Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Sử dụng bài tập vật lí trong dạy học chương “Nhiệt học” lớp 8 THCS theo định hướng bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TH THU HƯ NG

SỬ DỤNG BÀI TẬP VẬT Í TRONG DẠY HỌC
CHƯ NG “NHIỆT HỌC” ỚP 8 TRUNG HỌC C

SỞ

THEO Đ NH HƯỚNG BỒI DƯỠNG NĂNG ỰC
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH

Demo
Version
- Select.Pdf
SDK dạy học bộ mơn Vật lí
Chun
ngành:
í luận
và phương pháp

Mã số: 8140110

UẬN VĂN THẠC S

HO HỌC GI O DỤC

THEO Đ NH HƯỚNG NGHI N CỨU

NGƯỜI HƯỚNG DẪN

HO HỌC

TS. TRẦN VĂN THẠNH

Thừa Thiên Huế, năm 2018

i


ỜI C M ĐO N
T

ứ
ứ

ụ

ậ
ừ

ủ

ệ

ợ

ợ

ử

ộ ôn
u t

n 3 n m 201
T

L T ịT

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii

H


ỜI CẢM

N

T
T

giáo TS

T

V

T

T ờ

ỡ tôi

Đ

ọ A G

ệ

ậ

T

ệ
ủ

ệ

K

Vậ

T ờ

ỡ

ậ
P

Đ

Đ

ọ S

ớ
Đ

ọ

Hu

ọ ậ

ở ờ
ọ ậ

ẫ

ỡ
hệ

ậ
T
L T ịT

Demo Version - Select.Pdf SDK

iii

H

ộ


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA ...................................................................................................... i
LỜI C M ĐO N ......................................................................................................ii
LỜI CẢM

N .......................................................................................................... iii

MỤC LỤC ..................................................................................................................1
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT..........................................4
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................5
DANH MỤC BIỂU ĐỒ .............................................................................................5
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................6
1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ........................................................................................6
2. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ....................................................................7
3. MỤ TIÊU ĐỀ TÀI ..........................................................................................10
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC .............................................................................10
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU .............................................................................11
6 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ...........................................................................11
7. PHẠM VI NGHIÊN CỨU.................................................................................11

Demo
Version
SDK

8 PHƯƠNG
PHÁP
NGHIÊN- Select.Pdf
ỨU .....................................................................
11
9 ĐÓNG GÓP ỦA LUẬN VĂN........................................................................12
10. CẤU TRÚC LUẬN VĂN ...............................................................................12
N I DUNG ..............................................................................................................14
Chương 1. C

SỞ

Í

UẬN CỦ

VIỆC SỬ DỤNG BÀI TẬP THEO Đ NH

HƯỚNG BỒI DƯỠNG NĂNG ỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH ..14
1.1. NĂNG L

....................................................................................................14
ệ ..................................................................................................14

1.1.1.K
1.1.2. Phâ
113

....................................................................................16
ặ

ủ

1 2 NĂNG L
121K
122

........................................................................20

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.............................................................21
ệ

.......................................................21
ộ

ệ

ủ

...............................22

123

ủ

1

ọ

ọ ậ ..............23

1.3 SỬ

ỤNG

I TẬP VẬT L TRONG

I ƯỠNG NĂNG L
1.3.1. T

ẠY HỌ

TH O ĐỊNH HƯỚNG

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ HO HỌ SINH..............25

................................................................................................25

1.3.2. Nguyên nhân.............................................................................................28
ỡ

1.3.3. Các biện pháp sử dụng bài tập vật lí nhằm b
1.3.4. Cơng cụ

c gi i quy t v

GQVĐ

HS ...29

..........................................33

1.4. KẾT LUẬN HƯƠNG 1 ...............................................................................37
Chương 2. TUYỂN CHỌN HỆ THỐNG CÁC BÀI TẬP VẬT Í THEO Đ NH
HƯỚNG BỒI DƯỠNG NĂNG

ỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHƯ NG

“NHIỆT HỌC” VẬT LÍ 8 TRUNG HỌC C

SỞ. ..............................................38

2 1 ĐẶ ĐIỂM CỦA HƯƠNG “NHIỆT HỌ ” VẬT LÍ 8 THCS ..................38
2 1 1 Đặ

ệt họ

m chung củ

ật lí 8 THCS ..38
ệt học .......................................39

2.1.2. C u trúc nội dung ki n thứ
213 X

ịnh mụ

“N ệt họ ” ật lý 8 ......................................40

2.2. TUYỂN CHỌN HỆ THỐNG BÀI TẬP TH O ĐỊNH HƯỚNG B I
ƯỠNG NĂNG L
2.2.1.
l

GQVĐ HO HS ...............................................................41

Demo
ớc Version
chung khi-giSelect.Pdf
i bài tập vậ SDK e

ị

ớng b

ỡ

GQVĐ ..........................................................................................................41

2.2.2. Các tiêu chí tuy n chọn bài tậ
GQVĐ

e

ị

ớng b

ỡ

c

HS ....................................................................................................42

2.2.3. Tuy n chọn hệ th ng bài tậ

e

ớng b

ỡ

GQVĐ

HS .......................................................................................................................44
N ệt học Vậ í 8 TH S

