(Sáng kiến kinh nghiệm) một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo

Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

MỤC LỤC
PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ...................................................................................................4
I. Đặc điểm tình hình........................................................................................................................4
1. Cơ sở lý luận.................................................................................................................................4
1.1 Đặc điểm tâm sinh lý trẻ:............................................................................................................4
1.2 Kỹ năng của trẻ:.........................................................................................................................5
1.3. Vai trò của hoạt động với sự phát triển của trẻ..........................................................................6
2. Cơ sở thực tiễn..............................................................................................................................6
2.1 Một số nét về trường, lớp:..........................................................................................................6
2.2.1. Thuận lợi:...............................................................................................................................7
2.2.2 Khó khăn:................................................................................................................................8
II. Một số biện pháp thực hiện..........................................................................................................8
1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch hoạt động theo các tháng, tuần................................................9
2. Biện pháp2: Tạo môi trường cho trẻ kể chuyện sáng tạo.............................................................9
3 Biện pháp 3: Làm đồ dùng sử dụng trong các câu truyện...........................................................10
4. Biện pháp 4: Dạy trẻ nhận thức ngôn ngữ nói và ngơn ngữ hình ảnh........................................11
5. Biện pháp 5: Dạy trẻ sử dụng đồ dùng trực quan.......................................................................12
6. Biện pháp 6: Hướng dẫn trẻ kể truyện sáng tạo........................................................................15
7. Biện pháp 7: Kết hợp với phụ huynh:.........................................................................................28
8. Biện pháp 8: Tự bồi dưỡng chuyên môn....................................................................................30
III. Kết quả đạt được.......................................................................................................................31
PHẦN III: KẾT LUẬN CHUNG...................................................................................................33
1. Kết luận.......................................................................................................................................33
2. Bài học kinh nghiệm...................................................................................................................33
3. Khuyến nghị...............................................................................................................................34

1

Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
Ngôn ngữ là cái “vỏ” của “tư duy”. Ngôn ngữ là công cụ giao tiếp trọng
yếu của con người, là công cụ phát triển tư duy, nhận thức của con người.
Nhờ có ngơn ngữ mà con người có thể hiểu được nhau, cùng nhau hành động
vì mục đích chung: lao động, đấu tranh, xây dựng và phát triển xã hội. Ngôn
ngữ rất quan trọng với con người và đặc biệt là với trẻ em. Ngôn ngữ làm cho
đứa trẻ trở thành một thành viên của xã hội lồi người. Ngơn ngữ là cơng cụ
hữu hiệu để trẻ có thể bày tỏ nguyện vọng của mình từ khi rất nhỏ, để người
lớn có thể chăm sóc, giáo dục trẻ. Ngôn ngữ là công cụ quan trọng để trẻ
tham gia vào mọi hoạt động: Học tập, vui chơi, những hoạt động chủ yếu của
trường mầm non và giáo dục trẻ một cách toàn diện, bao gồm sự phát triển về
đạo đức, tư duy, chừng mực hành vi văn minh . Ngôn ngữ phát triển giúp trẻ
sớm tiếp thu những giá trị thẩm mỹ trong thơ ca, truyện kể , những tác phẩm
nghệ thuật ngôn từ đầu tiên người lớn có thể đem đến cho trẻ từ những ngày
thơ ấu. Đó là sự tác động của lời nói nghệ thuật như một phương tiện hữu
hiệu giáo dục thẩm mỹ cho trẻ. Cho nên phát triển ngôn ngữ cho trẻ là một
trong những mục tiêu quan trọng nhất của giáo dục mầm non.
Ngay từ khi cịn nằm nơi, trẻ đã được nghe tiếng ru ầu ơ của bà, của mẹ.
Chính từ những cánh đồng xanh ngút ngàn, những cánh cò chao nghiêng hay
những câu ca dao ca ngợi lao động sản xuất, ca ngợi đạo lý của con người... là
những bước
đầu tiên để trẻ làm quen với văn học.
Khi cho trẻ làm quen với văn học, trẻ hiểu được nội dung tác phẩm,
thấy được
cái hay cái đẹp trong tác phẩm, trẻ có tình cảm và dùng ngơn ngữ, sử dụng
vốn

từ để diễn đạt miêu tả - phản ánh lại cái hay, cái đẹp đó trong tác phẩm . Qua
đó trẻ

