l9 bon cot

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (854.28 KB, 164 trang )

(1)Tuaàn: 1 Tieát: 1. Ngày soạn: 10/8 Ngaøy dayï: 15/8 CHÖÔNG I : ÑIEÄN HOÏC BAØI 1 : SỰ PHỤ THUỘC CỦA CƯỜNG ĐỘ DOØNG ÑIEÄN VAØO HIEÄU ÑIEÄN THEÁ GIỮA HAI ĐẦU DÂY DẪN .. I/ Muïc tieâu : 1. Nêu được cách bố trí và tiến hành thí nghiệm khảo sát sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn . 2.Vẽ và sử dụng được đồ thị biểu diễn mối quan hệ giữa I , U từ số liệu thực nghiệm . 3. Nêu được kết luận về sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn . II/ Chuẩn bị : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 dây điện trở bằng Nikêlin được quấn sẵn trên trụ sứ ( Điện trở mẫu ) . - 1 Ampe kế có giới hạn đo 1,5A và độ chia nhỏ nhất 0.1A . - 1Voân keá coù GHÑ 6V vaø ÑCNN0.1V - 1 công tắc , 1 nguồn điện 6V , 7 đọan dây nối ( mỗi đọan dài khỏang 30cm ) . III. PHƯƠNG PHÁP Phương pháp đàm thoại, lôgic IV/ Tổ chức họat động của HS : 1) Ổn định tổ chức : 1’ 2) Kieåm tra baøi cuõ : 3) Bài mới : 1’: Ở lớp 7 ta biết : khi U đặt vào 2 đầu bóng đèn càng lớn thì dòng điện chạy qua đèn có I càng lớn và đèn càng sáng . Bây giờ ta cần tìm hiểu xem I chạy qua dây dẫn điện có tỷ lệ với U đặt vào vào 2 đầu dây dẫn đó hay không ? *Hoạt động 1: Ôn lại những kiến thức có liên quan đến bài học : TG HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG 5’ - Đo I qua bóng đèn ta dùng + Yêu cầu HS trả lời các câu Ampe kế . Đo U giữa 2 đầu hỏi dưới đây dựa vào sơ đồ bóng đèn ta dùng Vôn kế . hình veõ treân baûng . - Maéc Ampe keá vaøo maïch - Để đo I chạy qua bóng đèn ñieän theo kieåu maéc noái tieáp . và U giữa 2 đầu bóng đèn thì Mắc vôn kế vào 2 đầu bóng cần những dụng cụ gì ? đèn theo kiểu mắc song song - Nêu nguyên tắc sử dụng những dụng cụ đó ? * Họat động 2 :Tìm hiểu sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn : TG HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG 13’ a) Ampe kế dùng để đo I + Yêu cầu HS tìm hiểu sơ đồ I/ THÍ NGHIEÄM : trong maïch , maéc noái tieáp maïch ñieän hình 1.1 SGK : keå 1) Sơ đồ mạch điện : - Vôn kế dùng để đo U giữa teân ,neâu coâng duïng vaø caùch 2)Tieán haønh TN : 2 đầu đọan dây dẫn đang xét mắc của từng bộ phận trong * Caâu C1 : Maéc song song vaøo nguoàn . sơ đồ b) Choát (+) cuûa caùc duïng cuï + Choát (+) cuûa caùc duïng cuï ño đo điện trong sơ đồ phải điện có trong sơ đồ phải được được mắc về phía điểm A maéc veà phía ñieåm A hay ñieåm.

(2) TG 10’. TG 10’. c) Tieán haønh thí nghieäm : B? - Các nhóm HS mắc sơ đồ + Theo dõi , kiểm tra , giúp đỡ các Hình 1.1 SGK . Tieán haønh ño ghi nhoùm maéc maïch ñieän TN . kết quả đo được vào + Yêu cầu đại diện một vài baûng 1 . nhóm trả lời câu C1 - Thảo luận nhóm để trả lời câu C1: Từ kết quả TN ta thấy : khi tăng (hoặc giảm ) U giữa 2 đầu dây dẫn bao nhieâu laàn thì I chaïy qua daây dẫn đó cũng tăng (hoặc giảm bấy nhieâu laàn . * Họat động 3 : Vẽ và sử dụng đồ thị để rút ra kết luận : HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS a) Từng HS đọc phần thông +Yêu cầu HS trả lời câu hỏi : báo về dạng đồ thị trong - Đồ thị biểu diễn sự phụ SGK để trả lời câu hỏi của thuộc của cường độ dòng điện GV đưa ra :Đồ thị có dạng là vaøo hieäu ñieän theá coù ñaëc ñieåm một đường thẳng đi qua gốc gì ? tọa độ . + Yêu cầu HS trả lời Câu C2 : b) Từng HS làm Câu C2 : hướng dẫn HS xáx địng các c) Thaûo luaän theo nhoùm , điểm biểu diễn , vẽ dường nhận xét dạng đồ thị , rút ra thẳng đi qua gốc tọa độ , đồng Keát luaän thời đi qua tất cả các điểm bieåu dieãn . + Yêu cầu đại diện một vài nhoùm neâu keát luaän veà moái quan hệ giữa I và U * Họat động 4 :Củng cố bài học và vận dụng : HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS a) Từng HS chuẩn bị trả lời + Yeâu caàu HS neâu keát luaän veà những câu hỏi của GV mối quan hệ giữa U và I . Đồ b) Từng HS chuẩn bị trả lời thò bieåu dieãn moái quan heä naøy coù ñaëc ñieåm gì ? Câu C5 : Cường độ dòng + Yêu cầu HS trả lời Câu C5 ñieän chaïy qua daây daãn tæ leä ( Nếu còn thời gian thì tiếp thuận với hiệu điện thế đặt Caâu C3 , C4 ) vào 2 đầu dây dẫn đó + Cho HS tự đọc phần ghi nhớ trong SGK. =>độ lớn của cường độ phuï thuoäc vaøo hieäu ñieän thế đặt vào hai đầu dây daãn.. NOÄI DUNG II/Đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hieäu ñieän theá : 1) Dạng đồ thị : * Caâu C2 : 2) Keát luaän : Hiệu điện thế giữa 2 đầu dây dẫn tăng (hoặc giảm)bao nhiêu lần thì cường độ dòng ñieän chaïy qua daây dẫn đó cũng tăng (hoặc giảm)bấy nhiêu laàn. NOÄI DUNG III/ VAÄN DUÏNG : * GHI NHỚ : + I chaïy qua moät daây dẫn tỉ lệ thuận với U đặt vào 2 đầu dây dẫn đó . +Đồ thị biểu diễn sự phuï thuoäc cuûa I vaøo U giữa 2 đầu dây dẫn là một đường thẳng đi qua gốc tọa độ. 4) Cuûng coá : 4’: Laøm caùc baøi taäp 1.1 vaø 1.2 SBT 5) Dặn dò : 1’: Về nhà làm các bài tập 1.3 và 1.4 SBT . Xem trước bài 2 : Điện trở dây dẫn – Định luaät OÂm . IV/ KINH NGHIỆM RÚT RA TỪ CÁC HỌAT ĐỘNG DẠY VAØ HỌC :.

(3) Tuaàn: 1 Tieát: 2 .. Ngày soạn: 10/8 Ngaøy dayï: 17/8 Bài 2 ĐIỆN TRỞ DÂY DẪN ÑÒNH LUAÄT OÂM. I/ Muïc tieâu : 1 . Kiến thức: - Nêu được điện trở của một dây dẫn được xác định như thế nào và có đơn vị là gì? - Nêu được ý nghĩa của điện trở - Phát biểu được Định luật Ôm đối với đoạn mạch có điện trở 2. Kó naêng Vận dụng được định luật Ôm để giải được một số bài tập đơn giản 3. Thái độ: trung thực, tỉ mỉ. Kiên trì II/ Chuaån bò : * Đối với GV : - Kẻ sẵn bảng giá trị thương số đối với mỗi dây dẫn dựa vào số liệu trong bảng 1 và bảng 2 ở bài trước ( Theo mẫu dưới đây ) . Thương số U/ I đối với mỗi dây dẫn . Laàn ño Daây daãn 1 Daây daàn 2 1 2 3 4 Trung bình coäng III/ Phöông phaùp: thuyeát trình, logic, nhoùm IV/ Tổ chức họat động của HS : 1/ Ổn định tổ chức 1’ 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 5’ - Mối quan hệ giữa I và U như thế nào? Nếu U tăng 2 lần thì I như thế nào? 3/ Bài mới : *Họat động 1 : Ôn lại các kiến thức có liên quan đến bài mới : TG HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG 4’ + Yêu cầu HS trả lời các câu : +HS trả lời : . hoûi sau : - Neâu keát luaän veà - Cường độ dòng điện chạy mối quan hệ giữa cường độ qua 1 dây dẫn tỉ lệ thuận với doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá ? hiệu điện thế giữa 2 đầu dây - Đồ thị biểu diễn mối quan dẫn đó . hệ đó có đặc điểm gì ? - Đồ thị là 1 đường thẳng đi - Đặt vấn đề : Trong TN với qua gốc tọa độ ( U = 0 , I = 0 ) mạch điện có sơ đồ hình 1.1, => hs dự đoán nếu sử dụng cùng một U đặt Bài 2 ĐIỆN TRỞ DÂY DẪN vào 2 đầu dây dẫn khác nhau ÑÒNH LUAÄT OÂM thì I qua chuùng coù nhö nhau khoâng ? ta cuøng nhau tìm hieåu trong baøi 2 U * Họat động 2 : Xác định thương số I đối với mỗi dây dẫn.

(4) TG 7’. TG 7’. TG 5’. HOẠT ĐỘNG CỦA HS + Từng HS dựa vào bảng 1 và 2 ở bài trước , tính thương số U/ I đối với mỗi dây dẫn . + Từng HS trả lời câu C2 và thảo luận với cả lớp. HOẠT ĐỘNG CỦA GV + GV theo doõi , kieåm tra giuùp đỡ các HS yếu tính tóan cho chính xaùc theo C1 roài vieát keát quaû vaøo baûng maø GV chuaån bò trước. + Yêu cầu một vài HS trả lời câu C2 và cho cả lớp thảo luận * Họat động 3 : Tìm hiểu khái niệm điện trở : HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS +Từng HS đọc phần thông + Yêu cầu HS trả lời các câu báo khái niệm điện trở trong hoûi sau : SGK U + Tính điện trở của 1 dây dẫn => R= I bằng công thức nào ? U +Thế nào là điện trở? - Trò soá R= không đổi I đối với mỗi dây dẫn và ddgl điện trở của dây dẫn đó. =>kí hieäu R +Kí hiệu điện trở? Đơn vị là Ôm ( Ω ), ngoài ra + Đơn vị điện trở? coøn ñôn vò khaùc: 1k Ω =1000 Ω 1M Ω =1000000 Ω Ý nghĩa: điện trở biểu thị mức +Ý nghĩa của điện trở? độ cản trở dòng điện nhiều hay ít cuûa dd. * Họat động 4 : Phát biểu và viết hệ thức của Định luật Ôm HOẠT ĐỘNG CỦA HS HOẠT ĐỘNG CỦA GV + Y/c HS đọc nội dung của + đọc phaàn II.1/sgk U +viết hệ thức của định luật. -Hệ thức: I = trong đó: R U: HĐT 2 đầu dd (V) I: cñdñ chaïy trong dd(A) R: đ.trở dây dẫn ( Ω ) U=I.R +Hãy suy ra CT tính U từ hệ thức. + Dựa vào hệ thức trên hãy phaùt bieåu ñònh luaät.. TG 16’. -Cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn tỉ lệ thuận với hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây và tỉ lệ nghịch với điện trở của daây. *Họat động 5 : Củng cố bài học và vận dụng : HỌAT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV + Điện trở của dd là gì?Đơn -HS trả lời theo sự hiểu biết. NOÄI DUNG I/ ĐIỆN TRỞ DÂY DẪN 1) Xaùc ñònh thöông soá U/ I đối với mỗi dây dẫn - Caâu C1 : - Câu C2 : tỉ số U/I không đổi với mỗi dây dẫn và khác nhau đối với hai dây dẫn khác nhau. NOÄI DUNG 2) Điện trở : U a) Trò soá R= không đổi I đối với mỗi dây dẫn và ddgl điện trở của dây dẫn đó. b) Ký hiệu trên sơ đồ :. c) Đơn vị điện trở : tính bằng Ôm( Ω ), ngoài ra còn đơn vị khaùc: 1k Ω =1000 Ω 1M Ω =1000000 Ω d/ Ý nghĩa: điện trở biểu thị mức độ cản trở dòng điện nhiều hay ít cuûa dd. NOÄI DUNG II/ ÑÒNH LUAÄT OÂM : 1) Hệ thức của định luật : U Hệ thức: I = trong đó: R U: HĐT 2 đầu dd (V) I: cñdñ chaïy trong dd(A) R: đ.trở dây dẫn ( Ω ) (Suy ra: U=I.R) 2) Phaùt bieåu ñònh luaät : Cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn tỉ lệ thuận với hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây và tỉ lệ nghịch với điện trở của dây.. NOÄI DUNG III/ VAÄN DUÏNG :.

(5) vò, yù nghóa. trong suoát baøi hoïc. + Hệ thức và phát biểu định luaät OÂm + Từng HS giải Câu C3 và C4 C3: Toùm taét: R=12  I=0,5A U=? HĐT giữa hai đầu dây tóc U I R  U=I.R=12.0,5=6V C4: Vì cùng 1 HĐT đặt vào hai đầu caùc daây daãn khaùc nhau, I tæ leä nghịch với R. Nên R2=3R1 thì I1=3I2.. + BT: cường độ dòng điện chaïy qua moät daây daãn laø 3A khi HĐT giữa hai đầu dd là 30V. a/Tính điện trở của dd b/Đặt vào hai đầu dd một HÑT laø 20V. Tính cñdñ qua dd.. +DAËN DOØ : Moãi nhoùm chuaån bị mẫu báo cáo thực hành bài Xác định điện trở của 1 dây daãn baèng ampe keá vaø voân keá. BT: TT: I1=3A U1=30V a/R=? b/U2=20V I2=? Giaûi a/ điện trở của dd: U U 30 I 1 = 1 ⇒ R= 1 = =10 Ω R I1 3 b/ cñdñ qua dd. U 20 I 2 = 2 = =2 A R 10. -HS chuù yù vaø ghi cheùp. RUÙT KINH NGHIEÄM. C3: Toùm taét: R=12  I=0,5A U=? HĐT giữa hai đầu dây tóc U I R  U=I.R=12.0,5=6V. C4: Caùch 1: Vì cuøng 1 HÑT ñaët vaøo hai đầu các dây dẫn khác nhau, I tỉ lệ nghịch với R. Nên R2=3R1 thì I1=3I2. Caùch 2: cđdđ qua dd có điện trở R1. U I1 = R1 cđdđ qua dd có điện trở R2. U I2 = R2 Laäp tæ soá: U I 1 R1 3 R 1 = = =3 I2 U R1 R2 ⇒ I 1=3 I 2 BT: TT: I1=3A U1=30V a/R=? b/U2=20V I2=?. Giaûi a/ điện trở của dd: U U 30 I 1 = 1 ⇒ R= 1 = =10 Ω R I1 3 b/ cñdñ qua dd. U 20 I 2 = 2 = =2 A R 10.

(6) Tuaàn 2 Tieát 3. Ngày soạn: 10/8 Ngaøy daïy: 18/8 Bài 3 THỰC HAØNH : XÁC ĐỊNH ĐIỆN TRỞ CUÛA MOÄT DAÂY DAÃN BAÈNG AMPE KEÁ VAØ VOÂN KEÁ .. I/ MUÏC TIEÂU : 1 .Kiến thức: Củng cố lại kiến thức cũ về điện trở 2 . Kĩ năng: Xác định được điện trở của dây dẫn bằng vôn kế và ampe kế. 3 . Thái độ: Có ý thức chấp hành nghiêm túc quy tắc sử dụng các thiết bị điện trong thí nghiệm . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - Một dây dẫn có điện trở chưa biết giá trị . - 1 nguồn điện có thể điều chỉnh được các giá trị hiệu điện thế từ 0 – 6V một cách liên tục . - 1 ampe keá coù GHÑ 1.5A vaø ÑCNN 0.1A - 1 voân keá coù GHÑ 6V vaø ÑCNN0.1V . - 1 công tắc điện . – 7 đọan dây nối , mỗi đọan dài khỏang 30cm . - Moãi HS chuaån bò maãu baùo caùo . * Đối với GV : Chuẩn bị một đồng hồ đo điện đa năng hoặc ampe kế, vôn kế III/Phöông phaùp: Phương pháp dung thí nghiệm trực quan, chia nhóm hoạt động IV/ Tổ chức họat động của HS : 1) Ổn định tổ chức : 1’ 2) Kieåm tra baøi cuõ : 5’ - Điện trở của dây dẫn là gì? đơn vị, ý nghĩa của nó? - Viết hệ thức, phát biểu định luật Ôm. - Giải bài tập C3, C4, và BT đã cho trong tập. 3) Bài thực hành : TG TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG T.H 1. Vẽ sơ đồ mạch điện 10’ * Họat động 1 : Trình bày phần để đo điện trở của 1 trả lời câu hỏi trong phần báo daây daãn baèng voân keá cáo thực hành vaø ampe keá + Từng HS chuẩn bị trả lời câu + Kieåm tra vieäc chuaån bò baùo 2. Maéc maïch ñieän hoûi cuûa GV cáo thực hành của HS . theo sơ đồ đã vẽ - Caâu b : ta duøng duïng cuï :Voân + Yeâu caàu moät HS vieát coâng kế Cách mắc : mắc song song với 3. Lần lượt đặt các giá thức tính điện trở trò hieäu ñieän theá khaùc + Yêu cầu một vài HS trả lời câu dây dẫn cần đo . -Câu c : ta dùng dụng cụ ampe kế nhau tăng dần từ 0-5V b vaø caâu c trong maãu B/c Cách mắc : mắc nối tiếp với dây vào 2 đầu dây dẫn . + Yeâu caàu moät HS leân baûng veõ Đọc và ghi cường độ daãn daãn caàn ño . sơ đồ mạch điện . doøng ñieän chaïy qua + Từng HS vẽ sơ đồ mạch điện dây dẫn ứng với mỗi hieäu ñieän theá vaøo 23’ * Họat động 2 : Mắc mạch điện baûng keát quaû cuûa B/c theo sơ đồ và tiến hành đo : a) Caùc nhoùm HS maéc maïch ñieän 4 . Hoøan thaønh baùo + Theo dõi , giúp đỡ ,kiểm tra theo sơ đồ đã vẽ . cáo thực hành theo caùc nhoùm maéc maïch ñieän b) Tieán haønh ño vaø ghi keát quaû mẫu đã chuẩn bị . Ñaët bieät laø khi maéc voân keá vaø.

(7) ampe keá vaøo baûng + Theo dõi , nhắc nhỡ mọi HS c) Caù nhaân hoøan thaønh baûng baùo đều phải tham gia họat động tích cao đổ nộp cực . d) Nghe GV nhận xét để rút kinh + Yeâu caàu HS noäp baùo caùo nghieäm cho baøi sau thực hành . + Nhaän xeùt keát quaû , tinh thaàn vaø thái độ thực hành của mỗi nhóm . 4) Củng cố bài tập 5’ : Đặt vào 2 đầu dây dẫn một hiệu điện thế U=15V thì cường độ qua vật dẫn là 0.3A . a) Tính điện trở của vật dẫn ? b) Muốn cường độ qua vật dẫn là 0.75A thì phải đặt vào hai đầu dây dẫn đó một hiệu điện thế là bao nhieâu ? 5) Dặn dò 1’: Xem trước bài 4 ĐỌAN MẠCH NỐI TIẾP RUÙT KINH NGHIEÄM. Tuaàn: 2 Tieát 4 I / MUÏC TIEÂU : 1 . Kiến thức:. Baøi 4. ĐỌAN MẠCH NỐI TIẾP. Ngày soạn: 11/8 Ngaøy daïy: 22/8.

(8) - Viết được công thức tính điện trở tương đương của đoạn mạch gồm hai điện trở mắc nối tiếp. 2 . Kó naêng: Xác định được bằng thí nghiệm mối quan hệ giữa điện trở tương đương của đoạn mạch mắc nối tiếp với các điện trở thành phần. 3 . Thái độ: Vận dụng được các kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng và giải bài tập về đọan maïch noái tieáp . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 3 điện trở mẫu lần lượt có giá trị 6,1 ampe kế có GHĐ 1.5A và ĐCNN 0.1A . – 1 voân keá coù GHÑ 6V vaø ÑCNN 0.1V . -1 nguồn điện 6V . – 1 công tắc ( khóa K ) . – 7 đọan dây nối , mỗi đọan dài 30cm . III/ Phöông phaùp: Phương pháp dùng thí nghiệm trực quan, gợi mở Tổ chức họat động của HS : 1) Ổn định tổ chức : 1’ 2) Kieåm tra baøi cuõ : 3) Bài mới : * Họat động 1 : Nhận biết được đọan mạch gồm 2 điện trở mắc nối tiếp: TG TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG 7’ Bài 4. Đoạn mạch mắc nối tiếp. * Đặt vấn đề : Liệu có thể -HS Dự đoán thay thế 2 điện trở mắc nối tiếp bằng 1 điện trở để dòng ñieän chaïy qua maïch khoâng I / Cường độ dòng điện thay đổi? Chúng ta cùng tìm vaø hieäu ñieän theá trong hiểu trong bài 4. Đoạn mạch đọan mạch nối tiếp : maéc noái tieáp. 1) Nhớ lại kiến thức ở -Y/C HS nhớ lại kiến thức lớp lớp 7 : 7 khi trong đoạn mạch gồm 2 + Trong đọan mạch gồm -Nhớ lại: cường độ dòng điện 2 bóng đèn mắc nối tiếp bóng đèn mắc nối tiếp: baèng nhau taïi moïi ñieåm + Cường độ dòng điện ntn? I = I1 = I2 (1) +HĐT giữa 2 đầu đoạn mạch - HĐT giữa 2 đầu đoạn mạch U = U1 + U2 ( 2 ) bằng với HĐT trên mỗi đèn ntn với HĐT trên mỗi đèn. 2) Đọan mạch gồm hai điện trở mắc nối tiếp : + Yêu cầu HS trả lời Câu C1 -được mắc nối tiếp với nhau + Câu C1 : được mắc nối tiếp với => các hệ thức (1) và (2) vẫn nhau đúng với đoạn mạch gồm 2 đt + Caâu C2 : ¿ maéc noái tieáp. U + Hướng dẫn HSvận dụng các -HS TL: I2 = 2 R2 ¿ kiến thức vừa ôn tập và hệ U2 U theá vaøo (1) : Ta coù thức của Định luật Ôm để trả I2 = I1 = 1 R2 R1 lời Câu C2 U 1 theá vaøo (1) : Ta coù ¿{ I1 = ¿ R1 U U U 1 R1 1 2 ¿{ = ⇔ = ñpcm R 1 R2 U 2 R2 ¿.

(9) U 1 U 2 U 1 R1 = ⇔ = ñpcm. R 1 R2 U 2 R2 * Họat động 2 : Xây dựng công thức tính điện trở tương đương của đọan mạch gồm 2điện trở mắc nối tiếp TG TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG II/ Điện trở tương đương 10’ + Yêu cầu HS trả lời câu hỏi: + Từng HS đọc phần khái niệm điện trở tương đương của đọan mạch nối tiếp : trong SGK . 1) Điện trở tương đương : - Thế nào là điện trở tương - Điện trở tương đương (Rtđ) - Điện trở tương đương đương của một đọan mạch ? của một đoạn mạch gồm (Rtđ) của một đoạn mạch nhiều điện trở mắc nối tiếp gồm nhiều điện trở mắc (hoặc song song) là điện trở nối tiếp (hoặc song song) có thể thay thế cho đoạn là điện trở có thể thay thế mạch này, sao cho với cùng cho đoạn mạch này, sao một HĐT đặt vào đoạn mạch cho với cùng một HĐT thì cường độ dòng điện chạy đặt vào đoạn mạch thì qua đoạn mạch vẫn có giá trị cường độ dòng điện chạy như trước. qua đoạn mạch vẫn có giá trị như trước. 2) Công thức tính điện trở tương đương Rtđ của đọan mạch gồm hai điện trở + Hướng dẫn HS xây dựng + Từng HS làm câu C3 maéc noái tieáp : công thức ( 4 ) UAB=U1+U2= IR1 + IR2 = IRtñ C3 Rtñ = R1 + R2 ñpcm UAB=U1+U2= IR1 + IR2 = IRtñ Rtñ = R1 + R2 ñpcm Rtñ = R1 + R2 (4) 13’ + Hướng dẫn HS làm TN như * Họat động 3 : Tiến hành 3) Thí nghieäm kieåm tra : trong SGK : Theo doõi vaø kieåm thí nghieäm kieåm tra . tra caùc nhoùm HS maéc maïch a) Caùc nhoùm maéc maïch ñieän điện như sơ đồ theo sơ đồ hình 4.1 và tiến + Yeâu caàu moät vaøi HS phaùt hành TN theo hướng dẫn SGK bieåu keát luaän . b) Thảo luận nhóm để rút ra 4) Kết luận : Đọan mạch keát luaän gồm 2 điện trở mắc nối tiếp có điện trở tương ñöông baèng toång caùc ñieän trở thành phần Rtđ=R1+R2 13’ +Cần mấy công tắc để điều * Họat động 4 : Củng cố bài III/ Vận dụng : khiển đọan mạch nối tiếp ? hoïc vaø vaän duïng * Caâu C4 : + Trong sơ đồ hình 4.3b SGK + Từng HS trả lời Câu C4, C5 * Câu C5 : có thể chỉ mắc 2 điện trở có C5 C5 trị số thế nào nối tiếp với TT TT nhau ( Thay cho vieäc maéc 3 R1=R2=20 Ω R1=R2=20 Ω điện trở ). Nêu cách tính Rtđ a/ Rtñ=? a/ Rtñ=? Ω của đọan mạch AC ? b/R3=20 b/R3=20 Ω.

(10) Y/c hs TL C5. R’tñ=?. Giaûi a/ Điện trở tương đương: Rtñ= R1+R2=20+20=40 Ω b/ điện trở tương đương R’tñ= R1+R2+ R3=20+20+20=60 Ω. R’tñ=?. Giaûi a/ Điện trở tương đương: Rtñ= R1+R2=20+20=40 Ω b/ điện trở tương đương R’tñ= R1+R2+ R3=20+20+20=60 Ω. 4/ Dặn dò 1’ : Làm các bài tập 1.1 và 1.7 SBT .Xem trước bài 5 : ĐỌAN MẠCH SONG SONG . RUÙT KINH NGHIEÄM. Tuaàn 3 Tieát 5. I/ MUÏC TIEÂU. Ngày soạn: 20/8 Ngaøy daïy: 29/8. Baøi 5 :. ĐỌAN MẠCH SONG SONG.

(11) 1 . Kiến thức: Viết được công thức tính điện trở tương đương của đoạn mạch gồm 2 điện trở mắc song song. 2. Kó naêng Xác định được bằng thí nghiệm mqh giữa điện trở tương đương của đoạn mạch song song với các điện trở thaønh phaàn. 3 . Thái độ: tích cực, kiên trì và trung thực . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 3 điện trở mẫu , trong đó có một điện trở là điện trở tương đương của 2 điện trở kia khi mắc song song . - 1 ampe keá coù GHÑ 1.5A vaø ÑCNN 0.1A . – 1 Voân keá coù GHÑ 6V Vaø ÑCNN 0.1V . - 1 công tắc , 1 nguồn điện 6V , 9 đọan dây dẫn , mỗi đọan dài 30cm . III/ Phương pháp: nhóm, thuyết trình, vấn đáp IV/ TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1) Ổn định tổ chức : 1’ 2) Kieåm tra baøi cuõ : 5’ - CT tính điện trở tương đương của đoạn mạch gồm 2 điện trở mắc nối tiếp, 3 điện trở mắc nối tiếp. - Sửa lại C5/sgk/13 - R1=50 Ω , R2=100 Ω mắc nối tiếp vào 2 đầu đoạn mạch, cường độ dòng điện qua mạch là 0,16A. a/ Vẽ sơ đồ mạch điện b/ Tính HĐT giữa 2 đầu mỗi điện trở và ở hai đầu đoạn mạch. 3) Bài mới : TG TRỢ GIÚP CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG * Họat động 1 : Ôn lại những kiến thức có liên quan đến bài học : 4’ + Đặt vấn đề : Đối với đọan mạch // điện trở tương đương - dự đoán của đọan mạch có bằng tổng Bài 5 : ĐỌAN MẠCH các điện trở thành phần SONG SONG không? Ta cùng nghiên cứu I/ Cường độ dòng điện và trong baøi hoïc soá 5 hiệu điện thế trong đọan + Yêu cầu HS trả lời câu maïch song song : hoûi : -Trả lời : - U ở mạch chính 1) Nhớ lại kiến thức ở lớp 7 -Trong đọan mạch gồm có 2 bằng U ở các mạch rẽ . Trong đọan mạch gồm 2 bóng đèn mắc // : U và I ở - I mạch chính bằng tổng I ở bóng đèn mắc song song : maïch chính coù quan heä theá caùc maïch reõ . U = U1 = U2 (1) nào với U và I của các mạch I = I1 + I2 (2 ) reõ ? * Họat động 2 : Nhận biết được đọan mạch gồm 2 điện trở mắc song song :.

(12) 5’. + Y/C hs TL C1. TB: các hệ thức (1) và (2) vẫn đúng với đoạn mạch gồm 2 điện trở mắc song song. + Hướng dẫn HS vận dụng các kiến thức vừa ôn tập và hệ thức của Định luật Ôm để trả lời C2. + Từng HS trả lời Câu C1: hai điện trở này có phần đầu nối chung với nhau tại một điểm, phaàn ñuoâi noái chung nhau taïi điểm khác trong đoạn mạch. Voân keá maéc // nguoàn vaø moãi điện trở nên đo được HĐT hai đầu đoạn mạch cũng chính là HĐT giữa 2 đầu mỗi điện trở. Ampe kế mắc nối tiếp với công tắc và với 2 điện trở nên đo được cường độ dòng điện qua maïch chính.. + Trả lời C2 : Ta có U=U1=U2 Maø U1= I1 . R1 theá vaøo (2): => I1. R1 = I2. R2 suy ra (3) đó là ñpcm. 2) Đọan mạch gồm 2 điện trở mắc song song : C1: hai điện trở này có phần đầu nối chung với nhau tại một ñieåm, phaàn ñuoâi noái chung nhau tại điểm khác trong đoạn mạch. Voân keá maéc // nguoàn vaø moãi điện trở nên đo được HĐT hai đầu đoạn mạch cũng chính là HĐT giữa 2 đầu mỗi điện trở. Ampe kế mắc nối tiếp với công tắc và với 2 điện trở nên đo được cường độ dòng điện qua maïch chính. + Trả lời C2 : Ta có U=U1=U2 Maø U1= I1 . R1 theá vaøo (2): => I1. R1 = I2. R2 suy ra (3) đó là ñpcm. * Họat động 3 : Xây dựng công thức điện trở tương đương của đọan mạch gồm 2điện trở mắc song song : 5’. + Hướng dẫn HS xây dựng công thức (4) từ cơ sở hệ thức cuûa Ñònh Luaät Oâm -Viết hệ thức liên hệ giữa I , I1 I2 theo U , Rtñ,, R1 , R2. +Từng HS vận dụng kiến thức đã học để xây dựng được công thức (4) Trả lời Câu C3 Ta coù: ¿ U I= R tđ U I1 = 1 I =I 1 + I 2 với R1 U I2 = 2 R2 ¿{{ ¿ U U1 U2 ⇔ = + Rtđ R1 R2 Với U=U1=U2 nên: U U U 1 1 1 = + ⇔ = + R tđ R 1 R 2 Rtđ R1 R2 ⇔. II/ Điện trở tương đương của đọan mạch song song 1) Công thức tính điện trở tương đương của đọan mạch gồm có hai điện trở maéc song song : C3 Ta coù: ¿ U I= R tđ U I1 = 1 I =I 1 + I 2 với R1 U I2 = 2 R2 ¿{{ ¿ U U1 U2 ⇔ = + Rtđ R1 R2 Với U=U1=U2 nên: U U U 1 1 1 = + ⇔ = + R tđ R 1 R 2 Rtđ R1 R2.

(13) Hoạt động 4: HD học sinh thí nghiệm kiểm tra và rút ra kết luận về điện trở tương đương của mạch song song. 20’. -GV neâu muïc ñích: kieåm tra mqh giữa Rtđ với các điện trở thaønh phaàn vaø xem khi thay điện trở thành phần bằng điện trở tương đương thì cđdđ có thay đổi k? - goïi hs neâu caùch laøm TN. - GV neâu t/d cuûa duïng cuï -các em dựa vào công thức (4) vaø keát quaû thí nghieäm, hãy nêu kết luận về điện trở tương đương của đoạn mạch song song.. 2/ Thí nghieäm kieåm tra. - HS neâu caùch laøm: +Mắc theo sơ đồ hình 5.1 +các R1, R2 và UAB đã biết +Giữ UAB không đổi và đo IAB +thay Rtñ= R1+ R2 vaø ño I’AB + so saùnh I’AB vaø IAB -Nghịch đảo điện trở tương đương của đoạn mạch gồm hai điện trở mắc song song bằng tổng nghịch đảo các điện trở thaønh phaàn.. 3/ Keát luaän Nghịch đảo điện trở tương đương của đoạn mạch gồm hai điện trở maéc song song baèng toång nghòch đảo các điện trở thành phần. 1 1 1 = + R tđ R 1 R 2 hay R R Rtđ = 1 2 R1 + R 2. HÑ 5: Cuûng coá, vaän duïng vaø daën doø 5’. -y/c hs TL C4. - gọi hs giải C5. - C4: + mắc // vì Uđèn=Uquạt=Unguồn. - C4: + mắc // vì Uđèn=Uquạt=Unguồn. + Quạt hoạt động bình thường vì dòng điện vẫn còn qua mạch rẽ chứa quạt. -C5: TT R1=R2=30 Ω a/Rtđ=? b/ R3=30 Ω R’tđ=? Giải a/ điện trở tương đương: R R Rtđ = 1 2 R1 + R 2 30 .30 =1. 5 Ω 30+30. + Quạt hoạt động bình thường vì dòng điện vẫn còn qua mạch rẽ chứa quạt. -C5: TT R1=R2=30 Ω a/Rtđ=? b/ R3=30 Ω R’tđ=? Giải a/ điện trở tương đương: R R Rtđ = 1 2 R1 + R 2 30 .30 =1. 5 Ω 30+30.

(14) b/ điện trở tương đương: 1 1 1 1 = + + Rtđ R1 R2 R3 1 1 1 1 + + = Ω 30 30 30 10 ⇒ R tđ =10 Ω. -Củng cố lại kiến thức chính: điện trở tương đương. Cường độ dòng điện, HĐT của đoạn mạch mắc // -Dặn dò: về học bài, làm lại bài tập C4,5 và trong SBT. Xem trước bài 6. VD định luật Ôm. b/ điện trở tương đương: 1 1 1 1 = + + Rtđ R1 R2 R3 1 1 1 1 + + = Ω 30 30 30 10 ⇒ R tđ =10 Ω.

(15) Tuaàn: 3 Tieát 6. Ngày soạn: 20/8 Ngaøy daïy: 1/9 Baøi 6 : BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG ÑÒNH LUAÄT OÂM. I/ MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức: Oân lại các kiến thức về định luật ôm, công thức tính điện trở tương đương trong đoạn mạch maéc song song, noái tieáp 2/ Kó naêng: Vận dụng các kiến thức đã học về Định luật Ôm , đọan mạch nối tiếp và đọan mạch song song để giải được các bài tập đơn giản về đọan mạch gồm có nhiều nhất là 3 điện trở 3/ Thái độ: tỉ mĩ, khoa học, làm việc nhóm, II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với GV : Bảng liệt kê các giá trị hiệu điện thế và cường độ dòng điện định mức của một số dụng cụ dùng điện trong gia đình , với 2 nguồn điện là 110V và 220V . III/ Phương pháp: nhóm, vấn đáp IV/ TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1) Ổn định tổ chức : 1’ 2) Kieåm tra baøi cuõ : 4’ a) Phát biểu Định luật Ôm ? Viết công thức , nêu tên và đơn vị của từng chữ có trong công thức ? b) Viết công thức tính I , U , Rtđ trong mạch mắc nối tiếp và mạch mắc song song ? 3) Baøi taäp : TG TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG 10’ * Họat động 1: Giải bài 1 *BAØI 1 :+Vẽ sơ đồ mạch điện a) Từng HS chuẩn bị trả +Yêu cầu HS trả lời các hình 6.1 SGK . lời câu hỏi của GV caâu CHO : R1 =5 . HOÛI : a) Rtñ=? R maé c noá i tieá p vớ i R hỏi sau : - Nhìn vào sơ đồ 1 2 UAB=6V b) R2= ? -Ampe keá ño I trong maïch hình 6.1. Haõy cho bieát R1 IAB=0.5A -Vôn kế đo U trong mạch a) Điện trở tương đương của đọan vaø R2 được mắc với nhau như - Vận dụng công thức : maïch . U U Rtñ= U/ I theá naøo ? Ampe keá vaø I AB= AB ⇒ R tđ = AB b) Từng HS làm câu b Voân Rtđ I AB kế đo những đại lượng 6 =12 Ω 0 .5 naøo b) Điện trở R2 . vì R1 nt R2 nên: trong maïch ? Ta coù :Rtñ= R1 + R2 - Khi biết U giữa 2 đầu R2 = Rtñ – R1 =12 – 5 =7 Ω đọan c/ HĐT giữa 2 đầu R1: maïch vaø I chaïy qua maïch U chính .Vaän duïng coâng I = 1 ⇒U 1=I . R1=0,5. 5 R1 thức 2 . 5V nào để tính Rtđ ? HĐT giữa 2 đầu R2: -Giữ nguyên HĐT hai đầu U đoạn mạch, mắc thêm I = 2 ⇒U 2=I . R2=0,5. 7 R2 c) Thảo luận nhóm để tìm điện trở R3 = 12 Ω nối 3.5V ra cách giải khác đối với tiếp với 2 điện trở kia. HĐT giữa 2 đầu R3: Tính HĐT giữa 2 đầu mỗi câu b.

(16) 10’. 15’. ñt? + Hướng dẫn HS tìm cách giaûi khaùc .- Tính hieäu ñieän thế U2 giữa 2 đầu điện trở R2 - Từ đó tính R2 *Họat động 2 :Giải bài 2 + Yêu cầu HS trả lời các caâu hoûi sau: - R1 vaø R2 được mắc với nhau như thế naøo ? Các ampe kế đo những đại lượng nào trong mạch ? - Tính UAB theo maïch reõ R1 - Tính I2 chạy qua R2 Từ đó tính R2 + Hướng dẫn HS tìm cách giaûi khaùc : - Từ kết quả câu a. Tính Rtñ - Bieát Rtñ vaø R1 haõy tính R2 .*Maéc theâm R3=20 Ω // với 2 đt kia. Tính I3, UAB *Họat động 3: Giải bài 3 + Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau : R2 và R3 được mắc như thế nào với nhau ? R1 được mắc như thế nào với đọan mạch MB ? Ampe kế đo đại lượng nào trong maïch ? - Viết công thức tính Rtđ theo R1 vaø RMB ? +Viết công thức tính cường độ dòng điện chạy qua R1 + Viết công thức tính Hiệu điện thế UMBtừ đó tính I2,I3 + Hướng dẫn HS tìm cách giaûi khaùc. Sau khi tính. I=. U3 ⇒U 3=I . R3 =0,5 .12 R3 6V. *BAØI 2 : Vẽ sơ đồ mạch điện a) Từng HS chuẩn bị trả hình 6.2 SGK . lời câu hỏi của GV để làm CHO :R1 =10. HỎI a) UAB=? câu a : - Trong sơ đồ hình I1 =1.2A b) R2 =? 6.2 SGK ta coù R1vaø R2 IAB = 1.8A được mắc // . Ampe kế A1 Hiệu điện thế UAB của đọan mạch U chỉ cường độ dòng điện I1 I1 = 1 ⇒ Ta coù : qua R1 . Ampe keá A chæ R1 cường độ dòng điện I U1 =I1 . R1 = 1,2 x 10 = 12V trong maïch chính . Vì R1 // R2: UAB= U1 = U2 = 12V b) Từng HS làm câu b b) Điện trở R2 . Ta coù : I = I1 + I2 ⇒ I2 =I – I1 = I2 = 1.8 – 1.2 = 0.6A . R2=U/I2=12/0,6= 6.7 Ω c/ Veõ sñ maïch ñieän coù R3 c) Thảo luận nhóm để tìm I3=U3/R3=12/20=0,6A ra cách giải khác đối với U=U1=+U2=U3=12V caâu b. a) Từng HS chuẩn bị trả lời câu hỏi của GV để lời câu a:- R2 và R3 được mắc song song ; R1 được mắc nối tiếp với đọan mạch MB . Ampe kế đo cường độ dòng điện trong mạch - Công thức Rtđ= R1 +RMB theo R1 . - Công thức Rtđ theo R2,3. b) Từng HS làm Câu b .. * BAØI 3 : Vẽ sơ đồ mạch điện hình 6.3 SGK : CHO: R1 =15 HOÛI a) RAB=? R2 = R3 =30 b) I1 = ? UAB= 12V I2= ? I3 = ? a) Điện trở tương đương của đọan mạch AB : RAB =R1 +RMB (với RMB= R1 . R 2 ) R 1+ R 2 =>R15+15=30 Ω b) Cường độ dòng điện qua mỗi điện trở : U AB 12 I 1 =I = = =0,4 A R AB 30 U 2=U 3 =U MB=I . R MB 0,4 . 15=6 V.

(17) U 6 được I 3 = 3 = =0 . 2 A R 3 30 I1 , vận dụng hệ thức : U I3 / I2 = R2 / R3 vaø I1 =I3 +I2 c) Thảo luận nhóm để tìm 6 I 2= 2 = =0,2 A Từ đó tính được I2 và I3 ra cách giải khác đối với R2 30 + Yêu cầu HS trả lời câu caâu b *CÁCH 2: b) Ta có hệ thức : hoûi : - Muoán giaûi baøi taäp vaø I1 =IMB=I = I3 + I2 cho Ñònh luaät OÂm cho caùc =>I2=I-I3=0,4-0,2=0,2A lọai đọan mạch , cần tiến hành theo mấy bước ? 4/ Củng cố 4’ + Thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi của GV ,củng cố bài học 5/ Dặn dò 1’ : Làm các bài tập 6.1 đến 6.5 SBT + Xem trước bài 7 : SỰ PHỤ THUỘC CỦA ĐIỆN TRỞ VAØO CHIEÀU DAØI DAÂY DAÃN. Tuaàn: 4 Tieát 7. Ngày soạn: 20/8 Ngaøy daïy: 5/9 Baøi 7. SỰ PHỤ THUỘC CỦA ĐIỆN TRỞ VAØO CHIỀU DAØI DÂY DẪN ..

(18) I / MUÏC TIEÂU : 1- Kiến thức: - Nêu được mối quan hệ giữa điện trở của dây dẫn với độ dài dây dẫn 2- Kyõ naêng: - Xác định được bằng thí nghiệm mối quan hệ giữa điện trở của dây dẫn với độ dài dây dẫn - VD giải thích 1 số ht thực tế liên quan đến đt của dây dẫn. 3- Thái độ: - Nghiêm túc, trung thực, có tinh thần hợp tác trong hoạt động nhóm. II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 nguồn điện 3V . – 1 công tắc . – 1 ampe kế có GHĐ 1.5A và ĐCNN 0.1A . – 1 voân keá coù GHÑ 10V vaø ÑCNN 0.1V . - 3 dây điện trở có cùng tiết điện và được cùng làm một chất : 1 dây dài l , 1 dây dài 2l và dây thứ 3 dài 3l . Mỗi dây được quấn quanh một lỏi cách điện phẳng , dẹt và dễ xác định số vòng dây . - 8 đọan dây dẫn nối , mỗi đọan dài khỏang 30cm . * GV - 1 đọan dây dẫn bằng đồng dài 80cm , tiết diện 1mm, có võ bọc cách điện . - 1 đọab dây thép dài 50cm , tiết diện 3mm2 . - 1 cuộn dây hợp kim dài 10cm , tiết diện 0.1mm2 . III/ PHƯƠNG PHÁP: Nhóm, trực quan, IV/ TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1) Ổn định tổ chức : 1’ 2) Kieåm tra baøi cuõ (4’): a/ Phát biểu và viết CT của Định luật Ôm , nêu tên và đơn vị của từng đại lượng có trong công thức ? b/ Viết công thức tính I , U , Rtđ trong đọan mạch mắc nối tiếp chỉ có 2 đt. c / Viết công thức tính I , U , Rtđ trong đọan mạch song song chỉ có 2 đt. 3) Bài mới : TG TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG 8’ * HĐ1: Đặt vấn đề : Dây dẫn là một bộ phận quan -Lắng nghe, ghi nhớ. Bài 7 SỰ PHỤ THUỘC troïng cuûa caùc maïch ñieän. Caùc dd CỦA ĐIỆN TRỞ VAØO có thể có kích thước khác nhau, CHIEÀU DAØI DAÂY DAÃN được làm bằng các vật liệu dẫn ñieän khaùc nhau vaø coù theå coù ñt khaùc nhau. Caàn phaûi xñ xem ñt của dd phụ thuộc vào những yếu toá naøo vaø phuï thuoäc vaøo caùc yeáu I/ Xác định sự phụ thuộc toá ntn? Ta tìm hieåu trong baøi 7 của điện trở dây dẫn vào một trong những yếu tố 10’ * Họat động 2 : Tìm hiểu điện trở của dây phụ thuộc vào khaùc nhau : những yếu tố nào : 1.Caùc daây daãn h 7.1 khaùc nhau + Có thể gợi ý cho HS trả lời câu a) Các nhóm HS thảo luận để trả về chiều dài , tiết diện và vật hỏi này như sau : Nêu đặt vào 2 lời câu hỏi : Các dây dẫn có điện liệu làm dây. đầu dây dẫn một U thì có dòng trở không ? Vì sao ? 2.Để xác định sự phụ thuộc điện chạy qua nó hay không ? b) HS quan sát các đọan dây dẫn của điện trở dây dẫn vào 1 Khi đó dòng điện này có một khác nhau và nêu được các nhận yếu tố x nào đó thì cần phải cường độ I nào đó hay không ? xét và dự đóan : đo điện trở của các dây dẫn có.

(19) 15’. 7’. Khi dó dây dẫn có một điện trở xaùc ñònh hay khoâng ? +Đề nghị HS quan sát hình 7.1 -1.Các dây dẫn h 7.1 khác nhau SGK vaø Tl caâu 1. veà chieàu daøi , tieát dieän vaø vaät lieäu laøm daây. + Nêu câu hỏi :Để xác định sự 2.Để xác định sự phụ thuộc của phụ thuộc của điện trở vào một điện trở dây dẫn vào 1 yếu tố x trong các yếu tố thì phải làm như nào đó thì cần phải đo điện trở theá naøo ? cuûa caùc daây daãn coù yeáu toá x khaùc * Họat động 3: Xác định sự phụ nhau , nhưng tất cả các yếu tố thuộc của điện trở vào chiều dài khác như nhau. daây daãn : +Y/C hs dự kiến cách làm. a) HS đọc phần dự kiến cách làm + Đề nghị từng nhóm HS nêu dự trong SGK . đóan theo yêu cầu của C1 và ghi b) Các nhóm thảo luận và nêu dự lên bảng các dự đóan đó đóan như yêu cầu CÂU C1 : vì caùc dd naøy maéc nt neân theo CT tính ñt töông ñöông thì: Dây dẫn dài 2l có điện trở 2R Dây dẫn dài 3l có điện trở 3R + Theo dõi , kiểm tra và giúp đỡ c) Tiến hành TN và ghi kq vào các nhóm tiến hành TN , đọc và bảng và ss với dự đoán ở C1. ghi keát quaû vaøo baûng 1 SGK + Yêu cầu HS nêu Kết luận về => Điện trở của dây dẫn có cùng sự phụ thuộc của điện trở dây tiết diện và được làm từ cùng daãn vaøo chieàu daøi cuûa daây . một loại vật liệu thì tỉ lệ thuận với chiều dài của dây * Họat động 4: Củng cố vận dụng ,hướng dẫn HS học ở nhà +GV gợi ý Câu C2 : Trong 2 a)Trả lời Câu C2 : U không đổi , trường hợp mắc bóng đèn bằng nếu mắc bóng đèn với dây dài dây ngắn và bằng dây dài thì thì R của đọan mạch lớn nhưng I trường hợp nào đọan mạch có qua đèn càng nhỏ điện trở lớn hơn . Do đó dòng Do đó đèn có thể sáng yếu b)Trả lời Câu C3: R=U/ I =20 ñieän chaïy qua coù I nhoû hôn ? Chieàu daøi cuûa cuoän daây :l = +GV gợi ý Câu C3 : -Áp dụng ĐL Ôm để tính R . Sau 20.4 / 2 40m đó vận dụng kết luận đã rút ra c) Đọc phần có thể em chưa biết trên dâyđể tính chiều dài của +Về nhà làm câu C4 và bài tập 7.1 đến 7.4 SBT cuoän daây *Câu 1-Tại sao những gđ có đường điện ở xa trạm biến áp Câu 1: vì gđ ở cuối nguồn điện (cuối nguồn điện) thì điện có dd dài nên điện trở của dd đó thường yếu hơn nhiều so với lớn. Mà theo đl Ôm thì I tỉ lệ những gđ ở gần trạm biến áp nghịc với R nên điện yếu hơn. (đầu nguồn điện). Câu 2-2 đoạn dd cùng S và được. yeáu toá x khaùc nhau , nhöng taát caû caùc yeáu toá khaùc nhö nhau.. II/ Sự phụ thuộc của điện trở vào chiều dài dây dẫn 1/ Dự kiến cách làm : - C1: vì caùc dd naøy maéc nt neân theo CT tính ñt töông ñöông thì: Dây dẫn dài 2l có điện trở 2R Dây dẫn dài 3l có điện trở 3R. 2/ Thí nghieäm kieåm tra : 3/ Keát luaän : Điện trở của dây dẫn có cùng tiết diện và được làm từ cùng một loại vật liệu thì tỉ lệ thuận với chiều dài của dây R 1 l 1 R 2 l 2 R1 l 1 = ; = ; = R 2 l 2 R 3 l 3 R3 l 3 III/ Vaän duïng : C2: Khi giữ HĐT không đổi, nếu mắc bóng đèn vào HĐT này baèng daây daãn caøng daøi thì điện trở của đoạn mạch càng lớn, theo đinh luật Ôm, cường độ dòng điện càng nhỏ, do đó đèn sáng yêu hơn. C3:  Điện trở cuộn dây là U 6 R  20 I 0,3  Chieàu daøi cuoän daây laø 20 l  .4 40m 2 C4:.

(20) làm từ cùng 1 vật liệu, có chiều dài l1, l2. Lần lượt đặt cùng 1 HĐT vào 2 đầu mỗi dây này thì doøng ñieän chaïy qua chuùng coù cñ trương ứng là I1 và I2, biết I1=0,25I2. Hoûi daây l1 daøi gaáp bao nhieâu laàn l2.. Caâu 2: Ta coù I1=0,25I2 (*) Theo đl Ôm thì (*) trở thành: U1 U =2 2 R1 R2 Theo đề: U1=U2 1 1 => R =2 R ⇒ R2=2 R1 1 2 Ta thaáy l1=2l2. 1 Vì I1=0,25I2= 4 I2. Neân R1=4R2. 4/ Hướng dẫn HS làm Bài tập 5/ Dặn dò : Xem trước bài 8 :. Tuaàn: 4 Tieát 8. Ngày soạn: 20/8 Ngaøy daïy: 8/9 Bài 8 SỰ PHỤ THUỘC CỦA ĐIỆN TRỞ VAØO TIẾT DIỆN DÂY DẪN. I / MUÏC TIEÂU : 1- Kiến thức: - Nêu được mối quan hệ giữa điện trở dây dẫn với tiết diện của dây dẫn..

