VĂN học yếu tố HUYỀN THOẠI TRONG tác PHẨM MIẾNG DA lừa của HONORÉ DE BALZAC

Vũ Minh Quang

Yếu tố huyền thoại trong tác phẩm Miếng da lừa của Honoré De Balzac
Mục lục
Dẫn nhập......................................................................................................................... 1
Nội dung.........................................................................................................................1
1. Giới thiệu tiểu thuyết Miếng da lừa của Honoré De Balzac........................................1
2. Khái niệm Huyền thoại và Yếu tố huyền thoại............................................................2
3. Miếng da lừa như một biểu tượng...............................................................................2
4. Cấu trúc huyền thoại trong Miếng da lừa....................................................................4
5. Mối quan hệ giữa huyền thoại và hiện thực trong tác phẩm........................................5
Kết luận.......................................................................................................................... 6
Tài liệu tham khảo:.........................................................................................................7


Vũ Minh Quang

Yếu tố huyền thoại trong tác phẩm
Miếng da lừa của Honoré De Balzac

Dẫn nhập
Balzac là một đại biểu xuất sắc của chủ nghĩa hiện thực, là sự thăng hoa của
chuẩn mực truyền thống. Léon Theoren trong Tổng quan các nền văn học (1969) đã
nhấn mạnh sự khách quan hoá hiện thực ở Balzac và khả năng sáng tạo yếu tố kỳ ảo
của nhà văn. Ông cho rằng Balzac đã tạo ra “một thế giới vừa phản ánh thế giới hiện
tại, lịch sử, vừa tạo ra một sự chuyển hố mang tính huyền thoại” 1. Lê Ngun Cẩn
trong cuốn Phương thức kì ảo trong tiểu thuyết Ban-dắc cũng đã chỉ ra vai trò quan
trọng của những yếu tố kỳ ảo ấy trong nghệ thuật xây dựng truyện và việc thể hiện
dục vọng cá nhân của nhân vật trong bộ Tấn trò đời. Từ những nghiên cứu của nhiều
tác giả khác nhau về Balzac, về huyền thoại và văn học kỳ ảo, chúng ta sẽ có cái nhìn
cụ thể hơn về yếu tố huyền thoại trong tác phẩm Miếng da lừa của Honoré De

Balzac.
Nội dung
1. Giới thiệu tiểu thuyết Miếng da lừa của Honoré De Balzac
Tiểu thuyết Miếng da lừa (1831) là một trong những tác phẩm xuất sắc đầu
tiên của Honoré de Balzac, chấm dứt giai đoạn những tiểu thuyết ly kỳ, kỳ quặc mà
sau này tác giả tự mình gọi là thứ "Văn chương con lợn" và mở đầu bước phát triển
mới trong sự nghiệp sáng tác của nhà văn sau mười năm tìm tịi, sáng tạo. Từ đấy
Balzac đi hẳn vào con đường lớn của chủ nghĩa hiện thực mà Miếng da lừa là một
trong những mốc đầu tiên.
1 Lê Nguyên Cẩn, Cái kì ảo trong tác phẩm Balzac, tr.34, Nxb. Giáo dục, 1999.

2


Vũ Minh Quang
Tiểu thuyết Miếng da lừa xoay quanh Raphaël de Valentin có tài năng và ước
mơ cao đẹp nhưng bị vùi dập bởi xã hội kim tiền, chạy theo vật chất. Rồi Raphaël
nghe theo bạn là de Rastignac lao vào cuộc sống phóng đãng, phù hoa của xã hội
thượng lưu. Anh yêu say mê nữ bá tước Foedora, người đàn bà thời thượng có sắc đẹp
và tiền của nhưng lại vơ tình. Cuối cùng anh bị Foedora cự tuyệt và anh lao vào
những cờ bạc cho tới khi hết nhẵn tiền, anh định ra sơng tự tử.
Tình cờ anh được ông lão ở tiệm đồ cổ tặng cho một miếng da lừa thần kỳ. Nó
sẽ giúp anh thoả mãn mọi mong muốn nhưng sẽ nhỏ đi dần đi như cuộc sống của anh
sẽ ngắn dần đi. Với miếng da lừa, Raphặl có được mọi điều mình mong muốn như
quyền lực, cuộc sống sung túc, giàu sang, trả thù đựơc tất cả mọi người và cưới
Pauline. Miếng da lừa ngày càng thu nhỏ, Raphaël sống trong lo sợ về cái chết và tìm
cách xa lánh mọi người, khơng ước mơ, không hy vọng. Nhưng miếng da lừa cũng đã
tới giới hạn cuối cùng của nó và trong cơn hoảng loạn, Raphaël đã ước mơ được ân ái
với Pauline và chết trong tay nàng.
2. Khái niệm Huyền thoại và Yếu tố huyền thoại

