tuan

<span class='text_page_counter'>(1)</span>S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. Sö dông vµ khai th¸c kªnh h×nh trong s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn líp 7 môn Địa lí để dạy học phần “Thành phần nhân văn của môi trờng”. I. Lý do chọn đề tài:. Thùc hiÖn theo yªu cÇu cña NghÞ quyÕt Héi nghÞ Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam lÇn thøc 2 khãa III: “§æi míi môc tiªu, néi dung, ph¬ng ph¸p d¹y häc ë tÊt c¶ c¸c cÊp häc vµ bËc häc, nh»m phôc vô cho c«ng nghiÖp hóa và hiện đại hóa đất nớc” và Nghị quyết của kỳ họp thứ 8, Quốc Hội khóa 10 về đổi mới chơng trình giáo dục phổ thông, sách giáo khoa hiện nay đã có nhiều đổi mới về nội dung, cấu trúc và hình thức thể hiện so với sách giáo khoa trớc ®©y. ViÖc sö dông khai th¸c kªnh h×nh trong qu¸ tr×nh d¹y häc nãi chung vµ trong d¹y häc §Þa lý nãi riªng cã ý nghÜa rÊt quan träng. C¸c thiÕt bÞ d¹y häc (¶nh treo tờng, tranh ảnh địa lí, bản đồ, lợc đồ ........) thay thế cho những sự vật, hiện tợng vµ c¸c qu¸ tr×nh x·y ra trong thùc tiÔn mµ gi¸o viªn vµ häc sinh kh«ng thÓ tiÕp cận trực tiếp đợc. Sử dụng thiết bị dạy học trong quá trình dạy học có khả năng h×nh thµnh hiÖu qu¶ nh÷ng tri thøc c¬ b¶n vµ vËn dông chóng vµo viÖc lÜnh héi kiến thức mới, giáo viên có điều kiện để sử dụng các phơng pháp dạy học và hình thøc d¹y häc ®a d¹ng, hiÖu qu¶ n©ng cao c«ng t¸c tù lËp cña häc sinh trong häc tËp. Trong d¹y häc §Þa lÝ, kªnh h×nh cã chøc n¨ng võa lµ ph¬ng tiÖn trùc quan võa là nguồn tri thức Địa lí quan trọng đối với học sinh. Kênh hình đợc hiểu không chỉ ở trong sách giáo khoa mà còn bao gồm các bản đồ, sơ đồ, mô hình, tranh ảnh địa lí, các videoclip ...... liên quan đến bài học, hổ trợ cho quá trình dạy học đạt hiÖu qu¶ cao. V× vËy, sö dông vµ khai th¸c kªnh h×nh trong d¹y §Þa lÝ cã ý nghÜa rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh kiÕn thøc vµ kü n¨ng §Þa lý cho häc sinh. §Ó gãp phÇn gióp häc sinh thuËn lîi trong viÖc tiÕp thu bµi häc, trong qu¸ trình trực tiếp giảng dạy môn Địa Lý lớp 7 tôi đã đa ra sáng kiến kinh nghiệm: Sử dông vµ khai th¸c kªnh h×nh trong s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn líp 7 m«n Địa lí để dạy học phần “Thành phần nhân văn của môi trờng”, Nhằm mục đích giíi thiÖu vai trß kªnh h×nh vµ c¸ch híng dÉn häc sinh khai th¸c kiÕn thøc tõ kªnh h×nh trong s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn líp 7 nãi chung vµ trong d¹y häc phÇn “ Thµnh phÇn nh©n v¨n cña m«i trêng” nãi riªng. II. Phạm vị và đối tợng nghiên cứu: 1. Ph¹m vi nghiªn cøu: T¹i Trêng Trung Häc C¬ Së TriÖu Nguyªn - §akr«ng - Qu¶ng TrÞ 2. §èi tîng nghiªn cøu: Lµ häc sinh khèi 7 Trêng THCS TriÖu Nguyªn - §akr«ng - Qu¶ng TrÞ n¨m häc 2006 -2007: 2007 -2008. III. Mục đích nghiên cứu và cơ sở lý luận:. 1. Mục đích nghiên cứu: - Hiểu đợc ý nghĩa của việc sử dụng và khai thác kênh hình trong dạy học địa lÝ - ThÊy râ mèi quan hÖ tîng hç gi÷a kªnh ch÷ vµ kªnh h×nh trong s¸ch gi¸o khoa - Biết đợc các loại kênh hình để dạy học phần “ Thành phần nhân văn của m«i trêng” trong s¸ch gi¸o khoa §Þa lÝ líp 7 - Trình bày đợc nội dung và cách thức hớng dẫn học sinh khai thác kiến thức, rÌn luyÖn kÜ n¨ng §Þa lÝ qua tõng kªnh h×nh - Tập trung đợc sự chú ý của học sinh. - Gióp cho häc sinh dÓ dµng tiÕp thu kiÕn thøc h¬n - Tăng độ tin cậy và khắc sâu kiến thức - Tạo điều kiện cần thiết cho HS thực hành để hình thành và rèn luyện kỉ n¨ng. 2. C¬ së lý luËn:.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Phơng tiện dạy học là trợ thủ đặc lực giúp giáo viên thực hiện tốt nguyên tắc thèng nhÊt gi÷a tÝnh cô thÓ vµ trõu tîng trong qu¸ tr×nh d¹y häc, nguån gèc s©u xa mà nhận thức luận của chủ nghĩa Mác - Lênin đã khẳng định. Phơng tiện trực quan tạo khả năng cung cấp cho học sinh thông tin đầy đủ hơn và chính xác hơn và đặc biệt là mang tính trực quan về hiện tợng cần nghiên cứu. ViÖc sö dông c¸c ph¬ng tiÖn trùc quan gãp phÇn tÝch cùc, tríc tiªn lµ lµm cho học sinh dễ tiệp thu trong quá trình nhận thức, sau đó là giáo dục thẩm mĩ cho các em. Một hình vẽ đẹp, một mô hình cân đối, gam màu hợp lí ... đều tạo nên những rung c¶m ®a d¹ng trong t©m hån trÎ th¬. Ph¬ng tiÖn d¹y häc trùc quan gióp cho nhận thức cảm tính đợc nhanh chóng, đúng bản chất ở nhiều góc cạnh khác nhau. VÒ mÆt ph¸t triÓn t duy, c¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc hæ trî cho häc sinh trõu tîng hãa trớc một vấn đề cần nghiên cứu. Thông qua các phơng tiện và nghệ thuật biểu diÔn cña gi¸o viªn sÏ gãp phÇn n©ng cao høng thó trong häc tËp, tËp trung m¹nh mÏ chó ý vµo bµi häc cña häc sinh. Nội dung sách giáo khoa đã đảm bảo tỷ lệ hợp lí giữa ly thuyết và thực hành, bám sát yêu cầu, tăng cờng tính thực tiển và kĩ năng thực hành, khắc phụ đợc