(21) 2- Kyõ naêng: - Xác định được bằng thí nghiệm mối quan hệ giữa điện trở của dây dẫn với tiết diện của dây dẫn. Mắc mạch điện và sử dụng dụng cụ đo để đo điện trở của dây dẫn. 3- Thái độ: Nghiêm túc, trung thực, có tinh thần hợp tác trong hoạt động nhóm II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 2 đọan dây dẫn bằng hợp kim cùng lọai có cùng chiều dài nhưng có tiết diện lần lượt là S1 và S2 (tương ứng có đường kính tiết diện là d1 và d2 ) . GV:- 1 nguoàn ñieän 6V . – 1 coâng taéc . – 1 ampe keá coù GHÑ 1.5A vaø ÑCNN 0.1A . - 1 vôn kế có GHĐ 10V và ĐCNN 0.1V . – 7 đọan dây dẫn mỗi đọan dài 30cm .- 2 chốt kẹp nối dây . III/ PHƯƠNG PHÁP: vấn đáp, thuyết trình, nhóm IV/TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 1’ 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 4’ (Goïi moãi HS Tl C1+C2. HS TL C1+C3) C1- Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào những yếu tố nào ? C2-Tại sao những gđ có đường điện ở xa trạm biến áp (cuối nguồn điện) thì điện thường yếu hơn nhiều so với những gđ ở gần trạm biến áp (đầu nguồn điện). C3-2 đoạn dd cùng S và được làm từ cùng 1 vật liệu, có chiều dài l 1, l2. Lần lượt đặt cùng 1 HĐT vào 2 đầu mỗi dây này thì dòng điện chạy qua chúng có cđ trương ứng là I 1 và I2, biết I1=0,25I2. Hỏi dây l1 dài gaáp bao nhieâu laàn l2. 3/ Bài mới : T.G TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG HĐ1: Đặt vấn đề : các dd có thể 7’ được làm từ cùng 1 vật liệu, -Lắng nghe và dự đoán chẳng hạn bằng đồng, nhưng với tieát dieän khaùc nhau. Coù tieát dieän nhỏ, có dây tiết diện lớn. Nếu caùc daây naøy coù cuøng chieàu daøi Bài 8: SỰ PHỤ THUỘC CỦA thì điện trở của chúng phụ thuộc ĐIỆN TRỞ VAØO TIẾT DIỆN vào tiết diện ntn? Tất cả sẽ được DAÂY DAÃN TL trong baøi 8 I/ Dự đóan sự phụ thuộc 10’ * Họat động 2:Nêu dự đóan về sự phụ thuộc của điện trở dây Của điện trở vào tiết diện daãn vaøo tieát dieän Daây daãn : 2 -Gọi hs đọc mục 1 R 1 R2 1 R = = R -C1 . = R -C1 . R2= 2 2R 2 + Đề nghị HS tìm hiểu các mạch 2R 2 1 1 R 1 1 R điện trong hình 8.1 SGK và thực =3 ⇒ R 3= =3 ⇒ R 3= R R 3 R3 R 3 3 hieän caâu C1 -Hs đọc và lắng nghe -Hs đọc và lắng nghe -Gọi hs đọc mục 1 C2: + Đề nghị từng nhóm HS dự C2: đóan theo yêu cầu Câu C2 và +Tiết diện tăng gấp 2 lần thì +Tiết diện tăng gấp 2 lần thì đtrở R R ghi lên bảng các dự đoán. R2  R2  2 cuûa daây giaûm 2 laàn. 2 đtrở của dây giảm 2 lần. +Tiết diện tăng gấp 3 thì điện +Tiết diện tăng gấp 3 thì điện trở R R R3  R3  3 3 trở của dây giảm 3 lần cuûa daây giaûm 3 laàn.

(22) =>Điện trở của các dây dẫn có cùng chiều dài và làm từ cùng 1 loại vật liệu thì tỉ lệ nghịch với tieát dieän cuûa daây.. =>Điện trở của các dây dẫn có cùng chiều dài và làm từ cùng 1 loại vật liệu thì tỉ lệ nghịch với tieát dieän cuûa daây. II/ THÍ NGHIEÄM KIEÅM TRA 1 Maéc maïch ñieän 2 Thay daây daãn khaùc S 3 Nhaän xeùt 4) Kết luận : Điện trở của dây dẫn có cùng chiều dài và được làm từ cùng loại vật liệu thì tỉ lệ nghịch với tiết diện của dây . R 1 S2 = R 2 S1. *Họat động 3 : Tiến hành TN kiểm tra dự đóan đã neâu theo yeâu caàu caâu C2 : + Theo dõi, kiểm tra và giúp đỡ a) Từng nhóm HS mắc mạch các nhóm làm TN kiểm tra việc điện như sơ đồ hình 8.3 SGK mắc mạch điện , đọc và ghi kết tiến hành TN và ghi các giá trị quả vào bảng 1 SGK trong từng đo được vào bảng 1 SGK b) Làm TN tương tự với dây dẫn laàn TN . + Sau khi caùc nhoùm hoøan thaønh coù tieát dieän S2 TN và ghi kết quả vào bảng 1. c) Tính tỉ số và so sánh với tỉ số Yêu cầu mỗi nhóm đối chiếu kết từ kế quả của bảng 1 SGK .- Đối quả thu được với dự đóan mà chiếu với dự đóan của nhóm và ruùt ra keát luaän . mỗi nhóm đã nêu . + Đề nghị một vài HS nêu kết luận về sự phụ thuộc của điện trở dây dẫn vào tiết diện dây dẫn đó . 7’ *Họat động 4 : Củng cố III/ VAÄN DUÏNG : a) Trả lời câu C3 : Điện trở của C3: vaø vaän duïng * Có thể gợi ý cho HS trả lời câu dây thứ nhất lớn gấp ba lần điện S1=2mm2 S2=6mm2 C3 như sau : - Tiết điện của dây trở của dây thứ hai S1 R2 2 1 thứ hai lớn gấp mấy lần dây thứ b) Trả lời câu C4 :   S1 S R1 = 6 3 nhất ?Vận dụng kết luận trên để 2 =1,1 Ω R2 = R1 S2 so sánh điện trở của hai dây Câu  R1 3R2 C4 GV gợi ý như Câu C3 Đề c) Từng HS đọc phần “ Có C4: nghị HS đọc phần “ Có thể em thể em chưa biết “ S1 R2 S .R   R2  1 1 chưa biết “ và phát biểu ghi nhớ S2 R1 S2 cuûa baøi hoïc naøy 0,5.5,5 R 1 S2 0 , 004 * 2 gđ dùng dây đồng để mắc R2  1,1 = = =2 2,5 R S 0 , 002 * Ta coù : 2 1 các đường điện sinh hoạt trong R 1 S2 ⇒ R1=2 R2 nhà. Gđ thứ 1 dùng dd có đk = R 2 S1 0,004m. gđ thứ 2 dùng dd có đk =>gđ thứ 1 trả tiền điện nhiều 0,002m. g/s công suất sử dụng hơn gđ 2 vì R1>R2 ñieän haøng naêm vaø toång chieàu daøi của đường dây điện trong 2 gđ là nhö nhau, haõy cho bieát haøng naêm gñ naøo seõ traû tieàn ñieän nhieàu hôn? 4/ Dặn dò 1’: Bỏ Bài tập C5* và C6* . Làm các bài tập 8.1 đến 8.4 SBT . Xem trước bài 9.. 15’.

(23) Tuaàn: 5 Tieát 9. Ngày soạn: 31/8 Ngaøy daïy: 10/9 Bài 9 SỰ PHỤ THUỘC CỦA ĐIỆN TRỞ VAØO VẬT LIỆU LAØM DÂY DẪN. I MUÏC TIEÂU : 1- Kiến thức: - Nêu được các vật liệu khác nhau thì có điện trở suất khác nhau. - Nêu được mối quan hệ giữa điện trở của dây dẫn với độ dài, tiết diện và vật liệu làm dây dẫn. 2- Kyõ naêng:.

(24) -. -. Xác định được bằng thí nghiệm mối quan hệ giữa điện trở của dây dẫn với vật liệu làm dây dẫn. Nêu được mối quan hệ giữa điện trở của dây dẫn với vật liệu làm dây dẫn. l R  S và giải thích được các hiện tượng đơn giản liên quan đến điện Vận dụng được công thức. trở của dây dẫn 3- Thái độ: - Nghiêm túc, trung thực, có tinh thần hợp tác trong hoạt động nhóm.. II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 cuộn dây bằng Inox có cùng S = 0.1mm2 và có l = 2m . - 1 cuoän daây b8aøng Nikeâlin coù cuøng S = 0.1mm2 vaø coù l = 2m . - 1cuoän daây baèng Nicroâm coù cuøng S = 0.1mm2 vaø coù l = 2m . GV: - 1 nguoàn ñieän 6V , 1coâng taéc , 1 ampe keá coù GHÑ 1.5A, ÑCNN 0.1A , 1 voân keá coù GHÑ 10V ĐCNN 0.1V , 7 đọan dây nối dài khỏang 30cm , 2 chốt kẹp nối dây dẫn . III / PHƯƠNG PHÁP: nhóm, vấn đáp, thuyết trình. IV/ TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn địng tổ chức : 1’ 2/ Kiểm tra bài cũ : 4’: Đtrở của dây dẫn có phụ thuộc vào yếu tố tiết diện dây dẫn hay không? Viết hệ thức tỉ lệ đó. Giải bài tập. 3/ Bài mới : T.G TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG 2’ *Họat dộng 1: ĐVĐ: Ở lớp 7, ta biết đồng là kl dẫn điện tốt, chỉ keùm coù baïc, nhöng laïi reû hôn bạc rất nhiều, vì thế đồng thường được dùng làm dd để nối Bài 9: SỰ PHỤ THUỘC CỦA caùc thieát bò vaø duïng cuï trong ĐIỆN TRỞ VAØO VẬT LIỆU các mạng điện. Vậy căn cứ vào Tùy câu TL của hs. LAØM DAÂY DAÃN đặc trưng nào để biết chính xác vaät lieäu naøy daãn ñieän toát hôn I / Sự phụ thuộc của điện vật liệu kia? Gv từ câu TL của Trở vào vật liệu làm dây hs mà vào bài mới. Daãn : * Họat động 2: Tìm hiểu sự phụ + C1 : + Từng HS quan sát các đọan 1/ Thí nghieäm : 13’ thuộc của điện trở vào vật liệu daây laøm daây daãn . Theo sơ đồ hình vẽ . Y/C HS trả lời câu C1 . daãn coù cuøng l , cuøng S nhöng + Theo dõi , giúp đỡ các nhóm laøm HS vẽ sơ đồ mạch điện ,lập từ các chất khác nhau và trả lời baûng ghi keát quaû ño vaø quaù - Caâu C1 :Tieán haønh ño R cuûa trình tieán haønh TN cuûa moãi caùc daây daãn coù cuøng l , cuøng S nhoùm . nhöng laøm baèng caùc vaät lieäu khaùc nhau . + Từng nhóm HS trao đổi và vẽ sơ đồ mạch điện để xác định R cuûa moãi daây ..

(25) 10’. + Đề nghị các nhóm HS neâu nhaän xeùt vaø ruùt ra keát luận :Điện trở dây dẫn có phụ thuoäc vaøo vaät lieäu laøm daây daãn khoâng * Họat động 3: Tìm hiểu về điện trở suất .. + Caùc nhoùm tieán haøng TN , ghi kết quả đo với 3 lần TN + Từng nhóm nêu nhận xét và ruùt ra keát luaän .. - Sự phụ thuộc của R vào vật liệu làm dây dẫn được đặc trưng bằng đại lượng nào ? - Đại lượng này có trị số được xaùc ñònh nhö theá naøo ?. a) Từng HS đọc SGK để tìm hieåu về đại lượng đặc trưng cho sự phuï thuoäc cuûa R vaøo vaät lieäu laøm daây + Trà lời câu hỏi : - Điện trở suaát. - Đơn vị của đại lượng này là gì + Yêu cầu HS trả lời các câu hoûi sau : - Haõy neâu nhaän xeùt veà trò soá điện trở suất của kim lọai và hợp kim có trong bảng 1 SGK .. 15’. - Điện trở suất của Đồng là 1.7.10-8.m coù yù nghóa gì ? . - Trong số các chất được nêu ra trong baûng thì chaát naøo daãn điện tốt ? Tại sao Đồng thường được dùng để làm lõi dây với caùc maïch ñieän ? + Yeâu caàu HS laøm Caâu C2 * Họat động 4:Xây dựng công thực tính điện trở theo các bước như yêu cầu câu C3 : + Đề nghị HS làm câu C3 . GV có thể gợi ý cho HS như sau : - Đề nghị HS đọc kỹ lại đọan viết về ý nghĩa của điện trở suất trong SGK để từ đó tính R1 + Löu yù HS veà caùc ñôn vò cuûa từng đại lượng có trong công thức . Chú ý : cách đổi đơn vị. 2/ Keát luaän : Điện trở dây dẫn phụ thuộc vaøo vaät lieäu laøm daây daãn . II/ Điện trở suất – Công thức điện trở : 1/ Điện trở suất : * Điện trở suất của dây dẫn tỉ lệ thuận với chiều dài của dây, tỉ lệ nghịch với tiết diện S cuûa daây vaø phuï thuoäc vaøo vaät liệu làm dây dẫn đó.. Điện trở suất của một vật liệu (hay 1 chaát ) coù trò soá baèng điện trở của một đoạn dây dẫn hình trụ được làm bằng vật liệu đó có chiều dài 1m và coù tieát dieän laø 1m2 . Kí hiệu:  (đọc là rô) m ( oâm meùt) - Trị số bằng điện trở của 1 Đơn vị: đọan dây dẫn hình trụ được làm baèng vaät lieäu coù chieàu daøi 1m vaø coù tieát dieän 1m2 . C2:Gọi R’ là điện trở của dây Ωm constantan daøi 1m, tieát dieän 1mm2. R S' R.S b) Từng HS hiểu bảng điện trở   R'  ' ' S S suất và trả lời 1 số câu hỏi Ta có: R  6 củaGV : - Trị số điện trở suất 0,5.10 R'  0,5 của kim lọai > trị số điện trở 10 6 suất của hợp kim 2/ Công thức điện trở : - Con số đó nói lên ý nghĩa là : + Câu C3 : Tính theo các Dây đồng có chiều dài 1m , tiết bước ở bảng 2 SGK . diện 1m2 thì có điện trở là 3/ Kết luận : Điện trở của 1.7.10-8 Trong baûng 1 : Thì saét dây dẫn được tính bằng : dẫn điện tốt . Tại vì : đồng dễ l R.S ⇒ l= R = ρ. khai thaùc ,giaù thaønh reû , daân S ρ ρ : điện trở suất ( Ω .m ) điện tốt , dễ kéo sợi . + Trả lời câu C2 : l : chieàu daøi daây daãn (m) S : Tieát dieän daây daãn ( m2 ) a) Tính theo bước 1 : R1 = ¿ ∫❑ ¿ b) Tính theo bước 2: R2 = ∫ .l.

(26) chieàu daøi , tieát dieän. * Họat động 5 : Vận dụng ,rèn luyeän kyõ naêng tính toùan vaø cuûng coá : + Yeâu caàu HS laøm Caâu C4 . GV có thể gợi ý sau : - Công thức tính tieát dieän troøn cuûa daây daãn theo đường kính : - Đổi đơn vị 1mm2 = 10-6m2 - Tính tóan với lũy thứa của 10 -Yeâu caàu HS laøm caâu C5 : * Daën doø: veà nhaø laøm caâu C5 ,C6 và bài tập 9.1 đến 9.5 SBT . Xem trước bài 10 : BIẾN TRỞ. c) Tính theo bước 3 : R3 = l ∫S d) Rút ra công thức tính điện trở cuûa daây daãn vaø neâu ñôn vò cuûa từng đại lượng có trong công thức a) Từng HS làm câu C4 b) Trả lời các câu hỏi củng cố cuûa GV neâu ra .. III/ Vaän duïng : - C4:cho bieát l=4m d=1mm=10-3m  1, 7.10 8  m R=? Giaûi Tiết diện dây đồng d2 (10 3 )2 S  3,14 4 4 l 4.4 R  1, 7.10 8 S 3,14.(10 3 )2 =0,087  C5: 2  R 5, 6.10   R 25,5  R 3, 4 C6:chieàu daøi daây toùc R.S 25.3,14.10 10 l   5,5.10 8 =0,1428m 14,3cm. * Bài tập: Hai gđ mắc đường dd điện sinh hoạt trong nhà. Gđ thứ nhất dùng dây dẫn bằng đồng, có đk 0,004m, có tổng chiều dài 200m. Gia đình thứ hai dùng dd bằng nhôm, có đk 0,002m, dài 300m. Tính điện trở của dd trong hai gđ trê. Theo em, nên mắc hệ thống điện trong gđ bằng dd bằng đồng hay nhôm? Vì sao?. Tuaàn: 5. Ngày soạn: 31/8.

(27) Tieát: 10. Ngaøy daïy: 12/9 Baøi 10. BIẾN TRỞ – ĐIỆN TRỞ DÙNG TRONG KỸ THUẬT. I/ MUÏC TIEÂU : 1/Kiến thức: Nhận biết được các loại biến trở; Giải thích được nguyên tắc hoạt động của biến trở con chaïy 2/ Kĩ năng: Sử dụng được biến trở con chạy để điều chỉnh cường độ dòng điện trong mạch. 3/ Thái độ: tỉ mĩ, đoàn kết, trung thực. II/ CHUẨN BỊ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 biến trở con chạy có điện trở lớn nhất 20 và chịu được dòng điện có cường độ lớn nhất 2A .- 1 biến trở than ( chiết áp ) . *GV: - 1 nguồn điện 3V . – 1 bóng đèn 2.5V -1W . – 7 đọan dây dẫn nối dài khỏang 30cm . - 3 điện trở kỹ thuật lọai có ghi trị số . – 3 điện trở kỹ thuật lọai có các vòng màu . III/ PHƯƠNG PHÁP: nhóm, trực quan, vấn đáp IV/ TỔ CHỨC VAØ HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 1’ 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 4’ a) Nêu khái niệm về điện trở suất ? Viết công thức tính điện trở phụ thuộc vào chiều dài , tiết diện và baûn chaát cuûa moãi daây daãn ? 3/ Bài mới : T.G TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG 10’ * Đặt vấn đề: sd biến trở có thể làm cho một bóng đèn từ từ sáng lên hoặc từ từ tối đi. Cũng nhờ Hs lắng nghe. Bài 10 BIẾN TRỞ – ĐIỆN biến trở mà có thể điều chỉnh tốc TRỞ DÙNG TRONG KỸ độ quạt trần… vậy biến trở có THUAÄT caáu taïo vaø hñ ntn. Cuøng tìm hieåu trong baøi hoïc 10. I / BIẾN TRỞ : *Họat động 1: Tìm hiểu cấu tạo 1/ Tìm hieåu caáu taïo vaø hoïat và họat động của biến trở động của biến trở + Trong bộ dụng cụ TN . GV yêu a) Từng HS thực hiện câu C1 để + Câu C1 : gồm nhận dạng các lọai biến trở như : - Biến trở con chạy . caàu HS trong mỗi nhóm hãy quan sát - Biến trở con chạy - Biến trở tay quay . - Biến trở tay quay . hình - Biến ttrở than . 10.1 SGK và đối chiếu với các - Biến trở than (chiết áp ) . C2: Khoâng vì khi dòch chuyeån b) Từ n g HS thự c hieä n caâ u C2 vaø bieán con chaïy C, khong laøm thay trở có trong bộ TN để chỉ rõ từng C3 để tìm hiểu cấu tạo và họat đỏi chiều dài cuộn dây có động của biến trở con loïai doøng ñieän chaïy qua  khoâng biến trở (nếu có đủ bộ ) chạy .+ Câu C2 : Biến trở không có tác dụng làm thay đổi điện + Yêu cầu HS nhìn vào hình 10.1 có tác dụng thay đổi R Vì khi trở. SGK dịch chuyển con chạy C thì dòng C3: có thay đổi vì khi con chạy kể tên các lọai biến trở . điện vẫn chạy qua tòan bộ cuộn C dịch chuyển sẽ làm thay đổi + Yêu cầu HS đối chiếu hình dây của biến trởvà con chạy sẽ chiều dài cuộn dây có dòng 10.1a không có tác dụng làm thay đổi điện chạy qua  làm thay đổi SGK với biến trở con chạy thật chieàu daøi điện trở của biến trở. vaø yeâu caàu moät HS chæ ra ñaâu laø cuûa phaàn cuoän daây coù doøng ñieän C4: khi dòch chuyeån con chaïy.

(28) cuộn dây của biến trở , đâu là 2 đầu ngòai cùng A,B của nó , đâu là con chạy . Thực hiện + Câu C3 : Điện trở của mạch có thay đổi . VÌ khi dịch chuyển con chạy C sẽ làm thay đổi chieàu daøi cuûa phaàn cuoän daây coù dòng điện chạy qua và do đó làm thay đổi R của biến trở và cuûa maïch ñieän . + Caâu C4 : Khi dòch chuyeån con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều daøi cuûa phaàn cuoän daây coù doøng điện chạy qua và do đó làm trhay đổi R của biến trở .. 10’. chaïy qua c) Từng HS thực hiện câu C4 để nhận dạng ký hiệu sơ đồ của biến trở .. + Caâu C4 : Khi dòch chuyeån con chạy thì sẽ làm thay đổi chiều daøi cuûa phaàn cuoän daây coù doøng điện chạy qua và do đó làm trhay đổi R của biến trở .. C sẽ làm thay đổi chiều dài phaàn cuoän daây coù doøng ñieän chạy qua  thay đổi điện trở của biến trở. *KL: - Các loại BT: BT con chaïy, BT tay quay, …Kí hieäu. -Cấu tạo và hoạt động: BT con chaïy laø moät cuoän daây daãn bằng hợp kim có đt suất lớn, được quấn đều đặn dọc theo một lõi bằng sứ. Mắc biến trở xen vào đoạn mạch, một đầu đoạn mạch nối với một đầu cố -Y/C hs thảo luận để rút ra cấu định của BT, đầu kia của đoạn tạo và nguyên tắc hoạt động. mạch nối với con chạy C. Khi -HS trả lời. dòch chuyeån con chaïy C seõ làm thay đổi số vòng dây và do đó thay đổi đt của BT có dòng điện chạy qua. Do đó, cđdđ trong mạch sẽ đổi. * Họat động 2: Sử dụng biến trở 2/ Sử dụng biến trở để điều chỉnh cường độ dòng điện : để điều chỉnh cường độ dòng + Caâu C5 :nhö hình 10.2 ñieän . a) Từng HS làm câu C5 :Vẽ sơ + Câu C6 : + Theo dõi HS vẽ sơ đồ của maïch ñieän đồ hình 10.3 như sơ đồ hình 10.2 3/ Kết luận : Biến trở là 1 điện trở có thể hình 10.3 SGK và hướng dẫn HS SGK thay đổi trị số và có thể sử gaëp dụng để điều chỉnh cường độ khoù khaên doøng ñieän trong maïch. + Quan sát và giúp đỡ các nhóm thực hiện Câu C6 . + Sau khi các nhóm thực hiện b) Nhóm HS thực hiện câu C6 và ruùt ra keát luaän xong đề nghị một số HS đại diện cho Chuù yù : khi HS daåy conchaïy C veà nhoùm sát điểm N để biến trở có Rlớn trả lời câu C6 trước lớp nhất trước khi mắc nó vào mạch + Nêu câu hỏi: - Biến trở là 1 điện hoặc đóng công tắc ; cũng duïng cuï nhö phaûi dòch chuyeån con chaïy.

(29) dùng để làm gì ?. 5’. nheï nhaøng traùnh moøn , hoûng choã tiếp xúc giữa con chạy với cuộn daây .. * Họat động 3: Nhận dạng 2 II/ CÁC ĐIỆN TRỞ DÙNG lọai điện trở dùng trong kỹ thuật TRONG KYÕ THUAÄT : : C7: lớp than hay lớp kim loại + Có thể gợi ý cho HS trả lời mỏng có điện trở nhỏ, do đó R caâu C7 có thể rất lớn. như sau: - Nếu lớp than hay lớp a) Từng HS đọc câu C7 và C8 : kim Trả lời : lớp than hay lớp kim - Cách 1: Trị số được ghi trên lọai dùng để chế tạo các điện trở lọai mỏng đó có thể có điện điện trở . kyõ trở lớn vì tiết diện S của - Cách 2 : Trị số được thể hiện thuật màrất mỏng thì các lớp này chúng có thể rất nhỏ . Theo baèng caùc voøng maøu sôn treân coù công thức tính R = khi S rất nhỏ điện trở tiết diện nhỏ hay lớn ? thì R có thể rất lớn - Khi đó tại sao lớp than hay kim b) Từng HS thực hiện câu C8 loïai để nhận biết 2 lọai điện trở này có thể có trị số điện trở lớn ? + Đề nghị một HS đọc trị số của ñieän trở hình 10.4a SGK và một số HS thực hiện câu C8 .+ Đề nghị HS quan sát ảnh màu số 2 in ở bìa 3 SGK 14’ * Họat động 4: Củng cố và vận + Từng HS thực hiện câu C9, III/ VAÄN DUÏNG : C10 SGK duïng C9: + Trong Caâu C10 . Neáu HS gaëp C10: khoù  Chiều dài của dây hợp kim. khăn GV có thể gợi ý như sau : R.S 30.5.10 6 l  9, 091m - Tính chiều dài của dây điện trở  1,1.10 6 cuûa  Số vòng dây của biến trở. biến trở này l 9, 091 N  145 - Tính chieàu daøi cuûa moät voøng  d 3,14.0, 02 voøng daây quấn quanh lõi sứ tròn . - Từ đó tính số vòng dây của biến trở + Gọi một HS đọc phần “ Có thể em chöa bieát “ 4/ Dặn dò 1’ : Làm bài tập từ bài 10.1 đến 10.6 SBT . Xem trước bài 11 : Bài tập vận dụng Định luật Ôm và công tjhức tính điện trở của dây dẫn.

(30) Tuaàn 6 Tieát 11. Ngày soạn: 10/9 Ngaøy daïy: 17/9. Baøi 11 BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG ÑÒNH LUAÄT OÂM VAØ CÔNG THỨC TÍNH ĐIỆN TRỞ CỦA DÂY DẪN I / MUÏC TIEÂU : Vận dụng Định luật Ôm và công thức tính điện trở của dây dẫn để tính được đại lượng có liên quan đối với đọan mạch gồm nhiều nhất là 3 điện trở mắc nối tiếp , song song hoặc hỗn hợp . II / CHUAÅN BÒ : * Đối với cả lớp : - Ôn tập Định luật Ôm đối với đọan mạch nối tiếp , song song hoặc hỗn hợp . - Ôn tập công thức tính điện trở của dây dẫn theo chiều dài , chiều dài , tiết diện và điện trở suất của vật lieäu laøm daây daãn . III / PHƯƠNG PHÁP: vấn đáp, thuyết trình IV/ TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 1’ 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 4’ a) Biến trở là gì ? Cho biết công dụng của biến trở ? b ) Viết công thức tính điện trở dây dẫn phụ thuộc vào chiều dài , tiết diện và bản chất của dây ? 3 / Bài mới : T.G HỌAT ĐỘNG CỦA TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG HS + Đề nghị HS nêu rõ giả Toùm taét: 13’ *HỌAT ĐỘNG 1 : thíeât baøi L=30m GIAÛI BAØI 1 : taä p đã cho . Để tìm đượ c S=0,3mm2=0,3.10-6m2 Từng HS tự giải bài cường độ  1,1.10 6 m taäp naøy . a) Tìm hieåu vaø doøng ñieän chaïy qua daây daãn U=220V phân tích đầu bài để thì I=? trước hết phải tìm đại lượng từ dó xác định được  Điện trở của dây dẫn các bước giải bài tập nào ? l 30 R  1,1.10 6. 110 +Trả lời câu hỏi của + Áp dụng công thức nào để S 0,3.10 6 tính GV Cường độ dòng điện qua dây dẫn điện trở của dây dẫn theo dữ - Điện trở suất của U 220 I   2 A lieäu daây R 110 đầu bài đã cho và từ đó tính Nicroâm laø : 1.1.10-6 Baøi 2: được m Toùm taét: cườ n g độ doø n g ñieä n chaï y qua b) Tính R cuûa daây R1=7.5  daâ y daãn I=0.6A dẫn ? Cho biết điện trở suất c) Tính I chaïy qua U=12V cuûa daây Rp=30  daây Nicroâm ? daãn S=1mm2 + Đề nghị HS đọc đề và tóm a. Tính R2 để đèn sáng bình thường 15’ *HỌAT ĐỘNG 2 :.

(31) GIAÛI BAØI 2 : Từng HS tự giải bài taäp naøy . a) Tìm hieåu vaø phaân tích giả thiết bài tập để từ đó xác định được các bước laøm vaø tieán haønh giaûi caâu a) +Trả lời câu hỏi của GV - Bóng đèn và điện trở được mắc nối tiếp - Cường độ dòng ñieän chạy qua bóng đèn vaø biến trở là I = 0.6A - Vaän duïng coâng thức : R = R1 + R2 . Từ đó suy ra R2 = R – R1 b) Tìm caùch giaûi khaùc cho caâu a) c) Từng HS tự lực giaûi caâu b). 11’. *HỌAT ĐỘNG 3 : GIAÛI BAØI 3 : a) Từng HS tự lực giaûi caâu a) +HS leân baûng giaûi theo sự hướng dẫn của GV. tắt đề bài để nêu ra cách giải câu a) + Đề nghị một vài HS nêu caùch giải câu a) để cả lớp trao đổi vaø thaûo luaän + Yeâu caàu HS leân baûng giaûi caâu a) + GV theo dõi giúp đỡ HS khi gaëp khoù khaên + GV có thể gợi ý như sau : - Bóng đèn và biến trở được maéc với nhau như thế nào ? - Để bóng đèn sáng bình thường thì dòng điện chạy qua bóng đèn vaø biến trở phải có cường độ baèng bao nhieâu ? - Khi đó vận dụng công thức tính điện trở tương đương của đọan maïch noái tieáp + GV gợi ý cho HS cách giải khaùc : - Hiệu điện thế giữa 2 đầu boùng đèn bằng bao nhiêu ? - Hiệu điện thế giữa 2 đầu biến trở bằng bao nhiêu ? Từ đótính điện trở R2 của biến trở ?. b. l=?. Giaûi a. Giá trị điển trở R2 Vì đèn sáng bình thường nên dòng điện qua đèn là I=0,6A. Do đèn mắc nối tiếp với biến trở neân :Ib=IÑ=0,6A. Điện trở cả mạch U 12 R  20 I 0.6 Maø: R Rb  RD  Rb R  Rd 20  7.5 12.5 b. Chieàu daøi cuoän daây. l R.S R   l  S  30.10 6 l 75m 0.4.10  6. a.Điện trở đoạn mạch MN  Điện trở dây nối. Rd . l S. 1, 7.10 8.. 200 17 0, 2.10 6.  Điện trở tương đương của 2 bóng đèn maéc song song. R .R 600.900 R1,2  1 2  360 R1  R2 600  900 R Rd  R1,2 17  360 377 Vaäy MN b.HĐT đặt vào mỗi đèn  Cường độ dòng điện qua mạch chính U 220 I MN  MN  0.58 A RMN 377 UAB= IMN.R12=0.58.360=210V Vì R1 song song R2 neânU1=U2=210V. + GV có thể gợi ý như sau : - Nhìn vào sơ đồ hình 11.3 SGK ta.

(32) b) Từng HS tự lực giaûi caâu b) +Neáiu coù khoù khaên gì thì làm theo gợi ý SGK. thấy 2 đèn mắc // Tính điện trở tương đương của 2 đèn - Tính điện trở Rd của dây noái - Từ đó suy ra RMN trong toàn maïch + GV theo doõi caùch giaûi cuûa HS ở câu b . Phát hiện kịp thời những sai sót của HS để sửa chữa 4/ Dặn dò 1’: Làm các bài tập 11.1 đến 11.4 SBT . Xem trước bài 12 : CÔNG SUẤT ĐIỆN .. Tuần 6. Ngày soạn: 6/9/12.

(33) Tiết 12. Ngày dạy: 19/9 Baøi 12 COÂNG SUAÁT ÑIEÄN. I / MUÏC TIEÂU : 1/ Kiến thức: Nêu được ý nghĩa số Vôn, Oát ghi trên mỗi dụng cụ điện; Viết được công thức tính công suất điện; xđ được công suất điện của một mạch bằng V và A. 2/ Kĩ năng: Vận dụng được công thức tính công suất đối với đoạn mạch tiêu thụ điện. 3/ Thái độ: tỉ mĩ, trung thực. II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 bóng đèn 6V – 3W . – 1 bóng đèn 6V – 5W . - 1 nguồn điện 6V . – 1 công tắc . – 1 biến trở 20- 2A . – 1 ampe kế có GHĐ 1.2A, ĐCNN 0.01A - 1 vôn kế có GHĐ 6V, ĐCNN 0.1V . – 8 đọan dây nối dài khoảng 30cm .. *Đối với cả lớp :-1 bóng đèn 6V– 3W .-1 bóng đèn 6V– 5W .–1 bóng đèn 220V-100W và 220V-25W III/ PHƯƠNG PHÁP: Thuyết trình, vấn đáp. IV/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức :1’ 2/ Kieåm tra 15’ Câu 1: Điện trở của dây dẫn là gì? Đơn vị của điện trở. 2đ Câu 2: Ý nghĩa của điện trở là gì? 2đ Câu 3: Viết công thức tính điện trở tương đương của đoạn mạch có 2 điện trở mắc nối tiếp. 2đ Câu 4: Cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn là 3A, khi hiệu điện thế giữa 2 đầu dây là 30V. Tính điện trở của dây dẫn đó. Câu 5: Viết hệ thức và Phát biểu định luật Ôm. 2đ 3/ Bài mới : T.G TRỢ GIÚP CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG 10’ *Hoạt động 1: Tìm hiểu công I / COÂNG SUAÁT ÑÒNH suất định mức của các dụng cụ MỨC CỦA CÁC DỤNG ñieän : CUÏ ÑIEÄN : * Từ n g HS thự c hieä n caù c + Cho HS quan sát các loại loại 1) Số vôn và số oát trên bóng đèn hoặc các lọai dụng cụ hoạt động sau : caùc duïng cuï ñieän : a) Tìm hieåu soá voân vaø soá ñieän khaùc nhau coù ghi soá voân a) Đọc các số 220V-100W oát ghi trên các dụng cụ vaø trên bóng đèn . điện . – Quan sát , đọc số số oát +110V- 800W treân beáp ñieän + Tiến hành TN được bố trí như vôn , số oát ghi trên 1 số +220V-300W treân noài côm sơ đồ hình 12.1 SGK để cho HS dụng cụ điện hoặc qua ảnh ñieän . chuïp hay hình veõ . quan saùt vaø nhaän xeùt +220V-25W treân quaït ñieän - Quan saùt TN cuûa GV vaø + Neáu ñieàu kieän cho pheùp coù b) Quan sát độ sáng của 2 nhận xét mức độ họat động theå đèn trên hình 12.1 SGK maïnh yeáu khaùc nhau cuûa 1 tiến hành 1 TN khác tương tự + Caâu C1 : vaät duïng cuï ñieän coù cuøng soá nhö + Caâu C2 : voâ n nhöung soá oá t khaù c TN treân nhöng duøng quaït ñieän 2) Ý nghĩa của số oát ghi thay cho bóng đèn . nhau :-Trả lời c6u C1 : Với treân moãi duïng cuï ñieän : + Nếu HS không trả lời được cùng U đèn có số oát lớn + Bóng đèn : 220V-100W . C2 thì sẽ sáng mạnh hơn đèn có số Nói lên ý nghĩa :-Hiệu điện Caân nhaéc laïi khaùi nieäm coâng oát nhỏ thế định mức và công suất suaát - Trả lời Câu C2 : Oát là định mức của đèn ..

(34) 9’. cơ học , công thức tính công suaát vaø ñôn vò ño coâng suaát + Trước hết đề nghị HS không đọc SGK , suy nghĩ và đóan nhaän ý nghĩa số oát ghi trên 1 bóng đèn hay trên 1 dụng cụ điện . + Nếu HS không thể nêâu được yù nghĩa này ,đề nghị HS đọc thoâng tin trong SGK vaø cho HS nhaéc laïi ý nghĩa của số oát +Cho HS đọc công suất của 1 số dụng điện thường dùng ở baûng 1 -Gọi hs tl C3 *Họat động 2: Tìm công thức tính coâng suaát ñieän : -gọi hs đọc nội dung đầu tiền phần II. + Đề nghị HS : - Neâu muïc tieâu cuûa TN - Nêu các bước tiến hành TN với các sơ đồ như hình 12.2 SGK - Neâu caùch tính coâng suaát ñieän của đọan mạch. => Từ cách tính ở bảng 2, gv giúp hs suy ra công thức.. -Gọi hs thảo luận và TL C5 10’. ñôn vò ño coâng suaát : 1W = 1J/ 1s b) Tìm hiểu ý nghĩa số oát ghi treân caùc duïng cuï ñieän . + Thực hiện theo đề nghị và yeâu caàu cuûa GV . +Trả lời câu C3 : + Cùng 1 bóng đèn , khi sáng mạnh thì có công suất lớn hơn + Cuøng 1 beáp ñieän luùc noùng ít hôn thì coù coâng suaát nhoû hôn + Từng HS thực hiện các hạot động sau :. -hs đọc và chú ý a) Đọc phần đầu của phần II và neâu muïc tieâu cuûa TN được trình bày trong SGK b) Tìm hiểu sơ đồ bố trí TN nhö hình 12.2 SGKvaø caùc bước tiến hành TN +Trả lời Câu C4:-Với bóng đèn 1: U.I= 6x0.82 = 4.92 5W -Với bóng đèn 2 : U.I =6x0.51=3.06W * So sánh : Tích U.I đối với mỗi đèn có giá trị bằng công suất định mức ghi trên bóng đèn P=U . I P công suất điện (W) U HĐT (V) I cường độ dòng điện (A) 1W=1V.A + Trả lời câu C5 : Ta coù : U = I.R theá vaøo P=U.I . Ta được P=I2.R Tương tự : I = U/ R thế vào P = U.I . Ta được P = U2 / R. a) Từng HS làm Câu C6, C7. *Kết luận: - Số vôn ghi trên các dụng cụ đó là HĐT định mức đặt vào nó, nếu vượt quá HĐT này thì dụng cụ đó sẽ bị hỏng. -Số oát trên mỗi dụng cụ điện cho biết công suất định mức của dụng cụ đó. Nghĩa là khi HĐT đặt vào dụng cụ đó đúng bằng HĐT định mức thì công suất tiêu thụ của nó bằng công suất định mức.. II/ CÔNG THỨC TÍNH COÂNG SUAÁT ÑIEÄN : 1) Thí nghieäm : + Mắc mạch điện như sơ đồ hình 12.2 + Caâu C4 : 2) Công thức tính công suaát ñieän : P=U . I P công suất điện (W) U HĐT (V) I cường độ dòng điện (A) 1W=1V.A 1kW=1000W 1MW=1000 000W. C5 P=U.I Với U=R.I  P=I2.R U U2 Với I= R  P= R U2 Vaäy P=I2.R= R. III/ VAÄN DUÏNG :.

(35) *Họat động 3 : Vận dụng vaø cuûng coá : - Hướng dẫn HS trả lời câu C4: - Hướng dẫn HS trả lời câu C5 : - Có thể gợi ý cho HS vận dụng Định luật Ôm để biến đổi từ coâng thức P = U.I (1)thành các công thức khác . VD : Theo định luật OÂm ta coù : I = U/ R theá vaøo (1) ta được : P = U2 / R + Theo dõi và hướng dẫn HS laøm. + Cuûng coá baøi hoïc : - Cho bieát yù nghóa cuûa caùc soá ghi treân boùng đèn ? – Bằng cách nào có thể xác định công suất của đọan maïch khi coù doøng ñieän chaïy qua 4/ Daën doø : Laøm caùc baøi taäp 12.1 đến 12.7 SBT . Xem trước bài 13 ÑIEÄN NAÊNG – COÂNG CUÛA DOØNG ÑIEÄN .. b) Trả lời các câu hỏi của GV neâu ra + HS đọc phần “ Có thể em chöa bieát “. C6:  Cường độ dòng điện qua bóng đèn P 75 P=U.I  I= U = 220 =0.34A  Điện trở bóng đèn U 2 220 2 R  645 P 75  Được vì nó vẫn đảm bảo cho đèn hoạt động bình thường. C7:  Công suất tiêu thụ của đèn. P=U.I=12.0.4=4.8W  Điện trở bóng đèn U 2 122 R  30 P 4.8 C8:  Coâng suaát tieâu thuï cuûa beáp. U 2 2202 P U .I   R 48.4 1000W 1KW.

(36) Tuần 7 Tieát 13. Ngày soạn: 6/9 Ngaøy daïy: 24/9 Baøi 13: ÑIEÄN NAÊNG COÂNG CUÛA DOØNG ÑIEÄN. I / MUÏC TIEÂU : 1.Kiến thức: Nêu được một số dấu hiệu chứng tỏ dòng điện mang năng lượng. Chỉ ra được sự chuyển hóa các dạng năng lượng khi đèn điện, bếp điện, bàn là điện, nam châm điện, động cơ điện hoạt động. 2/ Kó naêng: Viết được công thức tính điện năng tiêu thụ của một đoạn mạch. Vận dụng được công thức A=P.tđối tới đoạn mạch tiêu thụ điện năng. 3/ Thái độ: Tỉ mỉ, trung thực, tích cực II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với cả lớp : 1 Công tơ điện . III / PHƯƠNG PHÁP: Vấn đáp, thuyết trình và trực quan. V/ TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 1’ 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 4’ a)Quaït ñieän : 220V – 100W Haõy giaûi thích yù nghóa caùc con soá ghi treân quaït ñieän b) Nêu khái niện về công suất điện ? Viết công thức tính công suất . Nêu tên và đơn vị của từng chữ có trong công thức ? c) Giaûi baøi taäp 12.2 SBT . 3/ Bài mới : 2’: Hàng tháng mỗi gia đình sử dụng điện đều phải trả tiền điện theo số đếm của công tơ điện . Số đếm này cho biết công suất điện hay lượng điện năng đã sử dụng ? T.G TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG 7’. 8’. *Họat động 1 : Tìm hiểu năng lượng của dòng điện : +Đề nghị đại diện một số nhóm trả lời các câu hỏi dưới đây sau khi HS thực hiện từng phần của C1 . Điều gì chứng tỏ công cơ học được thực hiện trong họat động cuûa caùc duïng cuï hay thieát bò naøy -Điều gì chứng tỏ nhiệt lượng được cung cấp trong họat động cuûa caùc duïng cuï hay thieát bò naøy + Keát luaän doøng ñieän coù naêng lượng và thông báo khái niệm năng lượng . * Họat động 2 : Tìm hiểu sự chuyeån hoùa ñieän naêng thaønh caùc dạng năng lượng khác : * Đề nghị các nhóm thảo luận để chỉ ra và điền vào bảng 1 SGK các dạng năng lượng được. +Từng HS hoặc từng nhóm HS thực hiện Câu C1 để phát hiện dòng điện có năng lượng a)Trả lời phần thứ 1 của C1 : +Dòng điện thực hiện công cơ học trong họat động của máy khoan , máy bơm nước . b) Thực hiện phần 2 của C1 : +Doøng ñieän cung caáp nhieät lượng trong họat động của mỏ haøn , noài côm ñieän , baøn laø. a) Các nhóm thực hiện câu C2 b) Từng HS thực hiện câu C3 +Đối với bóng đèn, đèn LED. I / ÑIEÄN NAÊNG : 1/ Doøng ñieän coù mang năng lượng : VD: bóng đèn sáng, bàn là nóng lên,…động cơ điện có thể thực hiện công hoặc truyền nhieät khi doøng ñieän chaïy qua… chứng tỏ dòng điện mang NL Caâu C1 : + Khaùi nieäm ñieän naêng : Dòng điện có năng lượng vì nó có khả năng thực hiện công và cung cấp nhiệt lượng. Năng lượng của dòng điện được gọi là điện năng 2/ Sự chuyển hóa điện năng thành các dạng năng lượng khaùc : +Caâu C2 :.

(37) 15’. biến đổi từ điện năng * Đề nghị đại diện một vài nhoùm trình baøy phaàn ñieàn vaøo Bảng 1 SGK để thảo luận chung cho cả lớp . * Đề nghị HS trả lời Câu C3 và caùc HS khaùc boå sung . *GV cho HS oân taäp khaùi nieäm hiệu suất ở lớp 8 và vận dụng cho trường hợp này . *Họat động 3 : Tìm hiểu công của dòng điện ,công thức tính và duïng cuï ño coâng cuûa doøng ñieän : + Thoâng baùo veà coâng cuûa doøng điện . Đề nghị một vài HS nêu trước lớp mối quan hệ giữa công A vaø coâng suaát P + Đề nghị một HS lên bảng trình bày trước lớp cách suy luận công thức tính công của dòng điện . +Đề nghị một số HS khác nêu tên và đơn vị của từng đại lượng có trong công thức . + Theo doõi HS laøm caâu C6. Sau đó gọi 1 số HS cho biết số đếm của công tơ điện trong mỗi trường hợp ứng với lượng điện năng tiêu thuï laø bao nhieâu. phần năng lượng có ích là năng lượng ánh sáng , phần năng lượng vô ích là nhiệt naêng c) Moät vaøi HS neâu keát luaän vaø nhaéc laïi khaùi nieäm veà hieäu suất đã học ở lớp 8. a) Từng HS thực hiện câu C4:Coâng suaát P ñaëc tröng cho toác độ thực hiện công và có trị số bằng công thực hiện được trong thời gian 1 giây : P= A/ t b) Từng HS thực hiện Câu C5:Ta coù P=A / t. suy ra A=P.t (1) Maø P=UI thế vào (1) ta được : A = UIt c) Từng HS đọc phần giới thiệu veà coâng tô ñieän trong SGK vaø thực hiện câu C6 : Mỗi số đếm của công tơ điện ứng với lượng điện năng đã sử dụng là 1kWh. - Hs trình bày về cách đó điện năng sử dụng và số đếm trên coâng tô ñieän laø nhö theá naøo sau khi thaûo luaän nhoùm vaø SGK. 8’. * Họat động 4: Vận dụng và cuûng coá :. a) Từng HS làm câu C7. + Caâu C3 : + Keát luaän : Ñieän naêng coù theå chuyeån hoùa thaønh caùc daïng NL khaùc. Ñieän naêng chuyeån hoùa thaønh: +Nhieät naêng: baøn laø… +Cô naêng: nam chaâm ñieän… +Quang năng: bóng đèn điện. II/ COÂNG CUÛA DOØNG ÑIEÄN : 1/ Coâng cuûa doøng ñieän : Coâng cuûa doøng ñieän saûn ra trong 1 đoạn mạch là số đo lượng điện năng mà đọan mạch đó tiêu thụ để chuyển hoùa thaønh caùc daïng naêng lượng khác . 2/ Công thức tính công của doøng ñieän : A = P.t ( 1 ) Maø ta coù : P = U.I theá vào (1 ) Ta được : A = U.I.t (2 ) Trong đó : U: hieäu ñieän theá ( V ) I :cường độ dòng điện (A) t: thời gian ( s ) Thì coâng A cuûa doøng ñieän ño baèng Jun ( J ) 1J = 1W. 1s = 1V.1A.1s Ngoài ra công của dòng điện còn được đo bằng đơn vị kWh 1kWh=1000W.3600s= =3.600.000J =3600kJ 3/ Ño coâng cuûa doøng ñieän : Lượng điện năng sử dụng được đo bằng công tơ điện. Mỗi số đếm của công tơ điện cho biết lượng điện năng đã sử dụng là 1 ki lô oát giờ (1kWh) hay 1 “soá” ñieän. + Caâu C6 : III/ VAÄN DUÏNG : C7:.

(38) +Theo doõi HS laøm Caâu C7 , C8 Nhắc nhở HS sai sót và gợi ý cho HS có khó khăn . Sau đó đề nghị một vài HS nêu kết quả đã tìm được và GV nhận xét . 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 13.1 đến 13.6 SBT . Xem trước baøi 14 : Baøi taäp veà coâng suaát. b) Từng Hs làm câu C8. Vì đèn sử dụng ở HĐT 220V bằng với HĐT định mức do đó công suất tiêu thụ của đèn là P=75W=0.75KW. A=P.t= 0,75.4=0.3KWh. C8:  Lượng điện năng mà bếp đã sử dụng là1.5KWh  Coâng suaát tieâu thuï cuûa beáp. A t 1.5  P= = 2 =0.75KW=750 W  Cường độ dòng điện qua beáp. P 750 I= U = 220 =3.41A.

(39) Tuần 7 Tiết 14. Ngày soạn: 6/9 Ngày dạy: 29/9. Baøi 14. BAØI TAÄP VEÀ COÂNG SUAÁT ÑIEÄN và ĐIỆN NĂNG SỬ DỤNG .. I / MUÏC TIEÂU : Vận dụng được các công thức tính công, điện năng, công suất đối với đoạn mạch tiêu thụ điện năng. II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với HS : Ôn tập Định luật Ôm đối với các lọai đọan mạch mắc nối tiếp và mắc song song . Các công thức về công suaát vaø ñieän naêng tieâu thuï . III/ PHƯƠNG PHÁP: nhóm, thuyết trình và vấn đáp IV/ TỔ CHỨC HẠOT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 1’ 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 5’ a) Neâu khaùi nieäm veà ñieän naêng ? Neâu 1 soá VD veà quaù trình chuyeån hoùa ñieän naêng thaønh caùc daïng naêng lượng khác trfong thực tế ? b) Phát biểu khái niệm về công của dòng điện ? Viết công thức , nêu tên và đơn vị của từng chữ có trong công thức ? 1kWh = bao nhiêu Jun ? 3/ Baøi taäp : T.G TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG Baøi taäp 1: 10’ +Theo dõi HS tự lực giải từng GIẢI BAØI TẬP 1 : phần bài tập để phát hiện sai Toùm taét: *Họat động 1 : sót mà HS mắc phải và gợi ý +Từng HS tự lực giải các phần U=220V để HS phát hiện những sai sót của Bài tập . I=341mA=0.341A đó . Trong trường hợp nhiều a) HS xem gợi ý về cách giải T=4.30=120h HS a. R=? trong SGK để giải phần a) của lớp không giải được thì P=? b) Giaûi phaàn b) GV có thể gợi ý cụ thể hơn b. A=?(J) vaø (KWh) - Trả lời : các đại lượng khác nhö sau : Giaûi trong công thức trên được -Viết công thức tính điện trở a. Điện trở của đèn tính baèng ñôn vò W vaø s U 220 R theo hieäu ñieän theá U ñaët vào 2 đầu bóng đèn và cường R= I = 0.341 =645(  ) độ dòng điện I chạy qua đèn . b. Coâng suaát tieâu thuï cuûa - Viết công thức tíinh công boùng suất của đèn - Viết công thức P=U.I=220.0.341=75W tính điện năng A của đèn theo c. Ñieän naêng tieâu thuï cuûa công suất P và thời gian t . boùng trong moät thaùng. - Để tính được A theo đơn vị A=P.t=75.120.3600 Jun thì các đại lượng khác =32408640(J)=9KWh trong công thức trên được tính Vaäy coâng tô ñieän taêng theâm bằng đơn vị gì ? -Một số đếm 9 soá. của công tơ tương ứng là bao nhiêu Jun ? Từ đó hãy tính số đếm của công tơ , tương ứng với lượng điện năng mà đèn.