2


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

phát triển trí nhớ, tư duy, ghi nhớ có chủ định, trí tưởng tượng phong phú
đồng thời cịn giúp trẻ có nhận thức sâu sắc về ý nghĩa giáo dục qua tác phẩm
văn học để trẻ có thể soi vào đó mà uốn nắn, điềuchỉnh hành vi của mình.
Đúng như nhà văn Goocky từng nói : “ Văn học là nhân học” Với trẻ em,
ngôn ngữ là công cụ hữu hiệu để trẻ bày tỏ nguyện vọng của mình. Trẻ học ở
mọi lúc mọi nơi và trong mọi hoạt động thì
Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 5- 6 tuổi nói riêng, trẻ rất nhạy
cảm với nghệ thuật ngơn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng
dao, ca dao, dân ca sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ. Những câu truyện cổ tích,
thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ. Chính vì vậy cho trẻ tiếp xúc với văn học và
đặc biệt là hoạt động dạy
trẻ kể truyện sáng tạo là con đường phát triển ngôn ngữ cho trẻ tốt nhất,
hiệu quả nhất.
Bản thân tôi là một giáo viện dạy trẻ 5- 6 tuổi, tôi luôn trăn trở làm thế
nào để giúp các cháu phát triển tốt ngôn ngữ. Ngay từ đầu năm học 2016 –
2017, tôi đã đi sâu nghiên cứu và tích lũy sáng kiến kinh nghiệm với đề tài: “
Một số biện pháp Phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ
kể truyện sáng tạo” để nghiên cứu và xin được chia sẻ cùng bạn bè đồng
nghiệp. Tôi tin rằng thông qua việc dạy trẻ kể truyện sáng tạo sẽ giúp trẻ phát
triển ngôn ngữ, phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ phong phú, biết trình bày ý
kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện nào đó bằng chính ngơn ngữ của

trẻ một cách nhanh nhất. Qua đó cịn tạo cho trẻ phát triển năng lực, tư duy,
óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp.

3


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Đặc điểm tình hình
1. Cơ sở lý luận
1.1 Đặc điểm tâm sinh lý trẻ:
Sự phát triển ngơn ngữ xuất phát từ mục đích giao tiếp, nhận thức. Sự
phát triển ngôn ngữ của trẻ là một quá trình từ thấp đến cao với các giai đoạn
mang những đặc trưng khác nhau tuỳ thuộc vào độ tuổi của trẻ, ở mỗi giai
đoạn có sự kế thừa và phát triển những thành tựu của giai đoạn trước. Trẻ lứa
tuổi mầm non đang trong quá trình phát triển về vốn từ. Vốn từ của trẻ phong
phú thì mới có thể diễn đạt về các sự vật, hiện tượng xung quanh mình một
cách phong phú, trẻ nói được nhiều loại mẫu câu hơn, dẫn đến trẻ phát triển
lời nói được mạch lạc. Dạy trẻ lời nói là rèn khả năng tư duy ngơn ngữ và sử
dụng lời nói để giao tiếp.
Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ ở trường mầm non phụ thuộc vào các
thành tựu tâm lý học, giáo dục học trẻ em, … các kết quả nghiên cứu về đặc
điểm tìm ra các phương pháp, biện pháp phù hợp với từng độ tuổi để dạy trẻ
học nói một cách có hiệu quả. Trẻ 5- 6 tuổi đang ở giai đoạn tiếp tục hoàn
hiện cấu trúc cơ quan phát âm và khả năng vận động của các bộ phận cơ quan
phát âm. Ở giai đoạn này, sự phát triển ngơn ngữ mạch lạc chịu ảnh hưởng
lớn của việc tích cực hố vốn từ, ngơn ngữ của trẻ đã trở nên được mở rộng
hơn, có trật tự hơn, mặc dù cấu trúc cịn chưa hồn thiện, khả năng nói trình

bày ý nghĩa, hiểu ngơn ngữ hồn cảnh của trẻ cũng đã bắt đầu phát triển. Trẻ
từ 5 tuổi trở đi, trẻ đã phát triển và thành thục với ngôn ngữ hơn, các lỗi câu
4


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

đã giảm và trẻ bắt đầu tham gia sử dụng ngôn ngữ như là một phương tiện để
tham gia vào cuộc sống xã hôi và giao tiếp với người khác, thể hiện nhu cầu
của trẻ và thuật lại những trải nghiệm của chúng.
1.2 Kỹ năng của trẻ:
Trẻ mầm non đã có khả năng sáng tạo, đặc biệt trẻ trong độ tuổi từ 4 –
6. Sự sáng tạo của trẻ thể hiện ở nhiều mặt trong cuộc sống, nổi bật nhất là kể
truyện, tạo hình, âm nhạc, trị chơi. Trẻ sẽ tái tạo những gì trẻ thấy và đồng
thời với sự ngây thơ và với vốn kinh nghiệm cịn ít ỏi của mình, bé sẽ biến
hóa những cái chỉ trong tiềm thức những cái trẻ chưa biết đến mà chỉ nghe
đến, chỉ tình cờ nhìn thấy thành 1 sản phẩm đầy sáng tạo và thú vị.

Trẻ tiếp nhận với văn học bắt đâu bằng sự cảm thụ văn bản ngơn từ,
hình tượng nghệ thuật, tư tưởng, cảm hứng, quan niệm nghệ thuật, tài nghệ
tác giả. Qua tiếp nhận văn học, nhờ được tri giác, liên tưởng mở rộng vốn
hiểu biết, kinh nghiệm về đời sống, tư tưởng và tình cảm cũng như năng lực
cảm thụ, tư duy. Bằng các hình tượng văn học mở ra cho trẻ cuộc sống với xã
hội và thiên nhiên, các mối quan hệ qua lại của con người. Những hình tượng
đó giúp trẻ nhận thức được tính rõ ràng, chính xác của từ ngữ trong tác phẩm
văn học.
Trẻ mẫu giáo chưa thể đọc mặt chữ bằng một văn bản nghệ thuật, nên
trẻ tiếp nhận các thể loại văn học nghệ thuật thông qua khâu trung gian là cơ
giáo. Với nhiệm vụ khơi dậy ở trẻ tình u đối với từ ngữ nghệ thuật thông

