(Sáng kiến kinh nghiệm) một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở tiểu học

Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Giáo dục Tiểu học là bậc học nền tảng, mục tiêu giáo dục Tiểu học nhằm giúp
học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học tốt
bậc học Trung học cơ sở. Để thực hiện mục tiêu và nâng cao hiệu quả thực hiện
chương trình, đồng thời với việc thay sách giáo khoa, Bộ GD&ĐT đã chủ trương
chuyển dần Tiểu học sang học 2 buổi/ngày. Dạy học buổi 2 nhằm tăng thời lượng
học tập cho học sinh trên một đơn vị kiến thức. Điều đó đồng nghĩa với việc giảm áp
lực về việc học tập cho học sinh. Thực hiện dạy học 2 buổi / ngày khơng những các
em có năng khiếu mơn Tốn, Tiếng Việt, Nghệ thuật được phát triển mà các em cịn
được tiếp xúc với các mơn tự chọn( Ngoại ngữ, Tin học). Ưu điểm nổi bật của dạy 2
buổi/ngày là giáo viên có rộng thời gian nên sâu sát và nắm được điểm mạnh, điểm
yếu của từng học sinh hơn và là cơ hội tốt nhất để thực hiện việc dạy học sinh theo
nhóm đối tượng, có thời gian bù đắp lỗ hổng kiến thức cho học sinh Yếu, có điều
kiện tốt nhất để phát triển năng lực tư duy cho học sinh có năng khiếu và là sân chơi
thật bổ ích cho việc phát triển tồn diện nhân cách học sinh.
Hiện nay việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
được đặt lên hàng đầu và cũng đã phần nào thấm nhuần trong mỗi giáo viên nhưng
phần lớn cũng chỉ mới được quan tâm và dừng lại ở những tiết học buổi 1 - buổi học
mà các tiết được cơ cấu có sẵn trong chương trình. Cịn vấn đề dạy học buổi 2 như
thế nào thì chưa được nhiều giáo viên quan tâm, khơng ít giáo viên cịn xem nhẹ hình
thức dạy học buổi 2.
Như vậy để thực hiện tốt việc dạy học 2 buổi / ngày thì việc dạy học buổi thứ 2
như thế nào cho hiệu quả mà không sai lệch định hướng mà Bộ GD đã đề ra là một
vấn đề không dễ. Qua thực tế ở trường tôi và một số trường bạn, tôi thấy việc giáo
viên chon nội dung kiến thức trong các tiết học buổi 2 đang còn mơ hồ, chưa được
coi trọng, chưa thật sự quan tâm xem học sinh cần rèn kiến thức, kỹ năng gì? Học
sinh cần phát huy những gì? Vì thế mà chất lượng dạy học buổi 2 chưa được như
mong muốn.
Xuất phát từ thực tế đó mà tơi đã tìm hiểu ở một số giáo viên dạy học buổi 2 và

khảo sát chất lượng một số lớp ở các trường (trường tôi cũng như một số trường bạn)
tại các thời điểm khác nhau và rút ra được kinh nghiệm cho mình về: Một số giải
pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở tiểu học.

1


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
I. THỰC TRẠNG:
Chương trình dạy học 2 buổi/ ngày ở tiểu học là tổ chức cho học sinh học tập và
vui chơi ngay ở trường. Buổi thứ nhất thực hiện chương trình chính khóa, buổi thứ 2
là giành thời gian để bổ sung chương trình và tổ chức ơn luyện kiến thức đã học, tăng
cường nội dung môn Nghệ thuật, Thể dục nhằm phát triển năng khiếu cho học sinh,
tổ chức dạy các môn tự chọn và các hoạt động tập thể. Định hướng là như vậy
nhưng thực tế việc dạy buổi 2 ở các trường học đang còn là một vấn đề nan giải.
Với thời lượng dạy học 2 buổi / ngày thì học sinh khơng được học q 7 tiết/
ngày ( Sáng 4 tiết chính khóa, chiều 3 tiết trong đó có 1 tiết chính khóa được chuyển
từ buổi sáng lên và 2 tiết bổ trợ khác). Ngoài những tiết chính khóa, tiết học tự chọn
như Ngoại ngữ, Tin học thì những tiết bổ trợ như: Luyện Tốn, Luyện Tiếng Việt, Tự
học, Nghệ thuật...thì giáo viên cần dạy gì? học sinh được học những gì? Qua thực tế
qua dự giờ và hỏi một số giáo viên về dạy buổi thứ 2 cùng với khảo sát chất lượng
của học sinh ở các lớp đó tơi thấy:
- Giáo viên cịn ngại khi lên lớp buổi 2.
- Giáo viên chưa tự tin với việc lựa chọn nội dung, hình thức, phương pháp dạy nên
rất sợ khi có người vào dự giờ buổi 2.
- Không biết thiết kế một tiết học buổi 2 như thế nào cho phù hợp.
- Hình thức dạy buổi 2 nghèo nàn, chưa phong phú, chưa hấp dẫn, chưa tạo cho
học sinh thích thú và hăng say trong học tập.
- Một số tiết chưa dạy theo nhu cầu của học sinh, nhiều giáo viên xem buổi 2 như

