(Sáng kiến kinh nghiệm) vận dụng các thành tố tích cực của mô hình trường học mới vào dạy học môn hóa học

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“ VẬN DỤNG CÁC THÀNH TỐ TÍCH CỰC CỦA MƠ
HÌNH TRƯỜNG HỌC VÀO DẠY HỌC HĨA HỌC”

Quảng Bình, tháng 4 năm 2020

1


CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“ VẬN DỤNG CÁC THÀNH TỐ TÍCH CỰC CỦA MƠ
HÌNH TRƯỜNG HỌC VÀO DẠY HỌC HĨA HỌC”

Họ tên: Hồng Thị Hoa Lý
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường TH&THCS CamThủy

2


1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Nâng cao hiệu quả dạy học luôn là vấn đề được quan tâm hàng đầu trong
giáo dục. Đặc biệt trong tình hình xã hội hiện nay, đất nước ta đang hội nhập
với thế giới, địi hỏi người học phải có tri thức thực sự mới đáp ứng được yêu cầu

xã hội. Chính vì thế, theo sự chỉ đạo của Bộ giáo dục và đào tạo, toàn ngành
giáo dục đã và đang đổi mới phương pháp dạy học ở tất cả các bậc học theo
hướng phát huy tính tích cực của người học, tập trung vào hoạt động học của
học sinh. Đặc biệt,từ năm học 2014 - 2015, Bộ giáo dục triển khai thực hiện thí
điểm về mơ hình trường học mới đối với cấp Trung học cơ sở.Năm học 2016-2017,
Phòng Giáo dục và đào tạo Lệ Thủy cũng ban hành công văn 692 về việc đổi mới
phương pháp dạy học cấp trung học cơ sở. Trong công văn nêu rõ cần tiếp tục đổi
mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực,
chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối
truyền thụ áp đặt một chiều,ghi nhớ máy móc.Tập trung dạy cách học, cách nghĩ,
khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ
năng,phát triển năng lực . Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học trên cơ sở vận
dụng những nét tích cực của mơ hình trường học mới, với mỗi tiết dạy giáo viên
linh hoạt các hình thức học tập: học cá nhân, học cặp đơi, học theo nhóm, học tồn
lớp.
Nổi bật trong những điểm ưu việt của mơ hình trường học mới là hình thức
tổ chức dạy học theo nhóm.Trong mơ hình này, học sinh sẽ có nhiều cơ hội thể
hiện mình, chủ động hơn trong mọi hoạt động học tập cũng như sinh hoạt, trên tinh
thần hợp tác cùng nhau. Ngoài ra, học sinh được tiếp thu với nhiều ý kiến trong
nhóm, được tranh luận, giải đáp, bày tỏ những suy nghĩ của mình với các thành
viên; phát triển cho các em kĩ năng tự tin trong giao tiếp, mạnh dạn đề xuất ý kiến
và làm chủ được kiến thức.
Đặc biệt đối với bộ mơn Hóa học - là một mơn khoa học thực nghiệm có
tính tổng hợp cao. Hơn bao giờ hết, đổi mới phương pháp dạy học là một nhiệm vụ
cấp bách mà chúng ta – những nhà giáo dục cần phải tiến hành. Thông qua nghiên
cứu thông tin, quan sát mô hình, quan sát các thí nghiệm, thực hành, thảo luận
nhóm... học sinh nắm vững kiến thức, phát triển năng lực tư duy, rèn luyện các kĩ
năng và thói quen làm việc khoa học, biết tổng hợp, vận dụng các kiến thức đã học
để giải quyết các vấn đề liên quan đến hóa học. Để hướng dẫn học sinh học tập tốt
từng tiết học Hóa học, giáo viên phải sử dụng phương pháp nào, phải tìm tịi,

nghiên cứu, tích luỹ tri thức ra sao để truyền thụ cho học sinh đạt hiệu quả cao
không phải là vấn đề đơn giản đối với từng giáo viên.   Với mong muốn giúp học
sinh tích cực, chủ động trong việc học tập, nâng cao chất lượng giảng dạy, tơi đã
mạnh dạn tìm hiểu, áp dụng phương pháp hoạt động nhóm theo mơ hình trường
học mới vào giảng dạy và hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm “ Vận dụng các
thành tố tích cực của mơ hình trường học mới vào dạy học mơn Hóa học” mong
được chia sẻ với các đồng nghiệp.
3


Vấn đề vận dụng các thành tố tích cực của mơ hình trường học mới vàodạy
học mơn Hóa học ở cấp trung học cơ sở là phạm trù rất rộng, trong nội dung sáng
kiến kinh nghiệm này tôi chỉ đề cập đến cách tổ chức hoạt động khởi động và hoạt
động nhóm trong một số bài ở mơn Hóa học lớp 8 trường trung học cơ sở. Đối
tượng nghiên cứu là học sinh trong giảng dạy và học tập môn Hóa học 8 ở trường
trung học cơ sở nơi tơi đang công tác.
1.2. Điểm mới của đề tài
Phương pháp dạy học theo mơ hình trường học mới khác phương pháp dạy
học truyền thống: Đây là mơ hình dạy học khơng những đổi mới về tổ chức lớp
học, về trang trí lớp mà quá trình dạy học cũng được đổi mới từ dạy- học cả lớp
sang dạy - học theo nhóm. Nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy, tăng cường phát
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Tuy nhiên tùy điều kiện thực tế
của từng trường, từng lớp và từng đối tượng giáo dục mà chọn các hình thức tổ
chức dạy học cho học sinh phù hợp, khơng rập khn máy móc, phải có cái khác,
cái mới, mới có hiệu quả.
Điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm “Vận dụng các thành tố tích cực
của mơ hình trường học mới vào dạy học mơn Hóa học” là ở chỗ:
- Đề xuất các giải pháp giúp nâng cao chất lượng hiệu quả phương pháp dạy
học nhóm theo mơ hình trường học mới trong mơn Hóa học cấp Trung học cơ sở
qua đó nhân rộng ở các lớp, các trường giúp học sinh biết cách chia sẻ, tư duy sáng

tạo, chiếm lĩnh tri thức một cách chủ động, tự tin.
- Đề xuất các kĩ năng rèn luyện cho giáo viên để tổ chức hoạt động khởi
động và làm việc theo nhóm trong các tiết học phù hợp, linh hoạt và có hiệu quả
hơn, như: kĩ năng tổ chức các trị chơi khởi động,kĩ năng chia nhóm, kĩ năng giao
nhiệm vụ, kĩ năng tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm, kĩ năng quan sát, theo dõi,
trợ giúp khi học sinh gặp khó khăn, kĩ năng đánh giá kết quả hoạt dộng nhóm của
học sinh...
- Đưa ra ảnh hưởng của các điều kiện khách quan như: phương tiện học tập,
cơ sở vật chất..và quan hệ giữa hình thức tổ chức dạy học theo nhóm với các hình
thức dạy học khác. Từ đó giúp giáo viên dạy bộ mơn Hóa học và các môn học khác
ở trường trung học cơ sở, không ngừng trau dồi kiến thức và phương pháp dạy học
theo nhóm tích cực để dạy bộ mơn của mình tốt hơn đạt kết quả cao hơn.
2. PHẦN NỘI DUNG
2.1. Thực trạng nghiên cứu.
2.1.1. Về phía Nhà trường - Gia đình - Xã hội
Được Phòng giáo dục& Đào tạo Lệ Thủy và nhà trường quan tâm cử đi tập
huấn, lĩnh hội phương pháp tổ chức, dạy học theo mơ hình trường học mới ngay từ
đầu năm học 2015 – 2016.
Được nhà trường trang bị cơ sở vật chất đảm bảo cho việc ứng dụng công
nghệ thông tin vào dạy học.
Bên cạnh đó,vẫn cịn một số khó khăn: một số phụ huynh chưa tạo điều kiện
và chưa quan tâm sâu sát đến việc học của con em mình, phần lớn tư tưởng việc
giáo dục học sinh đều phó mặc cho nhà trường.
Mơ hình trường học mới được triển khai cịn khá mới mẻ nên việc quản lí và
thực hiện chưa đạt kết quả cao.
4


