(Sáng kiến kinh nghiệm) áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm có hiệu quả trong phân môn thường thức mĩ thuật ở bậc thcs

Sáng kiến kinh nghiệm
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ÁP DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO NHĨM CĨ HIỆU QUẢ TRONG
PHÂN MƠN THƯỜNG THỨC MĨ THUẬT Ở BẬC THCS
1. PHẦN MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Mĩ thuật ở các trường phổ thông nói chung hay phân mơn thường thức mĩ thuật
nói riêng chủ yếu là giáo dục thẩm mĩ, tạo điều kiện cho học sinh tiếp xúc, làm
quen và thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên và của các tác phẩm, công trình do con
người tạo ra. Qua đó học sinh thêm yêu mến và tự hào về nền nghệ thuật của dân
tộc và thế giới. Trên cơ sở đó thấy được trách nhiệm của mình về việc trân trọng,
yêu quý và giữ gìn những truyền thống giá trị mà cha ơng để lại.
Nhưng hiện nay việc giảng dạy mĩ thuật nói chung và thường thức mĩ thuật nói
riêng cịn nhiều hạn chế và bất cập. Do vậy tình trạng chung của giờ thường thức
mĩ thuật là đơn điệu nhàm chán, học sinh thường có thái độ thờ ơ với giờ học này.
Điều đó cho thấy viêc đổi mới phương pháp dạy học là yêu cầu cấp bách trong thời
đại ngày nay và phương pháp làm việc theo nhóm là một trong những phương
pháp dạy học đổi mới lấy học sinh làm trung tâm nhằm phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo, nâng cao tính tự quản của học sinh.
Chúng ta đều biết mỗi phương pháp dạy học đều có một lợi thế nhất định. Việc
dạy học theo nhóm nhỏ cho phép học sinh có nhiều cơ hội hơn để diễn đạt và khám
phá ý tưởng của mình, mở rộng suy nghĩ, rèn luyện kĩ năng nói, kĩ năng giao tiếp.
Học sinh phát huy được vai trò trách nhiệm cá nhân vừa có cơ hội để học tập từ
các bạn qua cách làm việc hợp tác giữa các thành viên trong nhóm. Khi dạy học
người giáo viên phải có vai trị dẫn dắt khéo léo để biến quá trình dạy học thành
quá trình tự học, tự khám phá và xây dựng kiến thức của mỗi học sinh. Để làm tốt
điều đó người giáo viên cần phải nắm vững phương pháp giảng dạy theo yêu cầu
của đổi mới phương pháp nhằm phát huy tính tích cực độc lập suy nghĩ, sáng tạo
của học sinh, biến học sinh thành một chủ thể tích cực, chủ động nắm bắt kiến thức
một cách tự nhiên, khơng gị bó.
Tơi thấy phương pháp làm việc theo nhóm là một trong những phương pháp áp

dụng rất hiệu quả vào việc dạy và học Mĩ thuật đặc biệt đối với phân mơn thường
thức mĩ thuật, nó hình thành sự đoàn kết phấn đấu thi đua của từng cá nhân, từng
nhóm học sinh trong tập thể lớp, kích thích học sinh tính tích cực suy nghĩ, động
-1-


Sáng kiến kinh nghiệm
não tiếp thu kiến thức một cách chủ động sáng tạo. Nhưng sử dụng phương pháp
làm việc theo nhóm sao cho hiệu quả, kích thích tối đa sự tích cực tham gia của
học sinh vào hoạt động học là một vấn đề cần thiết trong giảng dạy…
Chính vì thế là một giáo viên dạy bộ mơn Mĩ thuật, tôi rất băn khoăn và trăn trở
về vấn đề này. Do vậy, ý nghĩa của việc “Áp dụng phương pháp dạy học theo
nhóm có hiệu quả trong dạy học phân môn thường thức Mĩ thuật ở bậc THCS ” là
đề tài nghiên cứu mà tôi khai thác nhằm nâng cao chất lượng giờ dạy phân môn
thường thức Mĩ thuật trong các trường THCS .
1.2. Điểm mới của đề tài
Trước hết chúng ta cần hiểu bản chất của hình thức làm việc theo nhóm là tạo
điều kiện cho mọi học sinh đều được tham gia vào quá trình học tập một cách tự
giác bằng khả năng của chính mình. Phương pháp thảo luận nhóm được sử dụng
nhằm giúp cho mọi học sinh tham gia một cách chủ động vào quá trình học tập, tạo
cơ hội cho các em có thể chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, ý kiến để giải quyết các
vấn đề có liên quan đến nội dung bài học; tạo cơ hội cho các em được giao lưu, học
hỏi lẫn nhau; cùng nhau hợp tác giải quyết những nhiệm vụ chung.
Đối với phân môn thường thức Mĩ thuật, phương pháp làm việc theo nhóm
giúp học sinh định hình được một lượng kiến thức cơ bản nhất định, giúp các em
hiểu được cái đẹp của đường nét, hình mảng, đậm nhạt, màu sắc và bố cục thông
qua các tác phẩm, các cơng trình mĩ thuật. Giúp học sinh có điều kiện bộc lộ ý
kiến, tăng khả năng hợp tác và khả năng làm việc cá nhân. Phương pháp dạy học
theo hình thức làm việc theo nhóm có rất nhiều cách tổ chức dạy học tích cực được
thực hiện khác nhau. Mỗi một kĩ thuật dạy học tích cực như vậy có một đặc thù