qua cách đọc kể diễn cảm, cao hơn nữa là biết dùng ngôn ngữ của mình để kể
chuyện sáng tạo. Đây là một nhiệm vụ rất phức tạp, yêu cầu khi kể chuyện
sáng tạo trẻ phải tự nghĩ ra một nội dung câu chuyện, tạo ra cấu trúc logic
được thể hiện trong hình nói tương ứng, lời nói kết hợp với sử dụng đồ dùng
trực quan. Khi kể truyện, khả năng sáng tạo của trẻ thể hiện qua việc kết hợp
nhiều chi tiết từ, những câu chuyện khác nhau đã nghe để kể thành câu
chuyện của trẻ. Để kể lại câu chuyện đã nghe, trẻ khơng kể theo ngun tắc
mà tự mình sáng tạo thành một câu chuyện riêng. Trẻ đã tự sáng tạo ra một
5


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

câu truyện dù rằng vẫn cịn nhiều khiếm khuyết, nhưng đó là tiền đề cho sự
sáng tạo sau này của trẻ. Do đó khuyến khích trẻ tập kể truyện cũng là kích
thích sáng tạo cho trẻ.
1.3. Vai trị của hoạt động với sự phát triển của trẻ.
Thông qua việc trẻ kể chuyện sáng tạo giúp trẻ phát triển năng lực, tư
duy, óc tưởng tượng sáng tạo, biết yêu quý cái đẹp, hướng tới cái đẹp. Khi trẻ
kể truyện, ngôn ngữ của trẻ phát triển, trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc, vốn từ
phong phú. Trẻ biết trình bày ý kiến, suy nghĩ, kể về một sự vật hay sự kiện
nào đó…bằng chính ngơn ngữ của trẻ.
u cầu này địi hỏi trẻ phải có vốn từ phong phú, các kỹ năng tổng
hợp, kỹ năng truyền đạt ý nghĩ của mình một cách chính xác, tập trung chú ý
và nói biểu cảm. Những kỹ năng này trẻ lĩnh hội được trong quá trình nhận
thức có hệ thống bằng con đường luyện tập thường xuyên nhằm đáp ứng nhu
cầu nhận thức của trẻ mầm non hiện nay.
Như vậy, nhiệm vụ của giáo viên dạy trẻ là sử dụng nhiều hình thức như
kể truyện theo tranh minh họa, dựa trên cốt truyện sẵn có, kể lại sự việc mà

trẻ đã được trải nghiệm trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày để khơi dậy ở trẻ
khả năng kể truyện sáng tạo. Đồng thời, thông qua kể truyện, các cơ cần giúp
trẻ tích lũy vốn từ phong phú, các kỹ năng tổng hợp, kỹ năng truyền đạt ý
nghĩ của mình một cách chính xác, tập trung chú ý và nói biểu cảm. Đây là
một nhiệm vụ rất quan trọng và đòi hỏi sự nỗ lực của cả cô và trẻ.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1 Một số nét về trường, lớp:
Trường mầm non tôi đang dạy là trường vùng xa thuộc cuối huyện Gia
Lâm. Nơi mà có trên 70% dân sống bằng nghề gốm sứ. Trường tập trung ở 1
đểm. Số học sinh có 370 cháu với 9 nhóm lớp cùng 36 cán bộ giáo viên, nhân
viên. Trình độ giáo viên đạt chuẩn 100%, trên chuẩn đạt 85%
Những năm vừa qua được sự quan tâm của SGD&ĐT Hà Nội,
PGD&ĐT huyện Gia Lâm đã đầu tư cơ sở hạ tầng khang trang, khn viên
trường rộng rãi thống mát. Cũng như cơ sở vật chất khang trang, trang thiết
6


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

bị dạy học áp dụng công nghệ thông tin như: Máy chiếu, máy tính, ti vi, đầu
đĩa... tương đối đầy đủ.
Trường có khu vườn cổ tích, khu vui chơi, khu giáo dục thể chất. Có
phịng
vi tính, phịng nghệ thuật riêng, rất thuận lợi cho các hoạt động của trẻ
Đồng thời được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường đã trang bị
mua
mua sắm đồ dùng, đồ chơi dạy học đa dạng phong phú. Cùng với đó là sự
quan tâm tạo điều kiện nâng cao trình độ chun mơn cho đội ngũ giáo viên
để giáo viên đi học trên chuẩn về chun mơn, nâng cao về trình độ tin học,