2.1.2. Về đội ngũ.
Việc áp dụng phương pháp dạy học mới theo mơ hình trường học mới cịn

nhiều bỡ ngỡ. Giáo viên lúng túng trong việc tổ chức lớp học, cảm xúc hồi hộp, lo
lâu và có đơi chút ái ngại. Bởi lẽ, giáo viên đã quen thuộc với phương pháp dạy
học trước đây, giờ mọi thứ dường như thay đổi, ln lo lắng liệu có đạt được
những thành cơng khơng.
Trong thực tế vẫn cịn có hiện tượng giáo viên chưa thực sự đổi mới phương
pháp dạy học, họ chỉ cố gắng để học sinh ghi nhớ bài học một cách máy móc, thậm
chí áp đặt một cách cứng nhắc. Kiểu dạy học phổ biến trong nhiều môn học hiện
nay vẫn là giáo viên truyền thụ những nội dung được trình bày trong sách giáo
khoa, học sinh nghe và ghi nhớ một cách thụ động
Để thiết kế được những hình thức đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi giáo
viên phải mất nhiều thời gian nghiên cứu tài liệu, đọc sách, báo, Internet… thì mới
lựa chọn được nội dung ứng dụng phương pháp dạy học tích cực phù hợp với kiến
thức bài dạy và cả phù hợp với đối tượng học sinh .
2.1.3. Về phía học sinh.
Học sinh có học lực khơng đồng đều, số học sinh có học lực yếu khá cao,
khả năng tiếp thu kiến thức của các em chậm và đa số là lười học, về nhà không
học bài cũ, không soạn bài mới trước khi đến lớp, nhiều em còn rụt rè, thiếu tự tin
khi giao tiếp và học tập.
Đa số học sinh thường rất áp lực trong phần kiểm tra bài cũ ở đầu mỗi tiết
học, khiến các em giảm hứng thú ở các phần tiếp theo,nên thay đổi hoạt động khởi
động lồng ghép các trò chơi gợi mở liên quan đến nội dung tiết học sẽ khiến các
em hứng thú, và tiếp nhận kiến thức tích cực, vui vẻ hơn.
Mặt khác khi vận dụng nét mới trong hoạt động nhóm của mơ hình trường
học mới địi hỏi đối tượng học sinh phải tích cực, chủ động. Nếu trong lớp có
nhiều đối tượng học sinh yếu, kém thì khi thảo luận, giáo viên phải hỗ trợ cho học
sinh cho nên rất vất vả. Hơn nữa, một điểm mới của hoạt động nhóm theo mơ hình
trường học mới là vai trị nhóm trưởng, thư kí sẽ thay đổi cho các thành viên trong
nhóm. Do đó, khi thay đổi vai trị của các thành viên trong nhóm thì tiến độ hoạt
động của nhóm cũng bị ảnh hưởng.
Từ thực trạng trên tôi mạnh dạn đề ra biện pháp khắc phục vấn đề này.

2.1. Cơ sở lí luận.
2.1.1. Khái niệm: Dạy học theo nhóm mơ hình trường học mới là gì?
Dạy học theo nhóm là phương pháp dạy học trong đó giáo viên sắp xếp học
sinh thành những nhóm nhỏ theo hướng tạo ra sự tương tác trực tiếp giữa các thành
viên, mà theo đó học sinh trong nhóm trao đổi, giúp đỡ và cùng nhau phối hợp làm
việc để hồn thành nhiệm vụ chung của nhóm.
Theo mơ hình trường học mới, lớp học sẽ được tổ chức theo các hình thức,
như: làm việc theo cặp, làm việc cá nhân và làm việc theo nhóm, trong đó hình
thức học theo nhóm là chủ yếu.Thơng qua hoạt động nhóm, học sinh khá giỏi được
phát huy, học sinh còn hạn chế, yếu kém được học sinh khác của nhóm và giáo
viên giúp đỡ kịp thời ngay tại lớp. Những thành viên trong nhóm phải có mối quan
hệ tương hỗ, giúp đỡ và phối hợp lẫn nhau. Nói cách khác là tồn tại tương tác "mặt
5


đối mặt" trong nhóm học sinh. Học sinh trong nhóm cùng thực hiện nhiệm vụ
chung. Điều này đòi hỏi trước tiên là phải có sự phụ thuộc tích cực giữa các thành
viên trong nhóm. Mỗi thành viên trong nhóm cần hiểu rằng họ không thể trốn tránh
trách nhiệm, hay dựa vào công việc của những người khác. Trách nhiệm cá nhân là
then chốt đảm bảo cho tất cả các thành viên trong nhóm thực sự mạnh lên trong
học tập theo nhóm. Tham gia hoạt động nhóm học sinh được phát huy hơn, cơ hội
cho học sinh tự thể hiện, tự khẳng định khả năng của mình nhiều hơn. Làm việc
theo nhóm sẽ khuyến khích học sinh giao tiếp với nhau và như vậy sẽ giúp cho
những em nhút nhát, thiếu tự tin, cơ độc có nhiều cơ hội hịa nhập với lớp học..
Mọi ý kiến của các em đều được tơn trọng và có giá trị như nhau, được xem xét,
cân nhắc cẩn thận. Do đó sẽ khắc phục tình trạng áp đặt, uy quyền, làm thay, thiếu
tôn trọng giữa các học sinh với nhau.
Quy trình lồng ghép, áp dụng cho một tiết học:
1. Hoạt động khởi động: Có thể tổ chức một trong các hình thức sau:
Lớp trưởng tổ chức kiểm tra bài các thành viên trong nhóm. Với những câu hỏi

hoặc nội dung giáo viên đưa ra.Không nhất thiết GV phải trực tiếp kiểm tra bài cũ.
Cả lớp trả lời các câu hỏi kiểm tra vào giấy, GV sẽ chọn 5-7 bài, trao đổi chéo
cho nhau, HS tự đánh giá chấm điểm cho nhau theo biểu điểm của GV, Gv giám
sát, kiểm tra lại.
Giáo viên tổ chức cho học sinh một hoạt động nhỏ (hát, trò chơi,…) để rút ra tựa
bài học, giới thiệu và ghi tựa bài. Học sinh đọc tên bài học và viết vào vở.
Giáo viên nêu mục tiêu bài học.
2. Hoạt động hình thành kiến thức(Bài mới)
Giáo viên tổ chức cho học sinh tự tìm ra kiến thức kĩ năng mới. Có thể làm việc
lớp, cá nhân, nhóm tùy mơn và bài học.
Học sinh tự tìm tịi kiến thức bài học thơng qua hướng dẫn, gợi ý của GV, đánh
giá và báo cáo cho thầy cô việc tiếp thu kiến thức mới của các thành viên trong
nhóm hoặc lớp.
3. Hoạt động Luyện tập, củng cố
Giáo viên tổ chức cho học sinh áp dụng kiến thức kỹ năng vừa học vào các bài
tập thực hành, hướng dẫn học sinh tự giải các bài tập trong SGK theo yêu cầu bài
tập.
Học sinh báo cáo với thầy cô về sự tiếp thu kiến thức kĩ năng của bài học, sự hợp
tác và thái độ học tập của các thành viên trong nhóm
4. Hoạt động vận dụng
Hoạt động vận dụng nhằm tạo cơ hội cho HS vận dụng những kiến thức, kĩ năng,
thể nghiệm giá trị đã được học vào trong cuộc sống thực tiễn ở gia đình, nhà
trường và cộng đồng. Với hoạt động này, HS có thể thực hiện cá nhân hoặc theo
nhóm, có thể thực hiện với cha mẹ, bạn bè, thầy cô giáo hoặc xã hội. Có những
trường hợp hoạt động vận dụng được thực hiện ngay ở lớp học hay trong nhà
trường,…
5. Hoạt động tìm tịi mở rộng
Hoạt động này khuyến khích HS tiếp tục tìm hiểu thêm để mở rộng kiến thức,
nhằm giúp HS hiểu rằng ngoài kiến thức đã học trong nhà trường còn rất nhiều
6

