Quản lý phát triển năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở huyện yên phong, tỉnh bắc ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới​

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ TÁM

QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY
HỌC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN YÊN PHONG,
TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CTGD
PHỔ THÔNG MỚI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2020


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ TÁM

QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO
GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG
YÊU CẦU CTGD PHỔ THÔNG MỚI
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền

THÁI NGUYÊN - 2020


LỜI CAM ĐOAN

Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tơi dưới sự
hướng dẫn tận tình của PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền. Những nội dung,
các số liệu, thông tin được sử dụng trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, kết
quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được công bố
trong bất kỳ cơng trình nghiên cứu khoa học nào trước đây.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020
Tác giả

Nguyễn Thị Tám

i


LỜI CẢM ƠN

Đầu tiên tác giả xin bày tỏ sự kính trọng và lịng biết ơn sâu sắc đến cơ
giáo - PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Huyền, người thầy đã tận tình giúp đỡ,
định hướng khoa học và ln động viên, khích lệ tác giả hồn thành luận văn.
Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu, tập thể các thầy,
cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục; Phòng Đào tạo trường Đại học Sư phạm Thái
Nguyên đã trực tiếp giảng dạy, định hướng trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo cùng các thầy cô giáo
Trường THCS Trung Nghĩa, các trường THCS huyện Yên Phong, Phòng

GD&ĐT Yên Phong đã giúp đỡ, chia sẻ, cung cấp cho tác giả nhiều tư liệu,
thơng tin cũng như đóng góp cho tác giả nhiều ý kiến quý báu để hoàn thành
luận văn này.
Cuối cùng, xin cảm ơn những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp đã quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả hoàn thành luận văn.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu, mặc dù bản thân đã có nhiều cố
gắng, tâm huyết và trách nhiệm, song luận văn khơng thể tránh khỏi những
thiếu sót. Kính mong các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp chỉ dẫn,
góp ý.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020
Tác giả

Nguyễn Thị Tám

ii


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................ii
MỤC LỤC.........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ix
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ............................................................................xi
MỞ ĐẦU............................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài.............................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu.......................................................................................2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................ 2
4. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài.........................................................3

5. Giả thuyết khoa học........................................................................................ 3
6. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài......................................................................3
7. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................3
8. Cấu trúc luận văn............................................................................................ 4
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC
DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ
SỞ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ
THÔNG 2018.............................................................................................5
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề......................................................................5
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu ở nước ngồi..................................................5
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu ở Việt Nam.....................................................7
1.2. Các khái niệm cơ bản.................................................................................10
1.2.1. Quản lý giáo dục.....................................................................................10
1.2.2. Năng lực, năng lực dạy học của giáo viên.............................................. 11
1.2.3. Bồi dưỡng, bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên.......................... 13
1.2.4. Giáo viên trung học cơ sở....................................................................... 16
1.2.5. Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở......17
1.3. Bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng
u cầu chương trình giáo dục phổ thơng 2018........................................17
iii
1.3.1. Chương trình giáo dục phổ thơng 2018 bậc trung học cơ sở và yêu


cầu đối với năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở hiện nay ...
1.3.2. Mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở
đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................
1.3.3. Nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở
đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thơng 2018 ........................
1.3.4. Phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ
sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới .....................

1.3.5. Hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở
đáp ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng mới .........................
1.3.6. Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên trung học cơ sở đáp ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng
mới .........................................................................................................
1.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung
học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thơng 2018 ........
1.4.1. Tổ chức khảo sát nhu cầu và lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy
học cho giáo viên trung học cơ sở đáp ứng u cầu chương trình giáo
dục phổ thơng 2018 ................................................................................
1.4.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở
đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thơng 2018 ........................
1.4.3. Chỉ đạo triển khai hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thơng
2018........................................................................................................
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông
2018........................................................................................................
1.5. Những yếu tố tác động đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho
giáo viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ
thông 2018 ..............................................................................................
1.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................

iv


1.5.2. Yếu tố chủ quan...................................................................................... 32
Kết luận chương 1.............................................................................................35
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY
HỌC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THƠNG 2018..........................36
2.1. Khái qt chung về tình hình kinh tế, xã hội và các trường trung học
cơ sở ở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh.................................................36
2.1.1. Khái quát chung về tình hình kinh tế, xã hội của huyện Yên Phong
tỉnh Bắc Ninh............................................................................................ 36
2.1.2. Khái quát về giáo dục trung học cơ sở ở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh .. 37

2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng................................................................38
2.2.1. Mục đích khảo sát...................................................................................38
2.2.2. Đối tượng khảo sát..................................................................................38
2.2.3. Nội dung khảo sát................................................................................... 38
2.2.4. Phương pháp khảo sát.............................................................................38
2.2.5. Cách xử lý kết quả khảo sát.................................................................... 39
2.3. Thực trạng năng lực dạy học của giáo viên các trường trung học cơ sở
ở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh...........................................................39
2.3.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên, cán bộ quản lý về sự cần thiết
của các năng lực dạy học của giáo viên các trường trung học cơ sở
huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh..............................................................40
2.3.2. Thực trạng năng lực dạy học của giáo viên các trường trung học cơ
sở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh.........................................................42
2.4. Thực trạng bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở
huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh..............................................................44
2.4.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về bồi dưỡng năng lực dạy
học cho giáo viên trung học cơ sở.............................................................44
2.4.2. Mục tiêu bồi dưỡng.................................................................................45
2.4.3. Nội dung bồi dưỡng................................................................................45