(40) 12’. 15’. tiêu thụ .* GV thực hiện tương tự như khi HS giaûi baøi taäp 1 . + Đèn sáng bình thường khi doøng ñieän chaïy qua ampe keá có cường độ bằng bao nhiêu ? Cho bieát soá chæ cuûa ampekeá + Khi coù doøng ñieän chaïy qua biến trởù có cường độ bằng bao nhieâu vaø coù hieäu ñieän theá ñaët vào biến trở bằng bao nhiêu ? Từ đó tính điện trở Rbtcủa biến trở theo công thức nào ? +Sử dụng công thức nào để tính công suất của biến trở ? + Sử dụng công thức nào để tính coâng cuûa doøng ñieän sing ra ở biến trở và ở toàn mạch trong thời gian đã cho ?. Baøi 2: GIAÛI BAØI TAÄP 2 : Toùm taét: *Họat động 2 : Ñ(6V-4,5W) +Từng HS tự lực giải các phần U=9V cuûa Baøi taäp : T=10ph a) HS xem gợi ý về cách giải a.IA=? trong SGK để giải phần a) b.Rb=? b) Giaûi phaàn b) Pb=? c) Giaûi phaàn c) c.Ab=? A=? a. Soá chæ cuûa Ampe keá Vì đèn sáng bình thường nên UÑ=6V, P=4,5W P 4.5 IÑ= U = 6 =0.75A. * GV thực hiện tương tự như khi HS giải bài 1 . Có thể gợi yù cho HS nhö sau : -Hiệu điện thế của đèn , của baøn laø vaø cuûa oå laáy ñieän laø bao nhiêu ? Để đèn và bàn là họat động bình thường thì chúng phải được mắc như thế. GIAÛI BAØI TAÄP 3 : *Họat động 3 : +Từng HS tự lực giải các phần cuûa baøi taäp : a)HS dựa vào gợi ý cách giải để giải phần a) b) Giaûi phaàn b) c)Tìm cách giải khác đối với. Vì (A) nối tiếp với Rb nối tiếp với đèn nên: IÑ=IA=Ib=0.75A b. Điện trở và công suất tiêu thụ điện của biến trở. Điện trở giữa hai đầu của biến trở Ub=U-UÑ=9V-6V=3V Ub 3  Rb= I b = 0.75 =4(  ) Coâng suaát tieâu thuï cuûa bieán trở. Pb=Ub.Ib=3.0.75 =2.25(W) c.Công của dòng điện sản ra ở biến trở và ở toàn mạch. Ab=P.t=2,25.600 =1350(J) A=U.I.t=9.0.75.600 = 4050(J) Baøi taäp 3: Toùm taét: Ñ:220V-100W Baøn laø:220V-1000W U=220V a. Vẽ sơ đồ mạch điện R=?.

(41) nào vào ổ lấy điện ? Từ đó hãy vẽ sơ đồ mạch điện . - Sử dụng công thức nào để tính điện trở R1 của đèn và R2 của bàn là khi đó ? - Sử dụng công thức nào để tính điện trở tương đương của đoạn mạch này ? - Sử dụng công thức nào để tính điện năng đọan mạch trong thời gian đã cho? - Tính cường độ I1 và I2 của các dòng điện tương ứng chạy qua đèn và bàn là Từ đó tính cường độ dòng điện I của doøng ñieän trong maïch chính - Tính điện trở tương đương của đọan mạch này theo U và I. - Sử dụng công thức khác để tính điện năng mà đọan mạch này tiêu thụ trong thời gian đã cho .. phaàn a) d)Tìm cách giải khác đối với phaàn b). b. A=?(J) vaø KWh Giaûi: a. Sơ đồ mạch điện. 2 U dm 2202 RÑ= Pdm = 100 =484(  ) 2 U dm 2202 RBL= Pdm = 1000 =48.4(  ). Điện trở của mạch Vì đèn mắc song song với baøn laø neân RD. RBL 484.48, 4 R= RD  RBL = 484  48, 4 =44(  ) b.Điện năng tiêu thụ của đoạn maïch. A=P.t=(PÑ+PBL).t =(1000+100).1 =1100Wh =1.1KWh. =3960.000(J). 4/ Dặn dò 1’: Làm các bài tập 14.1 đến 14.6 SBT . Xem trước bài 15 : THỰC HAØNH XÁC ĐỊNH COÂNG SUAÁT CUÛA CAÙC DUÏNG CUÏ ÑIEÄN .. Tuaàn: 8. Ngày soạn:10/9.

(42) Tieát: 15. Ngaøy daïy: 3/10 §15 THỰC HAØNH XÁC ĐỊNH CÔNG SUẤT CỦA CÁC DỤNG CỤ ĐIỆN. I.Mục tiêu 1.Kiến thức Xác định được công suất của các dụng cụ điện bằng vôn kế và ampe kế. 2.Kỹ năng  Mắc mạch điện, sử dụng các dụng cụ đo.  Viết báo thực hành. 3.Thái độ  Ý thức học tập, đoàn kết hợp tác trong tn, trung thực trong báo cáo tn. II. Chuẩn bị Mỗi nhóm : 1 điện trở mẫu, 1 vôn kế, 1 ampe kế , 1 công tắc, 1 nguồn điện 6V, 7 đoạn dây dẫn. GV : Bảng phụ ghi bảng 1, bảng 2 ( Trang 4 SGK ) III.Phương pháp: nhóm, thuyết trình IV/ Tổ chức hoạt động của hs 1.Ổn định lớp (1 phút) 2.Kiểm tra bài cũ 5 phút  Kiểm tra sự chuẩn bị ở nhà của HS  Gọi 1 HS trả lời phần câu hỏi ở báo cáo thực hành  Vẽ sơ đồ mạch điện thí nghiệm xác định công suất của bóng đèn 3.Bài mới Tg 17 phút. Hoạt động của HS Trợ giúp của GV Hoạt động 1: TH : Xác định công suất của bóng đèn  HS tiếp thu và nhớ lại để thực hành cho an toàn.  Hs thảo luận cách tiến hành thí nghiệm xác định công suất của bóng đèn  2 Hs nêu cách tiến hành thí nghiệm xác định công suất của bóng đèn.  Nhóm trưởng phân nhiệm vụ cho các bạn trong nhóm.  Các nhóm tiến hành thí nghiệm theo nội dung mục II.  Nhắc nhở HS các qui tắc an toàn khi tiến hành thực hành.  Yêu cầu Hs thảo luận cách tiến hành thí nghiệm xác định công suất của bóng đèn.  Gọi 2 Hs nêu cách tiến hành thí nghiệm xác định công suất của bóng đèn  Chia nhóm, phân công nhóm trưởng  Yêu cầu nhóm trưởng phân nhiệm vụ cho các bạn trong nhóm  Nêu yêu cầu chung của tiết thực hành, thái độ học tập, ý thức kĩ luật  Giao dụng cụ cho các nhóm  Yêu cầu các nhóm tiến hành thí nghiệm theo nội dung mục II  GV theo dõi, giúp đở. Nội dung 1. Xác định công suất của bóng đèn với các HĐT khác nhau a. Mắc mạch điện như sơ đồ hình 15.1 (SGK) đặt biến trở ở giá trị lớn nhất b. Đóng công tắc : Điều chỉnh biến trở để vôn kế có trị số U = 1 V. Đọc và ghi chỉ số I1 của ampe kế vào bảng 1 của mẩu báo cáo c. Trong 2 lần đo tiếp theo điều chỉnh biến trở để vôn kế lần lượt có số chỉ tương ứng U2, U3 như đã ghi trong bảng 1. Đọc và ghi chỉ số của ampe kế đối với mỗi lần đo vào bảng này.

(43)  1.. Hs hoàn thành bảng.  Hs thảo luận nhóm hoàn thành phần a, b.. 16 phút. Hoạt động 2 : TH : Xác định công suất của quạt điện  Hs xác định công suất của quạt theo hướng dẫn của Gv và hướng dẫn của phần II  Hoàn thành bảng 2 vào báo cáo.  HS thực hiện theo y/c của GV.. Hs mắc mạch điện, kiểm tra các điểm tiếp xúc, cách mắc vôn kế ,ampe kế .  Yêu cầu Hs trong nhóm điều phải tham gia thực hành.  Yêu cầu Hs hoàn thành bảng 1.  Yêu cầu Hs thảo luận nhóm hoàn thành phần a, b. 2. Xác định công suất của quạt điện  Tương tự như hướng dẫn Hs cách xác định công suất của bóng đèn..  Y/c HS dọn dẹp dung cụ và vệ sinh sạch sẽ nơi làm thí nghiệm.. 4.Củng cố 5 phút  Thu báo cáo.  Nhận xét, rút kinh nghiệm : + Thao tác thí nghiệm . + Thái độ học tập củ các nhóm. + Ý thức kĩ luật. 5.Dặn dò (1 phút)  Chép ghi nhớ. Làm bt còn lại. Xem trước bài 16 Định luật Jun – Len-xơ. IV. kinh nghiệm từ hoạt động dạy: - Yêu cầu. Tuần 8 Tiết 16. Baøi 16. Ngày soạn: 10/9 Ngày dạy: 6/10 ÑÒNH LUAÄT JUN – LEN-XÔ. I / MUÏC TIEÂU : 1 . Kiến thức: Phát biểu và viết được hệ thức của định luật Jun – Len-xơ. 2. Kĩ năng: Vận dụng được định luật Jun – Len-xơ để giải thích các hiện tượng đơn giản có liên quan. 3. Thái độ: - Trung thực, cẩn thận, ham học hỏi, yêu thích môn học..

(44) II/ CHUAÅN BÒ : GV : Hình 13.1 và 16.1 phóng to III/PHƯƠNG PHÁP: nhóm, thuyết trình IV/ TỔÅ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS: 1/ Ổn định tổ chức : 1’ 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 3/ Bài mới : TG TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS 5’ + Cho HS quan sát trực tiếp * Họat động 1: Tìm hiểu hoặc sự biến đổi điện năng giới thiệu bằng hình vẽ các thaønh nhieät naêng : duïng a) Haõy keå teân moät vaøi duïng cuï cuï hay thieát bò ñieän sau:boùng hay thiết bị biến đổi một phần đèn ñieän naêng thaønh nhieät naêng nhö dây tóc , đèn của bút thử điện , : đèn LED , nồi cơm điện , bàn là + Trả lời : - Biến đổi điện , naêng thaønh nhieät naêng vaø aám ñieän , moû haøn ñieän , maùy năng lượng ánh sáng là : saáy bóng đèn dây tóc , đèn của tóc , quạt điện , máy bơm nước , bút thử điện , đèn LED . maùy khoan ñieän ... - Biến đổi điện năng thành + Trong soá caùc duïng cuï ñieän nhieät naêng vaø cô naêng laø : hay noài côm ñieän , baøn laø , aám thieát bò treân ñaây duïng cuï naøo ñieän , moû haøn ñieän , maùy biến đổi điện năng đồng thời saáy toùc , quaït ñieän , maùy thành nhiệt năng và năng lượng bơm nước , máy khoan điện ánh sáng ? Đồng thời thành b) Haõy keå teân moät vaøi duïng cuï nhieät hay thiết bị biến đổi toàn bộ naêng vaø cô naêng ? ñieän naêng thaønh nhieät naêng . + Trong soá caùc duïng cuï hay thieát bò treân duïng cuï hay thieát bò naøo biến đổi tòan bộ điện năng thaønh nhieät naêng ? 11’ + Xét trường hợp điện năng * Họat động 2 : Xây dựng hệ bieán thức biểu thị Định luật Jun – đổi hoàn toàn thành nhiệt năng Len-xơ . thì nhiệt năng tỏa ra ở dây dẫn điện trở R khi có cường độ dòng điện I chạy qua trong thời gian t được tính bằng công thức nào ? + Viết công thức tính điện năng tieâu thuï theo I , R , t vaø aùp duïng Định luật bào toàn và chuyển hoùa. NOÄI DUNG I / TRƯỜNG HỢP ĐIỆN NĂNG BIẾN ĐỔI THAØNH NHIỆT NAÊNG : 1/ Một phần điện năng được biến đổi thành nhiệt năng : a)- Bóng đèn dây tóc - Đèn của bút thử điện - Đèn LED b) Quaït ñieän - Máy bơm nước - Maùy khoan ñieän 2/ Toàn bộ điện năng được biến đổi thành nhiệt năng : a) Baøn laø - AÁm ñieän - Moû haøn ñieän. III/ ÑÒNH LUAÄT JUN – LENXÔ : 1/ Hệ thức của định luật : Q = I2.R.t Trong đó, Q là nhiệt lượng tỏa ra trên dây dẫn; đơn vị là Jun (J) I là cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn; đơn vị là ampe (A) R là điện trở của dây dẫn; đơn vị Ôm (Ω) t thời gian dòng điện chạy qua dây.

(45) năng lượng 15’. 4’. 8’. + Đề nghị HS nghiên cứu SGK . + Tính ñieän naêng A theo coâng thức đã viết ở trên : A=I2.R.t + Viết công thức và tính nhiệt lượng Q1 nước nhận được . Nhieät lượng Q2 bình nhôn nhận được để đun sôi nước . + Từ đó tính nhiệt lượng : Q = Q1 + Q2 nước và bình nhôm nhận được khi đó và so sánh Q vaø A . Hướng dẫn HS trả lời câu C3 + Thoâng baùo moái quan heä maø Định luật Jun-Len-xơ đề cập tới và đề nghị HS phát biểu Định luaät + Đề nghị HS nêu tên đơn vị cuûa mỗi đại lượng có trong Định luaät + Từ hệ thức của định luật JunLen-xơ . Hãy suy luận xem nhieät lượng tỏa ra ở dây tóc bóng đèn vaø daây noái khaùc nhau do yeáu toá nào ? Từ đó tìm câu trả lời C4 + Viết công thức tính nhiệt lượng cần cung cấp để đun sôi nước nước trong bình . + Víết công thức tính điện năng tiêu thự trong thời gian t + Áp dụng định luật bảo toàn vaø chuyển hóa năng lượng : A=Q. * Họat động 3 : Xử lý kết quả TN kiểm tra hệ thức bieåu thò ñònh luaät Jun – Len-xô a) Đọc thông tin phần mô ta TN hình 16.1 SGKvaø caùc TN đã thu được từ TN kiểm tra . b) Trà lời câu C1 : A=I2.R.t =(2.4)2 .5 . 300 = A = 8640J c)Trả lời câu C2 : Q1=C1.m1. t 0 =7980J Q2=C2.m2. t0 = 652,08J Q=Q1+Q2=8632,08J. dẫn; đơn vị là giây (s) 1 cal = 4,2 J 1J = 0,24 cal 2/ Xử lý kết quả của thí nghiệm kieåm tra : + Caâu C1: A=I2.R.t = A=(2.4)2.5.300= 8640J + Caâu C2 : Q1 =C1.m1. t0 = =4200x0,2x9,5=7980J Q2=C2.m2. t0=880x0,078x9,5 =652,08J Nhiệt lượng nước và bình nhôm nhận được là : Q = Q1 + Q2 = 8632,08J + Caâu C3 : Neáu tính caû phaàn nhiệt lượng truyền ra môi trường xung quanh thì :Q=A. * Họat động 4: Phát biểu Ñònh luaät Jun-Len-xô +HS phaùt bieåu Ñònh luaät. 3/ Phaùt bieåu Ñònh luaät : Nhiệt lượng toả ra ở dây dẫn khi có dòng điện chạy qua tỉ lệ thuận với bình phương cường độ dòng điện, với điện trở của dây dẫn và với thời gian dòng điện chạy qua.. * Họat động 5 : Vận dụng định luaät Jun –Len-xô : + Trả lời : do yếu tố điện trở cuûa moãi daây . + Trả lời C4 : Dòng điện chạy qua dây tóc và dâynối đều có cùng cường độ vì mắc nối tiếp với nhau Mà theo địnhluật JunLenxơ nhiệt lượng tỏa ra ở dây tóc và dây nối tỷ lệ với điện trở của từng đọan dâyDây tóc có R lớn nên Q tỏara nhiều ,còn dây noái coù Rnhoû neân Q toûa ra ít .Do đó dây nối hầu như không nóng leân. III/ VAÄN DUÏNG : + Caâu C4 : + Caâu C5 : Theo ñònh luaät bảo toàn năng lượng : A = Q Hay P.t = Cm(t20 – t10 ) Từ đó suy ra thời gian đun sôi nước : t=Cm(t2 – t1 )/ P = =4200.2.80/ 1000= 672J. 4/ Dặn dò : 1’: Làm các bài tập 16.1 đến 16.6 SBT . Xem trước bài 17 : BAØI TẬP VẬN DỤNG ĐỊNH LUAÄT JUN – LEN-XÔ.

(46) Tuần 9 Tiết 17. Ngày soạn: 15/9 Ngày dạy: 9/10 Baøi 17 BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG ÑÒNH LUAÄT JUN – LEN-XÔ. I/ MUÏC TIEÂU : 1- Kiến thức: - Vận dụng kiến thức định luạt Jun – Len xơ để giải được các bài tập về tác dụng nhiệt cua rdòng ñieän. 2- Kyõ naêng: - Rèn kỹ năng giải BT vật lý theo đúng các bước giải. - Rèn kỹ năng phân tích, so sánh, tổng hợp thông tin. 3- Thái độ: - Cẩn thận, trung thực, kiên trì, tuân thủ quy cách làm việc. II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với HS : cần nắm lại các công thức về điện năng , hiệu suất , nhiệt lượng mà vật thu vào hay tỏa ra vaø quy trình tính tieàn ñieän . III/ TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 1’ 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 5’ a) Phát biểu Định luật Jun – Len xơ . Viết công thức , nêu tên và đơn vị của từng chữ có trong công thức theo ñôn vò Jun vaø Calo ?.

(47) 3/ Bài mới : TG. 13 phút. Hoạt động của HS Hoạt động 1: Giải bài 1  Mỗi HS tự lực giải từng phần của bài tập HS lên bảng tóm tắt giả thiết bài tập a) Giải phần a Ta biết A=Q Mà A=P.t P= A/ t = P=500J b) Giải phần b. c) Giải phần c. Trợ giúp của GV.  Gọi HS lên bảng tóm tắt giả thiết bài tập theo các ký hiệu đã học  Nếu HS có khó khăn thì xem gợi ý trong SGK  GV có thể gợi ý cụ thể như sau :  Viết công thức và tính nhiệt lượng mà bếp tỏa ra trong thời gian t =1s  Tính nhiệt lượng Qtp t = 20phút  Viết công thức và tính nhiệt lượng Q1.  Từ đó tính hiệu suất H = Q1/ Qtp  Viết công thức và tính điện năng mà bếp tiêu thụ trong thời gian t = 30 ngày theo đơn vị kWh  Tính tiền điện T = A x số tiền phải trả cho lượng điện năng tiêu thụ trong 1 tháng.. Nội dung Bài 1: GIẢI :a) Nhiệt lượng mà bếp tỏa ra trong thời gian1s là : Q=I2.R.t=(2.5)2x80x1=500J Nhiệt lượng cần cung cấp để đun sôi nước là : Q1=m1.C1 (t – t0 )= =1.5x4200x75 0=472 500J - Nhiệt lượng toàn phần mà bếp tỏa ra là : Qtp=I2.R.t =(2.5)2x80x1200= 600.000J - Hiệu suất của bếp : H= Q1/ Qtp x 100% =78,75% c) Điện năng mà bếp tiêu thụ trong30ngày theo đơn vị kWh A=P.t x30ngày= 500x3x30= =45 000Wh=45kWh - Tiền điện phải trả trong 1 tháng là :. Hoạt động 2 : Giải bài 2 12 phút  Mỗi HS tự lực giải từng phần của bài tập  HS lên bảng tóm tắt giả thiết bài tập đã cho  HS nghe gơi ý của GV. a) Giải phần a b) Giải phần b. Bài 2: GIẢI :a) Nhiệt lượng cần  Gọi HS lên bảng tóm cung cấp để đun sôi nước : tắt giả thiết bài tập theo Q1 =m .C ( t– t0 ) = các ký hiệu đã học . = 2x4200x80 = 672 000J  Nếu HS có khó khăn thì đề nghị  HS xem gợi ý cách giải trong SGK b) Nhiệt lượng mà ấm điện  GV có thể gợi ý cụ đã tỏa ra : thể như sau : Ta có H=Q1/ Qtp Qtp=Q1/ H  Viết công thức và Qtp=672 000x100 / 90 = tính nhiệt lượng Q1. = 746 7000J  Viết công thức và tính nhiệt lượng Qtp mà ấm điện tỏa ra theo hiệu c) Thời gian đun sôi nước suất H và Q1. Ta có A=P.t t = A / P.

(48) c) Giải phần c. 13 phút. Mà A = Qtp Nên t = Qtp / P  Viết công thức và =746 700/1000= 746.7s tính thời gian đun sôi nước theo Qtp và công suất của ấm .. Hoạt động 3 : Giải bài 3.  Mỗi HS tự lực giải từng phần của bài tập.  HS lên bảng tóm tắt giả thiết bài tập đã cho  HS nghe gơi ý của GV:.  Hướng dẫn HS lên bảng tóm tắt giả thiết bài tập đã cho.  Nếu HS gặp khó khăn thì xem gợi ý cách giải trong SGK .. a) Giải phần a để tìm ra điện trở của dây dẫn. b) Giải phần b để tìm ra cường độ dòng điện chạy trong dây dẫn: c) Giải phần c để tìm ra nhiệt lượng tỏa ra trên dây dẫn.  GV có thể gợi ý cụ thể như sau :  Viết công thức và tính điện trở của đường dây dẫn theo chiều dài tiết diện và điện trở suất .  Viết công thức và tính cường độ dòng điện chạy trong dây dẫn.  Viết công thức và tính nhiệt lượng tỏa ra ở dây dẫn trong thời gian đã cho theo đơn vị kWh.  GV giải thích ý nghĩa của nhiệt lượng và sự liên quan của nó đến các yếu tố điện.. - HS tiếp thu để liên hệ thực tế, để có biện pháp bảo vệ an toàn các thiết bị điện trong gia đình.. Bài 3: GIẢI:a) Điện trở của dây dẫn R = 1.7.10 -8x40/ 5.10-7 = 1.36Ω b) Cường độ dòng điện chạy trong dây dẫn : Ta có P=U.I I = P / U = I= 165 / 220 = 0.75A c) Nhiệt lượng tỏa ra trên dây dẫn trong 30 ngày : Q= I2 R.t =(0,75)2.1,36.10800 =8262 J x 30ngày = 247860J = 247860 / 3600000=0,06885kWh = 0,07kWh. * Dặn dò: 1’: Các em chuẩn bị bài tập và câu hỏi để chuẩn bị tiết sau ôn tập.

(49) Tuaàn: 9 Tieát: 18. Ngày soạn:20/9 Ngaøy daïy :13/10 OÂN TAÄP. I.Mục tiêu 1.Kiến thức cơ bản  Ôn lại những kiến thức đã học 2.Kỹ năng  Vận dụng kiến thức, tái hiện lại những kiến thức đã học. 3.Thái độ  Củng cố lại những kiến thức chuẩn bị tiết kiểm tra. II. Chuẩn bị  Sgk, sbt III. Phương pháp: nhóm, thuyết trình IV/ Tổ chức hoạt động của hs 1.Ổn định lớp (1 phút) 2.Kiểm tra bài cũ 3.Bài mới Tg. 15 phút. Hoạt động của HS Trợ giúp của GV Hoạt động 1: Kiểm tra sự chuẩn bị của hs.  Hs xem lại nội dung trong sgk và hoạt động nhóm..  Gv yêu cầu hs nêu lại những nội dung chính của các bài đã học. có thể yêu cầu hs xem lại sgk nếu quên.. Hoạt động 2 : Nhắc lại các kiến thức đã học. Nội dung.

(50) 25 phút.  Hs lắng nghe và ghi các nội dung cần thiết vào tập..  Gv nhấn mạnh lại những kiến thức quan trọng, trọng tâm của các bài.  Hướng dẫn hs cách giải các bài tập.. 4.Củng cố 3 phút: tNhắc lại các kiến thức cơ bản. 5.Dặn dò (1 phút)  Học các bài chuẩn bị tiết sau kt 1 tiết. Tuaàn 10 Tieát 20. - Sự phụ thuộc của CĐDĐ vào hiệu điện thế đặt vào 2 đầu dây dẫn. - Khái niệm điện trở, định luật Ôm. - Đoạn mạch nối tiếp, song song. - Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào gì? - Biến trở, điện trở dùng trong kĩ thuật. - Công suất điện và điện năng sử dụng. - Định luật Jun – Len xơ.. Ngày soạn:30/9 Ngaøy daïy:. Bài 19 SỬ DỤNG AN TOAØN & TIẾT KIỆN ĐIỆN I / MUÏC TIEÂU : 1/ Kiến thức: Giải thích và thực hiện được các biện pháp thơng thường để sử dụng an tồn điện. Nêu được tác hại của đoản mạch và tác dụng của cầu chì. 2/ Kó naêng: Giải thích và thực hiện được việc sử dụng tiết kiệm điện năng. 3/ Thái độ: cẩn thận khi sd điện và có ý thức sử dụng tiết kiệm điện. II/ PHƯƠNG PHÁP:nhóm, trực quan. IV/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH : 1/ Ổn định tổ chức :1’ 2/ Bài mới : Giới thiệu 2’: Hiện nay tai nạn điện và vấn đề thiếu điện đang xảy ra rất phổ biến ở nước ta. Vậy các em sẽ tìm hiểu cách sử dụng điện như thế nào cho an toàn mà lại tiết kiệm trong bài học hôm nay T. TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG G 12’ *Họat động 1: Tìm hiểu và I/ AN TOAØN KHI SỬ thực hiện các quy tắc an toàn DUÏNG ÑIEÄN : khi sử dụng điện . 1/ Nhoù laïi caùc quy taéc an a) Ôn tập các quy tắc an toàn * Đối với câu C1 , C2 , C3 và toàn khi sử dụng điện đã khi sử dụng điện đã học ở lớp 7+ học ở lớp 7 : C4 đề nghị một hay hai HS Từng HS trả lời các câu hỏi -Câu - Câu C1 : U = 40V trình C1 : Chæ coù theå laøm TN bày trước cả lớp và các HS -Caâu C2 :coù voû boïc caùch ñieän vớ i nguoà n ñieä n dướ i 40V khaùc đúng theo tiêu chuẩn quy định -Caâ u C2 : Phaû i sử duï n g caù c daâ y bổ sung . GV hoàn chỉnh câu -Caâu C3 : caàn maéc caàu chì dẫn có vỏ bọc cách điện đúng traû phù hợp với I định mức . theo tieâu chuaån quy ñònh lời -Caâu C4 : Phaûi thaän troïng ..

(51) + Đối với câu C5 và phần thứ nhất của câu C6 đề nghị một hay hai HS trình bày câu trả lời trước lớp và các HS khác bổ sung . GV hoàn chỉnh câu trả lời * Đối với phần thứ hai của câu C6 đề nghị đại diện một vài nhóm trìng bày lời giải thích cuûa nhoùm vaø cho caùc nhoùm thaûo luận chung .GV hoàn chỉnh lời giaûi thích caàn coù . + Việc thực hiện câu C7 là HS phải có những hiểu biết roäng. 15’. *Họat động 2: Tìm hiểu ý nghĩa và các biện pháp sử duïng tieát kieäm ñieän naêng : về kinh tế và xã hội .Do đó GV phải gợi ý cho HS như sau : - Bieän phaùp ngaét ñieän khi moïi người ra khỏi nhà ,ngoài công duïng tieát kieäm ñieän naêng coøn tránh được những hiểm họa naøo nữa ? - Phần điện năng được tiết kieäm còn có thể sử dụng để làm gì. -Caâu C3 : Caàn maéc caàu chì coù I định mức phù hợp với dụng cuï hay thieát bò -Caâu C4 : + Phaûi thaän troïng khi tiếp xúc với mạng điện có hiệu ñieän theá 220V Vì noù gaây nguy hiểm đến tính mạng con người +Chỉ sử dụng các thiết bị điện đảm bảo cách điện đúng tiêu chuaån b/ Tìm hieåu theâm moät soá quy tắc an toàn khi sử dụng điện : + Từng HS làm câu C5 và phần thứ nhất câu C6 . - Caâu C5 : + Sau khi ruùt phích caém ra thì khoâng coù doøng ñieän chạy qua cơ thể người +Khi ngaét coâng taéc hay thaùo cầu chì trước khi thay bóng đèn hỏng đã làm hở dây “ nóng “ khi đó dòng điện không chạy qua cơ thể người + Do R cuûa vaät caùch ñieän (nhö ghế nhựa ,bàn gỗ khô ...) là rất lớn nên I chạy qua cơ thể người và vật cách điện sẽ có cường độ raát nhoû khoâng gaây nguy hieåm đến tính mạnh con người * Nhóm HS thảo luận để đưa ra lời giải thích như yêu cầu ở phần thứ hai của câu C6. +Từng HS đọc phần đầu và trả lời câu C7 : những lợi ích khác như :- Sử dụng các thiết bị điện có công suất hợp lý . - Ngắt điện khi không sử dụng hoặc ra khỏi nhà sẽ tránh sự cố gaây tai naïn vaø thieät haïi do doøng ñieän gaây ra . - Xuaát khaåu ñieän - Giảm bớt việc xây dựng các nhaø maùy ñieän goùp phaàn giaûm oâ nhiễm môi trường. Chỉ sử dụng các thiết bị điện đảm bảo cách điện đúng tiêu chuaån . 2/ Một số quy tắc an toàn khi sử dụng điện : + Caâu C5 : - Chỉ làm thí nghiệm với U < 40 V, vì hiệu điện thế này tạo ra dòng điện có cường độ nhỏ, nếu chạy qua cơ thể người thì cũng không gây nguy hiểm. - Phải sử dụng dây dẫn có vỏ bọc cách điện đúng theo tiêu chuẩn quy định, nghĩa là các vỏ bọc này phải chịu được dòng điện định mức cho mỗi dụng cụ điện. - Cần mắc cầu chì có cường độ định mức phù hợp với dụng cụ hay thiết bị điện để đảm bảo tự động ngắt mạch khi có sự cố xảy ra. Chẳng hạn khi bị đoản mạch thì cầu chì sẽ kịp nóng chảy và tự động ngắt mạch trước khi dụng cụ điện bị hư hỏng. - Thận trọng khi tiếp xúc với mạng điện gia đình, vì nó có hiệu điện thế 220V nên có thể gây nguy hiểm đến tính mạng con người. Khi sử dụng, cần kiểm tra xem các bộ phận tiếp xúc với tay và cơ thể đã đảm bảo cách điện đúng tiêu chuẩn quy định hay chưa. II/ SỬ DỤNG TÍẾT KIỆM ÑIEÄN NAÊNG : 1/ Cần phải sử dụng tiết kiệm điện năng : để lợi ích của việc sử dụng tiết kiệm điện năng : + Giảm chi tiêu cho gia đình. + Các dụng cụ được sử dụng lâu bền hơn. + Giảm bớt các sự cố gây tổn hại chung do hệ thống cung cấp điện bị quá tải. + Dành phần điện năng tiết kiệm cho sản xuất. + Caâu C7 : +Caâu C8 : Ta coù A = P.t.

(52) đối với quốc gia ? - Nếu sử dụng tiết kiệm điện năng thì bớt được một số nhà máy điện cần phải xây dựng . điều này có ích lợi gì cho môi trường ?. 10’. *Họat động 3: Vận dụng hiểu biết để giải thích một số tình huống thực tế và một số bài taäp : xong từng câu C10 , C11 , C12 . GV chæ ñònh 1 hay 2 HS trình bày câu trả lời và các HS khác bổ sung . Gv hoàn chỉnh câu hoûi +GV nhắc HS ôn tập toàn bộ chương I và thực hiện phần Tự kieåm tra cuûa baøi 20. + Từng HS lần lượt làm câu C10 , C11 , C12 +HS đọc phần ghi nhớ SGK. + Caâu C9 : 2/ Các biện pháp sử dụng tiết kiệm điện năng + Lựa chọn các dụng cụ hay thiết bị điện có công suất phù hợp. + Sử dụng điện trong thời gian cần thiết (tắt các thiết bị khi đã sử dụng xong hoặc có bộ phận hẹn giờ). III/ VAÄN DUÏNG : + Caâu C10 : + Caâu C11 : Caâu D + Caâu C12 : * GHI NHỚ : SGK. 3. Củng cố: 4’: Nêu các biện pháp sử dụng an toàn điện, lợi ích của việc sử dụng tiết kiệm điện và tiết kieäm ñieän baèng caùch naøo? 4. Daën doø:1’: veà nhaø hoïc baøi vaø laøm baøi taäp.

(53) Tuaàn: 11 Tieát: 21. Ngày soạn:30/9 Ngaøy daïy : Baøi 20. TOÅNG KEÁT CHÖÔNG I : ÑIEÄN HOÏC. I / MUÏC TIEÂU : 1 . Tự ôn tập và tự kiểm tra được những yêu cầu về kiến thức và kỹ năng của toàn bộ chöông I . 2 . Vận dụng được những kiến thức và kỹ năng để giải các bài tập trong chương I . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với những HS : + Trả lời các câu hỏi tự kiểm tra trong SGK + Nghiên cứu trước các bài tập vận dụng . III/ PHÖÔNG PHAÙP: Nhoùm, thuyeát trình IV/ TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 1’ 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 4’ a) Cần phải thực hiện những quy tắc nào để đản bảo an toàn khi sử dụng điện ? b) Vì sao phải sử dụng tiết kiệm điện năng ? Có những cách nào để sử dụng tiết kiệm điện năng ? 3/ Bài mới : T.G TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG.

(54) 39’. *Họat động 1 : Trình bày và trao đổi kết quả đã chuẩn bị + Kiểm tra việc chuẩn bị trả lời phần tự kiểm tra để phát hiện những kiến thức và kỹ năng mà HS chưa nắm được , + Đề nghị một hay hai HS trình bày trước cả lớp câu trả lời đã chuẩn bị của phần tự kiểm tra + Dành nhiều thời gian để cho HS trao đổi , thảo luận những câu hỏi có liên quan đến kiến thức và kỹ năng mà HS còn chưa vững và khẳng địng câu trả lời cần có. 1/ hieäu ñieän theá taêng bao nhieâu lần thì cường độ dòng điện tăng bay nhieâu laàn. 2/ là điện trở R của dây. Nếu U thay đổi thì R không thay đổi vì điện trở là đại lượng đặc trưng cho mức độ cản trở dòng điện và không đổi đối với mỗi dây dẫn. Chỉ có dòng điện thay đổi. 3/ hs tự vẽ 4/ a/ Rtđ = R1 + R2 1 1 1   R1 R 2 b/ R tđ. I/ TỰ KIỂM TRA : + Trả lời các câu hỏi từ câu 1 đến câu 11 SGK 1/ hieäu ñieän theá taêng bao nhiêu lần thì cường độ doøng ñieän taêng bay nhieâu laàn. 2/ là điện trở R của dây. Nếu U thay đổi thì R không thay đổi vì điện trở là đại lượng đặc trưng cho mức độ cản trở dòng điện và không đổi đối với mỗi daây daãn. Chæ coù doøng ñieän thay đổi. 3/ hs tự vẽ 4/ a/ Rtđ = R1 + R2 1 1 1   R1 R 2 b/ R tđ. 5/ a/ taêng 3 laàn b/ giaûm 4 laàn c/ vì điện trở suất của đồng nhỏ hôn nhoâm. l 5/ a/ taêng 3 laàn  S b/ giaûm 4 laàn d/ R 6/ a/ có thể thay đổi trị số/thay c/ vì điện trở suất của đồng nhỏ hơn nhôm. đổi, điều chỉnh cđdđ. l b/ nhoû/ghi saün/voøng maøu  S 7/ a/ công suất định mức của d/ R dụng cụ đó (công suất tiêu thụ 6/ a/ có thể thay đổi trị điện năng của dụng cụ khi được số/thay đổi, điều chỉnh sd với HĐT đúng bằng HĐT cđdđ. ñm.)) b/ nhoû/ghi saün/voøng maøu b/ của HĐT giữa 2 đầu đoạn 7/ a/ công suất định mức mạch và cường độ dòng điện qua của dụng cụ đó (công suất maïch. tieâu thuï ñieän naêng cuûa 8/a dụng cụ khi được sd với b/ tác dụng là biến đổi điện năng HĐT đúng bằng HĐT thành các dạng năng lượng khác. đm.)) Ví dụ: quạt điện biến 1 phần lớn b/ của HĐT giữa 2 đầu điện năng thành cơ năng, một đoạn mạch và cường độ phaàn thaønh nhieät naêng laøm noùng doøng ñieän qua maïch. daây ñieän, baàu quaït. 8/a 9/ hs phaùt bieåu b/ tác dụng là biến đổi 10/ vaø 11/ hs neâu quy taéc ñieän naêng thaønh caùc daïng năng lượng khác. Ví dụ: quạt điện biến 1 phần lớn ñieän naêng thaønh cô naêng, moät phaàn thaønh nhieät naêng laøm noùng daây ñieän,.

(55) baàu quaït. 4/ Daën doø:1’: tieát sau oân taäp tieáp tuïc. Tuaàn: 11 Tieát: 22. Ngày soạn:30/9 Ngaøy daïy : Baøi 20. TOÅNG KEÁT CHÖÔNG I : ÑIEÄN HOÏC. I / MUÏC TIEÂU : 1 . Tự ôn tập và tự kiểm tra được những yêu cầu về kiến thức và kỹ năng của toàn bộ chöông I . 2 . Vận dụng được những kiến thức và kỹ năng để giải các bài tập trong chương I . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với những HS : + Trả lời các câu hỏi tự kiểm tra trong SGK + Nghiên cứu trước các bài tập vận dụng . III/ PHÖÔNG PHAÙP: Nhoùm, thuyeát trình IV/ TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 1’ 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 4’ a) Cần phải thực hiện những quy tắc nào để đản bảo an toàn khi sử dụng điện ? b) Vì sao phải sử dụng tiết kiệm điện năng ? Có những cách nào để sử dụng tiết kiệm điện năng ? 3/ Bài mới : T.G TRỢ GIÚP CỦA GV HỌAT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG 19’ *Họat động 1 : Làm các câu II/ VAÄN DUÏNG : cuûa phaàn vaän duïng . + Caâu 12 : C.

(56) + Đề nghị HS làm nhanh các a) Làm từng câu theo yêu cầu câu 12,13,14 ,15,16 Đối với một cuûa GV hay hai caâu ,coù theå yeâu caàu HS + Caâu 12 : C . + Caâu 13 : B trình bày lý do lựa chọn phương án + Câu 14 : D . + Câu 15 : A trả lời của mình . + Caâu 16 : D + Dành nhiều thời gian để HS tự b) Trình bày câu trả lời và trao lực làm câu 17,18,19 .Đối với đổi ,thảo luận với cả lớp khi moãi baøi coù theå yeâu caàu moät HS GV yêu cầu để có được câu trả trình bày lời giải trên bảng trong lời chính xác . khi caùc HS khaùc giaûi taïi choã . + Caâu 17 : R1 + R2 =U/ I = Sau đó tổ chức cho HS cả lớp = 12/ 0,3 = 40 (1 ) nhận xét , trao đổi lời giải của HS trình baøy treân baûng vaø GV Từ đó suy ra : R1 . R2=300 (2) khẳng định lời giải đúng cần có Giaûi phöông trình (1) vaø (2) Nếu có thời gian GV có thể đề Ta có : R1 =30và R2 =10(Hoặc nghò HS giaûi caùch khaùc . R1=30 vaø R2 =30) + Đề nghị HS về nhà giải tiếp + Câu 18 : a) Các dụng cụ đốt caâu 20 . GV coù theå cho HS bieát nóng bằng điện đều có bộ phận đáp số để HS tự kiểm tra lời giải chính laøm baèng daây daãn coù ñieän cuûa mình . trở suất lớn để đoạn dây này có + Câu 19 :a) Thời gian đun sôi điện trở lớn . Khi có I chạy qua nước : - Nhiệt lượng cần cung thì Q chỉ tỏa ra ở cấp để đun sôi nước là : đoạn dây này mà không tỏa Q1=Cm(t02 – t01 )=630 000J nhiệt ở đoạn dây nối bằngđồng -Nhiệt lượng mà bếp tỏa ra là : b) Điện trở của ấm khi hoạt Q= Q1 / H =741 176,5J động bình thường là: R =U2 / P - Thời gian đun sôi nước là : = 2202 / 1000 = 48,4 t = Q / P = 741s = 12phuùt 21 giaây c) Tiết diện của dây điện trở là l b) Tính tieàn ñieän phaûi traû : S= ∫ =0,045.10-6 m2 = R -Ñieän naêng tieâu thuï trong 1thaùng 0,045mm2 . Từ đó tính được A= Q . 2 . 30=44 470 590 J = đường kính tiết diện là : = 12,35kWh d = 0,24 mm - Tieàn ñieän phaûi traû laø : T = 12,35 x 700ñ=8 645ñ c) Khi đó điện trở của bếp giảm ñi 4 laàn vaø coâng suaát cuûa beáp taêng 4 laàn . t = Q / P giaûm ñi 4 laàn : t = 741 / 4 = 185s = = 3phuùt 5 giaây . 4/ Dặn dò:1’: Xem trước bài 21 NAM CHÂM VĨNH CỬU .. + Caâu 13 : B + Caâu 14 : D + Caâu 15 : A + Caâu 16 : D + Caâu 17 : R1 =30R2 = 10+ Caâu 18 : a) b) R = 48,4 c) d = 0,24mm + Câu 20 : a) Tính U giữa 2 đầu đường dây tại trạm cung caáp ñieän : - Cường độ dòng điện chaïy qua daây taûi ñieän laø : I = P / U = 22,5A - Hieäu ñieän theá treân daây taûi ñieän laø : Ud= I . Rd = 9V - Hiệu điện thế giữa 2 đầu đường dây tại trạm cung caáp ñieän laø : U0 = U + Ud =229V b) Tính tieàn ñieän maø khu naøy phaûi traû : - Ñieän naêng tieâu thuï trong 1 thaùng laø : A = P.t =4,95x6x30 = = 891kWh - Tieàn ñieän maø khu naøy phaûi traû trong 1 thaùng laø : T=891x700ñ =623 700ñ c) Lượng điện năng hao phí treân daây taûi ñieän trong 1 thaùng laø : Ahp= I2 Rdt =36,5kWh ..

(57) Tuaàn 12 Tieát 23. Ngày soạn 1/10 Ngaøy daïy:. BAØI 21-NAM CHÂM VĨNH CỬU. I. MUÏC TIEÂU. 1- Kiến thức: - Mô tả được các hiện tượng chứng tỏ nam châm vĩnh cửu có từ tính. - Nêu được sự tương tác giữa các từ cực của hai nam châm - Mô tả được cấu tạo và hoạt động của la bàn. 2- Kyõ naêng: - Xác định được các từ cực của kim nam châm. - Xác định được tên các từ cực của một nam châm vĩnh cửu trên cơ sở biết các cực của một nam châm khaùc - Biết sử dụng được la bàn để tìm hướng địa lí. 3- Thái độ: - Yêu thích môn học, trung thực, có ý thức thu thập thông tin. II. CHUAÅN BÒ. * Đối với mỗi nhóm HS. - 2 thanh nam châm thẳng, trong đó có một thanh được bọc kín để che phần sơn màu và tên các cực. - Một ít sắt vụn trộn lẫn gỗ vụn, nhôm, đồng, nhựa xốp. - 1 nam châm hình chữ U. - 1 kim nam châm đặt trên một mũi nhọn thẳng đứng. - 1 la baøn..

(58) - 1 giá thí nghiệm và 1 sợi dây để treo thanh nam châm. III. PHƯƠNG PHÁP: nhóm, thuyết trình và vấn đáp IV/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH. III.Tổ chức hoạt động của hs 1.Ổn định lớp (1 phuùt) 2.Kieåm tra baøi cuõ 3.Bài mới Tg. Trợ giúp của GV. 15’ Hoạt động 1: Tìm hiểu về từ tính cuûa nam chaâm  Yêu cầu 1 HS đọc câu C1 và cho HS trả lời cá nhân caâu hoûi treân.  Yeâu caàu HS quan saùt hình 21.1 và mô tả bằng lời thí nghieäm trong hình veõ bằng cách đọc câu C2: + Có nhận xét gì về hướng chỉ ban đầu của kim nam châm? + Khi xoay kim leäch khoûi vò trí ban đầu rồi buông tay, có nhận xét gì về hướng chỉ của kim nam châm sau đó?  GV coù theå goïi 1 HS leân bảng và tự làm lại thí nghiệm treân.  Qua thí nghieäm treân, coù thể rút ra kết luận gì về sự định hướng của hai đầu kim nam chaâm.  Caùc em coù nhaän xeùt gì về hai đầu nam châm có chữ gì? - Gọi HS đọc phần thông báo về cách quy ước ký hiệu tên từ cực theo màu ,theo chữ caùi. -Thông báo tên các vật liệu từ nhö saét ,theùp,coâban,niken. Hoạt động 2 : Tương tác giữa 15’ hai nam chaâm  GV yeâu caàu HS moâ taû các dụng cụ cần thiết để làm. Hoạt động của HS. Noäi dung NAM CHÂM VĨNH CỬU.  HS hoạt động cá nhân theo yeâu caàu cuûa GV.  HS quan saùt vaø nhaän xeùt về hướng chỉ của hai đầu kim nam chaâm.. I. Từ tính của nam châm: Kim nam châm có hai cực là cực Bắc và cực Nam. Cực luôn chỉ hướng Bắc của Trái Đất gọi là cực Bắc của kim nam châm kí hiệu là chữ N, cực luôn chỉ hướng Nam của Trái Đất gọi là cực Nam của kim nam châm kí  Nhận xét: Hai đầu kim hiệu là chữ S. luôn chỉ về hai hướng Bắc_ - Mọi nam châm đều cĩ hai cực: Cực Bắc và cực Nam. Nam ñòa lí. Đưa một thanh nam châm vĩnh cửu lại gần các vật: gỗ, sắt, thép, nhôm, đồng. Ta thấy thanh nam châm hút được sắt và thép. - Nam châm có từ tính, nên nam châm có khả năng hút các vật  Hs trình dieãn laïi caùch liệu từ như: sắt, thép, côban, niken,... laøm thí nghieäm. . HS tự rút ra kết luận.. II. Tương tác giữa hai nam chaâm: - Khi đặt hai nam châm gần nhau thì chúng tương tác với nhau: Các từ cực cùng tên thì đẩy nhau, các từ cực khác tên thì hút nhau.  Quan saùt vaø moâ taû caùc - Đưa một đầu nam châm chưa duïng cuï thí nghieäm caàn thieát. biết tên cực lại gần cực Nam của.

(59) thí nghieäm trong hình 21.3.  Gọi 2 HS lần lượt đọc caùc caâu C3 vaø C4 vaø chuù yù quan saùt nhaän xeùt veà caùc hiện tượng xảy ra khi tiến haønh thí nghieäm theo caùc caâu naøy. Từ các thí nghiệm trên, các em coù theå ruùt ra keát luaän gì veà tương tác giữa hai cực của nam 10’ châm khi để chúng ở gần nhau Hoạt động 3 : Vận dụng .  Yêu cầu HS đọc các câu C5 vaø C6, c7, c8. GV hướng dẫn HS trả lời các caâu hoûi treân..  Hs đọc và trả lời các câu thanh nam châm: nếu thấy chúng hút nhau thì đó là cực Bắc của c3, c4. nam châm và đầu còn lại là cực Nam; nếu chúng đẩy nhau thì đó  HS quan saùt vaø nhaän xeùt là cực Nam của nam châm và các hiện tượng xảy ra, rồi từ đầu cịn lại là cực Bắc. đó rút ra kết luận. - Bộ phận chính của la bàn là một kim nam châm có thể quay  Hs đọc và làm việc cá quanh một trục. Khi nằm cân nhân trả lời câu c5, c6, c7, bằng tại mọi vị trí trên Trái Đất, kim nam châm luôn chỉ hai c8. hướng Bắc - Nam. - Xoay la bàn sao cho kim nam châm trùng với hướng Bắc Nam ghi trên mặt la bàn. Từ đó xác định được hướng địa lí cần tìm. III. Vaän duïng C5:Có thể tổ Xung Chi đã lắp ñaët treân xe 1 thanh NC C6:Bộ phận chỉ hướng của la bàn là kim NC. Bởi vì tại mọi vị trí trên trái đất (trừ hai địa cực)kim NC luôn chỉ hướng Baéc-Nam ñòa lyù. C7: Đầu nào củaNC có ghi chữ N là cực bắc, đầu nào ghi chữ S là cực Nam. Với kim NC không ghi chữ phải dựa vào màu sơn hoặc kiểm tra. C8: Trên h 21.5SGK, sát với cực có ghi chữ N(cực bắc) của thanh NC treo trên dâylà cực Nam cuûa thanh NC.. 4.Cuûng coá 3 phuùt  Gọi hs đọc to ghi nhớ.  Gọi hs trả lời các câu hỏi trong sbt nếu còn thời gian. 5.Daën doø (1 phuùt)  Chép ghi nhớ. Làm bt còn lại. Xem trước bài 22 Tác dụng từ của dòng điện – Từ trường..

(60) Tuaàn 12 Tieát 24. Ngày soạn 1/10 Ngaøy daïy: Bài 22 TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG .. I/ MUÏC TIEÂU : 1- Kiến thức: - Mô tả được thí nghiệm Ơ- xtet để phát hiện dòng điện có tác dụng từ. 2- Kyõ naêng: - Biết dùng nam châm thử để phát hiện sự tồn tại của từ trường. 3- Thái độ: - Yêu thích môn học, trung thực, có ý thức thu thập thông tin. II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 2 giá thí nghiệm , - 1 nguồn điện 3V – 4,5V . - 1 kim nam châm được đặt trên giá có trục thẳng đứng . – 1 công tắc . – 1 đoạn dây dẫn bằng constantandài khoảng 40cm . - 1 biến trở . – 1 ampe kế có GHĐ 1,5A và ĐCNN 0,1A . – 5 đoạn dây nối dài khoảng 30cm . III/ PHƯƠNG PHÁP: Nhóm, trực quan IV/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 1’ 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 4’ a) Nam châm có những đặc tính gì ? Gồm có mấy cực ? Người ta phân biệt các cực của nam châm như thế nào ? Trong phòng TN có mấy loại nam châm ? b) Sự tương tác của 2 nam châm đặt gần nhau như thế nào ? 2/ Bài mới : Ta biết khi có dòng điện chạy qua cuộn dây mới có tác dụng từ ? Nếu dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kỳ thì nó có tác dụng từ hay không ? T.G TRỢ GIÚP CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG.

