Tải bản đầy đủ (.pdf) (41 trang)

Tài liệu Những khái niệm cơ bản về tin học doc

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.97 MB, 41 trang )


1
BÀI 1:NHNG KHÁI NIM C BN


I. Khái nim chung
1.1. Khái nim v tin hc
Tin hc là ngành khoa hc công ngh nghiên cu các phng pháp, các quá trình x lý thông tin mt cách
t đng da trên các phng tin k thut mà ch yu là máy tính đin t.

1.2. Các lnh vc ca tin hc

Phn cng: Gm nhng đi tng vt lý hu hình nh vi mch, bn mch in, dây cáp ni mch
đin, b nh, màn hình, máy in, thit b đu cui, ngun nuôi,...Phn cng thc hin các chc nng x
lý thông tin c bn  mc thp nht tc là các tín hiu nh phân {0,1}
• Phn mm: Là các chng trình (program) điu khin các hot đng phn cng ca máy vi tính
và ch đo vic x lý d liu. Phn mm ca máy tính đc chia làm hai loi: Phn mm h
thng(System software) và phn mm ng dng( Applications software). Phn mm h thng khi đc
đa vào b nh chính, nó ch đo máy tính thc hin các công vic. Phn mm ng dng là các
chng trình đc thit k đ gii quyt mt bài toán hay mt vn đ c th đ đáp ng mt nhu cu
riêng trong mt s lnh vc.
Máy tính cá nhân PC( Personal Computer). Theo đúng tên gi ca nó là máy tính có th s dng bi
riêng mt ngi.

1.3. n v lu tr thông tin:
n v bé nht dùng đ lu tr thông tin là bit. Lng thông tin cha trong 1 bit là va đ đ nhn bit
mt trong 2 trng thái có xác sut xut hin nh nhau.Trong máy vi tính tu theo tng phn mm, tng ngôn
ng mà các s khi đa vào máy tính có th là các h c s khác nhau, tuy nhiên mi c s khác nhau đu
đc chuyn thành h c s 2 ( h nh phân). Ti mi thi đim trong 1 bit ch lu tr đc hoc là ch s 0
hoc là ch s 1. T bit là t vit tt ca Binary Digit (Ch s nh phân).
Trong tin hc ta thng dùng mt s đn v bi ca bit sau đây:


tên gi Vit tt Giá tr
Byte
Kilobyte
Megabyte
Gigabyte
B
KB
MB
GB
8 bit
1024 bytes = 2
10
B
1024KB = 2
10
KB
1024MB = 2
10
MB
II. H iu Hành MS-DOS
2.1. H điu hành là gì?
H điu hành là phn mm quan trng nht cho máy tính đin t có nhim v điu khin mi hot
đng c s ca máy tính, giúp phn mm ca ngi s dng có th chy đc trên máy tính. Các h
điu hành thông dng: MS-DOS, Windows, Unix, Linux, OS/2, Macintosh …

2.2. H điu hành MS - DOS
MS-DOS (Microsoft Disk Operating System) là h điu hành(HH) ca tp đoàn khng l Microsoft. Phiên bn
đu tiên ca MS-DOS đc vit nm 1981.
MS-DOS là HH đn nhim (ti mt thi đim ch chy đc mt trình ng dng).
MS-DOS giao din vi ngi s dng thông qua dòng lnh.



2
2.3. Khi đng h thng:
 khi đng h thng, Chúng ta phi có mt đa mm gi là đa h thng hoc đa cng đc cài đt  đa
C là đa h thng. a h thng cha các chng trình ht nhân ca h điu hành DOS. Ít nht trên đa phi có
các tp tin IO.SYS, MSDOS.SYS và COMMAND.COM.
Chúng ta có th khi đng MS-DOS bng các cách sau:
TH1: Khi đng t  đa cng ta ch vic bt công tc đin ca máy tính (Power).
TH2: Khi đng t  đa mm: đt đa khi đng vào giá đ ca  đa mm và bt công tc đin.
TH3: Khi đng t HH Windows 98: Start/ Run/ Command/OK
TH4: Khi đng t HH Windows 2000/ XP: Start/ Run/ CMD/ OK

Khi đng li h thng:
Ta chn 1 trong các cách sau:
- n nút Reset trên khi h thng ( khi đng nóng).
- Dùng t hp phím CTRL + ALT + DEL (khi đng nóng).
- Khi 2 cách này không có tác dng, chúng ta phi tt công tc khI h thng và ch khong 1 phút ri khi
đng li ( khi đng ngui)

2.4. Tp tin (File):
Tp tin (hay còn gi là Tp) là hình thc, đn v lu tr thông tin trên đa ca H điu hành.
Tp gm có tên tp và phn m rng (Phn m rng dùng đ nhn bit tp đó do chng trình nào to ra
nó).
TênTp tin đc vit không quá 8 ký t và không có du cách, + , - ,* , / . Phn m rng không quá 3 ký t
và không có du cách. Gia tên và phn m rng cách nhau bi du chm (.).
Tp tin có th là ni dung mt bc th, công vn, vn bn, hp đng hay mt tp hp chng trình.

