Tài liệu Vi sinh đại cương P2 ppt

đại học cần thơ
đại học cần thơ đại học cần thơ
đại học cần thơ -
--
- khoa nông nghiệp
khoa nông nghiệp khoa nông nghiệp
khoa nông nghiệp


giáo trình giảng dạy trực tuyến
Đờng 3/2, Tp. Cần Thơ. Tel: 84 71 831005, Fax: 84 71 830814
Website: email:
,






Vi sinh đại cơnG


Chơng 2:
Phơng tiện và thủ thuật trong vi sinh học


Vi sinh hc âải cỉång Chỉång 2
6
CHỈÅNG II

PHỈÅNG TIÃÛN V TH THÛT

DNG TRONG VI SINH HC
****

A. PHỈÅNG TIÃÛN :

I. KÊNH HIÃØN VI QUANG HC :

1. Kênh hiãøn vi thỉåìng :

Kênh ny gäưm nhiãưu tháúu kênh quang hc âãø phọng âải váût quan sạt lãn nhiãưu
láưn. Kênh cọ 2 hãû thäúng tháúu kênh : váût kênh v thë kênh. Váût kênh gäưm nhiãưu tháúu
kênh, phọng âải váût quan sạt lãn nhiãưu láưn hån nỉỵa. Do âọ nọ cọ kh nàng phọng âải
váût lãn tỉì vi tràm âãún khong 25000 láưn låïn hån.

Ngoi hãû thäúng tháúu kênh chênh ny, cạc kênh hiãøn vi cn cọ hãû thäúng chiãúu
sạng. Âån gin nháút l mäüt gỉång phàóng hồûc gỉång lm âãø phn chiãúu ạnh sạng tråìi
hồûc ạnh sạng ca mäüt ngn ân, tảo thnh mäüt chm sạng chiãúu xun qua váût quan
sạt. Âãø cọ thãø âiãưu chènh âỉåüc cỉåìng âäü chiãúu sạng, cọ mäüt hãû thäúng quang hc gäưm
nhiãưu tháúu kênh cọ mủc âêch biãún chm tia sạng thnh chm tia häüi tủ nãn tàng
cỉåìng âäü chiãúu sạng lãn (Hçnh 2-1).

Kênh hiãøn vi quan sạt váût nhåì cạc tia sạng chiãúu xun qua váût nhåì âọ cọ thãø
quan sạt âỉåüc cå cáúu bãn trong ca váût nãúu chụng ta càõt mng váût ra. úu âiãøm ca
kênh ny l khäng quan sạt âỉåüc hçnh dảng näøi bãn ngoi ca váût vç chè nhçn âỉåüc
váût trãn cng mäüt màût phàóng thàóng gọc våïi äúng ngàõm.

2. Kênh phọng âải hai äúng ngàõm hay kênh hiãøn vi soi näøi (loupe binoculaire,
stereomicroscope) :

Kênh ny dng âãø quan sạt bãn ngoi ca váût våïi hçnh nh näøi ca váût áúy. Âäü

phọng âải thỉåìng nh, khäng quạ 200 láưn. Kênh ny gäưm hai äúng ngàõm ghẹp song
song nhau v quan sạt våïi hai màût cng mäüt lục. Nhåì âọ chụng ta tháúy âỉåüc hçnh näøi
ca váût.

Vi sinh hoỹc õaỷi cổồng Chổồng 2
7


Hỗnh 2-1: Hỗnh veợ mỷt cừt doỹc cuớa mọỹt mọỹt kờnh hióứn vi quang hoỹc thổồỡng
duỡng



Vi sinh hoỹc õaỷi cổồng Chổồng 2
8
Khaùc vồùi kờnh hióứn vi thổồỡng, kờnh naỡy duỡng tia saùng phaớn chióỳu cuớa vỏỷt õóứ
quan saùt (Hỗnh 2-2).

Hỗnh 2-2: Kờnh hióứn vi soi nọứi (kờnh phoùng õaỷi hai ọỳng ngỏỳm).