riêng và mang lại hiệu quả rất cao trong giảng dạy đảm bảo cho các em có thể giải
quyết được các bài tập hàng ngày và hiểu về vẻ đẹp, về nền mĩ thuật truyền thống,
ngoài ra nó cịn tạo điều kiện cho học sinh học có hiệu quả cao hơn các mơn học
khác. Góp phần cùng nhà trường nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
Học theo phương pháp này các em được học tập thoải mái, được trải nghiệm,
được vui chơi trong giờ học giúp các em rất tự tin, nên các em rất thích đến lớp
đến trường và hứng thú trong học tập. Từ đó hình thành thị hiếu thẩm mỹ nơi các
em cũng như tình cảm thẩm mĩ, biết trân trọng, giữ gìn và phát huy vốn văn hóa
truyền thống của dân tộc, giúp các em nâng cao nhận thức, làm cho tâm hồn các
em trở nên phong phú và nhân cách phát triển toàn diện sâu sắc hơn.
1.3. Phạm vi áp dụng đề tài
-2-


Sáng kiến kinh nghiệm
Do điều kiện về thời gian cũng như khả năng của bản thân nên phạm vi áp
dụng của đề tài chỉ dùng cho phân môn thường thức mĩ thuật từ lớp 6 đến lớp 9 của
môn mĩ thuật tại trường THCS nơi tôi đang công tác.
2. NỘI DUNG ĐỀ TÀI
2.1. Thực trạng trước khi áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm có hiệu
quả trong phân mơn thường thức Mĩ thuật tại trường THCS
Có thể nói phân môn thường thức Mĩ thuật là phân môn tương đối khó dạy
đối với các giáo viên Mĩ thuật, để áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm đảm
bảo tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh lại càng khó hơn. Chính vì vậy
khi dạy học theo nhóm trong phân môn thường thức Mĩ thuật thường gặp những
hạn chế sau:
2.1.1. Về phía giáo viên
- Trên thực tế điều tra tôi thấy một số giáo viên giảng dạy bộ môn về phương
pháp sư phạm cịn hạn chế chưa tìm ra phương pháp dạy học đạt hiệu quả cao, lời
nói cịn chưa hấp dẫn, lơi cuốn học sinh, trình bày bảng lúng túng, vụng về dẫn đến

học sinh không lắng nghe, khơng tập trung, tìm hiểu bài cịn mơ hồ, khơng nắm
được mục tiêu bài học.
- Giáo viên chưa nhận thức đầy đủ về bản chất, quy trình, những ưu điểm,
hạn chế của hình thức làm việc theo nhóm. Giáo viên giao nhiệm vụ cho các nhóm
cịn mang tính hình thức, phong trào, chưa cụ thể. Trong 1 tiết dạy còn diễn ra 2
đến 3 lần thảo luận nhóm gây ra nhàm chán, không tạo được sự hứng thú tham gia
hoạt động nhóm và thi đua giữa các nhóm.
- Mặt khác giáo viên chưa quan tâm đến chất lượng hoạt động của các nhóm,
khơng khuyến khích, động viên tạo hứng thú kịp thời cho học sinh, câu hỏi thảo
luận cho các nhóm chưa rõ ràng, cơ đọng và chưa hướng dẫn cụ thể cách thức hoạt
động của nhóm khi trình bày ý kiến, nêu quan điểm.
- Ngoài ra cơ sở vật chất cịn thiếu thốn, chưa có phịng bộ mơn cho mơn
học mĩ thuật. Giáo viên cịn phải tự tạo đồ dùng dạy học nhiều, phương tiện dạy
học hiện đại còn thiếu do nhiều giáo viên có nhu cầu sử dụng. Sách đọc thêm và
các tài liệu tham khảo có liên quan cịn hiếm. Vì thế ảnh hưởng đến kết quả giảng
dạy và học tập của giáo viên và học sinh.
2.1.2. Về phía học sinh

-3-


Sáng kiến kinh nghiệm
- Học sinh phải học nhiều các mơn học khác nên ít thời gian học mơn Mĩ
thuật. Đối tượng là học sinh nông thôn, dân tộc nên cịn rụt rè khơng mạnh dạn để
tham gia các hình thức làm việc theo nhóm.
- Hình thức làm việc theo nhóm cịn đơn điệu, học sinh khơng tập trung chú
ý, mất trật tự khi sự phân công trách nhiệm trong nhóm khơng rõ ràng, những học
sinh lười có cơ hội trốn tránh công việc, ỷ lại vào các bạn trong nhóm.
- Trình bày ý kiến thảo luận hoặc sản phẩm hoạt động nhóm cịn sơ sài, các
nhóm chỉ đọc kết quả, giáo viên nhắc lại, chưa có ý kiến phản biện, phỏng vấn,

tranh luận để khai thác sâu hơn nội dung bài.
- Bên cạnh đó có một số học sinh tỏ thái độ thờ ơ với mơn học vì thực tế đời
sống còn nghèo, hầu hết là con em thuần nông, dân tộc thiểu số nên điều kiện để
phụ huynh quan tâm đầu tư đồ dùng cho các em còn hạn chế, điều đó ảnh hưởng
khơng nhỏ đến tinh thần học tập của các em.
2.1.3. Kết quả của thực trạng trên
Trước khi chưa nghiên cứu đề tài này tôi đã tiến hành khảo sát một số tiết
học và kết quả như sau:
Số tiết
Số tiết
Số tiết đạt
Số tiết đạt
đạt Giỏi
đạt Khá
Trung bình
Yếu
SL
TL%
SL
TL%
SL
TL%
SL
TL%
6
1
16,7
1
16,7
4