Ví d:
COMMAND.COM Phn tên tp là COMMAND còn phn m rng là COM

MSDOS.SYS Phn tên tp là MSDOS còn phn m rng là SYS
BAICA.MN Phn tên tp là BAICA còn phn m rng là MN
THO.TXT. Phn tên tp là THO còn phn m rng là TXT
Ngi ta thng dùng đuôi đ biu th các kiu tp tin. Chng hn tp vn bn thng có đuôi DOC, TXT,
VNS, ...
Tp lnh thng có đuôi COM, EXE
Tp d liu thng có đuôi DBF, ...
Tp chng trình thng có đuôi PRG, ...
Tp hình nh thng có đuôi JPG, BMP...
2.5. Th mc và cây th mc
 có th t chc qun lý tt tp tin trên đa ngi ta lu các tp tin thành tng nhóm và lu trong tng ch
riêng gi là th mc.
Mi th mc đc đc trng bi 1 tên c th, quy tc đt tên th mc ging nh tên tp. Các th mc có th
đt lng trong nhau và to thành mt cây th mc.
Trong th mc có th to ra các th mc con và c tip tc nhau do đó dn đn s hình thành mt cây th
mc trên đa. Nh vy các th mc bn to ra có th là th mc cp1 hay th mc 2 ...
Th mc gc là th mc do đnh dng đa to ra và chúng ta không th xoá đc. Mi đa ch có mt th
mc gc, t đây ngi s dng to ra các th mc con. Ký hiu th mc gc là du (\).

3

Ví d : Cây th mc



Trong đó C:\>_ là th mc gc. Sau đó là đn các th mc con các cp và các tp.

Th mc hin hành là th mc đang đc m, và con tr đang nhâp nháy ch lnh.
Khi thc thi, DOS s tìm kim và thi hành  th mc hin hành trc, sau đó mi tìm các th mc và  đa
đc ch ra.

ng dn.
Khi cn tác đng đn mt th mc hoc tp tin ta phi ch ra v trí ca th mc hay tp tin đó  trên đa hay là
phi ch ra đng dn, tên đng dn ca th mc hoc tp tin tác đng ti.
Ví d:
Mun truy xut ti tp d liu kyson.txt  cây th mc trên ta phi tin hành ch ra đng dn nh sau;
C:\>Nghean\kyson.txt
Ký t đi din * và ?
Ký t đi din *:
Nó có th đng trong phn tên chính hay phn tên m rng ca tp tin, nó đng  v trí nào
s đi din cho kí t đó hoc nhóm ký t t v trí đó đn kí t sau nó.
Ví d:
C:\>_NGHEAN\A*B.DOC : Ngha là ch ra tt c các tp có trong th mc NGHEAN có phn m rng là
DOC mà có tên bt đu bng kí t A và kt thúc bng kí t B
C:\>_NGHEAN\*.* : Ngha là ch ra tt c các tp có trong th mc NGHEAN
C:\>_NGHEAN\*.TXT : Ngha là ch ra tt c các tp có trong th mc NGHEAN mà có phn m rng là
TXT
Ký t đi din ?: Nó có th đng trong phn tên chính hay phn tên m rng ca tp tin, nó đng  v trí nào
s đi din cho 1 ký t ti v trí đó.
Ví d:
C:\>_?.TXT : Ngha là mun ch ra Các tp có trong  đa C mà có phn tên ch là mt kí t bt k và có phn
m rng là TXT
2.6.  đa
Bao gm :
 đa mm - gi là  đa A: a mm có dung lng 1,44 MB.
 đa cng - Thng là  C,D,E...: và nó nm  trong thùng máy, thng có dung lng ln gp nhiu ln
so vi đa mm.
 đa CD - Là dùng đ đc các đa quang. a quang thng có dung lng vài trm MB.
2.7.Mt s lnh ni trú và lnh ngoi trú
1. Lnh ni trú:
Lnh ni trú là loi lnh lu thng trc trong b nh trong ca máy tính. Nó đc np vào khi np h điu