v

2.4.4. Phương pháp bồi dưỡng..........................................................................48
2.4.5. Hình thức bồi dưỡng............................................................................... 50
2.5. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ở các
trường trung học cơ sở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu
cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018...............................................51
2.5.1. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên
các trường trung học cơ sở........................................................................51
2.5.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở
đáp ứng u cầu chương trình giáo dục phổ thơng 2018..........................53
2.5.3. Chỉ đạo triển khai hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thơng
mới............................................................................................................ 56
2.5.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu chương trình GDPT 2018.............58
2.5.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng............................................................59
2.6. Nguyên nhân của thực trạng...................................................................... 61
Kết luận chương 2.............................................................................................63
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY
HỌC CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018..........................64
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp....................................................................64
3.1.1. Bảo đảm tính mục tiêu............................................................................ 64
3.1.2. Bảo đảm tính hệ thống, kế thừa.............................................................. 64
3.1.3. Bảo đảm tính khả thi............................................................................... 65
3.1.4. Bảo đảm tính hiệu quả............................................................................ 65
3.2. Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các
trường trung học cơ sở huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng u
cầu chương trình giáo dục phổ thơng 2018...............................................66

vi


3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng nhận thức cho tổ trưởng chun mơn, giáo viên
về chương trình 2018, chương trình mơn học 2018 cấp Trung học cơ
sở và yêu cầu về năng lực dạy học của giáo viên Trung học cơ sở..........66
3.2.2. Tổ chức khảo sát nhu cầu và lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy
học cho giáo viên ở các trường trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu
chương trình giáo dục phổ thơng 2018..................................................... 68
3.2.3. Chỉ đạo đa dạng hóa các phương pháp, hình thức bồi dưỡng năng lực
dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở đáp ứng u cầu
chương trình giáo dục phổ thơng 2018..................................................... 74
3.2.4. Xây dựng môi trường thuận lợi tạo điều kiện khuyến khích giáo viên
tự bồi dưỡng năng lực dạy học..................................................................77
3.2.5. Đổi mới kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học
của giáo viên ở các trường trung học cơ sở.............................................. 82
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp................................................................ 86
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp.............86
Kết luận chương 3.............................................................................................94
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.................................................................95
1. Kết luận.........................................................................................................95
2. Khuyến nghị..................................................................................................96
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................98
PHỤ LỤC

vii


DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

STT

Chữ viết
1

CBQL

2

CTGD

3

GD&ĐT

4

GV

5

KCN

6

NLDH

7

NXB

8

QLGD

9

THCS

10

TP. Hà N

viii
DANH MỤC CÁC BẢNG


Bảng 2.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên THCS về các NLDH
cần có của giáo viên THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông
2018 ............................................................................................
Bảng 2.2. Đánh giá thực trạng NLDH đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông
2018 của giáo viên trung học cơ sở huyện Yên Phong ....................
Bảng 2.3. Thực trạng đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về mức độ cần
thiết của các mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên
trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 hiện nay ..
Bảng 2.4. Thực trạng thực hiện các nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học
đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 cho đội ngũ giáo viên
trung học cơ sở ............................................................................
Bảng 2.5. Thực trạng sử dụng các phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy

học đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 cho đội ngũ giáo
viên trung học cơ sở huyện Yên Phong hiện nay ........................
Bảng 2.6. Thực trạng sử dụng các hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học
đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 cho đội ngũ giáo viên
trung học cơ sở huyện Yên Phong hiện nay ................................
Bảng 2.7. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo
viên trung học cơ sở huyện Yên Phong đáp ứng yêu cầu CTGD
phổ thông 2018 ...........................................................................
Bảng 2.8. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên
trung học cơ sở huyện Yên Phong đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông
2018 thời gian qua..........................................................................
Bảng 2.9. Thực trạng chỉ đạo, triển khai hoạt động bồi dưỡng năng lực
dạy học đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 cho giáo viên
trung học cơ sở huyện Yên Phong hiện nay ................................
Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy
học đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 cho giáo viên trung
học cơ sở huyện Yên Phong hiện nay .........................................
ix


Bảng 2.11. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt động bồi
dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên trung học cơ sở huyện
Yên Phong đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 thời gian
qua

59

Bảng 3.1. Đánh giá tính cần thiết của các biện pháp đề xuất.........................87
Bảng 3.2. Đánh giá tính khả thi của các biện pháp đề xuất............................88
Bảng 3.3. Đánh giá tương quan giữa tính cầp thiết và mức độ khả thi của

các biện pháp đề xuất

x

92


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Đánh giá tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất............................ 88
Biểu đồ 3.2. Đánh giá tính khả thi của các biện pháp đề xuất............................... 90
Biểu đồ 3.3. Đánh giá tương quan giữa tính cấp thiết và mức độ khả thi của
các biện pháp đề xuất

xi

91


MỞ ĐẦU
1.

