÕt minh, hµnh chÝnh c«ng vô. - Ph©n biÖt c¸c kiÓu v¨n b¶n vµ nhËn biÕt sù phèi hîp cña chóng trong thùc tiÔn lµm v¨n. - Phân biệt kiểu văn bản và thể loại văn học. Viết đợc văn bản cho phù hợp. 2. Kỹ năng: Nhận biết đợc các kiểu văn bản, tạo lập văn bản theo yêu cầu. B. ChuÈn bÞ: - Thầy: Chuẩn bị nội dung chuyên đề. - Trß: So¹n bµi ö nhµ. C Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học 1- ổn định tổ chức. 2- KiÓm tra bµi cò: ?Nªu c¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt Th¬m trong vë kÞch “B¾c s¬n” 3- Bµi míi * Hoạt động I: I. HÖ thèng ho¸ c¸c kiÓu v¨n b¶n: - Gi¸o viªn dïng b¶ng phô. - Học sinh nhắc lại các kiến thức đã học về các kiểu loại văn bản? Mỗi loại cho vÝ dô minh ho¹? - Gi¸o viªn nhËn xÐt, bæ sung thëng ®iÓm cho häc sinh tr¶ lêi tèt. * Hoạt động II: Giao viên cung cấp bảng hệ thống về các kiểu văn bản và phơng thức biểu đạt..

(50) KiÓu v¨n b¶n. Phơng thức biểu đạt. vÝ dô. V¨n b¶n tù sù. Tr×nh bµy c¸c sù viÖc cã quan hÖ nhân quả dẫn đến kết cục. Mục đích biểu hiện con ngời quy luật đời sống bày tỏ thái độ. - B¶n tin b¸o chÝ. - B¶n têng thuËt, têng tr×nh. LÞch sö … - T¸c phÈm VHNT (truyÖn, tiÓu thuyÕt.) - V¨n t¶ c¶nh, t¶ ngêi t¶ sù vËt. - §o¹n v¨n miªu t¶ trong t¸c phÈm tù sù. §iÖn mõng, th¨m hái, chia buån.. V¨n b¶n miªu t¶ T¸i hiÖn c¸c tÝnh chÊt thuéc tÝnh sù vËt, liªn tëng gióp con ngêi c¶m nhËn và hiểu đợc chúng. V¨n b¶n biÓu Bµy tá trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp t×nh c¶m c¶m c¶m xóc cña con ngêi, tù nhiªn x· héi sù vËt. V¨n b¶n Tr×nh bµy thuéc tÝnh cÊu t¹o, nguyªn thuyÕt minh nh©n kÕt qu¶ cã Ých hoÆc cã h¹i cña sự vật hiện tợng để giúp ngời đọc có tri thức khả quan vì có thái độ đúng đắn với chúng V¨n b¶n nghÞ Tr×nh bµy, t tëng chñ tr¬ng quan ®iÓm luËn của con ngời đối với TN, XH, con ngời qua các luận điểm, luận cứ và lập luËn t phôc.. - ThuyÕt minh s¶n phÈm. - Giíi thiÖu di tÝch, th¾ng c¶nh, nh©n vËt. - Tr×nh bµy tri thøc vµ ph¬ng ph¸p trong khoa häc - C¸o, kÞch, chiÕu, biÓu. - X· luËn, b×nh luËn, lêi kªu gäi. - S¸ch lÝ luËn. - Tranh luận về vấn đề chính trÞ, x· héi, v¨n ho¸ Văn bản điều Trình bày theo mẫu chung và chịu - Đơn từ, báo cáo, đề nghị. hµnh (hµnh tr¸ch nhiÖm vÒ ph¸p lÝ c¸c ý kiÕn, - Biªn b¶n, têng tr×nh, th«ng chính công vụ) nguyện vọng của các nhân tập thể đối báo, hợp đồng víi c¬ quan qu¶n lÝ hay ngîc l¹i bµy tỏ yêu cầu quyết định của ngời có thẩm quyền đối với ngời có trách nhiÖm thùc thi hoÆc tho¶ thuËn gi÷a c«ng d©n víi nhau vÒ lîi Ých vµ chøc vô. * Hoạt động III: So sánh các kiểu văn b¶n trªn: * Gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh th¶o luËn nhãm. Nhãm 1: Tù sù kh¸c miªu t¶ nh thÕ nµo? - Tù sù: Tr×nh bµy chuçi c¸c sù viÖc. - Miªu t¶: §èi tîng lµ con ngêi, sù vật, hiện tợng và tái hiện đặc điểm của chóng. Nhãm 2: ThuyÕt minh kh¸c tù sù vµ miªu t¶ nh thÕ nµo? - Trình bày những đối tợng thuyÕt minh, cÇn lµm râ vÒ b¶n chÊt bªn trong vµ nhiÒu ph¬ng diÖn cã tÝnh chÊt kh¸ch quan. Nhãm 3: NghÞ luËn kh¸c víi ®iÒu hµnh. III. So s¸nh c¸c kiÓu v¨n b¶n trªn: . - Tù sù: Tr×nh bµy chuçi c¸c sù viÖc. - Miªu t¶: §èi tîng lµ con ngêi, sù vËt, hiện tợng và tái hiện đặc điểm của chúng.. - trình bày những đối tợng thuyết minh, cần lµm râ vÒ b¶n chÊt bªn trong vµ nhiÒu ph¬ng diÖn cã tÝnh chÊt kh¸ch quan. - NghÞ luËn: Bµy tá quan ®iÓm. - §iÒu hµnh: Hµnh chÝnh. - BiÓu c¶m: Bäc lé c¶m xóc..