khuynh híng “hµn l©m hãa” viÖc häc hµnh ë phæ th«ng. Tõ t©m lÝ häc tËp, chóng ta thÊy r»ng viÖc tiÕp nhËn c¸c th«ng tin nhê vµo 5 gi¸c quan cña con ngêi: nghe, nh×n, nÕm, ngöi, sê. Theo cách dạy trớc đây, chỉ có một giác quan duy nhất đợc huy động đó là tai để nghe. Truyền thụ kiến thức theo hình thức cũ này chỉ thong qua lời nói, còn các giác quan khác cha đợc sử dụng cho việc tiếp thu các bài giảng. Phần lớn tiềm năng tiếp thu học tập cha đợc phát huy. Ngời ta có thể thấy rằng, chỉ có nghe thôi thì chỉ lu trử đợc 20%, viết chép tiếp thu 30%, song nếu kết hợp cả hai thì tác dụng tăng lên đáng kể. Trực quan hóa trợ giúp cho thuyết trình làm tăng mức độ nhớ đến 50%. Chỉ riêng điều đó thôi cũng nói lên đợc sự đòi hỏi phải áp dụng các phơng tiÖn nghe - nh×n vµo dµn dùng bµi gi¶ng. Nhng còng cßn ph¶i nãi tíi nh÷ng ®iÓm quan trọng khác; ở đây, đứng đầu là hoạt cảnh. Giáo viên nói đến đâu, minh họa bằng hình ảnh đến đó thì tất cả học sinh tham dự ai cũng hiểu một cách cụ thể và rß rµng h¬n. Trùc quan hãa nh vËy b¾t buéc ph¶i cô thÓ hãa c¸c néi dung vµ h¹n chế đợc hiểu sai, nói một đằng, hiểu một nẻo. IV. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:. - Ph¬ng ph¸p trùc quan - Ph¬ng ph¸p th¶o luËn - Phơng pháp trao đổi nhóm - Ph¬ng ph¸p kh¶o s¸t ®iÒu tra. V. Nội dung đề tài:. 1. Thùc tr¹ng cña viÖc khai th¸c kªnh h×nh trong s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn cña m«n §Þa lÝ líp 7. D¹y häc theo ph¬ng ph¸p tÝch cùc ë níc ta tõ nh÷ng n¨m 1960, d¹y häc bằng phơng pháp tích cực, chủ động đã đợc đề cập tới ở cấp độ các chỉ thị và theo phong trào thi đua “ Dạy tốt, học tốt”. Nhiều khẩu hiệu quyết tâm đổi mới phơng pháp dạy học nh :“Học đi đôi với hành” đã có những giáo viên vận dụng dạy học theo ph¬ng ph¸p khai th¸c kªnh h×nh, kªnh ch÷ nh; quan s¸t tranh ¶nh, m« h×nh, biểu đồ, lợc đồ ...) nhng chủ yếu ở các tiết thao giảng, giờ dạy của giáo viên thi dạy giỏi. Tuy nhiên, việc đánh giá mức độ hiệu quả và nhân rộng ra thì rất hạn chÕ. * Nguyªn nh©n: - Do hiểu biết của học sinh còn hạn chế, kiến thức về khoa học tơng đối nhiều và rất trừu tợng, đồ dùng dạy học còn nhiều hạn chế. Nên việc vận dụng phơng pháp dạy học tích cực vào giảng dạy cho học sinh cha đợc phổ biến, đặc biệt là häc sinh miÒn nói. - Nhận thức của học sinh về môn Địa Lý cha đúng đắn, cha có lòng đam mê vµ nhu cÇu häc hái nhiÒu. - Quá trình giảng dạy của giáo viên cha gây đợc hứng thú cho học sinh, một sè gi¸o viªn cha thùc sù s¸ng t¹o, cha linh ho¹t trong viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> giảng dạy phù hợp với từng kiểu bài cụ thể, cha chú trọng vào viậc đổi mới phơng ph¸p gi¶ng d¹y. 2. C¸ch khai th¸c vµ sö dông kªnh h×nh trong s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viên để dạy học môn Địa lý lớp 7. a. Nguyªn t¾c trong sö dông vµ khai th¸c kªnh h×nh: * Nguyên tắc sử dụng đúng lúc: - Sử dụng kênh hình vào lúc cần thiết, lúc học sinh mong muốn đợc quan sát, trong tr¹ng th¸i t©m lý thuËn lîi nhÊt. - Kênh hình xuất hiện đúng lúc nội dung và phơng pháp dạy học cần nói đến. - Tr¸nh ®a ra mét lóc nhiÒu kªnh h×nh hoÆc nhiÒu lo¹i ph¬ng tiÖn trùc quan. * Nguyên tắc sử dụng đúng chổ: - Tìm vị trí để giới thiệu kênh hình hoặc phơng tiện trực quan trên lớp hợp lí nhÊt, gióp häc sinh cã thÓ sö dông nhiÒu gi¸c quan nhÊt, tiÕp xóc ph¬ng tiÖn mét cách đồng đều ở mọi vị trí trong lớp. - §¶m b¶o cho toµn líp cã thÓ quan s¸t kªnh h×nh mät c¸ch râ rµng. - Đảm bảo không làm phân tán t tởng của học sinh khi tiến hành các hoạt động häc tËp tiÕp theo. * Nguyên tắc sử dụng cờng độ: - Nguyên tắc này chủ yếu đề cập nội dung và phơng pháp dạy học sao cho thích hợp, vừa với trình độ tiếp thu và lứa tuổi của học sinh. - Mỗi loại kênh hình hoặc phơng tiện dạy học có mức độ sử dụng tại lớp khác nhau. NÕu kÐo dµi viÖc sö dông mét lo¹i ph¬ng tiÖn hoÆc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn trong mét buæi häc, hiÖu qu¶ cña chóng sÏ gi¶m sót. - ViÖc sö dông nhiÒu h×nh thøc, nhiÒu lo¹i ph¬ng tiÖn kh¸c nhau trong mét buổi học có ảnh hởng lớn đến sự tiếp thu của học sinh, đến hiệu quả sử dụng phơng tiện dạy học. Theo nghiên cứu của các nhà sinh lý học, nếu một dạng hoạt động đợc tiếp tục trên 15 phút thì khả năng làm việc sẽ giảm sút rất nhanh. - Việc áp dụng thờng xuyên các phơng tiện nghe nhìn ở trên lớp dẫn đến sự quá tải thông tin đối với học sinh do cha có đủ thời gian để chuyển hóa lợng thông tin đó. Sử dụng phơng tiện nghe nhìn không quá 3 - 4 lần trong một tuần và kÐo dµi kh«ng qu¸ 20 - 25 phót trong mét buæi d¹y. b. Yªu cÇu cña viÖc sö dông kªnh h×nh: Khi sử dụng kênh hình trong dạy học, giáo viên cần chú ý đảm bảo các yêu cÇu sau: - Kênh hình phải đợc sử dụng có hiệu quả cao, đáp ứng đợc yêu cầu về nội dung và