điều cần phải tiếp tục học hỏi, khám phá. GV giao cho HS những nhiệm vụ nhằm
bổ sung kiến thức và hướng dẫn các em tìm những nguồn tài liệu khác, cung cấp
cho HS nguồn sách tham khảo và nguồn tài liệu trên mạng để HS tìm đọc thêm.
Giáo viên dặn học sinh ứng dụng các kiến thức kĩ năng vừa học vào các hoạt động
thực tế ở gia đình, cộng đồng. Chuẩn bị bài tiết sau.
2.3. Các giải pháp.
2.3.1 Các điều kiện chuẩn bị để tiến hành dạy học theo nhóm mơ hình
trường học mới.
a. Đối với giáo viên
- Lập kế hoạch bài dạy:
+ Đọc kỹ bài dạy nắm mục tiêu cần đạt và định hướng các năng lực cần
hình thành cho học sinh.
+ Tiến trình hoạt động dạy-học
+ Dự kiến các tình huống xảy ra trong khi thảo luận nhóm.
+ Cách chia nhóm, số lượng nhóm
+ Nhiệm vụ của các nhóm.
+ Thời gian thảo luận, trình bày
- Thiết kế bài giảng: Chuẩn bị hệ thống câu hỏi nhằm khuyến khích học
sinh tích cực, hào hứng suy nghĩ ở mức độ cao và sâu hơn.
- Chuẩn bị: chuẩn bị chu đáo đồ dùng và thiết bị dạy học.
- Thực hiện kế hoạch dạy học .
- Chuyển giao nhiệm vụ cho học sinh cần cụ thể, rõ ràng, kích thích hứng
thú, sáng tạo cho học sinh.
b. Đối với học sinh
- Đọc bài mới
- Tìm hiểu, chuẩn bị kĩ kiến thức giáo viên yêu cầu.
- Thực hiện hoạt động nhóm theo nhiệm vụ giáo viên yêu cầu dưới sự chỉ
đạo của nhóm trưởng

2.3.2. Các bước tổ chức, tiến hành, quản lí hoạt động theo nhóm
a.Thành lập nhóm học tập:
Việc phân nhóm cần thực hiện sao cho giáo viên có thể theo dõi, đánh giá
hoạt động nhóm nhưng đồng thời cũng đảm bảo phát huy tính tích cực của mỗi học
sinh. Một nhóm lý tưởng nhất gồm 4 - 6 thành viên. Trong thực tế, tùy theo quỹ
thời gian môn học và quy mơ lớp học, giáo viên có thể thay đổi linh hoạt. Những
tiết học đầu tiên, sự phân nhóm có thể mang tính ngẫu nhiên. Tuy nhiên, sau đó
giáo viên cần điều chỉnh sao cho có sự cân bằng trình độ, năng lực học tập giữa
học sinh các nhóm với nhau, nhằm thúc đẩy mối quan hệ hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau
trong học tập giữa các thành viên trong nhóm.

7


Nhóm trưởng

U

! Thư kí

Báo cáo
viên

Vai trị và trách nhiệm của
các thành viên trong nhóm.

Thành
viên
1

Thành
viên
2

Thành
viên
3

Một nhóm muốn hoạt động hiệu quả cần phải có cơ cấu tổ chức chặt chẽ. Cơ
cấu của nhóm gồm:
Nhóm trưởng: Là một thành viên của nhóm giữ nhiệm vụ tổ chức, điều
hành nhóm làm việc, đồng thời cùng các thành viên trong nhóm trao đổi, đóng góp
ý kiến về nhiệm vụ được giao.
Thư kí: Cũng là một thành viên của nhóm giữ nhiệm vụ ghi chép, tổng hợp
ý kiến, đồng thời cùng các thành viên trong nhóm trao đổi, đóng góp ý kiến về
nhiệm vụ được giao của nhóm.
Báo cáo viên: Cũng là một thành viên của nhóm giữ nhiệm vụ báo cáo kết
quả làm việc của nhóm mình và giải trình ý kiến thắc mắc của các nhóm khác và
của Gv, đồng thời cùng các thành viên trong nhóm trao đổi, đóng góp ý kiến về
nhiệm vụ được giao qua từng hoạt động.
Các thành viên khác: Trao đổi, đóng góp ý kiến về nhiệm vụ được giao.
Ngun tắc làm việc trong nhóm: Tơn trọng sự tổ chức của nhóm trưởng, ghi
chép trung thực ý kiến chung, báo cáo đầy đủ toàn bộ nội dung đã ghi chép, người
nói phải có người nghe, tơn trọng ý kiến cá nhân, thiểu số phải tuân thủ theo đa số.
Có nhận xét rút kinh nghiệm sau mỗi hoạt động…
Lưu ý vai trị của nhóm trưởng , thư kí và báo cáo viên trong nhóm cần thay đổi
thường xuyên để tạo nên sự tự tin trong khi làm việc nhóm và kĩ năng trình bày ý
kiến cho tất cả học sinh.
b.Giao chủ đề cho học sinh thảo luận và gia hạn thời gian:
Việc lựa chọn chủ đề rất quan trọng. Chủ đề quá khó hoặc quá dễ đối với

học sinh đều ảnh hưởng đến hoạt động thảo luận của học sinh. Lựa chọn vấn đề
thảo luận phải hấp dẫn, có tính chất kích thích tính tích cực chủ động làm việc của
8


