SKKN giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10 thông qua tổ chức các hoạt động ngoại khoá địa lí ở trường THPT

MỤC LỤC
PHẦN THỨ NHẤT.

MỞ ĐẦU

1.1 Lý do chọn đề tài.............................................................................................2
1.2. Mục đích nghiên cứu......................................................................................2
1.3 Đối tượng nghiên cứu......................................................................................3
1.4 Phương pháp nghiên cứu:................................................................................3
PHẦN THỨ HAI:.

NỘI DUNG SÁNG KIẾN

2.1. Cơ sở lý luận…...............................................................................................4
2.2 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN:
...............................................................................................................................
5
2.3. Các giải pháp để giải quyết vấn đề
...............................................................................................................................
5
2.4. Hiệu quả của SKKN.....................................................................................14
PHẦN THỨ BA:

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ:

3.1. Kết luận:.......................................................................................................16
3.2. Kiến nghị:.....................................................................................................16

Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

1

PHẦN THỨ NHẤT. 1. MỞ ĐẦU
1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Giáo dục và đào tạo ở bất cứ thời điểm nào cũng đều có mục tiêu là giáo
dục tồn diện học sinh cả về đức, trí và các năng lực khác cho học sinh. Đảng ta
đã xác định con người vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển xã hội,
để thực hiện thành công sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, cần
phải có những con người lao động mới phát triển toàn diện. Nếu đơn thuần
chỉ thiên về đào tạo tri thức (dạy chữ), sẽ tạo nên thế hệ học sinh khơng tồn
diện, khó ứng phó với thực tế của cuộc sống. Nền kinh tế xã hội nước ta đang
phát triển với một tốc độ nhanh, kéo theo đó là sự xuất hiện nhiều vấn đề mà địi
hỏi mỗi con người cần có những kĩ năng sống nhất định để có thể giải quyết
hiệu quả các vấn đề đặt ra.
Nhà trường phổ thông có mục đích quan trọng nhất là dạy chữ cho các
em, truyền đạt những tri thức khoa học để các em chuẩn bị đầy đủ hành trang tri
thức bước vào đời. Các em học sinh khi đến trường ngoài tiếp xúc với mơi
trường giáo dục các em cịn tiếp cận với xã hội mà ở đó nhiều vấn đề của cuộc
sống địi hỏi các em phải có kĩ năng giải quyết hợp lí mới đem lại hiệu quả tích
cực. Lí thuyết đã chỉ ra rằng Con người là tổng hòa của các quan hệ xã hội. Mỗi
một con người đều bị chi phối bởi các quan hệ đa phương, đa chiều. Cuộc sống
là một bức tranh đa dạng, sinh động nhưng cũng đầy thách thức, phức tạp. Để
tồn tại và phát triển trong thế giới ngày nay và đương đầu một cách có hiệu quả
với hàng loạt những vấn đề gặp phải, mỗi người cần có bản lĩnh, có những kĩ
năng riêng để xử trí với những địi hỏi và thử thách hàng ngày. Bởi vậy, chúng ta
chỉ quan tâm đến việc dạy nội dung địa lí nói riêng sẽ rất khó tạo ra thế hệ học
sinh có đầy đủ phẩm chất trong công cuộc đổi mới hiện nay.
Thực tế hiện nay học sinh rất thiếu các kĩ năng cơ bản cần trong cuộc
sống hiện đại như kĩ năng giao tiếp, kĩ năng sinh hoạt tập thể, kĩ năng hoá giải
căng thẳng... Để cùng học tập sinh sống và làm việc trong xã hội hiện đại, những

kĩ năng trên là không thể thiếu. Nhiều ý kiến của các chuyên gia giáo dục và xã
hội cho rằng việc nhiều bộ phận học sinh ở nước ta hiện nay thiếu các kĩ năng để
có thể đương đầu và giải quyết các vấn đề trong cuộc sống. Trong nhà trường
phổ thông trong suốt thời gian dài chúng ta chỉ quan tâm đến giáo dục trí dục,
nhiều trường, nhiều địa phương lấy tỉ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp, học sinh đạt
điểm cao là thước đo chất lượng giáo dục mà ít quan tâm đến sự chăm ngoan,
chuyên cần, phát triển nhân cách cho học sinh. Điều đó sẽ dẫn đến sự khập
khiễng trong đào tạo, nó sẽ ảnh hưởng đến đầu ra của giáo dục.
Từ năm học 2009 - 2010 Bộ giáo dục và đào tạo đã đưa nội dung giáo dục
kĩ năng sống vào nhiệm vụ năm học. Tuy nhiên việc giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh ở các trường phổ thơng hiện nay cịn rất hạn chế.
Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