Từ “huyền thoại” (myth) có nguồn gốc từ tiếng Hi Lạp là muthos. Muthos có
nghĩa đen là lời, lời nói, câu chuyện, là truyền thuyết, truyền thoại Trong khoa học về
huyền thoại, huyền thoại thường được định nghĩa là những truyện kể thiêng liêng, giải
thích thế giới và con người đã hình thành và có được dạng tồn tại hiện nay như thế
nào. Huyền thoại theo nghĩa đó thường được hiểu là “những truyện về các vị thần,
các nhân vật được sùng bái hoặc có quan hệ nguồn gốc với các vị thần, về các thế hệ
xuất hiện trong thời gian ban đầu (thời gian khởi nguyên), tham gia trực tiếp hoặc
gián tiếp vào việc tạo lập thế giới cũng như việc tạo lập nên những nhân tố của nó –
thiên nhiên và văn hố”1 . Theo như phó giáo sư Chu Xuân Diên thì: Huyền thoại
thường được định nghĩa là những truyện kể thiêng liêng, giải thích thế giới và con
người đã hình thành và có được dạng tồn tại hiện nay như thế nào. Cùng với từ
1 E.M.Mêlêtinxki (chủ biên): Từ điển thần thoại. NXB Bách Khoa Xô Viết. M. 1991. Dẫn theo: Văn học
dân gian – Những cơng trình nghiên cứu (Bùi Mạnh Nhị chủ biên). NXB Giáo dục. 2001. Trang 74

3


Vũ Minh Quang
“huyền thoại” (myth), cịn có từ “huyền thoại” (mythology) được dùng để chỉ tổng thể
các câu chuyện hàm chứa hệ thống những quan niệm hoang đường về thế giới.
Khoa học về huyền thoại đã xác nhận sự sáng tạo huyền thoại là hiện tượng
quan trọng trong lịch sử văn hố nhân loại. Ở góc độ tiếp cận huyền thoại như một
loại hình nghệ thuật, Yếu tố huyền thoại được xác định như là những đặc trưng về
cách thức miêu tả hệ thống thi pháp huyền thoại, mà trong đó phương pháp sử dụng
những yếu tố kỳ ảo trong việc phát triển nội dung cũng như hình thức, cấu trúc tác
phẩm là cực kỳ quan trọng. Từ việc phát hiện ra những yếu tố của thi pháp huyền
thoại, người đọc có thể khai thác những tầng nghĩa nằm ẩn sâu, khó nhìn thấy trong
các sáng tác văn học.
3. Miếng da lừa như một biểu tượng
Chi tiết quan trọng nhất tạo nên tính chất huyền thoại trong tác phẩm, đúng

như tiêu đề của nó, chính là miếng da lừa. Theo những gì mà lão chủ tiệm đồ cổ kể thì
miếng da lừa này do những người Brachmane 1 (Ấn Độ) trao cho ơng ta, nó mang dấu
ấn của vua Salomon2 và một lời nguyền đặc biệt cho bất kỳ ai sở hữu nó. Miếng da
lừa sẽ làm thỏa mãn mọi ước nguyện của Raphặl, nhưng mỗi lần được toại nguyện
thì miếng da lừa co lại và tuổi đời anh lại giảm đi.
Tại sao đó phải là một miếng da lừa, mà khơng phải là da của ngựa, bị, hay
một lồi vật nào khác? Đó là bởi miếng da lừa được sử dụng trong tác phẩm của
Balzac không phải là một chi tiết ngẫu nhiên mà nó hàm chứa những ẩn ý có liên hệ
mật thiết đến cốt truyện và nhân vật có được nó.