là giờ làm bài tập của học sinh và học sinh giải quyết hết các bài tập đó là hết nhiệm
vụ của tiết học. Cịn trong tiết đó, bao nhiêu học sinh cần rèn kiến thức, kỹ năng gì?
Cần rèn đến đâu? Các em có hứng thú học khơng? Có nhu cầu học hay khơng thì
giáo viên ít chú ý đến vì thế chưa giúp được học sinh yếu rèn kiến thức, kỹ năng
cũng như chưa phát triển được năng khiếu cho những học sinh có năng khiếu, từ đó
tạo cho khơng khí lớp học bị trầm xuống khơng sơi nổi, học sinh chán học, hiệu quả
không cao.
Với cách làm này của giáo viên vơ hình dung đã làm tăng thêm áp lực học tập cho
học sinh, tạo cho học sinh một tâm trạng nặng nề, chán học, đặc biệt là không phụ
đạo được học sinh Yếu kém và bồi dưỡng năng khiếu cho học sinh.
Qua thực tế khảo sát cho thấy:
2


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
* Đối với giáo viên tôi trực tiếp hỏi và được biết:
Năm học

Xác định đúng ý nghĩa của dạy học
buổi 2

Tự tin trong dạy học

Số lượng

Tỷ lệ%

Số lượng

Tỷ lệ%

2010-2011

7/18

39%

6/18

33%

2011-2012

5/10

50%

4/10

40%

* Đối với học sinh mà tôi đã khảo sát ở một số lớp trong năm học 2010-2011:
Lớp

Học sinh hào hứng
học tập

Học sinh TB,Yếu
nắm chắc kiến thức
cơ bản

Học sinh Khá, Giỏi phát
triển năng khiếu của
mình

Số lượng

Tỷ lệ%

Số lượng

Tỷ lệ%

Số lượng

Tỷ lệ%

2A

5/19

26%

4/12

33%

2/7

29%

3B

8/24

33%

5/16

31%

3/8

38%

5A

5/20

20%

5/14

36%

2/6

33%

Với thực trạng như thế này thì đây là một vấn đề nóng bỏng trong việc dạy học

buổi 2. Chính vì vậy mà tơi đã tìm ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy
học buổi 2 ở Tiểu học.
NGUYÊN NHÂN CỦA THỰC TRẠNG.

Việc dạy học buổi 2 có những khó khăn nhất định:
- Giáo viên còn cứng nhắc trong việc dạy buổi 2 cứ nghĩ rằng sáng học kiến thức
gì thì chiều ơn nội dung kiến thức đó và giáo viên tập trung dạy sao cho hết kiến
thức, bài tập ở SGK, còn việc đưa nội dung cho phù hợp với từng đối tượng là rất ít.
- Giáo viên chưa nắm vững tinh thần chỉ đạo của công văn “Hướng dẫn dạy học 2
buổi/ngày”.
- Nội dung kiến thức buổi 2 khơng có sẵn nên giáo viên chưa thực sự đầu tư.
- Thời gian giành cho việc soạn bài, nghiên cứu bài của giáo viên Tiểu học còn hạn
chế.
3


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
- Chưa chú trọng đến hiệu quả của buổi 2 nên vân dụng phương pháp, hình thức
dạy học cịn hời hợt thiếu đầu tư, dẫn đến sự nhàm chán cho học sinh trong khi học.
- Việc tiếp cận thông tin mới, nghiên cứu các tài liệu, soạn giáo án buổi 2 còn bị
xem nhẹ.
- Trong lớp có nhiều đối tượng học sinh như (giỏi, khá, trung bình, yếu, khuyết tật,
cá biệt) nên giáo viên rất lúng túng khi dạy học theo đối tượng.
- Điều kiện về cơ sở vật chất, tài liệu phục vụ cho dạy học theo pháp mới còn thiếu,
chưa đáp ứng được yêu cầu (thiếu các phương tiện nghe nhìn,...).
Với những nguyên nhân đó mà tơi đã tìm ra một số giải pháp nhằm nâng cao
chất lượng dạy học buổi 2.
II. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC BUỔI 2
1. Nâng cao nhận thức cho giáo viên

- Mỗi giáo viên phải nắm bắt, hiểu thấu đáo nội dung và tinh thần chỉ đạo của công
văn hướng dẫn học 2 buổi / ngày và ý thực được trách nhiệm của mình khi thực hiện
cơng văn đó.
- Giáo viên phải hiểu rõ về mục tiêu, ý nghĩa của dạy học buổi 2 để từ đó định
hướng nội dung cho những bài học cụ thể phù hợp với đặc điểm của lớp mình giảng
dạy.
- Xem chương trình dạy học buổi 2 là phần mền nên có thể sử dụng một cách linh
hoạt, khơng máy móc, cứng nhắc.
2. Dạy học theo đối tượng.