phơng pháp đợc quy định trong chơng trình giáo dục. - TËp trung vµo viÖc sö dông c¸c kªnh h×nh nh mét nguån kiÕn thøc, h¹n chÕ dïng chóng theo c¸ch minh häa cho kiÕn thøc. - §Ó cã thÓ sö dông tèt c¸c kªnh h×nh, khi lªn líp gi¸o viªn cÇn: Có kế hoạch chuẩn bị trớc các kênh hình. Nghiên cứu kĩ các kênh hình để hiểu râ néi dung, t¸c dông cña tõng lo¹i kªnh h×nh, trµnh t×nh tr¹ng khi lªn líp míi cïng häc sinh tiÕp xóc víi kªnh h×nh. - Khi soạn bài cũng nh khi lên lớp, giáo viên cần phải xây dựng đợc hệ thống câu hỏi, bài tập tơng đối chính xác, rõ ràng để học sinh làm việc với các loại kênh hình nhằm lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kĩ năng địa lí - Giáo viên cần giúp học sinh nắm đợc trình tự các bớc làm việc với từng loại phơng tiện, thiết bị dạy học để tìm kiến thức, rèn luyện kĩ năng, phát triển t duy. 3. ý nghÜa cña viÖc sö dông kªnh h×nh trong d¹y häc §Þa lÝ: * ý nghÜa cña trùc quan hãa trong d¹y häc §Þa lÝ: Trong qu¸ tr×nh d¹y häc §Þa lÝ, viÖc sö dông c¸c ph¬ng tiÖn trùc quan cã mét ý nghĩa quan trọng, bởi vì học sinh có thể quan sát đợc một phần nhỏ các đối tợng ở xung quanh, còn phần lớn các đối tợng khác thì không có điều kiện quan sát trực tiếp. Đối với các hiện tợng nh: sự hoạt động của núi lữa, băng hà, hay những cảnh quan không có ở nớc ta nh: thảo nguyên ôn đới, hoang mạc, đài nguyên ..... thì học sinh chỉ có thể hình dung ra đợc nhờ vào các phơng tiện trực quan + Mục đích của trực quan: - TËp trung sù chó ý cña häc sinh.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - Giúp học sinh định hớng tốt hơn - Lµm th«ng tin trë nªn dÔ tiÕp thu h¬n - Mở rộng và bổ sung những điều đã nói - Sự sáng tạo cá nhân trong trực quan hóa không có giới hạn, do đó cần xem xét và chú ý đến những điểm cơ bản thể hiện hành ảnh + ¦u ®iÓm cña trùc quan: - Nội dung đợc cấu trúc rõ ràng, ai cũng có thể thấy đợc - CÊu tróc b¾t buéc tËp trung vµo nh÷ng thong tin cèt lâi, h¹n chÕ hiÓu sai chñ đề - Häc sinh chó ý vµo bµi gi¶ng, tËp trung vµo c¸c ®iÓm th¶o luËn - Néi dung häc trõu tîng cã thÓ tiÕp thu dÔ dµng h¬n - Trong các buổi thảo luận, những ý kiến, giải pháp đợc viết ra giấy nên học sinh đều thấy đợc các đóng góp, các ý tởng, giải pháp của những ngời tham dự nªn dÔ thèng nhÊt h¬n Trùc quan hãa vµ viÖc sö dông c¸c ph¬ng tiÖn häc tËp t¬ng øng b¾t buéc ph¶i chuẩn bị các đơn vị học trình và minh họa cho bài giảng một cách chu đáo và nghiên túc. Càng dành tâm huyết bao nhiêu cho vấn đề này thì chất lợng bài giảng cũng nh mức độ nhớ, hiểu bài của học sinh càng đợc nâng cao. 4. C¸c lo¹i kªnh h×nh vµ vai trß cña chóng trong d¹y häc phÇn “Thµnh phÇn nh©n v¨n cña m«i trêng” a. Vai trß chung cña kªnh h×nh trong d¹y häc §Þa lÝ líp 7. S¸ch gi¸o khoa lµ mét tµi liÖu häc tËp tæng hîp vµ quan träng nhÊt cña m«n Địa lí. Trong sách đã thể hiện một hệ thống và khối lợng nhất định các kiến thức địa lí của một chơng trình giáo dục cụ thể. Sách giáo khoa đợc cả thầy và trò sử dụng trong quá trình giảng dạy và học tập địa lí. Nó có ý nghĩa đặc biệt khi hình thµnh kiÕn thøc míi, khi còng cè bµi tËp, c¶ khi rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng kü x¶o cho học sinh. Sách giáo khoa là một nguồn thông tin để học sunh khai thác kiến thức. Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đổi mới phơng pháp dạy học, giảm tính trừu tợng caut các kiến thức và tăng cờng rèn luyện kĩ năng địa lí cho học sinh trong qu¸ tr×nh häc tËp, sè lîng kªnh h×nh trong hÖ thèng s¸ch gi¸o khoa §Þa lÝ Trung học cơ sở đã đợc tăng lên đáng kể. HÖ thèng kªnh h×nh trong s¸ch gi¸o khoa §Þa lÝ Trung häc c¬ së rÊt ®a d¹ng bao gồm; các bản đồ, lợc đồ, biểu đồ, sơ đồ, tranh ảnh .... Mỗi bài thờng có từ 3 đến 4 hình vừa có tác dụng trực quan hóa các nội dung mang tính trừu tợng, vừa là nguồn cung cấp tri thức quan trọng, là cơ sở để hình thành và rèn luyện các kĩ năng địa lí cho học sinh. - Hæ trî viÖc cung cÊp kiÕn thøc, gi¶m tÝnh trõu tîng cña kiÕn thøc. - Tạo điều kiện cần thiết cho học sinh thực hành để hình thành và rèn luyện c¸c kÜ n¨ng. - Góp phần đổi mới phơng pháp dạy học và đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả häc tËp cña häc sinh. - Gióp cho gi¸o viªn trong viÖc híng dÉn häc sinh häc kiÕn thøc míi, rÌn luyÖn kÜ n¨ng. - Hç trî gi¸o viªn trong viÖc n©ng cao kiÕn thøc, kÜ n¨ng vµ thiÕt kÕ bµi d¹y. b. C¸c lo¹i kªnh h×nh trong phÇn “ Thµnh phÇn nh©n v¨n cña m«i trêng” + Các biểu đồ về dân số ( Hình 1.1; 1.2 ; 1.3 ; 1.4 ; 4.2 ; 4.3 , sách giáo khoa) + Lợc đồ phân bố dân c, đô thị trên thế giới (hình 2.1 ;3.3 ; 4.4, sách giáo khoa) + ảnh về chủng tộc và ảnh quang cảnh nông thôn, đô thị ( hình 2.2; 3.1; 3.2). + C¸c b¶ng sè liÖu vÒ d©n sè * Vai trß cña c¸c kªnh h×nh cô thÓ: + Các biểu đồ dân số cung cấp những kiến thức cụ thể về dân số nh: Độ tuổi, giới tính, tỉ lệ ngời lao động, sự tăng và giảm dân số ... + Các lợt đồ về phân bố dân c, đô thị cho biết những khu vực đông dân, tha d©n; sè lîng c¸c siªu thÞ vµ sù ph©n bè cña chóng trªn thÕ giíi. + ¶nh vÒ c¸c häc sinh thuéc ba chñng téc chÝnh trªn thÕ giíi gióp häc sinh xác định đợc sự khác nhau về hình thái bên ngoài của ba chủng tộc Môngôlôit,.