4
hành.
Chúng ta thng gp mt s lnh ni trú sau:
Lnh xem danh sách th mc và tp tin : DIR
Lnh to lp th mc: MD
Lnh hu b th mc rng: RD
Lnh chuyn đi th mc: CD
Lnh thay đi du nhc lnh : PROMPT
Lnh to lp tp tin: COPY CON
Lnh đi tên tp tin: REN
Lnh sao chép tp tin: COPY
Lnh hin th ni dung tp tin: TYPE
Lnh xoá tp tin: DEL
Lnh xoá màn hinh: CLS
Lnh sa đi gi ca h thng: TIME
Lnh sa đi ngày ca h thng : DATE
Lnh hi nhãn đa: VOL
Lnh xem phiên bn ca DOS: VER
2. Lnh ngoi trú:
Lnh ngoi trú là lnh nm trong b nh ngoài. Mun thc hin các lnh ngoi trú thì buc trên đa phi có các
tp này. Nu không có thì phi COPY vào đ thc hin.
Chúng ta thng gp mt s lnh ngoi trú sau:
Lnh đt nhãn đa: LABEL
Lnh hin th cây th mc: TREE
Lnh to khuôn cho đa (đnh dng đa): FORMAT
Lnh kim tra đa: CHKDSK
Lnh gán thuc tính :ATTRIB
Lnh in: PRINT
Lnh khôi phc tp đã b xoá: UNDELETE

BÀI 2: CÁC LNH H IU HÀNH CA MS- DOS

I. Các lnh ni trú
Lnh ni trú là nhng lnh thi hành nhng chc nng ca HH, thng xuyên đc s dng, đc lu
tr vào b nh ca máy tính t khi khi đng và thng trú  trong đó cho ti khi tt máy.
Cách vit chung:
[] []
1.1. Mt s lnh v h thng
. Lnh xem và sa ngày: DATE
Current Date is Sat 02-04-2000
Enter new Date (mm-dd-yy)
Lúc này có hai tu chn
Nu không thay đi ngày gi gõ Enter
Nu sa ngày hin hành  dòng mt thì sa theo khuôn mu (tháng -ngày-nm).
Bn hãy thay đi ngày li cho máy tính ví d 31/07/2004.
. Lnh xem và sa gi: TIME

5
Current time is 4:32:35.23a
Enter new time:
Lúc này có hai la chn:
-Nu không sa gi hin hành ca dòng mt thì gõ Enter
- Nu sa gi hin hành thì sa theo khuôn mu (gi: phút:giây.% giây)
Bn hãy thay đi gi li cho máy tính thành 05 gi 05 phút.
. Lnh thay đi du nhc lnh ca DOS: PROMPT
Lnh thay đi du đi lnh đ có th hin th mt s thông tin hin hành theo ý riêng ca Ngi s dng.
Prompt [Chui ký t]
$P: Th mc hin hành $D: Ngày hin hành
$G: Du > $T: Gi hin hành
$: Xung dòng

Ví d: C>PROMPT $T $P$G
. Lnh xem phiên bn DOS: VER
VER

Bn mun xem hin ti mình đang giao tip vi HH MS-DOS là phiên bn nào.
Ví d: C:\VER
Windows 98 [Version 4.10.2222]
. Lnh xoá màn hình: CLS
CLS
Lnh xoá toàn b d liu trên màn hình đa con tr v góc trên cùng bên trái màn hình.
. Chuyn đi  đa
Gõ tên  đa và du hai chm, sau đó nhn ENTER.
Ví d:
A: C:

1.2. Các lnh v th mc
. Lnh xem ni dung th mc.
DIR [drive:] [Path] [Tên th mc] [/A][/S]{/P][W]}
Trong đó: /P : đ xem tng trang
/W: Trình bày theo hàng ngang
/A : xem các tp tin có thuc tính n và h thng
/S: Xem c th mc con
Ví d:
DIR C:\WINDOWS /P /W

Lnh trên s hin th các tp, th mc thuc th mc WINDOWS nm trong th mc gc  đa C thành 5 hàng
và dng li sau khi hin th ht mt trang màn hình. Mun xem tip ch vic nhn mt phím bt k.
. Lnh chuyn v th mc gc và vào mt th mc nào đó.
+ Chuyn t th mc hin thi v th mc gc ca  đa hin hành.
CD\

+ Lnh chuyn v cp th mc cao hn mt bc.
CD..
+ Chuyn vào mt th mc
Lnh này thay đi th mc hin hành cn làm vic ca đa nào đó
CD [drive:]\[path] ( tên th mc cn vào)
Ví d:

6
- T th mc C:\ chuyn vào th mc DAIHOC (Th mc DAIHOC nm trên  đa C)
C:\CD DAIHOC

C:\DAIHOC>_
- T th mc DAIHOC, chuyn sang th mc BAITAP( Th mc BAITAP nm trên  đa C)
C:\DAIHOC>CD BAITAP

C:\DAIHOC\BAITAP>_
. Lnh xem ý ngha ca câu lnh
C:\> [Tên lnh] /?

Ví d
: Xem ý ngha ca câu lnh CD
C:\CD /?

