SKKN một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả đọc – hiểu tác phẩm văn học nước ngoài cho học sinh lớp 12 – ban cơ bản

MỞ ĐẦU
1, Lí do chọn đề tài
Đổi mới phương pháp dạy học đang là một đòi hỏi bức thiết, một
trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu của giáo dục nước ta. Phương
pháp dạy học hiệu quả sẽ quyết định trực tiếp đến sản phẩm giáo dục. Ngay
từ Văn kiện Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương khoá VIII đã
nêu lên yêu cầu: “Đổi mới phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối
truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học ”
(1, tr 41). Cùng với xu thế chung của đổi mới phương pháp dạy học, đổi
mới phương pháp dạy học Văn học cũng được đặt ra như một địi hỏi mang
tính cấp bách.
Quan điểm giáo dục của Việt Nam cũng đề cao việc giáo dục tồn diện.
Khơng chỉ cung cấp tri thức mà còn chú trọng đến việc phát triển nhân cách
cho người học, rèn luyện những kĩ năng cần thiết để người học có thể khẳng
định bản thân và hịa nhập tích cực. Việc đưa vào chương trình sách giáo khoa
ngữ văn Trung học phổ thơng (THPT) những tác phẩm văn học nước ngồi
cũng khơng nằm ngồi mục tiêu đó.
Chương trình ngữ văn THPT đã dành một thời lượng khơng nhỏ cho
phần văn học nước ngồi. Những tác phẩm văn học nước ngoài được lựa chọn
đưa vào chương trình sách giáo khoa đều là những tác phẩm xuất sắc về nội
dung và nghệ thuật; tiêu biểu cho phong cách sáng tác của một tác giả; thể
hiện tính đại diện cho đặc điểm văn học của một quốc gia trong một giai đoạn
lịch sử nhất định.
Với một khối lượng tác phẩm văn học nước ngoài chiếm tỉ lệ giờ đáng
kể trong chương trình ngữ văn THPT thì việc trang bị những phương pháp,
biện pháp dạy học hiệu quả sẽ tháo gỡ được bài toán thời lượng, về cách thức
tiếp cận tác phẩm cho giáo viên đồng thời nâng cao khả năng tự học, khả năng
sáng tạo của học sinh.
Thực tế giảng dạy ngữ văn cho thấy còn một số giáo viên lúng túng
trong việc giảng dạy các tác phẩm văn học nước ngoài, một số giáo viên do
chưa dành thời gian nghiên cứu kỹ về tác giả, về thời đại văn học của phần

văn học nước ngoài nên chưa khai thác được nét đặc thù của các tác phẩm.
Bởi vậy, học sinh cũng có thái độ xem nhẹ hoặc khơng hứng thú
Vì những lí do trên, tơi mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp nhằm
nâng cao hiệu quả đọc – hiểu tác phẩm văn học nước ngoài cho học sinh
lớp 12 – ban cơ bản” với mong muốn đóng góp một số phương pháp để các
tiết dạy văn bản đọc thêm có hiệu quả cao hơn.

1


2, Mục đích nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu nhằm cung cấp một số biện pháp giúp giáo viên nâng
cao chất lượng giảng dạy các tác phẩm văn học nước ngoài
3, Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu các văn học nước ngồi trong chương trình SGK
THPT lớp 12 ban cơ bản
4, Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu tài liệu, tổng kết lí luận và thực tiễn
Phương pháp so sánh thống kê
Phương pháp xử lí thơng tin định tính

NỘI DUNG

I/ Cơ sở lí luận của đề tài
1.1. Lí thuyết đọc – hiểu tác phẩm văn chương
Trong cơng trình nghiên cứu “Đọc và tiếp nhận văn chương”, tác giả
Nguyễn Thanh Hùng đã khẳng định: “Đọc văn chương là đọc cái phần chủ
quan của người viết bằng cách đồng hóa tâm hồn, tình cảm, suy nghĩ của nó
vào trang sách. Đọc là đón đầu những gì mà mình đọc qua từng chữ, từng
câu, từng đoạn, rồi quay về những gì đọc đã qua để chứng kiến và đi tìm hợp