Lý do chọn đề tài
Ở các quốc gia trên thế giới cũng như ở Việt Nam, đội ngũ giáo viên ln

đóng vai trị quyết định đến chất lượng GD&ĐT, là lực lượng đi đầu trong đổi mới
giáo dục. Khoản 2 Điều 66 Luật Giáo dục (2019) ghi rõ: Nhà giáo có vai trị quyết
định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục, có vị thế quan trọng trong xã hội, được
xã hội tơn vinh [47]. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: Nhiệm vụ giáo dục rất quan
trọng và vẻ vang, vì nếu khơng có thầy thì khơng có giáo dục... Khơng có giáo dục,
khơng có cán bộ thì cũng khơng nói gì đến kinh tế văn hóa [26]. Đảng và Nhà nước ta

luôn quan tâm chú trọng xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên, coi đây là khâu
then chốt trong phát triển sự nghiệp GD&ĐT. Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI đã
xác định: Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và trình độ đào
tạo. Tiến tới tất cả các giáo viên tiểu học, trung học cơ sở, giáo viên, giảng viên các
cơ sở giáo dục nghề nghiệp phải có trình độ từ đại học trở lên, có

NLDH… [20].
Bước sang thế kỷ XXI, với sự phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp
lần thứ 4, người giáo viên ở các nhà trường phải được bồi dưỡng, phát triển về
kiến thức, kĩ năng để đáp ứng yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng dạy học.
Bồi dưỡng, phát triển NLDH nói chung, NLDH nói riêng cho đội ngũ giáo viên
càng cần phải được tiến hành thường xuyên, có hiệu quả đặc biệt là trong bối cảnh
hiện nay khi nước ta đang chuẩn bị thực hiện CTGD phổ thông mới cần phải có
đội ngũ giáo viên phổ thơng nói chung, giáo viên THCS nói riêng đủ về số lượng
và chuẩn về chất lượng đáp ứng yêu cầu dạy học theo CTGD phổ thông mới.
NLDH của đội ngũ giáo viên THCS phụ thuộc vào quá trình đào tạo ở các
trường sư phạm và hoạt động bồi dưỡng, phát triển trong thực tiễn giảng dạy ở các
trường THCS. Tuy nhiên việc đào tạo ở các trường sư phạm chỉ cung cấp những nền
tảng bước đầu để người giáo viên THCS có được những kiến thức, kĩ năng và kinh
nghiệm sư phạm cần thiết. Để có được NLDH tốt phù hợp với sự thay đổi của môi
trường giáo dục và điều kiện thực tiễn sư phạm, người giáo viên THCS cần phải tích
lũy thêm những kiến thức, kĩ năng sư phạm mới để nâng cao NLDH của bản thân
thực hiện các mục tiêu giáo dục THCS có hiệu quả. Thực tiễn giáo dục

1


THCS ở nước ta thời gian qua cho thấy, đội ngũ giáo viên THCS phần đơng đã có
những NLDH cơ bản, tuy nhiên một số giáo viên mới chỉ thành thạo các kĩ năng
dạy học cơ bản, nắm vững những kiến thức nền tảng của chương trình mơn học

chưa có các kĩ năng hướng dẫn cho học sinh biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn
để phát triển các năng lực cần thiết. Để đáp ứng CTGD phổ thông mới hiện nay,
đội ngũ giáo viên THCS phải được phát triển toàn diện cả về tầm rộng và chiều
sâu kiến thức, kĩ năng, thái độ qua đó phát triển tồn diện NLDH từ đó tổ chức
q trình dạy học, phát triển năng lực của học sinh có hiệu quả.
Cùng với quá trình phát triển của nền giáo dục đất nước, giáo dục THCS của
huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đã đạt được những kết quả nhất định. Nhận thức
được tầm quan trọng của việc bồi dưỡng đội ngũ GVTHCS, Sở GD&ĐT tỉnh Bắc
Ninh và ngành giáo dục huyện Yên Phong đã căn cứ theo các Quy chế bồi dưỡng
giáo viên phổ thông của Bộ GD&ĐT, đặc biệt là Kế hoạch 212/KH-BGDĐT của Bộ
GD&ĐT về việc tổ chức bồi dưỡng triển khai thực hiện CTGD phổ thông mới, đã
ban hành nhiều kế hoạch bồi dưỡng, phát triển năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo
viên THCS theo đúng quy định. Tuy nhiên việc bồi dưỡng NLDH cho đội ngũ giáo
viên THCS huyện Yên Phong vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Đặc biệt công tác quản
lý bồi dưỡng NLDH cho đội ngũ giáo viên THCS chưa có tính khoa học, đồng bộ, hệ
thống và thiết thực. Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài:

“Quản lý phát triển năng lực dạy học cho giáo viên các trường trung học cơ sở
huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018” làm
đề tài luận văn cao học.
2.

Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng quản lý phát triển NLDH cho

đội ngũ giáo viên THCS huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD
phổ thông mới, luận văn đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng NLDH cho đội
ngũ giáo viên nhằm nâng cao NLDH cho đội ngũ giáo viên THCS đáp ứng u
cầu CTGD phổ thơng 2018, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS huyện
Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh.

3.

Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1.

Khách thể nghiên cứu
Phát triển NLDH cho giáo viên các trường THCS.

2


3.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường THCS huyện Yên
Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018.
4.

Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài
* Giới hạn về nội dung nghiên cứu:
Quản lý phát triển năng lực dạy học cho giáo viên là một vấn đề rộng, trong

khuôn khổ của đề tài chỉ đi sâu nghiên cứu một nội dung của quản lý phát triển là
quản lý bồi dưỡng NLDH cho GV các trường THCS huyện Yên Phong đáp ứng
yêu cầu chương trình GDPT 2018 và đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng NLDH
cho GV của Hiệu trưởng các trường THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp
ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018.
* Giới hạn về thời gian nghiên cứu: từ tháng 10 năm 2019 đến tháng 5 năm 2020.
5.

Giả thuyết khoa học

Quản lý bồi dưỡng NLDH cho GV THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh

trong thời gian qua đã được quan tâm và đạt được những kết quả nhất định. nhưng
đứng trước yêu cầu dạy học theo CTGD phổ thơng 2018 thì vẫn cịn bộc lộ những
bất cập. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý bồi dưỡng NLDH cho GV các
trường THCS huyện Yên Phong phù hợp với điều kiện thực tiễn và những u cầu
của CTGD phổ thơng 2018 thì sẽ nâng cao NLDH cho GV các trường THCS, góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh.
6.

Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các
trường THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018.
Nghiên cứu thực trạng quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường
THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh
Đề xuất biện pháp quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường
THCS huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018.
7.

Phương pháp nghiên cứu

7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận
Đề tài sử dụng các phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu, phân loại và
hệ thống hoá, khái quát hoá nhằm nghiên cứu tài liệu lý thuyết về quản lý quản lý
bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các trường THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ
thông 2018 để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.

3

7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra
Sử dụng phiếu khảo sát điều tra trên CBQL, GV các trường THCS nhằm
thu thập những thông tin cần thiết về thực trạng bồi dưỡng NLDH cho giáo viên
THCS và thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường
THCS huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh. Từ đó phân tích tổng hợp, đánh giá thực
trạng bồi dưỡng NLDH cho giáo viên THCS và thực trạng quản lý bồi dưỡng
NLDH cho giáo viên THCS huyện Yên Phong tỉnh Bắc Ninh.
7.2.2. Phương pháp phỏng vấn
Trực tiếp phỏng vấn cán bộ quản lý, GV các trường THCS huyện Yên
Phong tỉnh Bắc Ninh về một số nội dung thực trạng bồi dưỡng và quản lý bồi
dưỡng NLDH cho GV các trường THCS
7.2.3. Phương pháp quan sát
Quan sát giờ dạy, hoạt động bồi dưỡng và các điều kiện phục vụ bồi dưỡng
giáo viên các trường THCS huyện Yên Phong, nhằm làm sáng tỏ thực trạng.
7.2.4. Phương pháp chuyên gia
Sử dụng phiếu lấy ý kiến các chuyên gia để khảo nghiệm tính cần thiết và
khả thi của biện pháp đề xuất trong đề tài.
7.3. Phương pháp sử dụng toán thống kê
Dùng phương pháp này để xử lý, tổng hợp số liệu thu được, trên cơ sở đó
rút ra kết luận khoa học, nhận xét mang tính khái quát.
8.

Cấu trúc luận văn
Luận văn phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham

khảo và Phụ lục. Nội dung luận văn được cấu trúc theo 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên các
trường THCS đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018.

Chương 2. Thực trạng quản lý bồi dưỡng NLDH cho GV các trường THCS
đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018 huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh hiện nay.

Chương 3. Biện pháp quản lý bồi dưỡng NLDH cho GV các trường THCS
huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018.

4


Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO
GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Vấn đề bồi dưỡng NLDH, quản lý bồi dưỡng NLDH cho đội ngũ giáo viên
là một trong những vấn đề luôn thu hút sự quan tâm, nghiên cứu của các nhà khoa
học, nhà quản lý, nhà giáo trong nước và nước ngoài ở nhiều góc độ khác nhau.
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu ở nước ngồi
* Các cơng trình nghiên cứu về bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo

viên
Ở

nhiều nước trên thế giới, giáo viên là người được coi trọng và có vị thế

tương đối cao trong xã hội. Cơng tác đào tạo, bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho
đội ngũ giáo viên rất được quan tâm, thể hiện ở chương trình đào tạo tồn diện và
các hoạt động thực tế được chú trọng. Không chỉ dừng lại ở việc đào tạo ban đầu
là khi sinh viên tốt nghiệp các chương trình đào tạo giáo viên (là đáp ứng chuẩn
giáo viên ban đầu). Việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên thường xuyên được các

nước rất coi trọng, Ví dụ: như ở Mỹ, thuật ngữ “phát triển nghề nghiệp giáo viên”
được sử dụng thay cho “bồi dưỡng giáo viên” vì kiến thức và kỹ năng học trong
nhà trường rồi sẽ lạc hậu, giáo viên cần tiếp tục được bồi dưỡng trong quá trình
dạy học ở các trường. Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay khi các tiến bộ về khoa
học công nghệ đang được áp dụng vào tất cả lĩnh vực đời sống xã hội thì người
giáo viên cần được bồi dưỡng về chuyên môn, kỹ năng dạy học, cập nhật các kết
quả nghiên cứu về tâm lý giáo dục nói chung cũng như các kết quả nghiên cứu về
phương pháp, kỹ thuật dạy học mới.
Hannele Niemi và Ritva Jakku-Sihvonen, các tác giả đã mơ tả chi tiết và có
những phân tích thuyết phục về những thay đổi quan trọng trong cấu trúc, nội dung
chương trình bồi dưỡng giáo viên để nâng cao chất lượng giáo dục ở Phần Lan. Một
số tác giả khác như: A.Carin, Craig A.Mertler, Marzano lại đi sâu nghiên cứu và đã đề
xuất các biện pháp hình thành NLDH cho giáo viên. Tác giả Marzano đã đưa ra một
số định hướng như trong tiết học, giáo viên phải biết sơ đồ hóa kiến