1 Brachmane: Người trong giai cấp Bàlamơn, cao nhất ở Ấn Độ.
2 Solomon là Vua của Israel và của người Do Thái, con trai vua David. Những người đương thời thán phục
sự khôn ngoan của ông. Trở nên nổi tiếng nhờ trí tuệ sắc sảo và các phán đốn độc đáo. Các tác phẩm gồm có: Ngụ
ngơn (915 bài thơ), Thày tu và Hát ca. Thời kì ơng trị vì được biết đến như "thời đại hồng kim của đất nước Israel
thống nhất". trong lịch sử Do Thái ông được xem là một vị quân vương anh hùng, hình tượng của ơng ảnh hưởng rất
lớn đến nền văn học của hậu thế.

4


Vũ Minh Quang
Nếu con lừa đối với chúng ta là biểu tượng của sự ngu dốt, thì đấy chỉ là một
trường hợp khu biệt và phối sinh từ một quan niệm phổ quát hơn, nó biến con vật này,
hầu như trên khắp thế gian thành biểu tượng của bóng tối, thậm chí những xu hướng
qi quỷ. Ở Ấn Độ, nó là con vật cưỡi của thần chết chóc, đặc biệt là thần Nairrita
canh gác lãnh địa của người chết, và Kâlarâtri, bình diện báo ác của Dêvi. Asura
Dhenuka cũng có hình dạng một con lừa. (…) Con lừa như là quỷ Satan, như là con
Thú chỉ tính dục, nhục dục, yếu tố, bản năng con người, một cuộc sống diễn ra tồn
bộ ở bình diện trần thế, nhục cảm. Tinh thần cưỡi dắt vật chất, vật chất phải phục
tùng nó nhưng đôi khi vẫn tuột khỏi sự lãnh đạo của nó.1

Tính chất biểu tượng này là tín hiệu báo trước phần nào những chuyển biến
trong tính cách và số phận của Raphặl. Khi trở nên giàu có, những dục vọng thấp hèn
trong anh ta trỗi dậy mạnh mẽ cùng với tính vị kỷ làm khơ héo, cằn cỗi tâm hồn con
người. Cùng với độ co của miếng da lừa, anh lại càng co mình thêm vào cái vỏ cứng
của chủ nghĩa cá nhân. Chủ nghĩa vị kỷ lên đến tuyệt đỉnh khi: Thiên hạ thuộc về anh,
anh có thể có tất cả nhưng khơng có muốn gì nữa.” 2 bởi anh biết mình mang bệnh tật
hiểm nghèo khơng tránh khỏi cái chết. Và Raphaël, trên thực tế, đã chết về tâm hồn từ
trước khi anh chết về thể xác.
Thỏa mãn đồng thời với hủy diệt chủ nhân của nó, đó là ma lực vô song của
miếng da lừa hay chỉ là “những dị đoan của phương Đông đã xác định hình thái thần
bí và những tính chất ngoa truyền của cái biểu chương này nó hình dung một uy lực
hoang đường?”. Miếng da lừa là hình ảnh cụ thể hóa cho những dục vọng của con
người, mà khi thỏa mãn chúng, thì sự tự hủy diện là một điều có thể dự báo. Nó hiện
diện như một biểu tượng khái quát hóa triết lý cái số phận bi thảm của con người bị
hủy hoại, phá phách, bị xén cắt về nhân phẩm, tư cách cũng như về thể xác, tuổi đời
trong cuộc sống cá nhân vị kỷ chạy theo đồng tiền, chạy theo làm giàu và hưởng lạc.