lực của tác giả, để tác phẩm được tái tạo trong tính cụ thể và giàu tưởng
tượng” [4, tr. 29]
Như vậy, đọc – hiểu tác phẩm văn chương có nét khu biệt so với hoạt
động đọc đại trà. Đọc – hiểu tác phẩm văn chương không đơn giản là hoạt
động tiếp cận ngữ nghĩa đơn thuần. Nó địi hỏi người đọc phát huy phẩm chất
trí tuệ, khả năng tri giác ngơn ngữ và đặc biệt là khả năng liên tưởng, tưởng
tượng để thấu hiểu chia sẻ, đồng cảm với người viết. Đồng thời, người đọc
cũng có thể thể hiện vai trị bạn đọc đồng sáng tạo. Đọc – hiểu tác phẩm văn
chương dù ở hình thức đơn giản hay sâu sắc cũng địi hỏi sự đắm mình vào tác
phẩm, đọc nó bằng cả vốn văn hóa và trái tim để hiểu giá trị nội dung, giá trị
nghệ thuật và chiều sâu tư tưởng của tác phẩm, để chuyển mã văn bản nghệ
thuật thành bức tranh đời sống.
Thực tế, đọc văn chương là một hoạt động thẩm mĩ thông qua hai
phương diện:
Thứ nhất: kĩ thuật đọc: gồm phát âm, ngữ điệu, nhịp điệu, điệu bộ để có
những ấn tượng ban đầu về tác phẩm.

2


Thứ hai: nội dung đọc: đọc để thông hiểu nội dung ý nghĩa trên cơ sở tri
giác văn bản.
Quá trình đọc – hiểu tác phẩm văn chương cần trải qua những kĩ năng cơ
bản: đọc đúng, đọc hay, đọc diễn cảm và hiểu cặn kẽ những điều mình đọc.
1.2. Đọc hiểu các tác phẩm văn chương trong nhà trường
Một trong những khái niệm cơ bản để xây dựng chương trình môn ngữ
văn là khái niệm đọc – hiểu. Đọc - hiểu giúp học sinh tham gia xây dựng bài
một cách chủ động và sáng tạo hơn. Đơi khi chính nhờ đọc – hiểu mà học sinh
phát hiện ra những ý nghĩa thẩm mĩ mới mẻ cho tác phẩm mà chính giáo viên
cũng chưa phát hiện được. Vì vậy, đọc - hiểu là phương pháp học văn tích cực

hơn so với phương pháp bình giảng, giảng nghĩa thường thấy trong cách dạy
văn trước kia. Tác giả Trần Đình Chung khẳng định: “Giảng nghĩa, bình văn
cũng là đọc – hiểu, nhưng đó là đọc – hiểu của người dạy, còn đọc – hiểu của
người học sẽ là chiếm lĩnh văn học bằng đối thoại, lấy câu hỏi do thầy thiết kế
là phương tiện” [3, tr. 5].
Tác phẩm văn học chỉ thực sự có ý nghĩa khi bạn đọc biến nó thành sự
kiện trong tâm hồn mình. Cũng vậy, một tác phẩm văn chương trong nhà
trường (bao gồm cả tác phẩm văn học trong nước và văn học nước ngoài) phải
được học sinh chủ động tìm hiểu mới có thể trở thành một một sự kiện trong
tâm hồn người học. Từ đó học sinh mới có thể say mê và hứng thú với các tác
phẩm văn chương.
Đọc – hiểu tác phẩm văn học khơng thể phát huy đầy đủ tính tích cực
của nó nếu người đọc chỉ chú ý đến phần văn bản văn học. Trong quá trình
đọc – hiểu, người đọc cần đặt văn bản văn học trong thời đại văn học và trong
đặc trưng sáng tác của tác giả... mới có thể hiểu thấu đáo cái hay, cái đẹp, cái
độc đáo của một tác phẩm.
1.3. Đặc điểm của các tác phẩm văn học nước ngồi trong chương
trình ngữ văn lớp 12 – ban cơ bản
Ở một phương diện nhất định, văn học chính là tiếng nói của dân tộc.
Việc học các tác phẩm văn học nước ngồi trong chương trình THPT sẽ mang
đến cho học sinh cái nhìn tổng thể về tinh hoa văn học thế giới. Trong chương
trình Ngữ văn THPT, số lượng các tác phẩm văn học nước ngoài chiểm
khoảng 17,5% khung chương trình.
Chương trình ngữ văn lớp 12 có 3 tác phẩm văn học nước ngồi gồm:
Thuốc (Lỗ Tấn) Số phận con người (trích) - Sơ-lơ-khốp và Ơng già và biển cả
(trích) - Hê-ming-. Trong đó có 2 tác phẩm học chính thức và 01 tác phẩm
thuộc phần tinh giản theo công văn 3280.
Các tác phẩm văn học nước ngồi trong chương trình ngữ văn lớp 12 –
ban cơ bản đều là những tác phẩm xuất sắc của thế kỷ XX. Các tác phẩm được
3