2.2.3. Thi t k một s
ớng b

ỡ

GQVĐ

e

ịnh

HS ........................................................51

2.3. KẾT LUẬN HƯƠNG 2 ...............................................................................67
Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ..............................................................68
3.1. MỤ Đ H NHIỆM VỤ CỦA VIỆC TH C NGHIỆM SƯ PHẠM...........68
3.1.1. Mụ

í

ủa việc th

m ..............................................................68

3.1.2. Nhiệm vụ của th c nghiệ

m ........................................................68

3 2 ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG TH C NGHIỆM ...............................................68

2


321 Đ

ợng th c nghiệm.............................................................................68

3.2.2. Nội dung th c nghiệm ..............................................................................69
3 3 PHƯƠNG PHÁP TH C NGHIỆM ...............................................................69
3.3.1. Chọn mẫu th c nghiệm ............................................................................69
332

ớc ti n hành th c nghiệm ..............................................................69

3.4. KẾT QUẢ V ĐÁNH GIÁ TH C NGHIỆM SƯ PHẠM ...........................70
341 Đ

ịnh tính ....................................................................................70

3.4 2 Đ

ị

343

t qu ki m tra một ti t của HS ...............................................75

3.4.4. Ki

ợng .................................................................................71

ịnh gi thuy t th ng kê .................................................................76

3.5. KẾT LUẬN HƯƠNG 3 ...............................................................................78
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGH ................................................................................79
1 . KẾT LUẬN.......................................................................................................79
2. MỘT SỐ ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ RÚT RA TỪ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....80
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................81
PHỤ LỤC

Demo Version - Select.Pdf SDK

3


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT

Viết đầy đủ

Chữ viết tắt

1

Giáo viên

GV

2

Họ

HS

G

3
4

GQVĐ

Sách giáo khoa
S

5

SGK

ậ

SBT

6

S

ợ

SL

7

Đ

ứ

Đ

T

8

T

9
10

T

ệ
ọ

TN
ở

THCS

ệ

TNSP

Demo Version - Select.Pdf SDK

4


DANH MỤC CÁC BẢNG
c chun biệt mơn Vậ í

B ng1.1 N
B

12 N

ợc cụ th hóa từ

c chun biệt mơn vật lý [3] ........................................................18
ộ tham gia củ HS

B ng 1.3 Các c

GQVĐ ...................................................23
ị

B ng 1.4 Ý ki n của HS v việc sử dụng bài tập the

ớng b

ỡ

GQVĐ ................................................................................................26

l

B ng 1.5. Công cụ
HS

B ng 3.1. b

phát tri

c gi i quy t v

ợc chọn làm mẫu th c nghiệ

của HS .........35

i chứng .........................69

NLGQVĐ ủa HS 2 nhóm lớp .....................................72

B ng 3.2. K t qu
B

c chung [3] .....16

3 3 Đ m trung bình từng chỉ s hành vi cụ th của hai nhóm lớp.................73

B ng 3.4. B ng phân b mứ
B ng 3.5. Th

m trung bình của HS thuộc hai nhóm lớp ............74
ó

m s (Xi) của bài ki m tra 1 ti

B ng 3.6. Phân b t n su
B ng 3.7. B ng phân lo

í

ũ

ủ

ó

TN

ó

TN

ó

Đ ....75

Đ ..............................75

m bài ki m tra một ti t của HS theo học l c ..............76

B ng 3.8. B ng tổng hợp các tham s th ng kê ........................................................77

Demo Version - Select.Pdf SDK
DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Bi