(51) ë chç nµo? - NghÞ luËn: Bµy tá quan ®iÓm. - §iÒu hµnh: Hµnh chÝnh. Nhãm 4: BiÓu c¶m kh¸c thuyÕt minh nh thÕ nµo? - BiÓu c¶m: C¶m xóc. ? C¸c v¨n b¶n trªn cã thÓ thay thÕ cho nhau kh«ng? Cã thÓ phèi hîp víi nhau trong mét v¨n b¶n cô thÓ kh«ng? - Häc sinh th¶o luËn, nªu ý kiªn. - Cã thÓ kÕt hîp víi nhau trong mét v¨n b¶n cô thÓ. ph©n biÖt c¸c thÓ lo¹i v¨n b¶n tù sù: * Hoạt động IV: V¨n b¶n tù sù vµ thÓ lo¹i v¨n b¶n tù sù - Gièng: KÓ sù viÖc. - Kh¸c: + V¨n b¶n tù sù: XÐt h×nh thøc ph¬ng thøc. + ThÓ lo¹i tù sù ®a d¹ng: TruyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt (nét độc đáo về hình thức thể loại tự sự; kÞch lµ phong phó ®a d¹ng) ? TÝnh nghÖ thuËt trong t¸c phÈm tù sù? Cèt truyÖn – nh©n vËt – sù viÖc – kÕt cÊu. . KiÓu v¨n b¶n biÓu c¶m vµ thÓ lo¹i tr÷ t×nh. - Giống: Chứa đựng cảm xúc, tình cảm chủ đạo. - Kh¸c nhau: + V¨n biÓu c¶m bµy tỏ cảm xúc về một đối tợng (văn xuối) + T¸c phÈm tr÷ t×nh: §êi sèng phong phó cña chñ thÓ trớc vấn đề đời sống. (Thơ) tËp lµm v¨n trong ch¬ng tr×nh ng÷ v¨n thcs - Gi¸o viªn cho häc sinh liÖt kª c¸c thÓ lo¹i trong tËp lµm v¨n. Tìm hiểu 3 kiểu văn bản đã học ở ngữ v¨n 9. IV. Ph©n biÖt c¸c thÓ lo¹i v¨n b¶n tù sù: 1. V¨n b¶n tù sù vµ thÓ lo¹i v¨n b¶n tù sù - Gièng: KÓ sù viÖc. - Kh¸c: + V¨n b¶n tù sù: XÐt h×nh thøc ph¬ng thøc. + ThÓ lo¹i tù sù ®a dạng: Truyện ngắn, tiểu thuyết (nét độc đáo về hình thức thể loại tự sự; kịch là phong phó ®a d¹ng) Cèt truyÖn – nh©n vËt – sù viÖc – kÕt cÊu. 2. KiÓu v¨n b¶n biÓu c¶m vµ thÓ lo¹i tr÷ t×nh. - Giống: Chứa đựng cảm xúc, tình cảm chủ đạo. - Kh¸c nhau: + V¨n biÓu c¶m bµy tá c¶m xúc về một đối tợng (văn xuối) + T¸c phÈm tr÷ t×nh: §êi sống phong phú của chủ thể trớc vấn đề đời sèng. (Th¬). V. Tìm hiểu 3 kiểu văn bản đã học ở ngữ v¨n 9 1. V¨n b¶n thuyÕt minh. * Hoạt động V. V¨n b¶n thuyÕt minh - Khả năng kết hợp đặc điểm cách làm phơng pháp - M§: Kh¬i bµy néi dung sau kÝn thuyÕt minh  gi¶i thÝch. bên trong đặc trng đối tợng. - C¸c yÕu tè t¹o thµnh. §Æc ®iÓm khả quan của đối tợng. - Khả năng kết hợp đặc điểm cách lµm ph¬ng ph¸p thuyÕt minh  gi¶i thÝch. 2. V¨n b¶n tù sù: 2. V¨n b¶n tù sù:.