lựa chọn gồm nhiều thể loại: thơ, truyện ngắn, chân dung văn học, văn chính
luận... Những tác phẩm này giúp người đọc tiếp cận với văn học các nước: Áo,
Pháp, Trung Quốc, Nga, Mĩ...
II/ Thực trạng vấn đề
2.1. Khảo sát tư liệu dạy học
Khảo sát: sách giáo khoa Ngữ văn lớp 12, sách giáo viên Ngữ văn 12
chương trình cơ bản và phân phối chương trình có thể nhận thấy:
Trong Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 12 chương trình cơ bản, Phan
Trọng Luận tổng chủ biên - NXB Giáo dục, 2012, phần văn học nước ngoài
được biên soạn với các nội dung sau:
- Kết quả cần đạt: định hướng mục tiêu cần đạt được sau khi tìm hiểu
tác phẩm.
- Tiểu dẫn: giới thiệu những nét chính về tiểu sử, sự nghiệp sáng tác của
tác giả và xuất xứ của tác phẩm.
- Phần văn bản: có thể là tồn bộ văn bản hoặc trích văn bản
- Phần hướng dẫn học bài: nêu các câu hỏi về bố cục, cảm xúc, nhân
vật, nội dung tư tưởng, nghệ thuật nhằm định hướng cho người học tìm hiểu
tác phẩm.
- Phần ghi nhớ: chốt lại những đơn vị kiến thức trọng tâm của tác phẩm
Đối với các văn bản văn học nước ngoài được phân phối đọc thêm,
khơng có mục kiến thức cần đạt và ghi nhớ.
Điều đáng lưu ý là các tác phẩm văn học nước ngoài sắp xếp phù hợp về
đặc trưng thể loại với các tác phẩm trong nước. Điều này là một dụng ý của
người biên soạn sách giáo khoa nhằm giúp học sinh có sự liên hệ giữa các tác
phẩm cùng thể loại ở trong nước và nước ngoài.
Trong Sách giáo viên Ngữ văn 12 chương trình cơ bản, Phan Trọng
Luận tổng chủ biên - NXB Giáo dục, 2012 phần văn học nước ngoài được viết
thành 2 mục:

- Mục A: Nêu mục tiêu bài học, giúp giáo viên xác định rõ mục đích
cần đạt sau khi hướng dẫn học sinh đọc – tìm hiểu văn bản.
- Mục B: Nêu những điểm cần lưu ý về nội dung; phương pháp và tiến
trình dạy học; cách kiểm tra, đánh giá; gợi ý giải các bài tập; thiết bị dạy học
và chú giải về tài liệu tham khảo. Trong đó người biên soạn dành sự quan tâm
đặc biệt cho phần hướng dẫn tiến trình tổ chức dạy học, định hướng cho người
dạy về cách thức trả lời những câu hỏi của phần hướng dẫn đọc bài trong sách
giáo khoa (SGK).
Đối với các tác phẩm văn học nước ngoài được đọc thêm, Sách giáo
viên Ngữ văn 12 chương trình cơ bản chỉ định hướng theo 3 mục nhỏ