Mỗi lớp học đều có nhiều đối tượng học sinh. Việc dạy đến từng đối tượng học
sinh, dạy theo nhu cầu người học một cách hợp lý khơng phải là dễ. Vì thế muốn đạt
được mục tiêu này giáo viên cần phải:
2.1. Phân loại đối tượng học sinh:
- Kết hợp với kết quả năm học trước và kết quả khảo sát đầu năm từ đó giáo viên
phân loại học sinh theo từng đối tượng: Yếu, Trung bình, Khá Giỏi.
- Tìm hiểu năng lực sở trường qua giao tiếp của học sinh với bạn bè và giáo viên.
2.2. Chọn nội dung kiến thức cho phù hợp với từng nhóm đối tượng học sinh:
Để nâng cao chất lượng dạy học thì giáo viên phải quan tâm đến khả năng tiếp thu
kiến thức của học sinh xem ở buổi 1 các em đã tiếp thu kiến thức đến mức độ nào?
4


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
Những gì đã đạt được so với chuẩn và những gì cần bồi dưỡng thêm? Nắm bắt được
những vấn đề đó thì giáo viên sẽ biết mình cần làm gì trong tiết học buổi 2. Cụ thể:
Học sinh Trung bình, Yếu cần gì trong buổi 2? Em nào chưa nắm được chuẩn? Em
nào hổng kiến thức, em nào cần luyện kỹ năng ? Nguyên nhân do đâu? Cần đưa nội
dung kiến thức nào vào dạy và với lượng bài bao nhiêu? Còn học sinh khá giỏi cần
mở rộng, khắc sâu hoặc nâng cao đến đâu? Nên đưa dạng bài nào vào dạy ở phần

nào là hợp lý là tạo được điều kiện tốt nhất cho các em được cọ xát, phát triển năng
khiếu. Với suy nghĩ như vậy và thực trạng của các đối tượng học sinh là:
* Đối với học sinh Yếu:
Đây là đối tượng học sinh chưa nắm vững kiến thức cơ bản hay nói cách khác là
các em chưa nắm được chuẩn kiến thức cần đạt. Với đối tượng này thì giáo viên cần
chú ý hơn và hướng dẫn các em bằng những lời động viên, hệ thống bài tập, câu hỏi
gợi mở để các em nắm được chuẩn kiến thức cần đạt. Giáo viên không ra thêm kiến
thức mới cho các em.
* Đối với học sinh Trung bình:
Với học sinh Trung bình thì qua tiết học chính khóa các em cơ bản đã nắm được
nội dung kiến thức và biết vận dụng để làm các bài tập song các em cũng chỉ mới
dừng lại ở tính rập khn, máy móc chứ chưa thành thục và có kỹ năng làm bài. Cho
nên đối với học sinh Trung bình thì giáo viên cần chú ý đưa ra những nội dung kiến
thức mang tính củng cố để hình thành kỹ năng vận dụng để làm bài tốt.
* Đối với học sinh có năng khiếu( Học sinh Khá, Giỏi):
Đây là những học sinh có khả năng tiếp thu bài nhanh, sau tiết học chính khóa các
em đã có kỹ năng vân dụng tốt kiến thức vào làm các bài tập. Chính vì thế ở tiết học
buổi 2 ngoài việc rèn kỹ năng vận dụng kiến thức để làm bài tập thì cần tạo điều kiện
để các em được phát triển năng khiếu của mình. Để phát triển năng khiếu cho học
sinh thì giáo viên chú ý khi đưa ra nội dung kiến thức phải dựa vào kiến thức cơ bản
và nâng dần lên tùy vào mức độ nhận thức, tư duy của học sinh. Tránh quá khó gây
sự chán nản của học sinh trong khi làm bài.
Việc chọn nội dung kiến thức cho từng tiết học buổi 2 là một công việc hết sức
quan trọng và có ý nghĩa nhằm giúp cho giáo viên có định hướng trong quá trình
giảng dạy ( Tùy vào điều kiện và trình độ của học sinh lớp mình mà giáo viên cần
linh hoạt vận dụng và đưa nội dung kiến thức vào trong từng tiết học cho phù hợp ).
Đối với các tiết học buổi 2 là chương trình thuộc phần mềm nên giáo viên có thể
tham khảo và xây dựng cho mình kế hoạch bài giảng theo quy trình sau:
* Mục tiêu: ( Cần nêu rõ cho từng đối tượng)
5

Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
*Đồ dùng dạy học.
*Các hoạt động dạy học.
- Hoạt động 1: Củng cố kiến thức( Ôn kiến thức cần luyện). ( 5 -7 phút)
- Hoạt động 2: Luyện kỹ năng( Thực hành luyện tập) ( 23-27 phút)
( Hệ thống bài tập đưa ra phải theo từng đối tượng và trình độ nhận thức của các
em)
- Hoạt động 3: Củng cố dăn dò ( 3 phút)
Sau đây là một số ví dụ minh họa các tiết học buổi 2 ( dạy theo đối tượng
học sinh)
Ví dụ 1:

LUYỆN TIẾNG VIỆT:( Lớp5 – Tuần 23)