5


thức, khắc sâu những kiến thức trọng tâm; thúc đẩy sự hợp tác của học sinh [50]
từ đó cần thiết phải bồi dưỡng năng lực nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên.
Nghiên cứu về công tác bồi dưỡng giáo viên trên thế giới tác giả Jacques
Nimier với cơng trình “Giáo viên rèn luyện tâm lý” đã khẳng định việc đào tạo
tâm lý không phải chỉ làm ở các trường sư phạm là đã đủ, mà cuộc sống nghề
nghiệp sau này người giáo viên phải ln ln tự rèn luyện mình [29].
Các cơng trình “Đào tạo giáo viên về nghiệp vụ” của Marguerite Altet [35],
“Tự đào tạo để dạy học” của Patrice Pelpel [40] đã lý giải vì sao cơng tác đào tạo,
bồi dưỡng giáo viên cần được đổi mới theo quan điểm lấy người học làm trung
tâm. Thông qua đào tạo ban đầu và bồi dưỡng thường xuyên, người giáo viên phải
có năng lực vừa tập trung đi sâu vào nội dung của bộ môn, vừa tập trung đi sâu
vào việc học của học sinh. Các cơng trình nghiên cứu đã tìm ra cơng cụ lý luận

khoa học góp phần đổi mới công tác đào tạo bồi dưỡng giáo viên.
Tác giả Raja Roy Singh nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên thông qua
việc nghiên cứu xác định vai trị, vị trí của giáo viên trên cơ sở đó đề xuất các biện
pháp và nội dung phát triển đội ngũ giáo viên, theo tác giả: Giáo viên không chỉ là
nhà chun mơn mà cịn là nhà giáo dục, nhà khoa học, người tư vấn, hướng dẫn,
người học tập suốt đời, do đó phát triển đội ngũ giáo viên phải bao gồm phát triển
chuyên môn, nghiệp vụ và năng lực nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng [49].
*

Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy

học cho đội ngũ giáo viên
Trung tâm Nghiên cứu và Đổi mới giáo dục, OECD, 1998, nghiên cứu về
quản lý bồi dưỡng giáo viên và đã rút ra kết luận “Các chính sách đổi mới giáo
dục sẽ khơng đem lại hiệu quả gì nếu bản thân người giáo viên không thay đổi”.
Kết quả nghiên cứu tổng kết những kinh nghiệm thực tiễn điển hành của 8 quốc
gia trong bồi dưỡng giáo viên, ví dụ như: phát triển những ý tưởng bồi dưỡng
hoàn toàn mới của Đức; coi bồi dưỡng giáo viên là nhiệm vụ ưu tiên của Ireland;
khắc phục những rào cản do quan niệm lỗi thời, cứng nhắc trong bồi dưỡng giáo
viên ở Luc-xăm-bua; bồi dưỡng giáo viên hướng tới sự chuẩn mực, xuất sắc và có
kiểm định ở Hoa Kỳ…[32].
Theo Denise Beutel và Rebecca Spooner-Lane, (Úc), Hiệu trưởng, các phó

6


hiệu trưởng, trưởng bộ mơn, giáo viên có kinh nghiệm trong trường trung học sẽ
là lực lượng nòng cốt tham gia vào quá trình kèm cặp, giúp đỡ những đồng
nghiệp. Các nước Anh, Hoa Kỳ, Thái Lan cũng rất quan tâm đến sử dụng các giáo
viên có kinh nghiệm, có trình độ nghề nghiệp cao để hướng dẫn, tư vấn cho các

giáo viên mới. Qua việc trình bày trên có thể thấy các nghiên cứu về quản lý bồi
dưỡng NLDH cho giáo viên THCS đã chú ý đến vai trò của Hiệu trưởng và phó
Hiệu trưởng trong việc lập kế hoạch bồi dưỡng một cách khoa học và phù hợp với
tình hình thực tế của trường; đã quan tâm đến lực lượng tham gia bồi dưỡng như
các chuyên gia, giáo viên cốt cán các trường hay trưởng bộ môn, các giáo viên có
kinh nghiệm ngay tại trường trung học và đã đề xuất các thời điểm bồi dưỡng phụ
thuộc vào nội dung và nhu cầu bồi dưỡng của người học... Tuy vậy, chưa có cơng
trình nào nghiên cứu một cách cụ thể và có hệ thống về quản lý bồi dưỡng NLDH
cho giáo viên THCS dựa vào nhu cầu và năng lực thực hiện của giáo viên.
Ngồi ra cịn có các cơng trình của các tác giả bàn về vấn đề quản lý hoạt
động phát triển năng lực chuyên môn cho đội ngũ giáo viên như: Felding và
Schalock (1985); Glatthorn (1995); Borko và Putnam (1995); Guzman (1995);
Mc.Ginn và Borden (1995); Kettle và Sellars (1996); Eleonora Vilegas-Reiers
(1998); Kalelestad và Olweus (1998); Cobb (1999); Tattlo (1999); DarlingHammond (1999); Loucks-Horsely và Matsumoto (1999); Ganser (2000); Walling
và Levis (2000); Cochran-Smith và Lytle (2001); Youngs (2001); Grosso de Leon
(2001). Các cơng trình trên đã nghiên cứu kinh nghiệm thực tiễn và mơ hình quản
lý phát triển nghề nghiệp giáo viên nói chung; quản lý đào tạo, bồi dưỡng nâng
cao NLDH nói riêng cho giáo viên [50].
Như vậy, các cơng trình của các nhà khoa học trên thế giới đã bàn luận khá
sâu sắc vấn đề quản lý của đội ngũ giáo viên và quản lý bồi dưỡng năng lực trong
đó có NLDH nói riêng cho đội ngũ giáo viên.
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu ở Việt Nam