66,6
0
0
Bảng 1: Kết quả trước thực nghiệm
Với kết quả khảo sát giờ dạy trên tôi đánh giá việc áp dụng phương pháp dạy
học theo nhóm theo hướng đổi mới trong dạy học phân môn thường thức mĩ thuật
là rất kém, cịn mang tính hình thức, phong trào, ít hiệu quả ...
2.2. Một số kinh nghiệm và giải pháp khi áp dụng phương pháp dạy học theo
nhóm có hiệu quả trong phân môn thường thức mĩ thuật
2.2.1. Một số yêu cầu về kiến thức.
a, Yêu cầu về kiến thức:
Như đã nói, đây là phân mơn có nội dung kiến thức mang tính chất tổng hợp
của nhiều mơn khoa học:
- Lịch sử: Nhân loại đã trải qua 5 hình thái kinh tế xã hội (từ XH nguyên thuỷ
đến nay là XHCN) đã sản sinh những tư tưởng chính trị, xã hội khác nhau. Con
người của từng thời đại phụ thuộc vào ý thức hệ thống chính trị đương thời nên các
nền văn minh, văn hoá cũng nằm trong ý thức hệ thống đó và phản ánh xã hội, tư
tưởng chính trị đương thời của xã hội đó.
Tổng số tiết

-4-


Sáng kiến kinh nghiệm
Ví dụ: Đêm trường Trung cổ Châu âu hơn 10 thế kỷ con người bị coi rẻ về nhân
cách, coi khi sống là gửi gắm linh hồn, khi chết mới là cuộc sống vĩnh cửu và do
giai cấp thống trị đã làm ngu muội tư tưởng, nhận thức con người để dễ cai trị.
Nghệ thuật lúc đó đều hướng về chúa trời. Hay thời kỳ phục hưng ngay sau đó giai
cấp tư sản đã có tinh thần khôi phục giá trị nhân văn con người đã mất của thời kỳ
hưng thịnh cổ đại. Nên các tác phẩm đều ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên, con

người, đồ vật…đều được ghi lại trong lịch sử.
Vì vậy giáo viên cần hiểu sâu, rộng kiến thức áp dụng vào bài giảng chính xác,
lấy ví dụ sinh động sẽ hấp dẫn, lôi cuốn học sinh.
- Văn học: Văn, thơ cũng như các mơn nghệ thuật nói chung đều ảnh hưởng lẫn
nhau. Nhưng văn học có liên hệ ảnh hưởng sâu sắc đến nghệ thuật tạo hình. Văn
thơ diễn tả thế giới bằng sức mạnh ngôn từ, ngữ nghĩa, mĩ thuật diễn tả thế giới
bằng hình khối thơng qua đường nét, màu sắc. Các tác phẩm văn học dân gian,
hiện đại có thể là đề tài cho những tác phẩm hội hoạ. Ngược lại vẻ đẹp trong tác
phẩm mĩ thuật cũng có khi là đề tài cho những tác phẩm văn học.
- Các môn khoa học khác.
Mĩ thuật diễn tả thế giới bằng độ đậm nhạt của màu sắc và diễn tả không gian
bằng luật xa gần của người hoạ sĩ. Như vậy về mặt ánh sáng (đậm nhạt của màu
sắc) liên quan đến vật lý học, hình học, luật xa gần (thấu kính hội tụ, độ tụ của
những đường thẳng song song…) và để diễn đạt nó cịn liên quan đến sự cảm nhận
và tâm sinh lý của con người.
Ngoài ra, người hoạ sĩ xây dựng tác phẩm còn dựa vào yếu tố lớn, phụ thuộc
vào tư tưởng của thời đại, phụ thuộc quan điểm nghệ thuật của trường phái và cảm
xúc riêng của mình về thế giới xung quanh.
Với những trình bày đó người giáo viên muốn giảng hay nội dung của phân
mơn này phải có một kiến thức tổng hợp un thâm, cách trình bày cơ đọng, xúc
tích.
b, u cầu về chuẩn bị đồ dùng, tài liệu.
- Sử dụng tranh ảnh minh họa trong giờ thường thức mĩ thuật là thường xuyên
và không thể thiếu. Giáo viên sưu tầm tranh ảnh và các tài liệu có liên quan đến tiết
dạy giúp giáo viên cung cấp được nhiều kiến thức mĩ thuật cho học sinh mà không
cần phải thuyết giảng quá nhiều, hơn nữa còn giúp giáo viên phân phối được thời
gian cho tiết dạy một cách hợp lý.
Ví dụ: Chương trình mĩ thuật 6.
-5-