4


- Mục I: Nêu ra những điều cần lưu ý về tác giả và tác phẩm liên quan
tới quá trình tiếp nhận văn bản.
- Mục II: Gợi ý đáp án của các câu hỏi trong SGK.
- Mục III: Nêu những tài liệu tham khảo cần thiết phục vụ cho bài giảng.
Dựa trên phân phối chương trình của bộ giáo dục đối với môn văn, và
việc áp dụng phân phối trường trình trong trường THPT ..................., thời
lượng cụ thể cho từng bài văn học nước ngoài được phân phối như sau:
Tiết theo PPCT
Tên bài dạy
Thời lượng
- Thuốc
0 tiết
- Số phận con người (trích).
2 tiết
- Ơng già và biển cả (trích);
2 tiết

Như vậy vị trí quan trọng của phần văn bản văn học nước ngồi trong
chương trình ngữ văn là khơng thể phủ nhận. Tuy nhiên phần lớn các tác phẩm
văn học nước ngồi được sắp xếp vào cuối các kì học. Vì vậy, để có thể lơi cuốn
học sinh trong những tiết này địi hỏi giáo viên phải có cách thức triển khai bài
giảng phù hợp. Đặc biệt phải phát huy cao độ khả năng đọc – hiểu một cách chủ
động của học sinh.
2.2. Thực tiễn dạy học các văn bản văn học nước ngoài trong nhà
trường THPT
Với việc quan sát những tiết dạy - học các văn bản văn học nước ngoài
và tham khảo các giáo án dạy – học các văn bản này, tôi nhận thấy một số thực
tế như sau:
Về phía giáo viên
Giáo viên khơng dành trọng tâm trong việc dạy học các tác phẩm văn
học nước ngoài. Một số giáo chỉ yêu cầu học sinh đọc văn bản và định hướng
qua loa một số ý chính. Điều này khó có thể giúp học sinh nhận ra cái hay, cái
đẹp, sự thú vị của tác phẩm văn học.
Giáo viên rất ít quan tâm đến vấn đề thể loại, giai đoạn văn học, vấn đề
dân tộc, thời đại khi tìm hiểu các văn bản văn học nước ngồi, cũng ít liên hệ
tác phẩm được học với các tác phẩm khác cùng thời đại hoặc cùng tác giả.
Thậm chí, đối với những văn bản trích, có những giáo viên cịn chưa đặt văn
bản trích trong tồn văn tác phẩm. Những điều này sẽ khiến việc tìm hiểu văn
bản mất đi tính chỉnh thể cần thiết.
Cách soạn giáo án giảng dạy các văn bản nước ngồi khơng khác so với
cách soạn giáo án các văn bản dạy các tác phảm trong nước.
Về phía học sinh
Học sinh chưa chú tâm học phần văn học nước ngồi. Một mặt vì các
tác phẩm này chú yếu được biên soạn vào cuối các kì học; mặt khác các tác

5

phẩm văn học nước ngồi khơng xuất hiện trong các đề thi THPT Quốc gia
những năm gần đây, dẫn đến thái độ xem nhẹ phần văn học này.
Có thể khẳng định, hiện nay cả người dạy và người học đều chưa có sự
quan tâm đúng mức đến phần văn học nước ngoài. Điều này đặt ra những câu
hỏi bức thiết: Cần tiếp cận tác phẩm văn học nước ngoài như thế nào để có thể
hiện thấu đáo về nó?; làm sao để mỗi giờ đọc – hiểu tác phẩm văn học nước
ngồi có thể để lại những ấn tượng sâu sắc cho học sinh?; bài toán thời cần
được giải quyết như thế nào?
III/ Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả đọc – hiểu
tác phẩm văn học nước ngoài cho học sinh lớp 12 – ban cơ bản.
Trên cơ sở tìm hiểu lí thuyết về đọc – hiểu tác phẩm văn chương và
đọc – hiểu tác phẩm văn chương trong nhà trường đồng thời dựa vào kinh
nghiệm giảng dạy văn của bản thân ở bậc THPT, tôi đã đúc rút được một
số kinh nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả đọc – hiểu tác phẩm văn học nước
ngoài cho học sinh lớp 12 – ban cơ bản. Những biện pháp này chủ yếu áp
dụng cho phần văn bản văn học nước ngồi được học trong chương trình
chính thức. Đối với những tác phẩm đọc thêm, do thời lượng rất hạn chế
(1/2 tiết/ bài), cần có các biện pháp riêng để tiếp cận, khai thác.
3.1. Đổi mới cách chuẩn bị bài của giáo viên và học sinh
Về phía giáo viên: Cần đọc thêm những kiến thức liên quan đến thời đại
văn học (các giai đoạn văn học, những đặc điểm lớn về nội dung, những đặc
trưng về nghệ thuật) và tác giả văn học (những yếu tố về tiểu sử, cuộc đời có
liên quan đến sự nghiệp văn học, các chặng đường sáng tác, những tác phẩm
chính, phong cách sáng tác...). Những kiến thức này sách giáo khoa và sách
giáo viên chỉ giới thiệu vắn tắt. Khi nắm vững kiến thức về thời đại văn học và
tác giả văn học, giáo viên sẽ rất chủ động về kiến thức. Đặc biệt là khi hướng
dẫn học sinh phát hiện những nét độc đáo, riêng biệt của các tác giả, tác phẩm
ở những đất nước khác nhau.
Cần tìm đọc tồn văn tác phẩm văn học nước ngồi được học trong