(61) 15’. 8’. 7’. * Hoạt động 1: Phát hiện tính chất từ của dòng điện + Tổ chức tình huống dạy học : nêu vấn đề như SGK . + Yêu cầu HS : - Nghiên cứu caùch boá trí TN trong hình 22 .1 SGK trao đổi về mục đích của Thí nghieäm . - Boá trí vaø tieán haønh TN theo nhóm ,trao đổi các câu hỏi trong C1 . Lưu ý ,lúc đầu đặt dạy dẫn AB song song với kim nam châm thẳng đứng thăng baèng + Theo dõi và giúp đỡ HS các nhoùm tieán haønh TN . + Trong TN trên hiện tượng xảy ra với kim nam châm chứng tỏ điều gì ?. *Hoạt động 2 : Tìm hiểu từ trường . + Nêu vấn đề :Trong TN trên , kim nam châm đặt dưới dây daãn ñieän thì chuïi taùc duïng cuûa lực từ Có phải chỉ có vị trí đó mới có lực từ tác dụng lên kim nam chaâm hay khoâng ? Laøm thế nào để trả lời câu hỏi đặt ra ? +Boá trí cho moãi nhoùm 1 kim nam chaâm .Yeâu caàu HS laøm TN Hướng dẫn các em thực hiện C3 . + Hiện tượng gì xảy ra đối với kim nam châm trong TN trên chứng tỏ không gian xung quanh doøng ñieän , xung quanh nam chaâm coù gì ñaëc bieät . + Yêu cầu HS đọc kỹ kết luận trong SGK và nêu câu hỏi : Từ trường tồn tại ở đâu ? *Hoạt động 3 : Tìm hiểu cách nhận biết từ trường .. a) Nhận thức vấn đề cần giaûi quyeát trong baøi hoïc . b) Laøm TN phaùt hieän taùc dụng từ của dòng điện . + Boá trí vaø tieán haønh TN nhö hình 22.1 SGK . + Thực hiện Câu C1 : - Cử đại diện nhóm báo cáo keát quaû vaø trình baøy nhaän xeùt keát quaû TN . - Ruùt ra keát luaän veà taùc dụng từ của dòng điện. a) HS trao đổi vấn đề mà GV đặt ra , đề xuất phương aùn TN kieåm tra . b) Làm TN , thực hiện các - Caâu C2 : Kim nam chaâm lệch khỏi hướng Nam-Bắc . - Caâu C3 : Kim nam chaâm luôn chỉ 1 hướng xác định c) Ruùt ra keát luaän veà khoâng gian xung quanh doøng ñieän , xung quanh nam chaâm. I / LỰC TỪ : 1/ Thí nghieäm : - Nhö hình 22.1 SGK . + Câu C1 : Đóng công tắc , kim nam chaâm leäch khoûi vò trí cân bằng . Lúc đã cân baèng kim nam chaâm khoâng còn song song với dây dẫn 2/ Keát luaän : -Đặt một dây dẫn song song với kim nam châm đang đứng yên trên một trục quay thẳng đứng. Cho doøng ñieän chaïy qua daây daãn, ta thaáy kim nam chaâm bò leäch ñi khoâng coøn naèm song song với dây dẫn nữa. -Doøng ñieän chaïy qua daây daãn thaúng hay dd coù hình daïng baát kì đều gây ra t/d lực lên kim nam châm đặt gần nó. Lực này gọi là lực từ. ta nói dòng điện có t/d từ. II/ TỪ TRƯỜNG : 1/ Thí nghieäm : + Caâu C2 : Kim nam chaâm lệch khỏi hướng Nam – Bắc + Caâu C3 :Kim nam chaâm luôn chỉ 1 hướng xác định . 2/ Keát luaän : - Khoâng gian xung quanh nam chaâm, xung quanh doøng ñieän coù khả năng tác dụng lực từ lên kim nam chaâm ñaët gaàn noù. Ta nói trong không gian đó có từ trường.. 3/ Cách nhận biết từ trường -Ñöa moät kim nam chaâm (nam.

(62) + Gợi ý HS : Hãy nhớ lại các TN nào đã làm đối với nam châm và từ trường , gợi cho ta phương pháp để phát hiện ta từ trường . + Nêu câu hỏi : - Caàn caên cuø vaøo ñaëc tính naøo của từ trường để phát hiện ra từ trường . – Thông thường dụng cụ đơn giản để nhận biết từ trường là gì ?. 10’. *Hoạt động 4 : Củng cố và vaän duïng . + Giới thiệu TN lịch sử của Ô-xteùt ( trong phaàn coù theå em chöa bieát ) . Neâu caâu hoûi : - Ơxtét làm TN như thế nào để chứng tó rằng điện “sinh ra “ từ + Yeâu caàu HS laøm Caâu C4 , C5 và C6 . Trao đổi trên lớp để choïn phöông aùn toát nhaát .. a) Mô tả được cách dùng kim nam châm để phát hịện lực từ và nhờ đó phát hiện ra từ trường . b) Rút ra được kết luận về cách nhận biết từ trường .. a) Nhắc lại được cách tiến hành TN để phát hiện ra tác dụng từ của dòng điện trong daây daãn thaúng b) Laøm baøi taäp vaän duïng C4 C5 , C6. Tham gia thaûo luaän trên lớp về đáp án của bạn c) Nhắc lại những kiến thức cần ghi nhớ .. châm thử) tại các vị trí khác nhau xung quanh moät thanh nam châm, hoặc đưa một kim nam chaâm taïi caùc vò trí khaùc nhau xung quanh moät daây daãn coù doøng ñieän chaïy qua. Ta thaáy, taïi moãi vò trí ñaët kim nam chaâm thì kim nam châm định hướng theo moät chieàu nhaát ñònh. - Đặt nam châm thử tại các vị trí khaùc nhau thì taïi moïi vò trí nam châm thử nằm cân bằng theo một hướng xác định. Nếu quay nó lệch khỏi hướng trên mà nó quay lại hướng cũ thì tại đó có từ trường. III/ VAÄN DUÏNG : *GHI NHỚ : + Không gian xung quanh nam chaâm, xung quanh doøng ñieän toàn taïi moät từ trường . Nam châm hoặc dòng điện đều có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam chaâm ñaët gaàn noù . + Người ta dùng kim nam châm thử để nhận biết từ trường .. 4/ DẶN DÒ : Làm các bài tập từ 22.1 đến 22,4 SBT . Xem trước bài 23 : TỪ PHỔ – ĐƯỜNG SỨC TỪ ..

(63) Tuaàn: 13 Tieát 25. Baøi 23. TỪ PHỔ - ĐƯỜNG SỨC TỪ. Ngày soạn: Ngaøy daïy:. I / MUÏC TIEÂU : 1. Biết cách dùng mạt sắt để tạo ra từ phổ của thanh nam châm . 2. Biết vẽ các đường sức từ và xác định được chiều các đường sức từ của thanh nam châm . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 thanh nam châm thẳng . – 1 tấm nhựa trong cứng . – một ít mạt sắt . – 1 bút dạ . một số kim nam châm nhỏ có trục quay thẳng đứng . III/ TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 1’ 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 4’ a) Trình bày thí nghiệm Ơxtét về tác dụng từ của dòng điện ? b) Nêu khái niệm về từ trường ? Làm thế nào để phát hiện ra từ trường ? c) Nếu trong tay em có 1 kim nam châm , em làm thế nào để phát ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay khoâng ? 3/ Bài mới : TRỢ GIÚP CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NOÄI DUNG 5’ *Họat động 1: Nhận thức vấn đề của bài học : + Tổ chức tình huống dạy học: a)Phát biểu được ở đâu có GV có thể thông báo , từ trường từ trường ? Làm thế nào là một dạng vật chất và nêu vấn để phát hiện ra từ trường ? đề : Ta biết xung quanh nam b) Nhận thức vấn đề của chaâm , xung quanh doøng ñieän coù baøi hoïc . từ trường . Bằng mắt thường ta không thể nhìn thấy từ trường . Vaäy laøm theá naøo coù theå hình dung ra từ trường và nghiên cứu I/ TỪ PHỔ : từ tính của nó một cách dể dàng 1/ Thí nghieäm :.

(64) 10’. 5’. thuận lợi *Họat động 2:Thí nghiệm tạo ra từ phổ của thanh nam châm : + Chia nhoùm giao duïng cuï thí nghiệm yêu cầu HS nghiên cứu SGK để tiến hành thí nghiệm . Đến từng nhóm nhắc HS nhẹ nhàng rắc đều mạt sắt trên tấm nhựa và quan sát hình ảnh mạt sắt được tạo thành , kết hợp quan sát hình 23.1 SGK để thực hieän caâu C1 . + Có thể nêu câu hỏi gợi ý như sau : - Các đường cong do mạt sắt tạo thành đi từ đâu đến đâu ? - Mật độ các đường mạt sắt ở xa nam chaâm thì sao ? + Thoâng baùo : Hình aûnh caùc đường mạt sắt trên hình 23.1 SGK được gọi là Từ phổ . Từ phổ cho ta biết hình ảnh trực quan về từ trường . *Họat động 3 :Vẽ và xác định chiều đường sức từ : + Yêu cầyu HS nghiên cứu hướng dẫn của SGK .Gọi đại diện một nhóm trình bày trước lớp các thao tác phải làm để vẽ được một đường sức từ . + Nhắc HS trước khi vẽ , quan sát kỹ để chọn một đường mạt sắt trên tấm nhựa và tô chì theo , khoâng neân nhìn vaøo SGK trước và chỉ dùng hình 23.2 SGK để đối chiếu với đường sức từ vừa vẽ được + Thông báo : Các đường liền nét mà các em vừa vẽ được gọi làđường sức từ + Hướng dẫn nhóm HS dùng các kim nam châm nhỏ hoặc dùng caùc la baøn ñaët noái tieáp nhau treân một trong các đường sức từ . Sau đó gọi một vài HS trả lời câu C2 + Nêu quy ước về chiều các đường sức từ . Yêu cầu HS thực. a) Laøm vieäc theo nhoùm dùng tấm nhựa phẳng và mạt sắt để tạo ra từ phổ cuûa thanh nam chaâm .quan saùt hình ảnh mạt sắt vừa được tạo thành trên tấm nhựa .Trả lời Câu C1:mạt sắt được xếp thành những đường cong nối từ cực này sang cực kia của nam châm . Càng ra xa nam châm các đường này càng thöa daàn . b) Rút ra kết luận về sự xaép xeáp caùc maït saét trong từ trường của thanh nam chaâm. a) Laøm vieäc theo nhoùm dựa vào hình ảnh các đường mạt sắt , vẽ các đường sức từ của nam chaâm thaúng (hình 23.2) .. + Boá trí TN nhö hình 23.1 + Caâu C1 : 2/ Keát luaän : Hình ảnh của các đường mạt sắt được sắp xếp thành những đường cong xác định nằm xung quanh nam châm được gọi là từ phổ của nam châm. Dựa vào từ phổ, ta có thể biết được hình ảnh trực quan về từ trường mà ta đang xét. Nơi nào mạt sắt dày thì từ trường maïnh, nôi naøo maït saét thöa thì từ trường yếu.. II/ ĐƯỜNG SỨC TỪ : 1/ Veõ vaø xaùc ñònh chieàu đường sức từ : + Caâu C2 : + Caâu C3 : 2/ Keát luaän : - Đường sức từ là những đường biểu diễn hình dạng của từ trường. - Các đường sức từ có chiều nhaát ñònh, chieàu cuûa caùc kim nam châm thử đặt trên đường cảm ứng từ. Chiều của đường sức từ đi ra từ cực Bắc và đi vào cực Nam của nam châm. - Từ trường trong lòng nam châm hình chữ U là từ trường đều. Các đường sức từ là những đường thẳng song song và cách đều nhau. - Đường sức từ của nam châm thaúng:. - Đường sức từ của nam châm.

(65) 10’. 8’. hiện nhiệm vụ ở phần c) và trả lời câu hỏi C3 . + Nêu vấn đề : Qua việc thực haønh veõ vaø xaùc ñònh chieàu đường sức từ hãy rút ra kết luận về sự định hướng của các *Hoạt động 4: Rút ra kết luận về các đường sức từ của thanh nam chaâm kim nam châm trên một đường sức từ Vẽ chiều đường sức từ ở 2 đầu thanh nam châm . + Thoâng baùo cho HS bieát quy ước vẽ độ dày , thưa của các đường sức từ biểu thị cho độ mạnh yếu của từ trừơng tại một ñieåm . * Hoạt động 5: Củng cố vaø vaän duïng . + Tổ chức cho HS báo cáo , trao đổi kết quả giải bài tập vận dụng trên lớp. b) Từng nhóm dùng các kim nam chaâm nhoû ñaët noái tieáp nhau trên một đường sức từ vừa vẽ được ( Hình 23.3 ) SGK . - Trả lời câu C2 :Trên mỗi đường sức từ , kim nam châm định hướng theo moät chieàu nhaát ñònh . c) Vận dụng quy ước về chiều đường sức từ , dùng mũi tên đánh dấu chiều các đường sức từ vừa vẽ đưộc . Trã lời câu C3 :bên ngòai thanh nam châm các đường sức từ đều có chiều đi ra từ cực Bắc , đi vào từ cực Nam. hình chữ U :. Ta dùng mũi tên để biểu diễn chiều đường sức từ (đi ra khỏi cực Bắc và đi vào cực Nam cuûa nam chaâm) III/ VAÄN DUÏNG : C4:. + Nêu được kết luận về các đường sức từ của thanh nam chaâm .a) Laøm vieäc caù nhaân ,quan sát hình vẽ , trả lời câu C4 C5 , C6 b) Tự đọc phần “ Có thể em chưa  Ở khoảng giữa 2 cực của bieát “ NC chữ U các đường sức từ gần như song song với nhau  Bên ngoài là những đường cong nối 2 cực của NC. C5:. đầu B thanh NC là cực Nam. C6:. Các đường sức từ được biểu dieãn treân H 23.6 SGK coù chiều đi từ cực bắc của NC bên trái sang cực Nam của.

(66) NC beân phaûi.. 4/ Dặn dò 2’: Về nhà làm các bài tập từ 23.1 đến 23.5 SBT . Xem trước bài 24 : TỪ TRƯỜNG CỦA OÁNG DAÂY COÙ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA .. Bài 24 TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DOØNG ÑIEÄN CHAÏY QUA I / MUÏC TIEÂU : 1 . So sánh được từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua với từ phổ của nam châm thẳng . 2. Vẽ được đường sức từ biểu diễn từ trường của ống dây . 3 . Vận dụng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua khi bieát chieàu doøng ñieän . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1tấm nhựa có luồn sẵn các vòng dây của 1 ống dây dẫn - 1 nguồn điện 3V hoặc 6V . – 1 công tắc .- Các kim nam châm nhỏ ( La bàn ) . - 1 ít mạt sắt . – 3 đoạn dây dẫn . – 1 biến trở . – 1 bút dạ . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG 5’ *Họat động 1: Nhận thức + Nêu câu hỏi kiểm tra bài cũ : - Làm thế nào để tạo ra từ phổ của vấn đề của bài học : a) Nêu cách tạo ra từ phổ nam châm thẳng ? - Yêu cầu HS biểu diễn từ trường cuûa nam chaâm thaúng . cuûa thanh nam chaâm thaúng treân b) Vẽ đường sức từ biểu baûng ? diễn từ trường của nam chaâm thaúng . + Nêu vấn đề : Từ trường của ống daây coù doøng ñieän chaïy qua coù gì khác với từ trường của thanh nam chaâm thaúng khoâng ? 10’. *Họat động 2 : Tạo ra và quan sát từ phổ của ống daây coù doøng ñieän chaïy qua :. + Giao duïng cuï vaø yeâu caàu caùc nhoùm tieán haønh thí nghieäm . Quan sát từ phổ được tạo thành , thảo luận nhóm để thực hiện câu C1 .. I/ Từ phổ , Đường sức từ cuûa oáng daây coù doøng ñieän chaïy qua : 1/ Thí nghieäm :.

(67) a) Làm TN để tạo ra và quan sát từ phổ của ống daây coù doøng ñieän chaïy qua . Trả lời câu C1: b) Vẽ một số đường sức từ cuûa oáng daây ngay treân tấm nhựa . Thực hiện câu C2 : c) Ñaët caùc kim nam chaâm noái tieáp nhau treân một đường sức từ , vẽ mũi tên chỉ chiều các đường sức từ ở ngoài và trong loøng oáng daây . + Trao đổi nhóm để nêu caùc nhaän xeùt trong caâu C3 5’. *Họat động 3 : Rút ra kết luận về từ trường cuûa oáng daây : + Rút ra kết luận về từ phổ , đường sức từ , chiều của đường sức từ ở 2 đầu cuoän daây. Đồng thời đến từng nhóm theo dõi và giúp đỡ HS yếu . Lưu ý các em quan sát từ phổ bên trong ống dây . + Có thể gợi ý như sau : Đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua có gì khác với nam châm thẳng + Hướng dẫn HS dùng các kim nam chaâm nhoû ñaët noái tieáp nhau treân 1 trong các đường sức từ . Lưu ý HS rằng hai phần đường sức từ ở ngoài vaø trong loøng oáng daây taïo thaønh một đường cong khép kín + Để có nhận xét chính xác , gợi ý HS veõ muõi teân chæ chieàu cuûa moät số đường sức từ ở cả 2 đầu cuộn daây . + Từ những TN đã làm , chúng ta rút ra được những kết luận gì về Từ phổ , đường sức từ và chiều của đường sức từ ở 2 đầu ống dây ? + Tổ chức cho HS trao đổi trên lớp để rút ra kết luận . + Nêu vấn đề : Ta có thể coi 2 đầu oáng daây coù doøng ñieän chaïy qua laø 2 từ cực không ? Khi đó đầu nào của ống dây là cực Bắc ?. 2/ Keát luaän : a) Phần từ phổ ở bên ngoài oáng daây coù doøng ñieän chaïy qua rất giống phần từ phổ ở bên ngoài thanh nam châm Trong loøng oáng daây cuõng có các đường sức từ , được xaép xeáp gaàn nhö song song b) Đường sức từ của ống dây là những đường cong kheùp kín c) Gioáng nhö thanh nam châm , tại 2 đầu ống dây. các đường sức từ có chiều cùng đi vào một đầu .Gọi là cực Bắc và cùng đi ra ở đầu kia .Gọi là cực Nam.

(68) 10’. *Hoạt động 4: Tìm hiểu quy taéc naém tay phaûi : a) Dự đoán khi đổi chiều doøng ñieän qua oáng daây thì chiều đường sức từ ở trong loøng oáng daây coù theå thay đổi không ? b) Làm TN kiểm tra dự đoán . c) Rút ra kết luận về sự phụ thuộc củachiều đường ở trong lòng ống dây vào chieàu doøng ñieän chaïy qua oáng daây d) Nghiên cứu hình 24.3 SGK để hiểu rõ quy tắc naém tay phaûi . Phaùt bieåu quy taéc : e) Laøm vieäc caù nhaân :AÙp duïng quy taéc baøn tay phaûi để xác định chiều đường sức từ trong ống dây khi đổi chiều dòng điện qua caùc voøng daây treân hình 24.3 SGK .. + Đát câu hỏi : Từ trường do dòng điện sinh ra . Vậy chiều đường sức từ có phụ thuộc vào chiều dòng điện hay không ? Sau đó tổ chức cho HS làm TN kiểm tra dự đoán Khi caùc nhoùm laøm TN, kieåm tra xem HS làm thế nào để biết được chiều đường sức từ có thay đổi hay khoâng ? + Hướng dẫn HS cả lớp đều nắm tay phải theo hình 24.3 SGK .Từ đó tự rút ra quy tắc xác định chiều của đường sức từ trong lòng ống dây + Hướng dẫn HS biết cách xoay nắm tay phải cho phù hợp với chieàu doøng ñieän chaïy quacaùc voøng dây trong các trường hợp khác nhau .Trước hết xác định chiều doøng ñieän chaïy qua caùc voøng dây ,sao đó nắm bàn phải sao cho boán ngoùn tay chæ theo chieàu doøng điện thì ngón cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ + Coù theå yeâu caàu HS duøng kim nam châm thử để kiểm tra lại kế quaû .. II/ Quy taéc naém tay phaûi : 1/ Chiều đường sức từ của oáng daây coù doøng ñieän chaïy qua phuï thujoäc vaøo yeáu toá naøo ? + Kết luận : Chiều đường sức từ của ống dây phụ thuoäc vaøo chieàu cuûa doøng ñieän chaïy qua caùc voøngdaây 2/ Quy taéc baøn tay phaûi ( Dùng để xác định chiều đường sức từ của ống dây khi coù doøng ñieän ) * Phaùt bieåu ::Naém baøn tay phaûi , roài ñaët sao cho boán ngón tay hướng theo chiều doøng ñieän chaïy qua caùc voøng daây thì ngoùn tay caùi choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng oáng daây . III/ Vaän duïng : + Câu C4 : Đầu A là cực Nam , đầu B là cực Bắc + Caâu C5 : Kim nam chaâm. 10’. *Hoạt động 5: Vận dụng a) Làm việc cá nhân để thực hiện câu C4, C5 , C6 b) Đọc phần “ Có thể em chöa bieát “. + Yêu cầu HS vận dụng kiến thức trong bài để trả lời câu C4 + Yêu cầu mỗi HS thực hành nắm tay phaûi + Tổ chức trao đổi kết quả trên lớp để chọn các lời giải đúng .. bò veõ sai chieàu laø kim soá 5 Doøng ñieän trong oáng daây có chiều đi ra ở đầu dây B + Câu C6: Đầu A của cuộn dây là cực Bắc , đầu B là cực Nam . * GHI NHỚ : Xem SGK. 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 24.1 đến 24.5 SBT . Xem trước bài 25 : Sự nhiễm từ của sắt , Thép – Nam chaâm ñieän .. Baøi 25. I/ MUÏC TIEÂU :. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT , THÉP NAM CHAÂM ÑIEÄN.

(69) 1 . Mô tả được thì nghiệm về sự nhiễm từ của sắt , thép . 2 . Giải thích được vì sao người ta dùng .lỏi sắt non để chế tạo nam châm điện . 3 . Nêu được hai cách làm tăng lực của nam châm điện tác dụng lên một vật . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 ống dây có khoảng 500 – 700 vòng . - 1 la bàn hay 1 kim nam châm đặt trên giá thẳng đứng . - 1 giá thí nghiệm , 1 biến trở , 1 nguồn điện từ 3 – 6V . - 1 ampe kế có GHĐ 1,5A , 1 công tắc điện , 5 đoạn dây dẫn dài khoảng 50cm . - 1 lỏi sắt non và một lỏi thép có thể đặt vừa trong lòng ống dây , một ít đinh sắt . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : a) Từ phổ , đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua giống và khác nhau như thế nào với từ phổ và đường sức từ của thanh nam châm ? b ) Phát biểu quy tắc nắm tay phải ? Sửa bài tập 24.4 SBT . 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Nêu câu hỏi : - Tác dụng từ của dòng I/ SỰ NHIỄM TỪ 5’ * Hoạt động 1: Nhớ lại điện được biểu hiện như thế nào ? kiến thức đã học về nam CUÛA SAÉT , THEÙP Trong thực tế , nam châm điện được chaâm ñieän : a) Moâ taû caáu taïo vaø neâu taùc duøng laøm gì ? + Nêu vấn đề : Tại sao 1 cuộn dây có duïng cuûa nam chaâm ñieän doøng ñieän chaïy qua quaán quanh loûi saét (đã học ở lớp 7 ) non laïi taïo thaønh nam chaâm ñieän ? b) Nêu cụ thể 1 ứng dụng Nam châm điện có lợi gì so với nam cuûa nam chaâm ñieän trong châm vĩnh cửu ? thực tế + Yeâu caàu HS : - Laøm vieäc caù nhaân , 10’ Hoạt động 2: Làm TN về 1/ Thí nghieäm : quan saùt hình 25.1 SGK . - Boá trí TN nhö hình sự nhiễm từ của sắt , thép - Phaùt bieåu muïc ñích cuûa TN . 25.1 vaø 25.2 SGK . Hình 25.1 SGK a) Quan sát , nhận dạng các - Làm việc theo nhóm để tiến hành TN + Câu C1: Khi ngắt + Hướng dẫn HS cách bố trí TN : Để duïng cuï vaø caùch boá trí TN doøng ñieän ñi qua oáng cho kim nam châm đứng thăng bằng nhö hình 25.1 SGK . daây , loõi saét non maát rồi mới đặt cuộn dây sao cho trục của b ) Neâu roõ thí nghieäm naøy hết từ tính thì lõi thép kim nam châm song song với mặt ống nhaèm quan saùt caùi gì ? vẫn giữ được từ tính . c) Bố trí TN như hình vẽ và dây . Sau đó mới đóng mạch điện . + Neâu caâu hoûi : - Goùc leäch cuûa kim yeâu caàu cuûa SGK nam chaâm khi cuoän daây coù loûi saét ,theùp d) Quan saùt goùc leäch cuûa kim nam châm khi cuộn dây so với khi không có lỏi sắt, thép có gì khaùc nhau ? coù loûi saét vaø khi khoâng coù loûoi saét . Ruùt ra nhaän xeùt ..

(70) 8’. *Hoạt động 3: Làm TN khi ngaét doøng ñieän chaïy qua ống dây , sự nhiễm từ của saét non vaø theùp coù gì khaùc nhau (hình 25.2 SGK ) . Rút ra kết luận sự nhiễm từ của sắt , thép . a) Quan saùt , nhaän daïng caùc duïng cuï vaø caùch boá trí TN nhö hình 25.2 SGK . b) Neâu roõ TN naøy nhaèm quan saùt caùi gì ? c) Boá trí TN nhö hình veõ vaø tieán haønh theo caùc yeâu caàu cuûa SGK d) Quan sát và nêu được hiện tượng xảy ra với đinh saét khi ngaét doøng ñieän chaïy qua oáng daâytrong caùc trường hợp : Ống dây có lõi saét non oáng daây coù loõi theùp e) Trả lời câu C1 : f) Rút ra kết luận về sự nhiễm từ của sắt , thép. + Yêu cầu HS : - Cá nhân làm việc với SGK và nghiên cứu hình 25.2 SGK - Neâu muïc ñíich cuûa TN . - Laøm vieäc theo nhoùm , boá trí vaø tieán haønh TN , taäp trung quan saùt chieác đinh sắt . Cho HS trả lời câu hỏi sau : Có hiện tượng gì xảy ra với đinh sắt khi ngaét doøng ñieän chaïy qua oáng daây ? - Đại diện các nhómtrả lời câu C1 . + Nêu vấn đề : - Nguyên nhân nào đã làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện chaïy qua ? - Sự nhiễm từ của sắt non và thép có gì khaùc nhau ? - Thông báo về sự nhiễm từ của sắt , thép khi được đặt trong từ trường. 2/ Keát luaän : a) Loõi saét ,theùp laøm tăng tác dụng từ của oáng daây coù doøng ñieän b) Khi ngaét ñieän , loõi sắt non mất hết từ tính còn lõi thép thì vẫn giữ được từ tính. 10’. *Hoạt độnh 4 : Tìm hiểu Nam chaâm ñieän : a) Cá nhân làm việc với SGK . Quan saùt hình 25.3 SGK để thực hiện câu C2 b) Cá nhân làm việc với SGK để nhận thông tin về cách làm tăng lực từ của nam chaâm ñieän . c) Quan saùt hình 25.4 SGK và trả lời Câu C3 d) Các nhóm cử đại diện nêu câu trả lời trước lớp . *Hoạt động 5 : Củng cố kiến thức về khả năng nhiễm từ của sắt , thép . Vận dụng vào thực tế a) Làm việc cá nhân để trả lời câu C4 , C5 , C6. + Yêu cầu HS làm việc với SGK và thực hiện câu C2 . Chú ý đọc và nêu ý nghĩa của dòng chữ nhỏ : 1A - 22 + Nêu câu hỏi : - Có những cách nào làm tăng lực từ của nam châm điện ? + Yeâu caàu HS laøm vieäc theo nhoùm .Trảlời câu C3 . Trong điều kiện có thể tổ chức hco HS làm TN để rút ra kết luận Có thể làm tăng lực từ của nam châm điện bằng cách tăng cường độ dòng điện qua ống dây hoặc tăng số voøng cuûa oáng daây. II/ NAM CHAÂM ÑIEÄN +Người ta ứng dụng đặc tính về sự nhiễm từ của sắt để làm nam châm ñieän . + Caáu taïo : Goàm 1 oáng daây daãn trong coù loõi saét non , trong đó ống dây có nhiều đầu ra tương ứng với số vòng dây khaùc nhau .. + Yêu cầu HS thực hiện câu C4 ,C5 C6 . Chỉ định một số HS yếu trả lời các câu hỏi trên trước lớp + Nêu câu hỏi : Ngoài 2 cách đã học còn cách nào làm tăng lực từ của nam châm điện nữa không ? Chỉ dẫn HS đọc phần “ Có thể em chưa biết “. III/ VAÄN DUÏNG : + Caâu C4 : + Caâu C5 : + Caâu C6 : *GHI NHỚ : ( Xem SGK ). 7’.

(71) 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 25.1 đến 25.4 SBT . Xem trước bài 26 : ỨNG DỤNG CỦA CHÂM NAM. Bài 26 ỨNG DỤNG CỦA NAM CHÂM I / MUÏC TIEÂU : 1 . Nêu được nguyên tắc hoạt động của loa điện , tác dụng của nam châm trong Rơle điện từ , chuông báo động . 2 . Kể tên được một số ứng dụng của nam châm điện trong đời sống và trong kỹ thuật . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 ống dây điện khoảng 100 vòng , đường kính 3cm . - 1 giá TN , 1 biến trở , 1 nguồn điện 6V , 1 công tắc điện ,1 ampe kế có GHĐ 1,5A . - 1 nam châm hình chữ U , 5 đoạn dây nối dài khoảng 30cm . - 1 loa điện có thể tháo gỡ để lộ rõ cấu tạo bên trong gồm ống dây , nam châm , màng loa . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : Kieåm tra 15’ : Veà quy taéc naém tay phaûi . 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Yêu cầu HS kể tên một số ứng 3’ * Hoạt động 1: Nhận thức dụng của nam châm trong thực tế vấn đề của bài học . a) Nhắc lại một số ứng dụng và trong kỹ thuật . của nam chââm đã được học + Tổ chức tình huống học tập :Nam châm được cấu tạo không mấy khó nhö : chuoâng ñieän ngaét mạch tự động trong nhà ,các khăn và ít tốn kém nhưng lại có vai loa trong máy thu thanh ,thu trò quan trọng và được ứng dụng.

(72) 10’. 7’. hình b) Nam chaâm coù raát nhieàu ứng dụng quan trọng * Hoạt động 2: Tìm hiểu nguyên tắc cấu tạo , hoạt động của loa điện : a)Caùc nhoùm maéc maïch ñieän như sơ đồ hình 26.1 SGK . + Tieán haønh thí nghieäm : +Quan sát hiện tượng xảy ra đối với ống dây trong hai trường hợp sau : - Khi cho doøng ñieän chaïy qua oáng daây . - Khi cường độ dòng điện trong ống dây thay đổi b) HS trao đổi trong nhóm về Kết quả TN thu được . Rút ra kết luận , cử đại diện phaùt bieåu, thaûo luaän chung ở lớp . c) Tự đọc mục cấu tạo của loa ñieän trong SGK . Chæ ra caùc boä phaän chính cuûa loa ñieän treân hình veõ, maãu vaät . d) Tìm hiểu để nhận biết cách làm cho những biến đổi về cường độ dòng điện thành dao động của màng loa phaùt ra aâm thanh .. rộng rãi trong đời sống và kỹ thuật Vậy nam châm có những ứng dụng nào trong thực tế ? + Theo doõi caùc nhoùm maéc maïch điện theo sơ đồ hình 26.1 SGK . - Löu yù HS khi treo oáng daây phaûi lồng vào 1 cực của nam châm chữ U . Khi di chuyeån con chaïy cuûa biến trở phải nhanh và dứt khoát . + Có thể gợi ý cho HS như sau : Có hiện tượng gì xảy ra với ống dây trong 2 trường hợp : - Khi coù doøng ñieän chaïy qua oáng dây và khi cường độ dòng điện chạy qua ống dây thay đổi . + Hướng dẫn HS tìm hiểu cấu tạo cuûa loa ñieän + Yeâu caàu moät HS chæ ra caùc boä phận chính của loa điện được mô ta trong hình 26.2 SGK . Giuùp caùc em nhaän ra ñaâu laø nam chaâm , oáng daây ñieän , maøng loa . + Cho HS làm việc với SGK và nêu câu hỏi : - Quá trình biến đổi dao động điện thành âm thanh trong loa ñieän dieãn ra nhö theá naøo ? + Chæ ñònh 1 , 2 HS moâ taû toùm taét quá trình . Nếu HS có vướng mắc. * Hoạt động 3 : Tìm hiểu cấu tạo và hoạt động của Rơle điện từ : + HS laøm vieäc caù nhaân .Tìm hieåu maïch ñieän . Phaùt hieän tác dụng đóng, ngắt mạch ñieän 2 cuûa nam chaâm ñieän . + Trả lời câu C1 : Để hiểu rõ nguyên tắc hoạt động của Rơle điện từ .. coù theå moâ taû laïi . Khi moâ taû caàn keát hợp chỉ dẫn trên hình vẽ phóng to . + Tổ chức cho HS làm việc với SGK . Nêu câu hỏi : - Rơle điện từ laø gì ? Haõy chæ roõ boä phaän chuû yeáu của rơle điện từ , tác dụng của mỗi boä phaän ? + Yeâu caàu HS giaûi thích treân hình vẽ 26.3 SGK phóng to hoạt động của Rơle điện từ .. I/ LOA ÑIEÄN : 1/ Nguyên tắc hoạt động cuûa loa ñieän : + Loa điện hoạt động dựa vào tác dụng từ của nam chaâm leân oáng daây coù doøng ñieän chaïy qua . a) Thí nghieäm : + Mắc sơ đồ mạch điện nhö hình 26.1 SGK b) Keát luaän : + Khi coù doøng ñieän chaïy qua , ống dây chuyển động + Khi cường độ dòng điện thay đổi , ống dây dịch chuyển theo khe hở giữa hai cực của nam châm 2/ Caáu taïo cuûa loa ñieän : Gồm 1 ống dây L được đặt trong từ trường của nam châm mạnh E , một đầu của ống dây được gắn chặt với màng loa M . Ống dây có thể dao động dọc theo khe nhỏ giữa 2 từ cực của nam chaâm II/ RƠLE ĐIỆN TỪ : 1/ Cấu tạo và hoạt động của rơle điện từ : + Goàm 1 nam chaâm ñieän vaø 1 thanh saét non + Khi coù doøng ñieän trong maïch 1 thì nam chaâm ñieän hút thanh sắt và đóng mạch ñieän 2 ..

(73) 10’. 10’. * Hoạt động 4 : Tìm hiểu hoạt động của chuông báo động : a) HS làm việc cá nhân với SGK , nghiên cứu sơ đồ chuông báo động trên hình 26.4 SGK . Nhaän bieát caùc boä phaän chính cuûa heä thoáng .Phaùt hieän vaø moâ taû được hoạt động của chuông báo động khi cửa mở , cửa đóng + Trả lời câu C2 :- Khi đóng cửa , chuông không kêu vì mạch 2 hở . - Khi cửa mở , mạch điện 1 hở ,nam châm điện mất hết từ tính , miếng sắt tự rơi xuống và tự động đóng maïch 2 * Hoạt động 5: Củng cố vaø vaän duïng : a) Trả lời câu C3,C4 . Trao đổi kết quả trước lớp . b)Đọc phần có thể em chưa bieát. Baøi 27. + Yêu cầu HS làm việc độc lập với SGK . Phoùng to hình 26.4 . Goïi HS leân baûng chæ treân hình veõ caùc boä phận chính của chuông báo động . Chæ ñònh caùc HS khaùc leân moâ taû hoạt động của chuông khi mở cửa và đóng cửa . + Nêu câu hỏi : - Rơle điện từ sử duïng nam chaâm ñieän nhö theá naøo để tự động đóng ngắt mạch điện ?. + Tổ chức cho HS trao đổi trên lớp tìm được câu trả lời tót nhất cho Caâu C3 ,C4 . 4/ Dặn dò :Làm các bài tập từ 26.1 đến 26.4 SBT . Xem trước bài 27 : LỰC ĐIỆN TỪ. LỰC ĐIỆN TỪ. + Caâu C1 : 2/ Ví dụ về ứng dụng của Rơle điện từ : Chuông báo động : + Gồm hai miếng kim loại cuûa coâng taéc K ( 1 mieáng được gắn khít vào khung và mieáng bìa gaén vaøo caùnh cửa ) . Chuông điện C , nguồn điện P , Rơle điện từ coù nam chaâm ñieän N vaø mieáng saét non S . + Caâu C2 :. III/ VAÄN DUÏNG : + Caâu C3 : + Caâu C4 : * GHI NHỚ : Xem SGK.

(74) I / MUÏC TIEÂU : 1. Mô tả được thí nghiệm chứng tỏ tác dụng của lực điện từ lên đoạn dây thẳng có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường . 2. Vận dụng được quy tắc bàn tay trái để biểu diễn lực điện từ tác dụng lên dòng điện thẳng đặt vuông góc với đường sức từ , khi biết chiều đường sức từ và chiều dòng điện . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 nam châm hình chữ U , 1 nguồn điện 6V . - 1 đoạn dây dẫn AB bằng đồng = 2,5mm ,dài 10cm ,7 đoạn dây nối ( 2 đoạn dây dài 50cm và 5 đoạn dây 30cm) - 1 biến trở loại 20- 2A , 1 công tắc , 1 giá TN , 1 ampe kế có GHĐ1,5A . - 1 bảng phóng to hình 27.2 SGK để treo trên lớp . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kiểm tra bài cũ : a) Nêu các bộ phận chính của loa điện ? Tác dụng của rơle điện từ trong thực tế ? b) Nêu cấu tạo của chuông báo động ? Giải thích tại sao chuông kêu khi cửa bị hé mở ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG 5’ *Hoạt động 1: Nhận thức + Tổ chức tình huống học tập : I/ TÁC DỤNG CỦA TỪ - Gọi HS mô tả TN Ơ-xtét , rút ra TRƯỜNG LÊN DÂY DẪN vấn đề của bài học : a) Mô tả TN Ơ-xtét để nhớ kết luận . Sau đó đặt vấn đề : COÙ DOØNG ÑIEÄN : - Dòng điện tác dụng lực lên nam 1/ Thí nghiệm : laïi doøng ñieän taùc duïng leân châm . Ngược lại , nam châm có nam chaâm + Mắc mạch điện như sơ đồ b) Dự đoán : Nam châm tác tác dụng lực lên dòng điện hay không ? Các em dự đoán thế nào dụng lực lên dòng điện đặt trong từ trường của nó . 10’. *Hoạt động 2: Thí nghiệm về tác dụng của từ trường leân daây daãn coù doøng ñieän : a) Cho HS hoạt động nhóm Mắc mạch điện như sơ đồ hình 27.1 SGK , tieán haønh TN , quan sát hiện tượng . + Trả lời Câu C1 : + Từ TN đã làm , mỗi cá nhaân ruùt ra keát luaän .. + Hướng dẫn HS cách mắc sơ đồ hình 27.1 SGK . Ñaëc bieät chuù yù vieäc treo daây AB naèm saâu trong lòng nam châm chữ U và không bò va chaïm vaøo nam chaâm . + Thí nghiệm cho thấy dự đoán của chúng ta đúng hay sai ? + GV thông báo : Lực quan sát thấy trong thí nghiệm được gọi là Lực điện từ .. hình 27.1 SGK + Câu C1 : Chứng tỏ đoạn daây AB chuïi taùc duïng cuûa 1 lực nào đó . 2/ Keát luaän : Từ trường tác dụng lên đoạn daïy daãn AB coù doøng ñieän chạy qua đặt trong từ trường . Lực đó được gọi là lực điện từ.

(75) 8’. *Hoạt động 3 : Tìm hiểu chiều của Lực điện từ : a) HS laøm vieäc theo nhoùm , laøm laïi TN hình 27.1 SGK để quan sát chiều chuyển động của dây dẫn . Khi lần lượt đổi chiều dòng điện và đổi chiều đường sức từ . Suy ra chiều của lực điện từ . b) Trao đổi và rút ra kết luận về sự phụ thuộc của chiều lực điện từ vào chiều đường sức từ và chiều dòng ñieän. + Nêu vấn đề : Chiều của Lực điện từ phụ thuộc vào yếu tố nào Tổ chức cho HS trao đổi về dự đoán và tiến hành Thí nghiệm kieåm tra . + Trong khi caùc nhoùm laøm TN , GV theo dõi và phát hiện những nhóm làm yếu để kịp thời uốn naén + Tổ chức cho HS trao đổi trên lớp để rút ra kết luận .. II/ CHIỀU CỦA LỰC TỪ QUY TẮC BAØN TAY TRÁI 1/ Chiều của lực điện phụ thuộc vào những yếu tố nào? a) Thí nghieäm : laøm laïi TN được mô tả trên hình 27.1 b) Keát luaän : Chiều của lực điện từ tác duïng leân daây daãn AB phuï thuoäc vaøo chieàu doøng ñieän chaïy trong daây daãn vaø chieàu của đường sức từ .. 7’. *Hoạt động 4: Tìm hiểu quy taéc baøn tay traùi : a) Laøm vieäc caù nhaân nghieân cứu SGK để tìm hiểu quy tắc bàn tay trái , kết hợp với hình 27.2 SGK để nắm vững quy taéc xaùc ñònh chieàu cuûa lực điện từ khi biết chiều doøng ñieän chaïy qua daây daãn và chiều đường sức từ + Luyện cách sử dụng quy tắc bàn tay trái , ướm bàn tay traùi vaøo trong loøng nam châm điện như đã giới thiệu treân hình 27.2 SGK . + Vaän duïng quy taéc baøn tay trái để đối chiếu với chiều chuyển động của dây dẫn AB trong TN ở hình 27.1 SGK đã quan sát được .. + Nêu vấn đề : Làm thế nào để xác định chiều của lực từ khi biết chieàu doøng ñieän chaïy qua daây dẫn và chiều đường sức từ ? + Yêu cầu HS làm việc với SGK để tìm hiểu quy tắc bàn tay trái . + Nên sử dụng hình 27.2 SGK đã được phóng to treo trên bảng để giuùp HS deã quan saùt . + Luyeän taäp cho HS aùp duïng quy tắc bàn tay trái theo các bước như sau : - Đặt bàn tay trái hướng các đường sức từ - Chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa chỉ chiều dòng điện . - Ngón tay cái choãi ra 900 chỉ chiều của lực điện từ .Ký hiệu: F + Goïi 1 soá HS leân baûng baùo caùo việc đổi chiều quy tắc lý thuyết với kết quả thực tế của TN đã laøm theo hình 27.1 SGK xem coù phù hợp hay không ?. 2/ Quy taéc baøn tay traùi : * Phaùt bieåu : Ñaët baøn tay traùi sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay , chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón tay cái choãi ra 900 chỉ chiều của lực điện từ. 10’. * Hoạt động 5: Củng cố vaø vaän duïng : a) Hoạt động nhóm để trả lời các Câu C2 , C3 , C4 . Phát biểu , trao đổi kết quả trên lớp + Đọc phần “ Có thể em chöa bieát “. +Tổ chức cho HS hoạt động nhóm để trả lời các câu hỏi . + Yeâu caàu 1 vaøi HS leân baûng baùo cáo kết quả câu trả lời trước lớp. III/ VAÄN DUÏNG : + Caâu C2 : + Caâu C3 : + Caâu C4 : * GHI NHỚ : Xem SGK.

(76) 4/ Dặn dò : Làm các Bài tập từ 27.1 đến 27.5 SBT . Xem trước bài 28 : ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIEÀU. Bài 28 ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU I / MUÏC TIEÂU : 1. Mô tả được các bộ phận chính , giải thích được hoạt động của động cơ điện một chiều . 2. Nêu được tác dụng của mỗi bộ phận chính trong động cơ điện . 3 . Phát hiện được sự biến đổi điện năng thành cơ năng trong khi đ65ng cơ điện hoạt động . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 mô hình động cơ điện một chiều có thể hoạt động được với nguồn điện 6V . – 1 nguồn điện 6V . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ :.

(77) a) Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào những yếu tố nào ? b) Phaùt bieåu Quy taéc baøn tay traùi ? Giaûi baøi taäp 27..2 ; 27.3 ; 27.4 ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV + Tổ chức cho HS nghiên cứu SGK 7’ *Hoạt động 1: Tìm hiểu + Đưa mô hình về từng nhóm cho HS nguyeân taéc caáu taïo cuûa tìm hiểu cấu tạo của động cơ điện động cơ điện một chiều : moät chieàu . + HS laøm vieäc caù nhaân , tìm hieåu treân hình 28.1 vaø + Yeâu caàu moãi HS coù theå chæ roõ treân trên mô hình để nhận biết mô hình hai bộ phận chính của nó . vaø chæ ra caùc boä phaän chính của động cơ điện. NOÄI DUNG I/ NGUYEÂN TAÉC , CAÁU TẠO VAØ HOẠT ĐỘNG CỦA ĐỘNG CƠ ĐIỆN MOÄT CHIEÀU : 1/ Caùc boä phaän chính cuûa động cơ điện một chiều : Goàm : coù khung daây daãn ABCD quay quanh truïc OO’ và đặt trong từ trường của nam châm NS. Ngoài ra để khung dây có thể quay lieân tuïc coøn phaûi coù bộ góp điện trong đó có 2 thanh queùt C1 , C2 ñöa doøng điện từ nguồn điện vào khung daây ..

(78) 10’. *Hoạt động 2:Nghiên cứu nguyên tắc hoạt động của động cơ điện một chiều : a) Từng cá nhân nghiên cứu SGK . Thực hiện câu C1 : Xác định lực điện từ tác dụng lên đoạn dây AB vaø CD cuûa khung daây daãn coù doøng ñieän chaïy qua nhö moâ taû treân hình 28.1 b) Thực hiện câu C2 : Mỗi HS suy nghĩ và nêu dự đoán có hiện tượng gì xảy ra với khung dây khi đó c) Thực hiện câu C3 : Hoạt động nhóm , làm TN kiểm tra dự đoán , quan saùt vaø neâu keát quaû TN . d) Trao đổi để rút ra kết luaän veà caáu taïo , nguyeân tắc hoạt động của động cơ ñieän moät chieàu .. + Yeâu caàu HS vaän duïng quy taéc baøn tay trái để xác định lực điện từ tác dụng lên đoạn dây AB và CD của khung dây . Biểu diễn cặp lực từ đó treân hình veõ . +Hướng dẫn HS trả lời câu C1 : + Gợi ý : Cặp lực từ vừa vẽ được có tác dụng gì đối với khung dây ABCD + Theo doõi caùc nhoùm laøm TN vaø yeâu caàu caùc nhoùm baùo caùo keát quaû TN + Cho biết dự đoán đúng sai . + Nêu câu hỏi : Động cơ điện một chieàu coù caùc boä phaän chính laø gì ? Nó hoạt động theo nguyên tắc nào ?. 2/ Hoạt động của động cơ ñieän moät chieàu : Dựa trên tác dụng của từ trường lên khung dây dẫn coù doøng ñieän chaïy qua ñaët trong từ trường . + Câu C1 : Lực điện từ tác dụng lên đoạn dây AB và CD cuûa khung daây daãn coù dòng điện chạy qua được bieåu dieãn treân hình 28.1 + Caâu C2 : Khung daây seõ quay do tác dụng của 2 lực + Caâu C3 : 3/ Keát luaän : a) Động cơ điện 1 chiều có 2 boä phaän chính laø : + Nam châm tạo ra từ trường (Bộ phận đứng yên ) Goïi laø stato . + Khung daây daãn cho doøng ñieän chaïy qua (Boä phaän quay ). Goïi laø roâto b) Khi ñaët khung daây daãn ABCD trong từ trường và cho doøng ñieän chaïy qua khung thì dưới tác dụng của lực điện từ khung dây sẽ quay .. 10’. *Hoạt động 3 : Tìm hiểu động cơ điện một chiều trong kyõ thuaät : a) HS laøm vieäc caù nhaân với hình 28.2 SGK để chỉ ra 2 boä phaän chính cuûa động cơ điện trong Kthuật b) Cá nhân HS thực hiện caâu C4 :. + Nêu câu hỏi : a) Trong động cơ điện kỹ thuật , bộ phận tạo ra từ trường có phải là nam châm vĩnh cửu khoâng ? ( Khoâng . Maø laø nam chaâm ñieän ) b) Bộ phận quay của động cơ có đơn giaûn chæ laø moät khung daây daãn hay khoâng ? ( Khoâng . Maø goàm nhieàu cuoän daây ñaët leäch nhau vaø song song với trục của 1 khối trụ làm bằng các laù theùp kyõ thuaät gheùp laïi + Giới thiệu cho HS : Ngoài động cơ điện 1 chiều , còn có động cơ điện xoay chieàu .. II/ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIEÀU TRONG KYÕ THUAÄT : 1/ Cấu tạo động cơ điện 1 chieàu trong kyõ thuaät : + Caâu C4 : 2 / Keát luaän : a) Trong động cơ điện kỹ thuật bộ phận tạo ra từ trường là nam châm điện . b) Bộ phận quay của động cô ñieän kyõ thuaät khoâng ñôn giaûn laø 1 khung daây maø goàm nhieàu cuoän daây ñaët.

(79) 3’. *Hoạt động 4: Phát hiện sự biến đổi năng lượng trong động cơ điện : + nêu nhận xét về sự chuyển hóa năng lượng trong động cơ điện. + Nêu câu hỏi : Khi hoạt động ,động cơ điện chuyển hóa năng lượng từ daïng naøo sang daïng naøo ? + GV giúp HS hoàn chỉnh nhận xét vaø ruùt ra keát luaän .. 10’. *Hoạt động 5 : Củng cố vaø vaän duïng : a) Làm việc cá nhân để trả lời câu C5 , C6 , C7 b ) Đọc phần có thể “Em chöa bieát “. + Tổ chức cho HS làm việc cá nhân + Tổ chức trao đổi trên lớp để tìm ra được câu trả lời đúng nhất .. lệch nhau và song song với truïc cuûa 1 khoái truï laøm baèng caùc laù theùp kyõ thuaät gheùp laïi . III/ SỰ BIẾN ĐỔI NĂNG LƯỢNG TRONG ĐỘNG. CÔ ÑIEÄN : * Điện năng được chuyển hoùa thaønh cô naêng IV / VAÄN DUÏNG : + Caâu C5 : + Caâu C6 : + Caâu C7 : * GHI NHỚ : Xem SGK 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 28.1 đến 28.4 SBT . Xem trước bài 29 . THỰC HAØNH CHẾ TẠO NAM CHÂM VĨNH CỬU . NGHIỆM LẠI TỪ TÍNH CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN .. .Bài 29 THỰC HAØNH : CHẾ TẠO NAM CHÂM VĨNH CỬU NGHIỆM LẠI TỪ TÍNH CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN I / MUÏC TIEÂU : 1 . Chế tạo được một đoạn dây thép thành nam châm , biết cách nhận biết một vật có phải là nam châm hay khoâng . 2 . Biết dùng kim nam châm để xác định tên từ cực của ống dây có dòng điện chạy qua và chiều dòng ñieän chaïy trong oáng daây . 3 . Biết làm việc tự lực để tiến hành có kết quả công việc thực hiện . Biết xử lý và báo cáo thực hành theo mẫu , vó tinh thần hợp tác với các bạn trong nhóm . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 nguoàn ñieän 3V vaø 1 nguoàn ñieän 6V . - 2 đoạn dây dẫn : một bằng thép , một đoạn bằng đồng dài 3,5cm , = 0,4mm - Ống dây A khoảng 200vòng ,dây dẫn có =0,2mm ,quấn sẵn trên ống nhựa có đường kính 1cm - Ống dây B khoảng 300vòng ,dây dẫn có =0,2mm,quấn sẵn trên ống nhựa có đường kính 5cm.Trên mặt ống có khóet một lỗ tròn , đường kính 2mm . - 2 đoạn chỉ nylon mãnh , mỗi đoạn dài 15cm ..