. Lnh to th mc con(MD):
MD [drive:]\[path]

[drive:]\[path] : Ch ra đng dn đn ni cn to th mc.
Ví d:
C:\MD HOC
To Th mc HOC Trên th mc gc ca  đa C

C:\MD HOC\HOCDOS To th mc HOCDOS là th mc con cua th mc HOC
C:\MD A:\DAIHOC
To th mc DAIHOC trên  đa A
.Lnh xoá th mc con(RD)
Lnh hu b (xoá) th mc:
RD [drive:]\[path]
Chú ý: th mc cn xoá không phi là th mc hin hành và phi là th mc rng (Empty Directory) ( tc là
không có mt tp hay mt th mc nào nm trong nó).
Ví d: C:\RD DAIHOC Xoá th mc DAIHOC( Là th mc rng) trên  đa C

1.3. Các lnh làm vic vi tp tin
. Lnh sao chép tp tin(COPY):
Lnh này sao chép mt hay mt nhóm tp t th mc này sang th mc khác.
Copy [drive1:]\[path1]\[Filename 1] [drive2:]\[path2]\[Filename 2]
Copy [ đa]\[đng dn]\[tên tp ngun]  đa ]\[đng dn đích]

Ví d1: Chép tp BAOCAO.VNS t th mc A:\BKED vào th mc gc ca  đa C:
và ly tên là BAOCAO.VNS.
C:\>COPY A:\BKED\BAOCAO.VNS


Ví d2: Sao chép tp TUHOC.TXT t th mc gc  đa C thành tp HOCTHUOC.TXT  th
mc HOC nm trong th mc g  đa A.
C:\COPY C:\TUHOC.TXT A:\HOC\HOCTHUOC.TXT

Lnh cng tp:
Cng ni dung file:
Copy [ đa][đng dn][tên tp 1]+[ đa][đng dn] [tên tp 2]+ ... [ đa][đng dn][tên tp
mi]
Trong cú pháp trên lnh s thc hin nh sau:

Ln lt cng ni dung ca các tp: Tên tp 1, Tên tp 2, ... thành mt tp duy nht có tên là Tên
tp mi.
Chú ý: Trc tên tp mi không có du (+), còn trc tên tp mun công phi có du cng.

Ví d: C:\COPY CD1.TXT+CD2.TXT+CD3.TXT C:\MYDOCU~1\CD.TXT
Lnh to tp tin(COPY CON):
To ra file đ lu tr ni dung ca mt vn đ nào đó.
C:\COPY CON [drive:]\[path]\[File name]

.... Nhp ni dung ca tp
F6

7
1 file(s) is copied
C:\_
(Nu nh tp đc to thì sau khi nhn F6 s có thông báo: 1 file(s) is copied trên màn hình, nu
nh tp không đc to vì mt lý do nào đó thì dòng thông báo s là 0 file(s) is copied)
Ví d:
C:\>COPY CON BAITHO.TXT To tp BAITHO.TXT trên  đa C
. Lnh xem ni dung tp tin (TYPE):
Lnh dùng đ xem (hin th) ni dung mt tp tin trên màn hình.
TYPE <ng dn>\<TP dung ni xem mun tin>

Sau khi nhp đúng đng dn và tp tin thì ni dung s đc hin th trên màn hình.
Nu nh trong cú pháp trên không đúng hoc sai tên tp tin, đng dn thì s có dòng
thông báo li hin th ví d nh:
- Bad command or filename
- Invalid drive Specification
- Path not found - ...
- Requirent parameter missing


Ví d: C:\>TYPE BAITHO.TXT Dùng đ xem ni dung tp tin BAITHO.TXT
Trên  a C.
. i tên tp tin(REN):
Thay đi tên file còn ni dung thì gi nguyên.
REN [d:][path][fileName]

Ví d: C:\REN VANBAN\THUVIEN.DOC \VANBAN\HOPDONG.TXT¿
i tên file THUVIEN.DOC thành file HOPDONG.TXT nm trong cùng mt th mc.

. Xoá ni dung tp tin(DEL):
DEL [ đa][đng dn][tên tp cn xoá]
VD: C:\DEL C:\VANBAN\HOPDONG.TXT
Xoá tên file HOPDONG.TXT trong th mc VANBAN   đa C:
II. Lnh ngoi trú
Là nhng lnh thi hành chc nng nào đó ca HH nhng ít đc s dng và đ tn b nh ca
máy ngi ta lu tr nó trên đa di dng các tp tin có phn m rng là: COM hoc EXE
[d:] [path] [] [<TU chn>]
[d:] [path]:  đa đng dn đn tên lnh
: là tên chính ca tên tp tin chng trình

Lnh đnh dng đa (FORMAT)
To dng cho đa mm hay đa cng ...
[d:] [path] Format [d1] [/tham s]
[d:][Path]:  đa đng dn đn tên lnh
[d:]: Tên  đa cn đnh dng
Tham s:
/s: To đa h thng.
/u: format mà sau đó không th s dng lnh UNFORMAT đ ly li d liu.
/q: đnh dng nhanh