chương trình. Điều này cũng giúp người dạy chủ động trong quá trình dạy học
phần văn bản được trích trong SGK.
Giáo viên có thể đặt ra các câu hỏi ngắn để học sinh chuẩn bị bài trước
khi đến lớp. Những câu hỏi này phải kiểm tra được việc đọc, chuẩn bị bài của
học sinh nhưng không gây áp lực soạn bài cho người học. Chỉ nên đặt những
câu hỏi cấp độ nhận biết, thơng hiểu.
Về phía học sinh: Nhất thiết phải đọc trước phần tiểu dẫn và phần văn
bản. Chuẩn bị bài theo các câu hỏi được giáo viên đặt ra hoặc theo phần
hướng dẫn học bài.
3.1. Đổi mới cách tiếp cận phần tiểu dẫn
6


Trước khi tiếp xúc với tác phẩm, giáo viên cần tổ chức, hướng dẫn cho
học sinh tìm hiểu những yếu tố ngoài văn bản, nắm được những tri thức
chung về tác giả, tác phẩm (hồn cảnh sáng tác, vị trí, thể loại...). Những tri
thức này phần lớn đã được trình bày ở phần tiểu dẫn. Một số các giáo viên
chọn cách thuyết trình cho học sinh về phần này. Tuy nhiên cách làm như
vậy thường ít gây được hứng thú cho người học, người học không chủ động
đọc – hiểu phần tiểu dẫn nên hiệu quả không cao. Hơn thế cách làm này sẽ
khiến việc tìm hiểu những yếu tố ngồi văn bản chiếm một thời lượng đáng
kể. Tơi cho rằng, cần phải có cách thức hợp lí hơn để hướng dẫn học sinh tìm
hiểu những yếu tố ngồi văn bản. Trước hết, giáo viên chỉ cần đưa ra những
câu hỏi gợi mở để học sinh tự tìm thơng tin, những câu hỏi này có thể trình
bày dưới hình thức trắc nghiệm. Biện pháp này vừa giúp học sinh đọc – hiểu
kiến thức phần tiểu dẫn một cách chủ động vừa tiết kiệm thời gian. Sau đó
giáo viên bổ sung những kiến thức về thời đại, về tác giả giúp học sinh nhận
ra được nét riêng của một thời đại văn học ở một quốc gia, đồng thời thấy
được sự nổi bật, tiêu biểu, độc đáo trong phong cách của tác giả và vị trí của
tác phẩm đang tìm hiểu. Điều này sẽ gợi hứng thú, tò mò cho học sinh. Gợi