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Nêgrôpêôit, Ơrôpêôit. ảnh về quần c nông thôn và đô thị giúp học sinh quan sát để nêu đợc sự khác nhau của hai loại quần c này ( về nhà cửa, dân c, đồng ruộng, phè x¸ ...........) + c¸c b¶ng sè liÖu vÒ tØ lÖ gia t¨ng d©n sè tù nhiªn, d©n sè ë mét sè quèc gia, ở các siêu thị ... giúp học sinh biết và so sánh đợc tỉ lệ gia tăng dân số ở từng châu lục, từng giai đoạn. Học sinh còn có thể rút ra nhận xét về sự thay đổi của 10 siêu đô thị đông dân nhất ở các nớc đang phát triển ở châu á, Nam Mĩ. c. ThiÕt kÕ híng dÉn häc sinh kh¸i th¸c kiÕn thøc tõ rÌn luyÖn kÜ n¨ng qua kªnh h×nh trong häc phÇn “ Thµnh phÇn nh©n v¨n cña m«i trêng” §Ó tæ chøc cho häc sinh häc tËp, khai th¸c kiÕn thøc vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng tõ kªnh h×nh cã hiÖu qu¶, gi¸o viªn cÇn lu ý nh÷ng ®iÓm sau: - Đọc kĩ nội dung bài học để biết đợc kênh hình bổ sung kiến thức cho phần nµo, néi dung nµo cña bµi - Thiết kế các bài tập, câu hỏi yêu cầu học sinh dựa trên quan sát kênh hình để tr¶ lêi. - Dù kiÕn t×nh huèng cã thÓ nÈy sinh khi híng dÉn häc sinh khai th¸c kiÕn thøc. - CÇn yªu cÇu häc sinh tr×nh bµy kÕt qu¶ quan s¸t, khai th¸c kiÕn thøc dùa vµo lợc đồ, bản đồ. - Khi häc sinh tr×nh bµy xong gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nhãm kh¸c, c¶ líp nhËn xÐt, bæ sung ý kiÕn. - §èi víi ng÷ng néi dung khã, co b¶n gi¸o viªn cÇn chét l¹i kiÕn thøc cho häc sinh hoặc đa ra đáp án đúng của mình đã chuẩn bị sẵn và yêu cầu học sinh chữa lại những nội dung đó. 5. Ph¬ng ph¸p tæ chøc häc sinh khai th¸c kªnh h×nh trong s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn §Þa lÝ. * Khai thác kiến thức trên bản đồ: Muốn khai thác kiến thức Địa lí trên bản đồ, học sinh phải có kiến thức và kĩ năng về bant đồ. Kĩ năng xuất phát từ tri thức, nếu dạy cho học sinh kĩ năng hiểu, đọc và vận dụng bản đồ, thì việc dạy các tri thức tối thiểu về bản đồ là cần thiết. Tri thức bản đồ sẽ giúp học sinh giải mã các kí hiệu bản đồ và biết xác lập các mối quan hệ giữa chúng. Tứ đó phát hiện ra các kiến thức Địa lí mới ẩn tang trong bản đồ. Tất nhiên, ở đây nếu chỉ có những tri thức bản đồ không là cha đủ, mà cần ph¶i cã c¶ nh÷ng tri thøc §Þa lÝ. Theo Ghêraximôp : Khi bản đồ là đối tợng học tập thì kiến thức, kĩ năng bản đồ là mục đích, còn khi bản đồ là nguồn tri thức thì kién thức và kĩ năng bản đồ trở thành phơng tiện của việc khai thác tri thức Địa lí mới trên bản đồ.. Mối quan hệ này có thể biểu hiện 2 cách qua sơ đồ sau: Häc snh Bản đồ §èi tîng häc tËp. Ph¬ng ph¸p D¹y cña thÇy KiÕn thøc b¶n đồ GV híng dÉn. Häc sinh Bản đồ. KÜ n¨ng Bản đồ.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> thøc b¶n đồ. Bản đồ. HS vËn dông kÜ n¨ng khai thác bản đồ về kết hợp với kiến thức địa lí đã có. Học sinh đọc bản đồ (khai thác kiến thức địa lí trên bản đồ) cần phải tuân theo các bớc của kĩ năng đọc bản đồ đã đề cập đến bài trớc. Khi làm việc với bản đồ, lợc đồ trong sách giáo khoa, học sinh cần đối chiếu, kết hợp với bản đồ trong tập átlát và bản đồ giáo khoa treo tờng để quan sát, phân tích và rút ra nhận xét về các đối tợng, sự vật và hiện tợng địa lí sâu xắc hơn. * Khai th¸c kiÕn thøc tõ tranh ¶nh §Þa lÝ: Tranh ảnh dùng dạy Địa lí có nhiều loại: tranh ảnh treo tờng, tranh ảnh địa lí trong sách giáo khoa, tranh ảnh trong Microsoft Encarta, tranh ảnh địa lí khổ nhỏ c¾t ra tõ c¸c häa b¸o, t¹p chÝ ... NhiÖm vô chÝnh cña c¸c lo¹i tranh ¶nh nµy lµ h×nh thµnh cho häc sinh nh÷ng biÓu tợng cụ thể về địa lí. Trong các loại kể trên có ý nghĩa quan trọng hơn cả là các tranh ảnh treo tờng in sẵn và các tranh ảnh địa lí trong sách giáo khoa, vì nội dung của chúng đều đợc lựa chọn cẩn thận, phù hợp nội dung các bài dạy trong chơng tr×nh. Trong các bài địa lí, tranh ảnh minh họa có thể đợc sử dụng trong nhiều khâu gi¶ng d¹y kh¸c nhau, nhng nhiÒu h¬n c¶ lµ kh©u lÜnh héi kiÕn thøc míi cña häc sinh. Thông thờng, giáo viên có thể cho học sinh quan sát, đặt một số câu hỏi cho học sinh phân tích tranh ảnh, rồi sau đó mới dùng cách quy nạp trình bày tài liệu, rót ra kÕt luËn. Trong quá trình sử dụng tranh ảnh, giáo viên hay dùng nhất là phơng pháp đàm thoại để hớng dẫn học sinh quan sát, tập trung chú ý những chi tiết quan trọng. Häc sinh trong khi lÜnh héi tri thøc, ph¶i võa quan s¸t, võa suy nghØ, tr¶ lêi nh÷ng c©u hái cña gi¸o viªn. Trong