trình độ đàn nhạc, kỹ năng tạo hình thơng qua các lớp học chuyên đề... Nhờ
đó, chất lượng giảng dạy của đội ngũ giáo viên ngày một nâng cao, được phụ
huynh tin tưởng, từ đó số trẻ ra lớp ngày một đơng.
2.2.1. Thuận lợi:
Năm học 2016- 2017 tôi được nhà tường phân công chủ nhiệm lớp 5 - 6
tuổi. Lớp mẫu giáo lớn A1 của tơi có 43 cháu, trong đó có 30 trẻ nam, 13 trẻ
nữ, độ tuổi đồng đều. 100% trẻ ngoan, đạt yêu cầu về thể chất, ngôn ngữ, tình
cảm xã hội, biết cảm thụ cái hay cái đẹp. Đây là một thuận lợi lớn để tơi có
thể rèn luyện phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo
Bản thân là giáo viên có trình độ chuẩn, được phân dạy lớp lớn và có
những hiểu biết cũng như kinh nghiệm khá tốt về tâm sinh lí của trẻ 5- 6 tuổi.
Đặc biệt với tấm lịng u nghề mến trẻ, có khả năng đọc kể diễn cảm cho trẻ
nghe và biết định hướng cho trẻ kể chuyện sáng tạo có hiệu quả và có khả
năng làm các loại đồ dùng đồ chơi tự tạo để phục vụ cho môn học rất phong
phú đa dạng mang tính thẩm mỹ cao, thu hút và gây hứng thú được trẻ.
Giáo viên cùng lớp nhiệt tình, phối kết hợp nhịp nhàng trong các hoạt
động và chăm sóc ni dưỡng trẻ.
Trẻ mẫu giáo lớn rất thích kể truyện
Tất cả trẻ trong lớp đều cùng một độ tuổi
Trẻ mạnh dạn, tự tin, có nề nếp thói quen trong các hoạt động

7


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Được sự quan tâm và ủng hộ nhiệt tình của các bậc phụ. Phụ huynh luôn
hưởng ứng tham gia các phong trào phát động của lớp
2.2.2 Khó khăn:

Bên cạnh những thuận lợi thì cũng cịn khơng ít những khó khăn mà khi
tiến hành nghiên cứu thực nghiệm đề tài “Một số biện pháp Phát triển ngôn
ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện sáng tạo ” tôi cịn gặp phải
đó là:
Sự quan tâm của gia đình dành cho các bé là khơng đồng đều, cũng có
nhiều phụ huynh quan tâm đến con nhưng khơng có khoa học mà chỉ là sự
nuông chiều quá mức. Một số phụ huynh do bận cơng việc khơng trị chuyện
với trẻ và nghe trẻ nói, một số trẻ lại được đáp ứng quá đầy đủ về nhu cầu trẻ
cần.
Ví dụ: Trẻ chỉ cần nhìn vào đồ dùng nào đó là được đáp ứng ngay mà
không cần lời yêu cầu hay xin phép. Đây cũng là một trong những nguyên
nhân của việc chậm phát triển ngôn ngữ.
Qua thực tế cho thấy phụ huynh cịn nói tiếng địa phương rất nhiều như:
Đi học - đi hặc, cái cân - cái cưn ...Bên cạnh đó có tới 40 - 45 % phụ huynh
nói ngọng l- n.
Số trẻ trong lớp đơng, chưa có nề nếp học tập, trẻ chưa chú ý đến các
thành phần trong câu, trong từ, bớt âm khi nói.
Trẻ kinh nghiệm sống cịn nghèo nàn, nhận thức hạn chế dẫn đến tình
trạng trẻ dùng từ khơng chính xác, dùng câu lủng củng.
Trẻ nói phát âm còn ngọng nhiều. Do ảnh hưởng của người lớn xung
quanh trẻ nói tiếng địa phương và nói ngọng l – n
Kỹ năng kể truyện sáng tạo của trẻ còn hạn chế

II. Một số biện pháp thực hiện
Với kết quả khảo sát trên, tôi thấy kỹ năng kể truyện sáng tạo, phát âm
rõ ràng mạch lạc của trẻ không đồng đều, nhiều trẻ khả năng còn yếu và chưa

8

Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

mạnh dạn, chưa hứng thú. Từ đó tơi đã tìm tịi và đưa vào ứng dụng một số
biện pháp sau đây:
1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch hoạt động theo các tháng, tuần
Việc xây dựng kế hoạch hoạt động theo các tháng, tuần là một việc
không thể thiếu của người giáo viên. Có xây dựng tốt kế hoạch hoạt động
theo các tháng, tuần mới giúp cho giáo viên thực hiện tốt việc tổ chức hoạt
động, có kế hoạch, có biện pháp tác động đến trẻ bằng các đề tài cụ thể đảm
bảo yêu cầu phát triển toàn diện cho trẻ.
Xây dựng kế hoạch hoạt động theo chủ đề phải phù hợp theo yêu cầu độ
tuổi và theo nội dung chương trình chăm sóc giáo dục trẻ, biện pháp này giúp
cho giáo viên phát hiện ra những gì đã làm được và chưa làm được để có kế
hoạch bổ sung vào kế hoạch hoạt động sau
Khảo sát thực trạng của lớp mẫu giáo lớn A1 đầu năm
Từ những thực tiễn trên tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng đầu năm
được kết quả sau:

Nội dung

Số trẻ trên tổng
số

Tỷ lệ % trẻ đạt

Phát âm rõ ràng mạch lạc

25/ 43

58,1%

Phát âm câu phức

26/43

60,5%

Hứng thú tham gia kể chuyện sáng
tạo

24/43

55,8%

Biết thể hiện ngôn ngữ hồn cảnh

25/43

(kể chuyện sáng tạo)