Sáng kiến kinh nghiệm
+ Bài 2: Sơ lược mĩ thuật Việt nam thời kỳ cổ đại.
Cần sưu tầm tài liệu lịch sử 6 phần cuộc sống người nguyên thuỷ.
+ Bài 19 : Tranh dân gian Việt Nam
Sưu tầm tài liệu tranh dân gian Việt Nam của Lê Thanh Đức, sưu tầm thêm một
số tranh dân gian quen thuộc ngoài phạm vi bài giảng: Vịt và hoa sen, vinh hoa,
phú quí, bán đồ, canh nơng, phú q...
Có được những tư liệu, tranh ảnh cụ thể, giáo viên nhàn hơn khi giảng dạy, có
sức hấp dẫn, thuyết phục, lơi cuốn học sinh để bài giảng đạt hiệu quả cao.
c, Yêu cầu về ứng dụng công nghệ thông tin trong soạn giảng
Việc áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm trong phân mơm thường thức mĩ
thuật có một phần được nhắc tới rất nhiều đó là việc tận dụng tối đa các phương
tiện công nghệ thông tin trong soạn giảng.
- Bản thân tôi phải tự làm quen và soạn giáo án trên máy vi tính, sử dụng một
số phần mềm soạn giảng như: Word, Powerpoint...
- Sử dụng Iminmap để thiết kế bản dồ tư duy.
Ví dụ: Mĩ thuật 8- Bài 10 “Sơ lược mĩ thuật việt Nam giai đoạn 1954-1975”

- Sử dụng Internet để tìm kiếm các tài liệu, tranh ảnh có liên quan đến bài dạy.
Ví dụ: Mĩ thuật 6- Bài 19 “Tranh dân gian Việt Nam”
Sử dụng Google tìm kiếm các tranh ảnh có liên quan đến bài học như: Vinh
hoa, Phú quý, Hứng dừa, Đám cưới chuột...
- Sử dụng máy chiếu Projector, màn hình Tivi cỡ lớn giúp học sinh quan sát
tranh ảnh sưu tầm rõ hơn, chính xác hơn đồng thời giúp giáo viên bớt đi rất nhiều
những hoạt động không cần thiết.
-6-


Sáng kiến kinh nghiệm

2.2.2. Đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên
2.2.2.1. Quán triệt mục tiêu, quy trình của phương pháp dạy học theo nhóm
- Nhằm thực hiện đổi mới phương pháp dạy học phát huy tính tích cực chủ
động sáng tạo của học sinh.
- Nhằm phát triển kĩ năng sử dụng ngôn ngữ và khả năng giao tiếp cho mọi đối
tượng học sinh.
- Nhằm rèn luyện và phát triển năng lực hợp tác cho học sinh là một trong
những mục tiêu giáo dục hàng đầu hiện nay.
- Giáo viên cần nắm vững quy trình thực hiện hình thức làm việc theo nhóm
trong bài giảng.
* Quy trình thực hiện hình thức dạy học theo nhóm:
+ Bước 1: Giáo viên nêu vấn đề
+ Bước 2: Chia nhóm
+ Bước 3: Giao nhiệm vụ cho các nhóm
+ Bước 4: Hướng dẫn các nhóm thực hiện nhiệm vụ
+ Bước 5: Tổ chức thảo luận chung
+ Bước 6: Tổng kết vấn đề, nhận xét q trình làm việc
Ví dụ: Áp dụng trình tự phương pháp dạy học theo nhóm vào bài dạy cụ thể
chương trình mĩ thuật 8“ Bài 14: Một số tác giả, tác phẩm tiêu biểu của mĩ thuật
Việt Nam giai đoạn 1954- 1975” như sau:
+ Bước 1: Chia nhóm: Chia lớp làm 3 nhóm( mỗi nhóm 7 học sinh)
+ Bước 2: Đặt tên nhóm. (các nhóm tự bầu nhóm trưởng, thư kí)
Nhóm 1: Nhóm Trần Văn Cẩn.
Nhóm 2: Nhóm Nguyễn Sáng
Nhóm 3: Nhóm Bùi Xuân Phái.
+ Bước 3: Giao nhiệm vụ:
- Nhóm 1 thảo luận về họa sĩ Trần Văn Cẩn và tác phẩm.
- Nhóm 2 thảo luận về họa sĩ Nguyễn Sáng và tác phẩm.
- Nhóm 3 thảo luận về họa sĩ Bùi Xuân Phái và tác phẩm.
+ Bước 4: Giới thiệu câu hỏi thảo luận của nhóm

* Câu hỏi thảo luận của nhóm 1
? Em hãy trình bày thân thế và sự nghiệp của họa sĩ Trần Văn Cẩn.
? Phân tích tác phẩm “ Tát nước đồng chiêm”.
* Câu hỏi thảo luận của nhóm 2
? Hãy nêu vài nét khái quát về tiểu sử của họa sĩ Nguyễn Sáng.
-7-