(80) - 1 công tắc , 1 giá TN , 1 la bàn , 1 bút dạ để đánh dấu .  Đối với mỗi HS :- Kẻ sẵn một báo cáo thực hành (Theo mẫu SGK ) .Trả lời đầy đủ các câu hỏi . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kiểm tra bài cũ : Trả lờøi các câu hỏi trong mẫu báo cáo thực hành . 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Kieåm tra maãu baùo caùo cuûa 5’ *Hoạt động 1: Chuẩn bị thực I / CHUAÅN BÒ : HS đã chuaå n bò . Yeâ u caà u HS * Đối với mỗi nhóm HS haønh : trả lời các câu hỏi trong mẫu - GV đã chuẩn bị các a) Trả lời các câu hỏi trong baùo caùo . duïng cuï TN theo SGK mẫu báo cáo thực hành . * Đối với mỗi HS : b) Nhận dụng cụ thực hành theo + Nêu tóm tắt yêu cầu của Mẫu báo cáo thực hành tiết thực hành nhoùm . 15’. *Hoạt động 2: Thực hành chế tạo nam châm vĩnh cửu : a) Laøm vieäc caù nhaân , nghieân cứu SGK để nắm vững nội dung thực hành . b) Laøm vieäc theo nhoùm : + Maéc maïch ñieän vaøo oáng daây A , tieán haønh cheá taïo nam chaâm từ hai đoạn dây thép và đồng . +Thử từ tính để xác định xem đoạn kim loại nào trở thành nam châm vĩnh cửu . + Xác định tên từ cực của nam châm vừa được chế tạo . + Ghi chép kết quả thực hành . Vieát vaøo baûng 1 cuûa baùo caùo . * Trả lời câu C3 : Đặt kim nam đầu ống dây . Căn cứ vào sự mà xác định chiều các đường đó xác định tên từ cực của ống nắm tay phải để xác định chiều voøng cuûa oáng daây. + Yeâu caàu moät HS neâu toùm tắt nội dung , nhiệm vụ thực hành ở phần 1 + Đến các nhóm , theo dõi và uốn nắn hoạt động thực hành cuûa HS * Trả lời Câu C1 : Đặt thanh thép trong từ trường của nam chaâm cuûa doøng ñieän . * Trả lời câu C2 : Treo kim thăng bằng trên một sợi dây khoâng xoaén xem noù coù chæ hướng Bắc – Nam hay không Hoặc đưa kim lại gần các mạt saét xem kim coù huùt maït saét hay khoâng ? chaâm vaøo trong loøng vaø gaàn 1 định hướng của kim namchâm sức từ trong lòng ống dây . Từ dây . Sau đó dùng quy tắc doøng ñieän chaïy trong caùc. II/ NỘI DUNG THỰC HAØNH : 1/ Cheá taïo nam chaâm vĩnh cửu : a) Nối đầu dây A với nguồn điện 3V . Đặt các đoạn dây thép và đồng dọc trong lòng ống dây trong khoảng thời gian 2 phuùt . b) Thử nam châm : Lấy các đoạn kim loại ra khỏi ống dây , lần lượt treo mỗi đoạn nằm thăng bằng trên giá đỡ Sau khi đứng yên , nó nằm doïc theo phöông naøo ? + Xoay đoạn kim loại lệch khỏi hướng ban đầu , buông tay , sau khi cân bằng trở lại Đoạn kim loại nằm dọc theo hướng nào ? Làm như vậy 3 lần với mỗi đoạn kim loại Ghi keát quaû vaøo baûng 1 c) Dùng bút dạ đánh dấu tên từ cực của nam châm vừa.

(81) 15’. * Hoạt động 3 : Nghiệm lại từ tính cuûa oáng daây coù doøng ñieän a) Laøm vieäc caù nhaân , nghieân cứu SGK để nắm vững nội dung thực hành phần II . b) Laøm vieäc theo nhoùm , tieán hành các bước của Phần II trong tiến trình thực hành . c) Từng HS ghi chép kết quả thực hành . Viết vào bảng 2 của báo cáo những số liệu và kết luận thu được .. + Yeâu caàu moät HS neâu toùm tắt nội dung , nhiệm vụ thực haønh Phaàn 2 SGK + Đến các nhóm , theo dõi và uốn nắn hoạt động của HS . Chú ý hướng dẫn cách treo kim nam chaâm . + Theo doõi , kieåm tra vieäc HS tự lực viết báo cáo thực hành. được chế tạo . 2/ Nghiệm lại từ tính của ống daây coù doøng ñieän chaïy qua : + Ñaët oáng daây B naém ngang Luồn kim nam châm vừa được chế tạo vào trong lòng oáng daây . Xoay oáng daây sao cho nam chaâm naèm song song với mp của các vòng dây . Cố định sợi chỉ treo nam chaâm vaøo giaù TN . Maéc oáng daây vaøo nguoàn ñieän 6V. 5’. * Hoạt động 4 : Tổng kết tiết thực hành : + HS thu dọn dụng cụ , hoàn chỉnh và nộp báo cáo thực hành. + Kieåm tra duïng cuï cuûa caùc nhóm , nhận xét , đánh giá sơ bộ kết quả và thái độ học tập cuûa HS. a) Đóng mạch điện .Quan sát hiện tượng xảy ra với nam châm . Dựa vào chiều của nam chaâm trong loøng oáng dây . Xác định tên từ cực của oáng daây vaø chieàu doøng ñieän chaïy qua oáng daây .Kieåm tra lại kết quả vừa thu được thông qua dấu các cực của nguoàn ñieän .Ghi vaøo baûng 2 b) Đổi cực của nguồn điện để đổi chiều dòng điện đi vaøo cuoän daây . Laëp laïi coâng việc như ở mục a) . Ghi kết quaû vaøo baûng 2 cuûa baùo caùo .. 4/ DẶN DÒ : XEM TRƯỚC CÁC BAØI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI VAØ QUY TẮC BAØN TAY TRAÙI.

(82) Baøi 30 BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG QUY TAÉC NAÉM TAY PHAÛI VAØ QUY TAÉC BAØN TAY TRAÙI. . I / MUÏC TIEÂU : 1. Vận dụng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều đường sức từ của ống dây khi biết chiều dòng điện và ngược lại . 2. Vận dụng được quy tắc bàn tay trái để xác định chiều lực điện từ tác dụng lên dây dây thẳng có dòng điện chạy qua đặt vuông góc với đường sức từ hoặc chiều đường sức từ ( Hoặc chiều dòng điện) khi bieát hai trong ba yeáu toá treân . 3. Biết cách thực hiện các bước giải bài tập định tính phần điện từ , cách suy luận logíc và biết vận dụng kiến thức vào thực tế . II/ CHUAÅN BÒ : * Đồi với mỗi nhóm HS : - 1 ống dây dẫn khoảng 500 đến 700vòng , = 0,2mm . - 1 thanh nam châm , 1 sợi dây mãnh dài 20cm , 1 giá thí nghiệm . - 1 nguoàn ñieän 6V , 1 coâng taéc . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : a) Quy tắc nắm tay phải dùng để làm gì ? Phát biểu quy tắc ? b) Quy tắc bàn tay trái dùng để làm gì ? Phát biểu quy tắc ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG 15’ * Hoạt động 1:GIẢI BAØI 1 + Cho HS đọc và nghiên cứu đầu bài . * GIẢI BAØI 1 + Nêu câu hỏi : Bài này đề cập đến + Treo thanh nam a) Làm việc cá nhân , đọc chaâm gaàn 1 oáng daây và nghiên cứu đầu bài trong những vấn đề gì ? + Chỉ định một hoặc hai HS đứng lên (Hình vẽ).Đóng mạch SGK . Tìm ra vấn đề của ñieän Bài tập để huy động những nhắc lại quy tắc nắm tay phải . + Nhắc HS tự lực giải bài tập ,chỉ dùng a) Nam châm bị hút kiến thức có liên quan cần gợi ý cách giải của SGK để đối chiếu vaøo oáng daây vaän duïng Xaùc ñònh chieàu b) Nhắc lại quy tắc nắm tay cách làm của mình sau khi đã giải xong baø i taä p . Neá u thự c sự khoù khaê n đường sức từ trong phải , tương tác giữa hai mới đọc gợi ý cách giải của SGK . loøng oáng daây nam chaâm c) Làm việc cá nhân để giải + Tổ chức cho HS trao đổi trên lớp lời -Đầu B của ống làcực theo các bước đã nêu trong giải câu a) và b) . Sơ bộ nhận xét việc Bắc ,đầu A cực Nam thực hiện các bước giải bài tập vận b) Khi đổi chiều dòng SGK . Sau đó trao đổi trên duïng quy taéc naém tay phaûi điện , đầu B của ống lớp lời giải câu a) và b).

(83) 10’. 10’. d) Các nhóm bố trí và thực hieän TN kieåm tra , ghi cheùp hiện tượng xảy ra và rút ra keát luaän . *Hoạt động 2: GIẢI BAØI 2 a) Làm việc cá nhân ,đọc kỹ đầu bài , vẽ hình , suy luận để nhận thức vấn đề của bài toán . Vận dụng quy tắc bàn tay trái để giải bài taäp , bieåu dieãn keát quaû treân hình veõ b) Trao đổi kết quả trên lớp. *Hoạt động 3 :GIẢI BAØI 3 + Làm việc cá nhân để thực hiện lần lượt các yêu cầu cuûa baøi. + Theo dõi các nhóm thực hiện TN kieåm tra. dây sẽ là cực Nam ,do đó 2 cực cùng tên đặt gần nhau sẽ đẩy nhau. * Yeâu caàu HS veõ laïi hình vaøo taäp ,nhaéc laïi caùc kyù hieäu : vaø cho bieát ñieàu gì , luyeän caùch ñaët vaø xoay bàn tay trái theo quy t ắc phù hợp với mỗi hình vẽ để tìm lời giải biểu diễn treân hình veõ . Chæ ñònh moät HS leân giaûi bài tập trên b ảng . Nhắc HS , nếu thực sự khó khăn mới đọc gợi ý cách giải + Hướng dẫn HS trao đổi kết quả trên lớp , sửa bài tập trên bảng . + Sơ bộ nhận xét việc thực hiện các bước giải bài tập vận dụng quy tắc bàn tay traùi * Chæ ñònh moät HS leân giaûi baøi taäp treân bảng . Nhắc HS nếu thực sự khó khăn mới đọc gợi ý cách giải của SGK + Tổ chức cho HS thảo luận , sửa bài taäp cuûa baïn treân baûng. * GIAÛI BAØI 2 : + Xaùc ñònh chieàu cuûa lực điện từ , chiều đường sức từ và tên từ cực của nam châm trong caùc hình veõ sau:. a) Lực F1 và F2 được biểu diễn ở hình vẽ treân b) Quay ngược chiều kim đồng hồ . c) Khi lực F1 và F2 có chiều ngược lại.Muốn vậy phải đổi chiều doøng ñieän trong khung hoặc đổi chiều từ trường 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 30.1 đến 30.5 SBT . XEM TRƯỚC BAØI 31 HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ . 5’. * Hoạt động 4 : Rút ra các bước giải bài tập + Trao đổi nhận xét , rút ra các bước giải bài tập vận duïng quy taéc naém tay phaûi vaø quy taéc baøn tay traùi .. + Nêu vấn đề : Việc giải các bài tập vaän duïng quy taéc naém tay phaûi vaø quy tắc bàn tay trái gồm những bước nào ? + Tổ chức cho HS trao đổi và rút ra keát luaän.

(84) Bài 31 HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ I / MUÏC TIEÂU : 1. Làm được thí nghiện dùng nam châm vĩnh cửu hoặc nam châm điện để tạo ra dòng điện cảm ứng . 2 . Mô tả được cách làm xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín bằng nam châm vĩnh cửuu hoặc nam châm điện . 3 . Sử dụng được đúng hai thuật ngữ mới , đó là dòng điện cảm ứng và hiện tượng cảm ứng điện từ . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với GV : - 1 đinamô xe đạp có lắp bóng đèn . - 1 đinamô xe đạp đã bóc một phần vỏ ngoài đủ nhìn thấy nam châm và cuộn dây ở trong .  Đối với mỗi nhóm HS : - 1 cuộn dây có gắn bóng đèn LED . - 1 thanh nam châm có trục quay vuông góc với thanh . - 1 nam chaâm ñieän vaø 2 pin 1,5V . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG 5’ *Hoạt động 1: Phát hiện ra + Nêu vấn đề : Ta đã biết muốn tạo ra doøng ñieän , phaûi duøng nguoàn ñieän một cách khác để tạo ra là Pin hoặc Ắquy . Em có biết trường dòng điện ngoài cách dùng Pin hay AÉcquy : hợp nào không dùng pin hoặc acquy + Cá nhân suy nghĩ trả lời mà vẫn tạo ra dòng điện được không caâu hoûi cuûa GV : +Gợi ý thêm : Bộ phận nào làm cho + Coù moät soá yù kieán khaùc đèn xe đạp phát sáng ? nhau về hoạt động của + Trong đinamô xe đạp có những bộ đinamô xe đạp .Không thảo phận nào , chúng hoạt động như thế luaän nào để tạo ra dòng điện ? + Yêu cầu HS xem hình 31.1 SGK và I/ Cấu tạo và hoạt động 6’ * Hoạt động 2 : Tìm hiểu quan sát một đinamô xe đạp đã tháo của đinamô ở xe đạp : cấu tạo của đinamô xe đạp vỏ đặt trên bàn GV để chỉ ra bộ phận + Trong đinamô có một và dự đoán xem hoạt động chính cuûa ñinamoâ . cuûa boä phaän naøo trong nam chaâm vaø cuoän daây . + Hãy dự đoán xem hoạt động của ñinamoâ laø nguyeân nhaân + Khi quay nuùm cuûa boä phaän chính naøo cuûa ñinamoâ gaây chính gaây ra doøng ñieän . ñinamoâ thì nam chaâm ra doøng ñieän ? + Phát biểu chung ở lớp quay và đèn sáng . + Trả lời câu hỏi của GV + Khoâng thaûo luaän . 10’. * Hoạt động 3 : Tìm hiểu caùch duøng nam chaâm vónh cửu để tạo ra dòng điện . Xác định trong trường hợp nào thì nam châm vĩnh cửu coù theå taïo ra doøng ñieän ? + Laøm TN1 SGK theo nhoùm. + Hướng dẫn HS làm từng động tác dứt khóat và nhanh . - Ñöa nam chaâm vaøo trong loøng cuoän daây . – Ñöa nam chaâm vaøo trong loøng cuoän daây . - Để nam châm nắm yên một lúc trong loøng cuoän daây .. II/ Dùng nam châm để taïo ra doøng ñieän : 1/ Duøng nam chaâm vónh cửu : * Thí nghieäm 1 : + Caâu C1 :.

(85) + Trả lời câu C1: Trong cuoän daây daãn xuaát hieän dòng điện cảm ứng khi : - Di chuyeån nam chaâm laïi gaàn cuoän daây - Di chuyeån nam chaâm ra xa cuoän daây . +Trả lời câu C2 :Trongcuộn daây coù xuaát hieän doøng ñieän cảm ứng . + Cử đại diện nhóm rút ra nhaän xeùt * Hoạt động 4 : Tìm hiểu caùch duøng nam chaâm ñieän để tạo ra dòng điện ,trong trường hợp nào thì nam chaâm ñieän coù theå taïo ra doøng ñieän : a) Làm TN 2 .Trả lời CaâuC3 b) Làm rõ khi đóng hay ngắt mạch điện được mắc với nam châm điện thì từ trường nam châm thay đổi nhö theá naøo ? Thaûo luaän chung ở lớp Rút ra nhận xét về những trường hợp xuất hieän doøng ñieän. - Keùo nam chaâm ra khoûi cuoän daây + Yeâu caàu HS moâ taû roõ, doøng ñieän xuaát hieän trong khi di chuyeån nam chaâm laïi gaàn hay ra xa cuoän daây .. + Caâu C2 : * Nhaän xeùt 1 : Doøng ñieän xuaát hieän trong cuoän daây daãn kín khi ta đưa một cực nam chaâm laïi gaàn hay ra xa một đầu cuộn dây đó hoặc ngược lại. + Hướng dẫn HS lắp ráp TN , cách ñaët nam chaâm ñieän ( Loõi saét cuûa nam chaâm ñöa saâu vaøo loøng cuoän daây ) + Gợi ý thảo luận : Yêu cầu HS làm rõ khi đóng , ngắt mạch điện thì từ trường của nam châm điện thay đổi thế nào ? ( Dòng điện có cường độ tăng lên hay giảm đi khiến cho từ trường mạnh lên hay yếu đi ). 2/ Duøng nam chaâm ñieän * Thí nghieäm 2 : + Caâu C3 : Doøng ñieän xuaát hieän : - Trong khi đóng mạch ñieän , ngaét maïch ñieän cuûa nam chaâm ñieän . * Nhaän xeùt 2 : Dòng điện xuất hiện ở cuoän daây daãn kín trong thời gian đóng và ngắt maïch cuûa nam chaâm ñieän Nghĩa là trong thời gian doøng ñieän cuûa nam chaâm ñieän bieán thieân .. 2’. * Hoạt động 5 : Tìm hiểu thuật ngữ mới : Dòng điện cảm ứng ; Hiện tượng cảm ứng điện từ + Cá nhân đọc SGK. + Nêu câu hỏi : Qua những TN trên , haûy cho bieát khi naøo xuaát hieän doøng điện cảm ứng. III/ Hiện tượng cảm ứng điện từ : * Doøng ñieän xuaát hieän nhö treân .Goïi laø doøng điện cảm ứng .Hiện. 8’. * Hoạt động 6 : Vận dụng vaø cuûng coá : + Laøm vieäc caù nhaân . Traû lời câu C4 . a) Caù nhaân phaùt bieåu b) Xem GV bieåu dieãn TN kieåm tra c) Cá nhân tự đọc phần ghi nhớ ở cuối bài. + Yêu cầu một số HS đưa ra dự đoán + Nêu câu hỏi : Dựa vào đâu mà dự đoán như thế ( Có thể dựa trên việc quan saùt thaáy trong nhieàu TN coù chuyển động của nam châm so với cuoän daây . + Làm TN biểu diễn để kiểm tra dự đoán . + Nêu câu hỏi củng cố : - Có những cách nào có thể dùng nam châm để tạo ra dòng điện - Dòng điện đó được gọi là dòng ñieän gì ?. tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng . Gọi là Hiện tượng cảm ứng điện từ + Caâu C4 : + Caâu C5 : * GHI NHỚ : Xem SGK. 10’.

(86) 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 31.1 đến 31.4 SBT . Xem trước bài 32 ĐIỀU KIỆN XUẤT HIỆN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG. Baøi 32. ÑIEÀU KIEÄN XUAÁT HIEÄN DÒNG ĐIỆN CẢM ỨNG. . I/ MUÏC TIEÂU : 1 . Xác định được có sự biến đổi ( tăng hay giảm ) của số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của đoạn dây dẫn kín khi làm thí nghiệm với nam châm vĩnh cửu hoặc nam châm điện . 2 . Dựa trên quan sát TN , xác lập được mối quan hệ giữa sự xuất hiện dòng điện cảm ứng và sự biến đổi của đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn dây dẫn kín . 3 . Phát biểu được điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng . 4 . Vận dụng được điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng để giải thích và dự đoán những t rường hợp cụ thể , trong đó xuất hiện hay không xuất hiện dòng điện cảm ứng . II / CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - Mô hình cuộn dây dẫn và đường sức từ của 1 nam châm . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức :.

(87) 2/ Kiểm tra bài cũ : Người ta dùng dụng cụ gì để tạo ra dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Nêu câu hỏi để HS nhớ lại vai I/ Sự biến đổi số đường sức 7’ * Hoạt động 1: Nhận thức troø cuûa nam chaâm trong vieäc taïo từ xuyên qua tiết diện của được vai trò của từ trường ra dòng điện cảm ứng như sau : cuoän daây : trong hiện tượng cảm ứng - Có những cách nào dùng nam điện từ : a) Trả lời các câu hỏi của GV châm để tạo ra dòng điện cảm ứng ? ( Chú ý gợi ý cho HS dùng Neâu leân nhieàu caùch khaùc các loại nam châm khác nhau nhau dùng nam châm để tạo hoạt động khác nhau . ra doøng ñieän - Vaäy vieäc taïo ra doøng ñieän caûm b) Phaùt hieän : caùc nam chaâm ứng có phụ thuộc vào chính nam khác nhau đều có thể gây ra châm hay trạng thái chuyển động dòng điện cảm ứng . Vậy cuûa nam chaâm khoâng ? khoâng phaûi chính nam chaâm - Coù yeáu toá naøo chung trong caùc maø laø moät caùi gì chung cuûa các nam châm đã gây ra dòng trường hợp đã gây ra dòng điện cảm ứng ? điện cảm ứng . Cần phải tìm + Nêu câu hỏi : Ta đã biết , có yếu tố chung đó . - Khảo sát sự biến đổi số các thể dùng đường sức từ để biểu diễn từ trường . Vậy ta phải làm đường sức ( của nam châm ) như thế nào để nhận biết sự biến xuyeân qua tieát dieän S cuûa đổi của từ trường trong lòng cuộn cuoän daây . daây , khi ñöa nam chaâm laïi gaàn hay ra xa cuoän daây ? 8’. * Hoạt động 2 : Khảo sát sự biến đổi của số đường sức từ xuyeân qua tieát dieän S cuûa cuộn dây dẫn khi một cực nam chaâm laïi gaàn hay ra xa cuoän daây daãn trong TN taïo ra dòng điện cảm ứng bằng nam châm vĩnh cửu : (Hình 32.1 ) + Laøm vieäc theo nhoùm : a) Đọc mục quan sát trong SGK , kết hợp với các thao taùc treân moâ hình cuoän daây vaø đường sức từ để trả lời C1. + Hướng dẫn HS sử dụng mô hình và đếm số đường sức từ xuyên qua tieát dieän S cuûa cuoän daây khi nam châm ở xa và khi lại gần cuoän daây .. 1/ Quan saùt : Hình 32.1 + Caâu C1 : - Số đường sức từ tăng - Số đường sức từ khôngđổi - Số đường sức từ giảm - Số đường sức từ tăng . 2/ Nhaän xeùt 1 : Khi đưa một cực của nam chaâm laïi gaàn hay ra xa moät đầu cuộn dây dẫn thì số đường sức từ xuyên qua tieát dieän S cuûa cuoän daây dẫn tăng hoặc giảm (biến thieân ). 12’. * Hoạt động 3: Tìm mối quan hệ giữa sự tăng hay giảm của S của cuộn dây với sự xuất hiện dòng điện cảm ứng (ñieàu. + Nêu câu hỏi :Dựa vào TN dùng nam châm vĩnh cửu đểtạo ra dòng điện cảm ứng và kết quả khảo sự biến đổi của số đường sức từ qua tiết diện S khi di chuyeån nam chaâm ,Haõy neâu ra. II/ Ñieàu kieän xuaát hieän dòng điện cảm ứng : + Caâu C2 : + Câu C3 : Khi số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây biến đổi ( Tăng.

(88) 5’. 2’. 6’. kieän xuaát hieän doøng ñieän caûm ứng ) a) Suy nghó caù nhaân : - Lập bảng đối chiếu , tìm từ thích hợp điền vào chỗ trống trong baûng 1 SGK . b) Trả lời Câu C2 , C3 . c) Thảo luận chung ở lớp , rút ra nhaän xeùt veà ñieàu kieän xuất hiện dòng điện cảm ứng ( Nhaän xeùt 2 SGK * Hoạt động 4 : Vận dụng nhận xét 2 để giải thích nguyeân nhaân xuaát hieän doøng điện cảm ứng trong TN với nam châm điện ở hình 31.3 a) Trả lời câu C4 và câu hỏi gợi ý của GV . b) Thảo luận chung ở lớp. mối quan hệ giữa sự biến thiên của số đường sức từ qua tiết diện S và sự xuất hiện dòng điện cảm ứng + Hướng dẫn HS lập bảng đối chiếu Bảng 1 SGK để dễ nhận ra moái quan heä . + Tổ chức cho HS thảo luận chung ở lớp. hay giaûm ) thì xuaát hieän dòng điện cảm ứng trong cuoän daây daãn kín 1/ Nhaän xeùt 2 : Doøng ñieän cảm ứng xuất hiện trong cuoän daây daãn kín ñaët trong từ trường của một nam châm khi số đường sức xuyeân qua tieát dieän S cuûa cuoän daây bieán thieân. + Gợi ý:Từ trường của nam châm điện biến đổi thế nào khi cường độ dòng điện qua nam châm điện tăng , giảm ? Suy ra sự biến đổi của số đường sức từ biểu diễn từ trường xuyên qua tiết diện S của cuoän daây daãn + Hoûi theâm : Keát luaän naøy coù gì. + Caâu C4 : 2/ Keát luaän : Trong moïi. * Hoạt động 5 : Rút ra kết luaän chung veà ñieàu kieän xuaát hiện dòng điện cảm ứng trong cuoän daây daãn kín : + Tự đọc kết luận trong SGK * Hoạt động 6: Củng cố + Tự đọc phần ghi nhớ + Trả lời câu hỏi của GV. khác với nhận xét 2 ( Đúng ) + Yeâu caàu HS chæ roõ khi nam châm chuyển từ vị trí nào sang vị trí nào thì số đường sức từ qua cuoän daây taêng , giaûm .. trường hợp , khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S cuûa cuoän daây daãn kín bieán thieân thì trong cuoän daây daãn xuaát hieän doøng. + Caâu hoûi cuûng coá : - Ta khoâng nhìn thấy từ trường .Vậy làm thế nào để khảo sát sự biến đổi của từ trường ở chỗ có cuộn dây ? - Làm thế nào để nhận biết được mối quan hệ giữa số đường sức từ. điện cảm ứng III/ Vaän duïng : + Caâu C5 : + Caâu C6 : * GHI NHỚ : Xem SGK và dòng điện cảm ứng.

(89) HOÏC KYØ II Baøi 33. DOØNG ÑIEÄN XOAY CHIEÀU. I/ MUÏC TIEÂU : 1. Nêu được sự phụ thuộc của chiều dòng điện cảm ứng vào sự biến đổi của số đường sức từ qua tiết diện S cuûa cuoän daây . 2.Phát biểu đặc điểm của dòng điện xoay chiều là dòng điện cảm ứng có chiều luân phiên thay đổi . 3. Bố trí được thí nghiệm tạo ra dòng điện xoay chiều trong cuộn dây dẫn kín theo hai cách : cho nam châm quay hoặc cho cuộn dây quay . Dùng đèn LED để phát hiện sự đổi chiều của dòng điện . 4. Dựa vào quan sát TN để rut ra điều kiện chung làm xuất hiện dòng điện cảm ứng xoay chiều . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 cuộn dây dẫn kín có 2 bóng đèn LED mắc song song ngược chiều vào mạch điện . - 1 nam châm vĩnh cửu có thể quay quanh một trục thẳng đứng . - 1 mô hình cuộc dây quay trong từ trường của nam châm .  Đối với GV : - 1 bộ phát hiện dòng điện xoay chiều : gồm 1 cuộn dây dẫn kín có mắc 2 bóng đèn LED song song , ngược chiều có thể quay trong từ trường của một nam châm . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG.

(90) 6’. * Hoạt động 1: Phát hiện vấn đề mới cần nghiên cứu : Có một dòng điện khác với dòng điện 1 chiều không đổi do Pin vaø aécquy taïo ra , + Quan saùt GV laøm TN . Trả lời câu hỏi của GV : - Kim cuûa voân keá khoâng quay - Phaùt hieän ra doøng điện trên lưới điện trong nhaø khoâng phaûi laø doøng ñieän moät chieàu. * Ñöa ra cho HS xem 1 boä pin 3V và một nguồn điện 3V lấy ra từ lưới điện trong phòng . Lắp bóng đèn vào 2 nguồn điện trên , đèn sáng chứng tỏ 2 nguồn điện trên đều có dòng điện . + Mắc vôn kế 1 chiều vào 2 cực pin kim voân keá quay . + Ñaët caâu hoûi : Maéc voân keá 1 chiều vào nguồn điện lấy từ lưới ñieän trong nhaø , kim voân keá coù quay khoâng ? + Đặt câu hỏi : Tại sao trường hợp thứ 2 kim vôn kế không quay mặc duø vaãn coù doøng ñieän ? Hai doøng ñieän coù gioáng nhau khoâng ? + Giới thiệu dòng điện mới phát hieän coù teân laø doøng ñieän xoaychieàu. 10’. * Hoạt động 2 : Phát hiện dòng điện cảm ứng có thể đổi chiều và tìm hiểu trong trường hợp nào thì dòng điện cảm ứng đổi chiều : + Laøm vieäc theo nhoùm : laøm TN nhö hình 33.1 SGK + Thaûo luaän nhoùm , ruùt ra keát luaän , chæ roõ khi naøo dòng điện cảm ứng đổi chiều (Khi số đường sức từ qua tieát dieän S cuûa cuoän daây daãn ñang taêng maø chuyển sang giảm hoặc ngược lại .) + Cử đại diện nhóm trình baøy keát luaän caùc nhoùm khaùc khaùc boå sung . * Hoạt động 3: Tìm hiểu khái niệm mới : Dòng điện xoay chieàu : + Cá nhân tự đọc mục 3 trong SGK . + Trả lời câu hỏi của GV. * Hướng dẫn HS làm TN , động tác ñöa nam chaâm vaøo oáng daây , ruùt nam châm ra nhanh và dứt khoát + Nêu câu hỏi : - Có phải cứ mắc đèn LED vào nguồn điện là nó phaùt saùng hay khoâng ? - Vì sao dùng hai đèn LED mắc song song ngược chiều ? + Yeâu caàu HS trình baøy laäp luaän , kết hợp 2 nhận xét về sự tăng giảm của số đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây và sự luân phiên bật sáng của 2 đèn để rút ra kết luận . Có thể lập bảng đổi chiếu .. I / CHIEÀU CUÛA DOØNG ĐIỆN CẢM ỨNG : 1/ Thí nghieäm : Hình 33.1 2/ Kết luận : Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuợn dây tăng thì dòng điện cảm ứng trong cuộn dây có chiều ngược với chiều dòng điện cảm ứng khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện đó giaûm .. + Neâu caâu hoûi : Doøng ñieän xoay chiều có chiều biến đổi như thếnào + Yeâu caàu HS phaân tích xem , khi cho nam châm quay thì số đường sức từ xuyên qua tiết diện S biến. 3/ Doøng ñieän xoay chieàu : Neáu ta lieân tuïc ñöa nam chaâm vaøovaøkeùo nam chaâm ra khoûi cuoän daây daãn kín thì trong cuoän daây xuaát hieän doøng ñieän luaân phieân đổi chiều . Gọi là dòng ñieän xoay chieàu .. 3’.

(91) 10’. * Hoạt động 4: Tìm hiểu 2 caùch taïo ra doøng ñieän xoay chieàu : a) Tieán haønh TN nhö hình 33.2 SGK -Nhoùm HS thaûo luaän vaø neâu dự đoán - Tiến hành TN kiểm tra dự đoán . b) Quan saùt TN hình 33.3 - GV bieåu dieãn TN kieåm tra nhö hình 33.4 SGK - Từng HS phân tích kết quả quan sát xem có phù hợp với dự đoán không ? c) Ruùt ra keát luaän chung. đổi như thế nào ? Từ đó suy ra chiều của dòng điện cảm ứng có đặc điểm gì . Sau đó mới phát dụng cuï cho HS laøm TN kieåm tra . + Goïi 1 HS trình baøy laäp luaän ruùt ra dự đoán . Các HS khác nhận xét bổ sung chænh laïi laäp luaän cho chaét cheõ * GV bieåu dieãn TN : Goïi HS trình bày điều quan sát được .( 2 đèn vạch ra 2 nửa vòng sáng khi cuộn daây quay ) - Hiện tượng trên chứng tỏ điều gì (Doøng ñieän trong cuoän daây luaân phiên thay đổi ) - TN có phù hợp với dự đoán không * Hướng dẫn HS thao tác ,cầm nam châm quay quanh những truïc khaùc. II/ CAÙCH TAÏO RA DOØNG ĐIỆN CẢM ỨNG : 1/ Cho nam chaâm quay trước cuộn dây dẫn kín 2/ Cho cuoän daây daãn quay trong từ trường : + Caâu C3 : 3/ Keát luaän : Trong cuoän daây daãn kín doøng ñieän caûm ứng xoay chiều xuất hiện khi cho nam chaâm quay trước cuộn dây hay cho cuộn dây quay trong từ trường .. 5’. * Hoạt động 5 : Vận dụng - Caù nhaân chuaån bò . - Thảo luận chung ở lớp. nhau xem có trường hợp nào số đường sức từ qua S không luân phieân taêng giaûm khoâng * Trong trường hợp nào thì trong cuoän daây daãn kín xuaát hieän doøng. III/ VAÄN DUÏNG : + Caâu C4 : * GHI NHỚ :Xem SGK. 5’. * Hoạt động 6: Củng cố - Cá nhân tự đọc phần ghi nhớ và trả lời câu hỏi của GV. ñieän xoay chieàu ? * Vì sao khi cuoän daây quay trong từ trường thì cuộn dây xuất hiện dòng điện cảm ứng ?. Baøi 34 MAÙY PHAÙT ÑIEÄN XOAY CHIEÀU . I/ MUÏC TIEÂU :.

(92) 1 . Nhận biết được hai bộ phận chính của một máy phát điện xoay chiều , chỉ ra được rôto và stato của mỗi loại máy . 2. Trình bày được nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều . 3. Nêu được cách làm cho máy phát điện có thể phát điện liên tục . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với GV : - Mô hình máy phát điện xoay chiều . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2 / Kieåm tra baøi cuõ : a) Nhö theá naøo goïi laø doøng ñieän xoay chieàu ? Coù maáy caùch taïo ra doøng ñieän xoay chiều ? Phân tích từng cách ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG 5’ *Hoạt động 1: Xác định vấn + Nêu vấn đề : Trong các bài trước chúng ta đã biết nhiều cách tạo ra đề cần nghiên cứu: Tìm hieåu caáu taïo vaø nguyeân taéc doøng ñieän xoay chieàu . Doøng ñieän ta hoạt động của các máy phát dùng trong nhà là do các nhà máy điện xoay chiều loại khác điện rất lớn như Hòa Bình , Yali tạo nhau : ra . Dòng điện dùng để thắp sáng + Moät vaøi HS phaùt bieåu yù đèn xe đạp là do Đinamô tạo ra .Vậy kiến phỏng đoán . Không Đinamô xe đạp và máy phát điện thaûo luaän khoång loà trong caùc nhaø maùy coù gì gioáng nhau vaø khaùc nhau ? 12’. *Hoạt động 2: Tìm hiểu các boä phaän chính cuûa caùc maùy phaùt ñieän xoay chieàu vaø hoạt động của chúng khi phaùt ñieän : + Laøm vieäc theo nhoùm . a) Quan saùt moâ hình maùy phaùt ñieän xoay chieàu vaø caùc hình 34.1 vaø 34.2 SGK . + Trả lời câu C1 : Bộ phận chính laø cuoän daây vaø nam chaâm . Khaùc nhau : Moät loại coù nam chaâm quay, cuoän dây đứng yên ; loại thứ 2 có cuoän daây quay coøn nam châm đứng yên , còn có bộ goùp ñieän goàm vaønh khuyeân vaø thanh queùt . b) Thảo luận chung ở nhóm c) Ruùt ra keát luaän veà caáu taïo và nguyên tắc hoạt động chung cho cả 2 loại máy .. + Yeâu caàu HS quan saùt hình 34.1 vaø 34.2 SGK . + Cho HS quan saùt moâ hình maùy phaùt ñieän xoay chieàu thaät , neâu leân caùc boä phận chính và hoạt động của nhóm + Tổ chức cho HS thảo luận chung ở lớp . Đặt câu hỏi thêm : - Vì sao khoâng coi boä goùp ñieän laø boä phaän chính ? - Vì sao caùc cuoän daây cuûa maùy phaùt điện lại được quấn quanh lõi sắt ? - Hai loại máy phát điện xoay chiều coù caáu taïo khaùc nhau nhöng nguyeân tắc hoạt động có khác nhau không ?. I/ Cấu tạo và hoạt động Cuûa maùy phaùt ñieän xoay Chieàu : 1/ Quan saùt :Maùy phaùt ñieän xoay chieàu hình 34.1 vaø 34.2 SGK . + Caâu C1 : + Caâu C2 : Khi nam chaâm hoặc cuộn dây quay thì số đường sức từ xuyên qua tieát dieän S cuûa cuoän daây luaân phieân taêng giaûm . 2/ Keát luaän : Caùc maùy phaùt ñieän xoay chiều đều có 2 bộ phận chính laø nam chaâm vaø cuoän daây daãn . + Một trong hai bộ phận đó đứng yên gọi là stato . Bộ phaän coøn laïi coù theå quay được gọi là rôto.

(93) 10’. *Hoạt động 3 : Tìm hiểu moät soá ñaëc ñieåm cuûa maùy phaùt ñieän trong kyõ thuaät vaø trong saûn xuaát : a) Laøm vieäc caù nhaân . Traû lời câu hỏi của GV . b) Tự đọc SGK để tìm hiểu moät soá ñaëc ñieåm kyõ thuaät : - Cường độ dòng điện . - Hieäu ñieän theá . - Taàn soá . - Kích thước . - Caùch laøm quay roâto cuûa maùy phaùt ñieän .. + Sau khi HS tự nghiên cứu mục II : Maùy phaùt ñieän xoay chieàu trong kyõ thuaät . Yeâu caàyu moät vaøi HS neâu leân những đặc điểm kỹ thuật của máy .. 5’. *Hoạt động 4: Tìm hiểu bộ goùp ñieän trong maùy phaùt ñieän coù cuoän daây quay : + Thảo luận chung ở lớp về caáu taïo cuûa maùy .. + Neâu caâu hoûi : - Trong máy phát điện loại nào cần phaûi coù boä goùp ñieän ? - Boä goùp ñieän coù taùc duïng ?. 3’. *Hoạt động 5 : Vận dụng Dựa vào những thông tin thu thập được trong bài học để Trả lời câu C3 : + Laøm vieäc caù nhaân . + Thảo luận chung ở lớp *Hoạt động 6 : Củng cố + Tự đọc phần Ghi nhớ . + Trả lời câu hỏi củng cố cuûa GV + Đọc phần “ Có thể em chöa bieát “. + Yêu cầu HS đối chiếu từng bộ phận của Đinamô xe đạp với các bộ phận tương ứng của máy phát điện trong kyõ thuaät , caùc thoâng soá kyõ thuaät tương ứng. III/ VAÄN DUÏNG : + Caâu C3 : - Gioáng nhau : Đều có nam châm và cuộn daây daãn , khi moät trong hai boä phaän quay thì xuaát hieän doøng ñieän xoay chieàu. + Neâu moät soá caâu hoûi cuûng coá nhö : - Trong mỗi loại máy phát điện xoay chieàu , roâto laø boä phaän naøo , stato laø boä phaän naøo ? - Vì sao baét buoäc phaûi coù moät boä phận quay thì máy mới phát điện ? - Taïi sao maùy laïi phaùt ra doøng ñieän xoay chieàu ?. - Khaùc nhau : Ñinamoâ coù kích thước nhỏ hơn , công suaát phaùt ñieän nhoû hôn , hiệu điện thế , cường độ dòng điện ở đầu ra nhỏ hơn * GHI NHỚ : Một máy phaùt ñieän xoay chieàu coù 2 boä phaän chính laø nam chaâm vaø cuoän daây daãn .Moät trong 2 bộ phận đó đứng yên gọi laø stato , boä phaän coøn laïi quay goïi laø roâto .. 4’. III/ Maùy phaùt ñieän xoay Chieàu trong kyõ thuaät : 1/ Ñaëc tính kyõ thuaät : Maùy phaùt ñieän trong coâng nghieäp coù : I = 2000A U = 25 000V Taàn soá : 50Hz Đường kính 4m, chiều dài 20m . Coâng suaát 300MW 2/ CAÙCH LAØM QUAY MAÙY PHAÙT ÑIEÄN Trong kyõ thuaät coù nhieàu caùch laøm quay roâto maùy phát điện như : dùng động cơ nổ , dùng tuabin nước , duøng caùnh quaït gioù .. 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 34.1 đến 34.4 SBT . Xem trước bài 35 : CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU – ĐO CƯỜNG ĐỘ VAØ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU ..

(94) Baøi 35 CAÙC TAÙC DUÏNG CUÛA DOØNG ÑIEÄN XOAY CHIỀU – ĐO CƯỜNG ĐỘ VAØ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU . . I / MUÏC TIEÂU : 1 . Nhận biết được các tác dụng nhiệt , quang , từ của dòng điện xoay chiều . 2 . Bố trí được thí nghiệm chứng tò lực từ đổi chiều khi dòng điện đổi chiều . 3 . Nhận biết được ký hiệu của ampe kế và vôn kế xoay chiều , sử dụng được để đo cường độ và hiệu ñieän theá hieäu duïng cuûa doøng ñieän xoay chieàu . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 nam châm điện , 1 nam châm vĩnh cửu . - 1 nguoàn ñieän 1 chieàu 3V – 6V , 1 nguoàn ñieän xoay chieàu 3V – 6V . * Đối với GV : - 1 ampe kế xoay chiều , 1 vôn kế xoay chiều , 1 bóng đèn 3V có đui . - 1 công tắc , 8 sợi dây nối , 1 nguồn điện 1 chiều 3V – 6V , 1 nguồn điện xoay chiều 3V – 6V . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : a) Nêu cấu tạo và hoạt động của máy phát điện xoay chiều ? b) Máy phát điện xoay chiều trong kỹ thuật có những đặc tính kỹ thuật nào ? Kể ra ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG.

(95) 5’. *Hoạt động 1: Phát hiện doøng ñieän xoay chieàu coù caû taùc duïng gioáng vaø taùc dụng khác với dòng điện moät chieàu : + Cá nhân suy nghĩ ,trả lời caâu hoûi cuûa GV +Nhắc lại nhữngt tác dụng cuûa doøng ñieän 1 chieàu vaø neâu taùc duïng cuûa doøng điện xoay chiều đã biết . + Khoâng thaûo luaän. + Nêu câu hỏi đặt vấn đề : Trong các bài trước ta đã biết 1 số tính chất của doøng ñieän 1 chieàu vaø doøng ñieän xoay chiều . Hãu nêu lên những tác dụng gioáng nhau vaø khaùc nhau cuûa 2 doøng điện đó ? Nhiều HS sẽ nhận ra được những tính chất giống nhau như tác duïng nhieät , taùc duïng quang . Coù theå HS không phát hiện được chỗ khác nhau vì không phát hiện được tác dụng từ . + GV gợi ý : Dòng điện xoay chiều luôn đổi chiều . Vậy liệu có tác dụng naøo phuï thuoäc vaøo chieàu doøng ñieän không ? Khi dòng điện đổi chiều thì các tác dụng đó có gì thay đổi ?. 5’. *Hoạt động 2: Tìm hiểu những tác dụng của dòng ñieän xoay chieàu : a) Quan saùt GV laøm 3 TN ở hình 35.1 SGK . Trả lời caâu hoûi cuûa GVvaø caâu C1: -Bóng đèn nóng sáng :Tác duïng nhieät -Bút thử điện sáng : Tác duïng quang . - Ñinh saét bò huùt :Taùc duïng từ. +Lần lượt biểu diễn 3 TN ở hình 35.1 SGK Yêu cầu HS quan sát những TN đó và nêu rõ mỗi TN chứng tỏ dòng ñieän xoay chieàu coù taùc duïng gì ? - GV nói thêm : Ngoài 3 tác dụng trên , ta đã biết dòng điện 1 chiều coøn coù taùc duïng sinh lyù . Vaäy doøng ñieän xoay chieàu coù taùc duïng sinh lyù khoâng ? Taïi sao em bieát ? - Thoâng baùo : Doøng ñieän xoay chieàu cuõng coù taùc duïng sinh lyù . Vì doøng điện xoay chiều sử dụng U = 220V. I / Taùc duïng cuûa doøng ñieän xoay chieàu : + Caâu C1 : Hình 35.1 SGK - Tác dụng nhiệt : bóng đèn noùng saùng . - Tác dụng quang : Đèn của bút thử điện sáng . - Tác dụng từ : Đinh sắt bị huùt ..

(96) 12’. *Hoạt động 3: Tìm hiểu tác dụng từ của dòng điện xoay chiều . Phát hiện lực từ đổi chiều khi dòng điện doåi chieàu : +Bố trí được TNchứng tỏ doøng ñieän xoay chieàu coù tần số lớn cũng có lực từ luôn đổi chiều . a) Laøm vieäc theo nhoùm - Căn cứ vào hiểu biết đã có nêu ra dự đoán - Khi đổi chiều dòng điện thì lực từ của dòng điện tác dụng lên 1 cực của nam châm có thay đổi khoâng ? b) Tự đề xuất phương án TN hặoc làm theo gợi ý cuûa GV . Ruùt ra keát luaän về sự phụ thuộc của lực từ vaøo chieàu doøng ñieän c) Laøm vieäc theo nhoùm - Nêu dự đoán và làm TN kiểm tra như ở hình 35.3 SGK . Cần nêu rõ đã nghe thaáy gì , nhìn thaáy gì vaø giaûi thích. * Neâu caâu hoûi : Ta bieát khi cho doøng ñieän xoay chieàu vaøo nam chaâm ñieän thì nam chaâm ñieän cuõng huùt ñinh saét gioáng nhö khi cho doøng ñieän 1 chieàu vaøo nam chaâm ñieän . Vaäy coù phaûi taùc dụng từ của dòng điện xoay chiều gioáng heät cuûa doøng ñieän 1 chieàu không ? Việc đổi chiều của dòng điện liệu có ảnh hưởng gì đến lực từ không ? Em thử cho dự đoán ? + Nếu HS không dự đoán được . GV gới ý : Hãy nhó lại TN ở hình 24.4 SGK . Khi ta đổi chiều dòng điện vaøo oáng daây thì kim nam chaâm seõ coù chieàu theá naøo ? Vì sao ? + Hãy bố trí TN để chứng tỏ khi doøng điện đổi chiều thì lực từ cũng đổi chiều . Nếu HS không làm được thì gợi ý HS xem hình 35.2 SGK và nêu leân caùch laøm . + Nêu câu hỏi :Ta vừa thấy khi dòng điện đổi chiều thì lực từ tác dụng lên 1 cực của nam châm cũng đổi chiều . Vậy hiện tượng gì xảy ra với nam chaâm khi cho doøng ñieän xoay chieàu chaïy vaøo cuoän daây nhö hình 35.3 SGK . Hãy dự đoán và làm TN kiểm. I / Tác dụng từ của dòng ñieän xoay chieàu : 1/ Thí nghieäm : Hình 35.2 vaø hình 35.3 SGK + Câu C2 : Khi sử dụng dòng điện 1 chiều lúc đầu cực N của nam châm bị hút , khi đổi chiều dòng điện nó sẽ bị đẩy và ngược lại . Khi dòng điện xoay chieàu chaïy qua oáng dây , thì cực N của thanh nam châm lần lượt bị hút và đẩy . Nguyên nhân là do doøng ñieän luaân phieân đổi chiều 2/ Keát luaän : - Khi dòng điện đổi chiều rhì lực từ của dòng điện tác duïng leân nam chaâm cuõng đổi chiều ..

(97) 10’. 5’. *Hoạt động 4 : Tìm hiểu các dụng cụ đo cường độ vaø hieäu ñieän theá cuûa doøng ñieän xoay chieàu : a) Laøm vieäc caùnhaân , traû lời c6u hỏi của GV . - Nêu dự đoán :Khi dòng điện đổi chiều quay thì kim cuûa ñieän keá seõtheá naøo c) Xem GV giôiù thieäu ñaëc ñieåm cuûa voân keá xoay chieàu vaø caùch maéc vaøo maïch ñieän ( khoâng phaân bieät hai choát + vaø - ) d) Ruùt ra keát luaän veà caùch nhaän bieát voân keá vaø ampe keá xoay chieàu vaø caùch maéc chuùng vaøo maïch ñieän d) Ghi nhaän thoâng baùo cuûa GV veà giaù trò hieäu duïng của cường độ dòng điện. tra . * Nêu câu hỏi : Ta đã biết dùng ampe kế và vôn kế để đo I và U của maïch ñieän 1 chieàu .Coù theå duøng duïng cụ này để đo I và U của mạch điện xoay chiều được không ? Nếu dùng sẽ có hiện tượng gì xảy ra với kim cuûa duïng cuï ño ? + Bieåu dieãn TN , maéc voân keá 1 chieàu vaøo choát laáy ñieän 1 chieàu . Yeâu caàu HS quan sát xem hiện tượng có phù hợp với dự đoán không ? + GV giới thiệu 1 loại vôn kế khác coù kyù hieäu AC . Treân voân keá khoâng coù choát + vaø - Kim cuûa voân keá chæ bao nhieâu khi maéc voân keá vaøo 2 choát laáy ñieän xoay chiều 6V ? Sau đó đổi chiều 2 chốt laáy ñieän thì kim ñieän keá coù quay ngược không ? Số chỉ là bao nhiêu ? + Hoûi theâm : Caùch maéc ampe keá vaø voân keá xoay chieàu vaøo maïch ñieän coù gì khác với cách mắc vào 1 chiều ? +Thông báo về ý nghĩa của cường độ doøng ñieän vaø hieäu ñieän theá hieäu duïng trong SGK . Giaûi thích theâm : Giaù trò hieäu duïng khoâng phaûi laø giaù trò trung bình maø laø do hieäu quaû töông ñöông với dòng điện 1 chiều có cùng giá trị *Hoạt động 5 : Vận dụng + Yêu cầu HS trình bày lập luận . giaûi thích caâu hoûi taïi sao ? Caàn neâu + Laøm vieäc caù nhaân -Trả lời Câu C3 :Sáng như được sự tương tự như với cường độ hieäu duïng. nhau . Vì hieäu ñieän theá hieäu duïng cuûa doøng ñieän + Trả lời Câu C4 : Có . Vì dòng xoay chieàu töông ñöông ñieän với hiệu điện thế của xoay chieàu chaïy vaøo cuoän daây cuûa dòng điện 1 chiều có cùng nam châm điện và tạo ra 1 từ trường giaù trò biến đổi . Các đường sức từ của từ trường xuyên qua tiết diện S của cuộn dây B biến đổi . Do đó trong cuoän daây B xuaát hieän doøng ñieän caûm ứng. III/ Đo cường độ dòng ñieän vaø hieäu ñieän theá cuûa maïch ñieän xoay chieàu : 1/ Quan saùt GV laøm TN : 2/ Keát luaän : -Đo hiệu điện thế và cường độ dòng điện xoay chiều baèng voân keá vaø am keá coù Kyù hieäu AC ( Hay ~ ) -Kết quả đo không thay đổi khi ta đổi chỗ hai chốt của phích caém vaøo oå laáy ñieän .. IV / Vaän duïng : + Caâu C3 : + Caâu C4 : * GHI NHỚ : Xem SGK.

(98) 5’. * Hoạt động 6 : Củng cố + Tự đọc phần ghi nhớ + Trả lời câu hỏi của GV. + Neâu caâu hoûi :- Doøng ñieän xoay chiều có những tác dụng nào ? Trong các tác dụng đó , tác dụng nào phụ thuoäc vaøo chieàu doøng ñieän ? - Hãy mô tả TN chứng tỏ dòng điện xoay chiều cũng tác dụng từ và lực từ khi đó thay đổi chiều theo chiều doøng ñieän . - Voân keá vaø ampe keá xoay chieàu coù kyù hieäu nhö theá naøo ? Maéc vaøo maïch ñieän nhö theá naøo ?. 4/ Dặn dò : Làm các Bài tập từ 35.1 đến 35.5 SBT . Xem trước bài 36 TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG ĐI XA .. Baøi 36 I/ MUÏC TIEÂU :. TRUYEÀN TAÛI ÑIEÄN NAÊNG ÑI XA ..

(99) 1. Lập được công thức tính năng lượng hao phí do tỏa nhiệt trên đường dây tải điện . 2 . Nêu được hai cách làm giảm hao phí điện năng trên đường dây tải điện và lý do vì sao chọn cách tăng hiệu điện thế ở hai đầu đường dây . II/ CHUẨN BỊ : * HS ôn lại công thức về công suất của dòng điện và công suất tỏa nhiệt của dòng điện III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : a) Dòng điện xoay chiều có những tác dụng nào ? Trong các tác dụng đó , tác dụng nào phụ thuộc vào chieàu doøng ñieän ? b) Voân keá vaø ampe keá xoay chieàu coù kyù hieäu theá naøo ? Maéc vaøo maïch ñieän nhö theá naøo ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Nêu câu hỏi : - Để vận chuyển điện 5’ *Hoạt động 1: Nhận biết năng từ nhà máy điện đến nơi tiêu thụ . sự cần thiết phải có máy biến thế để truyền tải Người dùng phương tiện gì ? ( Đường ñieän naêng ; ñaët trong traïm daây daãn ñieän ) . bieán theá cuûa khu daân cö : - Ngoài đường dây dẫn điện ra , ở mỗi + Cá nhân tự suy nghĩ trả khu phố , xã đều có một trạm phân phối lời câu hỏi của GV . ñieän goïi laø Traïm bieán theá . Caùc em + Dự đoán được là chắc thường thấy ở trạm biến thế có vẽ dấu chắn phải có lợi ích to lớn hiệu gì để cảnh báo nguy hiểm chết mới làm trạm biến thế người ? ( Nguy hiểm chết người vì dòng nhưng chưa chỉ rõ lợi ích ñieän ñöa vaøo traïm bieán theá coù U haøng nhö theá naøo ? chuïc ngaøn Voân . Vì sao ñieän duøng trong nhà chỉ cần 220V mà điện truyền đến trạm biến thế lại cao đến hàng chục nghìn vôn ? Làm như thế vừa tốn kém vừa nguy hiểm chết người .Vậy có được lợi gì không ?.