3.1 Bi

bi u diễm mức phân b

5

ms

NL GQVĐ ủa HS....74


MỞ ĐẦU
1. Í DO CHỌN ĐỀ TÀI
S
ớ

ớ

ờ

ụ
ủ

ệ

ộ

ó

ộ

ó ũ

ặ

ệ ẻ
ổ

ờ

ễ

ộ

í

ụ

ừ

ộ

ụ

ủ ộ

ụ
ệ

ổ

ớ

ữ

ọ

ổi mớ

ị

ệ

ọ

Đ

ợ

ộ

ẫ

ớc ta l

ợ

T

8

ụ

ó

u Nghị

n, tồn diện giáo dụ

Nghị quy t Hội nghị Ban ch

ớ

ệ
ờ

N

ệ

í

ộ
Đ

ữ
ớ

ụ
ủ

ọ Vì vậ
ịnh v

quy t và Quy

ữ
Mộ

ớ

ặ

o.
ó XI

ổi mớ

o nêu rõ: “Ti p tục đổi mới mạnh mẽ p ươn p

b n, toàn diện giáo dụ

p

dạy và học t eo ướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận
dụng ki n thức, kỹ n n của n ười học; khắc phục lối truyền thụ p đặt một chiều,

Version
- Select.Pdf
ghi nhớ máyDemo
móc. Tập
trung dạy
cách học c SDK

c n ĩ k uy n khích tự học, tạo cơ
sở để n ười học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ n n

phát triển n n lực.

Chuyển từ học chủ y u trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các
hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ
thông tin và truyền thông trong dạy và học.” [25]
Chi
ị

ợc phát tri n giáo dụ

n 2011 -2020 ban hành kèm theo Quy t

711/QĐ-TTG ngày 13/06/2012 của Thủ

mới p ươn p p dạy học và đ n

ớng Chính phủ nêu rõ: “Ti p tục đổi

i k t quả học tập, rèn luyện t eo ướng phát

huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và n n lực tự học của n ười học.”
Mặ
trong

ụ
ệ

ớ T

ỡ
T

ỉ

: “ i o dục k

n ười c n n lực tu n t ủ mà c ủ y u là n

n c

đào tạo con

n con n ười c n n lực s n

tạo ... i t c c đặt v n đề n i n cứu và iải quy t v n đề.”

6

ờ Vệ N


N

ậy có th nói giáo dục phổ
ĩ

ừ chỗ

ợ

n việc học sinh họ

c

n chỗ quan

ợc cái gì qua việc học, th c hiện mục tiêu phát tri n toàn diện

tâm họ

các phẩm ch t nhân cách, chú trọ

c vận dụng tri thức trong những tình
ời họ

hu ng th c tiễn nhằm chuẩn bị
v

ớc

c hiện nhữ

ục ti p cận nội dung sang ti p cậ

chuy n tích c c từ
ời họ

ớ

i diện, gi i quy t các

n y sinh trong cuộc s ng và ngh nghiệp.
Vật lý là bộ môn khoa học th c nghiệm, ki n thức Vật lý g n k t một cách chặt
ời s ng. Tuy nhiên ph n lớn họ

ch với th c t

ật s hi

ợc t m quan

ọc này. Nguyên nhân chủ y u do Vật lý là

trọng của Vậ
ị

mơn có khá nhi u cơng thứ

ĩ

ợc hứng thú

ng thờ

học tập cho học sinh. Việc sử dụng bài tập Vật lý trong d y học d y họ
ớng b

ỡ

c nh

c gi i quy t v

c.
ợng nhiệt. Nội

Nhiệt học là ph n của Vật lý học nghiên cứu v các hiệ

ộng nhiệt,

nhiệt học, Vật lý 8 chủ y u nghiên cứu v chuy

Demo
Select.Pdf
SDK
n ch
t r n, Version
ch t l ng, -ch
t khí, s chuy
n th
e

l c. Việc sử dụng bài tậ
quy t v

ị

ớng b

ở của nhiệ

ỡ

c nh

ận dụ

s giúp học sinh ti p thu t

ịnh

s gây hứng thú cho học

ờng hiệu qu của việc d y học trọng tâm phát tri

cậ

e

ó
ộng
c gi i

ợc các ki n thứ

ọc

vào cuộc s ng.
Tuy nhiên, th c t cho th y r t ít giáo viên sử dụng bài tập trong d y học theo
ị

ớng b

ỡ

c gi i quy t v

.

tài nghiên cứu : “SỬ DỤNG BÀI TẬP

Từ những lí do nêu trên, tơi chọ

VẬT LÍ TRONG DẠY HỌC CHƯ NG “NHIỆT HỌC” ỚP 8 THCS THEO
Đ NH HƯỚNG BỒI DƯỠNG NĂNG

ỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO

HỌC SINH”.
2.