Ví d: nh dng đa mm trong  đa A theo đúng dung lng ca  đa và sao chép các tp cn
thit đ khi đng máy vào đa.
C\:FORMAT A: /S
Lnh sao chép các tp tin h thng:
Tác dng: cho phép chép các tp tin h thng.
[d:][Path]sys [d1:]
Ví d:
C:\sys A:
Lnh phc hi đa(UNDELETE)
Phc hi đa b xoá bi lnh đnh dng đa FORMAT
[d:][Path] UNDELETE [d1][path1][file Name]
Lnh kim tra đa(CHKDSK):
Kim tra đa và thông báo tình trng đa.
CHKDSK[/F]
Tham s /F s hin th s Sector b hng khi kt thúc quá trình kim tra.
Ví d: CHKDSK C:

8
Lnh SCANDISK :
Lnh này dùng đ kim tra cu trúc tp ca đa và sau đó tin hành kim tra các li vt lý trên b
mt đa.
SCANDISK tên  đa

Ví d: SCANDISK A:
Tp lnh bó:
Lnh bó thc cht là mt tp trong đó lit kê th t thc hin các lnh đc lit kê trong tp. Trong
s các tp lnh bó, quan trng nht bao gm hai tp sau:
Tp AUTOEXEC.BAT Tp lnh Autoexec.bat là mt tp lnh đc bit nm  th mc gc  đa khi
đng. Khi khi đng h điu hành, các lnh trong tp Autoexec.bat s thc hin theo tun t.
Ví d:

@ECHO - Lnh hin th mt dòng trng trên màn hình
SMARTDRV.EXE - Gi tp to vùng đm cho đa
MSCDEX /D:MSCD001 /V - Gi tp khi to chng trình điu khin  CD trên DOS.
SET BLASTER=A220 I5 D0 P300 - Lnh đt đng điu khin âm thanh trên DOS ra loa.
SET PATH=%PATH%;C:\PROGRA~1\COMMON~1\AUTODE~1 - Lnh thit đt đng dn mc
đnh khi tìm tp.
Tp CONFIG.SYS
Tp lnh CONFIG.SYS là tp đc gi chy đu tiên ca h điu hành khi khi đng máy. Sau khi
nhn đc lnh khi đng máy t ROM-BIOS, h điu hành s ln lt gi chy các tp
COMMAND.COM, MS-DOS.SYS, IO.SYS. Sau khi quá trình trên kt thúc, h điu hành s tìm kim
trên th mc gc  đa khi đng xem có tp CONFIG.SYS hay không, nu có nó s tun t thc
hin các lnh trong tp đó, nu có/không thì sau đó vn tip tc kim tra xem có tp
AUTOEXEC.BAT hay không, nu có thì cng tun t thc hin các lnh có trong tp này, nu
có/không thì kt thúc quá trình khi đng và tr li quyn điu khin cho ngi s dng.
Ví d: Ni dung ca mt tp CONFIG.SYS
DEVICE=C:\WINDOWS\HIMEM.SYS - Np chng trình khi to và điu khin b nh m rng
DEVICE=C:\CDPRO\VIDE-CDD.SYS /D:MSCD001 Np chng trình khi to và điu khin  CD
FILES=90 - Quy đnh s tp đc m đng thi ti đa
BUFFERS=40 - Quy đnh s b nh đm cho mi ln m tp

III. VIRUS tin hc
3.1. Khái nim VIRUS
VIRUS tin hc là mt chng trình máy tính do con ngi to ra nhm thc hin ý đ nào đó. Các chng
trình này có đc đim:
- Kích thc nh.
- Có kh nng lây lan, tc là t sao chép chính nó lên các thit b lu tr d liu nh đa cng, đa mm, bng
t ...
- Hot đng ngm: hu nh ngi s dng không th nhn bit đc s thc hin ca mt chng trình
VIRUS vì kích thc ca nó nh, thi gian thc hin nhanh và ngi vit VIRUS luôn tìm cách che du s hin
din ca nó. VIRUS nm thng trú  b nh trong đ tin hành lây lan và phá hoi. Hu ht các VIRUS đu