2


Địa lý là mơn học có nhiều điều kiện thuận lợi để tích hợp, giáo dục kĩ
năng sống cho học sinh vì có nhiều kiến thức thực tế gắn với tự nhiên, kinh tế xã
hội. Thông qua tổ chức dạy học, đặc biệt là dạy học ngoại khố sẽ có nhiều cơ
hội tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho các em học sinh.
Hoạt động ngoại khoá giúp các em học sinh sẽ dễ dàng trao đổi, bộc lộ,
học tập và rèn luyện các kĩ năng sống. Bởi vậy việc giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh phổ thông ngày càng trở nên cấp thiết nhằm đào tạo “con người mới”
với đầy đủ các mặt: trí, đức, thể, mỹ để góp phần xây dựng sự nghiệp cơng
nghiệp hố, hiện đại hố đất nước.
Với những lí do trên tơi đã chọn “ Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
lớp 10 thơng qua tổ chức các hoạt động ngoại khố địa lí ở trường THPT”
làm đề tài của mình.
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu đề tài nhằm mục tiêu xác định nội dung và hình thức giáo dục

kĩ năng sống cho học sinh lớp 10 thông qua các hoạt động ngoại khố địa lí qua
đó góp phần đào tạo thế hệ học sinh nhằm thực hiện thành cơng mục đích giáo
dục nước ta trong thời đại mới.
1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Đề tài này tôi chỉ nghiên cứu về việc xác định nội dung và hình thức giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10 thông qua các hoạt động ngoại khóa địa lí.
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
- Phương pháp thu thập tài liêu: Tìm hiểu thu thập tài liệu từ sách giáo
khoa,sách giáo viên, giáo dục kĩ năng sông trong mơn Địa lí
- Phương pháp thực nghiệm: Soạn giáo án và dạy thực nghiệm ở một số
lớp, đồng thời kiểm tra học sinh lấy kết quả làm căn cứ
- Phương pháp tổng hợp: Tổng hợp mọi vấn đề liên quan để hình thành
lý luận của đề tài, vận dụng đề tài và rút ra những kết luận cần thiết

Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

3


PHẦN HAI.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN

2.1. Cơ sở lí luận.
Trong q trình học tập học sinh cũng có những nhận thức nhất định về kĩ
năng sống, các em cũng có những kĩ năng sống cần thiết để có thể ứng phó với
thực tế cuộc sống, trong q trình giảng dạy nhiều giáo viên đã đưa các nội dung
kĩ năng sống vào giáo dục học sinh đặc biệt trong các tiết sinh hoạt, tiết hoạt
động ngoài giờ, hay hoạt động ngoại khóa bên cạnh đó trong nhà trường nhiều
hoạt động liên quan đến kĩ năng sống đã được tổ chức thu hút được đông đảo

học sinh tham gia.
Tuy nhiên việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh vẫn chưa được chú
trọng nhiều, thậm chí chưa được chú ý một cách đúng mức, việc tích hợp các nội
dung giáo dục kĩ năng sống chưa đạt hiệu quả cao.
Qua kết quả điều tra cho thấy kĩ năng sống của học sinh THPT hiện nay là
rất yếu: Cụ thể:
- Đa phần các em chưa có kĩ năng xác định mục tiêu một cách rõ ràng.
- Kĩ năng hoạt động nhóm chỉ ở mức trung bình thậm chí yếu.
- Các em hầu như chưa tìm ra hướng giải quyết khi gặp khó khăn trong
học tập, cuộc sống và các vấn đề tâm lí.
- Hiện tượng bạo lực học đường ngày càng tăng.
- Khả năng giao tiếp chủ động còn hạn chế.
- Việc xác định vấn đề quan trọng của cuộc sống nhiều khi còn chưa rõ,
chưa đúng với chuẩn mực.
- Hầu như các em chưa có kĩ năng ra quyết định, mà chỉ quyết định các
vấn đề một cách cảm tính.
Với xu hướng đổi mới giáo dục hiện nay,đặc biệt là đổi mới phương
pháp… tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa nội dung giáo dục kĩ năng sống vào
trường học, việc sử dụng các phương pháp dạy học mới cũng tạo điều kiện thuận
lợi cho học sinh dễ dàng bộc lộ những quan điểm, suy nghĩ cũng như thể hiện
mình đó là yếu tố thuận lợi để tìm hiểu và rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh.
- Sự phát triển mạnh của xã hội cho phép các em học sinh có thể rèn luyện
các kĩ năng sống từ thực tế một cách thuận lợi.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh vẫn chưa được trú trọng đúng mức,
thập chí coi nhẹ, việc tích hợp các nội dung kĩ năng sống vào các tiết học, mơn
học cịn hạn chế.
- Chưa có bộ tài liệu chính về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.

Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

4


- Những hiểu biết về kĩ năng sống của nhiều giáo viên còn chưa cao dẫn
đến hiệu quả giáo dục thấp.
Vì vậy có thể khẳng định rằng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh THPT
nói chung và học sinh lớp 10 nói riêng là vấn đề quan trọng địi hỏi cần tiến
hành ngay trong nhà trường
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy, tôi nhận thấy trong nhiều năm qua
vấn đề giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong nhà trường chưa được chú
trọng đúng mức. Qua kết quả điều tra cho thấy kĩ năng sống của học sinh THPT
nói chung cịn rất yếu. Cụ thể:
Tơi đã thống kê với số liệu cụ thể như sau:
Giỏi
Lớp

Khá

Số
lượng

%

Số
lượng

6

13,3

10

5

12,5

8

8

19,5

10

Trung bình
%

Yếu

Số
lượng

%

Số
lượng

%

18

40,0

11

24,4

20,0

20

50,0

7

17,5

24,3

15

36,5

8

19,5

Lớp 10A1
45 hs

Lớp 10A3
40 hs
Lớp 10A4
41 hs

22,2

Xuất phát từ cơ sở lí luận và yêu cầu thực tiễn trên, để bổ sung kiến thức
cho chính bản thân mình và để giúp các em học sinh hình thành những kĩ năng
sống cơ bản trong học tập mơn Địa lí, đồng thời tạo hứng thú học tập của học
sinh với bộ môn Địa lý được tốt hơn, tôi mạnh dạn chọn đề tài này để nghiên
cứu.
2.3. Các giải pháp để giải quyết vấn đề
2.3.1. Khái niệm kỹ năng sống
Kĩ năng sống là khả năng làm cho hành vi và sự thay đổi của mình và
người khác phù hợp với cách ứng xử tích cực, giúp con người có thể kiểm sốt,
quản lí có hiệu quả các nhu cầu và thách thức trong cuộc sống, đồng thời giúp
con người giải quyết có hiệu quả những khó khăn, thách thức trong cuộc sống.
2.3.2. Tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
trung học phổ thông
Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

5


Giáo dục kĩ năng sống góp phần giảm tình trạng bạo lực học đường đang
có xu hướng gia tăng, như hiện tượng đánh, chửi nhau, dùng những lời lẽ không
đạo đức của học sinh đối với giáo viên...
Giáo dục kĩ năng sống sẽ giúp các em thích nghi với cuộc sống hiện đại
ngày nay

Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh cũng là một cách bồi dưỡng cho học
sinh kĩ năng làm việc mà các em rất cần trong tương lai, đây cũng là cách hình
thành nhân cách, rèn luyện đạo đức cho học sinh.
Giáo dục kĩ năng sống nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục phổ
thông, và phù hợp với xu thế giáo dục của thế giới.
Có thể đưa ra các lợi ích của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh như sau:
Về mặt sức khỏe: Xây dựng hành vi lành mạnh tạo khả năng bảo vệ sức
khỏe cho mình và cho mọi người trong cộng đồng.
Về mặt giáo dục: Mối quan hệ thân thiện, cởi mở giữa thầy trò, sự hứng
thú tự tin, chủ động sáng tạo học tập cuả học sinh, tăng cường sự tham gia của
học sinh, nâng cao hiệu quả giáo dục.
Về mặt văn hóa - xã hội: Thúc đẩy hành vi mang tính xã hội, giảm bớt tỉ
lệ phạm pháp trong thanh thiếu niên, giảm tỉ lệ nghiện ma túy và bị lạm dụng
tình dục ở tuổi vị thành niên.
Về mặt chính trị: Giải quyết một cách tích cực nhu cầu về quyền của trẻ em.
Các em xác định được bổn phận và nghĩa vụ của mình đối với bản thân, gia đình và
xã hội.
- Qua các nội dung trên có thể khẳng định rằng giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh THPT hiện là vấn đề quan trọng đòi hỏi cần tiến hành ngay trong nhà
trường.
2. 3.3. NGOẠI KHÓA ĐỊA LÝ
2.3.3.1 Khái niệm hoạt động ngoại khóa địa ly
Hoạt động ngoại khóa địa lí là hình thức tổ chức dạy học ngồi lớp, khơng
quy định bắt buộc trong chương trình, hoạt động dựa trên sự tự nguyện tham gia
của một số hay một số đơng học sinh, có hứng thú u thích bộ mơn địa lí và
ham muốn tìm tịi, sáng tạo các nội dung học tập địa lí.
Hoạt động ngoại khóa địa lí được phân biệt với các hình thức tổ chức dạy
học khác ở chỗ:
- Là hoạt động ngồi giờ học lên lớp, khơng được quy định trong chương
trình nội khóa.

- Là hoạt động tự nguyện tham gia của học sinh.
Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

6


- Giáo viên không trực tiếp tham gia hoạt động cùng học sinh, nhưng là
người hướng dẫn chỉ đạo, tư vấn cho học sinh.
- Nội dung ngoại khóa thường liên quan đến nội dung học tập, và phù hợp
với hoàn cảnh.
- Không tổ chức kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động ngoại khoá.
2.3.3.2. Vai tro của hoạt động ngoại khóa trong dạy học địa ly
- Hoạt động ngoại khóa có tác dụng rất lớn trong việc nâng cao hiệu quả
dạy học địa lí ở nhà trường, góp phần tích cực vào việc nâng cao, mở rộng vốn
tri thức của các em, rèn luyện kĩ năng địa lí, tăng cường hứng thứ học tập bộ
mơn.
- Giáo dục lịng u thiên nhiên, quê hương, đất nước, giáo dục hướng nghiệp.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
- Một vai trò không kém phần quan trọng phải kể đến là rèn luyện các kĩ năng
công tác độc lập nhất là kĩ năng sống cho các em. Thông qua các hoạt động
ngoại khóa, học sinh sẽ rèn luyện đức tính chủ động, tích cực, sáng tạo, khả
năng phán xét, suy luận, tổ chức các hoạt động,… tự tin hơn trong cuộc sống và
đạt hiệu quả học tập cao.
2.3.3.3. Các hình thức tổ chức ngoại khóa trong mơn địa ly
* Tổ địa lí