mong muốn tìm hiểu phần văn bản để làm sáng tỏ những điểu được giáo viên
giới thiệu.
3.2. Đổi mới cách tiếp cận tác phẩm
Giáo viên hướng dẫn học sinh tiếp xúc bước đầu với văn bản bằng hình
thức đọc văn bản (đối với tác phẩm trữ tình) hoặc tóm tắt văn bản (đối với tác
phẩm tự sự). Giáo viên có thể yêu cầu học sinh đọc (tóm tắt) văn bản trước,
sau đó nhận xét, bổ sung. Đối với tác phẩm trữ tình, giáo viên có thể đọc lại
văn bản. Việc đọc văn bản (đối với tác phẩm trữ tình) hoặc tóm tắt văn bản
(đối với tác phẩm tự sự) là rất quan trọng trong việc tạo nên những ấn tượng
ban đầu cho học sinh về tác phẩm văn học.
Sau khi tạo được trong học sinh những ấn tượng ban đầu về tác phẩm,
giáo viên hướng dẫn học sinh thâm nhập vào cấu trúc hình tượng nghệ thuật.
Đây chính là phần đọc – hiểu nội dung văn bản, nhằm đi sâu vào văn bản văn
học để phát hiện, phân tích, đánh giá văn bản từ các chi tiết, hình ảnh. Tầng
hình tượng thường được tổ chức thành các mối quan hệ rất phức tạp giữa cái
hiển ngôn và cái vô ngôn, giữa cái ổn định và cái biến đổi, giữa nghĩa thực
và nghĩa biểu trưng... Vì vậy, khi hướng dẫn học sinh thâm nhập vào cấu trúc
hình tượng nghệ thuật trong những tác phẩm văn học nước ngoài cần dịnh
hướng cho người học xác định những dấu hiệu nghệ thuật cơ bản (thể loại,
không gian nghệ thuật, thời gian nghệ thuật, yếu tố thời đại...) và khám phá
chủ đề tư tưởng của tác phẩm (vấn đề đặt ra trong tác phẩm là gì? Những
nhân vật chính trong tác phẩm là ai? Tính cách, tình cảm, phẩm chất của các
7


nhân vật thể hiện như thế nào?, Vấn đề mà tác giả gửi gắm qua các nhân vật
chính?...). Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh thâm nhập vào cấu trúc hình
tượng nghệ thuật bằng cách đặt những câu hỏi gợi mở để học sinh suy nghĩ
trả lời.
Từ những hiểu biết cơ bản về nội dung và nghệ thuật, giáo viên hướng

dẫn học sinh bình luận những vấn đề liên quan đến tác phẩm nhằm giúp người
học có được những hiểu biết sâu sắc hơn về những vấn đề được đặt ra trong
tác phẩm đồng thời có tư duy tổng hợp vấn đề. Giáo viên có thể định hướng để
học sinh bình luận về tính chất tiêu biểu của tác phẩm trong thời đại văn học
của nó; bình luận về tính đại diện của tác phẩm cho phong cách sáng tác của
tác giả; bình luận về điều mà học sinh ấn tượng nhất khi tiếp xúc với văn bản.
Giáo viên có thể để học sinh trả lời cá nhân hoặc yêu cầu học sinh hoạt động
nhóm. Sau khi học sinh trả lời, giáo viên chỉnh sửa, bổ sung. Việc khắc sâu
những ấn tượng trong tác phẩm là điều vô cùng quan trọng giúp học sinh đọc
– hiểu văn bản văn học một cách chủ động, phù hợp với bản chất của đọc –
hiểu tác phẩm văn chương.
Sau khi học sinh đã có những hiểu biết khái quát về nội dung và nghệ
thuật của tác phẩm, đồng thời cũng thể hiện được những ấn tượng sâu đậm của
mình về tác phẩm văn học nước ngoài, giáo viên nên liên hệ những vấn đề
trong tác phẩm văn học nước ngoài với những tác phẩm trong nước cùng giai
đoạn hoặc cùng thể loại. Như đã trình bày, các tác phẩm văn học nước ngoài
được sắp xếp phù hợp với đặc trưng thể loại và giai đoạn văn học với các tác
phẩm trong nước. Việc liên hệ này vừa làm phong phú kiến thức của mỗi tác
phẩm vừa tạo hứng thú cho học sinh khi tìm hiểu tác phẩm văn học nước
ngồi. Giáo viên có thể hướng dẫn học sinh liên hệ những vấn đề trong tác
phẩm văn học nước ngoài với những tác phẩm trong nước bằng cách đặt
những câu hỏi gợi mở hoặc bằng hình thức trắc nghiệm.
3.3. Đổi mới cách kiểm tra, đánh giá
Giáo viên nên có sự kiểm tra, đánh giá kiến thức tự học của học sinh
để kịp thời uốn nắm bổ sung. Bên cạnh hình thức kiểm tra miệng, giáo viên
có thể kiểm tra bằng hình thức trắc nghiệm. Hình thức kiểm tra này có ưu
điểm là trong một thời gian ngắn giáo viên có thể kiểm tra được nhiều
lượng kiến thức nhất, vừa đảm bảo tính vừa sức vừa khắc phục lối học vẹt
của học sinh.
3.4. Đổi mới cách soạn giáo án