CH SỬ VẤN ĐỀ NGHI N CỨU
2.1. Trên thế giới
T

ớ
”

ó
í

ứ
í

í

ậ

ọ “
ủ

7

ờ

ọ

ọ


N

ọ

ụ

ọ

ọ

ĩ

T

H

ĩ

k

Tử

ọ K ổ

tức iận muốn i t t ì k n
ày vẽ c o vật c

K ổ

ốn

ợi mở c o k

n

c ảo i t một

Tử

ực tức vì k

c mà k

ở
ằ

ờ

: “khơng

n rõ được t ì k

n suy n

ĩ ra a

n

c kia t ì

n dạy n a”.
V Ơ

ụ

ủ

L

ệ
í

ủ
ọ

ở ủ

ệ

ọ

ợ

ệ

ụ

ụ X V

ủ

Ơ
“N ữ

“P

í

ủ HS Ơ

í

ụ H Nộ 1976
ệ

ợ

ậ

ủ
ọ

ụ

í

ụ

[14]
ọ

Ơ

Demo
Version - Select.Pdf SDK
ọ
ộ

í

ậ

í

ọ

1977 Le e
ộ

ọ
ữ

ọ

ó

í

í

ụ

” NXB

N

í

” [1]

ọ

í

í

ọ

ọ
ó

Khalamopủ

ữ

ụ

ậ

ộ

ổ

í

õ

ệ

ậ

í

ứ HS

ệ

ọ [8]
T

“

ọ

Robert.J. Marzano- Debra J.Pikering- J e

ệ

”(

P

ặ

ị
ằ
ớ

GQVĐ

ứ

ệ
í

í

ệ ủ

“N

ọ

N

ớ”

K

1996 P

ớ

ó

í
ọ

Mỹ

ộ

ọ
[15]

ừ
ờ

ọ

ở

ễ

ọ
ữ

ệ

ữ

ọ
N ữ

2001) ủ

ụ

ệ
ậ

X

1920 ở A

ổ
ớ

ứ

ộ
ó

Â
ổ

ậ

ụ

ỉ

8

ặ

í

ủ

ậ
ủ

Ơ

ậ

ợ

ị

ụ

ệ

ẳ

ị

ữ

ặ

e

í

ữ
ợ

ử ụ

ữ

ụ
ớ [8]

T

I

R

ợ

e

ớ

T

“P

&F

e-L

ọ

”

2005

ậ

ủ
ủ

ộ

ó

í

ệ

L

ớ

:L

ặ
ộ

“Đ

ớ

A

ụ

ộ

ợ

L Q

ọ

ọ L

ợ
; Mứ

ị

e

ỹ

ọ

ợ

ộ

ác.[15]

ọ ”(

2011) ủ T
í

[21]

A

ệ

ờ

ẩ

ờ

ọ GV
ủ HS

ợ

ủ

GQVĐ

Demo
Version - Select.Pdf SDK
2.2. Ở Việt

Nam
ừ

ữ

60 ủ

ứ
ợ

ệ
ọ

e

Từ

ớ

í

ệ

T

ĩ
ĩ

NL GQVĐ

ở
ậ

ĩ
“N ệ

ễ T ịT

ọ
ị

ệ

ủ

ọ

.
e

ớ

ổ

ớ

ợ

ộ

“P

ậ
ọ

ọ ” Vậ í 10 N

[7] L ậ

ọ

í

ử ụ

HS
ọ

ộ

ằ
ọ

ọ

ậ
ọ

T

ó

ụ ọ

ó

ọ

2013 -2014

ợ

N

ỷ XX V ệ N

ậ

ổ

” ủ

ệ
ằ

ỡ

ợ
L

T ị Lệ Hằ

ớ L ậ

ọ

Từ

ĩ “Tổ
ờ

9

ứ

ứ

ộ
ệ

ậ

ứ

ừ ậ í 11 THPT


e

ị

ớ

ớ

[20] T

ợ
ậ

ộ

ậ

Từ

ứ
ớ

ỗ ợ ủ

T

Vũ T ị M

ớ

ọ

ậ

ọ

Đứ G

ọ

ọ
ậ

T

ứ

ử ụ

ệ

ớ 10 THPT”[2]. Luậ

ậ

ọ

ậ í

ớ

ứ

ọ

T
ủ

ỡ

“N

ử ụ

ậ

GQVĐ

ậ í

ọ
ợ

ằ

ệ

ậ

”

í
ứ

ọ

í

NL GQVĐ

2015 ó

ậ

ậ

ệ

ỗ ợ ủ

cho HS, n

ổ ợ ủ

ậ

ớ

ậ

“

ộ

ỡ

ứ

“

ọ ” Vậ

10 ớ

ỗ ợ

”[ 6].
P

V

10

ớ

e

ị

T

ậ

“ Tổ

ớ

ứ

ọ

ọ

ệ

ó

ó
ọ ” ớ 8 TH S

í”