quá trình dạy học, tranh ảnh cũng phải đợc sử dụng đúng chổ, đúng lúc th× míi ph¸t huy hÕt t¸c dông, kh«ng lµm cho häc sinh gi¶m høng thó hoÆc ph©n t¸n t tëng. Cùng với tranh ảnh giáo khoa về địa lí, ngời ta cũng còn sử dụng những tranh ảnh nhỏ trong các tạp chí, họa báo. Những tranh ảnh đó đợc cắt ra, lựa chọn, sắp xết lại theo các chủ đề khác nhau nh: cảnh vịnh Hạ Long, Đà Lạt hoặc các dạng địa hình trên thế giới. §iÒu quan träng vµ cÇn thiÕt lµ gi¸o viªn ph¶i biÕt vÏ. Trong thùc tÕ, kh«ng phải giáo viên nào cũng vẽ đợc những điều mình muốn vẽ (kể cả vẽ các lợc đồ). Khả năng này đòi hỏi ngời giáo viên phải có ý thức nghề nghiệp và nhất là phải cã mét qu¸ tr×nh dµy c«ng luyÖn tËp. * Khai thác kiến thức từ các lợc đồ: Trong sách giáo khoa Địa lí cấp Trung học cơ sở hiện nay có nhiều loại biểu đồ khác nhau nh; hình cột (đứng, ngang, chồng), hình tròn, đờng, miền ... Mỗi loại biểu đồ đều có nhiều chức năng thể hiện đối tợng, nhng do đặc tính riêng của mình nên mỗi loại biểu đồ có khả năng tốt hơn cho việc thể hiện một đặc điểm nào đó của đối tợng. Ví dụ, biểu đồ đờng thể hiện rõ quá trình vận động,phát triển của sự vật; biểu đồ hình tròn có u thế về thể hiện cơ cấu; biểu đồ hình cột có nhiÒu lîi thÕ trong biÓu hiÖnn sè lîng vµ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña sù vËt, hiÖn tîng ... 6. Néi dung vµ c¸ch thøc híng dÉn häc sinh khai th¸c kiÕn thøc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng qua c¸c kªnh h×nh: a. Mét sè kªnh h×nh vµ vai trß cña chóng trong tõng bµi häc: * Biểu đồ tháp tuổi dân số hình 1.1 ( ở bài 1 - Dân số) - Nội dung biểu đồ tháp tuổi này thể hiện dân số về hiới tính, độ tuổi - Vai trò của tháp tuổi giúp học sinh có thể đọc, nhận dạng tháp tuổi và nêu ý nghÜa cña chóng trong mét th¸p tuæi bÊt k×. + Biết đợc dân số mộtt địa phơng thờng đợc biểu hiện cụ thể bằng một tháp tuæi.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> + Đọc tháp tuổi biết đợc số lợng ngời trong từng nhóm tuổi (trẻ, già, tuổi lao động); tổng số nam, nữ ... + H×nh d¹ng th¸p tuæi cho biÕt d©n sè lµ trÎ, giµ ... + Nhận xét và nêu đợc thuận lợi, khó khăn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội ... ở mỗi loại biểu đồ tháp tuổi dân số của một địa phơng, quốc gia ... * Lợc đồ phân bố dân c thế giới 9 (hình 2.1). + Biểu đồ về số lợng dân c ở các khu vực trên thế giới. + Vai trò: Học sinh quan sát lợc đề, qua những chấm biểu đồ số lợng, mật độ dân c ở một khu vực, biết đợc sự phân bố dân c trên thế giới. Kết hợp với quan sát bản đồ tự nhiên thê giới và kiến thức đã học có thể giải thích đợc sự phân bố đó. * ¶nh hëng thuéc ba chñng téc lµm viÖc ë phßng thÝ nghiÖm ( h×nh 2.2) Vai trß: Gióp häc sinh quan s¸t vÒ h×nh th¸i bªn ngoµi ( m¾t, mòi,tãc, mµu da ...) và thấy đợc sự khác nhau của con ngời thuộcc 3 chủng tộc. b. Híng dÉn cho häc sinh khai th¸c kiÕn thøc tõ mét sè kªnh h×nh cô thÓ: * Biểu đồ tháp tuổi dân số (hình 1.1) sách giáo khoa.. H×nh 1.1 - Th¸p tuæi. Có thể yêu cầu học sinh làm việc theo nhóm để đọc, phân tích tháp tuổi theo nh÷ng gîi ý sau: + Trªn mæi th¸p tuæi cã bao nhiªu bÐ trai bao nhiªu bÐ g¸i tõ 0-4 tuæi? ( A cã kho¶ng 5,4 triÖu bÐ trai vµ 5,6 triÖu bÐ g¸i. B cã kho¶ng 4,4 triÖu bÐ trai vµ 4,8 triÖu bÐ g¸i) + Hình dạng hai tháp khác nhau nh thế nào?(Tháp A có đáy mở rộng ,lên cao và thu hẹp nhanh, đỉnh nhọn,là dạng tháp tuổi trẻ.Tháp B có đáy bớt mở rộng, tốc độ thu hẹp trên cao chậm hơn, đỉnh bớt nhọn hơn,so với tháp tuổi A thì tháp B "giµ" h¬n). + Tháp tuổi có hình dạng nh thế nào thì số ngời trong độ tuổi lao động cao hơn?(Tháp tuổi già thì số ngời trong độ tuổi lao động cao hơn) + Dựa vào tháp tuổi, chúng ta có thể biết những gì ?( Số ngời trong độ tuổi lao động, dới độ tuổi lao động, ngoài độ tuổi lao động .Số nam, nử ở các độ tuổi,từ đó tính ra số lao động phụ, dự đoán lực lợng lao động trong tơng lai,tuổi thọ......) + Đánh giá đợc khái quát về những thuận lợi, khó khăn về mức sống, lao động, học hành ... qua những đặc điểm dân số và liên hệ thực tế ở địa phơng. * Biểu đồ dân số thế giới từ đầu công nguyên và dự báo đến năm 2050 + Quan s¸t h×nh 1.2 em h·y nhËn xÐt vÒ t×nh h×nh t¨ng d©n sè thÕ giíi giai ®o¹n trớc thế kỉ XIX và từ đầu thế kỉ XIXđến cuối thế kỉ XX. ( -Trớc thế kỉ XIX dân số tăng chậm chạp do dịch bệnh đói kém ,chiến tranh.Liên hÖ tíi ViÖt Nam. - D©n sè thÕ giíi t¨ng vät trong hai thÕ kØ XIX vµ XX. + Dân số thế giới tăng từ 2 đến 3 tỉ ngời trong 33 năm. + Dân số thế giới tăng từ 3 đến 4 tỉ ngời trong 14 năm. →Do đời sống đợc nâng cao, chăm sóc y tế tốt hơn, số trẻ em chết yểu giảm trong lóc sinh vÈn nhiÒu tö Ýt tuæi thä t¨ng .... liªn hÖ tíi ViÖt Nam. + Trong khoảng gần 200 năm từ 1804 đến 1999 dân số thế giới tăng 6 lần, từ 1 tØ ® Õn 6 tØ ngêi.).