Có một thực tế là một số giáo viên soạn giáo án giảng dạy các văn bản
văn học nước ngồi khơng khác so với cách soạn giáo án các tác phẩm trong
nước. Điều này làm giảm sự thú vị, độc đáo của bài giảng. Thiết nghĩ giáo án
dạy phần văn học nước ngồi cần có phẩn bổ sung tri thức về thời đại và về tác
8


giả so với phần tiểu dẫn SGK. Giáo án cũng cần có phần đọc – liên hệ, vận
dung để kiển tra khả năng bình luận tổng hợp vấn đề của học sinh. Giáo án dạy
học cũng nên thể hiện những sự kết hợp các phương pháp (phương pháp hỏi –
trả lời, phương pháp làm việc nhóm...). Hơn hết, giáo án phải thể hiện rõ quan
điểm dạy học tích cực, phải để học sinh chủ động đọc – hiểu tác phẩm, để tác
phẩm thực sự trở thành một dấu ấn tâm hồn của người học, giáo viên chỉ là
người hướng dẫn, gợi mở, tuyệt đối không đọc – hiểu thay học sinh.
Giáo viên cũng nên sử dụng giáo án điện tử, các phương tiện hỗ trợ để
bài giảng thêm sinh động, hấp dẫn.
IV/ Kết quả bước đầu trong việc áp dụng những biện pháp nhằm
nâng cao hiệu quả đọc – hiểu tác phẩm đọc thêm cho học sinh lớp 12 –
ban cơ bản.
Trong năm học 2020 – 2021, tơi đã tích cực áp dụng những biện pháp trên
để giảng dạy tác phẩm văn học nước ngoài cho học sinh các lớp 12C5, 12C10
trường THPT Lê Văn Hưu và đã thu được những kết quả khả quan. Cụ thể:
- 100% các tiết dạy bài văn học nước ngồi khơng vi phạm quy định về
thời gian cho phép.
- Học sinh học tập chủ động, tích cực trong việc đọc – hiểu tác giả, tác
phẩm. Học sinh có sự hứng thú trong học tập.
- Đa số học sinh nắm được những nét cơ bản về nội dung và nghệ thuật
của tác phẩm. Đồng thời học sinh có được những ấn tượng sâu sắc đối với
những vấn đề, chi tiết quan trọng trong tác phẩm.
Tôi cũng đã dạy thao giảng trước tổ Ngữ Văn - trường THPT ..Lê Văn

Hưu bài: Ông già và biển cả (Hê-ming-uê) và có được kết quả như sau:
- Học sinh trả lời được tất cả câu hỏi trắc nghiệm nêu lên trong giờ giảng.
- 95% học sinh trả lời đúng hoàn toàn những câu hỏi trắc nghiệm trong
phiếu kiểm tra đánh giá sau giá học.
- 100% giáo viên dự giờ đánh giá giờ thao giảng đạt loại giỏi với số điểm
trung bình là 19/20.