58,1%

2. Biện pháp2: Tạo mơi trường cho trẻ kể chuyện sáng tạo
Tạo môi trường cho trẻ hoạt động là rất cần thiết trong chương trình đổi
mới. Môi trường là chiếc nôi để nuôi dưỡng những ý tưởng sáng tạo cho trẻ.
Chính vì vậy, nếu cơ tạo được mơi trường cho trẻ hoạt động tốt thì sẽ kích
thích trẻ phát triển ngơn ngữ, tham gia vào các hoạt động và kết quả đạt được
9

Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

rất cao. Vì thế ngay từ đầu năm học tơi đã đi sâu vào tạo mơi trường bằng
cách đưa hình ảnh nhân vật, tạo bối cảnh của các câu chuyện nổi bật vào góc
văn học và một số góc trong và ngồi lớp học được thể hiện trên các mảng
tường. Tơi cố gắng lựa chọn những nội dung câu chuyện phù hợp với trẻ, tìm
và thể hiện các nhân vật như thế nào cho hấp dẫn. Màu sắc và hình thức thể
hiện các nhân vật vừa dễ làm bằng các chất liệu dễ kiếm, vừa tận dụng được
nhiều nguyên vật liệu phế thải

Ảnh trang trí góc nghệ thuật
3 Biện pháp 3: Làm đồ dùng sử dụng trong các câu truyện
Ngoài việc tạo những bức tranh trên mảng tường, tơi cịn đi làm một số
đồ dùng như: Một số con rối dẹt gắn kẹp ở phía dưới để trẻ có thể di chuyển
được khi kể chuyện.
10


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Ảnh rối tự làm
Trước khi cho trẻ đóng kịch tơi phải chuyển thể câu chuyện theo đúng
nội dung, nhưng chuyển thành các mẩu đối thoại giữa các nhân vật và đọc
cho trẻ nghe vài lần để trẻ nắm được nội dung câu chuyện và chính cơ là
người dẫn dắt câu chuyện khi trẻ đóng kịch cơ cho trẻ được sáng tạo ngôn
ngữ câu chuyện thành ngôn ngữ của trẻ thể hiện vai mình đóng. Qua thời
gian sử dụng những chiếc mặt nạ này tôi thấy các cháu diễn rất thoải mái vì

trong quá trình diễn trẻ vẫn nhìn thấy và nghe rất rõ tiếng của bạn giúp trẻ rất
thích thú sáng tạo thể hiện bằng những mẩu đối thoại giữa các nhân vật
Tôi cố gắng làm nhiều đồ dùng giúp trẻ hoạt động thật thoải mái, gây sự
hứng thú ở trẻ. Các khn mặt có thể thay đổi tuỳ theo nội dung, nhân vật của
câu chuyện trẻ kể.
4. Biện pháp 4: Dạy trẻ nhận thức ngơn ngữ nói và ngơn ngữ hình ảnh
Tơi đã kể cho trẻ nghe các câu truyện để trẻ làm quen với tác phẩm văn
học và nắm được câu chuyện. Đồng thời phân tích cho trẻ biết đánh giá, nhận
xét về đặc điểm tính cách của các nhân vật thông qua giọng kể, điệu bộ, cử
chỉ, dáng vẻ của các nhân vật khác nhau:
11


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thơng qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Ví dụ: Bà tiên Ông bụt:Giọng chậm, trầm, vang xa- dáng vẻ hiền từ
phúc hậu
Bác gấu: Giọng trầm ấm - dáng phục phịch
Cáo: Giọng xảo quyệt - dáng đưa đẩy
Chó sói: Giọng khàn đanh ác - dáng hung dữ
Thỏ: Giọng nói vui vẻ - dáng vẻ tinh nghịch
Phù thuỷ: Giọng khàn khàn, nham hiểm - dáng lom khom, cong cớn,
Mẹ: Giọng hiền từ ấm áp, cử chỉ điệu bộ mềm mại, nhẹ nhàng.
Bà: Giọng trầm ấm- dáng lụ khụ, cử chỉ chậm dãi.
Bên cạnh đó, tơi cịn định hướng cho trẻ quan sát các tranh chuyện, cho
trẻ xem qua đĩa hình các câu chuyện. Đồng thời kết hợp tri giác với đàm thoại
giữa cô và trẻ, giúp trẻ nhận xét đánh giá nội dung truyện một cách chính xác
và nói lên ý tưởng của mình qua sự nhận thức.
Tơi dạy trẻ kể chuyện theo từng nhóm, theo thời gian thực hiện một

tuần hoặc hai tuần, kết hợp lồng ghép các môn học khác, các trò chơi để củng
cố và khắc sâu kiến thức, mở rộng vốn hiểu biết về thế giới xung quanh cho
trẻ.
5. Biện pháp 5: Dạy trẻ sử dụng đồ dùng trực quan.
Dạy trẻ sử dụng rối tay: Dạy trẻ sử dụng rối theo từng nhân vật trong
câu chuyện, kết hợp với lời nói, ngơn ngữ biểu cảm cùng với cách diễn rối
qua cử động của các con rối.