(52) - M§: Tr×nh bµy sù viÖc. - Tr×nh bµy sù viÖc. - C¸c yÕu tè t¹o thµnh: Sù viÖc, - C¸c yÕu tè t¹o thµnh: Sù viÖc, nh©n nh©n vËt. vËt. - Khả năng kết hợp đặc điểm - Khả năng kết hợp đặc điểm cách làm: c¸ch lµm: Giíi thiÖu tr×nh bµy diÔn biÕn sù viÖc Giới thiệu trình bày diễn biến sự theo trình tự nhận định. việc theo trình tự nhận định. 3. V¨n b¶n nghÞ luËn: 3. V¨n b¶n nghÞ luËn: Bày tỏ quan điểm nhận xét, đánh giá về - M§: Bµy tá quan ®iÓm nhËn vai trß. xét, đánh giá về vai trò. - C¸c yÕu tè t¹o thµnh: - C¸c yÕu tè t¹o thµnh: LuËn LuËn ®iÓm, luËn cø, dÉn chøng. ®iÓm, luËn cø, dÉn chøng. - Khả năng kết hợp, đặc điểm cách làm: - Khả năng kết hợp, đặc điểm + Hệ thống lập luận. c¸ch lµm: + HÖ thèng lËp luËn. + KÕt hîp miªu t¶, tù sù. + KÕt hîp miªu t¶, tù sù. ba kiểu văn bản đã học * Hoạt động VI: Luyện tập tổng hợp I .§Ò bµi: Bµi th¬ ViÕng l¨ng b¸c cña ViÔn Ph¬ng lµ nÐn h¬ng th¬m mµ ViÔn Ph¬ng thành kính dâng lên Bác Hồ kính yêu. Em hãy phân tích bài thơ để làm rõ nhận định trên Gv: Tæ chøc híng dÉn HS lËp dµn ý cho bµi v¨n A. Më bµi ? Em h·y nh¾c l¹i yªu cÇu phÇn më bµi cña bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét ®o¹n th¬, bµi th¬. - Giới thiệu đợc tác giả tác phẩm dẫn dắt đến văn bản ý khái quát của văn bảnViễn Ph¬ng nhµ th¬ lín «ng s¸ng t¸c nhiÒu tÊc phÈm tiªu biÓu lµ bµi ….. - Nhận định khái quát về tác phẩm: Bài thơ thể hiện tình cảm của Viễn Phơng đối với B¸c ... B. Th©n bµi ? §äc l¹i bµi th¬ vµ nªu ra c¸c luËn ®iÓm cÇn ph©n tÝch. LĐ1: Cảm xúc của nhà thơ khi đứng trớc lăng Bác - Më ®Çu bµi th¬ t¸c gi¶ xng m×nh lµ con sau bao n¨m xa c¸ch nay vÒ th¨m ngêi cha đó là tình cảm ruột thịt - Tác giả đến lăng Bác rất sớm quan sát thấy hàng tre trong sơng sớm hàng tre tợng trng cho dân tộc Việt Nam kiên cờng bất khất L§2: C¶m xóc cña nhµ th¬ tríc dßng ngêi vµo l¨ng viÕng B¸c - B¸c nh mÆt trêi ®em l¹i h¹nh phóc cho d©n téc - §Ó nhí tíi B¸c hµng ngµy dßng ngêi v« tËn vµo l¨ng viÕng B¸c d©ng nªn ngêi những thành quả tốt đẹp nhất L§3: C¶m xóc cña nhµ th¬ khi vµo trong l¨ng B¸c - Khi vào lăng đợc chứng kiến Bác trong giấc ngủ vĩnh hằng lòng tác giả quặn đau L§4: C¶m xóc cña nhµ th¬ khi rêi l¨ng B¸c - Mai t¸c gi¶ ph¶i chia tay víi B¸c t¸c gi¶ muèn biÒn thµnh chim hãt quanh l¨ng biÒn thµnh b«ng hoa to¶ h¬ng C. KÕt bµi - Giá trị của bài thơ, nêu đợc cảm nghĩ của bản thân * Hoạt động 7: Kiểm tra tổng hợp cuối năm. §Ò bµi:.