(100) 12’. *Hoạt động 2 : Phát hiện sự hao phí điện năng , vì tỏa nhiệt trên đường dây tải điện . Lập công thức tính coâng suaát hao phí Php khi truyueàn taûi moät coâng suaát ñieän P baèng moät đường dây có điện trở R và đặt vào 2 đầu đường daây moät hieäu ñieän theá U a) Laøm vieäc caù nhaân keát hợp với thảo luận nhóm để tìm công thức liên hệ giữa công suất hao phí và P,U.R b) Thảo luận chung ở lớp về quá trình biến đổi các công thức. + Neâu caâu hoûi : - Truyeàn taûi ñieän naêng ñi xa baèng daây daãn coù thuaän tieän gì so với vận chuyển các nhiên liệu dự trữ năng lượng khác như : Than đá , dầu lửa -Liệu tải điện năng bằng đường dây dẫn như có hao hụt , mất mát gì dọc đường khoâng ? + Yêu cầu HS tự đọc mục 1trong SGK - Cho HS laøm vieäc theo nhoùm . - Goïi 1 HS leân baûng trình baøy quaù trình lập luận để tìm công thức tính công suất hao phí . - Cho HS thảo luận chung ở lớp để xây dựng được công thức cần có .. I / Sự hao phí điện năng trên đường dây truyền taûi ñieän : 1/ Tính ñieän naêng hao phí trên đường dây tải điện : + Giả sử muốn truyền tải moät coâng suaát ñieän P baèng một đường dây có R và đặt vào 2 đầu dây một U . Hãy lập công thức xác định coâng suaát hao phí Php do toûa nhieät phuï thuoäc nhö theá naøo vaøo caùc yeáu toá P , U,R. + Ta bieát : - Coâng suaát cuûa doøng ñieän P = U.I (1) - Coâng suaát toûa nhieät ( hao phí ) : Php = R . I2 ( 2 ) - Từ (1 ) và (2 ) ta suy ra : - Coâng suaát hao phí do toûa nhieät : Php = R . P2 / U2 (3).

(101) 12’. *Hoạt động 3 : Căn cứ vào công thức tính công suaát hao phí do toûa nhieät đề xuất các biện pháp làm giảm hao phí và lựa chọn cách nào có lợi nhất a) Laøm vieäc theo nhoùm +Trả lời Câu C1 : Có 2 cách giảm R hoặc tăng U + Trả lời câu C3 : Tăng U coâng suaát hao phí seõ giaûm raát nhieàu ( Tyû leä nghòch với U2 ) Phải chế tạo máy taêng hieäu ñieän theá b) Đại diện nhóm trả lời các câu hỏi trước lớp c) Thảo luận chung ở lớp d) Rút ra kết luận : Lựa choïn caùch laøm giaûm hao phí điện năng trên đường taûi ñieän. + GV gợi ý thêm : - Hãy dựa vào công thức tính điện trở để tìm xem muốn giaûm R cuûa daây daãn thì phaûi laøm gì ? vaø laøm nhö theá coù khoù khaên gì ? - So saùnh 2 caùch laøm giaûm hao phí ñieän naêng xem caùch naøo coù theå laøm giaûm được nhiều hơn ? - Muốn tăng U ở 2 đầu đường dây tải điện thì ta phải giải quyết tiếp vấn đề gì ( Laøm maùy taêng hieäu ñieän theá ). 2/ Caùch laøm giaûm hao phí + Caâu C1 : + Caâu C2 : Bieát R = l ∫S - Chất để làm dây dẫn - Chiều dài l không đổi - Tăng S : tức là dùng dây dẫn có tiết diện lớn , có khối lượng lớn , nặng , đắt tiền , hệ thống cốt điện lớn Tổn phí để tăng S của dây dẫn còn lớn hơn giá trị ñieän naêng hao phí * Kết luận : Để giảm hao phí ñieän naêng do toûa nhieät trên đường dây tải điện thì toát nhaát laø taêng hieäu ñieän thế đặt vào hai đầu đường daây. 8’. *Hoạt động 4 :Vận dụng a) Laøm vieäc caù nhaân + Trả lời Câu C4 : Hiệu ñieän theá taêng 5 laàn . Vaäy coâng suaát hao phí giaûm 52 = 25 laàn. + Lần lượt tổ chức cho HS trả lời từng caâu hoûi C4 vaø C5 + Trả lời Câu C5 : Bắt buộc phải dùng máy biến thế để giảm công suất hao phí tiết kiệm , bớt khó khăn vì dây dẫn quá to , naëng. II/ Vaän duïng : + Caâu C4 : + Caâu C5 : 8 GHI NHỚ : Xem SGK. 3’. * Hoạt động 5 : Củng cố a) Tự đọc phần ghi nhớ` b )Trả lời câu hỏi củng cố cuûa GV. + Neâu caâu hoûi cuûng coá : - Vì sao có sự hao phí điện năng trên đường dây tải điện ? - Nêu công thức tính điện năng hao phí trên đường dây tải điện ? - Chọn biện pháp nào có lợi nhất để giảm công suất hao phí trên đường dây taûi ñieän ? Vì sao ?. 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 36.1 đến 36.4 SBT . Xem trước bài 37 MÁY BIẾN THẾ .. Baøi 37. MAÙY BIEÁN THEÁ.

(102) I/ MUÏC TIEÂU : 1. Nêu được các bộ phận chính của máy biến thế gồm 2 cuộn dây dẫn có số vòng dây khác nhau được quaán quanh moät loûi saét chung . 2. Nêu được công dụng chính của máy biến thế là làm tăng hay giảm hiệu điện thế hiệu dụng theo công thức : U 1 / U2 = n1 / n2 . 3. Giải thích được vì sao máy biến thế hoạt động được với dòng điện xoay chiều mà không hoạt động được với dòng điện một chiều . 4. Vẽ được sơ đồ lắp đặt máy biến thế ở hai đầu đường dây tải điện . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 máy biến thế nhỏ , cuộn sơ cấp có 750vòng và cuộn thứ cấp 1500 vòng , nguồn điện xoay chiều 0 – 12V , - 1 vôn kế xoay chiều .- 1 bóng đèn 12V , 2 dây nối III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ: a) Vì sao có sự hao phí điện năng trên đường dây tải điện ? b) Nêu công thức tính điện năng hao phí trên đường dây tải điện ? c) Chọn biện pháp nào có lợi nhất để giảm công suất hao phí trên đư6ờng dây tải điện ? Vì sao ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Nêu câu hỏi : - Muốn giảm hao phí I / Cấu tạo và hoạt động 3’ * Hoạt động 1: Phát hiện vai troø cuûa maùy bieán theá điện năng trên đường dây tải điện ,ta trên đường dây tải điện : làm thế nào thì có lợi nhất ? a)Trả lời các câu hỏi - Neáu taêng U leân cao haøng chuïc ngaøn cuûaGV Vôn thì có thể dùng điện đó để thắp b) Phát hiện ra vấn đề phải sáng hoặc chạy máy được không ? tăng hiệu điện thế để giảm Phải làm thế nào để điện ở nơi tiêu hao phí khi truyeàn taûi ñieän thuï chæ coù U = 220V maø laïi traùnh hao nhưng lại phải giảm U ở nơi phí trên đường dây tải điện ? Có loại tieâu thuï . Vaäy caàn phaûi coù máy nào giúp ta thực hiện cả hai một loại máy làm tăng và nhiệm vụ đó ? ( Giới thiệu máy biến giaûm hieäu ñieän theá theá ) 3’. * Hoạt động 2: Tìm hiểu caáu taïo cuûa maùy bieán theá : + Laøm vieäc caù nhaân - Đọc SGK . Xem hình 37.1 Đối chiếu với máy biến thế nhỏ để nhận ra 2 cuộn dây daãn coù soá voøng khaùc nhau , cách điện với nhau và được quaán quanh moät loûi saét chung. + Yeâu caàu HS quan saùt hình 37.1SGK và máy biến thế nhỏ để nhận biết caùc boä phaän chính cuûa maùy bieán theá + Hoûi theâm :- Soá voøng daây cuûa hai cuoän daây coù baèng nhau khoâng ? - Dòng điện có thể chạy từ cuộn dây này sang cuộn dây kia được không ? Vì sao ?. cuûa maùy bieán theá : 1/ Caáu taïo : Hình 37.1 Goàm :- 2 cuoän daây coù soá voøng daây khaùc nhau , ñaët cách điện với nhau và được quấn quanh một lỏi saét chung.

(103) 10’. *Hoạt động 3: Tìm hiểu nguyên tắc hoạt động của maùy bieán theá theo hai giai đoạn : a)Trả lời câu hỏi của GV : Vận dụng kiến thức về điều kieän xuaát hieän doøng ñieän cảm ứng để dự đoán hiện tượng xảy ra ở cuộn thứ cấp kín khi coù doøng ñieän xoay chieàu chaõy qua cuoän sô caáp + Quan saùt GV laømTN kieåm tra . b) Trả lời câu C2 : đặt vào 2 đầu cuộn sơ cấp một U xoay chieàu thì trong cuoän dây đó có dòng điện xoay chiều chạy qua . Từ trường trong loûi saét luaân phieân taêng giảm . Vì thế số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn thứ cấp luân phiên taêng giaûm . Keát quaû laø trong cuộn thứ cấp xuất hiện một doøng ñieän xoay chieàu do moät hieäu ñieän theá xoay chieàu gaây ra c) Ruùt ra keát luaän veà nguyên tắc hoạt động của maùy bieán theá : -Thảo luận chung ở lớp. + Neâu caâu hoûi : - Ta bieát 2 cuoän daây của máy biến thế đặt cách điện với nhau và có chung 1 lỏi sắt . Bây giờ neáu ta cho doøng ñieän xoay chieàu chaõy qua cuoän sô caáp thì lieäu coù xuaát hiện dòng điện cảm ứng ở cuộn thứ cấp không ? Bóng đèn mắc ở cuộn thứ cấp có sáng không ? Tại sao ? + GV tieán haønh TN kieåm tra - Trả lời câu C1 : Đèn sáng . Vì khi đặt vào 2 đầu cuộn sơ cấp một U xoay chieàu thì seõ taïo ra trong cuoän daây 1 doøng ñieän xoay chieàu . Loûi saét bị nhiễm từ trở thành 1 nam châm có từ trường biến thiên ; số đường sức từ của từ trường xuyên qua tiết diện S của cuộn thứ cấp biến thiên . Do đó trong cuộn thứ cấp xuất hiện dòng điện cảm ứng làm cho đèn sáng . + Nêu câu hỏi : - Nếu đặt vào 2 đầu cuoän sô caáp moät U xoay chieàu thì liệu ở 2 đầu cuộn thứ cấp có xuất hieän moät hieäu ñieän theá xoay chieàu khoâng ? Taïi sao ? + Nêu câu hỏi : Khi đặt vào 2 đầu. 2/ Nguyên tắc hoạt động: + Caâu C1 : + Caâu C2 : 3/ Keát luaän : Khi đặt vào hai đầu cuộn sô caáp cuûa maùy bieán theá moät hieäu ñieän theá xoay chiều thì ở 2 đầu cuộn thứ caáp xuaát hieän moät hieäu ñieän theá xoay chieàu ..

(104) 10’. * Hoạt động 4 : Tìm hiểu tác dụng làm biến đổi hiệu ñieän theá cuûa maùy bieán theá (làm tăng hoặc giảm U ) a) Quan saùt GV laøm TN - Ghi số liệu thu được vào baûng 1 b) Lập công thức liên hệ giữa U1 , U2 và n1 , n2 . - Thảo luận ở lớp , thiết lập công thức : - Phát biểu bằng lời mối quan heä . c) Trả lời câu hỏi của GV - Nêu dự đoán : - Quan saùt GV laøm TN kieåm tra dự đóan - Ruùt ra keát luaän chung . - Thảo luận chung ở lớp .. cuoän sô caáp moät U xoay chieàu U1 thì ở 2 đầu cuộn thứ cấp cũng xuất hiện moät U xoay chieàu U2 . Maëc khaùc ta biết n1 ≠ n2 . Vậy hiệu điện thế ở 2 đầu mỗi cuộn dây của máy biến thế có mối quan hệ như thế nào với số voøng daây cuûa moãi cuoän ? + Yeâu caàu HS quan saùt TN . Ghi caùc số liệu vào bảng 1 . Căn cứ vào đó ruùt ra keát luaän + Biểu diễn TN trường hợp n2 n1 (taêng theá ) . Laáy n1 =750voøng n2 =1500voøng . Khi U1 =3V Tìm U2 Khi U1 =2,5V Tìm U2 + Neâu caâu hoûi : - Nếu bây giờ ta dùng cuộn dây 1500 vòng làm cuộn thứ cấp thì hiệu điện thế ở cuộn thứ cấp 750vòng sẽ tăng lên hay giảm đi ? Công thức vừa thu được còn đúng nữa không ? - Khi naøo thì maùy coù taùc duïng laøm tăng hoặc giảm hiệu điện thế ?. II/ Taùc duïng laøm bieán đổi hiệu điện thế của maùy bieán theá : 1/ Quan saùt : + Caâu C3 : Nhaän xeùt : U ở 2 đầu mỗi cuộn dây của máy biến thế tỷ lệ với số voøng daây cuûa caùc cuoän dây tương ứng . 2/ Keát luaän : Hieäu ñieän thế ở 2 đầu mỗi cuộn dây cuûa maùy bieán theá tyû leä với số vòng dây của mỗi cuoän + Khi U1 U2 : Ta coù maùy haï theá . + Khi U1 U2 : Ta coù maùy taêng theá. 5’. * Hoạt động 5 : Tìm hiểu cách lắp đặt máy biến thế ở 2 đầu đường dây tải điện Chỉ ra được ở đầu nào đặt mát tăng thế và đầu nào đặt maùy haï theá .Giaûi thích lyù do. III/ Laép ñaët maùy bieán thế ở hai đầu đường dây taûi ñieän :. 5’. Hoạt động 6 : Vận dụng Xaùc ñònh soá voøng cuûa caùc cuoän daây cuûa maùy bieán theá phù hợp với yêu cầu cụ thễ veà taêng theá hay giaûm theá + Laøm vieäc caù nhaân - Trả lời câu C4 . - Trình bày kết quả ở lớp. + Neâu caâu hoûi : - Muïc ñích cuûa vieäc duøng maùy bieán theá laø phaûi taêng U leân hàng trăm nghìn vôn để giảm hao phí trên đường dây tải điện nhưng mạng điện dùng trong sinh hoạt chỉ 220V Vậy ta phải làm thế nào đề vừa giảm hao phí trên đường dây tải điện , vừa đảm bảo phù hợp với dụng cụ điện ? + Yêu cầu HS áp dụng công thức vừa thu được để trả lời câu C4 + Neâu moät soá caâu hoûi cuûng coá .. IV/ VAÂN DUÏNG : + Caâu C4 : - Cuoän 6V coù 109 voøng . Cuoän 3V coù 54 voøng GHI NHỚ : + Ñaët 1 hieäu ñieän theá xoay chiều vào 2 đầu cuoän sô caáp cuûa maùy bieán.

(105) 5’. *Hoạt động 7 : Củng cố + Tự đọc phần ghi nhớ + Trả lời các câu hỏi củng coá cuûa GV. - Vì sao khi đặt vào 2 đầu cuộn sơ caáp cuûa maùy bieán theá moät hieäu ñieän thế xoay chiều , thì ở 2 đầu cuộn thứ caáp cuõng xuaát hieän moät hieäu ñieän theá xoay chieàu ? - Hiệu điện thế ở 2 đầu các cuộn dây của máy biến thế với số vòng daây cuûa moãi cuoän nhö theá naøo ?. thế thì ở 2 đầu cuộn thứ caáp xuaát hieän hieäu ñieän theá xoay chieàu + Tỷ số hiệu điện thế ở 2 đầu các cuộn dây của maùy bieán theá baèng tyû soá giữa số vòng của các cuộn dây tương ứng . Ở đầu đường dây tải điện veà phía nhaø maùy ñieän ñaët máy tăng thế , ở nơi tiêu thuï ñaët maùy haï theá. 4/ Dăn dò : Làm các bài tập từ 37.1 đến 37.4 SBT . Xem trước bài 38 : THỰC HAØNH : VẬN HAØNH MAÙY PHAÙT ÑIEÄN VAØ MAÙY BIEÁN THEÁ .. Bài 38 THỰC HAØNH :VẬN HAØNH MÁY PHÁT ĐIỆN vaø MAÙY BIEÁN THEÁ . I/ MUÏC TIEÂU :.

(106) 1. Luyeän taäp vaän haønh maùy phaùt ñieän xoay chieàu : - Nhận biết loại máy ( nam châm quay hay cuộn dây quay ) , các bộ phận chính của máy . - Cho máy hoạt động , nhận biết hiệu quả , tác dụng của dòng điện do máy phát ra không phụ thuộc vào chiều quay ( đèn sáng , chiều quay của kim vôn kế xoay chiều ) . - Càng quay nhanh thì hiệu điện thế ở hai đầu cuộn dây của máy càng cao . U 1 n1 2. Luyện tập vận hành máy biến thế : - Nghiệm lại công thức của máy biến thế U 2 = n 2 - Tìm hiểu hiệu điện thế ở hai đầu cuộn thứ cấp khi mạch hở . - Tìm hieåu taùc duïng cuûa loûi saét . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 máy biến thế xoay chiều nhỏ , 1 bóng đèn 3V có đế . - 1 máy biến thế nhỏ , các cuộn dây có ghi số vòng dây , lỏi sắt có thể tháo lắp được . - 1 nguoàn ñieän xoay chieàu 3V vaø 6V , 1 voân keá xoay chieàu 0- 15V . - 6 sợi dây nối dài 30cm . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kiểm tra bài cũ : a) Nêu cấu tạo và hoạt động của máy phát điện xoay chiều và máy biến thế ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Neâu caâu hoûi kieåm tra nhanh 7’ * Hoạt động 1: Ôn lại cấu tạo I/ NỘI DUNG THỰC + Neâ u muï c ñích baø i thự c haø n h , và hoạt động của máy phát điện xoay chieàu vaø maùy bieán theá : löu yù HS tìm hieåu theâm moät soá + Trả lời câu hỏi của GV tính chất của 2 loại máy chưa học trong baøi hoïc lyù thuyeát . 15’. * Hoạt động 2: Vận hành máy phaùt ñieän xoay chieàu . Tìm hieåu theâm moät soá` tính chaát cuûa maùy phát điện xoay chiều . Ảnh hưởng chiều quay của máy , tốc độ quay của máy đến hiệu điện thế đầu ra cuûa maùy : + Mỗi cá nhân tự tay vận hành , thu thập thông tin để trả lời câu C1 vaø C2. + Phaân phoái maùy phaùt ñieän xoay chieàu vaø caùc phuï kieän cho caùc nhóm như : Bóng đèn ,vôn kế , daây daãn . + Theo dõi , giúp đỡ các nhóm gaëp khoù khaên. HAØNH : 1/ Vaän haønh maùy phaùt ñieän xoay chieàu ñôn giaûn : + Caâu C1 : Cuoän daây quay caøng nhanh thì Hiệu điện thế ở 2 đầu maùy phaùt ñieän caøng lôn + Câu C2 : Đổi chiều quay của cuộn dây đèn vaãn saùng , kim voân keá vaãn quay ..

(107) 18’. * Hoạt động 3: Vận hành máy bieán theá : a) Tieán haønh TN laàn 1 : Cuoän sô cấp 200vòng , cuộn thứ cấp 400 voøng vaø maéc maïch ñieän nhö hình 38.2 SGK . Ghi keát quaû ño vaøo baûng 1 b) Tieán haønh TN laàn 2 : Cuoän sô cấp 400vòng , cuộn thứ cấp 200 voøng vaø tieán haønh TN nhö laàn 1 c) Tieán haønh TN laàn 3 : cuoän sô cấp 800vòng , cuộn thứ cấp 200 voøng vaø tieán haønh TN nhö laàn trước. + Phaân phoái maùy bieán theá vaø caùc phuï kieän nhö : Nguoàn ñieän xoay chieàu , voân keá xoay chieàu , daây noái cho caùc nhoùm . + Hướng dẫn , kiểm tra việc lấy ñieän vaøo nguoàn ñieän xoay chieàu của từng nhóm trước khi cho HS sử dụng ( mắc vào máy biến thế ) + Nhắc HS chỉ được lấy điện xoay chiều từ máy biến thế ra , với Hiệu điện thế 3V và 6V + Dặn HS tuyệt đối không được lấy điện 220V ở trong phòng học. 5’. 2/ Vaän haønh maùy bieán theá . + Caâu C3 : Soá ño caùc hiệu điện thế tỷ lệ với soá voøng cuûa caùc cuoän daây .. * Hoạt động 4 : Cá nhân hoàn thaønh baùo caùo vaø noäp cho GV 4/ Dặn dò : Xem trước bài 39 : TỔNG KẾT CHƯƠNG II : ĐIỆN TỪ HỌC .. Baøi 39 I/ MUÏC TIEÂU :. TỔNG KẾT CHƯƠNG II : ĐIỆN TỪ HỌC.

(108) 1. Ôn tập và hệ thống hóa những kiến thức về nam châm , từ trường , lực từ , động cơ điện , dòng điện cảm ứng , dòng điện xoay chiều , máy phát điện xoay chiều , máy biến thế . 2. Luyện tập thêm về vận dụng các kiến thức vào một số trường hợp cụ thể . II/ CHUAÅN BÒ : * HS tự trả lời các câu hỏi trong phần “ Tự kiểm tra “ trong SGK . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Bài mới : T.G Hoạt động của HS Trợ giúp của GV NOÄI DUNG 12’ *Hoạt động 1:Báo cáo + Gọi một số HS trả lời I/ TỰ KIỂM TRA : caù c caâ u hoû i tự kieå m tra . trước lớp và trao đổi + Caâu 1: Muoán bieát 1 ñieåm A trong khoâng kết quả tự kiểm tra (từ Các HS khác bổ sung khi gian có từ trường hay không ,ta làm như sau câu 1 đến câu 9 ) caàn thieát . Ñaët taïi A moät kim nam chaâm , neáu thaáy coù lực từ tác dụng lên kim nam châm thì ở A có từ trường . + Caâu 2 : Caâu C.

(109) 13’. * Hoạt động 2: Hệ thoáng hoùa moät soá kieán thức , so sánh lực từ của nam châm và lực từ của dòng điện trong một số trường hợp :. + Yêu cầu HS trả lời các caâu hoûi sau : - Nêu cách định hướng của lực từ do một thanh nam chaâm taùc duïng leân cực Bắc của một kim nam châm và lực điện từ của thanh nam châm đó tác duïng moät doøng ñieän thaúng - So sánh lực từ do một thanh nam châm vĩnh cửu với lực từ do một nam chaâm ñieän chaïy baèng doøng ñieän xoay chieàu taùc dụng lên cực Bắc của một kim nam chaâm . - Neâu quy taéc tìn chieàu của đường sức từ của nam châm vĩnh cửu và của nam chaâm ñieän chaïy baèng doøng ñieän moät chieàu. +Câu 3 :Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ đi xuyên vào lòng bàn tay , chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa chỉ chiều dòng điện thì ngón tay cái choãi ra 900 chỉ chiều của lực điện từ . + Caâu 4 : Caâu D + Caâu 5 : Khi khung daây daãn kín quay trong từ trường của một nam châm vĩnh cửu thì trong khung daây xuaát hieän moät doøng ñieän cảm ứng xoay chiều . Vì số đường sức từ xuyeân qua tieát dieän S cuûa cuoän daây bieán thieân + Câu 6 : Treo thanh nam châm bằng 1 sợi chỉ mềm ở chính giữa để cho thanh nam châm nằm ngang . Đầu quay về hướng Bắc địa lý là cực Bắc của thanh nam châm . + Caâu 7 : a) Naém baøn tay phaûi roài ñaët sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng ñieän chaïy qua caùc voøng daây thì ngoùn tay caùi choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong loøng oáng daây . b ) Nhö hình veõ : + Caâu 8 : - Gioáng nhau : coù 2 boä phaän chính laø nam chaâm vaø cuoän daây daãn . - Khác nhau : Một loại có Rôto là cuộn dây một loại có Rôto là nam châm . + Caâu 9 : Hai boä phaän chính : laø nam chaâm vaø khung daây daãn . - Khung quay được vì khi ta cho dòng điện một chiều vào khung dây thì từ trường của nam chaâm seõ taùc duïng leân khung daây những lực điện từ làm cho khung quay ..

(110) 20’. * Hoạt động 3: Luyện taäp vaän duïng moät soá kiến thức cơ bản : + Cá nhân HS lần lượt tìm câu trả lời cho các câu hỏi từ 10 đến 13 . + Tham gia thaûo luaän chung ở lớp vể lời giải ở từng câu hỏi .. + Các câu hỏi từ 10 đến 13 daønh cho HS moãi caâu 3 phút để chuẩn bị . Sau đó thảo luận chung ở lớp 2 phuùt. II/ VAÄN DUÏNG : + Câu 10 : Đường sức từ do cuộn dây của nam châm điện tạo ra tại N hướng từ trái sang phaûi . AÙp duïng quy taéc baøn tay traùi , lực từ hướng từ ngoài vào trong và vuông góc với mặt phẳng hình vẽ . + Câu 11 : a) Để giảm hao phí do tỏa nhiệt trên đường dây . b) Giaûm ñi 1002 = 10 000 laàn . c) Vận dụng công thức : U1/ U2 = n1 / n2 Suy ra: U2 =U1. n2 / n1 =220.120/ 4400 = 6V + Câu 12 : Dòng điện không đổi không tạo ra từ trường biến thiên , số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của cuộn thứ cấp không biến đổi nên trong cuộn dây không xuất hiện dòng điện cảm ứng . + Câu 13 : Trường hợp a) Khi khung dây quay quanh truïc PQ naèm ngang thì soá đường sức từ xuyên qua tiết diện S của khung dây luôn không đổi , luôn bằng 0. Do đó trong khung daây khoâng xuaát hieän doøng ñieän caûm ứng. 3/ Dặn dò : Xem trước bài 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG .. .. CHÖÔNG III : QUANG HOÏC Baøi 40 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG.

(111) I/ MUÏC TIEÂU : 1. Nhận biết được được hiện tượng khúc xạ ánh sáng . 2 . Mô tả được thí nghiệm quan sát được đường truyền của tia sáng từ không khí sang nước và ngược lại . 3 . Phân biệt được hiện tượng khúc xạ ánh sáng với hiện tượng phản xạ ánh sáng . 4. Vận dụng được kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng đơn giản do sự đổi hướng của tia sáng khi truyền qua mặt phân cách giữa hai môi trường gây nên . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 bình thủy tinh hoặc bình nhựa trong . - 1 bình chứa nước sạch , 1 ca múc nước , 1 miếng gỗ phẳng , mềm để có thể cắm được đinh ghim , 3 chieác ñinh ghim .  Đối với GV : - 1 bình thủy tinh hoặc bình nhựa trong suốt hình hộp chữ nhật đựng nước . - 1 miếng gỗ phẳng hoặc nhựa để làm màn hứng tia sáng . - 1 nguồn sáng có thể tạo chùm sáng hẹp ( Nên dùng bút laze để HS dễ quan sát ) . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Yêu cầu HS trả lời những câu hỏi : 5’ *Hoạt động 1: Ôn lại - Ñònh luaät truyeàn thaúng cuûa aùnh những kiến thức có liên saùng quan đến bài mới . Tìm hieåu hình 40.1 SGK : được phát biểu như thế nào ? a) Từng HS chuẩn bị trả - Có thể nhận biết được đường truyền lời các câu hỏi của GV của tia sáng bằng những cách nào ? b)Từng HS quan sát + Yêu cầu HS đọc phần mở bài ( Tốt hình nhaát laø cho HS laøm TN nhö hình 40.1 SGK ( hoặc làm TN 40.1) để trả lời ở phần mở bài.

(112) 15’. *Hoạt động 2: Tìm hiểu sự khúc xạ ánh sáng từ không khí sang nước : a)Từng HS quan sát hình 40.2 SGK để rút ra nhận xeùt . b) Nêu được kết luận về hiện tượng khúc xạ ánh saùng . c) Từng HS đọc phần : Moät vaøi khaùi nieäm . d)Quan saùt GV tieán haønh TN . Thảo luận nhóm để trả lời câu C1 và C2 e) Từng HS trả lời câu hỏi của GV để rút ra keát luaän. - Trả lời : + Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới + Goùc khuùc xaï nhoû hôn góc tới. + Yêu cầu HS thực hiện mục I phần 1 SGK trước khi HS rút ra nhận xét . GV có thể yêu cầu HS trả lời câu hỏi - AÙnh saùng truyeàn trong khoâng khí vaø trong nước đã tuân theo định luật nào - Hiện tượng ánh sáng truyền từ không khí sang nước có tuân theo ñònh luaät truyeàn thaúng cuûa aùnh saùng khoâng ? + Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì? + Yêu cầu HS tự đọc mục 3 phần I + GV tieán haønh TN nhö hình 40.2 SGK . Yêu cầu HS quan sát để trả lời - Caâu C1 :Tia khuùc xaï naèm trong maët phẳng tới .Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới .- Câu C2 : Phương án TN : Thay đổi hướng của tia tới , quan sát tia khúc xạ. Độ lớn góc tới ,góc khúc xạ +Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi sau: - Khi tia sáng truyền từ không khí sang nuớc , tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng nào ? So sánh góc tới và goùc khuùc xaï ? + Trả lời câu C3 : Vẽ hình minh họa keát luaän .. I/ Hiện tượng khúc xạ ánh saùng : 1/ Quan saùt : Hình 40.2 SGK . 2/ Keát luaän : Tia sáng truyền từ không khí sang nước (tức là truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khaùc ) thì bò gaõy khuùc taïi maët phân cách giữa hai môi trường . Hiện tượng đó gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng . 3/ Moät vaøi khaùi nieäm + Treân hình 40.2 SGK - I là điểm tới , SI là tia tới - IK laø tia khuùc xaï . - Đường NN’ vuông góc với maët phaân caùch laø phaùp tuyeán tại điểm tới . - SIN = i là góc tới . - KIN’ = r laø goùc khuùc xaï . - Mặt phẳng chứa tia tới SI và phaùp tuyeán NN’ laø maët phaúng tới . 4/ Thí nghieäm :.

(113) 15’. *Hoạt động 3: Tìm hiểu sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang khoâng khí : a) Từng HS trả lời C4 : Caùc phöông aùn TN kieåm tra dự đoán là : - Chiếu tia sáng từ nước sang khoâng khí baèng cách đặt nguồn sáng ở đáy bình nước - Để đáy bình lệch ra khoûi maët baøn , ñaët nguoàn sáng ở ngoài bình , chieáu một tia sáng qua đáy bình vào nước rồi sang khoâng khí b) Caùc nhoùm boá trí TN nhö hình 40.3 SGk c)Từng HS trả lời C5 ,C6 d) Thaûo luaän nhoùm , traû lời câu hỏi của GV để ruùt ra keát luaän .. + Yêu cầu HS trả lời Câu C4 . Gợi ý HS phân tích tính khả thi của từng phương án đã nêu ra + Hướng dẫn HS tiến hành TN : * Bước 1 : + Cắm 2 đinh ghim A, B . +Đặt miếng gỗ thẳng đứng trong bình +Dùng ca múc nước từ từ đổ vào bình cho tới vạch phân cách . * Bước 2 : + Tìm vị trí đặt mắt để nhìn thaáy ñinh ghim B che khuaát ñinh ghim A ở trong nước . + Đưa đinh ghim C tới vị trí sao cho nó che khuất đồng thời cả A và B . + Maét chæ nhìn thaáy ñinh ghim B maø không nhìn thấy đinh ghim A chứng toû ñieàu gì ? + Giữ nguyên vị trí đặt mắt , nếu bỏ ñinh ghim B, C ñi thì coù nhìn thaáy ñinh ghim A khoâng ? Vì sao ? * Bước 3 : Nhấc miếng gỗ ra khỏi nước , dùng bút kẻ đường nối vị trí 3 ñinh ghim + Yêu cầu Hs trả lời C5 , C6 và cho cả lớp thảo luận . + Yêu cầu HStrả lời câu hỏi : - Tia khuùc xaï naèm trong maët phaúng naøo ? Sosánh độ lớn góc khúc xạ và góc tơí. Boá trí TN nhö hình 40.2 + Caâu C1 : + Caâu C2 : 5/ Keát luaän : Khi tia saùng truyền từ không khí sang nước thì : - Tia khuùc xaï naèm trong mặt phẳng tới . - Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới + Caâu C3 : Veõ hình minh hoïa II/ Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang khoâng khí : 1/ Dự đoán : 2/ Thí nghieäm kieåm tra : + Caâu C5 : + Câu C6 : Đường truyền của tia sáng từ nước sang không khí bò khuùc xaï taïi maët phaân cách giữa nước và không khí B là điểm tới , AB là tia tới , BC laø tia khuùc xaï . Goùc khuùc xạ lớn hơn góc tới 3/ Keát luaän : Khi tia saùng truyền từ nước sang không khí thì : - Tia khuùc xaï naèm trong mặt phẳng tới . - Góc khúc xạ lớn hơn góc tới. 10’. *Hoạt động 4: Củng cố baøi hoïc vaø vaän duïng : a) Caù nhaân suy nghó vaø trả lời câu hỏi của GV . b) Caù nhaân suy nghó , traû lời câu C7 , C8. + Có thể yêu cầu HS trả lời câu hỏi : - Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì ? - Nêu kết luận về hiện tượng khúc xạ ánh sáng khi ánh sáng truyền từ không khí vào nước và ngược lại . + Yêu cầu một vài HS trả lời C7 , C8 và cho cả lớp thảo luận . GV phát biểu chính xác các câu trả lời của HS. III/ Vaän duïng : + Caâu C7 : + Caâu C8 : * GHI NHỚ : Xem SGK. 3/ Dặn dò : Xem trước bài 41 : QUAN HỆ GIỮA GÓC TỚI VAØ GÓC KHÚC XẠ .. Baøi 41. QUAN HỆ GIỮA GÓC TỚI VAØ GOÙC KHUÙC XAÏ.

(114) I MUÏC TIEÂU : 1 . Mô tả được sự thay đổi của góc khúc xạ khi góc tới tăng hoặc giảm . 2 . Mô tả được thí nghiện thể hiện mối quan hệ giữa góc tới và góc khúc xạ . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 miếng thủy tinh trong suốt hình bán nguyệt , mặt phẳng đi qua đường kính được dán giấy kín chỉ để một khe hở nhỏ tại tâm I của miếng thủy tinh . - 1 miếng gỗ phẳng , 1 tờ giấy có vòng tròn chia độ hoặc thước đo độ , 3 chiếc đinh ghim . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kiểm tra bài cũ : ( 10’ ) a) Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là gì ? Nêu kết luận về sự khúc xạ ánh sáng khi truyền từ không khí sang nước và ngược lại ? b) Khi góc tới tăng thì góc khúc xạ có thay đổi không ? Trình bày một phương án TN để quan sát hiện tượng đó ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG 25’ * Hoạt động 1: Nhận biết + Hướng dẫn HS tiến hành TN theo I/ Sự thay đổi góc khúc caùc sự thay đổi của góc khúc xạ theo góc tới : bước đã nêu . xạ theo góc tới : 1/ Thí nghieäm : a) Caùc nhoùm boá trí TN - Yêu cầu HS đặt khe hở I của miếng Boá trí TN nhö hình 41.1 nhö thủy tinh đúng tâm của tấm tròn a) Khi góc tới bằng 600 hình 41 .1 SGK vaø tieán chiađộ + Caâu C1 : hành TN như ở mục a và b - Kiểm tra các nhóm khi xác định vị trí + Câu C2 : b) Từng HS trả lời Câu C1 cần có của đinh ghim A’ . b) Khi góc tới bằng 450, 300 Đặt mắt ở phía cạnh cong + Yêu cầu đại diện một vài nhóm trả 00 : cuûa mieáng thuûy tinh .Ta lời Câu C1 : Có thể gợi ý bằng cách Keát quaû ño caùc goùc khuùc thaáy chæ coù 1 vò trí quan ñaët caùc caâu hoûi sau : xaï sát được hình ảnh của - Khi naøo maét ta nhìn thaáy hình aûnh tương ứng ghi vào bảng 1 . ñinh cuûa ñinh ghim A qua mieáng thuûy tinh ? 2/ Keát luaän : ghim A qua mieáng thuûy - Khi maét ta nhìn thaáy ñinh ghim A’, Khi ánh sáng truyền từ tinh . Điều đó chứng tỏ chứng tỏ điều gì ? khoâng khí sang thuûy tinh : ánh sáng từ A phát ra + Yêu cầu HS trả lời câu C2 : - Goùc khuùc xaï nhoû hôn goùc truyền đến khe hở I vào - Tia sáng đi từ không khí vào thủy tới . miếng thủy tinh rồi đến tinh - Góc tới tăng ( giảm ) thì maét . Khi chæ nhín thaáy bị khúc xạ tại mặt phân cách giữa goùc khuùc xaï cuõng taêng ñinh ghim A’ coù nghóa laø không khí và thủy tinh . AI là tia tới , ( giaûm ) . A’ đã che khuất I và A . IA’ là tia khúc xạ . Góc NIA = i là góc 3/ Mở rộng : Do đó ánh sáng từ A phát tới . Góc N’IA’ = r là góc khúc xạ . ra khôing được đến mắt . + Yêu cầu HS trả lời câu hỏi : Khi ánh Vậy đường nối các vị trí sáng truyền từ không khí sang thủy A,I,A’ là đường truyền tinh của tia sáng từ đinh ghim góc khúc xạ và góc tới quan hệ với đến mắt . nhau nhö theá naøo ? c) Dựa vào bảng kết quả + Tiếp tục hướng dẫn các nhóm làm TN ,cá nhân suy nghĩ trả TN ở mục b SGK lời câu hỏi của GV để rút + Yêu cầu HS trả lời câu hỏi sau : Khi.

(115) ra keát luaän d)Cá nhân đọc phần mở roäng trong SGK 10’. * Hoạt động 2 : Củng cố vaø vaän duïng : a) Từng HS trả lời câu C3: * Hình 41.2 SGK : - Nối B với M cắt PQ tại I - Nối I với A ta có đường truyền của tia sáng từ A đến mắt . HÌNH VẼ : b) Trả lời câu C4 : * Hình 41.3 SGK : IG là đường biểu diễn tia khúc xạ của tia tới SI. ánh sáng truyền từ không khí sang các môi trường trong suốt rắn ,lỏng khác nhau thì góc khúc xạ và góc tới có quan hệ với nhau như thế nào ? + Yêu cầu HS trả lời Câu C3 . Có thể gợi ý cho HS trả lời câu hỏi này như sau : - Mắt nhìn thấy A hay B ? Từ đó vẽ đường truyền của tia sáng trong không khí tới mắt . - Xác định điểm tới và vẽ đườngtruyền của tia sáng từ A tới mặt phân cách . + Yêu cầu HS trả lời câu C4 : + Yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ + Yêu cầu HS đọc phần “ Có thể em chöa bieát “. II/ Vaän duïng : + Caâu C3 : + Caâu C4 : *GHI NHỚ : - Khi tia sáng truyền từ khoâng khí sang caùc moâi trường trong suốt rắn , lỏng khaùc nhau thì goùc khuùc xaï nhỏ hơn góc tới . - Khi góc tới tăng ( giảm ) thì goùc khuùc xaï cuõng taêng ( giaûm ) . - Khi góc tới bằng 00 thì goùc khuùc xaï baèng 00 , tia saùng khoâng bò gaõy khuùc khi truyền qua hai môi trường 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 41.1 đến 41.3 SBT . XEM TRƯỚC BAØI 42 THẤU KÍNH HỘI TỤ ..

(116) Baøi 42. THAÁU KÍNH HOÄI TUÏ. . I / MUÏC TIEÂU : 1 . Nhận dạng được thấu kính hội tụ . 2 . Mô tả được sự khúc xạ của các tia sáng đặc biệt ( Tia tới quang tâm , tia song song với trục chính và tia coù phöông qua tieâu ñieåm ) qua thaáu kính hoäi tuï . 3 . Vận dụng được các kiến thức đã học để giải bài tập đơn giản về thấu kính hội tụ và giải thích một vài hiện tượng thường gặp trong thực tế . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 thấu kính hội tụ có tiêu cự khoảng 12cm , 1 giá quang học - 1 màn hứng để quan sát đường truyền của chùm sáng ,1 nguồn sáng phát ra chùm ba tia sáng song song III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kiểm tra bài cũ : ( 5’ ) a) Nêu kết luận về sự thay đổi góc khúc xạ theo góc tới ? b) GV vẽ tia khúc xạ trong 2 trường hợp : - Tia sáng truyền từ không khí sang thủy tinh . Tia sáng truyền từ nước sang không khí . Yêu cầu HS lên bảng vẽ tiếp tia tới ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Hướng dẫn HS tiến hành TN . Theo 10’ * Hoạt động 1: Nhận biết I / Ñaëc ñieåm cuûa thaáu đặc điểm của thấu kính hội dõi và giúp đỡ các nhóm yếu . Hướng kính hoäi tuï : dẫn các em đặc đúng các dụng cụ TN tuï : a) Caùc nhoùm HS boá trí 1/ Thí nghieäm : đúng vị trí . vaø tieán haønh TN nhö hình Boá trí TN nhö hình 42.2 + Đối với HS khá giỏi trước khi bố trí 42.2 SGK SGK . TN hình 42.2 . GV coù theå laøm theâm TN + Caâu C1 : chuøm hoäi tuï b) Từng HS suy nghĩ và trả lời Câu C1 : Chùm tia khúc sau : dùng thấu kính hội tụ hứng + Caâu C2 : - Tia saùng ñi 1chuø m xaï ra khoûi thaáu kính laø tới Thấu kính là tia tới . sáng song song ( Chùm sáng mặt trời chuøm hoäi tuï - Tia khuùc xaï ra khoûi thaáu hay ánh sáng ngọc đèn đặt ở xa ) lên c) Cá nhân đọc phần thông kính laø tia loù báo về tia tới và tia ló trong màn hứng ảnh . Từ từ dịch chuyển tấm 2/ Hình dạng của thấu bìa ra xa thaáu kính . Yeâu caàu HS quan kính hoäi tuï : SGK + Câu C2 :HS quan sát hình sát và trả lời câu hỏi sau : Kích thước 42.2 để trả lời : Tia sáng đi vết sáng trên màn thay đổi thế nào ? Dự đoán chùm khúc xạra khỏi thấu tới thấu kính là tia tới . Tia khuùc xaï ra khoûi thaáu kính laø kính coù ñaëc ñieåm gì ? Sau khi HS traû lời các câu hỏi trên mới bố trí TN 42.2 tia loù + Yêu cầu HS trả lời Câu C1 . Thông báo về tia tới và tia ló + Yêu cầu HS trả lời Câu C2 . 5’. * Hoạt động 2 : Nhận biết hình daïng cuûa thaáu kính hoäi tuï : a) Từng HS trả lời Câu C3 : - Phaàn rìa cuûa thaáu kính hoäi. + Yêu cầu HS trả lời câu C3 . + Thoâng baùo veà chaát lieäu laøm thaáu kính hội tụ thường dùng trong thực tế . Nhận biết thấu kính hội tụ dựa vào hình veõ vaø kyù hieäu thaáu kính hoäi tuï .. + Caâu C3 : * Thấu kính được làm baèng vaät lieäu trong suoát ( thường là thủy tinh hoặc nhựa ) . Ký hiệu về thấu.

(117) 15'. 10’. tụ mỏng hơn phần giữa . b) Cá nhân đọc phần thông baùo veà thaáu kính vaø thaáu kính hoäi tuï trong SGK . * Hoạt động 3 : Tìm hiểu caùc khaùi nieäm truïc chính , quang taâm , tieâu ñieåm , tieâu cự của thấu kính hội tụ : a) Tìm hieåu khaùi nieäm truïc chính : - Các nhóm thực hiện lại TN hình 42.2 . Thaûo luaän nhoùm để Trả lời Câu C4 : Trong 3 tia sáng tới thấu kính , tia ở giữa truyền thẳng , không bị đổi hướng. Có thể dùng thẳng kiểm tra đường truyeàn của tia sáng đó . b)Tìm hieåu khaùi nieäm quang tâm . Từng HS đọc phần thoâng baùo veà khaùi nieäm quang taâm c) Tìm hieåu khaùi nieäm tieâu ñieåm : - Caùc nhoùm tieán haønh laïi TNhình 42.2 SGK . - Trả lời Câu C5 :-Điểm hội tụ F của chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính , naèm treân truïc chính . - Bieåu dieãn baèng hình veõ chùm tia tới và chùm tia ló d) Tìm hieåu khaùi nieäm veà tiêu cự : - Từng HS đọc phần thông báo về khái niệm tiêu cự * Hoạt động 4 : Củng cố vaø vaän duïng : a) Từng HS trả lời câu hỏi cuûa GV . b) Cá nhân suy nghĩ trả lời Caâu C7 vaø C8 .. + Veõ hình 42.3 a,b,c,d SGK. kính hoäi tuï .. + Yêu cầu HS trả lời Câu C4 : - Hướng dẫn HS quan sát TN , đưa ra dự đoán . - Yêu cầu HS tìm cách kiểm tra dự đoán ( có thể dùng thước thẳng ) . - Thoâng baùo veà khaùi nieäm truïc chính . + Thoâng baùo veà khaùi nieäm quang taâm GV laøm TN : Khi chieáu tia saùng baát kyø qua quang taâm thì noù tieáp tuïc truyeàn thẳng , không đổi hướng + Hướng dẫn HS tìm hiểu khái niệm tieâu ñieåm . + Yêu cầu HS quan sát lại TN để trả lời Câu C5 - Trả lời Câu C6 : Khi đó chùm tia ló vaãn hoäi tuï taïi 1 ñieåm treân truïc chính ( Ñieåm F’ ) + Thông báo khái niệm về tiêu cự + GV làm TN đối với tia tới qua tiêu ñieåm. II/ Truïc chính , quang tâm , tiêu điểm , tiêu cự cuûa thaáu kính hoäi tuï : 1/ Truïc chính :+ Caâu C4 Trong các tia tới vuông góc với mặt thấu kinh hội tuï , coù 1 tia cho tia loù truyền thẳng không đổi hướng . Tia này trùng với 1 đường thẳng được gọi laø truïc chính ( Δ ) cuûa TK 2/ Quang taâm : Truïc chính cuûa thaáu kính hoäi tuï ñi qua 1 ñieåm O trong thaáu kính maø moïi tia sáng tới điểm này đều truyền thẳng , không đổi hướng . Điểm O gọi là quang taâm cuûa thaáu kính 3/Tieâu ñieåm : Laø chuøm tia loù hoäi tuï taïi 1 ñieåm F naèm treân truïc chính . Điểm đó gọi là tieâu ñieåm cuûa thaáu kính hoäi tuï . Moãi thaáu kính coù 2 tieâu ñieåm F vaø F’ . 4/ Tiêu cự : Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF’ = f Goïi laø tieâu cự của thấu kính .. + Caâu Hoûi : - Neâu caùc caùch nhaän bieát thaáu kính hoäi tuï ? - Cho biết đặc điểm đường truyền của 1 soá tia saùng qua thaáu kính hoäi tuï ? + Yêu cầu HS trả lời Câu C7 : Vẽ hình đường truyền của 3 tia sáng - Trả lời Câu C8 : là thấu kính có phần rìa mỏng hơn phần giữa . Nếu chiếu 1. III/ Vaän duïng : + Caâu C7 : Hình veõ + Caâu C8 : GHI NHỚ : Xem SGK.

(118) chùm sáng tới song song với trục chính cuûa TK hoäi tuï thì chuøm tia loù seõ hoäi tuï taïi tieâu ñieåm cuûa thaáu kính 4/ Dặn dò : Xem trước bài 43 : ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ .. Baøi 43. ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THAÁU KÍNH HOÄI TUÏ .. . I/ MUÏC TIEÂU : 1 . Nêu được trong trường hợp nào thấu kính hội tụ cho ảnh thậtvà cho ảnh ảo của một vật và chỉ ra được ñaëc ñieåm cuûa caùc aûnh naøy . 2 . Dùng các tia sáng đặc biệt dựng được ảnh thật và ảnh ảo của một vật qua thấu kính hội tụ . II/ CHUAÅN BÒ :* Đối với mỗi nhóm HS: - 1 thấu kính hội tụ có tiêu cự khoảng 12cm , 1 giá quang học - 1 cây nến cao khoảng 5cm , 1màn để dựng ảnh , 1 bao diêm hoặc bật lửa . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS :.

(119) 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : ( 5’ ) a) Neâu caùch nhaän bieát thaáu kính hoäi tuï ? b) Kể tên và biểu diễn trên hình vẽ , đường truyền của 3 tia sáng đi qua thấu kính hội tụ mà em biết ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Từng HS trả lời các câu +Đặt vấn đề :Hình ảnh của dòng chữ hoûi cuûa GV ta quan sát được qua thấu kính như hình 43.1 SGK laø hình aûnh cuûa doøng chữ tạo bởi thấu kính hội tụ . Ảnh đó cùng chiều với vật . Vậy có khi nào ảnh của vật tạo bởi thấu kính hội tụ ngược chiều với vật không ? Cần bố trí TN như thế nào để tìm hiểu vấn đề trên ? 15’. * Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc điểm đối với ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hoäi tuï : a) Caùc nhoùm boá trí TN nhö hình 43.2 SGK . Ñaët vaät ngoài khoảng tiêu cự . Trả lời Câu hỏi C1 : Ảnh thật ngươc chiều với vật . - Caâu C2 : Dòch vaät vaøo gần TK hơn , vẫn thu được ảnh của vật ở trên màn . Đó là ảnh thật , ngược chiều với vật . + Ghi ñaëc ñieåm cuûa aûnh vaøo doøng 1,2,3 cuûa baûng 1 b) Caùc nhoùm boá trí TN nhö hình 43.2 SGK.Thaûo luaän Caâu C3. + Hướng dẫn HS làm TN hình 43.2 - Trường hợp vật được đặt rất xa thấu kính để hứng ảnh ở tiêu điểm là khó khăn . GV có thể hướng dẫn HS quay thấu kính về phía cửa sổ lớp để hứng ảnh của cửa sổ lớp lên màn . + Cho các nhóm thảo luận trước khi ghi nhaän xeùt ñaëc ñieåm cuûa aûnh vaøo baûng 1 . + Hướng dẫn HS làm TN để trả lời Câu C3 : Đặt vật trong khoảng tiêu cự , màn ở sát TK.Từ từ dịch chuyển màn ra xa TK , không hứng được ảnh ở trên màn . Đặt mắt trên đường truyeàn cuûa chuøm tia loù , ta quan saùt thấy ảnh cùng chiều , lớn hơn vật .Đó là ảnh ảo không hứng được trên màn chaén .. I/ Ñaëc ñieåm cuûa aûnh cuûa một vật tạo bởi thấu kính hoäi tuï : 1/ Thí nghieäm : Boá trí TN nhö hình 43.2 a) Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự : + Câu C1 : - Ảnh thật , ngược chiều với vật . + Caâu C2 : b) Đặt vật trong khoảng tiêu cự : + Caâu C3 : - Ảnh ảo , lớn hơn vật và cùng chiều với vật . 2/ Hãy ghi các nhận xét ở treân vaøo baûng 1 :.