học sinh. Chủ đề thảo luận phải là vấn đề chính của bài học, vấn đề có thể có nhiều
hướng khai thác khác nhau, nhiều cấp độ nhận thức khác nhau. Thường là loại cấp
độ phát hiện và suy luận. Chủ đề thảo luận nhóm có thể là những chủ đề để cho các
nhóm về nhà chuẩn bị, hoặc cũng có thể là những chủ đề mà các em thảo luận ngay
tại chổ, trong đó cần chú ý:
+ Phải đặt ra nhiệm vụ cụ thể của từng nhóm bằng câu hỏi. Câu hỏi phải rõ
ràng, không mập mờ, đánh đố.
+ Phải có hướng dẫn cụ thể về yêu cầu và định hướng cách thức làm việc.
+ Thời gian thảo luận phải tương ứng với nội dung yêu cầu của vấn đề thảo
luận
c.Tổ chức thảo luận nhóm
Sau khi học sinh thảo luận xong, để đảm bảo tất cả mọi thành viên trong
nhóm đều phải làm việc, tránh tình trạng ỷ lại vào người khác thì ngay từ ngày đầu
tiên, khi phân cơng làm nhóm giáo viên thơng báo trước lớp là có thể sẽ cho nhóm
chọn một thành viên lên trình bày hoặc giáo viên có thể gọi bất kì một thành viên
trong nhóm. Gọi ngẫu nhiên một thành viên trong nhóm giúp tránh được tình trạng
cơng việc chỉ tập trung trong một số học sinh và không phát huy được tác dụng của
việc làm nhóm. Nếu nhóm nào có người khơng chuẩn bị bài mà nhóm trưởng
khơng chịu báo thì cả nhóm sẽ bị trừ điểm. Hãy tạo khơng khí lớp học sôi nổi bằng
cách cho các thành viên trong lớp được thảo luận về vấn đề mà học sinh trình bày.
Giáo viên chỉ đóng một vai trị như là cầu nối để các học sinh làm việc với
nhau. Khi một nhóm thuyết trình, các nhóm cịn lại chú ý theo dõi và sau đó sẽ tiến
hành nhận xét, đặt ra những câu hỏi. Những nhóm có câu hỏi hay và nhận xét
chính xác thì cũng sẽ được cộng điểm. Nhưng để đảm bảo cho mọi thành viên
trong lớp đều chú ý lắng nghe, giáo viên có thể chỉ bất kỳ thành viên của các nhóm

cịn lại sẽ nhận xét và đưa ra câu hỏi. Thường thì học sinh sẽ đặt ra rất nhiều câu
hỏi. Tránh tình trạng thời gian trả lời câu hỏi quá dài.
Giáo viên có thể chọn ra những câu hỏi hay để nhóm thuyết trình trả lời.
Học sinh trả lời câu hỏi cũng do giáo viên chỉ ngẫu nhiên. Những câu hỏi cịn lại
có thể cho học sinh về nhà trả lời và gửi lại cho cả lớp và giáo viên. Ngoài những
vấn đề đã được chuẩn bị trước, giáo viên có thể đặt ra những câu hỏi bất ngờ.
Những câu hỏi gợi sức sáng tạo từ phía học sinh. Trong q trình học sinh thảo
luận, giáo viên đi tới từng nhóm, lắng nghe, gợi mở và thăm dị xem nhóm nào làm
việc hiệu quả hơn thì có thể mời nhóm đó trình bày trước lớp, cịn các nhóm khác
lắng nghe rồi nhận xét. Khi có được cả kỹ năng tự học và kỹ năng làm việc nhóm,
các học sinh sẽ có thói quen chủ động và cầu tiến trong việc học.
d. Theo dõi, hỗ trợ học sinh trong q trình hoạt động nhóm
Trong thời gian học sinh làm việc, giáo viên cần phải đến hoặc đi xung
quanh các nhóm để quan sát các hoạt động của nhóm, nếu có vấn đề gì thì kịp thời
định hướng.
- Nên thực hành với một số nhóm học sinh cụ thể.
- Đặt câu hỏi gợi mở và trợ giúp cho nhóm.
- Khen ngợi và động viên học sinh nói về kết quả làm việc.
Vì trong quá trình giao việc cho các nhóm, nếu thấy các nhóm làm việc chăm chú
và trao đổi sơi nổi thì giáo viên mới có thể yên tâm. Một khi thấy các nhóm làm
9


việc trầm lắng, hay nhốn nháo, giáo viên cần nghĩ ngay tới các lí do, như phiếu học
tập chưa phù hợp với trình độ hay chưa thực hiện đúng vai trò, học sinh chưa hiểu
cần phát lệnh cứu trợ… ngay lúc đó giáo viên phải có mặt kịp thời và giải quyết
vấn đề mà nhóm hoặc một vài cá nhân trong nhóm gặp phải.
e.Đánh giá hoạt động nhóm
Giáo viên cần dự kiến trước các hướng trả lời của học sinh để có thể xử lí tốt
các kết luận. Có thể chuẩn bị câu hỏi gợi mở để làm rõ vấn đề hơn hoặc liên hệ

thực tế để giúp học sinh có khả năng vận dụng kiến thức vào cuộc sống. Nếu kết
quả làm việc nhóm của học sinh đáp ứng đầy đủ u cầu thì có thể sử dụng để hệ
thống thành bài học. Điều này sẽ làm tăng sự thích thú làm việc của học sinh bởi vì
các em rất tự hào khi tự mình có thể hình thành được bài học cho cả lớp, đồng thời
giảm bớt sự can thiệp của giáo viên trong quá trình học.
Việc nhận xét q trình làm việc của nhóm cũng khơng nên qua loa, đại khái.
Càng đưa ra nhận định cụ thể càng giúp học sinh tích lũy nhiều kinh nghiệm cho
những lần làm việc sau. Những tiêu chí nhận xét cần thiết phải có:
- Sự phân cơng trong nhóm
- Tinh thần thái độ làm việc của các thành viên trong quá trình thảo luận.
- Kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao.
- Kĩ năng trình bày kết quả hoặc giải thích chất vấn trước lớp.
Cần khen ngợi những học sinh biết lắng nghe và đưa ra những câu hỏi thắc mắc
phù hợp.
Tổng kết đánh giá là khâu cuối cùng của hoạt động thảo luận. Sự đánh giá và
kết luận của giáo viên cũng tác động không nhỏ đến chất lượng làm việc nhóm.
Sau khi các nhóm làm việc cho ra các sản phẩm, nếu giáo viên đánh giá chi tiết
mặt tốt, chưa tốt của sản phẩm, so sánh các sản phẩm của các nhóm với nhau để
học sinh nhận ra được những ưu, khuyết của mình, sau đó giáo viên nêu lên kết
luận thì học sinh sẽ hiểu sâu sắc và nắm vững vấn đề; đồng thời học sinh sẽ quyết
tâm hơn trong lần làm bài tiếp theo. Ngược lại, nếu giáo viên không đánh giá sản
phẩm và sự làm việc của học sinh sẽ khiến học sinh mất đi hứng thú và động lực
làm việc và như vậy hoạt động nhóm sẽ khơng thể có hiệu quả. Có thể đánh giá
theo các cách sau:
- Học sinh tự đánh giá kết quả làm việc của nhóm: Có một thực tế hiện nay
là mặc dù giáo viên đã chia nhóm, phân cơng nhiệm vụ cho nhóm. Nhưng nhiều
học sinh với thói quen ỷ lại vào các học sinh khác đã không tham gia làm nhóm ở
nhà. Chỉ chờ các học sinh khác làm rồi ngồi hưởng lợi. Nhưng giáo viên chỉ có thể
biết được sự đóng góp của các học sinh trong nhóm tại lớp. Cịn những thảo luận
tại nhà thì sẽ khơng nắm được. Vì vậy sẽ phân cơng nhiệm vụ của nhóm là tự cho

điểm các thành viên trong nhóm về những đóng góp của mỗi thành viên để hồn
thành bài nhóm tại nhà. Và cả những đóng góp của từng thành viên trong nhóm tại
lớp.
- Các nhóm đánh giá kết quả làm việc của nhau: Hãy để các nhóm tự cho
điểm lẫn nhau, đây là một kênh để đảm bảo cho học sinh phát huy khả năng tổng
kết đánh giá. Và đồng thời cũng giúp cho giáo viên có thể đưa ra kết quả cuối cùng
phù hợp nhất.
10