7


* Các cơng trình nghiên cứu về bồi dưỡng năng lực dạy học cho đội ngũ giáo

viên
Vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên đã được Bác Hồ, Đảng và Nhà nước ta

hết sức quan tâm. Thực hiện tư tưởng của Hồ Chủ Tịch, suốt nửa thế kỷ qua, Đảng
và Nhà nước ta đã không ngừng chỉ đạo, tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng
và phát triển đội ngũ giáo viên, trong đó có việc nghiên cứu về đội ngũ giáo viên
THCS. Theo đó, nhiều cơng trình nghiên cứu về đội ngũ giáo viên đã được triển
khai dưới sự chỉ đạo của Bộ GD&ĐT.
Tác giả Bùi Minh Hiền dựa trên lý thuyết phát triển nguồn nhân lực, các
tác giả đề xuất: Để đáp ứng yêu cầu luôn thay đổi của khoa học công nghệ và xã
hội, nguồn nhân lực giáo viên cần được phát triển với đầy đủ 3 yếu tố sau đây: (i)
đủ về số lượng; (ii) Đạt chuẩn về chất lượng; (iii) Đồng bộ về cơ cấu do đó vấn đề
đào tạo lại, bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên là vấn đề cần thiết và cần phải
có những giải pháp phù hợp [24].
Tác giả Vũ Xuân Hùng với “Năng lực dạy học của giáo viên dạy nghề theo
tiếp cận năng lực thực hiện”, đã đưa ra các quan niệm về năng lực thực hiện, năng
lực dạy học của người giáo viên đáp ứng CTGD phổ thơng 2018 thực hiện. Trong
đó, có năng lực thiết kế bài giảng, năng lực tiến hành dạy học, năng lực sử dụng
phương pháp dạy học, năng lực thao tác mẫu, năng lực giao tiếp, năng lực sử lý
tình huống sư phạm, năng lực kiểm tra đánh giá dạy học… Đây là cơ sở quan
trọng để thiết kế xây dựng nội dung đào tạo giáo viên dạy nghề tại các Trường Sư
phạm kỹ thuật [27].
Đỗ Thị Bích Loan “Kinh nghiệm q́c tế về bồi dưỡng giáo viên và cán bộ
quản lý giáo dục” xác định: Việc bồi dưỡng và đào tạo lại cho giáo viên và cán bộ
quản lý là nhiệm vụ bắt buộc đối với người lao động sư phạm. Bộ GD&ĐT tổ chức
các lớp tập huấn ở Trung ương để bồi dưỡng cho Hiệu trưởng, Hiệu phó, giáo viên tư
vấn các bộ môn. Tùy theo thực tế của từng đơn vị, từng cá nhân mà cấp quản lý giáo
dục để ra các phương thức bồi dưỡng khác nhau trong một phạm vi theo yêu cầu nhất
định. Cụ thể là mỗi cơ sở giáo dục cử từ 3 đến 5 giáo viên được đào tạo tại một lần
theo chuyên môn mới và tập trung nhiều vào đổi mới phương pháp dạy học. Tác giả
đưa ra quan điểm người ta coi trọng phát triển nghề nghiệp hoặc năng lực

8

dạy học cho giáo viên là một quá trình phát triển cá nhân liên tục thơng qua các
chương trình, các hoạt động các dự án được thiết kế để tăng cường thực hành phát
triển nghề nghiệp [32].
Trong báo cáo tổng kết của Đề tài độc lập cấp nhà nước “Nghiên cứu đề
xuất các biện pháp cải cách công tác đào tạo bồi dưỡng giáo viên phổ thông” chủ
nhiệm đề tài Nguyễn Thị Bình [5], đã nêu rõ thực trạng hoạt động bồi dưỡng giáo
viên: Hình thức, nội dung, mục tiêu của hoạt động bồi dưỡng và chỉ ra những hạn
chế của các vấn đề này. Từ phân tích thực trạng tác giả đã đưa ra các biện pháp đổi
mới căn bản về phương thức đào tạo và bồi dưỡng giáo viên.
Đặng Thành Hưng (2013) trong cơng trình “Cơ sở khoa học của việc chuẩn
hố trong giáo dục phổ thơng” nghiên cứu về bồi dưỡng giáo viên dựa trên tiếp
cận năng lực và tiếp cận năng lực theo hướng chuẩn hóa trong giáo dục, dạy học,
trên cơ sở đó đề ra những yêu cầu đối với giáo viên trong hoạt động dạy học, giáo
dục và vấn đề bồi dưỡng, tự hoàn thiện của giáo viên [28].
*