Luyện tập về nối các vế câu ghép bằng quan hệ từ.
Chuẩn kiến thức và kỹ năng cần đạt của tiết dạy chính khố bài ngày là:
- Hiểu được câu ghép thể hiện quan hệ tăng tiến.
- Tìm câu ghép chỉ quan hệ tăng tiến trong truyện Người lái xe đảng trí ( Bài tập 1
mục III); tìm được quan hệ từ thích hợp để tạo ra các câu ghép.
Giảm tải: Không dạy phần nhận xét và ghi nhớ chỉ làm bài tập ở phần luyện tập.
Vậy việc dạy buổi 2 bài này ta có thể lên kế hoạch như sau:
I. Mục tiêu:
* Đối với học sinh Yếu:
- Hiểu được câu ghép thể hiện quan hệ tăng tiến.
- Tìm được câu ghép chỉ quan hệ tăng tiến.
* Đối với học sinh Trung bình:
- Hiểu và tìm được câu ghép chỉ quan hệ tăng tiến.
- Luyện kỹ năng làm bài.

* Đối với học sinh Khá, Giỏi:
Ngồi những mục tiêu như học sinh Trung bình cịn yêu cầu cao hơn đó là: Vận
dụng kiến thức về câu ghép chỉ quan hệ tăng tiến thêm một vế câu để tạo thành câu
ghép chỉ quan hệ tăng tiến.
II. Chuẩn bị:
6


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
* Giáo viên: - Bảng phụ.
III. Các hoạt động dạy học:
1. Hoạt động 1: Củng cố kiến thức (Ôn kiến thức cần luyện)
? Hãy nêu những cặp từ chỉ quan hệ tăng tiến? ( 3- 5 HS nêu)
? Quan hệ tăng tiến có ý nghĩa như thế nào trong câu ghép?
? Hãy đặt câu có sử dụng từ chỉ quan hệ tăng tiến?
2. Hoạt động 2: Luyện kỹ năng ( Thực hành luyện tập)
Chia lớp thành các nhóm đối tượng: Học sinh Yếu, Trung bình, và học sinh Khá Giỏi
* Đối với học sinh Yếu: Củng cố lại kiến thức cơ bản ở tiết học chính khóa.

7


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
Bài 1: Cho câu ghép:
Lan khơng chỉ là người bạn tốt mà Lan cịn là học sinh xuất sắc của lớp em.
a) Hãy xác định cặp từ chỉ quan hệ trong câu trên.
b) Cặp từ đó chỉ quan hệ như thế nào trong câu ghép?
+ Tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm cùng nhau trao đổi về những yêu
cầu của bài tập ( Một bạn nêu câu hỏi, một bạn trả lời).
+ Nhóm trình bày kết quả.

+ Giáo viên chốt lại và nhấn mạnh cho học sinh hiểu về ý nghĩa của việc sử
dụng cặp từ chỉ quan hệ tăng tiến.
Bài 2: Đặt một câu ghép có sử dụng cặp từ chỉ quan hệ tăng tiến.
+ Tổ chức cho học sinh trình bày miệng.
+ Học sinh đánh giá, nhận xét lẫn nhau.
+ Giáo viên nhận xét, đánh giá.
* Đối với học sinh Trung bình: Luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào làm bài
tập
Bài 1: Câu nào dưới đây là câu ghép có quan hệ tăng tiến:
a) Kẻ bất lương ấy không chỉ lấy mất con gà mà nó cịn lấy đi cả ổ trứng.
b) Người này ngoa ngoắt, độc miệng làm xóm giềng điếc tai đã hai ngày, không
thể không trị tội.
c) Kẻ kia run như cầy sấy, đành cúi đầu nhận có bắt trộm gà.
+ Tổ chức cho học sinh hoạt động theo hình thức cá nhân, sau khi học sinh hồn
thành bài tập thì chuyển sang hình thức nhóm để trao đổi thông tin hai chiều.
+ Giáo viên chốt lại kiến thức.
Bài 2: Thêm quan hệ từ thích hợp điền vào chổ trống để tạo ra câu ghép chỉ quan
hệ tăng tiến.
Mưa …….làm cho khí hậu mát mẻ, dễ chịu……… làm cho cây cối tốt tươi.
+ Tổ chức hoạt động cả lớp - trình bày miệng.
+ Giáo viên đánh giá, nhận xét.
* Lưu ý: Đối với những dạng bài mang tính củng cố kiến thức giáo viên nên gọi
những học sinh trung bình và yếu trình bày tránh chỉ dạy học sinh khá giỏi.
* Đối với học sinh Khá, Giỏi: Ngồi việc luyện kỹ năng thì giúp học sinh phát
triển năng khiếu.
Ngồi các bài tập như học sinh Trung bình thì giáo viên đưa thêm một bài tập sau:
8


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học

Bài 3: Thêm vào chổ trống một vế câu thích hợp để tạo thành câu ghép chỉ quan
hệ tăng tiến.
Hoa Nhài không chỉ dùng trong trang trí………………………………………
+ Tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm, các em tự tranh luận để đưa ra ý hay
và đúng nhất.
+ Giáo viên tổng kết đánh giá.
3. Hoạt động 3: Củng cố dặn dò :
Tổ chức cho HS chơi trò chơi Ai nhanh – Ai đúng
GV: Ai nhanh nhất, nói được nhiều nhất từ chỉ quan hệ tăng tiến?
- Đại diện 3 tổ, 3 em nói nhanh (sau 1p). Nhận xét , động viên học sinh.
- Nhận xét đánh giá tiết học.
Ví dụ 2:

LUYỆN TỐN ( Lớp 4)
Luyện tập về dấu hiệu chia hết cho 2 và 5.