1 Alain Gheerbrant, Jean Chevalier, Từ điển biểu tượng văn hóa thế giới, Lưu Huy Khánh, Nguyễn Xuân
Giao, Phạm Vinh Cư, NXB Đà Nẵng 2002. Tr.543
2 Chương Người đàn bà không tim 4

5


Vũ Minh Quang
Như vậy, chi tiết Miếng da lừa, cũng là tên tác phẩm, là một biểu tượng mang
sức mạnh thần bí, đồng thời chứa đựng những triết lý, dự báo cho những biến chuyển
của nhân vật và tiến trình cốt truyện. Những điều ấy đã góp phần tạo nên tính chất
huyền thoại của cuốn tiểu thuyết.
4. Cấu trúc huyền thoại trong Miếng da lừa

Tính chất huyền thoại có mối liên hệ mật thiết với yếu tố kỳ ảo xuất hiện trong
tác phẩm. Tz.Todorov trong cơng trình Dẫn nhập văn học kì ảo1 đã xác định bản chất
của cái kì ảo như là sự do dự (hésitation) của các nhân vật và độc giả giữa những cách
giải thích có tính hiện thực và có tính siêu nhiên trước các sự kiện lạ lùng, theo đó cái
kì ảo được quyết định từ yếu tố hình thức - cấu trúc chứ khơng phải từ nội dung. 2
Năm 1969, Léon Theoren trong Tổng quan các nền văn học đã có cái nhìn hệ
thống và tồn diện về q trình sáng tác của Balzac cũng như ông đã thống kê số
lượng tác phẩm cùng nhân vật của Balzac. Một trong những luận điểm nổi bật của
ơng là nhấn mạnh sự khách quan hố hiện thực ở Balzac và khả năng sáng tạo yếu tố
kỳ ảo của nhà văn. Ông cho rằng Balzac đã tạo ra “một thế giới vừa phản ánh thế giới
hiện tại, lịch sử, vừa tạo ra một sự chuyển hoá mang tính huyền thoại” 3. Lagarde và
Michard trong Hợp tuyển văn học thế kỷ XX cũng có những ý kiến đồng thuận với
Léon Theorens. Baudelaine còn gọi Balzac là nhà “hiện thực linh giác” vì yếu tố kỳ
ảo trong sáng tác của nhà văn. Ở đây, Balzac đã sử dụng chất liệu hoang đường để
phát biểu những suy tư triết lý. Bằng cách phân tích cụ thể tiểu thuyết Miếng da lừa
cũng như sự hệ thống, luận giải khác, X.M Petrop năm 1986 đã viết Chủ nghĩa hiện
thực phê phán cũng khẳng định nhu cầu cách tân của Balzac từ yếu tố kỳ ảo.
Kết hợp với những nghiên cứu của V.Propp về truyện cổ tích thần kì, ta thấy
được những điểm tương đồng trong cấu trúc tiểu thuyết Tấm da lừa so với cấu trúc
1 Tz.Todorov, Introduction à la littérature fantastique (1970)
2 Lê Nguyên Long, Về khái niệm cái kì ảo và văn học kì ảo trong nghiên cứu văn học, khoavanhoc.edu.vn
3 Lê Nguyên Cẩn, Cái kì ảo trong tác phẩm Balzac, Nxb. Giáo dục, 1999. Tr.34

6


Vũ Minh Quang
truyện cổ tích, mà ở đó yếu tố kỳ ảo xuất hiện như một phần của cấu trúc tác phẩm mà
người đọc chấp nhận: “người kể cũng như người nghe khơng ai coi câu truyện đó có
dính dáng gì đến hiện thực”. Mà ở đó, Logic của sự phi lý cơ sở trên cơ chế của sự

lẫn lộn.1 Ta thấy một Raphaël xuất hiện như một nhân vật chính yếm thế, bị hắt hủi,
trong q trình diễn biến dẫn đến cái chết, ông lão bán đồ cổ (nhân vật trợ thủ) xuất
hiện, đem đến cho anh miếng da lừa ma thuật (vật báu trợ giúp), từ đó anh sống lại
với cuộc đời khác (motif tái sinh), trả thù và đạt đỉnh cao danh vọng. Về cuối truyện
khi mà cái chết của Raphặl đúng như những gì lão chủ tiệm đồ cổ cảnh báo ban đầu,
ta nhận thấy motif lời tiên tri linh ứng đã xuất hiện: “Chung quy anh muốn chết phải
không? Chà! Việc tự sát của anh chỉ là khoan lại mà thôi.”
Kết thúc tiểu thuyết Miếng da lừa là một đoạn đối thoại mà ở đó người đọc khó
có thể xác định được người/nhân vật phát ngôn với những câu hỏi lặp đi lặp lại về
Pauline và Foedora, còn câu trả lời như là đắm say vào những miêu tả, như là lãng
quên câu hỏi.
-

Thế rồi Pauline ra sao?