Các cơng trình nghiên cứu về quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy

học cho đội ngũ giáo viên
Tác giả Hà Thế Truyền trong công trình “Một số biện pháp nâng cao trình
độ đội ngũ giáo viên nhằm thực hiện phổ cập giáo dục THCS” đã đề cập đến vấn
đề đổi mới phương thức và phương pháp đánh giá bồi dưỡng NLDH cho giáo viên
theo hướng tiếp tục đổi mới phương thức học tập và cải tiến cách thức tổ chức bồi
dưỡng cho giáo viên [51].
Tác giả Bùi Văn Quân, Nguyễn Ngọc Cầu (2006) đã nghiên cứu về quản lý
bồi dưỡng giáo viên theo cách tiếp cận phát triển đội ngũ giáo viên. Các tác giả đã
chỉ ra các cách tiếp cận để phát triển đội ngũ giáo viên bao gồm: Tiếp cận theo lý
thuyết phát triển nguồn nhân lực; Tiếp cận quản lý nguồn nhân lực; Tiếp cận theo

quan điểm triết học,… Từ vấn đề trên đặt ra các yêu cầu về đào tạo, bồi dưỡng
giáo viên [46].
Tác giả Nguyễn Sĩ Thư với Luận án Tiến sĩ “Những biện pháp nâng cao chất
lượng đội ngũ giáo viên THCS các tỉnh Tây nguyên đáp ứng yêu cầu phổ cập giáo
dục THCS” khi đề cập đến vấn đề nâng cao chất lượng hoạt động bồi dưỡng giáo
viên cũng đã nêu lên sự cần thiết phải đổi mới quản lý bồi dưỡng NLDH và tác giả

9


đã kiến nghị với cấp Sở GD&ĐT là phải có kế hoạch điều tra, rà soát và sắp xếp
cho đội ngũ giáo viên được chuẩn hóa và nâng chuẩn, tham dự các lớp đào tạo để
nâng cao trình độ, cập nhật hóa thơng tin và phương pháp dạy học mới; Tổ chức
các lớp bồi dưỡng giáo viên cho tất cả những giáo viên đứng lớp trực tiếp là việc
làm cấp bách [49].
Trong Luận án Tiến sĩ: “Quản lý hoạt động tự bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm
của giáo viên trường THCS trong giai đoạn hiện nay” tác giả Lục Thị Nga đã nghiên
cứu vào một nội dung rất quan trọng của quản lý bồi dưỡng giáo viên đó là quản lý
hoạt động tự bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm. Tác giả đã phân tích, làm rõ về hoạt động
tự bồi dưỡng của giáo viên THCS, xây dựng khung lý thuyết về hoạt động bồi dưỡng,
tự bồi dưỡng, quản lý hoạt động tự bồi dưỡng. Tác giả phân tích tầm quan trọng của
vấn đề tự học, tự bồi dưỡng, các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động tự bồi dưỡng từ đó
đưa ra những biện pháp quản lý hoạt động này [38].
Các cơng trình trên trên đã nghiên cứu nhiều vấn đề, nhiều mặt của hoạt động
bồi dưỡng NLDH cho giáo viên nói chung và quản lý bồi dưỡng, bồi dưỡng NLDH
cho giáo viên THCS nói riêng. Tuy nhiên, chưa có một nghiên cứu nào đề cập một
cách trực tiếp, toàn diện về quản lý bồi dưỡng NLDH cho đội ngũ giáo viên THCS
huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu CTGD phổ thông 2018.

1.2. Các khái niệm cơ bản

1.2.1. Quản lý giáo dục
* Quản lý
Thuật ngữ quản lý được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau. Dưới đây là
một số định nghĩa về quản lý: Theo Fayol: “Quản lý là một hoạt động mà mọi tổ
chức (gia đình, doanh nghiệp, chính phủ) đều có, nó gồm 5 yếu tố tạo thành là: kế
hoạch, tổ chức, chỉ đạo, điều chỉnh và kiểm sốt. Quản lý chính là thực hiện kế
hoạch, tổ chức, chỉ đạo điều chỉnh và kiểm soát ấy”. Cịn theo Harold Koontz thì:
“Quản lý là xây dựng và duy trì một mơi trường tớt giúp con người hoàn thành
một cách hiệu quả mục tiêu đã định” và “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó
đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích
của nhóm (tổ chức). Mục tiêu của quản lý là hình thành một mơi trường mà trong
đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật

10


chất” [23]. Các tác giả O’Donnell C, Weihrich H. cho rằng: “Quản lý là một hoạt
động thiết yếu, nó đảm bảo những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được các mục đích
của nhóm. Mục tiêu của mọi nhà quản lý là hình thành một mơi trường trong đó
con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất
và sự bất mãn cá nhân ít nhất” [23].
Từ các quan niệm về quản lý như trên, có thể hiểu: Quản lý là q trình thực
hiện các công việc xây dựng kế hoạch hành động (bao gồm cả xác định mục tiêu cụ
thể, chế định kế hoạch, quy định tiêu chuẩn đánh giá và thể chế hóa), sắp xếp tổ chức
(bố trí tổ chức, phối hợp nhân sự, phân công công việc, điều phối nguồn lực tài chính
và kỹ thuật…), chỉ đạo, điều hành, kiểm sốt và đánh giá kết quả, sửa chữa sai sót
(nếu có) để bảo đảm hoàn thành mục tiêu của tổ chức đã đề ra.