I. Mục đích yêu cầu:
* Đối với học sinh Yếu:
- Biết dấu hiệu chia hết cho 2, cho 5.
- Biết kết hợp dấu hiệu chia hết cho 2 và 5.
* Đối với học sinh Trung bình:
- Biết dấu hiệu chia hết cho 2, cho 5.
- Biết kết hợp dấu hiệu chia hết cho 2 và 5.
- Luyện kỹ năng làm bài.
* Đối với học sinh Khá, Giỏi:
Ngoài những mục tiêu như học sinh Trung bình cịn u cầu cao hơn đó là: Vận
dụng kiến thức về dấu hiệu chia hết cho 2 và 5 để làm dạng tốn tìm một số khi
chia cho 2 và 5 có dư.
II. Chuẩn bị:
- Học sinh: Bảng con, phấn, dẻ lau

- GV: bảng phụ
III. Các hoạt động dạy học:
9


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
1. Hoạt động 1: Củng cố kiến thức( Ôn kiến thức) (5-7 phút)
- Những số chia hết cho 2 là những số như thế nào? Lấy ví dụ?
- Những số chia hết cho 5 là những số như thế nào? Lấy ví dụ?
- Em có nhận xét gì về số vừa 2 và chia hết cho 5?
- GV chốt lại kiến thức ôn.
2. Hoạt động 2: Luyện kỹ năng ( Thực hành luyện tập)
Chia lớp thành các nhóm đối tượng: Học sinh Yếu, Trung bình, và học sinh Khá
Giỏi
* Đối với học sinh Yếu: Củng cố lại kiến thức cơ bản ở tiết học chính khóa.

10


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
Bài 1: Cho các số sau:
125; 678; 645; 1254; 1780; 1426; 575; 2170.
a) Những số nào chia hết cho 2?
b) Những số nào chia hết cho 5?
c) Những số nào vừa chia hết cho 2 và 5?
+ Tổ chức cho học sinh chơi trò chơi: Đố bạn ( Một bạn nêu câu hỏi, một bạn trả
lời).
+ Giáo viên chốt lại và nhấn mạnh cho học sinh hiểu và các nhận biết về dấu
hiệu chia hết cho 2 và 5
* Đối với học sinh Trung bình: Luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào làm bài tập.

Ngồi bài tập của học sinh yếu thì làm thêm bài tập sau:
Bài 2: Với bốn chữ số 2; 4; 5; 0 hãy viết tất cả các số có 4 chữ số vừa chia hết cho 2
và 5.
+ Tổ chức cho học sinh hoạt động theo hình thức cá nhân, sau khi học sinh hồn
thành bài tập thì chuyển sang hình thức thi đua xem ai viết nhanh và đúng nhất.
+ GV chốt lại kiến thức.
* Lưu ý: Đối với những dạng bài mang tính củng cố kiến thức giáo viên nên gọi
những học sinh Trung bình và Yếu trình bày tránh chỉ dạy học sinh khá giỏi.
* Đối với học sinh Khá, Giỏi: Ngồi việc luyện kỹ năng thì giúp học sinh phát triển
năng khiếu. Vì vậy ngồi các bài tập như học sinh Trung bình thì giáo viên đưa thêm
một bài tập sau:
Bài 3: Tìm số lớn nhất có 2 chữ số mà khi chia số đó cho 2 và 5 đều dư 1
+ Tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm 2
+ Các nhóm trình bày kết quả.
+ Giáo viên tổng kết đánh giá và hướng dẫn học sinh rút ra quy tắc chung khi gặp
dạng toán này.
3. Hoạt động 3: Củng cố dặn dò :
- Giáo viên hệ thống lại kiến thức luyện.
- Nhận xét đánh giá tiết học.
Đây là 1 trong những tiết dạy rất thực tế và thường xuyên trong chương trình dạy
học buổi 2, bởi lẽ chỉ cần nắm chắc trình độ của từng đối tượng học sinh và giáo viên
chịu khó lựa chọn nội dung kiến thức cho phù hợp với từng đối tượng, hình thức dạy
11