(53) C©u 1(6 ®): VÒ t¸c phÈm ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng ( s¸ch ng÷ v¨n 9, tËp I) em h·y: 1. Nªu râ t¸c gi¶, xuÊt xø, hoµn c¶nh s¸ng t¸c, nh÷ng gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt c¬ b¶n cña t¸c phÈm (kh«ng cÇn ph©n tÝch) 2. Ph©n tÝch gi¸ trÞ, ý nghÜa (c¶ vÒ nghÖ thuËt vµ néi dung) cña chi tiÕt c¸i bãng trong ChuyÖn ngêi con g¸i Nam X¬ng.(4,0 ®) C©u2 (6 ®): Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh KÓ chi ngêi v« t×nh ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c §ñ cho ta giËt m×nh. ( ¸nh tr¨ng- NguyÔn Duy) Tõ c¸i “giËt m×nh” tríc ¸nh tr¨ng cña nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi th¬, em cã suy nghĩ gì về đạo lý, lẽ sống của dân tộc Việt Nam ta. Câu 3 ( 8 đ): Về truyện ngắn Chiếc lợc ngà, có ý kiến nhận xét: “ Đọc Chiếc lợc ngà, chúng ta đợc chứng kiến một Nguyễn Quang Sáng rất sâu sắc và tinh tế trong nghÖ thuËt kh¾c häa t©m lý nh©n vËt”. Em h·y ph©n tÝch nghÖ thuËt kh¾c häa t©m lý nh©n vËt bÐ Thu trong truyÖn ng¾n ChiÕc lîc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng. (Ng÷ v¨n 9, tËp I) 4. Củng cố: Các phơng thức biểu đạt, sự phối hợp của các phơng thức biểu đạt trong mét v¨n b¶n. 5. Dăn dò: Ôn tập các kiểu văn bản và phơng thức biểu đạt, chuẩn bị thi hét học kỳ II..

(54)

On tap Ngu van 9

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về