1.2.2. Năng lực, năng lực dạy học của giáo viên
* Năng lực

Khái niệm năng lực (competency) có nguồn gốc từ tiếng La tinh competentia.

Có nhiều quan niệm khác nhau về năng lực:
Năng lực được hiểu như sự thành thạo, khả năng thực hiện của một cá nhân
đối với công việc. Bên cạnh sự khác nhau về nhu cầu, hứng thú, tính tình, khí chất...

Con người cịn khác nhau về năng lực, thể hiện được sự khác biệt rõ nét giữa cá
nhân này và cá nhân khác, mỗi cá nhân có những năng lực nhất định và sự khác
biệt về năng lực của mỗi cá nhân tạo nên một bức tranh nhân cách riêng. Năng lực
bao gồm các kiến thức, kỹ năng cũng như quan điểm và thái độ mà một cá nhân có
để hành động thành cơng trong các tình huống mới. Năng lực là “khả năng giải
quyết” và mang nội dung khả năng và sẵn sàng để giải quyết tình huống.
Theo Từ điển Tiếng Việt (2002): “Năng lực là khả năng, điều kiện chủ
quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó. Năng lực là phẩm
chất tâm lí và sinh lí tạo cho con người khả năng hoàn thành một loại hoạt động
nào đó với chất lượng cao” [54].
Theo Nguyễn Quang Uẩn: “Năng lực là tổng hợp những thuộc tính độc đáo
của mỗi cá nhân phù hợp với những yêu cầu đặc trưng của một hoạt động nhất định
nhằm đảm bảo việc hồn thành có kết quả tớt trong lĩnh vực hoạt động ấy”. Trần
Khánh Đức, trong nghiên cứu nhu cầu và mơ hình đào tạo theo năng lực trong lĩnh

11


vực giáo dục đã nêu ró: “Năng lực là khả năng tiếp nhận và vận dụng tổng hợp có
hiệu quả mọi tiềm năng của con người (tri thức, kỹ năng, thái độ, niềm tin để thực
hiện một công việc hoặc đới phó với một tình h́ng, trạng thái nào đó trong cuộc
sống và lao động nghề nghiệp” [22].
Từ các cách tiếp cận trên có thể hiểu: Năng lực là khả năng thực hiện các
hoạt động dựa trên sự huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng, các giá trị bản thân

để giải quyết hiệu quả vấn đề hay có cách hành xử phù hợp trong bối cảnh thực,
năng lực được đánh giá thông qua kết quả hoạt động.
* Năng lực dạy học
Dạy học là một bộ phận của quá trình sư phạm, với nội dung khoa học, được
thực hiện theo một phương pháp sư phạm đặc biệt, do nhà trường tổ chức. Dạy học là
q trình hoạt động có mục đích, có tổ chức, phối hợp thống nhất giữa hoạt động của
thầy giáo và học sinh nhằm trang bị hệ thống kiến thức khoa học và hình thành hệ
thống kỹ năng hoạt động, nâng cao trình độ học vấn, phát triển trí tuệ và hồn thiện
nhân cách cho người học theo mục tiêu, yêu cầu đã xác định. Dạy học là con đường
cơ bản để thực hiện mục đích giáo dục xã hội. Học tập là cơ hội quan trọng nhất giúp
mỗi cá nhân phát triển và thành đạt. Theo tác giả Nguyễn Văn Hộ và Hà Thị Đức
NLDH của giáo viên là tổ hợp kiến thức, kỹ năng sư phạm, thái độ của giáo viên
nhằm giúp giáo viên thực hiện có hiệu quả hoạt động dạy học.
Theo tác giả Nguyễn Đức Chính: NLDH là tổ hợp các phẩm chất của giáo
viên bao gồm tri thức chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng, kỹ xảo nghề nghiệp của giáo
viên trong quá trình dạy học được thể hiện thành cơng dưới dạng các hoạt động trong
quá trình dạy học như quá trình chuẩn bị dạy học, lên lớp, kết quả dạy học…[14].
NLDH là một phẩm chất tạo thành trong cấu trúc nhân cách người giáo viên,
nó bắt nguồn từ tố chất bẩm sinh như giọng nói, trí nhớ tốt, khả năng diễn đạt, tính
mẫn cảm, tư duy sâu sắc, linh hoạt,… và được hình thành phát triển trong hoạt động
sư phạm cụ thể của từng người. Người giáo viên có NLDH thì đương nhiên sẽ có tay
nghề sư phạm nếu được bố trí trong mơi trường hoạt động sư phạm. Cấu trúc tâm lý
hoạt động của người giáo viên thì NLDH có 5 thành phần chức năng sau:
Thành phần nhận thức bao gồm những hành động có liên quan đến việc tích
lũy các tri thức mới về mục đích dạy học và phương tiện đạt được nó; về tình trạng

12