(120) 15’. * Hoạt động 2 : Dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hoäi tuï : a) Từng HS trả lời Câu C4 Dùng hai hay ba tia đã hoïc để dựng ảnh . VẼ HÌNH b) Dựng ảnh của một vật sáng AB tạo bởi TK hội tụ - Từng HS thực hiện C5 .. + Trước hết yêu cầu HS trả lời câu hỏi sau : - Chùm tia tới xuất phát từ S qua TK cho chùm tia ló đồng quy ở S’ . S’ là gì của S ? - Cần sử dụng mấy tia sáng xuất phát từ S để xác định S ? + GV thoâng baùo khaùi nieäm aûnh cuûa ñieåm saùng . + Giúp đỡ các em HS yếu vẽ hình . + Hướng dẫn HS thực hiện Câu C5 : - Dùng 2 hay 3 tia sáng đẽ học , dựng aûnh B’ cuûa ñieåm B . - Từ B’ hạ vuông góc với trục chính cuûa TK , Caét truïc chính taïi ñieåm A’ . A’ laø aûnh cuûa ñieåm A . A’B’ laø aûnh của AB tạo bởi TK hội tụ . - Khi vật được đặt ngoài khoảng tiêu cự , ảnh thật ngược chiều với vật . - Khi vật được đặt trong khoảng tiêu cự , ảnh ảo cùng chiều với vật và lớn hôn vaät. II/ Cách dựng ảnh : 1/ Dựng ảnh của điểm sáng S tạo bởi thấu kính hoäi tuï : + Caâu C4 : Duøng hai hay ba tia để dựng ảnh 2/ Dựng ảnh của một vật sáng AB tạo bởi thấu kính hoäi tuï : + Caâu C5 : - Vật AB đặt ngoài tiêu cự. Hình 1 - Vật AB đặt trong tiêu cự :. Hình 2 10’. * Hoạt động 3 : Củng cố vaø vaän duïng : a) Từng HS trả lời các câu hoûi cuûa GV . + Caâu C6 : * Treân hình 1 : Xét 2 cặp tam giác đồng daïng : - ABF ~ OHF - A’B’F’ ~ OIF’ - Viết các hệ thức dồng dạng . Từ đó tính được : h’= 0,5cm vaø OA’=18cm * Treân hình 2 : Xeùt 2 caëp tam giác đồng dạng : -OB’F’ ~ BBI’ - OAB ~ OA’B’ - Viết các hệ thức đồng dạng . Từ đó tính được : h’= 3cm vaø OA’ = 24cm .. + Đề nghị HS trả lời các câu hỏi sau - Haõy neâu ñaëc ñieåm cuûa aûnh cuûa moät vật tạo bởi thấu kính hội tụ ? - Nêu cách dựng ảnh của 1 vật qua thaáu kính hoäi tuï + Hướng dẫn HS trả lời câu C6 : - Xét 2 cặp tam giác đồng dạng . - Trong từng trường hợp tính tỷ số + Hướng dẫn Câu C7 : Từ từ dịch chuyeån TK hoäi tuï ra xa trang saùch , ảnh của dòng chữ quan sát qua TK cùng chiều và to hơn dòng chữ khi quan sát trực tiếp . Đó là ảnh ảo của dòng chữ tạo bởi TK hội tụ khi dòng chữ nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính . Tới 1 vị trí nào đó , ta lại nhìn thấy ảnh của dòng chữ ngược chiều với vật . Đó là ảnh thật của dòng chữ tạo bởi TK hội tụ khi dòng chữ nằm ngoài khoảng tiêu cự của TK và ảnh thật đó nằm ở trước mắt. III / Vaän duïng : + Caâu C6 : + Caâu C7 : GHI NHỚ : * Đối với Thấu kinh hội tụ - Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật , ngược chiều với vật . Khi vật đặt xa thaáu kính thì aûnh thaät coù vò trí caùch thaáu kính moät khoảng bằng tiêu cự , - Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo , lớn hơn vật và cùng chiều với vật . * Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua Thaáu kính , chæ caàn dựng ảnh B’ của B bằng cách vẽ đường truyền của 2 tia sáng đặc biệt , sau đó từ B’ haï vuoâng goùc xuoáng truïc chính ta coù aûnh A’ cuûa A.

(121) 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 43.1 đến 43.6 SBT . Xem trước bài 44 : Thấu kính phân kỳ. Baøi 44. THAÁU KÍNH PHAÂN KYØ. I / MUÏC TIEÂU : 1 . Nhận dạng được thấu kính phân kỳ . 2 . Vẽ được đường truyền của 2 tia sáng đặc biệt ( Tia tới quang tâm và tia tới song song với trũc chính ) qua thaáu kính phaân kyø . 3 . Vận dụng các kiến thức đã học để giải thích một vài hiện tượng thường gặp trong thực tế . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 thấu kính phân kỳ tiêu cự khoảng 12cm , 1 giá quang học , 1 nguồn sáng phát ra 3 tia sáng song song , 1 màn hứng để quan sát đường truyền của tia sáng . III/ TỞ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kiểm tra bài cũ : ( 5’ ) a) Nêu đặc điểm của ảnh tạo bởi thấu kính hội tụ ? b) Có mấy cách dựng ảnh qua thấu kinh hội tụ . Trình bày cách dựng ảnh S’ của điểm sáng S qua thấu kính hội tụ và vật AB đặt ngòai tiêu , vật AB đặt trong tiêu cự ? 3 / Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG 15’ * Hoạt động 1: Tìm hiểu đặc + Yêu cầu HS trả lời Câu C1 . I / Ñaëc ñieåm cuûa thaáu +Thoâ n g baù o veà thaá u kinh phaâ n ñieåm cuûa thaáu kính phaân kyø : kinh phaân kyø : kyø a) Từng HS thực hiện C1 : 1/ Quan saùt vaø tìm caùch + Yeâ u caà u 1 vaø i HS neâ u nhaä n xeù t + Coù 3 caùch : - Duøng tay nhaän bieát : veà hình daïng cuûa TK phaân kyø vaø + Caâu C1 : nhaän biết độ dầy phần rìa so với độ so sánh với TK hội tụ . + Câu C2 : Độ dầy phần + Hướng dẫn HS trả lời Câu C2 : rìa lớn hơn phần giữa dầy phần giữa của thấu kính.

(122) - Đưa TK lại gần dòng chữ trên trang sách thấy dòng chữ to hơn so với dòng chữ đó khi nhìn trực tiếp - Dùng thấu kinh hứng ánh sáng mặt trời . Nếu chùm đó hội tụ trên màn thì đó là thấu kính hoäi tuï . b) Từng HS trả lời Câu C2 c) Caùc nhoùm tieán haønh TN như hình 44.1 SGK . Từng HS quan saùt TN vaø thaûo luaän nhóm để trả lời Câu C3 .. - Thấu kính phân kỳ có độ dầy phần rìa lớn hơn phần giữa ngược hẳn với thấu kinh hội tụ . + Hướng dẫn HS tiến hành TN như hình 44.1 SGK để trả lời Caâu C3 : Chùm tia tới song song cho chuøm tia loù laø chuøm phaân kyø. Neân ta gọi TK đó là TK phân kỳ + Thoâng baùo hình daïng maët caét vaø kyù hieäu thaáu kính phaân kyø. 2 / Thí nghieäm : - Boá trí TN nhö hình 44.1 + Caâu C3 : Kyù hieäu :.

(123) 15’. * Hoạt động 2 : Tìm hiểu truïc chính , quang taâm , tieâu điểm , tiêu cự của thấu kính phaân kyø : a) Tìm hieåu khaùi nieäm truïc chính : - Các nhóm thực hiện laïi TN, quan saùt , thaûo luaän nhóm để trả lời Câu C4 : Tia ở giữa khi qua quang tâm của TK phaân kyø tieáp tuïc truyeàn thẳng không bị đổi hướng . Có thể dùng thước thẳng để kiểm tra dự đoán + Từng HS đọc thông báo về truïc chính trong SGK . b) Tìm hieåu khaùi nieäm quang tâm :Từng HS đọc phần thông baùo veà khía nieäm quang taâm trong SGK và trả lời câu hỏi cuûa GV . c) Tìm hieåu khaùi nieäm tieâu ñieåm : - Caùc nhoùm tieán haønh laïi TN hình 44 .1 SGK + Trả lời Câu C5 : Nếu kéo dài chùm tia ló ở TK phân kỳ thì chuùng seõ gaëp nhau taïi moät ñieåm treân truïc chính , cuøng phía với chùm tia tới . Có thể dùng thước thẳng để kiểm tra dự đoán đó . + Từng HS vẽ hình C6 vào taäp + Từng HS đọc phần thông baùo khaùi nieäm tieâu ñieåm trong SGK d) Tìm hieåu khaùi nieäm veà tieâu cự : + HS đọc phần thông báo khái niệm về tiêu cự và trả lời câu hỏi của GV :. + Yeâu caàu HS tieán haønh laïi TN hình 44.1 SGK . + Theo dõi , hướng dẫn các em HS yếu thực hiện lại TN . Quan sát lại hiện tượng để trả lời câu C4 : Có thể gợi ý như sau : - Dự đoán xem tia nào đi thẳng - Tìm cách kiểm tra dự đoán ( dùng bút chì đánh dấu đường truyeàn cuûa caùc tia saùng treân 2 màn hứng . Dùng thước thẳng để kiểm tra đường truyền đó +Yêu cầu đại diện một vài nhóm trả lời câu C4 và trả lời câu hỏi sau : Truïc chính cuûa Thaáu kính coù ñaëc ñieåm gì ? + Yêu cầu HS tự đọc phần thông báo và trả lời câu hỏi sau : - Quang taâm cuûa moät thaáu kính có những đặc điểm gì ? + Yêu cầu HS làm lại TN ở hình 44.1 SGK . Theo dõi ,hướng dẫn caùc nhoùm tieán haønh TN + Có thể gợi ý như sau : Dùng bút đánh dấu đường truyền của tia sáng ở trên màn hứng ,dùng thươcù thẳng đặt vào đường truyền đã đánh dấu để vẽ tiếp đường keùo daøi . + Yeâu caàu caùc nhoùm traû lời Câu C5 + Yeâu caàu HS leân baûng bieåu dieãn Caâu C6 +Yêu cầu HS đọc thông báo khái niệm tiêu điểm và trả lời câu hỏi - Tieâu ñieåm cuûa TK phaân kyø được xác định như thế nào ? Nó có đặc điểm gì khác với TK hội tụ . + Yêu cầu HS trả lời câu hỏi sau : - Tiêu cự của thấu kính là gì ? + Yêu cầu HS trả lời C7,C8 ,C9 + Thảo luận với cả lớp để trả lời. II/Truïc chính , quang tâm ,tiêu điểm , tiêu cự cuûa thaáu kính phaân kyø : 1/ Truïc chính : + Caâu C4 : 2/ Quang taâm : 3/ Tieâu ñieåm : Moãi thaáu kinh coù 2 tieâu ñieåm F vaø F’ naèm veà hai phía cuûa thaáu kính , caùch đều quang tâm O . 4 / Tiêu cự : Khoảng cách từ quang tâm đến mỗi tiêu điểm OF = OF’ = f goïi laø tieâu.

(124) 10’. C8 : Kính cận là TK phân kỳ . Có cự của thấu kính . * Hoạt động 3 : Củng cố và thaå nhaän bieát baèng 2 caùch : Phaàn III/ Vaän duïng : vaän duïng : + Từng HS trả lời câu C7 ,C8 rìa dầy hơn phần giữa . + Caâu C7 : + Câu C9 : - Phần rìa của TK - Đặt TK này gần dòng chữ .Nhìn + Câu C8 : qua kính thấy ảnh dòng chữ nhỏ phân kỳ dầy hơn phần giữa . + Caâu C9 : hơn so với khi nhìn trực tiếp dòng * GHI NHỚ : Xem SGK - Chùm sáng tới // với trục chữ đó . chính cuûa TK phaân kyø cho chuøm tia loù phaân kyø - Khi để TK vào gần dòng chữ treân trang saùch ,nhìn quaTK ta thấy hình ảnh dòng chữ bé đi đi so với khi nhìn trực tiếp . 4/ Dặn dò : Xem trước Bài 45 ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ .. Baøi 45 AÛNH CUÛA MOÄT VAÄT TAÏO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KỲ ..

(125) I / MUÏC TIEÂU : 1 . Nêu được ảnh của một vật sáng tạo bởi thấu kính phân kỳ luôn là ảnh ảo . Mô tả được đặc điểm của ảnh ảo của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ . Phân biệt được ảnh ảo được tạo bởi thấu kính hội tụ và phaân kyø . 2 . Dùng hai tia sánh đặc biệt ( tia tời quang tâm và tia tới song song với trục chính ) dựng được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 thấu kính phân kỳ có tiêu cự khoảng 12 cm , 1 giá quang học , 1 cây nến cao khoảng 5 cm , 1 màn để hứng ảnh . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : ( 5 ‘ ) a) Neâu caùch nhaän bieát thaáu kính phaân kyø ? Thaáu kính phaân kyø coù ñaëc ñieåm gì trái ngược với thấu kính hội tụ ? b) Vẽ đường truyền của hai tia sáng đã học qua thấu kính phân kỳ ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS 10’ * Hoạt động 1 : Tìm hiểu ñaëc ñieåm cuûa aûnh cuûa moät vật tạo bởi thấu kính phân kỳ : + Từng HS trả lời câu hoûi cuûa GV . Caùc nhoùm boá trí TN nhö hình 45.1 SGK . - Trả lời C1 : Để vật ở 1 vị trí bất kỳ trước TK .Đặt maøn hứng sát TK Từ từ đưa màn ra xa TK vaø quan saùt xem coù aûnh treân maøn hay khoâng Thay đổi vị trí của vật và cũng làm tương tự . Ta vẫn được kết quả như trên . - Trả lời C2 : Muốn quan sát được ảnh của 1vật tạo bởi TK , ta đặt mắt trên đường truyeàn cuûa chuøm tia loù . AÛnh của 1vật tạo bởi TK phân kyø là ảnh ảo , cùng chiều với vaät .. TRỢ GIÚP CỦA GV + Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi : - Muoán quan saùt aûnh cuûa 1 vaät taïo bởi thấu kinh phân kỳ . Cần có những dụng cụ gì ? Nêu cách bố trí vaø tieán haønh TN . - Đặt màn sát thấu kính . Đặt vật ở vò trí baát kyø treân truïc chính cuûa TK và vuông góc với trục chính . - Từ từ dịch chuyển màn ra xa thấu kính . Quan saùt treân maøn xem coù aûnh cuûa vaät hay khoâng ? - Tiếp tục làm như vậy khi thay đổi vò trí cuûa vaät treân truïc chính . - Qua TK phaân kyø ta luoân nhìn thaáy ảnh của một vật đặt trướcTK nhưng không hứng được ảnh của nó trên màn Vậy đó là ảnh thật hay ảnh ảo. NOÄI DUNG I / Ñaëc ñieåm cuûa aûnh của một vật tạo bởi thaáu kính phaân kyø : * Boá trí TN nhö hình 45.1 + Caâu C1 : + Caâu C2 : II / Cách dựng ảnh :. T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS 15’ * Hoạt động 2 : Dựng ảnh cuûa moät vaät saùng AB taïo bởi thấu kính phân kỳ :. TRỢ GIÚP CỦA GV + Yêu cầu HS trả lời Câu C3 . Gợi ý như sau : - Muốn dựng ảnh của 1 ñieåm saùng ta laøm nhö theá naøo ?. NOÄI DUNG + Caâu C3 : + Caâu C4 : Veõ hình 45.2 SGK.

(126) + Từng HS trả lời câu C3 : - Muốn dựng ảnh của 1 vật AB qua TK phaân kyø khi AB vuông góc với trục chính . Ta làm như sau : - Dựng ảnh B’ cuûa ñieåm B qua TK ,caét truïc chính taïi A’, A’ laø aûnh cuûa ñieåm A . - A’B’ laø aûnh cuûa vaät AB tạo bởi TK phân kỳ . + Trả lời C4 : - Dựa vào tia đi song song với trục chính vaø tia ñi qua quang taâm cuûa TK phân kỳ để dựng ảnhAB - Khi tònh tieán AB luoân vuông góc với trục chính thì taïi moïi vò trí ,tia BI laø khoâng đổi , cho tia ló IK cũng không đổi . Do đó tia BO luoân caét tia IK keùo daøi taïi B’ nằm trong đoạn FI .Chính vì vậy A’B’ luôn ở trong khoảng tiêu cự. - Muốn dựng ảnh của 1 vật sáng ta laøm nhö theá naøo ? + Gợi ý HS trả lời câu C4 : - Khi dịch vật AB vào gần hoặc ra xa TK thì hướng của tia khúc xạ của tia tới BI ( Tia đi song song với trục chính ) Có thay đổi không ? - AÛnh B’ cuûa ñieåm B laø giao ñieåm của những tia nào ? Hình veõ 45.2 SGK :. III/ Độ lớn của ảnh ảo tạo bởi các thấu kính : + Caâu C5 : Ñaët vaät AB trong khoảng tiêu cự . - Ảnh của vật AB tạo bởi TK hội tụ lớn hơn vật ( HÌNH VEÕ 1 ) - Ảnh của vật AB tạo bởi TK phaân kyø nhoû hôn vaät ( HÌNH VEÕ 2 ). T.G. HOẠT ĐỘNG CỦA HS * Hoạt động 3 : So sánh độ lớn của ảnh ảo tạo bởi TK phaân kyø vaø TK hoäi tuï baèng caùch veõ : a) Từng HS dựng ảnh của 1 vật đặt trong khoảng tiêu cự đối với cả TK hội tụ và TK phaân kyø . b) So sánh độ lớn của 2 ảnh vừa dựng được. TRỢ GIÚP CỦA GV + Theo dõi , giúp đỡ các nhóm HS yếu dựng ảnh . + Yeâu caàu HS nhaän xeùt ñaëc ñieåm của ảnh ảo tạo bởi 2 loại thấu kính + Hướng dẫn HS thực hiện câu C7 : - Xét 2 cặp tam giác đồng dạng : Theo hình veõ 1 . Ta coù : - OB’F’ ~ BB’I . - OAB ~ OA’B’ Viết các hệ thức đồng dạng . Từ đó. NOÄI DUNG III/ Vaän duïng : + Câu C6 : Ảnh ảo ở TK hoäi tuï vaø TK phaân kyø . - Gioáng nhau : cuøng chieàu với vật . - Khác nhau : + Đối với TK hội tụ thì ảnh lớn hơn. T.G. HOẠT ĐỘNG CỦA HS * Hoạt động 4 : Củng cố vaø vaän duïng : + Cá nhân suy nghĩ trả lời C6 ,C7 ,C8 .. TRỢ GIÚP CỦA GV tính được h’= 3h =1,8cm ; OA’=24 Theo hình veõ 2 . Ta coù : - F’B’O ~ IB’B - OA’B’ ~ OAB Viết các hệ thức đồng dạng . Từ đó tính được h’ = 0,36cm; OA’ =. NOÄI DUNG vật và ở xa TK hơn vật + Đối với TK phân kỳ thì ảnh nhỏ hơn vật và ở gần TK hôn vaät . + Caâu C8 : GHI NHỚ :.

(127) 4,8cm Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước TK phân kỳ luôn + Trả lời Câu C8 : cho aûnh aûo cuøng chieàu , Bạn Đồng bị cận thị nặng . Nếu Đồng bỏ kính ra , ta nhìn thấy mắt nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của baïn to hôn khi nhìn maét baïn luùc thấu kính . Vật đặt ở xa ñeo kính . Vì kính baïn laø TK phaân TK ,aûnh aûo cuûa vaät coù vò kyø .Khi ta nhìn maét baïn qua TK trí cách TK 1 khoảng phân kỳ ,ta đã nhìn thấy ảnh ảo bằng tiêu cự cuûa maét nhoû hôn maét khi khoâng ñeo kính 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 45.2 đến 45.4 SBT . Xem trước Bài 46 : THỰC HAØNH ĐO TIÊU CỰ CUÛA THAÁU KÍNH HOÄI TUÏ .. .. Bài 46 THỰC HAØNH : ĐO TIÊU CỰ CỦA THẤU KÍNH HỘI TỤ. I/ MUÏC TIEÂU : 1 . Trình bày được phương pháp đo tiêu cực của thấu kính hội tụ . 2 . Đo được tiêu cự của thấu kính hội tụ theo phương pháp nêu trên . II/ CHUAÅN BÒ : *Đối với mỗi nhóm HS - 1 TK hội tụ có tiêu cự f = 50mm , khe sáng có dạng chữ F Màn ảnh nhỏ , 1 giá quang học , 1 nguồn sáng 12V – 21W , 1 thước thẳng . - Chuẩn bị trước mẫu báo cáo như SGK . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra caùc caâu hoûi trong maãu baùo caùo : 3/ Nội dung bài thực hành :.

(128) T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS 15’ * Hoạt động 1 : Trình bày việc chuẩn bị báo cáo thực hành : Trả lời các câu hỏi về cơ sở lý thuyết của bài thực hành : + Trình baøy phaàn chuaån bò neáu GV yeâu caàu .. TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Kieåm tra vieäc chuaån bò lyù thuyeát cuûa I/ Chuaån bò : HS cho bài thực hành . Yêu cầu một số 1/ Duïng cuï HS trả lời từng câu hỏi nêu ra ở phần I 2/ Lyù thuyeát : trong mẫu báo cáo và hoàn chỉnh câu trả lời . + Kiểm tra việc chuẩn bị báo cáo thực hành của HS như mẫu đã cho ở cuối baøi. 20’. * Hoạt động 2 : Thực hành đo tiêu cự của thấu kính : a) Từng nhóm HS thực hiện caùc coâng vieäc sau : - Tìm hieåu caùc duïng cuï coù trong boä TN b) Ño chieàu cao h cuûa vaät . c) Điều chỉnh để vật và màn cách TK những khoảng baèng nhau vaø cho aûnh cao baèng vaät d) Do các khoảng cách (d , d’ ) tương ứng từ vật và từ màn đến TK khi h = h’. + Đề nghị đại diện các nhóm nhận biết : hình dạng vật sáng , cách chiếu để tạo vaät saùng , caùch xaùc ñònh vò trí cuûa TK , cuûa vaät vaø maøn aûnh . + Caàn löu yù caùc nhoùm HS : - Lúc đầu đặt TK ở giữa giá quang học . rồi đặt vật và màn ở khá gần TK , cách đều TK . Cần đo các khoảng cách này để đảm bảo d0 = d0’ . - Sau đó xê dịch đồng thời vật và màn những khoảng lớn bằng nhau (chừng 5cm ra xa dần TK để đảm bảo d = d’ . - Khi aûnh hieän treân maøn gaàn roõ neùt thì dịch chuyển vật và màn những khoảng nhỏ bằng nhau cho đến khi thu được ảnh roõ neùt cao baèng vaät . Kieåm tra ñieàu naøy bằng cách đo chiều cao h’ của ảnh để so sánh với chiều cao h của vật : h = h’. 3/ Chuaån bò saün bào cáo thực hành theo mẫu đã cho ở cuoái baøi : II/ Nội dung thực haønh : 1/ Laép raùp TN : - Vật được chiếu saùng baèng 1 ngoïn đèn 12V – 21W. 10’. * Hoạt động 3: Hoàn thaønh báo cáo thực hành : + Từng HS hoàn thành báo cáo thực hành. + Nhận xét ý thức , thái độ và tác phong laøm vieäc cuûa nhoùm . Tuyeân döông caùc nhóm thực hành tốt và nhắc nhở các nhoùm chöa laøm toát . + Thu báo cáo thực hành của HS * Trả lời câu hỏi trong mẫu báo cáo : a) Dựng ảnh của một vật cách TK hội tụ một khoảng bằng 2f như hình vẽ : b , c) Chứng minh khi đó vật và ảnh có kích thước bằng nhau . Khoảng cách từ vật và từ ảnh tới TK bằng nhau . - Ta coù BI = AO = 2f = 2OF’ , neân OF’ là đường trung bình của tam giác B’BI . Từ đó suy ra OB = OB’ và tam giác ABO = tam giaùc A’B’O. Keát quaû ta coù A’B’=ABvaø OA’=OA=2f Hay d = d’ = 2f d) Công thức tính tiêu cự của TK : e) Tóm tắt cách tiến hành đo tiêu cự của TK hoäi tuï theo phöông phaùp naøy : - Đặt TK ở giữa giá quang học , rồi đặt. - TK phải đặt ở giữa giaù quang hoïc . Caàn phải luyện cách đọc số chỉ của thứơc đo để xác định vị trí cuûa vaät vaø maøn aûnh moät caùch chính xaùc 2/ Tieán haønh TN : a) Ño chieàu cao cuûa vaät . b) Dòch chuyeån vaät vaø maøn aûnh ra xa dần thấu kính những khoảng bằng nhau cho đến khi thu ảnh roõ neùt . c) Khi đã thấy ảnh roõ neùt , caàn kieåm tra laïi xem 2 ñieàu kieän d =d’ vaø h = h’ coù.

(129) vật và màn ảnh sát gần và cách đều TK - Dịch vật và màn ra xa dần TK những khoảng bằng nhau cho đến khi thu được aûnh cuûa vaät roõ neùt treân maøn vaø aûnh coù kích thước bằng vật . - Đokhoảng cách L từ vật tới màn và tính tiêu cự :. được thỏa mãn chưa d) Neáu 2 ñieàu kieän trên đã thỏa mãn thí đo khoảng cách từ vật đến màn ảnh và tính tiêu cự của TK theo công thức :. 4/ Dặn dò : Xem trước Bài 47 : SỰ TẠO ẢNH TRÊN PHIM TRONG MÁY ẢNH .. Bài 47 SỰ TẠO ẢNH TRÊN PHIM TRONG MAÙY AÛNH . I/ MUÏC TIEÂU : 1. Neâu vaø chæ ra hai boä phaän chính cuûa maùy aûnh laø vaät kính vaø buoàng toái . 2 . Nêu và giải thích được các đặc điểm của ảnh hiện trên phim của máy ảnh . 3 . Dựng được ảnh của một vật được tạo ra trong máy ảnh . II/ CHUAÅN BÒ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 mô hình máy ảnh hoặc có thể dùng một máy ảnh cũ làm dụng cụ trực quan cho cả lớp , 1 ảnh chụp một số máy ảnh , nếu có để có thể giới thiệu cho cả lớp - Photocopi hình 47.4 SGK cho mỗi HS, nếu muốn kiểm tra kỹ năng dựng ảnh quang học của từng HS . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG.

(130) 10’. * Hoạt động 1: Tìm hiểu maùy aûnh . a) Làm việc theo nhóm để tìm hieåu maùy aûnh qua moâ hình (Neáu khoâng coù moâ hình thì từng HS làm việc với hình 47.2 vaø 47.3 SGK b) Từng HS chỉ ra đâu là vật kính , buoàng toái vaø choã ñaët phim .. + Yêu cầu HS đọc mục I SGK . + Hỏi một vài HS để đánh giá sự nhaän bieát cuûa caùc em veà caùc thaønh phaàn caáu taïo cuûa maùy aûnh .. I/ Caáu taïo cuûa maùy aûnh 1)Hai boä phaän quan troïng cuûa maùy aûnh laø vaät kính vaø buoàng toái - Vaät kính laø 1 thaáu kính hoäi tuï - Ngoài ra để chụp ảnh caàn phaûi coù phim 2) Đặt một vật sáng trước maùy aûnh sao cho aûnh cuûa vaät hieän roõ treân taám kính mờ đặt ở vị trí của phim vaø quan saùt aûnh cuûa vaät ..

(131) 20’. * Hoạt động 2: Tìm hiểu caùch taïo aûnh cuûa moät vaät treân phim cuûa maùy aûnh : a) Từng nhóm HS tìm cách thu aûnh cuûa moät vaät treân taám kính mờ hay tấm nhựa trong đặt ở vị trí của phim trong mô hình maùy aûnh vaø quan saùt aûnh này . Từ đó trả lời Câu C1 : - AÛnh cuûa 1 vaät treân phim laø ảnh thật , ngược chiều với vật vaø nhoû hôn vaät . - Trả lời câu C2 : Hiện tượng thu được ảnh thật ( Ảnh trên phim ) của vật chứng tỏ vật kính cuûa maùy aûnh laø thaáu kính hoäi tuï b) Từng HS thực hiện câu C3 - Vẽ lại hình 47.4 vào tập để laøm caâu C3 , C4 . HÌNH VEÕ : c) Từng HS thực hiện câu C4 - Xét 2 tam giác đồng dạng OAB và OA’B’ để tính tỷ số d) Nhìn vaøo hình veõ ruùt ra nhaän xeùt veà ñaëc ñieåm cuûa aûnh treân phim trong maùy aûnh. + Hướng vật kính của máy ảnh về phía một vật ngoài sân trường hay cửa kính của phòng học . Đặt mắt phía sau tấm kính mờ hoặc tấm nhựa trong được đặt ở vị trí của phim để quan sát ảnh của vật này . + Đề nghị đại diện của một vài nhóm HS trả lời Câu C1 và C2 . + Trong trường hợp không được trang bò moâ hình maùy aûnh thì GV gợi ý để HS cả lớp trả lời các câu hoûi sau : - Ảnh thu được trên phim của máy aûnh laø aûnh aûo hay aûnh thaät ? - Vaät thaät cho aûnh thaät thì cuøng chiều hay ngược chiều ? - Vaät thaät caùch vaät kính moät khoảng xa hơn so với khoảng cách từ ảnh trên phim đến vật kính thì ảnh này lớn hơn hay nhỏ hơn vật ? - Vaät thaät cho aûnh thaät thì vaät kính cuûa maùy aûnh laø thaáu kính hoäi tuï hay thaáu kính phaân kyø ? * Phát cho HS hình 47.4 SGK đã photocopi hoặc yêu cầu HS vẽ lại hình này vào tập để làm C3 , C4 . * Có thể gợi ý cho HS thực hiện C3 - Sử dụng tia qua quang tâm O để xaùc ñònh aûnh B’ cuûa B hieän treân phim PQ vaø aûnh A’B’cuûa AB . - Từ đó vẽ tia ló khỏi vật kính đối với tia sáng từ B tới vật kính và song song với trục chính - Xaùc ñònh tieâu ñieåm F cuûa vaät kính + Yêu cầu HS thực hiện câu C4 : - Có thể xét 2 tam giác đồng dạng OAB và OA’B’ để tính tỷ số . * Đề nghị một vài HS nêu nhận xét veà ñaëc ñieåm cuûa aûnh treân phim trong maùy aûnh .. II/ AÛnh cuûa moät vaät treân phim : 1/ Trả lời các câu hỏi : + Caâu C1 : AÛnh thaät , ngược chiều với vật và nhoû hôn vaät . + Câu C2 : hiện tượng thu được ảnh thật (ảnh treân phim ) 2/ Veõ aûnh cuûa moät vaät đặt trước máy ảnh : + Caâu C3 : Veõ hình : + Caâu C4 : Tính tyû soá giữa chiều cao của ảnh vaø chieà cao cuûa vaät : 3/ Keát luaän : AÛnh treân phim laø aûnh thật , ngược chiều và nhỏ hôn vaät ..

(132) 10’. * Hoạt động 3 : Vận dụng . + Từng HS thực hiện câu C6 : + Đọc phần ghi nhớ SGK + Đọc phần có thể em chưa bieát .. + Gợi ý cho HS vận dụng kết quả vừa tìm được ở câu C4 để giải . + Yêu cầu HS đọc phần GHI NHỚ. III/ Vaän duïng : + Caâu C5 : + Caâu C6 : - AÙp duïng keát quaû cuûa caâu C4 . Ta coù aûnh A’B’ của người ấy trên phim coù chieàu cao laø : * GHI NHỚ : + Mỗi máy ảnh đều có vaät kính , buoàng toái vaø choã ñaët phim . + Vaät kính cuûa maùy aûnh laø moät thaáu kính hoäi tuï . + AÛnh treân phim laø aûnh thaät , nhoû hôn vaät vaø ngược chiều với vật .. 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 47.1 đến 47.5 SBT . Chuẩn bị ôn tập từ bài 40 hiện tượng khúc xạ ánh sáng đến bài 47 Sự tạo ảnh trên phim trong máy ảnh .. HOÏ vaø TEÂN :. . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . .. .. . . LỚP :. . . . . . . . . . . . .. ĐỀ KIỂM TRA 1 TIẾT LẦN 1 MOÂN : VAÄT LYÙ KHOÁI 9 ..

(133) I / LYÙ THUYEÁT : ( 5 ÑIEÅM ) A/ Khoanh tròn chữ cái đứng trước phương án trả lời đúng cho các câu sau : Câu 1 : ( 0,5đ ) Khi hiệu điện thế giữa 2 đầu dây dẫn tăng thì A . Cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn không thay đổi . B . Cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn có lúc tăng , có lúc giảm . C . Cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn giảm . D . Cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn tăng tỷ lệ với hiệu điện thế . Câu 2 : ( 0,5đ ) Chọn câu đúng khi nói về Định luật Ôm A . Khi U tăng thì R cũng tăng , nên I không đổi . B . R = neân U taêng thì R cuõng taêng . C . Cường độ dòng điện I tỷ lệ thuận với U và tỷ lệ nghịch với R . D . I qua R tỷ lệ nghịch với U . Câu 3 :( 0,5đ ) Chọn câu nói đúng : cho đọan mạch AB gồm 3 điện trở R1 =20 Ω ; R2 = 30 Ω ; R3 = 50 Ω mắc nối tiếp vào 2 điểm có hiệu điện thế U = 10V . Tìm hiệu điện thế giữa 2 đầu điện trở R 3 ? A . U3 = 20V B . U3 = 5V C . U3 = 12V D . U3 = 25V Câu 4 :( 0,5đ ) Đoạn mạch gồm có 2 điện trở R1 và R2 mắc song song có điện trở tương đương là : RR R+ R 1 1 + A . R1 + R 2 B . C . D . R+ R RR R R ¿ Câu 5 :( 0,5đ ) Dây dẫn có chiều dài l , có tiết diện S và làm bằng chất có điện trở suất ∫ ❑ thì có ¿ điện trở R được tính bằng công thức : S l S A .R= ∫ B .R= C .R= D .R= l ∫.l ∫. S l ∫S Câu 6 : ( 0,5đ ) Tìm câu phát biểu đúng về biến trở . A . Biến trở luôn luôn được mắc song song với dụng cụ điện . B . Nếu thay đổi chiều dài dây dẫn của biến trở thì điện trở thay đổi . C . Nên chọn dây có điện trở suất nhỏ để làm biến trở . D . Cả A , B , C đều sai . Câu 7 :( 0,5đ ) Hai bóng đèn có ghi Đ1 ( 220V – 40W ) và Đ2 ( 220V – 100W ) thì cường độ dòng điện định mức qua một trong hai bóng đèn là : A . I = 0,7A B . I = 0,45A C . I = 0,8A D . I = 0,5A . Câu 8 :( 0,5đ ) Tìm từ và cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống trong các câu sau đây : a) Muốn đo . . . . . . . . . . . . . . . . . . .giữa 2 đầu đoạn mạch ta phải dùng . . . . . . . . . . mắc vào . . . . . . . . .đầu đoạn mạch . b) Muốn xác định điện trở của đoạn mạch ta cần có hai dụng cụ là . . . . . . . . . . .và . . . . . . . . . .. . . . . . riêng ampe kế phải mắc . . . . . . . . . . . . với đoạn mạch . c ) Theo Định luật Ôm , nếu U tăng bao nhiêu lần thì I cũng . . . . . . . . . . bấy nhiêu lần . Do đó từ công U thức R = ta suy ra R là đại lượng . . . . . . . . . . . . . . . I Câu 9 :( 0,5đ ) Đánh dấu x vào ô thích hợp : Đúng Sai U a) Theo công thức I = , U taêng bao nhieâu laàn thì I taêng baáy nhieâu laàn   R U b) Theo công thức R = , U taêng bao nhieâu laàn thì R cuõng taêng baáy nhieâu laàn   I.

(134) c ) 1k Ω = 1000 Ω   Câu 10 :( 0,5đ ) Phát biểu và viết hệ thức của Định luật Jun – Len xơ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------II/ BAØI TAÄP : ( 5 ÑIEÅM ) Bài tập 1 : ( 2 điểm ) Một đoạn mạch điện gồm có 3 điện trở mắc R1 = 2 Ω ; R2 = 4 Ω ; R3 = 6 Ω mắc song song . Biết cường độ dòng điện qua R3 bằng 0,6A . Tính : a) Điện trở tương đương của đoạn mạch ? b) Cường độ dòng điện qua R1 và R2 ? GIAÛI :..................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... Bài tập 2 : ( 3điểm ) Cho 2 bóng đèn giống nhau , trên mỗi bóng có ghi 220V – 100W . Mắc song song 2 bóng đèn trên vào 2 điểm A,B có hiệu điện thấ không đổi là 220V . TÍNH : a) Điện trở của mỗi bóng đèn ? b) Điện trở tương đương của đoạn mạch AB ? c) Cường độ dòng điện qua mỗi bóng đèn ? d) Điện năng tiêu thụ của 2 bóng đèn. Biết mỗi ngày 2 đèn sử dụng trong 3 h ? e)Tieàn ñieän phaûi traû trong 1 thaùng 30 ngaøy . Bieát 1kWh = 700ñ GIAÛI :.................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... . ............................................................................................................................................................... ĐÁP ÁN và BIỂU ĐIỂM . I / LÝ THUYẾT : ( 5 ĐIỂM ) . Mỗi câu đúng được 0,5điểm A/ Phương án trả lời đúng cho các câu từ 1 đến 7 là : 1 D. 2 C. 3 B.  Phương án trả lời đúng cho câu 8 là : a) Hieäu ñieän theá , Voân keá , hai . b) Voân keá , Ampe keá , noái tieáp .. 4 B. 5 D. 6 B. 7 B.

(135) c) Tăng , không đổi .  Phương án trả lời đúng cho câu 9 là : a) Đúng b) Sai c) Đúng * Phương án trả lời đúng cho câu 10 là : Nhiệt lượng tỏa ra ở dây dẫn khi có dòng điện chạy qua tỷ lệ thuận với bình phương cường độ dòng điện , với điện trở của dây dẫn và với thời gian dòng điện chạy qua . II/ BAØI TAÄP : Baøi 1 : ( 2 ñieåm ) a) 1/ R = 1/ R1 + 1/ R2 + 1/ R3 = 1/ 2 + 1/ 4 + 1/ 6 = 12 / 11 = 1,09 Ω ( 1 ñieåm ) b) Ta coù : U1 = U2 = U3 = I3 . R3 = 0,6 x 6 = 3,6V Vaäy : I1 = U1 / R1 = 3,6 / 2 = 1,8A ( 0,5 ñieåm ) I2 = U2 / R2 = 3,6 / 4 = 0,9A ( 0,5 ñieåm ) Baøi 2 : ( 3 ñieåm ) a)P = U2 / R ⇒ R1,2 =U2 / P1,2 = ( 220 )2 / 100 = 484 Ω ( 1 ñieåm ) b)Điện trở tương đương của đoạn mạch AB : Rtđ = R1.R2 / R1 + R2 = 484.484/ 484+484 = 243 Ω ( 0,5đ ) c)Cường độ dòng điện qua mỗi bóng đèn : I = U / R = 220 / 242 = 0,9A ( 0,5điểm ) d)Điện năng tiêu thụ của 2 đèn : A = ( P1 + P2 ). t = 200 x 3 = 600Wh = 0,6kWh . ( 0,5 điểm ) e) Tieàn ñieän phaûi traû trong 1 thaùng 30 ngaøy : T = 0,6 x 30 x 700ñ = 12 600ñ . ( 0,5 ñieåm ). ĐỀ KIỂM TRA 15’ . MÔN : VẬT LÝ 9 HỌ và TÊN :. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . LỚP :. . . . . . . .ĐIỂM :. . . . . . . . . A/ TÌM CỤM TỪ THÍCH HỢP ĐIỀN VAØO CHỖ TRỐNG TRONG CÁC CÂU SAU : ( 3 Điểm ) 1/ Chiều quy ước của đường sức từ là chiều . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . của kim nam châm đặt tại một điểm trên đường sức từ đó . 2/ Quy tắc bàn tay trái dùng để xác định . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . đặt trong từ trường 3/ Dòng điện cảm ứng chỉ xuất hiện khi có sự biến thiên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .. . .của cuộn daây daãn kín . 4/ Voân keá xoay chieàu ño giaù trò . . . . . . . . . . . . . . . cuûa hieäu ñieän theá xoay chieàu . 5/ Để xác định chiều của đường sức từ ở bên trong một cuộn dây dẫn có dòng điện không đổi chạy qua ta duøng quy taéc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6/ Khi số đường sức từ xuyên qua tiết diện S của một cuộn dây dẫn kín luân phiên tăng giảm thì trong cuoän daây xuaát hieän . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . . .. . B / CHỌN CÂU ĐÚNG TRONG CÁC CÂU DƯỚI ĐÂY : ( 2 Điểm ) 7/ Ta nói rằng tại một điểm A trong không gian có từ trường khi : A . Một vật nhẹ để gần A bị hút về phía A ..

(136) B . Một thanh đồng để gần A bị đẩy ra xa A . C . Một kim nam châm đặt tại A bị quay lệch khỏi hướng Nam – Bắc . D . Moät kim nam chaâm ñaët taïi A bò noùng leân . 8/ Theo quy tắc bàn tay trái thì chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa chỉ : A . Chiều của đường sức từ . B . Chieàu cuûa doøng ñieän . C . Chiều của lực điện từ . D . Chiều của cực Nam , Bắc địa lý . 9/ Các đường sức từ của một ống dây có dòng điện một chiều không đổi chạy qua có chiều : A . Từ cực Nam đến cực Bắc ở ngoài ống dây . B . Từ cực Bắc đến cực Nam ở trong ống dây . C . Từ cực Bắc đến cực Nam ở ngoài ống dây . D . Từ cực Nam đến cực Bắc địa lý . 10/ Khi có dòng điện một chiều không đổi chạy vào cuộn dây sơ cấp của một máy biến thế thì trong cuộn thứ cấp : A . Xuất hiện dòng điện một chiều không đổi . B . Xuất hiện dòng điện một chiều biến đổi . C . Xuaát hieän doøng ñieän xoay chieàu . D . Khoâng xuaát hieän doøng ñieän naøo caû . C / GIAÛI BAØI TAÄP : ( 5 ñieåm ) Ở đầu một đường dây tải điện có đặt một máy tăng thế với các cuộn dây có số vòng là 500 vòng và 11000 vòng . Hiệu điện thế đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp của máy tăng thế là 1000V . Công suất điện tải đi là 110 000W . TÍNH : a) Hiệu điện thế ở hai đầu cuộn thứ cấp của máy tăng thế . b) Tính công suất hao phí trên đường dây tải điện . Biết rằng điện trở tổng cộng của đường dây tải điện laø 100 Ω GIAÛI :. ĐÁP ÁN : PHẦN A VAØ B : + Câu 1 : Từ Nam đến Bắc . + Câu 2 : Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn thẳng . + Câu 3 : Số đường sức từ xuyên qua tiết diện S . + Caâu 4 : Hieäu duïng . + Caâu 5: Naém tay phaûi . + Câu 6 : Dòng điện cảm ứng xoay chiều . + Caâu 7 : Caâu C . + Caâu 8 : Caâu B . + Caâu 9 : Caâu C . + Caâu 10 : Caâu D . C / GIAÛI BAØI TAÄP : a) Maùy taêng theá n1 = 500voøng , n2 = 11000voøng , U1 = 1 000V , U2 = ? U 1 n1 U 1. n 2 1000 x 11000 = ⇒ U 2= = =22000 V U 2 n2 n1 500 b) Php = R . P2 / U2 = 100 x ( 110 000)2 / (22 000)2 = 2500W . BIEÅU ÑIEÅM :  Từ câu 1 đến câu 10 , mỗi câu 0,5 điểm .  Phần bài tập : + Câu a) Tính được U2 của máy tăng thế : 2 điểm ..

(137) + Câu b ) Tính được công suất hao phí : 3 điểm . * TOÅNG COÄNG : 10 ñieåm .. OÂN TAÄP CHÖÔNG I I / MUÏC TIEÂU : 1. Tự ôn tập và tự kiểm tra được những yêu cầu về kiến thức và kỹ năng của toàn bộ chương I . 2. Vận dụng được những kiến thức và kỹ năng để giải các bài tập trong chương I . II / CHUẨN BỊ :* Đối với HS : - Chuẩn bị trả lời các câu hỏi trong phần tự kiểm tra . III/ TỔ CHỨC HỌAT ĐỘNG CỦA HS : a/ Ổn định tổ chức : b/ Kieåm tra baøi cuõ : c/ Trả lời các câu hỏi ôn tập trong SGK :  Từng HS trả lời các câu hỏi trong phần I : TỰ KIỂM TRA .  Dự kiến phương án để trả lời các câu hỏi . 1/ Cường độ dòng điện I chạy qua một dây dẫn tỷ lệ thuận với hiệu điện thế U giữa 2 đầu dây dẫn đó U 2/ Thöông soá là giá trị của điện trở R đặc trưng cho dây dẫn . Khi thay đổi hiệu điện thế U thì giá I trị này không đổi , vì hiệu điện thế U tăng ( hoặc giảm ) bao nhiêu lần thì cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn đó cũng tăng ( hoặc giảm ) bấy nhiêu lần . 3/ Sơ đồ mạch điện : 4/ Công thức tính điện trở tương đương của : 1 1 1 R.R = + a) Đoạn mạch nối tiếp : Rtđ = R1 + R2 . b) Đoạn mạch song song : Hoặc Rtđ= R R R R+ R.

(138) 5/ a) Điện trở của dây dẫn tăng lên ba lần khi chiều dài của nó tăng lên ba lần . b) Điện trở của dây dẫn giảm đi bốn lần khi tiết diện của tăng lên bốn lần . c) Có thể nói đồng dẫn điện tốt hơn nhôm vì điện trở suất của đồng nhỏ hơn điện trở suất của nhôm . l d) Đó là hệ thức R = ∫ S 6/ Các câu được viết đầu đủ là : a) Biến trở là một điện trở ( có thể thay đổi trị số ) và có thể được dùng để ( thay đổi , điều chỉnh cường độ dòng điện ) . b) Các điện trở dùng trong kỹ thuật có kích thước ( nhỏ ) và có trị số được ( ghi sẵn ) hoặc được xác ñònh theo caùc ( voøng maøu ) . 7/ Các câu được viết đầy đủ là : a) Số oát ghi trên mỗi dụng cụ điện cho biết ( công suất định mức của dụng cụ đó , công suất tiêu thụ điện năng của dụng cụ khi được sử dụng với hiệu điện thế đúng bằng hiệu điện thế định mức ) . b) Công suất tiêu thụ điện năng của một đọan mạch bằng tích ( của hiệu điện thế hai đầu đoạn mạch và cường độ dòng điện chạy qua đoạn mạch đó ) . 8/ a) Các công thức tính điện năng sử dụng của một dụng cụ điện là : A = P .t = U.I.t c) Các dụng cụ điện có tác dụng biến đổi , chuyển hóa điện năng thành các dạng năng lượng khác . Ví dụ : - Bóng đèn dây tóc nóng sáng biến đổi phần lớn điện năng thành nhiệt năng và một phần nhỏ thành năng lượng ánh sáng . - Quạt điện khi hoạt động biến đổi phần lớn điện năng thành cơ năng và một phần nhỏ thành nhiệt naêng laøm noùng daây daãn . - Bếp điện , nồi cơm điện , ấm điện , bàn là . . biến đổi hầu hết hoặc toàn bộ điện năng thành nhiệt naêng . 9/ Định luật Jun-Len xơ : Nhiệt lượng toả ra ở dây dẫn khi có dòng điện chạy qua tỷ lệ thuận với bình phương cường độ dòng điện , với điện trở của dây dẫn và thời gian dòng điện chạy qua . * Hệ thức của định luật : Q = I2 .R . t ( J ) . II/ VAÄN DUÏNG : 12/ Caâu C . 15/ Caâu A 13/ Caâu B 16* / Caâu D U 12 = =40 Ω ( 1 ) 14/ Caâu D 17*/ R1 + R2 = I 0,3 R . R U 12 = = =7,5 Ω Từ đó suy ra R1.R2 = 300 ( 2 ) R+ R I ' 1,6 Giải hệ phương trình ( 1 ) và ( 2 ) Ta được : R1 = 30 Ω và R2 = 10 Ω ( hoặc ngược laïi ) 18/ a) các dụng cụ đốt nóng bằng điện đều có bộ phận chính làm bằng dây dẫn có điện trở suất lớn để đoạn dây này có điện trở lớn . Khi có dòng điện chạy qua thì nhiệt lượng hầu như chỉ toả ra ở đoạn dây dẫn này mà không toả nhiệt ở dây nối bằng đồng ( có điện trở suất nhỏ nên sẽ có điện trở nhỏ ) . U =48 , 4 Ω b) Điện trở của ấm khi hoạt động bình thường là : R = P l c) Tiết diện của dây điện trở này là : S = ∫ . =¿ 0,045 . 10-6 m2 = 0,045mm2 . Từ đó tính được đường S kiính tieát dieän laø : d = 0,24mm . 19 / a) Thời gian đun sôi nước : - Nhiệt lượng cần cung cấp để đun sôi nước là : Q1 = C.m.( t02 – t01 ) = 630 000J . - Nhiệt lượng mà bếp toả ra là : Q = Q1 / H = 741 176,5J . - Thời gian đun sôi nước là : t = Q / P = 741s = 12phút 21 giây ..

(139) b/ Tính tieàn ñieän phaûi traû . - Ñieän naêng tieâu thuï cuûa beáp trong 1 thaùng : A = Q . 2 . 30 =44 470 590J = 12,35kWh . - Tieàn ñieän phaûi traû laø : T = 12,35 x 700ñ = 8 645ñ . c ) Khi đó điện trở của bếp giảm đi 4 lần và công suất của bếp P = U2 / R tăng 4 lần . Kết quả là thời gian đun sôi nước là : t = Q / P giảm đi 4 lần : t = 741 / 4 = 185s = 3phút 5giây . 20/ a) Tính hiệu điện thế giữa 2 đầu đường dây tại trạm cung cấp điện : - Cường độ dòng điện chạy qua dây tải điện là : I = P / U = 22,5A . - Hieäu ñieän theá treân daây taûi ñieän laø : Ud = I.Rd = 9V - Hiệu điện thế giữa 2 đầu đường dây tại trãm cung cấp điện là : U 0 = U + Ud = 229V c) Tính tieàn ñieän maø khu naøy phaûi traû : - Ñieän naêng tieâu thuï trong 1 thaùng laø : A = P .t = 4,95kWx6hx30ngaøy = 891kWh . - Tieàn ñieän maø khu naøy phaûi traû trong 1 thaùng laø : T = 891x 700ñ = 623 700ñ . c) Lượng điện năng hao phí trên dây tải điện trong 1 tháng là : Ahp = I2 . Rd . t = 36,5 kWh .. OÂN TAÄP CHÖÔNG III : QUANG HOÏC. . i / MUÏC TIEÂU : 1 . Trả lời được những câu hỏi trong phần “ Tự kiểm tra “ . 2 . Vận dụng kiến thức và kỹ năng đã chiếm lĩnh được để giải thích và giải các bài tập trong phần Vận duïng . II/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG 25’ * Hoạt động 1 : Trả lời các câu hỏi Tự + Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi tự kiểm tra va øchỉ định HS kieåm tra . phaùt bieåu . Cho caùc baïn khaùc I / TỰ KIỂM TRA : nhận xét đánh giá câu trả lời 1/ a) Tia saùng bò gaõy khuùc taïi maët phaân cách giữa nước và không khí . Đó là hiện của bạn . + GV phaùt bieåu nhaän xeùt cuûa tượng khúc xạ ánh sáng . 0 mình vaø neâu keát luaän cuoái b) Góc tới bằng 60 . Góc khúc xạ nhỏ 0 cuøng . hôn 60 . 2/ Đặc điểm thứ nhất : Thấu kính hội tụ có tác dụng hội tụ chùm tia tới song song tại một điểm Hoặc : Thấu kính hội tụ cho ảnh thật ở một vị trí rất xa tại tiêu ñieåm cuûa noù - Đặc điểm thứ hai : Thấu kính hội tụ có phần rìa mỏng hơn phần giữa ..