3. Kờnh hióứn vi õaùy õen (Darkfield microscope) :

Kờnh hióứn vi naỡy gọửm mọỹt kờnh hióứn vi thổồỡng coù gừn bọỹ họỹi tuỷ tia saùng
(condenser) õỷc bióỷt. Bọỹ họỹi tuỷ naỡy hoỷc õổồỹc cỏỳu taỷo õỷc bióỷt hoỷc õổồỹc che ồớ phỏửn
giổợa, do õoù ngn caùc tia saùng chióỳu thúng vaỡo vỏỷt maỡ chố cho caùc tia saùng chióỳu xión
vaỡo vỏỷt maỡ thọi (Hỗnh 2-3).

Hỗnh 2-3: Sồ õọử bọỹ tuỷ quang õaùy õen trong mọỹt kờnh hióứn vi õaùy õen
Vi sinh hoỹc õaỷi cổồng Chổồng 2
9

Khi quan saùt, chuùng ta seợ thỏỳy thở trổồỡng coù maỡu õen, vỗ chố quan saùt õổồỹc vồùi
tia saùng xión. Nóỳu coù vỏỷt, tia saùng xión chióỳu vaỡo vỏỷt seợ cho tia bổùc xaỷ, chuùng ta quan
saùt õổồỹc aớnh bón ngoaỡi cuớa vỏỷt nhồỡ caùc tia bổùc xaỷ naỡy.

Cọng duỷng cuớa kờnh hióứn vi naỡy laỡ coù thóứ quan saùt vỏỷt khọng cỏửn nhuọỹm maỡu
do õoù quan saùt õổồỹc vỏỷt õang coỡn sọỳng.

4. Kờnh hióứn vi tổồng phaớn (Contrast phase microscope) :

Cuỡng muỷc õờch vồùi kờnh hióứn vi õaùy õen, kờnh hióứn vi tổồng phaớn duỡng õóứ
quan saùt caùc vỏỷt quaù nhoớ trong tỗnh traỷng õang sọỳng cuớa vỏỷt ỏỳy (khọng nhuọỹm maỡu).
Kờnh hióứn vi tổồng phaớn cho hỗnh aớnh cuớa vỏỷt roợ hồn kờnh hióứn vi õaùy õen, thỏỳy õổồỹc
caùc chi tióỳt bón trong.

Kờnh hióứn vi naỡy cuợng chố laỡ kờnh hióứn vi thổồỡng, nhổng coù gừn thóm hai bọỹ
phỏỷn õỷc bióỷt: voỡng mồớ tia saùng (annular diaphram) ồớ bọỹ phỏỷn õióửu chốnh lổu lổồỹng
aùnh saùng vaỡ õộa taỷo tổồng phaớn hay taỷo lóỷch pha (phase shipting element) õỷt trong
vỏỷt kờnh (Hỗnh 2-3). Nhồỡ 2 bọỹ phỏỷn naỡy, aùnh saùng õi ngang qua vỏỷt quan saùt õổồỹc
phỏn tờch thaỡnh hai chuỡm tia, mọỹt chuỡm tia saùng cổùng õi ngang qua vỏỷt vaỡ chuỡm tia
saùng bở khuùc xaỷ õi qua chung quanh vỏỷt. Vỗ vỏỷt chỏỳt trong vi sinh vỏỷt coù chióỳt suỏỳt
gỏửn bũng nhau do õoù rỏỳt khoù nhỏỷn thỏỳy nóỳu khọng nhuọỹm maỡu (nhổ khi ta quan saùt
mọỹt mióỳng thuớy tinh õỷt trong chỏỷu nổồùc). Nhồỡ duỡng 2 chuỡm tia coù õọỹ daỡi soùng khaùc
nhau chióỳu xuyón qua nón ta coù thóứ thỏỳy õổồỹc caùc vỏỷt khaùc nhau coù chióỳt suỏỳt gỏửn
giọỳng nhau.