-

(…)

-

Thế Pauline?

-

(…)

-

Kìa ơng, thế Pauline?

-

(…) Thủy thần hay tiên nữ, nhân vật lung linh xa lượn bay trong khơng

trung như một từ ngữ chạy qua trí, như và khơng nắm được, tìm mãi khơng ra.
-

Được, tơi hiểu rồi, Pauline đã vậy. Cịn Foedora thì sao?

1 Milankundera, Nghệ thuật tiểu thuyết, Nguyên Ngọc dịch, NXB Đà Nẵng, Tr.66.

7


Vũ Minh Quang
-

Chà! Foedora, anh sẽ gặp nàng. Đêm qua nàng ở rạp Bouffons, tối nay

nàng sẽ tới Viện Ca kịch, ở đâu cũng thấy nàng, nếu anh muốn, nàng chính là cái Xã
hội này.
Dường như tất cả nội dung ở các chương trước đó chỉ như một câu chuyện cổ
tích được kể lại với ánh lửa bập bùng hay trong ánh đèn khuya trước cơn ngủ. Vậy thì
câu chuyện liệu có cịn là hiện thực hay chỉ là một chuỗi dài tưởng tượng về miếng da
lừa cùng chủ nhân của nó? Sự xuất hiện của miếng da lừa với ma thuật siêu đã tạo nên
tính chất kỳ ảo cho hiện thực. Nó mang tính chất siêu nhiên, nhưng chưa dừng lại ở
đó, cái siêu nhiên muốn trở thành cái kì ảo thì phải có tác dụng tạo ra hiệu ứng hoang
mang cho những người nào đối diện với nó. Đừng trước miếng da lừa, người ta sẽ khó
mà tách biệt đâu là ranh giới giữa hiện thực và kỳ ảo. Liệu miếng da lừa có thực sự

mang sức mạnh siêu nhiên hay tất cả chỉ là sự trùng hợp của hiện thực?
Tuy nhiên, cái kết bi kịch của nhân vật chính đã kéo câu chuyện ra khỏi cơn
đắm chìm cổ tích, là lời nhắc nhở người đọc trở về hiện thực. Rằng, đây không phải là
một câu chuyện cổ tích, bởi nếu như vậy, khi truyện khép lại nghĩa là mọi sự kiện đã
kết thúc hoàn toàn. Trong khi đó, ở truyện kì ảo hay truyện mang yếu tố kỳ ảo, khép
sách lại, độc giả không thôi băn khoăn, hoang mang, chính bởi trong q trình đọc,
độc giả ln bị ràng buộc và liên hệ thường xuyên các sự kiện siêu nhiên với tính hiện
thực. Những yếu tố trên là sự phối hợp hài hòa giửa kỳ ảo và hiện thực, giữa tự nhiên
với siêu nhiên, đồng thời tạo nên tính chất huyền thoại khơng chỉ hiện diện với tư
cách chi tiết, tình tiết của nội dung, mà cịn gắn liền với yếu tố hình thức - cấu trúc.
Đó chính là cấu trúc huyền thoại của Miếng da lừa.
5. Mối quan hệ giữa huyền thoại và hiện thực trong tác phẩm
Miếng da lừa là một bức tranh xã hội chân thực, sinh động của nước Pháp thế
kỷ XIX với những cảnh cờ bạc, rượu chè, trai gái, nợ nần, kiện tụng, buôn bán, sáng
tác văn học, nghiên cứu khoa học, đầu cơ chính trị... với những người thuộc đủ các