<span class='text_page_counter'>(8)</span> * Biểu đồ gia tăng dân số tự nhiên ở các nớc phát triển(hình 1.3) và biểu đồ gia t¨ng d©n sè tù nhiªn ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn(h×nh 1.4). Hình 1.3 Biểu đồ gia tăng dân số tự nhiên ở các nớc phát triển. Hình1.4 Biểu đồ gia tăng dân số tự nhiên ở các nớc đang phát triển Quan s¸t H1.3 vµ1.4 sgk em h·y ? NhËn xÐt chung vÒ t×nh h×nh t¨ng d©n sè ë hai nhãm níc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn? (Nhãm ph¸t triÓn cã hai gai ®o¹n d©n sè t¨ng nhanh vµ kho¶ng n¨m 1870 vµ 1950, cßn nay sù gia t¨ng d©n sè l¹i gi¶m. Ngîc l¹i, nhãm ®ang ph¸t triÓn l¹i cã tû lÖ gia t¨ng d©n sè cao kÓ tõ nam 1950) ? Trong gai đoạn từ 1950 đến năm 2000 nhóm nớc nào có tỉ lệ gia tăng dân số cao h¬n, v× sao? (Nhãm níc ®ang ph¸t triÓn cã tû lÖ gia t¨ng d©n sè cao h¬n. Ta thấy tỷ lệ sinh ở các nớc đag phát triển ổn định cao trong suốt thời kỳ 1800 1950, trong giai đoạn này tỷ lệ tử vong cũng rất cao nên dân số tăng ít. Sau 1950 tỷ lệ sinh đã giảm nhng vẫn còn cao tronh khi tỷ lệ tử lại giảm nhanh hơn nhiều nªn d©n sè t¨ng cao. Sù t¨ng d©n sè ë c¸c níc ph¸t triÓn gãp phÇn quan träng t¹o ra sù bïng næ d©n sã thÕ gi¬Ý) * Lợc đồ phân bố dân c thê giới (hình 2.1)..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Hình 2.1 - Lợc đồ phân bố dân c trên thế giới. Th¶o luËn nhãm (5phót) B1 Gv giao nhiÖm vô + Quan sát lợt đồ hình 2.1 nêu nhận xét chung về sự phân bố dân c thế giới ? + Cho biết những khu vực nào đông dân c nhất thế giới ?+ Đối chiếu bản đồ tự nhiên, bản đồ kinh tế thế giới và hình 2.1 sgk hãycho biết những khu vực có mật độ dân số cao nhất, thấp nhất ? + Nơi có mật độ dân số thấp ? + Kết hợp quan sát bản đồ tự nhiên thế giới hoặc quả Địa Cầu và kiến thức đã học giải thích sự phân bố đó ? B2 §¹i diÖn 1-2 nhãm tr×nh bµy c¸c nhãm kh¸c l¾ng nghe theo dái bæ sung. B3 GV chuÈn x¸c kiÕn thøc - Phân bố dân c không đồng đều - Dân c tập trung đông ở Đông á, Nam á, Đông Nam á,Tây- Trung Âu, và Nam ¢u, T©y Nam ¸, T©y Phi, §«ng B¾c Hoa K×, §«ng Nam Braxin...... - Những khu vực có mật độ dân số cao nhất là những nơi có điều kiên sống , đi lại thuận tiện nh vùng đồng bằng,các vùng có khí hậu ấm áp, ma nắng thuận hoà hoặc các đô thị thuận lợi buôn bán, các khu công nghiệp...... - Nơi có mật độ dân số thấp là những vùng có núi non hiểm trở,vùng sâu đi lại khã kh¨n hoÆc nh÷ng vïng cã khÝ hËu kh¾c nghiÖt nh vïng cùc hay hoang m¹c....... * ¶nh häc sinh ba chñng téc chÝnh trªn thÕ giíi lµm viÖc ë phßng thÝ nghiÖm (h×nh: 2.2).