Sáng kiến kinh nghiệm
? Nêu vài nét về nội dung, bố cục, màu sắc của tác phẩm “ Kết nạp Đảng ở Điện
Biên Phủ”.
* Câu hỏi thảo luận của nhóm 3
? Cuộc đời và sự nghiệp của họa sĩ Bùi Xn Phái như thế nào.
? Em có cảm nhận gì khi quan sát các bức tranh Phố cổ của họa sĩ Bùi Xuân
Phái.
+ Bước 5: Tiến hành thảo luận nhóm
- Yêu cầu thời gian thảo luận trong 5 phút
- Giáo viên bao quát lớp nhắc nhở học sinh tập trung thảo luận.
+ Bước 6: Trình bày ý kiến thảo luận, nhận xét bổ sung
Giáo viên yêu cầu đại diện của nhóm lên bảng trình bày ý kiến của nhóm mình
và giới thiệu trực tiếp bằng trực quan, và gợi ý để học sinh có ý kiến phỏng vấn và
phản biện. Qua mỗi phần giáo viên tổng hợp ý kiến, nhận xét, bổ xung cho điểm
động viên.
+ Bước 7: Nhận xét bổ sung , tổng kết, đánh giá khen thưởng.
- Yêu cầu các nhóm bình xét kết quả và tìm ra nhóm hồn thành xuất sắc .
- Giáo viên nhận xét, tổng kết ý kiến thảo luận
* Một số lưu ý:
+ Các mục tiêu nêu ra cần cụ thể.
+ Nội dung làm việc theo nhóm cần cụ thể, có trọng tâm .
+ Cần khuyến khích học sinh tham gia với thái độ đúng đắn.

+ Động viên khích lệ những học sinh ít nói, rụt rè cùng tham gia.
+ Đối với học sinh kém giáo viên cần có hệ thống những câu hỏi phụ dễ hiểu để
yêu cầu các em trao đổi và nêu ý kiến.
+ Có phương pháp tổ chức điều hành dạy học theo nhóm.
+ Kiến thức của giáo viên đối với phân môn thường thức Mĩ thuật phải vững
vàng để đáp ứng được nội dung thảo luận.
+ Cần làm rõ các vấn đề đưa ra thảo luận.
+ Tóm tắt kết quả làm việc của nhóm, nhận xét xác đáng, khơng chung chung,
trên tinh thần khích lề động viên học sinh là chính...
2.2.2.2. Một số phương pháp chung
a, Xây dựng hệ thống câu hỏi gợi mở, dễ hiểu

-8-


Sáng kiến kinh nghiệm
Phân mơn thường thức có hai bài: Bài đầu giới thiệu mang tính khái quát, bài
sau đi vào một số chi tiết cụ thể, tiêu biểu (những tác phẩm). Giáo viên có thể xây
dựng hệ thống câu hỏi gợi mở, dễ hiểu, bám sát nội dung chính trong bài.
Ví dụ: Mĩ thuật 7: Bài 1: “Sơ lược về mĩ thuật thời Trần (1226-1400)” nêu
những nét khái quát mĩ thuật thời Trần.
Bài 8: “Một số cơng trình mĩ thuật thời Trần”. Giới thiệu những cơng trình,
tác phẩm tiêu biểu về kiến trúc, điêu khắc, trang trí. Để học sinh ơn lại đặc điểm mĩ
thuật thời Trần ta có thể đặt câu hỏi:
+ Trước nhà Trần dòng tộc nào cai trị đất nước ta (nhà Lý).
+ Mĩ thuật nhà Trần được thừa kế những gì ở mĩ thuật nhà Lý (XH ảnh hưởng
tới tơn giáo).
+ Cách tạo hình nhà Trần: Dáng chắc, khoẻ.
+ Gắn chặt hiện thực như thế nào?( hình ảnh tạo hình giống thực, mộc mạc hơn).
+ Vì sao nói: Mĩ thuật thời Trần chịu ảnh hưởng của mĩ thuật một số nước

láng giềng (do quá trình giao lưu văn hoá).
- Để học sinh thấy được những đặc điểm mĩ thuật thời trần thể hiện ở một số tác
phẩm tiêu biểu ta nên đặt câu hỏi:
+ Tháp Bình Sơn thuộc thể loại mĩ thuật nào? (kiến trúc tôn giáo). Tháp chứa
đựng đặc điểm mĩ thuật Trần qua những yếu tố nào? (hình dáng, đặc điểm).
+ Khu lăng mộ An Sinh ở đâu? Thuộc thể loại kiến trúc nào? Đặc điểm, vị trí
địa lý, cách bố cục khu lăng mộ?
+ Tượng hổ lăng Trần Thủ Độ được xây dựng thời gian nào?....
Như vậy, sau mỗi hệ thống câu hỏi, giáo viên cần đính chính, bổ sung lời nói
của mình và minh hoạ bằng đồ dùng (tranh, ảnh, tư liệu…) học sinh có nhiều hứng
thú trong học tập.
b, Chia bố cục của bài thành những phần nhỏ có sự lôgic về nội dung
- Đây là phương pháp áp dụng những bài có nội dung dài và rộng. Giáo viên có
thể dựa vào SGK (cả những kiến thức bài cũ và kiến thức bài mới) và SGV sắp đặt
lại bố cục bài dạy cho phù hợp với phương pháp mình đang áp dụng nhằm đạt hiệu
quả cao hơn. Học sinh cảm nhận sự liền mạch của nội dung kiến thức và những
minh hoạ, dẫn chứng ở từng phần.
Ví dụ: Mĩ thuật 6 bài 19: “ Tranh dân gian Việt Nam” và bài 24: “Giới thiệu
một số tranh dân gian Việt nam” có liên quan chặt chẽ về nội dung.