thc hin công vic phá hoi nh ghi đè lên các tp d liu, phá hng bng FAT, khng ch bàn phím, sa đi
cu hình h thng, chim vùng nh trong.
Tu theo nguyên tc hot đng, có th chia VIRUS thành hai loi:
- Boot VIRUS là các loi nhim vào Master Boot và Boot Sector. Nhng virus này có th làm máy tính không
khi đng đc, làm mt ht d liu trên đa cng, thm chí không khi to đc đa cng.
-File virus là loi nhim vào các tp chng trình có đuôi EXE và COM. VIRUS này làm các chng trình chy
sai hoc không chy. VIRUS thng ni thân ca mình vào đu hoc cui tp chng trình, nh vy kích
thc tp tng khi nhim.
- Nu mt đa mm có VIRUS ta cho đa này vào máy có  cng sch thì  cng ca máy này s b nhim
VIRUS. Nu mt máy tính có  cng đã b nhim VIRUS, ta cho mt đa mm sch vào  A và chy nhng
không đóng nút chng ghi li thì đa mm s b nhim VIRUS, t đa mm này khi ta mang đa mm sang các
máy khác đ chy thì VIRUS s lan sang máy khác.
3.2. Nguyên tc phòng nga VIRUS.
Vì vt trung gian đ lây VIRUS là đa mm, đ phòng VIRUS ta phi rt hn ch dùng mt đa mm l. Nu bt
buc phi dùng thì ta kim tra VIRUS đa mm l bng các chng trình chng VIRUS trc khi s dng.
Song điu đó không th hoàn toàn tin tng vì các chng trình chng VIRUS ch có kh nng phát hin và
dit nhng VIRUS mà chúng đã bit. Các VIRUS mi không phát hin đc. Các chng trình chng VIRUS

9
ca nc ngoài không th phát hin các VIRUS sn xut trong nc. Cn kt hp nhiu chng trình chng
VIRUS và luôn cp nht chng trình mi nht.
Khi mang đa mm ca mình đi chy  các ni khác có  cng thì phi bt ly chng ghi đ tránh VIRUS xâm
nhp vào đa. Ht sc lu ý khi ghi thông tin t máy khác vào đa ca mình.
Nu trên máy có nhiu ngi s dng thì trc khi làm vic ta nên s dng các chng trình chng VIRUS đ
kim tra VIRUS trên đa cng.
 phòng chng nên có mt h thng sch (không có virus) đ khi đng máy t  A, đa này ngoài các tp
cn thit đ khi đng máy còn cn có các tp ca DOS nh: Format.com, Fdisk.exe, unformat.com,
Undelete.com, Scandisk.exe. ng thi ta phi có các đa mm cha các chng trình chng virus vi các
phiên bn mi nht b SCAN, FPROT, ATV, BKAV,D2… các chng trình này cng phi ly t ngun đáng tin
cy, các đa mm luôn đc dán nhãn bo v.

3.3. Mt s triu chng khi máy nhim virus
- Mt s tp có đuôi COM và EXE t nhiên b tng thêm s byte, khi đó ta ngh máy nhim F-virus.  bit điu
đó ta nh kích thc ca mt s tp quan trng: command.com 54645 byte (ca DOS6.22), foxpro.exe 411032
byte (forpro 2.6)
- Tp chng trình đuôi COM hoc EXE không chy hoc sai.
- Máy không khi đng đc t đa cng hoc không nhn bit đc  cng khi khi đng máy t  đa mm,
khi đó ta nghi máy b nhim B-virus.
- Máy chy b treo.
Tt nhiên các triu chng trên còn có th là do li phn cng.
3.4. Cách x lý khi máy b nhim virus.
Khi máy b nhim VIRUS chúng ta tin hành các bc sau:
1. Tt hoàn toàn máy tính đ loi virus ra khi b nh trong. Khi đng li máy bng đa mm h thng t  A.
2. Sau khi thc hin xong bc mt máy nhn bit đc  C thì thc hin bc 3. Nu máy không nhn đc
 C thì thc hin bc 4:
3. Chy các chng trình kim tra và dit virus. Sau khi kt thúc quá trình trên thì khi đng li máy t  cng
và làm vic bình thng.
4. Chy chng trình kim tra và sa đa nu nh cn gi li thông tin trên đa cng (NDD.EXE). Sau khi sao
lu d liu nên làm theo các bc sau:
a. Chy FDISK.EXE đ khi to li bng Partition (FAT) cho  cng.
b. Chy FORMAT.COM C: /S đ đnh dng li  đa.
c. Cài li h điu hành và ng dng cn thit.
d. Sao d liu li  đa và làm vic bình thng.
Nu nh trên  đa không cn sao lu d liu li thì có th chy ngay FDISK.EXE mà không cn chy qua
NDD.EXE.
BÀI 3:Norton Commander (NC)

1. NC là gì?
NC là phn mm qun lý tp và th mc, cho phép s dng các lnh c bn ca DOS di dng nhanh
chóng, hiu qu hn.
2.Phng pháp làm vic:

- S dng phím chc nng đ thi hành lnh, S dng hp thoi đ giao tip vi ngi dùng.
- S dng hình nh trc quan.
- H tr vic s dng chut trong các hot đng ca chng trình.
- Có phn hng dn s dng (F1).
 s dng đc NC ít nht ta phi có các tp tin sau:
• NC. EXE