12


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Ảnh sân khấu rối tự tạo cho trẻ hoạt động
Dạy trẻ ghép tranh kể chuyện: Chọn những tranh mà trẻ thích ghép
thành một dải câu chuyện sau đó kể từng tranh kết hợp với lời nói chỉ dẫn
thơng qua các nhân vật trong tranh.

13


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Ảnh trẻ ghép tranh truyện
- Dạy trẻ lựa chọn và gộp các nhân vật để sáng tạo ra một câu chuyện
mới: Trẻ tự chọn những nhân vật mà trẻ thích, sau đó gộp các nhân vật với
nhau theo trí tưởng tượng của mình tạo thành một câu chuyện mới.
- Dạy trẻ kể chuyện bằng sa bàn: Chọn những nhân vật mà trẻ thích kết

hợp di chuyển các nhân vật đó trên sa bàn. Nói đến đâu đưa nhân vật ra đến
đó, lời kể đi theo nhân vật sử dụng.

14


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Ảnh trẻ tập kể truyện
6. Biện pháp 6: Hướng dẫn trẻ kể truyện sáng tạo
Hướng dẫn trẻ kể truyện sáng tạo bao gồm các bước cơ bản sau:
Bước 1: Giới thiệu cho trẻ nhân vật cô đã chọn là những nhân vật nào?
Bước 2: Nghe cô kể mẫu chuyện sáng tạo của cô, cô sử dụng rối kể 1
lần. Đàm thoại với trẻ về câu chuyện của cô ( tên nhân vật, đặc điểm nhân vật,
yêu cầu trẻ đặt tên cho câu chuyện ).
15


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Bước 3: Trẻ đi chọn đồ dùng trực quan mà trẻ u thích. Cơ gợi mở ý
tưởng cho trẻ bằng cách mượn một con vật mà trẻ đã chọn và kể ngắn gọn vài
câu để trẻ biết cách kể chuyện sáng tạo.
Bước 4: Trẻ kể chuyện sáng tạo theo nhóm, cá nhân. Cô cho trẻ đánh
giá và nhận xét câu chuyện của bạn kể. Theo dõi cách sử dụng đồ dung trực
quan của trẻ để cơ góp ý nhận xét.
Qua cách làm này, bước đầu tôi đã thành công trong việc thực hiện dạy
trẻ kể chuyện sáng tạo, giúp trẻ linh hoạt sử dụng đồ dung trực quan kết hợp

với ngôn ngữ nói rõ ràng mạch lạc, có kỹ năng tổng hợp về phối hợp giữa tay
với lời nói, ánh mắt cử chỉ, điệu bộ
Sau đây là một số câu chuyện của trẻ khi thực hiện kể chuyện sáng tạo
với chủ đề “ Động vật, Thực vật ”:
a. Kể truyện sáng tạo chỉ sử dụng ngôn ngữ:
Tôi lấy bối cảnh trong một khu rừng có rất nhiều con vật chung sống
với nhau rất vui vẻ và gợi ý câu truyện như sau: Vào một ngày đẹp trời, các
con vật rủ nhau đi chơi: Lợn, Mèo và Thỏ, Lợn con đi một mình trước, bỗng
có một con sói xuất hiện, Lợn con sợ quá khóc hu hu: Giúp tớ với…, Nhũng
chú chim trên cây cất tiếng hót gọi mọi người đến cứu, Mèo và Thỏ đang
chơi bên cạnh đã chạy đến đuổi sói đi.Từ đấy Lợn khơng dám đi một mình
nữa mà rủ các bạn đi cùng với .
Bé Diệp Vi kể câu chuyện như sau: Có một chú Lợn vàng rất tham ăn
Lợn vàng thường hay đứng sát cạnh hồ rình bắt những con cá để ăn, lúc nào
bụng cũng căng trịn như cái đĩa, vì sợ mọi người xin đồ ăn của mình lên Lợn
thường đi một mình khơng chơi với ai cả còn hai mẹ con nhà Lợn hồng thì lại
rất thảo có gì ngon là mời nhau ăn chung và còn rủ thêm hai mẹ con nhà Voi
đi kiếm thức ăn cùng. Một hôm Lợn vàng bị Hổ đuổi khỏi hồ thế là bụng đói
khơng biết kiếm gì để ăn may mà gặp hai mẹ con Lợn hồng chia cho ít thức
ăn. Từ đấy Lợn vàng chơi thân với Lợn hồng và có gì ngon đều chia cho Lợn
hồng và Voi.
Bé Minh Hiếu thì kể: Có một khu rừng có rất nhiều con vật, các con vật
tự tìm bạn thân cho mình. Hổ, Sư tử, Ngựa sống trên núi tít ở phía xa. Voi ,
16


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Lợn, Chó sống với nhau ở trong rừng. Trên cây thì có Bướm, Chim, Kiến,

Mèo sống với nhau rất vui vẻ, ở dưới nước thì có Cua, Cá, Tơm chơi với
nhau.
b. Kể truyện sáng tạo có sử dụng kết hợp với các con rối:
Bé Ngọc Mai và bé Khánh Ngọc sau một hồi chọn lựa cháu đã chọn
cho mình một con Chó và một con Lợn câu chuyện cháu kể như sau:

Ảnh bé kể truyện sáng tạo
Chó là người bạn thân nhất của Lợn, sau giờ học Chó rủ Lợn đi chơi.
+ Chó: Hết giờ rồi chúng mình đi chơi đi?
+ Lợn: Ừ nhưng chúng mình sẽ đi chơi ở đâu bây giờ?
+Chó: Chúng mình vào rừng chơi nhé ở đó có nhiều hoa nhiều bướm
vui
lắm.
+ Lợn: Nhưng tớ sợ lắm, tớ không đi đâu. Mẹ tớ dặn tan học phải về
nhà ngay không được đi chơi
17


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

+ Chó con nghĩ một lúc: Ừ, mẹ tớ cũng dặn như thế, thơi chúng mình cùng về
nhà ngay nào!
Bé Minh đặt tên chuyện là “ Đôi bạn thân”. Các trẻ khác đặt tên cho
câu chuyện này là: “Đôi bạn tốt”; “ Những người con ngoan”, “ Lợn con và
chó con”
Câu chuyện của cháu Bảo Nam và cháu Thu Hương với nhân vật là con
Thỏ, con Dê câu chuyện được các bé thể hiện như sau:

Bé tập kể truyện

+ Bạn Thỏ ơi bạn có nhìn thấy bạn chó đâu khơng?
+ Tớ khơng nhìn thấy.
+ Sắp tới giờ vào lớp rồi mà bạn ấy chưa đến lớp, tớ lo quá.
+ Hay bạn ấy bị ốm rồi.
+ Chiều tan học về chúng mình vào thăm bạn chó nhé.
18


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Trong câu chuyện này các cháu biết phối hợp nhịp nhàng khi sử dụng
rối. Các cháu đã biết kết hợp với nhau sử dụng các nhân vật phù hợp ăn khớp
với lời kể. Ngôn ngữ của các cháu được thể hiện một cách rất tự nhiên và
phong phú.
* Cho trẻ kể chuyện nối tiếp chuyện của cơ
Ví dụ: Đồ dùng chuẩn bị của cô là các con vật bằng rối dẹt và l bảng
dính sau đó cơ dính con thỏ lên bảng và kể ngày xửa ngày xưa trong một khu
rừng kia có một chú thỏ đang đi tìm cỏ để ăn thì gặp Dê dang gặm cỏ, Thỏ
liền hỏi: Tớ có thể đứng ăn cùng bạn được khơng?...Sau đó cơ cho trẻ sáng
tạo câu nói bằng cách đặt câu hỏi: Nhìn thấy Thỏ, Dê đã nói như thế nào? Cơ
lần lượt gắn các con vật tiếp theo và hỏi trẻ giúp trẻ sáng tạo ra các mẩu đối
thoại khác nhau sau đó cơ tổng hợp lại câu chuyện theo trình tự sáng tạo của
trẻ.
* Kể chuyện theo đồ chơi
Cho trẻ sưu tầm các loại đồ chơi và chọn loại đồ chơi mà trẻ thích. Sau
đó, trẻ dùng đồ chơi đó để kể lại một câu chuyện theo trí tưởng tượng và suy
nghĩ của mình một cách độc lập, hoặc cho các trẻ kết hợp đồ chơi với nhau và
cùng nhau kể một câu chuyện mà trong đó trẻ tự tạo ra lời thoại phù hợp với
nhân vật là đồ chơi của mình. Ví dụ, cháu Phương Anh chọn đồ chơi là một

em búp, bé Quang Anh chọn chiếc xe ô tôvà các bé tự kể câu chuyện, như
sau:
Đây là em của tớ có tên là Hải Yến, hơm nay là sinh nhật của em tớ
trông em rất đáng yêu, sở thích của em giống tớ là thích ăn kem và bim bim,
thích mặc váy màu đỏ, và vẽ tranh rất đẹp, các cậu hãy ra đây chơi với em tớ bé Diệp Vy nói.
Pin, pin, pin – bé Quang Huy vừa đẩy xe tải ra, vừa nói - ai cần trở
hàng gì tơi giúp ngay, muốn đi đâu tơi chở, pin, pin, pin…Bé Diệp Vy thấy
thế liền cầm tay búp bê vẫy ơ tơ của bạn Phúc Lâm nói:
Bác lái xe ơi! Cho chị em tôi đi nhờ được không?
Hai chị em muốn đi đâu?
Chị em tôi muốn đi mua một bánh sinh nhật.
19