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
học phong phú, lên lớp linh hoạt thì tất cả học sinh trong lớp đều được học và mọi
đối tượng học sinh đều phát huy được hết khả năng của mình.
3. Vận dụng linh hoạt các phương pháp và hình thức dạy học
Trong dạy học khơng có phương pháp dạy học nào là vạn năng, khơng có hình

thức dạy học nào là chuẩn cả. Vì thế chúng ta cần phải biết phối kết hợp các phương
pháp và hình thức dạy học một cách linh hoạt để phát huy tốt nhất vai trò chủ động
sáng tạo, ý thức tự học, tự rèn của học sinh.
Chẳng hạn, trong một tiết học buổi 2, giáo viên có thể đan xen giữa hình thức học
cá nhân, học nhóm, học cả lớp, thay đổi giữa các bài tập dạng trắc nghiệm, bài tập tự
luận, câu đố, xen kẽ giữa việc dùng các đồ dùng học tập như bảng con, phiếu bài tập,
vở ô ly,…Cụ thể 1 số tiết trên lớp, cụ thể có 1 số tiết ngồi khơng gian phịng học,
hay qua các sân chơi trí tuệ, qua các cuộc thi,…
Thế nhưng dù ở hình thức nào, phương pháp nào cũng cần phải tạo niềm tin, ổn
định tâm lý, tạo hứng khởi và nhu cầu học cho học sinh.
Ví dụ 3 :

LUYỆN TIẾNG VIỆT(Lớp 5)
Luyện tập về nối các vế câu ghép bằng quan hệ từ.

( Đã thiết kế ở Ví dụ 1 - Ở đây tơi chỉ đưa ra các hình thức và phương pháp dạy
học cho từng hoạt động của bài )
Ở bài giảng này GV nên vận dụng các hình thức dạy học như:
Ở hoạt động 1: Củng cố kiến thức( Ôn kiến thức)
GV tổ chức cho HS hoạt động theo hình thức hoạt động cả lớp với phương pháp
Vấn đáp giữa Thầy - Trò và giữa Trò - Trò...
Ở hoạt động 2:
- Đối với học sinh Yếu:
Bài 1: Tổ chức theo hình thức nhóm và vận dụng phương pháp đàm thoại giữa Trò
với trò. Cụ thể:
+ Tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm cùng nhau trao đổi về những yêu cầu
của bài tập( Một bạn nêu câu hỏi, một bạn trả lời).
+ Nhóm trình bày kết quả.
+ Giáo viên chốt lại và nhấn mạnh cho học sinh hiểu về ý nghĩa của việc sử dụng
cặp từ chỉ quan hệ tăng tiến.

Bài 2: Tổ chức cho học sinh trình bày miệng.
12


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
- Đối với học sinh Trung bình:
Bài 1: Tổ chức theo hình thức làm việc cá nhân và nhóm. Cụ thể:
+ Tổ chức cho học sinh hoạt động theo hình thức cá nhân, sau khi học sinh hồn
thành bài tập thì chuyển sang hình thức nhóm để trao đổi thơng tin hai chiều.
+ GV chốt lại kiến thức.
Bài 2: Tổ chức cho cả lớp cùng hoạt động – Giáo viên tổng kết.
- Đối với học sinh Khá, Giỏi:
+ Tổ chức cho học sinh tự do tranh luận để đưa ra ý hay và đúng nhất. (Mục đích là
để phân hóa năng lực của học sinh)
+ Giáo viên tổng kết đánh giá và đưa ra quy tắc khi làm bài ở dạng toán này.
4. Tổ chức tích hợp kiến thức cho học sinh qua sân chơi trí tuệ:
Việc tăng thời lượng học 2 buổi / ngày mục đích là để giảm áp lực học cho các
em và tạo điều kiện cho các em được hoạt động vui chơi và phát triển tồn diện.
Ngồi những tiết ơn luyện kiến thức Tốn, Tiếng Việt trên lớp thì việc tạo những sân
chơi trí tuệ cho học sinh cũng vơ cùng quan trọng bởi lúc đó các em được ơn kiến
thức, được luyện kỹ năng, được phát triển toàn diện trong khơng khí thi đua sơi nổi,
vui tươi, lành mạnh. Để làm được điều đó thì giáo viên cần xây dựng tốt các tiết hoạt
động tập thể nhằm đảm bảo mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh, cụ thể giáo
viên có thể đan xen các tiết vào nhau, xâu chuỗi các tiết tạo thành 1 buổi sinh hoạt
câu lạc bộ (câu lạc bộ toán học, câu lạc bộ âm nhạc, câu lạc bộ mỹ thuật...), 1 buổi
sinh hoạt ngồi giờ lên lớp, 1 sân chơi trí tuệ cho học sinh như các cuộc thi: Rung
chuông vàng, Trạng nguyên nhỏ tuổi… Những tiết học như thế này giáo viên nên tổ
chức 1-2 tháng/ 1 lần để tránh nhàm chán.
Sau đây là một ví dụ minh họa cho việc tổ chức tích hợp kiến thức qua sân chơi trí
tuệ.