10
• NCMAIN. EXE
• NC.HLP
• NC.INI
3. Khi đng và thoát khi NC:
3.1. Khi đng NC: Chng trình NC. EXE thng đc đt trong th mc NC ca  đa C
 khi đng NC ta chy tp tin NC. EXE t du nhc lnh ca MS-DOS nh sau:
C:\>NC\NC


3.2. Thoát khi NC:  thoát khi NC ta n phím F10 ri chon YES



3.3. Màn hình làm vic ca NC:
Khi khi đng NC s hin th nh sau:


11


Dòng di cùng th hin mt s phím chc nng tt tng ng vi các phím t F1 đn F10
và t hp CTRL + Fn, ALT + Fn, (trong đó n = 1..10 ). trong đó:

Lnh F1: (Help)Lnh tr giúp
Lnh F2: (Menu)Lnh to menu cho ngi s dng
Lnh F3: (View) Lnh xem ni dung tp
Lnh F4: (Edit)Lnh xem và sa ni dung tp
Lnh F5: (Copy)Lnh sao chép (copy)
Lnh F6: (RenMov)Lnh đi tên và di chuyn tp tin
Lnh F7: (MkDir)Lnh to th mc
Lnh F8: (Delete)Lnh xoá th mc và tp tin
Lnh F9: (PullDn)Truy cp thanh menu ca NC
Lnh F10: (Quit)Thoát khi NC.

Lnh ATL + F1: Lnh chuyn đi  đa bên ca s bên trái.
Lnh ATL + F2: Lnh chuyn đi  đa bên ca s bên phi.
Lnh ATL + F3: Lnh xem ni dung tp tin
Lnh ATL + F4: Lnh son tho tp tin
Lnh ATL + F5: Lnh nén các tp tin

12
Lnh ATL + F6: Lnh gii nén tp tin nén
Lnh ATL + F7: Lnh tìm kim
Lnh ATL + F8: Lnh hin th các dòng lnh s dng gn đây nht
Lnh ATL + F9: Lênh chuyn đi màn hình v dng 40 dòng hoc 25 dòng.
Lnh ATL + F10: Lnh hin th cây th mc ca  đa hin thi.
Lnh CTRL + F1: Tt m khung panel bên trái
Lnh CTRL + F2: Tt m khung panel bên phi
Lnh CTRL + F3: Sp xp tp và th mc theo tên
Lnh CTRL + F4: Sp xp tp và th mc theo phn m rng
Lnh CTRL + F5: Sp xp tp và th mc theo thi gian to
Lnh CTRL + F6: Sp xp tp và th mc theo kích thc tp
Lnh CTRL + F7: B ch đ Sp xp

Lnh CTRL + F8: So sánh 2 th mc vi nhau
Lnh CTRL + F9: In tp
Lnh CTRL + F10: Chia hoc trn tp
Ngoài các t hp phím trên, NC còn cha nhiu lnh khác
trên thanh menu tr xung khi bn nhn phím F9.
Tt c các công tác làm vic vi tp, trc tiên bn phi
dùng các phím di chuyn đ di chuyn thanh sáng đn tp
cn làm vic. Dùng phím TAB đ di chuyn thanh sáng qua
li gia 2 khung Panel, dùng phím Insert đ chn các tp cn
làm vic vi các lnh nh Copy, Move,Delete ... Dùng phím
(+) bên phím s đ chn tt c các tp và th mc trong th
mc hin thi, phím (-) đ b chn, phím (*) đ đi chn. Các
nguyên tc làm vic vi th mc ging nh trên MS-DOS,
tuy nhiên cn chú ý rng chng trình đã to ra mt giao
din thân thin hn đ ta làm vic vì vy mà có mt s
nguyên tc làm trong MS-DOS có th b qua trong NC. Vic
chuyn đi th mc hin hành rt đn gin, bn ch vic di
chuyn thanh sáng đn th mc cn vào và nhn ENTER,
mun thoát khi th mc tr v th mc cp cao hn, hãy di
chuyn thanh sáng v dòng có hai du chm (..) và nhn
ENTER.

IV. Mt s ví d v cách thc hin các lnh trong NC
4.1. To mi mt th mc:


13

Di chuyn thanh sáng đn v trí cn to th mc
- Nhn F7

- Nhp tên th mc cn to sau đó nhn ENTER.

4.2. To mi tp:
- Di chuyn thanh sáng đn v trí cn to tp
- Nhn t hp phím SHIFT+F4 và nhp tên tp cn to


- NC s m ra cho bn mt khung hi thoi đ nhp ni dung tp, khi nhp xong bn nhn
phím F2 đ ghi li ni dung và n ESC đ thoát.