- Giáo viên đánh giá, nhận xét kết quả làm việc của các nhóm: Cơng việc
này có thể tiến hành song song hoặc sau khi đã có sự đánh giá giữa các nhóm với
nhau. Đánh giá khả làm việc của nhóm: Các nhóm làm việc có khoa học hay
khơng. Những ai tích cực, những ai lười biếng hay làm chuyện riêng, cần rút kinh
nghiệm gì,… Giáo viên nên nhận xét cụ thể, khách quan và tốt nhất nên cho điểm
để khích lệ tinh thần học tập của học sinh. Để tránh tình trạng ỷ lại, chây lười của
một số học sinh trong hoạt động nhóm, cần đánh giá kết quả hoạt động nhóm
khơng chỉ dựa trên thành tích chung của cả nhóm mà cịn dựa trên sự đóng góp của
từng thành viên trong nhóm. Điểm trung bình của cả nhóm dựa trên chất lượng
hoạt động nhóm (mức độ am hiểu vấn đề, kỹ năng diễn đạt, trình bày, trả lời câu
hỏi, tinh thần hợp tác giữa các thành viên trong nhóm). Điểm của từng học sinh
được tính trên cơ sở điểm trung bình của nhóm có tính đến mức độ đóng góp của
từng cá nhân đóng góp vào hoạt động nhóm.
2.3.3.Vai trị của giáo viên trong hoạt động nhóm.
Chọn ln phiên các nhóm trưởng, thư kí nhóm để giúp giáo viên triển khai
các hoạt động học tập.
Xác định và phân cơng nhiệm vụ cho các nhóm một cách cụ thể và rõ ràng.
Đứng ở vị trí thuận lợi để dễ dàng quan sát các nhóm học sinh làm việc và
có thể hỗ trợ kịp thời cho các nhóm. Khơng nên dành thời gian làm việc ở một
nhóm quá lâu, đứng một chỗ ở khu vực bàn giáo viên.

Giúp đỡ học sinh, gợi mở để học sinh phát huy tìm tịi kiến thức mới, hỗ trợ
cho cả lớp, hướng dẫn học sinh báo cáo sản phẩm. Khi cần tạo tình huống để học
tập, giáo viên có thể gọi học sinh cịn yếu; khi cần biểu dương khích lệ học tập,
giáo viên có thể gọi học sinh khá giỏi thay mặt nhóm để báo cáo; giao thêm nhiệm
vụ cho những học sinh hoàn thành trước nhiệm vụ (giao thêm bài tập hoặc yêu cầu
hướng dẫn các bạn khác…).
Vừa hướng dẫn học tập cho một nhóm, vừa kết hợp quan sát, đánh giá và
thúc đẩy các nhóm khác làm việc. Việc chỉ định học sinh phát biểu, trình bày báo
cáo … phải được cân nhắc phù hợp với nội dung hoạt động, đối tượng học sinh,
không tập trung vào một số học sinh trong lớp, trong nhóm.
Việc trợ giúp học sinh cần có độ sâu, giao nhiệm vụ cần cụ thể chi tiết, phân
phối thời gian hợp lí, linh hoạt để trợ giúp cho học sinh. Cần huy động được sự trợ
giúp của học sinh khá giỏi, các nhóm đã hồn thành nhiệm vụ trong lớp để trợ giúp
học sinh và các nhóm chậm hơn, yếu hơn.
2.4 Một số ví dụ minh họa
Học tập Hóa học hợp tác giúp cho trong giờ Hóa học, học sinh biết làm việc với
tinh thần trách nhiệm , chia sẻ kinh nghiệm, lắng nghe ý kiến của người khác, giúp
đỡ nhau, tạo được khơng khí hợp tác đồn kết thi đua trong học tập Hóa học. Đặc
biệt có thể rèn luyện khả năng tổ chức chỉ đạo cho các nhóm trưởng, khả năng nắm
bắt và ghi chép thơng tin cho các thư kí nhóm. Học sinh bước đầu đã có những kĩ
năng làm việc theo nhóm: Các em đã biết nhanh chóng gia nhập vào nhóm, bầu
11


nhóm trưởng, thư kí; bước đầu biết bày tỏ quan điểm, ý kiến và trình bày mạch lạc
kết quả làm việc chung của cả nhóm.
Ví dụ 1: Khái niệm “ Đơn chất và Hợp chất” trong bài “ Đơn chất và
Hợp chất- Phân tử” hóa học 8
Giáo viên yêu cầu cá nhân học sinh nghiên cứu thông tin muc I.1 và II.1
trong vịng 2 phút sau đó thảo luận nhóm 2 phút hoàn thành phiếu học tập.

Phiếu học tập : Dựa vào thành phần nguyên tố tạo nên chất
hãy chia những chất trong bảng dưới đây thành 2 nhóm
Phân loại
TT
Chất
Nguyên tố
Nhóm…
Nhóm…
1
Khí hiđrơ
H
2
Nước
H, O
3
Khí oxi
O
4
Đồng
Cu
5
Muối ăn
Na, Cl
6
Đường
C, H, O
1. Hãy thử đặt tên cho nhóm? Dựa vào đó cho biết chất được chia thành mấy
loại?
2. Thế nào là đơn chất? Thế nào là hợp chất?
Đối với yêu cầu này giáo viên dạy có thể cho học sinh hoạt động theo nhóm

4-6 em để có thể hồn thành được u cầu đề ra
Các thành viên
Nhiệm vụ
Nhóm trưởng
Phân cơng, điều khiển chịu trách nhiệm
Thư ký
Ghi chép các kết quả báo cáo của các thành viên
Các thành viên
-Quan sát thành phần, số lượng nguyên tố tạo nên các chất.
-Trao đổi thảo luận bổ sung cho nhau về cách phân loại các
chất, thử đặt tên.
-Trao đổi, thảo luận và rút ra nhận xét về đơn chất, hợp
chất.
Đại diện nhóm
Báo cáo kết quả hoặc bổ sung kết quả các nhóm.
Trong khi học sinh thảo luận, giáo viên chọn góc quan sát tốt nhất để theo dõi
các nhóm và kịp thời trợ giúp.
Sau khi các nhóm thảo luận xong, giáo viên tổ chức nhận xét, đánh giá kết quả
hoạt động: Chọn đại diện của 1-2 nhóm lên trình bày kết quả. Các nhóm cịn lại
nhận xét, bổ sung. Sau đó giáo viên nhận xét, đánh giá và hình thành kiến thức bài
học.
Ví dụ 2: Mục “ Quy tắc Hóa trị” trong bài Hóa trị sách Hóa học 8.
- Sau khi giáo viên giới thiệu cơng thức hóa học tổng quát của hợp chất gồm 2
nguyên tố là AxBy , trong đó a, b lần lượt là hóa trị của nguyên tố A và B.
- Giáo viên phát phiếu học tập và yêu cầu HS thảo luận nhóm hoàn thành phiếu
học tập
- Phiếu học tập:
CTHH
x.a
y.b