Ví dụ 4:

Cuộc thi: Rung chuông vàng ( Dành cho học sinh khối lớp 5)

I. Mục đích, u câu:
- Giáo dục tồn diện cho học sinh
- Tạo khơng khí thi đua học tập giao lưu lẫn nhau. Qua đó kiểm tra đánh giá kết
quả học tập cũng như khả năng ghi nhớ kiến thức đó học ở nhiều mơn, phân mơn.
II. Chuẩn bị:
- HS: bảng con, phấn, dẻ lau.
- GV: cịi, chng, bảng phụ.
13


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
III. Thành phần tham dự:
- Học sinh trong lớp
- GV chủ nhiệm
III. Tiến hành:
Giáo viên nêu từng câu hỏi xen kẽ nhiều lĩnh vực khác nhau, học sinh ghi đáp án
vào bảng con. Một số câu hỏi ở một số lĩnh vực có thể là:
Tốn:
Câu 1: Số tự nhiên nhỏ nhất có 2 chữ số là số nào?
Câu 2: Số lớn nhất có 2 chữ số chia hết cho 5 là số nào?
Câu 3: Số 0,25 được viết dưới dạng phân số như thế nào?
Câu 4 : Hình vng có diện tích là 36cm2 thì có chu vi bao nhiêu?
Câu 5: Trong cùng 1 năm, ngày 8 tháng 3 là thứ 5 thì ngày 2 tháng 4 là thứ mấy?
Câu 6: Bán kính hình trịn tăng thêm 0,5 thì diện tích hình trịn như thế nào?
Câu 7: Tích sau có tận cùng là chữ số nào?
2 x 2 x 2 x 2 x 2 x 2 x 2 x 2 x 2 ( Có 9 thừa số 2)

.........
Tiếng Việt:
Câu 1: Có máy kiểu câu em đã được học?
Câu 2: Tìm 3 từ cùng nghĩa với từ Giang sơn?
Câu 3: Câu “Trăng tròn như cái mâm con” có mấy từ chỉ sự vật?
Câu 4: Nêu 2 cặp từ chỉ quan hệ nguyên nhân - kết quả
Câu 5: Tìm 2 từ có nghĩa chuyển của từ "đi"
Câu 6: Bài thơ: “ Tiểu đội xe khơng kính” của nhà thơ nào?
Câu 7: Trong một bài làm văn có mấy các mở bài?
.......................
Các môn khác:
Câu 1: Dơi là chim hay thú?
Câu 2: Tháng 2 năm 2012 có mấy ngày?
Câu 3: Ngày 14-2 âm lịch tỉnh và huyện ta kỷ niệm ngày mất của Đại Danh Y nào?
Câu 4: Chiến thắng trên Sông Bạch Đằng do ai lãnh đạo?
14


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
Câu 5: Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập vào ngày, tháng năm nào?
Câu 6: Bài Quốc ca Việt Nam do ai sáng tác?
Câu 7: Bài vẽ theo mẫu có mấy bước?
.......................
5. Đánh giá theo chuẩn và theo năng lực của học sinh.
Việc đánh giá, ghi nhận kết quả học tập học tập của học sinh là một trong những
khâu quan trong dạy học. Dù là dạy học buổi nào thì việc đánh giá cũng phải tạo
động lực giúp học sinh cố gắng vươn lên, tránh tình trạng đánh giá “cứng” làm học
sinh tự ti, mặc cảm. Đặc biệt, ở dạy buổi 2 khi mà vấn đề dạy học phân hóa càng rõ
nét thì việc đánh giá học sinh cũng cần lựa chọn từng nội dung đánh giá, từng hình
thức đánh giá theo năng lực từng em. Nếu như học sinh Yếu thì cần đánh giá việc

học sinh nắm chuẩn kiến thức cần đạt. Đối với học sinh Trung bình thì ngồi việc
nắm vững chuẩn kiến thức cần đánh giá thêm về kỹ năng làm bài của các em. Đối
với học sinh Khá, Giỏi thì ngồi những u cầu như học sinh Trung bình thì cần đánh
giá học sinh ở khả năng tư duy, sáng tạo trong làm bài. Nói tóm lại khi đánh giá học
sinh giáo viên phải chú ý đánh giá theo sự tiến bộ của học sinh và trong khung của
đối tượng. Việc đánh giá cần tế nhị, khéo léo thì mới có hiệu quả.
C. KẾT QUẢ THỰC HIỆN.
Đúc rút từ thực tiễn và áp dụng với một số lớp khá thành công trong việc dạy học
buổi 2. Ngay từ đầu năm học tôi đã tổ chức cho tất cả giáo viên trong trường học tập
về chuyên đề “ Nâng cao chất lượng dạy học buổi 2” và đưa vào áp dụng rộng rãi
trong nhà trường. Trong q trình triển khai tơi đã đi dự giờ các tiết học buổi 2 của
các giáo viên trong trường và khảo sát chất lượng học sinh đã cho tơi một kết quả rất
khả quan. Đó là:
* Đối với giáo viên:
- Giáo viên hiểu rõ hơn mục đích, ý nghĩa việc dạy học buổi 2.
- Khơng cảm thấy khó khăn khi thiết kế một bài giảng buổi 2.
- Đặc biệt giáo viên tự tin hơn, không cịn e sợ khi có ai vào dự giờ các tiết học
buổi 2.
* Đối với học sinh:
- Tất cả học sinh rất hồ hởi đón nhận tiết học buổi 2. Các em đều hăng say học tập,
đều tự giác, đều mong đợi nhiệm vụ giáo viên giao cho trong mỗi tiết.
- HS có ý thức hợp tác lẫn nhau, giúp đỡ nhau giải quyết nhiệm vụ học tập.
15


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
- Từng nhóm đối tượng học sinh đều tiến bộ rõ nét. Trong lớp tỷ lệ học sinh yếu
gần như khơng cịn. Tất cả các em đều đạt được yêu cầu chuẩn kiến thức và kỹ năng.
- Học sinh được phát triển toàn diện về mọi mặt với kết quả số lượng học sinh khá
giỏi tăng cao so với trước.