4.3. Sao chép, di chuyn:
- Chn các tp, th mc mun sao chép hoc di chuyn trên mt khung panel
- Trên khung panel còn li dùng thanh sáng di chuyn đn v trí cn sao chép hoc di chuyn đn.
- Di chuyn thanh sáng v khung panel cha các tp đc chn
- Nhn F5 (copy) hoc F6 (move)

4.4. Nén các tp tin:
- Chn các tp cn nén  trên mt khung Panel, trên khung panel còn li di chuyn thanh sáng vào
trong th mc mun đ tp đích.
- Di chuyn thanh sáng v khung panel có tp chn
- Nhn ALT + F5
- a tên tp đích vào (không cn phn m rng)
4.5. Gii nén tp:
- Chn tp cn gii nén  trên mt khung Panel, trên khung panel còn li di chuyn thanh sáng vào
trong th mc mun đ các tp sau khi gii nén.
- Di chuyn thanh sáng v khung panel có tp chn

14
- Nhn ALT + F6





. Chia mt tp thành nhiu tp:
- Chn tp cn chia ra  trên mt khung Panel, trên khung panel còn li di chuyn thanh sáng vào trong th
mc mun đ các tp sau khi chia.
- Di chuyn thanh sáng v khung panel có tp chn
- Nhn CTRL + F10
- Sau khi đa s tp cn chia ra trong mc Number of splids chn Splids.
Các tp sau khi đc chia s gi nguyên tên nh tp đích và phn m rng mc đnh là *. 001, *.002, ...

4.7. Trn nhiu tp đc chia ra thành mt tp duy nht:
- Chn các tp cn gp li  trên mt khung Panel, trên khung panel còn li di chuyn thanh sáng vào trong
th mc mun đ các tp sau khi đc gp li.
- Di chuyn thanh sáng v khung panel có tp chn
- Nhn CTRL + F10
- Sau khi đa đng dn, tên tp và phn m rng ca tp đc gp trong mc Merge n files to sau đó chn
Merge. (trong đó n là tng s tp chn đ gp li).

4.8. Xoá tp và th mc:
- Chn các tp và th mc cn xoá
- Nhn F8
- Mt hp hi thoi s m ra và hi xem chc chn bn mun xoá các tp hoc th mc hay không, nu chc
chn các bn chn DELETE.


4.9. In tp:
- Di chuyn thanh sáng đn tp cn in
- Nhn CTRL + F9
- Chn OK


15


4.10. Tìm kim tp:

- Di chuyn thanh sáng v  đa cn tìm kim
- Nhn ALT + F7
- a tên tp cn tìm trong Find Files và chn Start đ bt đu. Nu tìm thy tp thì trên danh sách phía trên
s hin th tên tp, v trí ca tp.
BÀI 4:TNG QUAN


I. S dng Keyboard (Bàn phím) và Mouse (Chut)
1.1 - Keyboard
Bàn phím ph bin hin nay có t 101 phím đn 105 phím. Trên bàn phím có 3 vùng t trái sang phi nh sau:
Nhóm phím chc nng: Gm các phím

F1,F2,…F12 Mi phím có mt chc nng nht đnh tu theo phn mm
Printscreen Dùng đ in ni dung t màn hình ra máy in
Pause Tm ngng mt hot đng ca máy
Capslock Tt m ch đ gõ ch in hoa
Shift trái và Shift Mt ký t đc gõ trong khi in n gi phím Shift s đc in ra ch hoa

16
phi hoc in ra ký t  trên nu phím đó có 2 ký t
Backspace Xoá lùi v bên trái
Delete Xoá ký t ti v trí con tr
Enter Xung dòng hoc kt thúc mt công vic hoc thc hin mt công vic.


Nhóm phím ký t: Trên mi phím có th đc in mt hoc hai ký t. Trong trng hp trên phím có hai ký t
nu mun có ký t phía trên thì gi SHIFT trong khi gõ ký t đó.
Nhóm phím điu khin:
Các phím mi tên ä çèå , Tab: điu khin con tr
Home, End, Page Up, Page Down, Ctrl, Atl, Del,…

1.2 - Mouse - Chut
Các thao tác c bn ca chut - Mouse
Thao tác Công dng
Con tr (Point) Di chuyn đ con tr Mouse ti đúng v trí mong mun
Nhp (Click) Nhp nh nút trái ca chut, thng dùng đ chn lnh cn thi
hành
Nhp nút phi (Right Click) Nhp nh nút phi chut
Nhp đúp (Double Click) Nhp nh nút trái ca chut 2 ln vi tc đ nhanh
Kéo (Drag) Tr chut đúng v trí, bm gi nút trái ca chut đng thi di
chuyn chut sang mt v trí mi


II- Khi đng Windows 98
Khi Microsoft Windows 98 s hin ra lúc y trên màn hình ta s thy có dng tng t nh sau:


×