Na2O
12


H2 O
CO2
1. So sánh các tích x.a và y.b ?
2. Hãy nêu các quy tắc hóa trị ?
Với các yêu cầu trên giáo viên có thể cho học sinh hoạt động nhóm với số lượng ít
(nhóm 4 em), thời gian ngắn 2 phút.
Các thành viên
Nhiệm vụ
Nhóm trưởng
Phân cơng, điều khiển chịu trách nhiệm
Thư ký
Ghi chép các kết quả báo cáo của các thành viên
Các thành viên
- Lập và tính các tích x.a và y.b lần lượt theo các chất
- So sánh các tích x.a với y.b , từ đó rút ra kết luận.
Đại diện nhóm
Báo cáo kết quả hoặc bổ sung kết quả các nhóm.
Trong khi học sinh thảo luận, giáo viên chọn góc quan sát tốt nhất để theo
dõi các nhóm và kịp thời trợ giúp.
Sau khi các nhóm thảo luận xong, giáo viên tổ chức nhận xét, đánh giá kết
quả hoạt động: Chọn đại diện của 1-2 nhóm lên trình bày kết quả. Các nhóm cịn
lại nhận xét, bổ sung. Sau đó giáo viên nhận xét, đánh giá và hình thành kiến thức
bài học.
Ví dụ 3: “Bài 24: Tính chất của oxi” trong sách Hóa học 8
Hoạt động nhúm gm 6 ngi đợc tổ chức nh sau:
Cỏc thnh viên

Nhiệm vụ
Nhóm trưởng
Phân cơng, điều khiển chịu trách nhiệm
Thư ký
Ghi chép các kết quả báo cáo của các thành viên
- Quan sát thí nghiệm S, P(phi kim) Fe(kim loại)cháy trong
oxi
-Trang thái, màu sắc của S,O2,P,Fe trước khi p/ứ
-Hiện tượng xảy ra: màu ngọn lửa, khói như thế nào?
-Sau p/ứng: sản phẩm là gì?
Các thành viên
-Lập cơng thức của oxit tạo thành và viết PTHH
tronng nhóm
-Rút ra nhận xét về tác dụng của phi kim
-Trao đổi thảo luận bổ sung cho nhau về hiện tượng quan
sát được trong mỗi thí nghiệm, nhận xét về mỗi sản phẩm
tạo thành
-Trao đổi về nhận xét rút ra qua 3 thí nghiệm: td với kim
loại,và với phi kim
Đại diện nhóm Báo cáo kết quả hoặc bổ sung kết quả các nhóm.
Giáo viên yêu cầu học sinh hoàn thành nội dung phiếu học tập sau:
Phiếu học tập 1
Hiện tượng, giải thích, viết
Rút ra nhận
Tác dụng của oxi với phi kim
phương trình hóa học
xét
1. TN oxi t/d với lưu huỳnh
2. TN oxi t/d với photpho
3. TN oxi t/d với cacbon

13


Nhận xét chung
Phiếu học tập 2
Hiện tượng, giải thích, viết Rút ra nhận
Tác dụng của oxi với kim loại
phương trình hóa học
xét
1. TN oxi t/d với sắt
2. TN oxi t/d với đồng
3. TN oxi t/d với natri
Nhận xét chung
+ Giáo viên cho học sinh biết hóa trị của các nguyên tố trong oxit tạo thành
và yêu cầu học sinh lập cơng thức hóa học.
+ Với các trường hợp khơng làm thí nghiệm được chỉ cho học sinh viết
phương trình hóa học và rút ra nhận xét.
+ Hiện tượng: Mô tả ngắn ngọn trạng thái, màu sắc của chất phản ứng và so
sánh (ghi dưới công thức chất), ngọn lửa…
Trong khi học sinh thảo luận, giáo viên chọn góc quan sát tốt nhất để theo
dõi các nhóm và kịp thời trợ giúp.
Sau khi các nhóm thảo luận xong, giáo viên tổ chức nhận xét, đánh giá kết
quả hoạt động: Chọn đại diện của 1-2 nhóm lên trình bày kết quả. Các nhóm cịn
lại nhận xét, bổ sung. Sau đó giáo viên nhận xét, đánh giá và hình thành kiến thức
bài học.
Ví dụ 4: Bài “sự biến đổi chất” trong sách Hóa học 8.
Sử dụng phương pháp bàn tay nặn bột, giáo viên tổ chức cho học sinh thảo
luận đề xuất và tiến hành các thí nghiệm nhằm chiếm lĩnh kiến thức bài học.
GV đặt ra tình huống thảo luận nhóm (2 phút): Có các mẫu giấy trắng, bật
lửa. Hãy đề xuất và tiến hành cách biến đổi tờ giấy?

Giáo viên có thể giao nhiệm vụ này cho nhóm 6 em để dề thực hiện hơn,
nhanh hơn
Các thành viên
Nhiệm vụ
Nhóm trưởng
Phân cơng, điều khiển chịu trách nhiệm
Thư ký
Ghi chép các kết quả báo cáo của các thành viên
Các thành viên
-Đề xuất các biện pháp làm thay đổi hình dạng, kích thước ..
khác
của tờ giấy
-Tiến hành các thí nghiệm và quan sát hiện tượng thu được so
sánh với tờ giấy ban đầu
-Trao đổi, thảo luận và rút ra nhận xét về các cách biến đổi đó
có điểm gì giống và khác nhau.
Đại diện nhóm
Báo cáo kết quả hoặc bổ sung kết quả các nhóm.
Với u cầu đặt ra như trên sẽ kích thích học sinh huy động tất cả nguồn lực
của nhóm để suy nghĩ các cách làm thay đổi tờ giấy, mỗi nhóm sẽ có các hướng đi
và sản phẩm thu được cũng khác nhau, giáo viên phải khéo léo lấy sản phẩm thu
14


được của học sinh làm cầu nối dẫn dắt đến việc hình thành nội dung mới của bài
học.
Qua hoạt động nhóm, học sinh đề xuất một số cách biến đổi sau:
- Xé giấy
- Gấp giấy
- Vò giấy

- Đốt giấy
- Giống: Các cách đều làm giấy bị biến đổi
- Khác: xé, vị, gấp chỉ làm thay đổi hình dáng, kích thước, vẫn giữ ngun là
giấy. Cịn đốt thì giấy khơng cịn là giấy nữa.
Từ kết quả của học sinh, giáoviên dẫn dắt: Trong thực tế các chất biến đổi theo hai
hướng. nếu biến đổi mà vẫn giữ nguyên chất ban đầu gọi là hiện tượng vật lí. Cịn
biến đổi tạo ra chất khác là hiện tượng hóa học. Để hiểu rõ hơn ta cùng nghiên cứu
bài học.
Trong khi học sinh thảo luận, giáo viên chọn góc quan sát tốt nhất để theo
dõi các nhóm làm thí nghiệm, kịp thời trợ giúp .
Sau khi các nhóm thảo luận xong, giáo viên tổ chức nhận xét, đánh giá kết
quả hoạt động: Chọn đại diện của 1-2 nhóm lên trình bày kết quả. Các nhóm cịn
lại nhận xét, bổ sung.Sau đó giáo viên nhận xét, đánh giá và hình thành kiến thức
bài học.
Ví dụ 5: Mục “Diễn biến của phản ứng hóa học” trong bài “Phản ứng
hóa học” sách Hóa học 8.
-Giáo viên cho học sinh nhắc lại khái niệm phân tử là gì? Sau đó, giáo viên
thơng báo: Khi các chất có xảy ra phản ứng chính là các phân tử phản ứng với
nhau. Người ta nói phản ứng giữa các phân tử thể hiện phản ứng giữa các chất.
- Giáo viên cho HS quan sát sơ đồ tượng trưng cho phản ứng hóa học giữa
khí hiđro và khí oxi tạo ra nước.
- Hoạt động theo nhóm trong vịng 3 phút, trả lời các câu hỏi sau:
1. Trước phản ứng, những nguyên tử nào liên kết với nhau?
2. Sau phản ứng những nguyên tử nào liên kết với nhau?
3. Trong quá trình phản ứng, số nguyên tử H và số nguyên tử O có giữ
ngun khơng?
4. Các phân tử trước và sau phản ứng có khác nhau khơng?
- Với những u cầu này giáo viên có thể giáo cho hoạt động nhóm 4 hoặc 6
em như sau
Các thành viên Nhiệm vụ

nêu ý kiến trả lời
Nhóm trưởng
Phân cơng, điều khiển chịu trách nhiệm
Thư ký
Ghi chép các kết quả báo cáo của các thành viên
Các thành viên
-Quan sát sơ đồ tượng trưng của phản ứng
-Trao đổi thảo luận bổ sung cho nhau để hoàn thành các
câu hỏi
-Rút ra nhận xét vê diễn biến của phản ứng hóa học.
Đại diện nhóm
Báo cáo kết quả hoặc bổ sung kết quả các nhóm.
15