”[22].
ứ

Demo
Version
- Select.Pdf SDK
ọ
ó
“N ệ

“

ó

ứ

ệ

ử ụ

ậ

e

ị

ớ

ỡ

ậ í

ọ

ọ
3. MỤC TI U ĐỀ TÀI
T

ọ

ử ụ

ợ

ệ

ậ

ọ
í 8 TH S ừ ó

ộ

ợ

4. GIẢ THUYẾT
N

ợ

ọ

ớ

ứ

“N ệ

ỡ
ọ ” ậ

HO HỌC
ọ

ỡ

ị

ọ

ử ụ

ợ

ệ
ọ

ó

e

ậ
“N ệ

ợ
“N ệ

e
ủ

ọ ” Vậ

8 TH S

10

ị

ọ ” ậ
ọ

ớ
8 TH S
ừ ó

ỡ


5. NHIỆM VỤ NGHI N CỨU
-N

ứ

ở í

ậ

ệ

ỡ

GQVĐ

HS

ọ
-Đ

ủ

ọ ậ

ậ

- N
GQVĐ

ứ

ủ
ọ

HS

-N
Vậ

õ

ứ

ậ

e

ớ

ỡ

ậ

ặ

8

ệ

ó

ử ụ

ọ

ọ

ộ

ọ

ệ

ậ

“N ệ
e

ị

ớ

ỡ

ọ ”

GQVĐ

cho HS.
-T

ệ

ọ

ợ

e

ị

ệ
ớ

ệ

ử ụ

ậ

ỡ

ọ

ị

6. ĐỐI TƯỢNG NGHI N CỨU
H

ộ

ọ

“N ệ

ỡ

ọ ” Vậ

8 TH S

e

ị

ớ

ọ

7. PHẠM VI NGHI N CỨU

Demo
ứ : Version
N
ứ- Select.Pdf SDK
ử ụ

-V
8 TH S
-V
ỉ

e
ị

ị

ớ

:T

T ừ T

ậ

“N ệ

ỡ

ọ ” Vậ

ọ

ậ

ộ

ờ

ọ

ở

ị

H

8. PHƯ NG PH P NGHI N CỨU
8.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
N
ị ủ

ộG

ổ

án,

ữ

ệ

ụ

ủ Đ

L ậ G

Đ

ớ

ụ

ủ Q

ộ;

í

ỉ
ọ

ọ ;

N

ứ

N

ứ

ậ
ộ

ọ

ậ

ệ

ậ

;
ọ

;

ứ

ậ

;

N
Vậ

ứ

ứ

ụ

ộ

ẩ

8

11

ứ

ỹ

SGK


8.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Đ

ớ

ọ

ộ

“N ệ

T

ệ

ọ ” ớ 8 TH S

ệ

e

ủ

ử ụ

ị

ậ Vậ

ớ

ỡ

ọ

ệ

8.3 Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Tổ

ứ

ệ

ệ

í

ộ

ậ

ằ

ủ

8.4 Phương pháp thống kê tốn học
Sử ụ

ộ

ụ
T

nghiệ

ọ

ử

ử ụ

9. ĐĨNG GĨP CỦ

ử

:P

(%)

UẬN VĂN

Về mặt lý luận
-L ậ

ó

ớ

ỡ

ị

-T

ở í

ậ

ủ

ệ

ử ụ

ậ

e

ọ

ọ

ợ

ệ

“

- Hệ Demo ợVersion - Select.Pdf
í
ọ SDK ậ

ệ

ọ ” Vậ í 8 TH S

e

ị

ớ

ỡ

NL GQVĐ
Về mặt t ực tiễn
-P

í

ủ
ọ

-T

ọ

ử ụ

ậ

ằ

ỡ

ọ Vậ
ợ

ộ

ậ

ỡ

“N ệ

ọ ” Vậ

8 TH S

ằ

ọ
ợ 3

-T
e

ệ

ị

ớ

“N ệ
ỡ

ọ ” Vậ

8 TH S ử ụ

ậ

NL GQVĐ

10. CẤU TRÚC UẬN VĂN
PHẦN MỞ ĐẦU
PHẦN NỘI UNG
1:

ở í

ậ

ủ

ệ

ử ụ

HS

12

ậ

e

ị

ớ

ỡ


2: T
GQVĐ

ọ
“N ệ

3: T

ệ

TVL

ọ ” ậ í 8 TH S
ệ

PHẦN KẾT LUẬN
T I LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤ

Demo Version - Select.Pdf SDK

13

e

ị

ớ

ỡ