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I. Kết luận
1. Đổi mới phương pháp dạy học nói chung, dạy học văn nói riêng đang
là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu của giáo dục nước ta.
Vấn đề đó địi hỏi bản thân mỗi người dạy phải khơng ngừng nghiên cứu, học
hỏi để tìm được những phương pháp, biện pháp thật sự phù hợp đối với từng
đối tượng bài dạy.
9


2. Bằng cách tự học hỏi, nghiên cứu lí thuyết đọc – hiểu tác phẩm văn
chương nói chung và đọc – hiểu văn chương trong nhà trường nói riêng, đồng
thời dựa vào kinh nghiệm giảng dạy Ngữ văn của bản thân ở bậc THPT, tôi đã
đúc rút được một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả đọc – hiểu tác phẩm
văn học nước ngoài cho học sinh lớp 12 – ban cơ bản. Tất cả những biện pháp
đó đều nhằm mục đích giúp học sinh chủ động và hứng thú hơn trong nắm bắt
tác phẩm văn học nước ngoài, khắc phục được những hạn chế về thời gian và
về cách tiếp cận. Bước đầu những biện pháp ấy đã thu được một số kết quả
nhất định, song vẫn cần một sự nghiên cứu, trau dồi hơn nữa để những biện
pháp trở nên hoàn thiện hơn.
II. Kiến nghị
Thiết nghĩ sự thành công trong công tác giảng dạy ở bất cứ bộ môn nào
đều cần sự phối hợp của nhiều yếu tố. Trong đó rất cần sự tạo điều kiện của Sở

Giáo dục và Đào tạo, của nhà trường, sự nỗ lực của bản thân người dạy và
người học. Trên cơ sở đó, xin đưa ra một số kiến nghị sau:
- Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo: Thành lập các trang mạng để cung cấp
những kiến thức bổ trợ giúp giáo viên có thể tự học, tự nâng cao kiến thức.
Đồng thời các giáo viên trong tỉnh cũng có thể trao đổi những vấn đề của bộ
môn với nhau.
- Đối với nhà trường: Hàng năm duy trì cơng việc báo cáo kinh nghiệm
về công việc giảng dạy bộ môn, tiếp tục có sự quan tâm, hỗ trợ, động viên
giáo viên và học sinh cùng vươn lên trong dạy và học.
- Đối với giáo viên: Luôn tự học, tự trau dồi kiến thức, kinh nghiệm bản
thân. Luôn ý thức rõ ý nghĩa của dạy học tích cực trong giảng dạy Ngữ văn là
phải để học sinh chủ động đọc – hiểu văn bản.
- Đối với người học cần có sự chuẩn bị bài nghiêm túc trước khi đến
lớp, ln có ý thức chủ động trong công việc học tập của bản thân.
Với sự kết hợp của các yếu tố trên có thể tin tưởng rằng cơng tác giảng
dạy trong nhà trường THPT nói chung, cơng tác giảng dạy Ngữ văn nói riêng
sẽ có được những thành tựu tích cực.
XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hố, ngày tháng năm
Tơi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết khơng sao chép nội dung của người
khác.
Người viết
Nguyễn Thị Tình

10

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Văn kiện hội nghị lần thứ hai ban chấp hành trung ương (khoá VIII)
(1997), NXB chính trị Quốc gia.
Phân phối chương trình THPT mơn Ngữ văn (2015)
Trần Đình Chung (2004), Tiến tới một quy trình đọc hiểu văn trong bài
học ngữ văn mới. Văn học và tuổi trẻ, số 2, tr 25.
Nguyễn Thanh Hùng (2002), Đọc và tiếp nhận văn chương, NXB Giáo
dục HN.
Phan Trọng Luận tổng chủ biên (2012), Ngữ văn lớp 12 tập 1, NXB
Giáo dục Việt Nam.
Phan Trọng Luận tổng chủ biên (2012), Ngữ văn lớp 12 tập 2, NXB
Giáo dục Việt Nam.
Phan Trọng Luận tổng chủ biên (2012), Sách giáo viên Ngữ văn lớp 12
tập 1, NXB Giáo dục Việt Nam.
Phan Trọng Luận tổng chủ biên (2012), Sách giáo viên Ngữ văn lớp 12
tập 2, NXB Giáo dục Việt Nam.
Nhiều tác giả, Lí luận văn học (2001), NXB Giáo dục Việt Nam.

11