* Câu lạc bộ địa lí

* Trị chơi địa lí

* Dạ hội địa lí

* Thơng tin địa lí
2.3.4.GIÁO DỤC KY NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 10
THÔNG QUA TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA ĐỊA LÝ
2.3.4.1. Mục tiêu giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10 nhằm các mục tiêu như sau:
- Trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ năng phù hợp. Tạo
điều kiện cho học sinh nắm những kiến thức cơ bản về kĩ năng sống, hiểu và vận
dụng các kĩ năng đó vào thực tế cuộc sống của các em một cách hiệu quả, tạo sự
tự tin cho các em trong mọi tình huống của cuộc sống, tự tin trong học tập góp
phần nâng cao hiệu quả giáo dục.
- Làm cho các em làm chủ được bản thân, ứng phó được với những khó khăn
trong cuộc sống, một cách hiệu quả.
- Rèn luyện cho các em lối sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội.
- Giúp cho các em mở ra những cơ hội về những suy nghĩ, lựa chọn, thực hành
có hiệu quả về nghề nghiệp cũng như công việc của các em sau này.
Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

7


- Tạo cơ hội thuận lợi cho học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận của mình và
phát triển hài hịa về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo đức. [6]
2.3.4.2.Nguyên tắc xác định nội dung giáo dục kỹ năng sống
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phải dựa vào mục tiêu, chương trình giáo
dục THPT nói chung và lớp 10 nói riêng.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phải dựa vào nội dung chương trình dạy
học Địa lí lớp 10.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phải dựa vào đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi

học sinh lớp 10.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phải dựa vào tầm quan trọng của các kĩ
năng sống đối với các em học sinh lớp 10.
- Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh phải dựa vào cơ sở thực tiễn về thực trạng
kĩ năng sống của học sinh lớp 10.
2.3.4.3. Các kĩ năng sống cần giáo dục cho học sinh lớp 10
* Kĩ năng kiên định

* Kĩ năng xác định mục tiêu

* Kĩ năng tự nhận thức

* Kĩ năng giao tiếp

* Kĩ năng đương đầu, hóa giải Stress và cảm xúc tiêu cực
* Kĩ năng xác định giá trị

* Kĩ năng ra quyết định

* Kĩ năng làm việc nhóm

* Kĩ năng bảo vệ mơi trường

* Kĩ năng sống về phịng chống thiên tai
2.3.5. GIÁO DỤC KY NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 10
THÔNG QUA TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA ĐỊA LÝ Ở
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
2.3.5.1. Xác định phương pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp
10 thông qua hoạt động ngoại khóa địa lí
Trong q trình dạy hc giỏo viờn có thể sử dụng tất cả các phơng pháp dạy học để rèn luyện k nng sng cho học sinh. Trong

đó, cần coi trọng v s dng nhiu hn cỏc phơng pháp dy hc ly
trũ lm trung tâm”, có thể ưu tiên các phương pháp thường sử dụng như:
+ Phương pháp dạy học nhóm
+ Phương pháp đóng vai

+ Phương pháp giải quyết vấn đề
+ Phương pháp trò chơi

2.3.5.2. Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 10 thông qua tổ chức
các hoạt động ngoại khóa địa lí.

Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

8


Trong tổ chức ngoại khóa có rất nhiều hình thức tổ chức khác nhau nhưng
với thời lượng có hạn tơi chỉ tập trung nghiên cứu một số hình thức tổ chức
ngoại khóa cơ bản trong dạy học địa lí ở trường TPT
2.3.5.2.1. Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 10 thơng qua tổ chức
tro chơi địa ly
* Trị chơi địa lí : Trị chơi địa lí là trị chơi học tập, các hoạt động được
thiết kế dưới dạng trò chơi để học sinh tham gia. Trò chơi địa lí thường được tổ
chức vào nhiều hồn cảnh khác nhau: trong buổi dạ hội địa lí, trong sinh hoạt
câu lạc bộ địa lí, trong dã ngoại địa lí...
* Ý nghĩa của trị chơi địa lí
- Mở rộng, nâng cao kiến thức, kĩ năng địa lí đã học trong chương trình chính khóa.
- Phát huy được sự nhanh trí, sáng tạo rèn luyện tính tập thể cho các em học sinh.
- Tạo hứng thú học tập, niềm tin và tình cảm của học sinh được nâng cao.
- Qua trò chơi địa lí giáo dục cho các em học sinh các kĩ năng sống cơ bản như:

+ Kĩ năng hoạt động nhóm

+ Kĩ năng hóa giải stress và căng thẳng

+ Kĩ năng ra quyết định
* Trong chương trình địa lí lớp 10 có nhiều bài học có thể thiết kế tổ chức
trị chơi cho học sinh, giáo dục kĩ năng sống thông qua trị chơi địa lí hiệu quả
nhất là khuyến khích các em học sinh cùng tham gia vào hoạt động trị chơi vì:
- Hoạt động trị chơi có khơng khí vui vẻ.
- Khi tham gia trị chơi tìm hiểu kiến thức địa lí tự nhiên cũng đồng nghĩa với
việc đưa ra một quyết định do vậy rất thuận lợi để giáo dục kĩ năng sống.
* Cách thức tổ chức giáo dục kĩ năng sống thơng qua trị chơi địa lí
- Để tiến hành giáo dục kĩ năng ra quyết định cho học sinh thơng qua tổ chức trị
chơi địa lí giáo viên nên thực hiện theo các bước như sau:
Bước 1. Giáo viên hướng dẫn học sinh hiểu vấn đề
+ Học sinh phải hiểu vấn đề (giả sử vấn đề đưa ra là hệ quả chuyển động của trái
đất xung quanh Mặt Trời).
+ Để hiểu rõ vấn đề, bạn hãy đặt câu hỏi: “Ta cần quyết định điều gì?” và tự trả
lời: Vấn đề cần quyết định của bạn là “mọi nơi trên trái đất đều có ngày đêm dài
ngắn khác nhau hay không ?”
Bước 2. Giáo viên tổ chức cho học sinh nhận định giải pháp
Sau khi hiểu vấn đề các em hãy nhận định các giải pháp

Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

9


+ Những lựa chọn của bạn là gì? (Ví dụ: đúng mọi nơi trên Trái Đất đều có ngày
đêm dài ngắn khác nhau,/Khơng phải mọi nơi đều có ngày đêm dài bằng nhau/

tùy theo vĩ độ mà ngày đêm dài ngắn khác nhau…).
+ Nghĩ đến các cách mà bạn có thể giải quyết được vấn đề. (Với mỗi lựa chọn
kể trên, bạn sẽ phải làm gì để đạt được điều bạn mong muốn?).
+ Tham khảo ý kiến từ những người khác, thầy cô, bạn bè, sách vở.
+ Lắng nghe những ý kiến góp ý và phân tích trên cơ sở hiểu biết của bản thân.
+ Đưa ra các lý lẽ tán thành và phản đối của mỗi lựa chọn.
+ Lựa chọn một số giải pháp thực thi (Ví dụ: Bạn chọn cả hai phương án là trên
trái đất có ngày đêm dài ngắn khác nhau/tùy theo vĩ độ địa lí mà ngày đêm có sự
dài ngắn khác nhau).
+ Suy nghĩ và so sánh từng giải pháp.
+ Xác định hậu quả tiềm tàng và các kết quả có thể đạt được cho mỗi lựa chọn.
Bước 3. Học sinh đưa ra giải pháp
Sau khi lựa chọn giải pháp các em quyết định đâu là giải pháp tốt nhất,
sau đó làm theo giải pháp đó
+ Kết hợp tất cả các thơng tin để quyết định đâu là sự lựa chọn tốt nhất.
+ Quyết định và thực hiện.
+ Chịu trách nhiệm về quyết định của mình.
- Mẫu thiết kế cụ thể
Ví dụ. Tổ chức trò chơi kẻ dấu tên, trò chơi này giáo viên có thể tổ chức
sau khi học xong các bài trong phần địa lí tự nhiên đại cương.
- Mục tiêu
+ Kiến thức: mở rộng làm rõ các kiến thức đã được học trong phần
chương II, III, IV địa lí lớp 10 cơ bản.
+ Kĩ năng: rèn luyện kĩ năng liên hệ thực tế, kĩ năng hoạt động nhóm.
+ Thái độ: hình thành cho học sinh ý thức yêu, bảo vệ thiên nhiên, mơi
trường sống quanh mình.
+ Giáo dục các kĩ năng sống cho học sinh như:
Kĩ năng ra quyết định,kĩ năng hóa giải stress, kĩ năng xác định giá trị
- Tiến trình hoạt động
Bước 1. Giáo viên tổ chức cho học sinh hiểu vấn đề, bao gồm các hoạt

động sau:

Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

10


+ Người tổ chức yêu cầu các em học sinh tham gia chơi phải nắm rõ
yêu cầu cuộc chơi.
+ Học sinh phải nhận định vấn đề sau đó đưa ra quyết định phù hợp trong
khoảng thời gian ngắn nhất, vì quyết định của bạn sẽ ảnh hưởng đến kết quả
chọn lựa của bạn.
+ Khoảng 4 - 6 em học sinh tham gia chơi, người chơi có tờ giấy có kẻ
các ô, có bút ghi.
Bước 2: Giáo viên tổ chức cho học sinh đưa ra giải pháp, trong đó bao gồm
các hoạt động
+ Người tổ chức chơi đọc tên các ô, tương ứng với nó là các yêu cầu về
đặc điểm đại dương, kiểu khí hậu, các dạng địa hình…
+ Người chơi phải xác định đúng tên của đối tượng và ghi vào ô. Để học
sinh đưa ra quyết định phù hợp trong trường hợp này giáo viên gợi ý cho các em
như sau:
Hiểu vấn đề, bạn phải quyết định gì? Các nội dung liên quan đến địa lí tự nhiên
đại cương.
Đảm bảo tập trung lựa chọn chính xác kết quả? Dạng địa hình gì? Đại dương
nào? Kiểu khí hậu gì?
Đưa ra quyết định và điền vào giấy theo yêu cầu của người tổ chức trò chơi
Bước 3. Người tổ chức đưa ra giải pháp
+ Người tổ chức thông báo đáp án
Đại dương rộng nhất trên thế giới là Thái Bình Dương.
Dạng địa hình có bề mặt bằng phẳng, được hình thành do phù sa sơng, băng hà

là địa hình đồng bằng.
Khí hậu ơn hịa, có 4 mùa trong năm, thuộc các vĩ độ trung bình là ơn đới.
+ Người chơi (học sinh) tự đánh dấu các ơ đúng.
Thơng qua trị chơi đơn giản như vậy nhưng học sinh được rèn luyện kĩ
năng đưa ra những quyết định trong các tình huống cụ thể, các em phải cân nhắc
xem quyết định của mình đúng hay sai, nó sẽ ảnh hưởng như nào đến kết quả
của mình, nếu quyết địng đúng sẽ giúp các em tự tin, tạo sự hưng phấn trong học
tập, ngược lại nếu quyết định sai sẽ tạo cho các em tâm lí chán nản làm ảnh
hưởng đến học tập.
* Những lưu y khi giáo dục kĩ năng sống thơng qua tro chơi địa lí
Khi tham gia trị chơi để giáo dục kĩ năng ra quyết định cho học sinh giáo
viên nên cho các em nắm rõ một số yêu cầu như sau:
Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

11


+ Yêu cầu học sinh phải hiểu vấn đề( giả sử vấn đề đưa ra là hệ quả
chuyển động của trái đất xung quanh mặt trời) trong đó bạn phải quyết định điều
là: hệ quả chuyển động quanh mặt trời của Trái Đất.
+ Các em phải nhận định giải pháp: Sau khi hiểu vấn đề các em hãy nhận
định các giải pháp, khi lựa chọn giải pháp cần chú ý: Tham khảo ý kiến từ
những người khác, thầy cô, bạn bè, sách vở, lắng nghe những ý kiến góp ý và
phân tích trên cơ sở hiểu biết của bản thân.
+ Các em cần xác định một giải pháp hiệu quả nhất và thực hiện theo giải pháp
đó.
2.3.5.2.2 Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua thông tin địa ly
* Thơng tin địa lí : Thơng tin địa lí là hình thức ngoại khóa, trong đó học
sinh thu thập thơng tin các nội dung đại lí hoặc liên quan đến nội dung học tập
địa lí ở PT sau đó chọn lọc mở rộng, hệ thống hóa và trình bày cho các bạn dưới

các hình thức khác nhau như mẩu tin ngắn, báo cáo bản đồ thông tin, báo tường,
bảng thơng tin…
- Hoạt động thơng tin địa lí được giao cho tổ địa lí phụ trách, hoặc một số
em trong lớp có điều kiện thực hiện.
- Đây là hoạt động đòi hỏi học sinh sinh thường xuyên quan tâm đến các
nguồn thơng tin và các em phải có kĩ năng xử lí nguồn thơng tin.
* Ý nghĩa của hoạt động thơng tin địa lí
- Gắn kiến thức học trên lớp với kiến thức thục tế tạo hứng thú học tập.
- Tạo nguồn thông tin phong phú đa dạng phục vụ học tập.
- Rèn luyện cho học sinh các kĩ năng thu thập, xử lí thơng tin.
- Giáo dục kĩ năng sống như.: kĩ năng tìm kiếm xử lí thơng tin trong cuộc
sống, kĩ năng xác định và thực hiện mục tiêu,kĩ năng ra quyết định, kĩ năng làm
việc nhóm.
* Giáo dục kĩ năng sống thông qua hoạt động thông tin địa lí được thực hiện
xuốt trong năm học với nhiều hoạt động phong phú. Ví dụ: Trong các bài 22, bài
23, bài 24 Sách giáo khoa Địa lí lớp 10 cơ bản, giáo viên yêu cầu các em học
sinh chia nhóm tìm hiểu các thơng tin về các vấn đề dân số, gia tăng dân số,
phân bố dân cư, đô thị hóa và hậu quả của nó thơng qua đây giáo dục kĩ năng
sống là kĩ năng tìm kiếm và xử lí thơng tin, kĩ năng làm việc nhóm. Hoặc trong
các ngày lễ, các ngày kỉ niệm trong năm giáo viên có thể tổ chức cho các em học
sinh làm các tờ báo tường về các chủ đề môi trường, chủ đề dân số và phát
triển...
* Cách thức tổ chức giáo dục kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng thu thập xử
lí thơng tin thơng qua thơng tin địa lí.
Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