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Mời hai chị em lên xe. Sau đó cho búp bê lên xe đi ra góc bán hàng
mang bánh về, hai bé chơi rất vui vẻ
*Tơi cịn cùng trẻ sáng tạo ra rất nhiều chuyện tranh bằng chính sản
phẩm của học sinh vẽ sau những giờ học tạo hình, văn học cho trẻ cắt thành
những bộ phận rời sau đó dùng bút chép chuyện sáng tạo theo ý cô chữ xen
kẽ tranh vẽ hình con vật cắt dời của cơ và trẻ những từ nào trong chuyện có
thể dùng tranh rời của trẻ được thì cơ tận dụng tối đa dán vào tranh theo trình
câu chuyện cơ nghĩ ra khi tranh đã xong cô kể mẫu cho trẻ nghe một lần khi
kể chuyện cơ lưu ý nét mặt , giọng nói, ngữ điệu, chữ nghĩa chứa đựng trong
các từ, các câu nói dần dần trẻ cũng biết thể hiện những cảm xúc khác nhau
của mình tiếp theo cơ gọi trẻ lần lượt lên kể theo sự sáng tạo của mình
C. Kể truyện sáng tạo sử dụng tranh, ảnh:
Ngoài những các kể truyện trên đây, tơi cịn sưu tầm một số bộ truyện

tranh ngồi chương trình để đưa vào giảng dạy có những chuyện phù hợp với
chủ đề tôi đưa vào giờ học chính.
Tơi cịn sử dụng rất hiệu quả tranh họa báo, tạp chí muốn sử dụng các
loại báo, tạp chí hiệu quả tơi phải lựa chọn hững tranh có nội dung phong phú
màu sắc đẹp phù hợp với nhận thức của trẻ ,lần lượt cho trẻ xem tranh sau đó
yêu cầu trẻ miêu tả những chi tiết trong tranh.
Ví dụ, khi xem một bức tranh, bé Thanh Hằng miêu tả: Một vườn cây có
nhiều quả chín các bạn đang vui đùa dưới gốc cây. Hay bé Lan Nhi tả: Những
ngôi nhà cao tầng rất đẹp và to phía trước có vườn hoa màu đỏ, vàng , trắng,
trên đường có những chiếc ô tô đang chạy…

20


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Ảnh trẻ kể truyện sáng tạo
Tơi chọn những câu chuyện có các nhân vật trẻ yêu thích và vẽ thành
tranh khổ to theo câu chuyện đó. Khi vẽ tơi đã phải nghĩ sẽ vẽ như thế nào để
giúp trẻ có thể sáng tạo được nhiều cách kể khác nhau mà vẫn có nội dung
liên hồn giúp trẻ dễ kể. Cho trẻ kể chuyện theo tranh trang trí ở góc
Truyện: Gấu con chia quà

21


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

22


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Truyện : Lợn và Cừu

23


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

24


Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5- 6 tuổi thông qua dạy trẻ kể truyện
sáng tạo.

Tôi đã cố gắng tận dụng những mảng tường lớn ở trường để trẻ quan sát bức
tranh tổng thể rõ ràng hơn giúp trẻ có những ý tưởng phong phú , trẻ có thể kể
từ tổng thể đến chi tiết
d. Lồng ghép các hoạt động khác nhằm phát triển ngôn ngữ, mở rộng vốn
từ cho trẻ giúp trẻ giàu vốn từ để kể chuyện sáng tạo.
Với lời kể diễn cảm, hấp dẫn đã làm rung động người nghe, nhưng biết
tích hợp các mơn học khác thì cịn hay hơn vì nó làm thay đổi khơng khí, làm
thay đổi trạng thái khi kể chuyện. Bằng những lời ca, lời đối thoại,những câu
đố, bài thơ, những bài đồng dao, ca dao hay một số trị chơi xen lẫn.
Ví dụ: Âm nhạc là mơn bổ trợ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học,

dễ gây ấn tượng cho người xem,và những nhạc điệu lời ca rất phù hợp với
tâm sinh lý trẻ mẫu giáo đặc biệt đối với trẻ mẫu giáo nhỡ những câu hát đã
đem đến cho trẻ những cảm giác bình yên, sự vui mừng hớn hở tạo cho trẻ
cảm giác vui vẻ thoải mái dần dần hình thành ở trẻ những cảm xúc tích cực vì
thế tơi cho trẻ hát thuộc tất cả các bài hát nói về các con vật: “Đố bạn” “Con
cò”, “Một con vịt”, “Rửa mặt như mèo”, “Trời nắng trời mưa”…giúp trẻ khi
kể chuyện về con vật nào trẻ có thể hát về các con vật đó phù hợp với nội
dung câu chuyện. Khơng những thế, sau khi trẻ hát xong bài “Rửa mặt như
mèo”, tôi cho trẻ dàm thoại về tiếng kêu, đặc điểm con mèo, thức ăn của
mèo, mèo có tài gì?... Qua đó, giúp trẻ được nói lên những hiểu biết của mình
và biết cách diễn đạt nhận xét của mình về con mèo một cách mạch lạc, rõ
ràng.
Trong giờ học khám phá tôi đã cố gắng hết sức để mở rộng vốn từ cho
trẻ một cách tối đa nhưng vừa sức với trẻ mẫu giáo nhỡ
Ví dụ: Khám phá tác dụng các bộ phận trên cơ thể
Câu hỏi mở đầu là những câu đơn giản như: tai để làm gì? Mắt để làm
gì?...
Câu hỏi mở rộng: Nhờ có mắt con nhìn thấy những gì? Nhờ có tai con
nghe thấy những gì? Tay con vẽ những gì? Con làm gì để bảo vệ đôi mắt, tai,
tay……?

25