II. KấNH HIỉN VI IN Tặ :

1. Nguyón từc :

Kờnh hióứn vi quang hoỹc ngaỡy caỡng õổồỹc caới tióỳn. Tổỡ thỏỷp nión 1690 õóỳn nay,

kờnh hióứn vi tổỡ laỡ mọỹt thỏỳu kờnh õồn giaớn vồùi õọỹ phoùng õaỷi lọỳi vaỡi mổồi lỏửn, ngaỡy nay
chuùng ta coù kờnh hióứn vi quang hoỹc vồùi õọỹ phoùng õaỷi 2.500 lỏửn.

Tuy vỏỷy kờnh hióứn vi quang hoỹc khọng thóứ vổồỹt lón khoới giồùi haỷn trón õổồỹc, do
õoù khọng thóứ giuùp chuùng ta quan saùt õổồỹc viruùt. Lyù do cuớa giồùi haỷn naỡy laỡ vỗ aùnh
saùng thổồỡng maỡ chuùng ta duỡng õóứ quan saùt trong kờnh hióứn vi quang hoỹc, coù õọỹ daỡi
soùng tổồng õọỳi lồùn, tổỡ 400 - 700mà. Vồùi õọỹ daỡi soùng lồùn nhổ vỏỷy chuùng ta khọng thóứ
quan saùt caùc vỏỷt nhoớ, nhổ thờ duỷ trong Hỗnh 2-5.
Vi sinh hoỹc õaỷi cổồng Chổồng 2
10

Hỗnh 2-4: Sồ õọử õổồỡng õi cuớa caùc tia saùng trong kờnh hióứn vi tổồng phaớn õóứ taỷo ra sổỷ
lóỷch pha giuùp cho thỏỳy roợ caùc chi tióỳt bón trong mỏựu vỏỷt hồn.
Vi sinh hc âải cỉång Chỉång 2
11
Hçnh 2-5: Thê dủ chỉïng minh vç sao kênh hiãøn vi quang hc khäng thãø quan sạt váût cọ
kêch thỉåïc quạ nh (virụt). A: våïi cạc hảt bủi mën (bỉåïc sọng ca tia âiãûn tỉí)
bn tay s hiãûn r ra våïi âáưy â chi tiãút ca cạc ngọn tay. B: Våïi cạc hảt to hån
(bỉåïc sọng ca ạnh sạng tháúy âỉåüc), cạc ngọn tay khäng thãø hiãûn ra âỉåüc.


Do âọ trong hỉåïng phạt minh ra nhỉỵng dủng củ giụp chụng ta quan sạt âỉåüc
nhỉỵng váût cỉûc nh, nàm 1931 Knoll v Ruska åí Âỉïc, â thỉûc hiãûn láưn âáưu tiãn kênh
hiãøn vi âiãûn tỉí.

Kênh hiãøn vi ny ạp dủng ngun tàõc l nãúu mäüt ngưn bàõn âiãûn tỉí âàût åí mäüt
hiãûu thãú cao (khong 30 - 150 KV) s bàõn cạc âiãûn tỉí cọ âäü di sọng ráút ngàõn (0,5mµ).
Cạc âäü di sọng ny cọ thãø bë tỉì trỉåìng lm lãûch âỉåìng âi (giäúng nhỉ tháúu kênh lm
lãûch âỉåìng âi ca tia sạng) (Hçnh 2-6). Ạp dủng ngun tàõc trãn kênh hiãøn vi âiãûn tỉí
âỉåüc cáúu tảo nhỉ sau .

2. Cáúu tảo kênh hiãøn vi âiãûn tỉí xun thàóng (transmittion electron
microscope): (Hçnh 2-7)

Táút c cạc bäü pháûn âỉåüc âàût trong mäüt trủ kên v tảo chán khäng bàòng mäüt
båm hụt. Trong chán khäng hoảt âäüng ca âiãûn tỉí khäng bë cn tråí.

Cạc âiãûn tỉí bàõn xun qua máùu váût âỉåüc cạc váût kênh v thë kênh bàòng âiãûn tỉí
lm tn räüng ra (phán k), sau cng hiãûn lãn mng hunh quang cọ bäü mạy chủp nh
âãø chủp nh khi cáưn. Tia âiãûn tỉí khi xun qua máùu váût s bë ngàn cn hồûc khäng