-9-


Sáng kiến kinh nghiệm
Bài 19 giới thiệu khái quát về tranh dân gian. Bài 24 giới thiệu một số tác phẩm
tiêu biểu đó nhưng ở bài 24 trong SGK lại giới thiệu bốn bức tranh của hai dịng
tranh khơng nhắc tới kiến thức cũ.
Trường hợp này, để cho HS dễ hiểu nội dung, từ đặc điểm chính về cách sản
xuất tranh, cách dùng màu, đến tác phẩm cụ thể của mỗi dịng tranh Hàng Trống và
Đơng Hồ giáo viên nên sắp xếp như sau:

Ôn lại một cách tổng thể về dịng tranh Đơng Hồ rồi giới thiệu những tác phẩm
của dòng tranh này: Gà “Đại cát”, “Đám cưới chuột” mở rộng thêm về một số
tranh : gà mái, vinh hoa, phú q, lợn nái...
Giới thiệu dịng tranh Hàng trống và tác phẩm (như phần trên).
Như vậy, sự sắp xếp lại bố cục bài dạy trong SGK và chia nhỏ từng mục phù
hợp với phương pháp soạn giảng và sử dụng đồ dùng của giáo viên. Nội dung từng
phần có sự lôgic, HS dễ hiểu hơn.
c, Chia nội dung thành từng phần, áp dụng phương pháp thảo luận theo
nhóm
Trở lại ví dụ chương trình mĩ thuật 8:
+ Bài 14: Mĩ thuật Việt nam cuối thế kỉ XIX đến 1954
+ Bài 21: Tác giả, tác phẩm tiêu biểu của mĩ thuật Việt Nam cuối XIX đến 1954
Bài 14 và 21 nội dung kiến thức liên quan nhau. Bài 21 giới thiệu bốn hoạ sĩ
của mĩ thuật thời kỳ này. nhưng cần cho HS ôn lại cả kiến thức bài 14 để dễ nhập
tâm, dễ hiểu, dễ học. Nếu giảng cả bài kiến thức quá dài ta nên chia HS làm 4
nhóm, mỗi nhóm cử nhóm trưởng thu thập ý chính sau khi thảo luận ở nhóm sẽ lên
trình bày trước lớp.
Giáo viên nhắc học sinh tìm hiểu kỹ về tác giả (thân thế, sự nghiệp và thành
tựu nghệ thuật) tìm hiểu tác phẩm: Nội dung, màu sắc, bố cục, ý nghĩa...
Khi thảo luận:
- Nhóm trưởng trình bày, giáo viên làm trọng tài điều khiển thảo luận để học
sinh làm việc sôi nổi. GV có nhận xét, phán quyết cuối cùng. GV cho HS tự chứng
minh, bảo vệ ý kiến của mình nếu có các dẫn chứng chứng minh cụ thể.
- Nhóm này có thể bổ sung ý kiến để nhóm kia đi đúng trọng tâm bài học.
- GV có thể mở rộng thêm cho HS dễ hiểu những ngôn từ lạ.
- Khi tổng kết, củng cố GV để lại những ý chính nhất cho HS trả lời.
d, Dùng phương pháp trắc nghiệm:

- 10 -

Sáng kiến kinh nghiệm
- Giáo viên đặt những câu hỏi cho học sinh chọn những đáp án và tìm cách
chứng minh đáp án.
Trong phân mơn này, kiến thức có nhiều giai đoạn lịch sử, nhiều trường phái có
đặc điểm tương đồng về nhiều mặt mà đôi khi học sinh hay nhầm lẫn.
Giáo viên có thể chọn phương pháp này để học sinh dễ nhận ra vấn đề và kiến
thức được đúc kết mang tính chọn lọc gần với những khái niệm.
Ví dụ: Bài “ Một số tác giả, tác phẩm của hội họa ấn tượng”
Nội dung
Đúng
Sai
Van Gốc là họa sĩ thuộc thời kì tân ấn tượng
Mơ nê là họa sĩ thời kí ấn tượng
Ma nê là họa sĩ chỉ bán được một bức tranh trong cuộc đời
sáng tác
Van Gốc là họa sĩ người Pháp
e, Sử dụng trò chơi ở phần tổng kết:
- Sử dụng một số trò chơi ở phần tổng kết bài học của phân môn thường thức
mỹ thuật có hướng tích cực, học sinh hứng thú học tập, tự chiếm lĩnh tri thức
nhanh, khắc sâu kiến thức hơn… góp phần nâng cao kết quả học tập.
- Qua nghiên cứu lý luận thực tiễn, tôi đã sưu tầm được một số trò chơi:
1 - Trò chơi ai nhanh hơn.
2 - Trò chơi phân biệt nhanh.
3 - Trò chơi nhà thơng thái.
4 - Trị chơi đốn ơ chữ.
5 - Trị chơi thử tài làm hướng dẫn viên du lịch.
6 - Trị chơi rung chng vàng.
7 - Trị chơi tiếp sức.
Ví dụ: Ở phần tổng kết bài Bài “Tranh dân gian Việt Nam.” mĩ thuật 6 ta sẽ sử

dụng trò chơi thử tài làm hướng dẫn viên du lịch.
Cách chơi: giáo viên cho 2 em xung phong làm 2 hướng dẫn viên du lịch và
chọn thêm mỗi nhóm 5 em đóng vai trò là người đi du lịch. Chúng ta sẽ tưởng
tượng, mình có 1 cỗ máy quay ngược được thời gian. Lần lượt nhóm đầu tiên gồm
1 hướng dẫn viên du lịch và 5 hành khách sẽ lên cỗ máy quay ngược thời gian,
chúng ta sẽ quay về thời gian ra đời của tranh dân gian Việt nam, chúng ta sẽ đến
thăm làng Đông Hồ, và phố Hàng Trống.
Vị hướng dẫn viên du lịch sẽ có trách nhiệm giới thiệu về đặc điểm của tranh
dân gian Việt Nam, đặc điểm của tranh Đông Hồ và tranh Hàng Trống, giá trị của
- 11 -