Trong khi học sinh thảo luận, giáo viên chọn góc quan sát tốt nhất để theo
dõi các nhóm và kịp thời trợ giúp.
Sau khi các nhóm thảo luận xong, giáo viên tổ chức nhận xét, đánh giá kết
quả hoạt động: Chọn đại diện của 1-2 nhóm lên trình bày kết quả. Các nhóm cịn
lại nhận xét, bổ sung.Sau đó giáo viên nhận xét, đánh giá và hình thành kiến thức
bài học.
Ví dụ 6: Tổ chức hoạt động nhóm học sinh thực hành bài 39 “ Tính chất
hóa học của nước” sách Hóa học 8
TN3. Nước tác dụng với điphotpho pentaoxit.
Hoạt động của giáo Hoạt động của học sinh do nhóm trưởng phân
viên
công
1. Yêu cầu đại diện các + Thành viên 1: Mục đích + Kiểm tra tác dụng của
nước với P2O5
nhóm trình bày mục thí nghiệm

đích, dụng cụ, hóa chất + Thành viên 2: Nêu dụng + Bình thủy tinh,
cụ, hóa chất cần thiết.
muỗng sắt, khí oxi,
cần cho thí nghiệm
photpho đỏ, giấy quỳ
tím, đèn cồn..
2. Yêu cầu đại diện các + Thí nghiệm gồm 2 thí + Đốt mẫu photpho đỏ
nhóm nêu cách tiến nghiệm nhỏ:
ngồi khơng khí rồi dưa
hành
+Thành viên 3; điều chế nhanh vào bình oxi, đậy
P2O5
nút bơng tẩm xút
+Thành viên 4: Cho P2O5 + Cho một ít nước vào
lọ
tác dụng với nước .
+ cho vào bình một mẩu
giấy quỳ tím
3. Yêu cầu đại diện các Thành viên 5,6 thực hiện + P cháy sáng có khói
trắng gồm những hạt liti
nhóm nêu cách tiến thí nghiệm 1
hành, hiện tượng quan Thành viên 7,8 thực hiện + Bột trắng tan đễ dàng
trong nhước tạo thành
sát, giải thích, viết thí nghiệm 2
Các thành viên khác quan dung dịch không màu.
phương trình hóa học
sát hiện tượng, mơ tả hiện +Dungdịch khơng màu
tượng.
làm quỳ tím hóa dỏ
Thư kí ghi chép kết quả

4. Yêu cầu học sinh + tất cả các thành viên 4P + 5O2 → 2 P2O5
hoàn thiện bản tường trong nhóm đều hồn P2O5+3H2O→ 2H3PO4
+ oxit axit tác dụng với
trình thí nghiệm
thành tường trình
nước tạo thành axit
Với những bài thực hành giáo viên có thể cho học sinh hoạt động nhóm với số
lượng lớn (nhóm 8 em) như trên.
Trong khi học sinh thực hành thí nghiệm, giáo viên chọn góc quan sát tốt
nhất để theo dõi các nhóm và kịp thời trợ giúp.
Sau khi các nhóm thực hành xong, giáo viên tổ chức nhận xét, đánh giá kết
quả hoạt động: Chọn đại diện của 1-2 nhóm lên trình bày kết quả. Các nhóm cịn
16


lại nhận xét, bổ sung.Sau đó giáo viên nhận xét, đánh giá và hình thành kiến thức
bài học.
Ví dụ 7: Khái niệm “ Axit” trong bài “ Axit- Bazơ- Muối” sách hóa học 8
- Giáo viên yêu cầu HS thảo luận nhóm hồn thành phiếu học tập sau:
- Phiếu học tập:
Thành phần
Hóa trị
Tên chất
CTHH
Số ngun tử
gốc axit
Gốc axit
hiđrơ
Axit clohidric
HCl

1
Cl
I
Axit nitric
HNO3
Axit sunfuric
H2SO4
Axit cacbonic
H2CO3
Axit photphoric H3PO4
1. Dựa vào thành phần cẩu tạo của các chất cho biết sự giống nhau giữa các
hợp chất trên?
2. Hãy nêu định nghĩa axit?
3. Viết công thức dạng chung của axit?
4. Cho biết sự khác nhau giữa các hợp chất axit trên?
5. Axit có mấy loại? Kể tên?
Đối với nội dung này, giáo viên có thể cho học sinh thảo luận nhóm 4-6 học
sinh theo sự phân cơng sau
Các thành viên
Nhiệm vụ
Nhóm trưởng
Phân cơng, điều khiển chịu trách nhiệm
Thư ký
Ghi chép các kết quả báo cáo của các thành viên
Các thành viên
-Quan sát thành phần cấu tạo của các chất , nhận xét sự
giống và khác nhau về thành phần của các hợp chất hoàn
thành phiếu học tập
-Trao đổi thảo luận bổ sung cho nhau để hoàn thành các
câu hỏi

-Rút ra nhận xét về định nghĩa axit, cơng thức tổng qt
chung và phân loại axit
Đại diện nhóm
Báo cáo kết quả hoặc bổ sung kết quả các nhóm.
Trong khi học sinh thảo luận, giáo viên chọn góc quan sát tốt nhất để theo
dõi các nhóm và kịp thời trợ giúp.
Sau khi các nhóm thảo luận xong, giáo viên tổ chức nhận xét, đánh giá kết
quả hoạt động: Chọn đại diện của 1-2 nhóm lên trình bày kết quả. Các nhóm cịn
lại nhận xét, bổ sung.Sau đó giáo viên nhận xét, đánh giá và hình thành kiến thức
về axit.
Một số hình ảnh về hoạt động nhóm trong mơn Hóa học