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Õt. H×nh 2.2 - Häc sinh thuéc ba chñng téc lµm viÖc ë phßng nghiÖm Quan s¸t h×nh 2.2 kÕt hîp thÝ vènnng hiÓu biÕt h·y cho biÕt d©n c trªn thÕ giíi chia. làm mấy chủng tộc ? đó là những chủng tộc nào? Th¶o luËn nhãm (4phót) H·y ®iÒn nh÷ng kiÕn thøc thÝch hîp vµo c¸c cét sau:. Tªn chñng téc §Æc ®iÓm ngo¹i h×nh N¬i ph©n bè M«n-g«-l«-it (da vµng) Nª-gr«-Ýt ( da ®en) ¥-r«-pª-«-it (da tr¾ng) B2 §¹i diÖn 1-2 nhãm tr×nh bµy c¸c nhãm kh¸c l¾ng nghe theo dái bæ sung. B3 GV chuÈn x¸c kiÕn thøc Tªn chñng téc M«n-g«-l«-it (da vµng) Nª-gr«-Ýt ¥-r«-pª-«-it (da tr¾ng). §Æc ®iÓm ngo¹i h×nh N¬i ph©n bè Da vµng,tãc ®en th¼ng, m¾t ®en, Ch©u ¸................... m«i võa ph¶i, mñi thÊp hÑp......... Da ®en tãc xo¨n vµ ng¾n, m¾t Ch©u Phi, T©y ¸...... ®en vµ to, mòi thÊp vµ réng...... Da trắng,tóc đen đến vàng hạt dẻ, Châu Âu, Bắc Mỉ .... m¾t to cã mµu ®en hoÆc n©u, m«i máng...... * Quang cảnh nông thôn (hình3.1) quang cảnh đô thị (hình3.2) ? Quan sát hình3.1 và hình3.2 và sự hiểu biết của mình hãy so sánh đặc điểm cña hai kiÓu quÇn c nµy theo b¶ng sau? Néi dung so s¸nh Mật độ dân số nhà cửa. QuÇn c n«ng th«n ThÊp h¬n. Quần c đô thị Cao h¬n.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Tên của các đơn vị quần Làng, bản ,thôn, xã. c NghÒ nghiÖp chñ yÕu N«ng, l©m, ng. Lèi sèng Dùa vµo c¸c mèi quan hÖ lµng xãm, dßng hä c¸c tËp tôc. Gi¶m ®i. Phè phêng C«ng nghiªp vµ dÞch vô Theo cộng đồng có tổ chức theo ph¸p luËt c¸c qui định chung. T¨ng lªn. * Phân tích lợc đồ các siêu thị trên thế giới có từ 8 triệu dân c trở lên 9 năm 2000 (H×nh 3.3) Giáo viên có thể yêu cầu học sinh quan sát lợc đồ và trao đổi theo cặp những néi dung sau: + Cho biết tên của các siêu thị đô thị có từ 8 triêu dân trở lên ở từng châu lục ( Ch©u ¸, Ch©u ¢u, Ch©u Phi, Ch©u MÜ) ?( HS kÓ tªn) + Tổng số siêu thị đô thị có 8 triệu dân trở lên là bao nhiêu ?( 23) + Châu lục nào có nhiều siêu đô thị nhất? (Châu á) + Kết hợp đọc kênh chữ trong mục 2 sách giáo khoa ( trang .11) nêu nhận xét về sự thay đổi của các siêu thị đô thị trên thế giới (số lợng, mức độ tập trung ..) ? + Hậu quả của sự phát triển tự phát các siêu thị đô thị và các đô thị mới ? - Giáo viên yêu cầu đại diện một số học sinh lên trình bày kết quả dựa vào bản đồ Dân c và đô thị thế giới và lợc đồ hình 3.3 sách giáo khoa. - Yªu cÇu häc sinh trong líp bæ sung, gãp ý kiÕn.. Hình 3.3- Lợc đồ các siêu đô thị trên thế giới có từ 8 triệu dân trở lên (năm - Gi¸o 2000) viên chuẩn xác lại kiến thức bằng bản đồ dân c và đô thị trên thế giới:. số siêu đô thị trên thé giới ngày càng nhiều, số dân trong các siêu đô thị ngày càng đông. Số siêu đô thị tập trung nhiều ở châu á. Thật là một nghịch lí khi các nớc phát triển có ít siêu đô thị .Còn các nớc đang phát triển lại nhiều siêu đô thị. Sự tăng nhanh, phát triển của các siêu đô thị và các đô thị mới cũng gây ra những hËu qu¶..

<span class='text_page_counter'>(12)</span> + ở nông thôn sản xuất đình đốn do loa đông trẻ rời bỏ nông thôn chuyển vào thành thị.mất mỉ quan đô thị bởi các khu nhà ổ chuột xuất hiện.Gây tình trạng quá tải với các cơ sở hạ tầng hiện có ,đặc biêt + ë thµnh thÞ thiÕu viÖc lµm gia t¨ng d©n nghÌo thµnh thÞ. ThiÕu nhµ ë mÊt mØ quan thµnh thÞ bëi c¸c khu nhµ æ chuét xuÊt hiÖn . G©y t×nh tr¹ng qu¸ t¶i víi các cơ sở hạ tầng hiện có, đặc biệt làm giao thông đô thị hay bị ách tắc trong những giờ cao điểm. Môi trờng bị ô nhiểm do dân số quá đông và xử lý chất thải không đáp ứng yêu cầu ... *Quan sát lợc đồ mật độ dân số( hình 4.1.). Hình 4.1- Lợc đồ mật độ d©n sè tØnh Th¸i B×nh (n¨m 2000). - Giáo viên hớng dẫn học sinh đọc lần lợt theo trình tự sau: + Đọc tên của lợc đồ (lợc đồ mật độ dân số tỉnh Thái Bình, năm 2000) + Đọc bản ghi chú trong lợc đồ (3 thang mật độ dân số: < 1000, 1000 - 3000 vµ > 3000 ngêi/km2. - Quan s¸t h×nh 4.1 vµ cho biÕt: + Nơi có mật độ dân số cao nhất. Mật độ là bao nhiêu ? + Nơi có mật độ dân số thấp nhất. Mật độ là bao nhiêu ? + Tìm màu có mật độ dân số cao nhất trong bản chú giải. Đọc tên những huyện hay thị xã có mật độ dân số cao nhất ? + Tìm màu có mật độ dân số thấp nhất trong bảng chú giải. Đọc tên những huyện có mật độ dân số thấp nhất ?. *Quan sát lợc đồ mật độ dân số( hình 4.2,4.3).

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Nam. N÷. Nam. N÷. H 4.2-Th¸p tuæi TP Hå ChÝ H 4.3-Th¸p tuæi TP Hå ChÝ Minh(01 - 4- 1989) Minh(01 - 4- 1999) Th¶o luËn nhãm:( 5 phót) B1: Quan s¸t h×nh 4.2 vµ h×nh 4.3 nhËn xÐt - Hình dạng tháp tuổi có thay đổi gì ? - Nhãm tuæi nµo t¨ng vÒ tû lÖ, nhãm tuæi nµo gi¶m vÒ tû lÖ ? B2: §¹i diÖn 1 - 2 nhãm tr¶ lêi, c¸c nhãm kh¸c theo dâi vµ bæ sung B3: Gi¸o viªn chuÈn x¸c kiÕn thøc: a. H×nh d¹ng th¸p tuæi 4.3 so víi 4.2: + PhÇn ch©n th¸p (mµu xanh l¸ c©y) thu hÑp h¬n. + PhÇn gi÷a th¸p (mµu xanh níc biÓn) ph×n to h¬n b. H×nh d¸ng th¸p tuæi cho thÊy: + Nhóm tuổi lao động của thành phố Hồ Chí Minh năm 1999 tăng về tỷ lệ so víi n¨m 1989. + Nhãm tuæi trÎ em cña thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 1999 gi¶m vÒ tØ lÖ so víi n¨m 1989.  D©n sè thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 1999 "giµ" h¬n so víi n¨m 1989. * Lợc đồ phân bố dân c Châu á (hình 4.4). - Quan sát hình vẽ 4.4 hãy tìm lợc đồ phân bố dân c Châu á những khu vực tập trung đông dân. Các đô thị lớn ở châu á thờng phân bố ở đâu ? - Đọc tên lợc đồ (lợc đồ phân bố dân c châu á) ? - Đọc các kí hiệu trong bản chú giải để hiểu ý nghĩa và giá trị của các chấm trên lợc đồ ? - Tìm trên lợc đồ những nơi tạp trung các chấm nhỏ (500.000 ngời) dày đặc. Đó là những nơi có mật độ dân số cao nhất ? Căn cứ vào vị trí của các nơi đó ở châu á, học sinh xác định đợc đó là Nam á, Đông Nam á hay đông Nam á ... - Tìm trên lợc đồ những nơi có chấm tròn (các siêu đô thị). Giúp học sinh xác định các siêu đô thị đó đều ở dọc ven biển hay dọc các con sông lớn. Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh nªu råi rót ra nhËn xÐt: Mçi chñng téc chØ kh¸c nhau về hình thái bên ngoài. Các chủng tộc trên thế giới đều bình đẳng, có khả n¨ng nh nhau trong viÖc chinh phôc tù nhiªn, c¶i t¹o x· héi .........