8


Vũ Minh Quang
tầng lớp từ quý tộc, tư sản, nông dân, trí thức đến lưu manh, gái điếm... Honoré de
Balzac mượn một yếu tố quái dị để nhấn mạnh và làm nổi bật hơn nữa chủ đề tiểu
thuyết của ông: đó là sự xuất hiện của lão già bán đồ cổ và miếng da lừa thần bí.
Yếu tố kỳ ảo hay tính chất huyền thoại xuất hiện ở đây khơng hề làm giảm sút
tính hiện thực của tác phẩm bởi nó khơng quyết định sự phát triển của chủ đề, mà nó
cũng khơng tách rời nhân vật chính ra khỏi hồn cảnh xã hội thực tại với tính quy luật
trong sự phát triển của nó. Dù có hay khơng có miếng da lừa, Raphael vẫn được mời
dự tiệc, vẫn được thừa kế gia tài..., vẫn bắn trúng địch thủ trong cuộc đấu súng, trời
vẫn cứ đổ cơn mưa xuống đám hội làng... cuộc sống vẫn cứ vận động theo quy luật
khách quan của nó. Cho dù loại bỏ chi tiết kỳ ảo miếng da lừa thì những sự kiện quan

trọng xảy đến với Raphaël vẫn phù hợp theo một logic tự nhiên: Cái chết của anh vì
bệnh lao, là hậu quả của cuộc đời trác táng theo sau một thời gian sống thiếu thốn
kham khổ.
Rời xa không gian của gian hàng bán đồ cổ, Balzac đưa người đọc tới một Pari
hoa lệ , khi ước muốn đầu tiên của Raphaël đựơc thực hiện. Đó là ước muốn có một
bữa tiệc đế vương, trong đó mọi thứ lạc thú đều quy về một lạc thú. Nếu trên là không
gian của đêm đen bí ẩn thì khơng gian ở đây rực rỡ ánh sáng của nến của “đồ pha lê
toả sáng như sao màu sắc cầu vồng”, lộng lẫy huy hoàng của lụa là, vàng son. Nhưng
khơng khí ngột ngạt, bức bối bởi tiếng la hét, cãi lộn, tiếng cười do men say của rượu
đã ngấm, “ánh sáng trí tuệ tắt đi”. Và đây là thực tại, bộ mặt thật của xã hội thượng
lưu Pháp “gian hậu phòng và phòng khách nhỏ, la liệt những người chết, người hấp
hối, bày ra hình ảnh một bãi chiến trường” và những bộ mặt xanh xao, hốc hác sau
một đêm “hành lạc” thay cho vẻ tươi tắn, u kiều trước đó. Khơng gian đó , con
người đó phản ảnh một cuộc sống vơ nghĩa “nhơ nhớp giữa xa xỉ”, “một sự pha trộn
khinh khủng của những hoa lệ và những khổ cực của con người”. Chính thế giới phù
hoa đó đã làm cho biết bao con người tha hoá nhân phẩm , trượt dài trong vịng tội lỗi
trong đó có Raphaen. Bởi ngồi những lạc thú , con người ta sống khơng có tình
người, sự giao tiếp giữa người với người chỉ dừng lại ở hàng vi cấu xé lẫn nhau. Qua
9


Vũ Minh Quang
câu chuyện về miếng da lừa, Balzac đã t hiện lại khơng gian của cả nước Pháp thế
kỷ 19. Đó là nước Pháp với những con người đầy dục vọng, đam mê. Đam mê ấy gắn
chặt với đồng tiền , với quyền lực. Đó cũng là động lực thúc đẩy những bi kịch của
các nhân vật khác nhau phát triển trong bộ Tấn trị đời.
Có thể khẳng định rằng, cái kì ảo phải diễn ra trong một mơi trường có tính
hiện thực, mà ở đó, sự tưởng tượng được phép phát triển ồ ạt, và đi cùng với điều đó
thì tính chất mơ hồ, lưỡng trị được duy trì như một thủ pháp cấu trúc. Cái kì ảo chỉ tồn
tại khi đối diện với nó, người ta ln có ý thức về một sự đối lập giữa những cái siêu