17


Học sinh lớp 8 thảo luận nhóm hồn thành phiếu học tập

Các “ trợ giảng” trợ giúp cho các nhóm gặp khó khăn trong hoạt động nhóm

18


Giáo viên gọi đại diện nhóm lên trình bày kết quả, các nhóm khác chất vấn

Muốn thành cơng trong hoạt động nhóm địi hỏi người giáo viên cần phải có
sự đầu tư chuẩn bị kĩ lưỡng trong việc soạn giảng, định hướng hoạt động của học
sinh, dự kiến trước các tình huống có thể xảy ra..như thế mới chủ động, linh hoạt
trong khâu tổ chức hoạt động cho học sinh.
2.5 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm .
Quá trình thực nghiệm của tôi đã được tiến hành từ đầu năm học 2016-2017

tới nay và tôi nhận thấy kết quả giảng dạy và học tập đều nâng lên rõ rệt, được tổ
chuyên môn và chuyên môn nhà trường đánh giá cao. Học sinh ngày càng ham mê
và hào hứng trong các tiết dạy của tơi.
Học sinh có khả năng tự tìm tịi, nghiên cứu, thảo luận để tìm ra câu trả lời
từ một vấn đề lớn hoặc một nội dung trọng tâm của bài.
Số lượng học sinh hào hứng tham gia xây dựng bài ngày càng tăng , chiếm tỉ
lệ tơi 90% so với trước đay chỉ đạt 30-40%
90% học sinh hiểu bài ngay tại lớp và có khả năng thực hành tốt các yêu cầu
của giáo viên.
Giáo viên có điều kiện kiểm tra nhiều học sinh cùng lúc với sự trợ giúp của
học sinh khá, giỏi. Từ đó rút ngắn được thời gian kiểm tra phần thức hành của học
sinh dành thời gian cho những hoạt động khác.
Sau khi thực hiện nội dung này đối với học sinh khối 8 tại trường năm học
2017 - 2018 tôi đã thấy được sự khác biệt rõ rệt trước và sau khi áp dụng sáng kiến
kinh nghiệm. Cụ thể :
Đầu học kỳ I năm học 2017-2018, khi chưa áp dụng sáng kiến kinh nghiệm, kết
quả làm bài kiểm tra khảo sát của học sinh như sau :
Kết quả kiểm tra
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Kém
Lớp SS
SL %
SL %
SL
%
SL
%

SL %
50,0
7
29,2
81
24 2
8,3
3
12,5 12
0
0
50,0
5
25,0
82
20 1
5,0
4
20,0 10
0
0
Tổng 44 3
6,8
7
15,9 22
50,0
12
27,3
0
0

Giữa học kỳ II năm học 2017-2018, sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm, kết
quả bài kiểm tra khảo sát như sau:
Kết quả kiểm tra
19


Lớp

SS

81

24

82

20

Tổng 44

Giỏi
Khá
SL %
SL %
5 20,8 6
25,0
3
8

15,

0

6

30,0

18,
2

12

27,3

Trung bình
SL
%
10
41,7
8
18

Yếu
SL
3

%
12,5

3

15,0

40,0
40,9

6

13,6

Kém
SL
0
0
0

%
0
0
0

3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Những bài học kinh nghiệm.
Bằng thực tế giảng dạy và nghiên cứu sự thay đổi của chương trình và sách
giáo khoa, kết hợp áp dụng các phương pháp giảng dạy theo hướng tích cực hố
hoạt động học tập của học sinh tôi đã mạnh dạn áp dụng sáng kiến trên trong kế
hoạch giảng dạy của mình, kết hợp với các giáo viên bộ môn khác, cùng thống
nhất áp dụng sáng kiến trên vào công tác giảng dạy ở đơn vị trường, tơi nhận thấy
có nhiều hiệu quả tốt.
Học nhóm theo mơ hình trường học mới giúp học sinh phát huy tính tự học,
sáng tạo, tính tự giác, tự quản, sự tự tin, hứng thú trong học tập. Với phương pháp

dạy học mới, giúp các em phát huy tốt các kĩ năng : kĩ năng giao tiếp, kĩ năng hợp
tác, kĩ năng tự đánh giá lẫn nhau trong giờ học.
Tạo điều kiện đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học và các hình thức dạy
học trên cơ sở tổ chức các hoạt động phát huy tính tích cực, chủ động, khả năng tự
học của học sinh. Tăng khả năng thực hành, vận dụng, tích hợp được hoạt động
phát triển ngơn ngữ của học sinh thông qua các hoạt động học tập.
Chú trọng khai thác và sử dụng những kinh nghiệm của học sinh trong đời
sống hàng ngày. Gắn kết giữa nội dung dạy học với đời sống thực tiễn của học
sinh, của cộng đồng thông qua hoạt động ứng dụng của mỗi bài., rèn cho các em kĩ
năng giải quyết các vấn đề, các khó khăn của nhóm và chính bản thân các em trong
mỗi tiết học.
Để có được kĩ năng tổ chức hoạt động nhóm, địi hỏi người giáo viên phải
khơng ngừng nghiên cứu, tìm tịi, học hỏi và rèn luyện
Phải nắm vững yêu cầu về quan điểm dạy học, chương trình, nội dung dạy
học.
Thấy được tầm quan trọng và ích lợi của hoạt động nhóm trong q trình
dạy học.
Nắm vững các cách chia nhóm và tổ chức nhóm.
Rèn luyện cách chia nhóm thơng qua các tiết học một cách thường xuyên.
Chuẩn bị tốt cho mình bộ đồ dùng phục vụ cho việc học nhóm của học sinh.
3.2. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm.
Dạy học theo nhóm trong mơ hình Trường học mới đã được giáo viên trong
trường sử dụng khá phổ biến và thường xuyên: Từ khi có chủ trương đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng tăng cường sự tham gia của học sinh, phát huy
tối đa vai trị chủ động, tích cực của các em thì dạy học theo nhóm đã được coi là
20


phương pháp dạy học hữu hiệu và bước đầu đã làm thay đổi bộ mặt phương pháp
dạy học trong nhà trường.

Giáo viên đã nhận thức được những ích lợi của dạy học nhóm: Giáo viên đã
thấy rõ tác dụng của dạy học theo nhóm trong việc phát huy tính tích cực, chủ
động, tăng cường sự tham gia của học sinh như: mọi học sinh đều được trình bày ý
kiến, tự tìm ra tri thức, nắm bài chắc hơn, hứng thú với học tập hơn.v.v... và phát
triển những kĩ năng xà hội cho học sinh, như biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của
bạn, biết trình bày ý kiến của mình cho các bạn nghe và hiểu, biết thống nhất ý
kiến,v.v...; Cịn đối với giáo viên thì dạy học nhóm giúp họ khơng phải nói nhiều
trên lớp, nhưng chuẩn bị bài cần kỹ lưỡng hơn; hiểu khả năng của học sinh hơn.
3.3. Những kiến nghị đề xuất.
Để hoạt động hướng dẫn và dạy học theo nhóm trở thành hoạt động dạy học
thường xuyên, có chất lượng, mang lại hiệu quả cao cho công tác dạy học và nâng
cao chất lượng giáo dục. Cụm chuyên môn và các trường thường xuyên tổ chức
các chuyên đề theo từng môn và các hoạt động giáo dục cho giáo viên học hỏi,
trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau.
Đề tài này tơi đã cố gắng trình bày bằng kinh nghiệm của bản thân từ thực tế
song nhất định khơng tránh khỏi thiếu sót. Tơi rất mong sự góp ý kiến của các thầy
cơ và đồng nghiệp về vấn đề này nhằm nâng cao chất lượng dạy và học bộ mơn
Hóa học ngày càng cao hơn
Xin chân thành cảm ơn!

21


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ngơ Thu Dung, Mơ hình tổ chức học theo nhóm trong giờ học trên lớp, Tạp chí
Giáo dục số 3, 5 năm 2001.
2. Trần Thị Thu Mai, Về phương pháp học tập nhóm, tạp chí Nghiên cứu Giáo dục
số 12/2000.
3. Vũ Thị Sơn, Tương tác giữa học sinh trong dạy học theo nhóm, Tạp chí Kế
hoạch Giáo dục, số 114năm 2005.

4. Tài liệu tập huấn mô hình Trường học mới năm 2015-2016 – Bộ Giáo dục và
Đào tạo
5.Sách giáo khoa Hóa học 8- Nhà xuất bản Giáo dục.
6. Sách giáo viên Hóa học 8- Nhà xuất bản Giáo dục.

22