Sáng kiến kinh nghiệm
tranh dân gian Việt Nam. Những hành khách du lịch có quyền đặt câu hỏi xoay
quanh nội dung bài học.
Lần lượt nhóm thứ 2 cũng làm tương tự. Giáo viên và các bạn còn lại theo dõi.
Kết thúc chuyến du lịch, giáo viên và các bạn còn lại sẽ nhận xét xem vị hướng
dẫn viên du lịch nào giới thiệu hay, dễ hiểu, và đoàn hành khách nào có câu hỏi
hay nhất, dí dỏm nhưng phù hợp nội dung bài học.
Cuối cùng giáo viên nhận xét chung và khích lệ các em những việc đã làm được
và rút kinh nghiệm những việc làm chưa tốt.
2.2.3. Đổi mới về cách học của học sinh
- Để thực hiện có hiệu quả phương pháp dạy học theo nhóm trước hết giáo viên
phải rèn cho học sinh có được nhận thức đúng đắn về mục đích học mơn mĩ thuật.
- Trước khi lên lớp cần chuẩn bị đầy đủ dụng cụ học tập, sưu tầm các tài liệu,
tranh ảnh có liên quan đến bài học trước khi lên lớp. Đọc bài ở SGK, xem các hình
minh họa trước để nắm sơ bộ nội dung bài học. Và từ đó các em có ý thức tự giác
trong học tập, nhiệt tình, có ý thức trách nhiệm tham gia vào công việc được giao.
2.2.4. Đánh giá, động viên khuyến khích học sinh kịp thời
- Kiểm tra đánh giá phải được tiến hành thường xuyên, liên tục ngay trong quá

trình thực hiện mỗi hoạt động học tập để kịp thời khuyến khích, động viên và nhất
là giúp các em điều chỉnh những sai sót để hoạt động học tập có hiệu quả.
- Giáo viên luôn tạo điều kiện cho học sinh tự đánh giá lẫn nhau trong học tập,
để từ đó các em thấy được những việc làm đúng và việc làm sai, những điều mình
cần phải học tập bạn để phát huy và khắc phục. Không nên chê các em trước các
bạn khi các em mắc phải những khuyết điểm như bài làm sai, chữ viết chưa đẹp…
Những em có khuyết điểm giáo viên nên trực tiếp trò chuyện và nhắc nhở.
Trên đây là những kinh nghiệm mà bản thân tôi đã đúc rút và vận dụng trong
quá trình thực hiện phương pháp dạy học theo nhóm theo hướng đổi mới trong dạy
học phân môn thường thức mĩ huật và đã đạt được những kết quả đáng mừng.
2.3. Kết quả đạt được
2.3.1. Đối với giáo viên
- Khi áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm theo hướng đổi mới trong dạy học
phân mơn thường thức mĩ thuật tôi thấy các bài giảng được diễn ra một cách tự
nhiên, có trọng tâm.
- Giáo viên giữ đúng vai trò chỉ là người hướng dẫn điều khiển theo phương pháp
dạy học tích cực...
- 12 -


Sáng kiến kinh nghiệm
- Kết quả cụ thể:
Số tiết
Số tiết
Số tiết đạt
Số tiết đạt
đạt Giỏi
đạt Khá
Trung bình
Yếu

SL
TL%
SL
TL%
SL
TL%
SL
TL%
6
4
66,7
2
33,3
0
0
0
0
Bảng 2: Kết quả sau khi áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm
So sánh kết quả ở bảng 1 và bảng 2 cho thấy sau khi áp dụng phương pháp
dạy học theo nhóm theo hướng đổi mới chất lượng dạy và học môn Mĩ thuật được
nâng cao. Như vậy, các giải pháp nêu trên được áp dụng đã mang lại kết quả rõ rệt.
2.3.2. Đối với học sinh
- Thu hút được cả tập thể lớp tập trung chú ý, tham gia vào hoạt động
học một cách tích cực, tạo nên khơng khí lớp học sơi nổi...
- Học sinh hiểu bài, hình thành ở các em tính đồn kết, thi đua để vươn lên
trong học tập...
3. KẾT LUẬN
3.1. Ý nghĩa của đề tài
Sau khi nghiên cứu đề tài tơi đã tìm ra một số phương pháp dạy học để nâng
cao chất lượng dạy học. Áp dụng những phương pháp đó trực tiếp vào trường tôi