12


Để tổ hoạt động giáo dục kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng thu thập xử lí

thơng tin thơng qua thơng tin địa lí giáo viên nên theo các bước như sau:
+ Bước 1. Giáo viên hướng dẫn học sinh thu thập thông tin.
+ Bước 2. Giáo viên hướng dẫn học sinh xử lí thơng tin.
+ Bước 3. Giáo viên hướng dẫn học sinh lưu giữ thơng tin.
Ví dụ. Thu thập thông tin về vấn đề dân số: gia tăng dân số, hậu quả
gia tăng dân số.
- Mục tiêu
+ Kiến thức: nắm vững, mở rộng kiến thức học sinh được học trong các
bài 22, bài 23, bài 24 Sách giáo khoa Địa lí lớp 10 cơ bản.
+ Kĩ năng: rèn luyện kĩ năng liên hệ thực tế, thu thập xử lí thơng tin
+ Thái độ: quan tâm đến các vấn đề dân số chính sách dân số của nhà
nước, địa phương
+ Giáo dục kĩ năng sống: Kĩ năng thu thập xử lí thơng tin trong cuộc
sống, kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng giao tiếp
- Các hoạt động
+ Bước 1. Giáo viên hướng dẫn học sinh thu thập thông tin, bao gồm các
hoạt động:
Giáo viên hướng dẫn học sinh hình thành nhóm nhỏ
Giáo viên hướng dẫn học sinh phân chia nhiệm vụ các thành viên trong nhóm
Tiến hành đi thu thập thông tin. Khi thu thập thông tin giáo viên yêu cầu học
sinh cần lưu ý các vấn đề sau:
Thu thập thơng tin có chọn lựa
Cần thu thập những thơng tin gì cần thiết
Liên hệ nơi cung cấp thơng tin
Có kế hoạch cụ thể khi đi thu thập thông tin
+ Bước 2. Giáo viên hướng dẫn học sinh xử lí thông tin, bao gồm các
hoạt động như
Giáo viên hướng dẫn các em cách phân chia, sắp xếp các thông tin đã thu
thập được theo từng nội dung.
Giáo viên hướng dẫn các em tiến hành phân tích, so sánh, lí giải các

thơng tin đã thu nhận được.
Xem xét một cách tồn diện thấu đáo và có hệ thống các thơng tin đó.
Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

13


+ Bước 3. Giáo viên hướng dẫn học sinh lưu giữ, sử dụng thông tin,
cách thức như sau:
Giáo viên hướng dẫn học sinh tổng hợp thông tin trên mẫu giấy đã xây dựng
trước theo nội dung chủ đề tìm hiểu.
Giáo viên hướng dẫn học sinh tóm tắt thành báo cáo.
Thơng tin có thể được dán trên bản tin của trường để học sinh tham khảo.
Thơng tin có thể được truyền tay qua các em học sinh.
* Lưu y khi tổ chức giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua tổ
chức thơng tin địa lí.
Khi tổ chức các hoạt động giáo viên hướng các em học sinh cách tiến
hành như sau:
- Chia nhóm phù hợp.
- Phân cơng nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm.
- Xác định rõ chủ đề mình cần tìm kiếm; dân số, mơi trường.
- Xác định các loai thơng tin mình cần tìm kiếm; số liệu về dân số, đơ thị hóa; tài
liệu.
- Xác định các địa chỉ tin cậy cung cấp thông tin.
- Lập kế hoạch, thời gian thực hiện.
- Chuẩn bị các phương tiện bổ trợ.
- Phân cơng thành viên trong nhóm sắp xếp thơng tin theo thứ tự nội dung.
- Phân tích thông tin.
- Viết báo cáo.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh ngiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản

thân, đồng nghiệp và nhà trường.
2.4.1. Đối với giáo viên: - Giáo viên tích cực đầu tư nghiên cứu để xác định
được mục tiêu giáo dục kĩ năng sống qua các chương bài.
- Giáo viên thành thạo các nguyên tắc, phương thức, phương pháp giáo dục kĩ
năng sống trong trường THPT.
2.4.2. Đối với học sinh
Qua việc giảng dạy mơn Địa lí có kết hợp với hoạt động ngoại khóa để giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh tôi nhận thấy không khí lớp học sơi nổi hơn, các
em hăng hái phát biểu xây dựng bài, kết quả học tập tốt hơn.

Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

14


Việc chuẩn bị bài mới trước khi đến lớp tốt hơn, các em chịu khó sưu tầm
tài liệu, tranh ảnh mà giáo viên u cầu, giúp cơ giáo có sổ tư liệu giảng dạy rất
phong phú.
Các em hình thành được các kĩ năng sống cần thiết để có thể phát huy sở
trường của mình đồng thời có khả năng giải quyết những khó khăn mà mình gặp
phải,khả năng giao tiếp, làm việc nhóm ngày càng hiệu quả
Để có thể đánh giá được kết quả học sinh một cách chính xác, tôi đã tiến
hành kiểm tra khảo sát học sinh với các câu hỏi có liên quan tới vấn đề giáo dục
kĩ năng sống cho học sinh, đa số các em hiểu và làm được bài.
Sau đây là kết quả kiểm tra khảo sát cuối năm học 2019-2020
Lớp

Giỏi

Khá

Trung bình

Yếu

Số
%
lượng

Số
%
lượng

Số
%
lượng

Số
%
lượng

18

40,0

20

44,4

7

15,6

0

0

16

40,0

17

42,5

7

17,5

0

0

19

46,4

16

39,0

6

14,6

0

0

Lớp 10A1
45 hs
Lớp 10A3
40 hs
Lớp 10A4
41 hs

Qua bảng trên ta thấy tỉ lệ khá giỏi tăng lên khi đã giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh. Vì vậy, cần phải đẩy mạnh giáo dục kĩ năng sống cho các em để
các em có tri thức, kĩ năng, phương pháp hành động để nâng cao năng lực lựa
chọn phong cách sống, thích hợp với thời đại mới; có thể tham gia có hiệu quả
vào việc phòng ngừa và giải quyết các vấn đề nẩy sinh trong cuộc sống.

Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

15


PHẦN BA.

3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

3.1. KẾT LUẬN
Căn cứ vào mục tiêu, nhiệm vụ và những kết quả nghiên cứu khi thực
hiện đề tài giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10 thông qua tổ chức các hoạt
động ngoại khóa địa lí tác giả thu được các kết quả sau
- Góp phần làm phong phú thêm cơ sở lí luận và thực tiễn của tài liệu
giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 10 thông qua tổ chức các hoạt động
ngoại khóa địa lí.
- Nắm được thực trạng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh THPT hiện
nay, nêu ra được nguyên nhân của thực trạng đó.
- Đưa ra được những kiến thức cơ bản về kĩ năng sống, tầm quan trọng
của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
- Nêu ra các nội dung và cách thức tiến hành giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh lớp 10 thông qua tổ chức các hoạt động ngoại khóa địa lí.
- Rút ra kết luận bước đầu về hiệu quả của việc giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh thông qua tổ chức các hoạt động ngoại khóa địa lí.
- Với những nội dung đã đạt được hi vọng đề tài này sẽ là tài liệu tham
khảo hữu ích cho các thầy cơ giáo và các em học sinh trong nhà trường phổ
thông.
3.2. KIẾN NGHỊ
- Trong nhà trường phổ thông cần quan tâm nhiều hơn nữa đến việc giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh.
- Trong dạy học cần tăng cường nhiều hơn việc tổ chức các hoạt động
ngoại khóa nhằm giáo dục kĩ năng sống cho
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Tôi xin cam đoan sáng kiến trên là do tôi
tự làm không sao chép của người khác.
Hoằng hóa, ngày 10 tháng 5 năm 2021

Người thực hiện

Nguyễn Thị Phương

Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

16


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Thanh Bình (2008), “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh THPT”,
Tạp chí KHGD.
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Sách giáo khoa địa lí lớp 10 cơ bản, NXB
Giáo dục, TP. Hồ Chí Minh.
3. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2007), Sách giáo khoa địa lí lớp 11 cơ bản, NXB
Giáo dục, TP. Hồ Chí Minh.
4 Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Tài liệu tập huấn kĩ năng sống và giới, NXB
Giáo dục, TP. Hồ Chí Minh.
5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Giáo dục kĩ năng sống trong môn Địa lí ở
Trường Trung Học Phổ Thơng, NXB Giáo dục, Hà Nội.
6. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2010), Giáo dục kĩ năng sống trong hoạt động Giáo
dục ngoài giờ lên lớp ở Trường Trung Học Phổ Thông, NXB Giáo dục, Hà Nội.
7. Huỳnh Văn Sơn (2008), Bạn trẻ và kỹ năng sống, NXB Lao động Xã hội,
Hà Nội.
8. Nguyễn Đức Vũ (2001), Phương pháp dạy học địa lí ở trường phổ thông,
NXB Đại Học sư phạm, Huế.

Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

17

DANH MỤC CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI
ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH NGIỆM NGÀNH GIÁO DỤC TỈNH CẤP.
1. Rèn luyện kĩ năng phát hiện các mối liên hệ địa lí trên bản đồ cho hs lớp 11
2. Xây dựng và sử dụng sơ đồ trong dạy học địa lí lớp 10,11
3. Giáo dục mơi trường qua mơn địa lí lớp 11

Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

18


T

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
TRƯỜNG THPT THƯỜNG XUÂN 3
===***===

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 10 THÔNG QUA
TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA ĐỊA LÍ Ở TRƯỜNG
THPT”

Họ và tên: Nguyễn Thị Phương
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THPT Thường xuân 3

Thanh Hóa, Năm 2021
Nguyễn Thị Phương - Trường THPT Thường Xuân 3

19