nhiên hư huyễn với thế giới thực tại. Hình ảnh tấm da lừa có tính chất hoang đường
chẳng những khơng làm giảm mà cịn tơ đậm giá trị hiện thực của tác phẩm. Trái lại,
yếu tố kỳ ảo ở đây chính là một phương tiện nghệ thuật được nhà văn xử lý một cách
tài tình để phóng đại, để khái quát hóa, chỉ rõ đầy đủ và sâu xa hơn bản chất của xã
hội, của cuộc sống đương thời, do đó mà cuốn tiểu thuyết càng có sức thuyết phục
mạnh hơn. Đồng thời Miếng da lừa cũng là tác phẩm đánh dấu sự trưởng thành , phá
cách về nghệ thuật viết của Balzac.
Kết luận
Tiểu thuyết Miếng da lừa cùng với một loạt tác phẩm khác xuất hiện khoảng
những năm 1830 - 1831 đã đánh dấu một giai đoạn phát triển mới trong phương pháp
sáng tác của Honoré de Balzac. Yếu tố kỳ ảo nói riêng hay tính chất huyền thoại nói
chung là một thủ pháp quan trọng mà Balzac sử dụng trong việc tô đậm hiện thực, mà
Miếng da lừa là một ví dụ điển hình. Cho dù yếu tố kỳ ảo giữ một vị trí quan trọng,
nhưng trong những tác phẩm sau này, nó sẽ ít được ơng dùng đến hơn. Ở Miếng da
lừa, người ta thấy rõ ràng hơn hết những dấu hiệu chuyển biến của nhà văn từ phong
cách lãng mạn ban đầu sang bước trưởng thành, già dặn của một nhà hiện thực chủ
nghĩa lớn: Honore De Balzac là cột mốc đồ sộ và quan trọng trong lịch sử phát triển
của chủ nghĩa hiện thực, của lĩnh vực tiểu thuyết.

10


Vũ Minh Quang

Tài liệu tham khảo:
1. Alain Gheerbrant, Jean Chevalier, Từ điển biểu tượng văn hóa thế giới, Lưu
Huy Khánh, Nguyễn Xuân Giao, Phạm Vinh Cư, NXB Đà Nẵng 2002.
2. Chu Xuân Diên, Giáo trình Huyền thoại và văn học, ĐhKHXH&NV.
3. Đặng Anh Đào, Đổi mới nghệ thuật tiểu thuyết phương Tây hiện đại, NXB
ĐhQG HN, 2001.

4. Đỗ Đức Dục, Honore De Balzac, Một bậc thầy của chủ nghĩa hiện thực,
NXB Hải Phòng, 2002.
5. E.M. Meletinski, Thi pháp của huyền thoại, NXB ĐhQG HN, 2004
6. Honore De Balzac, Miếng Da Lừa, Trọng Đức dịch, NXB Văn Học, 2004.
7. Lê Nguyên Cẩn, Cái kì ảo trong tác phẩm Balzac, Nxb. Giáo dục, 1999.
8. Milankundera, Nghệ thuật tiểu thuyết, Nguyên Ngọc dịch, NXB Đà Nẵng.
9. Stefan Zweig, Ba bậc thầy Đôxtôievxki- Banzăc- Đickenx, Nguyễn Dương
Khư dịch, NXB Giáo Dục, 1996.
10. Thái Thu Lan, Các tác gia lớn của văn học Pháp thế kỷ XIX, NXB Giáo
Dục, 2001.

Nguồn Internet:
1. Chu Xuân Diên, Để góp phần nghiên cứu huyền thoại và thi pháp huyền
thoại trong sáng tác văn học, vanhocviet.org
11


Vũ Minh Quang
2. Lê Nguyên Long, Về khái niệm cái kì ảo và văn học kì ảo trong nghiên cứu
văn học, khoavanhoc.edu.vn
3. Prierre Maranda, Huyền thoại là gì?, La Mai Thi Gia dịch,
khoavanhoc.edu.vn

12