Cụ thể:
* Trước khi vận dụng các giải pháp:
Thời
gian

Đầu
năm

Lớp 3A

Lớp 4B

Lớp 5A

Kết quả
SL

TL%

SL

TL%

SL

TL%

-Học sinh hào hứng trong
học buổi 2

5/25

20%

5/19

26%

8/25

32%

Học sinh Yếu nắm vững
chuẩn kiến thức

0/3

0%

0/3

0%

0/3

0%

Học sinh Trung bình nắm
chắc kiến thức và có kỹ

năng làm bài tốt

3/13

23%

3/10

30%

3/11

27%

Học sinh Khá, Giỏi phát
triển năng khiếu của mình

2/9

22%

2/6

33%

3/11

27%

* Sau khi vận dụng các giải pháp:

Thời
gian
Cuối
kỳ I

Lớp 3A

Lớp 4B

Lớp 5A

Kết quả
-Học sinh hào hứng trong
học buổi 2

SL

TL%

SL

TL%

24/25

96%

18/19

95%

16

SL

TL%

25/25 100%


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
Học sinh Yếu nắm vững
chuẩn kiến thức
Học sinh Trung bình nắm
chắc kiến thức và có kỹ
năng làm bài tốt
Học sinh Khá, Giỏi phát
triển năng khiếu của mình

2/3

67%

2/3

67%

3/3

13/13 100% 11/11 100% 10/11

9/9

100%

6/7

86%

10/11

100%

91%

91%

D. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Qua nghiên cứu và qua thực tế dạy học, tôi nhận thấy để dạy học buổi 2 có chất
lượng cao giáo viên cần:
1. Nâng cao nhận thức và nắm chắc tinh thần chỉ đạo của các công văn đặc biệt là
vấn đề tự chủ trong dạy học.
2. Phân loại học sinh theo từng nhóm đối tượng.
3. Phải chủ động chọn nội dung kiến thức phù hợp với học sinh từng vùng, từng
lớp, từng đối tượng sao cho phát huy năng lực cá nhân học sinh mà vẫn đảm bảo
đúng theo chuẩn kiến thức kỹ năng.
4. Tổ chức tích hợp kiến thức cho học sinh qua sân chơi trí tuệ.
5. Phong phú hóa các hình thức dạy học ở buổi 2 nhằm gây hứng thú học tập cho
học sinh.
6. Đánh giá theo chuẩn và theo năng lực của học sinh.

E- KẾT LUẬN- KIẾN NGHỊ.
I. KẾT LUẬN.
Tóm lại, để việc dạy và học 2 buổi/ ngày ở tiểu học đạt yêu cầu “ nhẹ nhàng hơn,
tự nhiên hơn, hiệu quả hơn” quả là một yêu cầu quan trọng, cần thiết và đầy khó
khăn vì địi hỏi người giáo viên phải biết đổi mới phương pháp giảng dạy, phải tự tin,
am hiểu đầy đủ nội dung kiến thức, kỹ năng cần truyền thụ của từng tiết dạy; phân
loại được các đối tượng học sinh để từ đó tổ chức được các hoạt động của thầy và trò
một các hợp lý, khoa học, biết g ợi mở, tư duy độc lập, sáng tạo, phát huy hết năng
lực tiềm tàng của mỗi bản thân học sinh, người thầy phải có khả năng ứng xử sư

17


Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học buổi 2 ở bậc Tiểu học
phạm tốt, tạo khơng khí thân mật, hiểu biết tin tưởng nhau giữa thầy và trò trong tiết
học.
II. KIẾN NGHỊ.
Các nhà trường cần:
- Nâng cao hiệu quả sinh hoạt chuyên môn tổ khối bằng các chuyên đề dạy học cụ
thể và thiết thực.
- Tăng cường công tác kiểm tra hoạt động dạy học buổi 2.
Đối với ngành:
- Tổ chức sinh hoạt chuyên đề liên trường về nâng cao hiệu quả dạy học buổi 2.
Trên đây là kinh nghiệm từ thực tế giảng dạy buổi 2 mà tôi đúc rút được. Tuy
chưa thực sự phong phú nhưng đã mang lại hiệu quả cao trong việc nâng cao chất
lượng giáo dục. Rất mong đồng nghiệp bổ sung góp ý để kinh nghiệm được hồn hảo
hơn.
Tơi xin trân trọng cảm ơn!

18