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Hình 4.4- Lợc đồ phân bố dân c Châu á. - Quan sát hình vẽ 4.4 hãy tìm lợc đồ phân bố dân c Châu á những khu vực tập trung đông dân. Các đô thị lớn ở châu á thờng phân bố ở đâu ? - Đọc tên lợc đồ (lợc đồ phân bố dân c châu á) ? - Đọc các kí hiệu trong bản chú giải để hiểu ý nghĩa và giá trị của các chấm trên lợc đồ ? - Tìm trên lợc đồ những nơi tạp trung các chấm nhỏ (500.000 ngời) dày đặc. Đó là những nơi có mật độ dân số cao nhất ? Căn cứ vào vị trí của các nơi đó ở châu á, học sinh xác định đợc đó là Nam á, Đông Nam á hay đông Nam á ... - Tìm trên lợc đồ những nơi có chấm tròn (các siêu đô thị). Giúp học sinh xác định các siêu đô thị đó đều ở dọc ven biển hay dọc các con sông lớn. Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh nªu råi rót ra nhËn xÐt: Mçi chñng téc chØ kh¸c nhau về hình thái bên ngoài. Các chủng tộc trên thế giới đều bình đẳng, có khả n¨ng nh nhau trong viÖc chinh phôc tù nhiªn, c¶i t¹o x· héi ....... 7. Kết quả của việc thực hiện đề tài. Thiết bị dạy học có vai trò quan trọng trong việc dạy học Địa Lý. để giúp học sinh học tập có hiệu quả, học sinh đợc hoạt động, đợc làm việc, trong quá trình d¹y häc gi¸o viªn cÇn híng dÉn häc sinh khai th¸c kiÕn thøc tõ c¸c thiÖt bÞ d¹y häc vµ lµm viÖc víi c¸c thiÖt bÞ d¹y häc theo nh÷ng yªu cÇu vµ nguyªn t¾c trªn, đồng thời phải trang bị cho học sinh các kỹ năng làm việc với các thiệt bị dạy học địa lý. Trong n¨m häc 2006 – 2007 vµ n¨m häc 2007 - 2008 t«i nhËn thÊy; Nh×n chung khi sö dông kªnh h×nh, kªnh ch÷ trong s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn lớp 7 môn Địa lí để dạy học phần “Thành phần nhân văn của môi trờng” đạt kết qủa tốt. Có 100% học sinh đều có thể đọc hiểu và sử dụng tranh ảnh, bản đồ, biểu đồ, lợc đồ..

<span class='text_page_counter'>(15)</span> * KÕt qu¶ qu¸ tr×nh kiÓm tra phÇn " thµnh phÇn nh©n v¨n cña m«i trêng" n¨m häc 2006 - 2007 - Lớp 7A: Tổng số học sinh là 28 trong đó: + 12 học sinh đạt kết quả tốt + 8 học sinh đạt kết quả khá + 8 học sinh đạt kết quả trung bình - Lớp 7B: Tổng số học sinh là 27 trong đó: + 12 học sinh đạt kết quả tốt + 8 học sinh đạt kết quả khá + 7 học sinh đạt kết qạy trung bình * KÕt qu¶ ®Çu n¨m häc 2007 - 2008( khi d¹y phÇn thµnh nh©n v¨n vµ m«i trêng) - Lớp 7A: Tổng số học sinh là 25 trong đó: + 14 học sinh đạt kết quả tốt + 6 học sinh đạt kết quả khá + 5 học sinh đạt kết quả trung bình - Lớp 7B: Tổng số học sinh là 25 trong đó: + 10 học sinh đạt kết quả tốt + 10 học sinh đạt kết quả khá + 5 học sinh đạt kết quả trung bình VI. PhÇn kÕt luËn HiÖu qu¶ cña viÖc d¹y häc §Þa lý phô thuéc rÊt nhiÒu vµo kÜ n¨ng cña häc sinh biÕt c¸ch lµm viÖc víi c¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc §Þa lÝ nãi chung, kªnh h×nh (bản đồ, biểu đồ, tranh ảnh ...) và hiểu biết kiến thức chứa đựng trong đó đến mức nào. Vì vậy, tổ chức cho học sinh khai thác các tri thức địa lí qua kênh hình là rất cần thiết, trên cơ sở đó phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo, nâng cao chÊt lîng häc tËp cña häc sinh Để có thể sử dụng kênh hình một cách có hiẹu quả cao, giáo viên cần nắm đợc các nguyên tắc, yêu cầu trong việc sử dụng kênh hình, biết cách hớng dẫn học sinh khai thác kênh hình theo hớng đề cao chủ thể nhận thức của học sinh. Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi đã rút ra trong khi trực tiếp giảng dạy, rất mong các đồng chí, đồng nghiệp đóng góp thêm để khi thực hiện đạt kết quả tèt h¬n. TriÖu Nguyªn th¸ng 11 n¨m 2007 Đánh giá của Hội đồng khoa học nhà trờng Ngêi thùc hiÖn Hå ThÞ Lîi Tµi liÖu tham kh¶o ----------*****---------1.Dân số học đại cơng - Nguyễn Kim Hồng - NXB Giáo dục 1998 2.T×m hiÓu Tr¸i §Êt vµ loµi Ngêi - NguyÔn H÷u Danh - NXB Gi¸o dôc 2001 3. §Þa lÝ trong trêng häc (tËp 1) - NguyÔn H÷u Danh (Chñ biªn) NXBGD 1999 4. Tµi liÖu båi dìng thêng xuyªn chu kú III tËp 2 NXB Gi¸o dôc 2007 5. S¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn - NXB Gi¸o dôc n¨m 2003 6. T¹p chÝ thÕ giíi trong ta..

<span class='text_page_counter'>(16)</span>

<span class='text_page_counter'>(17)</span>