đang công tác kết quả cho thấy những phương pháp tôi đã đưa ra để nâng cao chất
lượng dạy và học mơn Mĩ thuật nói chung và phân mơn thường thức mĩ thuật nói
riêng đã thành cơng.
Đề tài đã vạch ra một số tồn tại cũng như những ưu thế của giáo viên khi sử
dụng phương pháp dạy học theo nhóm hiện nay. Trong những hội giảng chuyên đề
cấp trường, cấp cụm đa số các tiết dạy có tổ chức cho học sinh hoạt động theo
nhóm và họ đã áp dụng rất hiệu quả. Điều đó có ý nghĩa là, người dạy học đã thừa
nhận ưu điểm của phương pháp này, họ tin rằng, phương pháp dạy học theo nhóm
với sự vận dụng kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực khác sẽ giúp cho
từng học sinh được thực sự suy nghĩ, thực sự hoạt động trong mỗi giờ học, đồng
thời tiết dạy sẽ có khả năng đạt hiệu quả cao nhất.
Giáo viên sử dụng linh hoạt các phương pháp và kỹ thuật dạy học nên đã phát
huy được tính tích cực, chủ động, tinh thần hợp tác, chia sẻ để cùng nhau tìm tịi,
khám phá kiến thức trong học sinh. Học sinh luôn tự lập, tự khám phá, tự chiếm
lĩnh tri thức, hình thành năng lực tự học, năng lực sáng tạo. Các em phát triển tốt
các kỹ năng sống như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng ứng xử...Tạo được một môi
trường học tập thân thiện, vui vẻ, thoải mái. Chất lượng học tập ngày càng cao.
Tổng số tiết

- 13 -


Sáng kiến kinh nghiệm
3.2. Kiến nghị
Để cho việc áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm theo hướng đổi mới
được tốt hơn tôi mong các cấp lãnh đạo quan tâm hơn nữa đến việc giảng dạy bộ
môn mĩ thuật, và tơi có một số kiến nghị sau:
* Đối với phịng giáo dục và đào tạo
- Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề cụm để giáo viên được tham gia, nâng
cao trình độ chun mơn nghiệp vụ.

- Tổ chức các lớp bồi dưỡng về đổi mới phương pháp dạy học môn mĩ thuật.
- Trang bị một số đồ dùng dạy phân môn Mĩ thuật cụ thể hơn, nhiều hơn.
* Đối với nhà trường
- Trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, có phịng học chức năng dành cho bộ mơn
Mĩ thuật.
- Tổ chức hội giảng chuyên đề giáo viên có thể học hỏi, trau dồi kinh nghiệm.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của tôi trong việc áp dụng phương pháp
làm việc theo nhóm theo hướng đổi mới mà tơi đã áp dụng. Tuy nhiên, trong q
trình thực hiện và viết sáng kiến kinh nghiệm không tránh khỏi những hạn chế, tơi
rất mong được sự quan tâm đóng góp ý kiến của các bạn đồng nghiệp.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Một số phương pháp giảng dạy Mỹ thuật (Nhà xuất bản Giáo dục )
- 14 -


Sáng kiến kinh nghiệm
- Giáo trình Mỹ thuật (Nhà xuất bản Đại học sư phạm)
- Sách giáo khoa Mỹ thuật lớp 6 - 9 ( Bộ giáo dục và đào tạo )
- Sách giáo viên Mỹ thuật lớp 6 - 9 ( Bộ giáo dục và đào tạo )
- Một số thơng tin trên Google.com
- Chương trình soạn thảo office 2007

MỤC LỤC

Tên mục

- 15 -

trang

Sáng kiến kinh nghiệm
1. PHẦN MỞ ĐẦU:

1

1.1. Lý do chọn đề tài:

1

1.2. Điểm mới của đề tài

2

1.2. Phạm vi áp dụng đề tài:

2

2. NỘI DUNG ĐỀ TÀI

3

2.1. Thực trạng trước khi áp dụng phương pháp dạy học theo nhóm có
hiệu quả trong phân môn thường thức Mĩ thuật tại trường THCS

3

2.1.1. Về phía giáo viên

3

2.1.2. Về phía học sinh

3

2.1.3. Kết quả của thực trạng trên

4

2.2. Một số kinh nghiệm và giải pháp khi áp dụng phương pháp dạy học
theo nhóm có hiệu quả trong phân mơn thường thức mĩ thuật

4

2.2.1. Một số yêu cầu về kiến thức

4

a. Yêu cầu về kiến thức

4

b. Yêu cầu về chuẩn bị đồ dùng, tài liệu

5

c. Yêu cầu về ứng dụng công nghệ thông tin trong soạn giảng

6

2.2.2.Đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên

7

2.2.2.1. Quán triệt mục tiêu, quy trình của phương pháp dạy học theo
nhóm

7

2.2.2.2. Một số phương pháp chung

8

a. Xây dựng hệ thống câu hỏi gợi mở, dễ hiểu

9

b. Chia bố cục của bài thành những phần nhỏ có sự lơgic về nội dung

9

c. Chia nội dung thành từng phần, áp dụng phương pháp thảo luận theo
nhóm

10

d. Dùng phương pháp trắc nghiệm

10

e. Sử dụng trò chơi ở phần tổng kết

11

2.2.3. Đổi mới về cách học của học sinh

12

2.2.4. Đánh giá, động viên khuyến khích học sinh kịp thời

12

- 16 -


Sáng kiến kinh nghiệm
2.3. Kết quả đạt được

12

2.3.1. Đối với giáo viên.

12

2.3.2. Đối với học sinh.

13

3. KẾT LUẬN:

13

3.1. Ý nghĩa của đề tài

13

3.2. Kiến nghị

14

- 17 -