(140) 20’. 3/ Tia loù qua tieâu ñieåm chính cuûa thaáu kính hoäi tuï . 4/ Dùng 2 tia sáng đặc biệt phát ra từ ñieåm B . Tia qua quang taâm O vaø tia song song với trục chính của thấu kinh hoäi tuï . 5/ Thấu kính có phần giữa mỏng hơn phaàn rìa laø thaáu kính phaân kyø . 6/ Nếu ảnh của tất cả các vật đặt trước thấu kính đều là ảnh ảo thì thấu kính đó laø thaáu kính phaân kyø . 7/ Vaät kính cuûa maùy aûnh laø thaáu kính hoäi tuï . AÛnh cuûa vaät caàn chuïp hieän treân phim . Đó là ảnh thật , ngược chiều và nhoû hôn vaät * Hoạt động 2 : Làm một số bài tập vaän duïng . II/ VAÄN DUÏNG : 17/ Caâu B 18/ Caâu B 19/ Caâu B 22/ a) Xem hình veõ : b) A’B’ laø aûnh aûo c) Vì điểm A trùng với điểm F , nên Bo và AI là 2 đường chéo của hình chữ nhật BAOI . Ñieåm B’ laø giao ñieåm cuûa 2 đường chéo . Nên A’B’ là đường trung bình cuûa tam giaùc ABO . 1 Ta coù : OA’ = OA = 10cm 2 Vaäy aûnh naèm caùch thaáu kính laø 10cm 23/ a) Xem hình veõ . Vì AB = 40cm ; OA = 120cm ; OF = 8cm * AÛnh cao 2,86cm .. + Chæ ñònh moät soá caâu vaän duïng cho HS laøm . + Hướng dẫn HS trả lời . + Chỉ định HS trình bày đáp án của mình và các HS khác đánh giá câu trả lời của bạn . + GV phát biểu nhận xét và hợp thức hóa kết luận cuối cùng HÌNH VEÕ :. 2/ Daën doø : Tuaàn sau kieåm tra 1 tieát chöông III : QUANG HOÏC ..

(141) ĐỀ KIỂM TRA 1 TIẾT . MÔN : VẬT LÝ 9 . HỌ và TÊN :. . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . .. . . . . . . . .. . . . LỚP : . .. . . . . . .. .ĐIỂM :. . . . . . . . I / KHOANH TRÒN CHỮ ĐỨNG TRƯỚC CÂU TRẢ LỜI ĐÚNG CHO CÁC CÂU SAU : + Câu 1 : ( 0 ,5đ ) Đặt vật trước một thấu kính phân kỳ , ta sẽ thu được : A . Một ảnh ảo lớn hơn vật B . Moät aûnh aûo nhoû hôn vaät . C . Một ảnh thật lớn hơn vật C . Moät aûnh thaät nhoû hôn vaät . + Câu 2 : ( 0 ,5 đ ) Ảnh của một vật trên phim trong máy ảnh bình thường là : A . Ảnh thật , cùng chiều với vật và nhỏ hơn vật . B . Ảnh ảo , cùng chiều với vật và nhỏ hơn vật . C . Ảnh thật , ngược chiều vớn vật và nhỏ hơn vật . D . Ảnh ảo , ngược chiều với vật và nhỏ hơn vật . II/ HÃY ĐIỀN TỪ HAY CỤM TỪ THÍCH HỢP VAØO CHỖ TRỐNG TRONG CÁC CÂU SAU : + Câu 3 : ( 0 ,5 đ ) Hiện tượng tia sáng bị gãy khúc tại mặt nước khi truyền từ không khí vào nước gọi laø . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . .. .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. + Caâu 4 : (0,5ñ ) Tia saùng truyeàn qua quang taâm O cuûa moät thaáu kính thì seõ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .+ Caâu 5 : ( 0,5ñ ) Maùy aûnh laø moät duïng cuï duøng để . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hai bộ phận quan troïng cuûa maùy aûnh laø . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III/ BAØI TAÄP : 1/ Bài tập 1 : (2,5đ ) Đặt một vật AB có dạng mũi tên cao 0,5cm , vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ và cách thấu kính 6cm . Thấu kính có tiêu cự 4cm . Hãy dựng ảnh A’B’ của vật theo đúng tỷ leä xích . 2/ Bài tập 2 : ( 2,5 đ ) Đặt một vật AB có dạng một mũi tên cao 1cm , vuông góc với trục chính của một thấu kính phân kỳ và cách thấu kính 6cm . Thấu kính có tiêu cự 4cm . Hãy dựng ảnh A’B’ của vật theo đúng tỷ lệ xích . 3/ Bài tập 3 : ( 2 ,5đ ) Người ta chụp ảnh một chậu cây AB cao 1m , đặt cách máy ảnh 2m . Phim cách vật kính cuûa maùy 6cm . Haõy veõ aûnh A’B’ treân phim ( Maøn PQ ) vaø tính chieàu cao cuûa aûnh A’B’ treân phim ? GIAÛI : ................................................................................................................................................................

(142) ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ ĐÁP ÁN và BIỂU ĐIỂM : * Từ câu 1 đến câu 5 mỗi câu đúng 0 ,5 đ . + Caâu 1 : Caâu D + Caâu 2 : Caâu C . + Câu 3 : Hiện tượng khúc xạ . + Caâu 4 : Truyeàn thaúng . + Caâu 5 : Taïo ra aûnh thaät cuûa moät vaät maø ta muoán ghi laïi treân phim , aûnh naøy nhoû hôn vaät . Hai boä phaän quan troïng cuûa maùy aûnh laø vaät kính vaø buoàng toái . * Bài tập 1 và Bài tập 2 : Dùng 2 tia sáng đặc biệt để vẽ ảnh A’B’ qua thấu kính hội tụ và thấu kính phân kỳ . Tia (1) song song với trục chính và tia (2 ) đi qua quang tâm O . - Vẽ ảnh A’B’ qua mỗi thấu kính đúng . ( Mỗi Bài tập được 2,5 đ ) . * Bài tập 3 : - Vẽ ảnh A’B’ trên phim ( màn PQ ) đúng ( 1 ,5 đ ) - Tính chieàu cao aûnh A’B’ = 3cm ( 1ñieåm ) . TOÅNG COÄNG SOÁ ÑIEÅM : 10 ñieåm.

(143) Baøi 48. MAÉT .. . I / MUÏC TIEÂU : 1 . Nêu và chỉ ra được trên hình vẽ ( hay mô hình ) hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là thể thủy tinh và màng lưới . 2 . Nêu được chức năng của thể thủy tinh và màng lưới , so sánh được chúng với các bộ phận tương ứng cuûa maùy aûnh . 3 . Trình bày được khái niệm sơ lược về sự điều tiết , điểm cực cận và điểm cực viễn . 4 . Biết cách thử mắt . II/ CHUẨN BỊ : * Đối với cả lớp : - 1 tranh vẽ con mắt bổ dọc - 1 moâ hình con maét . - 1 bảng thị lực của y tế nếu có . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG.

(144) 10’. * Hoạt động 1 : Tìm hiểu caáu taïo cuûa maét . a) Từng HS đọc mục I phần I SGK veà caáu taïo cuûa maét và trả lời câu hỏi của GV +Theå thuûy tinh vaø maøng lưới + Thể thủy tinh .Tiêu cự của nó có thể thay đổi . Bằng cách cơ vòng đỡ nó boùp laïi hay giaõn ra + Hiện ở trên màng lưới b) So saùnh veà caáu taïo cuûa mắt và máy ảnh . Từng HS trả lời Câu C1 : Thể thủy tinh đóng vai trò như vật kính trong maùy aûnh . Phim trong máy ảnh đóng vai trò như màng lưới trong con maét. + Yêu cầu HS tự đọc mục I phần I SGK và trả lời các câu hỏi sau để kiểm tra khả năng đọc hiểu của HS - Teân 2 boä phaän quan troïng cuûa maét laø gì ? - Boä phaän naøo cuûa maét laø moät thaáu kính hội tụ ? Tiêu cự của nó có thể thay đổi được không ? Bằng cách naøo ? - AÛnh cuûa vaät maø maét nhìn thaáy hiện ở đâu ? + Yêu cầu một , hai HS trả lời từng caâu hoûi neâu ra trong caâu C1 .. I / Caáu taïo cuûa maét : 1/ Caáu taïo : Hai boä phaän quan troïng cuûa maét laø : + Theå thuûy tinh : laø moät thaáu kính hoäi tuï . + Màng lưới (còn gọi là võng mạc ) : tại đó ảnh cuûa vaät maø ta nhìn thaáy seõ hieän leân roõ neùt 2/ So saùnh maét vaø maùy aûnh : + Caâu C1 : Theå thuûy tinh đóng vai trò như vật kính trong maùy aûnh . Phim trong máy ảnh đóng vai trò như màng lưới trong con maét ..

(145) 15’. * Hoạt động 2 :Tìm hiểu sự ñieàu tieát cuûa maét : a)Từng HS đọc phần II SGK b) Từng HS thực hiện C2 : Dựng ảnh của cùng một vật tạo bởi thể thủy tinh khi vật ở xa và khi vật ở gần . - Từ đó rút ra nhận xét về kích thước của ảnh trên màng lưới và tiêu cự của thể thủy tinh trong 2 trường hợp khi vật ở gần và khi vật ở xa . + HS căn cứ vào tia qua quang tâm để rút ra nhận xét về kìch thước ảnh trên màng lưới khi mắt nhìn cùng một vật ở gần và ở xa mắt . + HS căn cứ vào tia song song với trục chính để rút ra nhận xét về tiêu cự cuûa theå thuûy tinh khi maét nhìn cùng một vật ở gần và ở xa mắt .. + Đề nghị một vài HS trả lời câu hỏi sau : - Mắt phải thực hiện quá trình gì thì mới nhìn rõ các vật ? - Trong quá trình này , có sự thay đổi gì ở thể thủy tinh ? + Hướng dẫn HS cách dựng ảnh của cùng một vật tạo bởi thể thủy tinh khi vật ở xa và khi vật ở gần . Trong đó thể thủy tinh được biểu dieãn baèng thaáu kính hoäi tuï vaø maøng lưới được biểu diễn bằng một màng hứng ảnh như hình vẽ : + Caâu C2 : - Hai tam giaùc ABO vaø A1B1O đồng dạng với nhau . Ta có Hay A1B1 =AB Vì AB và OA1 không đổi . Nếu OA lớn thì ảnh A1B1 nhỏ hơn và ngưiợc laïi . - Hai tam giác OIF1 và A1B1F1 đồng daïng neân : - Vì OA1 và AB không đổi . Nếu A1B1 nhỏ thì OF1 lớn và ngược lại . Kết quả là nếu OA càng lớn thì A1B1 càng nhỏ , OF1 càng lớn và ngược lại . Nghĩa là khi nhìn các vật ở càng xa thì tiêu cự của mắt càng lớn , khi nhìn các vật càng gần thì tiêu cự của mắt càng nhỏ .. II / Sự điều tiết : Trong quaù trình ñieàu tieát thì theå thuûy tinh bò co giaõn , phoàng leân hay deït xuống để cho ảnh hiện trên màng lưới rõ nét . + Caâu C2 :.

(146) 15’. * Hoạt động 3 : Tìm hiểu về điểm cực cận và điểm cực viễn . a) Đọc SGK hiểu thông tin về điểm cực viễn . - Trả lời các câu hỏi của GV - Thực hiện câu C3 . b) Đọc SGK hiểu thông tin về điểm cực cận . - Trả lời câu hỏi của GV. - Thực hiện câu C4 :. + Kiểm tra sự hiểu biết của HS về điểm cực viễn : - Điểm cực viễn là điểm nào ? - Điểm cực viễn của mắt tốt nằm ở ñaâu ? - Maét coù traïng thaùi nhö theá naøo khi nhìn một vật ở điểm cực viễn ? - Khoảng cách từ mắt đến điểm cực viễn gọi là gì ? + Kiểm tra sự hiểu biết của HS về điểm cực cận : - Điểm cực cận là điểm nào ? - Maét coù traïng thaùi nhö theá naøo khi nhìn một vật ở điểm cực cận ? - Khoảng cách từ mắt đến điểm cực cận được gọi là gì ?. 5’. III/ Điểm cực cận và điểm cực viễn : a) Điểm cực viễn : ( Cv ) laø ñieåm xa maét nhaát maø khi có một vật ở đó mắt khoâng ñieàu tieát coù theå nhìn rõ được + Khoảng cách từ mắt đến điểm cực viễn . Gọi là khoảng cực viễn . b) Điểm cực cận : ( Cc ) laø ñieåm gaàn maét nhaát maø khi có 1 vật ở đó mắt có thể nhìn rõ được + Khoảng cách từ mắt đến điểm cực cận . Gọi là khoảng cực cận. + Hướng dẫn HS giải bài 5 tương tự IV / Vận dụng : * Hoạt động 4 : Vận dụng + Từng HS thực hiện câu C5 như câu C6 ở bài 47 SGK + Caâu C5 : + Hướng dẫn HS thực hiện câu C6 . + Câu C6 : - Chieàu cao cuûa aûnh coät + Dặn dò HS chuẩn bị ôn lại 2 bài * GHI NHỚ : Xem SGK điện trên màng lưới là ; h’ = h.d’/ d =800.2 / 2000 = Cách dựng ảnh của một vật tạo bởi thaáu kính hoäi tuï vaø thaáu kính phaân = 0 ,8 cm + Từng HS thực hiện câu C6 kỳ . Để học bài 49 SGK Khi nhìn một vật ở điểm cực viễn thì tiêu cự của thể thuûy tinh daøi nhaát . Khi nhìn một vật ở điểm cực cận thì tiêu cự của thể thủy tinh ngaén nhaát . 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 48 .1 đến 48.4 SBT . Ôn tập và Xem trước Bài 49 : MẮT CẬN VAØ MAÉT LAÕO .. Baøi 49 . I/ MUÏC TIEÂU :. MAÉT CAÄN VAØ MAÉT LAÕO.

(147) 1 . Nêu được đặc điểm chính của mắt cận là không nhìn được các vật ở xa mắt và cách khắc phục tật cận thò laø phaûi ñeo kính phaân kyø . 2 . Nêu được đặc điểm chính của mắt lão là không nhìn được các vật ở gần mắt và cách khắc phục tật mắt laõo laø phaûi ñeo kính hoäi tuï . 3 . Giải thích được cách khắc phục tật cận thị và tật mắt lão . II/ CHUAÅN BÒ :: - 1 kính caän vaø 1 kính laõo . : HS cần ôn lại trước : - Cách dựng ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ và thấu kính hội tụ . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : a) Hai bộ phận chính của mắt là gì ? Có những điểm giống nhau về cấu tạo giữa con mắt và máy ảnh ? b) Như thế nào gọi là điểm cực viễn và điểm cực cận ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG 20’ *Hoạt động 1: Tìm hiểu tật + Yêu cầu HS vận dụng vốn hiểu biết I / MAÉT CAÄN : cận thị và cách khắc phục : đã có trong cuộc sống hằng ngày để trả 1/ Những biểu hiện của a) Từng HS trả lời Câu C1 lới Câu C1 . Một vài HS nêu câu trả lới tật cận thị : -Khi đọc sách ,phải đặt sách và cho cả lớp thảo luận . 2/ Caùch khaéc phuïc taät + Vận dụng kết quả câu C1 và kiến thức cận thị : gần mắt hơn bình thường . đã có về điểm cực viễn để làm câu C2 . * Kết luận : Kính cận - Ngồi dưới lớp , nhìn chữ Lưu ý HS về điểm cực viễn . viết trên bảng thấy mờ . laø thaáu kính phaân kyø. - Ngồi trong lớp ,không nhìn + Vận dụng kiến thức về nhận dạng Người cận thị phải đeo rõ các vật ngoài sân trường thấu kính phân kỳ để làm câu C3 : Có kính để có thể nhìn rõ theå nhaä n daï n g qua hình daï n g hình hoï c + Trả lời câu C2 : Mắt cận các vật ở xa mắt . Kính cuû a Thaá u kính phaâ n kyø hoặ c qua caù c h không nhìn rõ các vật ở xa cận thích hợp có tiêu taï o aû n h cuû a thaá u kính phaâ n kyø mắt . Điểm cực viễn (Cv) điểm F’ trùng với điểm của mắt cận ở gần mắt hơn + Nêu câu hỏi : Mắt có nhìn rõ vật AB cực viễn Cv của mắt . khoâng ? Vì sao ? bình thường + Trả lời câu C3 : Để kiểm + Sau đó GV vẽ thêm kính cận là thấu tra xem kính cận có phải là kính phân kỳ có tiêu điểm F’ trùng với điểm cực viễn Cv và được đặt gần sát thaáu kính phaân kyø hay mắt . Đề nghị HS vẽ ảnh A’B’ của AB khoâng ta coù theå xem kính tạo bởi thấu kính phân kỳ này . đó có cho ảnh ảo nhỏ hơn + Neâu caâu hoûi : Maét coù nhìn roõ aûnh vaät . hay khoâng . b) Từng HS trả lời câu C4 A’B’của AB không ? Vì sao ? Mắt nhìn - Vẽ ảnh của vật AB tạo bởi ảnh này lớn hơn hay nhỏ hơn AB ? + Để kết luận đề nghị HS trả lời câu hỏi kính caän . Nhö hình veõ . - Mắt cận không nhìn rõ những vật ở xa - Khi khoâng ñeo kính , maét hay ở gần mắt ? khoâng nhìn roõ vaät AB . 15’. * Hoạt động 2: Tìm hiểu về taät maét laõo vaø caùch khaéc phục : a) Đọc mục I phần II SGK để tìm hiểu đặc điểm cuûa maét laõo. + Nêu câu hỏi để kiểm tra việc đọc hiểu của HS : - Mắt lão nhìn rõ các vật ở xa hay các vật ở gần ? - So với mắt bình thường thì điểm cực cận của mắt lão ở xa hơn hay gần hơn ?. II/ MAÉT LAÕO : 1/ Những đặc điểm của maét laõo : 2/ Caùch khaéc phuïc taät maét laõo :.

(148) 5’. b) Trả lời câu C5 :Muốn thử xem kính laõo coù phaûi laø TK hoäi tuï hay khoâng ta coù theå xem kính đó có khả năng cho ảnh ảo lớn hơn vật hoặc cho aûnh thaät hay khoâng . c) Trả lời Câu C6 : Vẽ ảnh của vật tạo bởi kính lão.Như hình veõ + Khi khoâng ñeo kính ,maét laõo khoâng nhìn roõ vaät AB Vì vaät naøy naèm gaàn maét hôn điểm cực cận của mắt + Khi ñeo kính thì aûnh A’B’ cuûa vaät AB phaûi hieän leân xa mắt hơn điểm cực cận Cc của mắt thì mắt mới nhìn rõ aûnh naøy . d)Neâu keát luaän veà bieåu hieän của mắt lão và loại kính phải đeo để khắc phục tật maét laõo * Hoạt động 3 : Củng cố + Neâu bieåu hieän cuûa maét caän , maét laõo vaø neâu caùch khaéc phuïc taät caän thò , taät maét laõo .. + Đề nghị HS : - Vận dụng cách nhận daïng thaáu kính hoäi tuï vaø thaáu kính phaân kỳ để nhận dạng kính lão . - Có thể quan sát ảnh của dòng chữ tạo bởi thấu kính khi đặt thấu kính sát dòng chữ rồi dịch dần ra xa . Nếu ảnh này to dần thì đó là thấu kính hội tụ . Còn nếu ảnh nhỏ dần thì đó là TK phân kỳ . + Yeâu caàu HS veõ maét , cho vò trí ñieåm cực cận Cc , vẽ vật AB đặt gần mắt hơn so với điểm cực cận . + Sau đó yêu cầu HS vẽ thêm kính lão (laø TK hoäi tuï ) ñaët gaàn saùt maét , veõ aûnh A’B’ của AB tạo bởi kính này.Hình vẽ +Neâu caâu hoûi - Maét coù nhìn roõ aûnh A’B’ cuûa AB khoâng ? Vì sao ? Maét nhìn aûnh này lớn hơn hay nhỏ hơn AB ? * Gợi ý : - Mắt lão không nhìn rõ những vật ở xa hay ở gần mắt ? - Kính laõo laø thaáu kính gì ?. * Keát luaän : Kính laõo laø thaáu kính hoäi tuï . Maét lão phải đeo kính để nhìn rõ các vật ở gần mắt như bình thường III/ VAÄN DUÏNG :. + Đề nmghị một số HS nêu biểu hiện của mắt cận và của mắt lão . Loại kính phải đeo để khắc phục mỗi tật này của maét. * GHI NHỚ : +Mắt cần nhìn rõ những vật ở gần ,nhưng không nhìn rõ những vật ở xa . Kính caän laø thaáu kính phaân kyø .Maét caän phaûi đeo kính phân kỳ để nhìn rõ các vật ở xa . +Mắt lão nhìn rõ những vật ở xa ,nhưng không nhìn rõ những vật ở gần Kinh laõo laø thaáu kính hoäi tuï . Maét laõo phaûi đeo kính hội tụ để nhìn rõ các vật ở gần. 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 49.1 đến 49.4 SBT . Xem trước bào 50 KÍNH LÚP . Baøi 50 KÍNH LUÙP . I / MUÏC TIEÂU : 1 . Trả lời được câu hỏi : Kính lúp dùng để làm gì ? 2 . Nêu được hai đặc điểm của kính lúp ( kính lúp là thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn ) . 3 . Nêu được ý nghĩa của số bội giác của kính lúp . 4 . Sử dụng được kính lúp để quan sát một vật nhỏ ..

(149) II/ CHUẨN BỊ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 3 chiếc kính lúp có số bội giác đã biết . Có thể dùng các thấu kính hội tụ có tiêu cự f 0,20m hay có độ tụ D = 5 điốp ( f tính bằng mét ) . Khi đó phải tính số bội giác của kính rồi ghi lên vành kính . Công thức tính số bội giác theo độ tụ của nó lá G = 0,25D trong đó D đo baèng ñioáp . - 3 thước nhựa có GHĐ 300mm và ĐCNN 1mm để đo áng chừng KHOẢNG cách từ vật đến kính . - 3 vật nhỏ để quan sát như con tem , chiếc lá cây , xác kiến . . . III/ TỐ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : a) Neâu bieåu hieän cuûa maét caän , maét laõo vaø neâu caùch khaéc phuïc taät caän thò , taät maét laõo 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG 20’ * Hoạt động 1 : Tìm hiểu cấu + Đề nghị một vài HS nêu cách nhận I / Kính lúp là gì ? ra caùc kính luùp laø caùc thaáu kính hoäi 1/ Kính luùp laø moät thaáu taïo vaø ñaëc ñieåm cuûa kính luùp : tụ và trả lời các câu hỏi sau đây kính hội tụ có tiêu cự a) Quan sát các kính lúp đã - Kính lúp là thấu kính hội tụ có tiêu ngắn dùng để quan sát được trang bị trong bộ dụng cụ cự như thế nào ? caùc vaät nhoû . TN để nhận ra đó là các thấu Duø n g kính luù p để laø m gì ? + Mỗi kính lúp đều có kính hoäi tuï . Soá boä i giaù c cuû a kính luù p đượ c kyù moät soá boäi giaùc ( G ) b) Đọc mục I phần I trong SGK hiệu như thế nào và liên hệ với tiêu - Hệ thức liên hệ giữa để tìm hiểu các thông tin về cự bằng công thức nào ? số bội giác và tiêu cự tiêu cự và số bội giác của kính + Cho caùc nhoùm HS duøng caùc kính f ( ño baèng cm ) cuûa moät luùp kính luùp laø :G c) Trả lời Câu C1 : Kính lúp có lúp có số bội giác khác nhau để 2/ số bội giác càng lớn thì có tiêu quan sát cùng một vật nhỏ . Từ đó đề nghị một vài nhóm xắp xếp các + Caâu C1 : cự càng ngắn kính lúp theo thứ tự cho ảnh từ nhỏ + Caâu C2 : + Trả lời Câu C2 : Tiêu cự dài đến lớn khi quan sát cùng một vật 3/ Keát luaän : Kính luùp nhaát cuûa kính luùp laø : d) Rút ra kết luận về công thức nhỏ và đối chiếu với số bội giác của là một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn , dùng và ý nghĩa của số` bội giác của kính lúp này . + Cho HS thực hiện caâ u C1,C2 để quan sát các vật nhỏ kính luùp + Đề nghị một vài HS nêu kết luận về công thức và ý nghĩa số bội giác cuûa kính luùp ..

(150) 15’. * Hoạt động 2 : Tìm hiểu cách quan saùt moät vaät qua moät kính lúp và sự tạo ảnh qua kính lúp a) Caùc nhoùm quan saùt moät vaät nhỏ qua một kính lúp có tiêu cự đã biết để : - Đo khoảng cách từ vật đến kính lúp và so sánh khoảng cách này với tiêu cự của kính . - Veõ aûnh cuûa vaät qua kính luùp b) Trả lời câu C3 : Qua kính sẽ coù aûnh aûo , to hôn vaät . + Trả lời câu C4 : Muốn có ảnh như ở C3 thì phải đặt vật trong khoảng tiêu cự của kính lúp ( cách kính lúp một khoảng nhỏ hơn hay bằng tiêu cự ) c) Ruùt ra keát luaän veà vò trí cuûa vaät caàn quan saùt baèng kính luùp và đặc điểm của ảnh tạo bởi kính lúp khi đó. * Neáu khoâng coù giaù quang hoïc thì GV hướng dẫn HS đặt vật trên mặt bàn , một HS giữ cố định kính lúp ở phía treân , truïc chính cuûa kính luùp song song với vật sao cho quan sát thaáy aûnh cuûa vaät , moät HS khaùc ño áng chừng ( không cần chính xác ) khoảng cách từ vật đến kính lúp . Ghi lại kết quả đo và so sánh với tiêu cự của kính + Từ kết quả trên , đề nghị từng HS veõ aûnh cuûa vaät qua kính luùp . Trong đó lưu ý HS vẽ : - Vò trí ñaët vaät caàn quan saùt qua kính luùp . - Sử dụng tia qua quang tâm và tia song song với trục chính để dựng ảnh tạo bởi kính lúp + Yêu cầu một vài HS trả lời C3, C4 + Đề nghị một vài HS nêu kết luận. II/ Caùch quan saùt moät vaät nhoû qua kính luùp : 1/ Veõ aûnh cuûa vaät qua kính luùp . + Nhö hình veõ : + Caâu C3 : + Caâu C4 : 2/ Keát luaän : Khi quan saùt moät vaät nhoû qua kính luùp , ta phaûi ñaët vaät trong khoảng tiêu cự cuûa kính sao cho thu được một ảnh ảo lớn hôn vaät . Maét nhìn thaáy ảnh ảo đó .. 5’. * Hoạt động 3 : Củng cố kiến thức và kỹ năng thu được qua baøi hoïc : + Trả lời các câu hỏi của GV ñaët ra + Trả lời Câu C5 : Trong thực tế - Đọc những chữ viết nhỏ . - Quan sát những chi tiết nhỏ của 1 số đồ vật như : trong đồng hồ ,trong mạch điện tử của máy thu thanh , trong 1 bức tranh . .. - Quan sát những chi tiết nhỏ của 1 số con vật hay thực vật nhö : caùc boä phaän cuûa con kieán con muoãi , con ong , caùc vaân treân laù caây , caùc chi tieát cuûa maët caét cuûa reã caây .. + Nêu các câu hỏi để củng cố kiến thức và kỹ năng của HS : - Kính lúp là loại thấu kính gì ? Có tiêu cự như thế nào ? Được dùng để laøm gì ? - Để quan sát một vật qua kính lúp thì vật phải ở vị trí như thế nào so với kính ? - Nêu đặc điểm của ảnh được quan saùt qua kính luùp ? - Soá boäi giaùc cuûa kính luùp coù yù nghóa gì ? + Yêu cầu HS thực hiện câu C5 , C6. III/ Vaän duïng : + Caâu C5 : + Caâu C6 : * GHI NHỚ :Xem SGK. 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 50.1 đến 50.6 SBT . CHUẨN BỊ TRƯỚC BAØI 51 : BAØI TẬP QUANG HÌNH HOÏC. Baøi 51 I / MUÏC TIEÂU :. BAØI TAÄP QUANG HÌNH HOÏC ..

(151) 1 . Vận dụng các kiến thức để giải được các bài tập định tính và định lượng về hiện tượng khúc xạ ánh saùng , veà caùc thaáu kính vaø veà caùc duïng quang hoïc ñôn giaûn ( Maùy aûnh , con maét , kính caän , kính laõo , kính luùp ) . 2 . Thực hiện đúng các phép vẽ hình quang học . 3 . Giải thích được một số hiện tượng và một số ứng dụng về quang hình học . II/ CHUẨN BỊ : * Đối với mỗi HS : Ôn lại từ bài 40 đến bài 50 . III/ TỒ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV + Để giúp HS nắm vững đề bài , có thể nêu câu hỏi sau . Yêu 15’ * Hoạt động 1 : Giải bài 1 a) Từng HS đọc kỹ đề bài để cầu một ,hai HS trả lời và cho cả lớp trao đổi : -Trước khi đổ nước ,mắt có nhìn thấy tâm O của đáy bình nắm được giả thiết bài tập . khoâng b) Tiến hành giải theo gợi ý - Vì sao sau khi đổ nước vào bình thì mắt lại nhìn thấy tâm O ? cuûa SGK nhö sau : + Theo dõi và lưu ý HS vẽ mặt cắt dọc của bình với chiều cao + Veõ maët caét doïc cuûa bình theo đúng tỷ lệ . Sau đó vẽ tia và đường kính đáy đúng theo tỷ lệ 2/5 . sáng từ mép của đáy bình đến + Theo dõi và lưu ý HS vẽ đường thẳng biểu diễn mặt nước đúng ở khoảng 3/4 chiều cao bình . maét . + Nêu gợi ý nếu sau khi đổ nước vào bình mà mắt nhìn thấy + Vẽ đường thẳng biểu diễn mặt nước sau khi đổ nước vào tâm O của đáy bình . Hãy vẽ tia sáng xuất phát từ O tới mắt bình . Xaùc ñònh vò trí cuûa HÌNH VEÕ : điểm tới trên mặt nước , biết rằng tia ló ra ngoài không khí vaãn truyeàn theo phöông cuõ . Cuoái cuøng veõ tia saùng truyeàn từ tâm O của đáy bình đến mặt nước và từ mặt nước đến maét + Hướng dẫn HS chọn một tỷ lệ xích thích hợp . Chẳng hạn lấy 15’ * Hoạt động 2 : Giải bài 2 tiêu cự 3cm thì vật AB cách thấu kính 4cm , còn chiều cao của a) Từng HS đọc kỹ đề bài : - Một vật sáng AB thấu kính AB là một số nguuyên lần milimet . Ở đây ta lấy AB là 7mm . + Quan sát và giúp HS sử dụng hai trong ba tia sáng đã học hoäi tuï . để vẽ ảnh của vật AB * d = 16cm . f = 12cm HÌNH VEÕ : + Theo nhö hình veõ Ta coù : b) Từng HS vẽ ảnh của vật - Chieàu cao cuûa vaät AB = 7mm . AB theo đúng tỷ lệ các kích - Chieàu cao cuûa aûnh A’B’ = 21mm = 3AB . thước mà đề bài đã cho c) Ño chieàu cao cuûa vaät , cuûa - Tính xem aûnh cao gaáp maáy laàn vaät : ảnh trên hình vẽ và tình tỷ số * Xét hai tam giác OAB và OA’B’ đồng dạng với nhau . Nên * Xét hai tam giác F’OI và F’A’B’ đống dạng với nhau . Nên : giữa chiều cao ảnh và chiều Từ ( 1 ) và ( 2 ) Ta có : cao vaät * Thay các trị số đã cho : OA = 16cm ; OF’ = 12cm thì ta tính được OA’ = 48cm . hay OA’ = 3 OA . Vaäy aûnh cao gaáp 3 laàn vaät.

(152) 15’. * Hoạt động 3 : Giải bài 3 a) Từng HS đọc kỹ đề bài để ghi nhớ những dữ kiện đã cho và yêu cầu cần thực hiện b) Trả lời phần a của bài và giaûi thích c) Trả lời phần b của bài. + Nêu các câu hỏi sau để gợi ý cho HS khi trả lời phần giải thích này , nếu HS còn có khó khăn ngay cả khi đã tham khảo các gợi ý được nêu trong SGK . - Bieåu hieän cô baûn cuûa maét caän laø gì ? - Mắt không cận và mắt cận thị thì mắt nào nhìn được xa hơn ? - Mắt cận nặng hơn thì nhìn được các vật ở xa hơn hay gần hơn Từ đó suy ra . Hòa và Bình , ai cận nặng hơn ? + Tổ chức cho cả lớp thảo luận lần lượt từng câu hỏi gợi ý SGK * Câu trả lời cần có là : a) Hoøa caän thò naëng hôn Bình . b) Đó là thấu kính phân kỳ . - Kính của Hòa có tiêu cự ngắn hơn ( Kính của Hòa có tiêu cự 40cm , còn kính của Bình có tiêu cự 60cm. 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 51.1 đến 51.6 SBT . Xem trước Bài 52 ÁNH SÁNG TRẮNG VAØ ÁNH SAÙNG MAØU .. Baøi 52 AÙNH SAÙNG TRAÉNG VAØ AÙNH SAÙNG MAØU . I/ MUÏC TIEÂU : 1 . Nêu được ví dụ về nguồn phát ánh sáng trắng và nguồn phát ánh sáng màu . 2 . Nêu được ví dụ về việc tạo ra ánh sáng màu bằng các tấm lọc màu . 3 . Giải thích được sự tạo ra ánh sáng màu bằng tấm lọc màu trong một số ứng dụng thực tế . II/ CHUẨN BỊ : * Đối với mỗi nhóm HS : - Một số nguồn phát ánh sáng màu như đèn LED , bút laze , các đèn phóng điện . . . - Một đèn phát ánh sáng trắng , một đèn phát ánh sáng đỏ và một đèn phát ánh sáng xanh . Đèn phát ánh sáng trắng có thể là một đèn pin . Đèn phát ánh sáng màu vẫn có thể dùng đèn pin có bóng điện được bọc bằng các giấy bóng kính màu . - Một bộ các tấm lọc màu đỏ , vàng , lục , lam , tím . . . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG.

(153) 10’. * Hoạt động 1 : Tìm hiểu các nguoàn phaùt aùnh saùng traéng vaø caùc nguoàn phaùt aùnh saùng maøu : a) Đọc các tài liệu để có khái nieäm veà caùc nguoàn phaùt aùnh saùng traéng vaø caùc nguoàn phaùt aùnh saùng maøu b) Xem các TN minh họa để tự tạo ra được biểu tượng cần thiết veà aùnh saùng traéng vaø aùnh saùng maøu. + Hướng dẫn HS đọc tài liệu và quan saùt TN . + Laøm caùc TN veà caùc nguoàn phaùt aùnh saùng traéng vaø caùc nguoàn phaùt aùnh saùng maøu . + Có thể đặt thêm câu hỏi để kiểm tra sự nhận biết của HS về aùnh saùng traéng vaø aùnh saùng maøu Chaúng haïn yeâu caàu HS neâu ví duï khaùc. I/ Nguoàn phaùt aùnh saùng traéng vaø nguoàn phaùt aùnh saùng maøu : 1/ Caùc nguoàn phaùt aùnh saùng traéng : a) Mặt trời ( trừ lúc bình minh và hoàng hôn ) b) Các đèn pha của xe ô tô xe máy , bóng đèn pin , bóng đèn tròn 2/ Caùc nguoàn phaùt aùnh saùng maøu : a) Các đèn LED ( màu đỏ , maøu vaøng , maøu luïc ) . b) Buùt laze phaùt ra aùnh sáng màu đỏ . c) Đèn ống phát ra ánh sáng màu đỏ , màu vàng , maøu tím duøng trong caùc baûng quaûng caùo .. 20’. * Hoạt động 2 : Nghiên cứu vieäc taïo ra aùnh saùng maøu baèng taám loïc maøu : a) Caùc nhoùm tieán haønh TN 1 vaø các TN tương tự b) Dựa vào kết quả quan sát + Trả lời câu C1 : - Chieáu aùnh saùng traéng qua taám lọc màu đỏ ta đước ánh sáng đỏ -Chiếu ánh sáng đỏ qua tấm lọc màu đỏ,ta được ánh sáng đỏ . - Chiếu ánh sáng đỏ qua tấm lọc màu xanh ,ta không được ánh sáng đỏ , mà thấy tối .. + Tổ chức cho các nhóm làm TN + Đánh giá câu trả lời của HS + GV neân boá trí cho moãi nhoùm HS làm TN với một ánh sáng và moät boä taám loïc maøu khaùc nhau để có thể nêu được kết luận tổng quaùt + Tổ chức cho HS nêu kết luận chung .. II/ Taïo ra aùnh saùng maøu baèng taám loïc maøu : 1 / Thí nghieäm : + Caâu C1 : 2/ Các thí nghiệm tương tự 3/ Ruùt ra keát luaän : + Chieáu aùnh saùng traéng qua 1 tấm lọc màu ta sẽ được aùnh saùng coùmaøu cuûa taám loïc ..

(154) 10’. Hoạt động 3 : Vận dụng và cuûng coá : a) Trả lời Câu C2 : + Chuøm saùng traéng deã bò nhuoäm màu bởi các tấm lọc màu . +Trong chuøm saùng traéng coù aùnh sáng đỏ . Tấm lọc màu đỏ cho ánh sáng đỏ đi qua . * Tấm lọc màu đỏ không hấp thụ ánh sáng đỏ , nên chùm sáng đỏ đi qua được tấm lọc màu đỏ * Taám loïc maøu xanh haáp thuï maïnh caùc aùnh saùng maøu khoâng phaûi laø maøu xanh , neân aùnh sáng đỏ khó đi qua tấm lọc màu xanh vaø ta thaáy toái . + Trả lời câu C3 : ánh sáng đỏ, vàng ở các đèn sau và các đèn báo rẽ của xe máy được tạo ra baèng caùch chieáu aùnh saùng traéng qua võ nhựa màu đỏ hay màu vàng . Các võ nhựa này đóng vai troø nhö caùc taám loïc maøu + Trả lời Câu C4 : Một bể nhỏ có thành trong suốt , đựng nước maøu , coù theå coi laø moät taám loïc maøu .. + Giao nhiệm vụ trả lời các câu hỏi cho HS các nhóm thực hiện . +Tổ chức cho HS thảo luận nhóm nếu có thời gian . + Nhận xét , sửa chữa các câu trả lời của HS và hợp thức hóa câu keát luaän + Yeâu caàu HS nhaéc laïi noäi dung chính của bài trong phần ghi nhớ. + Chieáu aùnh saùng maøu qua taám loïc cuøng maøu ta seõ được ánh sáng vẫn có màu đó + Chieáu aùnh saùng maøu qua taám loïc maøu khaùc nhau seõ không được ánh sáng màu đó nữa . Vaäy : neáu chieáu aùnh saùng traéng hay aùnh saùng maøu qua taám loïc cuøng maøu , ta sẽ được ánh sáng có màu đó . Ánh sáng màu này khó truyeàn qua taám loïc maøu khaùc . Taám loïc maøu naøo thì haáp thuï ít aùnh saùng coù maøu đó , nhưng hấp thụ nhiều aùnh saùng coù maøu khaùc + Caâu C2 : III/ Vaän duïng : + Caâu C3 : + Caâu C4 : * GHI NHỚ : + Ánh sáng do mặt trời và các đèn có dây tóc nóng phaùt ra laø aùnh saùng traéng . + Coù moät soá nguoàn saùng phát ra trực tiếp ánh sáng maøu . + Coù theå taïo ra aùnh saùng maøu baèng caùch chieáu chuøm saùng traéng qua taám loïc maøu. 4/ Dặn dò : Làm các bài tập 52.1 đến 52.6 SBT . Xem trước Bài 53 : SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRAÉNG .. Baøi 53. . I / MUÏC TIEÂU :. SỰ PHÂN TÍCH ÁNH SÁNG TRẮNG ..

(155) 1 . Phát biểu được khẳng định : Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu khác nhau . 2 . Trình bày và phân tích được TN phân tích ánh sáng trắng bằng lăng kính để rút ra kết luận : Trong chùm sáng trắng có chứa nhiều chùm sáng màu . 3 .Trình bày và phân tích được TN phân tích ánh sáng trắng bằng đĩa CD để rút ra được kết luận như trên .II/ CHUẨN BỊ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 lăng kính tam giác đều , 1 đĩa CD , 1 màn chắn trên có khoét một khe hẹp , 1 bộ tấm lọc màu xanh , đỏ , nửa đỏ nửa xanh , 1 đèn phát ánh sáng trắng (đèn ống ) III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : a) Neâu caùc nguoàn phaùt aùnh saùng traéng vaø nguoàn phaùt aùnh saùng maøu ? b) Coù theå taïo ra aùnh saùng maøu baèng caùch naøo ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG 20’ * Hoạt động 1 :Tìm hiểu việc + Hướng dẫn HS đọc tài liệu và làm I / Phân tích một chùm TN 1 SGK . saùng traéng baèng laêng kính phaân tích moät chuøm saùng Quan saù t caù c h boá trí TN . traéng baèng laêng kính : 1/ Thí nghieäm 1 : - Quan sát hiện tượng xảy ra . a) Đọc tài liệu để nắm được Quan saùt moät khe saùng - Mô tả hình ảnh quan sát được . caùch laøm caùc TN . traéng qua moät laêng kính b) Làm TN 1 SGK : Quan sát + Phải đặt các câu hỏi để định hướng 2 / Thí nghiệm 2 : sự quan sát và sự mô tả hiện tượng khe saùng traéng qua moät laêng 3/ Keát luaän : của HS . VD như : Quan sát sự bố trí Khi chiếu 1 chùm sáng kính . Mô tả bằng lời và ghi cuûa caùc khe , cuûa laêng kính vaø cuûa vaøo taäp hình aûnh quan saùt traéng heïp ñi qua moät laêng mắt . Mô tả xem ánh sáng chiếu đến kính thì rta sẽ thu được được để Trả lời Câu C1 : laêng kính laø aùnh saùng gì . AÙnh saùng Daõi maøu coù nhieàu maøu naèm nhieàu chuøm saùng maøu mà ta thấy được sau lăng kính là sát cạnh nhau . Ở bờ này là khaùc nhau naèm saùt caïnh màu đỏ , rồi đến màu da cam, những ánh sáng gì ? nhau , taïo thaønh moät daûi + Hướ n g daã n HS laø m TN2a SGK . vàng . . . Ở bờ kia là màu tím maøu nhö caàu voàng . Maøu Neâ u muï c ñích TN ( thaá y roõ sự taù c h c) Laøm TN 2a SGK ( quan saùt cuûa daûi naøy bieán thieân caù c daû i maø u rieâ n g reõ ) . caùc aùnh saùng maøu rieâng reõ liên tục từ đỏ đến tím . trong daûi maøu caàu voàng ) theo - Hoûi veà caùch laøm TN ( duøng caùc taám laêng kính coù taùc duïng lọc màu để chắn chùm sáng ) . Các tieán trình : taùch rieâng caùc chuøm saùng tấm lọc này có thể đặt trước mắt - Tìm hieåu muïc ñích TN . maøu coù saün trong chuøm hoặc trước khe . - Dự đoán kết quả thu được saùng traéng cho moãi chuøm - Yêu cầu HS nêu dự đoán . neáu chaén chuøm saùng baèng ñi theo moät phöông khaùc một tấm lọc màu đỏ , rồi màu - Cho HS quan sát , nêu kết quả nhau . kiểm tra dự đoán và yêu cầu HS trả xanh lời C2 - Quan sát hiện tượng và + Hướng dẫn HS làm TN2b SGK . kiểm tra dự đoán ở trên . - Trả lời câu C2 : * Khi chắn - Nêu mục đích của TN là thấy rõ sự ngăn cách giữa dải màu đỏ và dải khe K bằng tấm lọc màu đỏ maøu xanh . thì ta thấy có vạch màu đỏ , - Hoûi veà caùch laøm TN ( duøng taám loïc baèng taám loïc maøu xanh coù vạch xanh , 2 vạch này không nửa đỏ , nửa xanh để có thể quan sát được đồng thời vị trí của 2 dải sáng cuøng naèm moät choã d) Làm TN 2b SGK ( quan sát màu đỏ và màu xanh . dải màu qua tấm lọc nửa trên - Yêu cầu HS quan sát và mô tả hiện đỏ nửa dưới xanh ) theo trình tượng ( thấy 2 vạch đỏ và xanh tách.

(156) 15’. 5’. tự . – Tìm hiểu mục đích TN . -Nêu cách làm TN và dự đoán kết quả . - Trả lời câu C2 : * Khi chaén khe K baèng taám lọc nửa đỏ , nửa xanh thì ta thấy đồng thời cả 2 vạch đỏ vaø xanh naèm leäch nhau e) Trả lời Câu C3 : Bản thân laêng kính laø 1 khoái chaát loûng trong suoát khoâng maøu , neân nó không thể đóng vai trò như tấm lọc màu được . Neáu laêng kính coù taùc duïng nhuoäm maøu cho chuøm tia saùng thì taïi sao choã naøy chæ nhuoäm maøu xanh , choã kia chæ nhuộm màu đỏ ? Trong khi đó caùc vuøng maø caùc tia saùng ñi qua trong laêng kính coù tính chất hoàn toàn như nhau . Như vậy chỉ có ý kiến thứ hai là đúng . + Thảo luận nhóm để đi đến Keát luaän * Hoạt động 2 : Tìm hiểu vieäc phaân tích aùnh saùng traéng baèng ñóa CD : + Laøm TN 3 SGK . + Trả lời Câu hỏi C5 : Khi chieáu aùnh saùng traéng vaøo maët ghi cuûa 1 ñóa CD vaø quan saùt aùnh saùng phaûn xaï . Ta thaáy nhìn theo phöông naøy coù aùnh saùng maøu naøy , theo phöông khaùc coù aùnh saùng maøu khaùc .. rời nhau rõ rệt ) + Tổ chức cho HS thảo luận để trả lời C3 , C4 ( Các TN 2a, 2b SGK nhằm giải thích hiện tượng quan sát được ở TN 1 . Hai TN này cho ta thaáy: Sau laêng kính coù 2 chuøm saùng xanh và đỏ tách rời nhau , truyền theo 2 phöông khaùc nhau ) - Trả lời Câu C4 : Trước lăng kính ta chæ coù moät daûi saùng traéng . Sau laêng kính ta thu được nhiều dải sáng màu Như vậy lăng kính đã phân tích từ daûi saùng traéng noùi treân ra nhieàu daûi saùng maøu . Neân ta noùi TN1 SGK laø TN phaân tích aùnh saùng traéng . + Tổ chức hợp thức hóa kết luận. + Hướng dẫn HS làm TN3 SGK . + Giới thiệu tác dụng phân tích ánh saùng cuûa maët ghi treân ñóa CD vaø cách quan sát ánh sáng đã được phân tích . + Yeâu caàu HS quan saùt vaø traû lời C5, -Trả lời câu C6 : + Ánh sáng chiếu tới Đĩa CD là ánh sáng trắng . + Tuøy theo phöông nhìn ta coù theå thấy ánh sáng từ đĩa CD đến mắt ta coù maøu naøy hay maøu kia . + Trước khi đến đĩa CD , chùm sáng laø chuøm saùng traéng . Sau khi phaûn xaï trên đĩa CD ta thu được nhiều chùm saùng maøu khaùc nhau truyeàn theo caùc phương khác nhau . Vậy TN với đĩa CD cuõng laø TN phaân tích aùnh saùng traéng .. II/ Phaân tích moät chuøm sáng trắng bằng sự phaûn xaï treân ñóa CD : 1/ Thí nghieäm 3 : 2/ Keát luaän : Coù theå phaân tích chuøm sáng trắng thành những chuøm saùng maøu baèng caùch cho noù phaûn xaï treân maët ghi cuûa moät ñóa CD III/ Keát luaän chung : Coù nhieàu caùch phaân tích moät chuøm saùng traéng thành những chùm sáng maøu khaùc nhau .. * Hoạt động 3 : Vận dụng . + Tự đọc phần ghi nhớ SGK + Trả lời Câu C7 : chiếu 1. + Yêu cầu HS tự đọc mục III và phần ghi nhớ trong SGK + Trả lời câu C8 : Phần nước nằm. IV/ Vaän duïng : + Caâu C7 : + Caâu C8 :.

(157) giữa mặt gương và mặt nước tạo + Caâu C9 : thành một lăng kính bằng nước . Xét * GHI NHỚ : Xem SGK một dải sáng trắng hẹp phát ra từ meùp cuûa moät vaïch ñen treân traùn , chiếu đến mặt nước . Dải sáng này khúc xạ vào nước , phản xạ trên gương , trở lại mặt nước , lại khúc xạ ra ngoài không khí và đi vào mắt người quan sát . Dải sáng này như đi qua lăng kính nước nói trên , nên noù bò phaân tích ra thaønh nhieàu daûi sáng màu sắc như cầu vồng . Do đó khi nhìn vào phần gương ở trong nước ta sẽ không thấy vạch đen mà thaáy moät daûi nhieàu maøu . 4 / Dặn dò : Làm các Bài tập từ 53.1 đến 53 .4 SBT . Xem trước Bài 54 SỰ TRÔN CÁC ÁNH SÁNG MAØU chuøm saùng traéng qua taám loïc màu đỏ ta được ánh sáng đỏ . Ta coù theå coi nhö taám loïc màu đỏ có tác dụng tách chùm sáng đỏ khỏi chùm sáng trắng Tương tự tấm lọc màu xanh .Cứ như thế cho các taám loïc maøu khaùc , ta seõ bieát được trong chùm sáng trắng có những ánh sáng nào . Đây cuõng laø moät caùch phaân tích aùnh saùng traéng .. Baøi 54. SỰ TRỘN CÁC ÁNH SÁNG MAØU .. . I / MUÏC TIEÂU : 1 . Trả lời được câu hỏi , thế nào là sự trộn hai hay nhiều ánh sáng màu với nhau . 2 . Trình bày và giải thích được TN trộn các ánh sáng màu . 3 . Dựa vào sự quan sát có thể mô tả màu của ánh sáng mà ta thu được khi trộn hai hay nhiều ánh sáng màu với nhau . 4 . Trả lời được các câu hỏi : có thể trộn được ánh sáng trắng hay không ? Có thể trộn được “ ánh sáng ñen hay khoâng ? . II/ CHUẨN BỊ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 đèn chiếu có 3 cửa sổ và hai gương phẳng , 1 màn ảnh . - 1 bộ các tấm lọc màu ( đỏ , lục , lam ) và 1 tấm chắn sáng , 1 giá quang học . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2 / Kieåm tra baøi cuõ : a) Coù maáy caùch phaân tích chuøm saùng traéng thaønh chuøm saùng maøu khaùc nhau ? b) Trong chuøm saùng traéng coù chuøm saùng maøu hay khoâng ? Taïi sao ? 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG.

(158) 10’. * Hoạt động 1 : Tìm hiểu khái niệm về sự trộn ánh saùng maøu : a) Đọc tài liệu để tìm hiểu khái niệm về sự trộn các aùnh saùng maøu . b) Quan saùt thieát bò maø ta dùng để trộn các ánh sáng maøu .. + Hướng dẫn HS đọc tài liệu và quan saùt thieát bò TN . +Thoâng baùo veà khaùi nieäm troän caùc aùnh saùng maøu . + GV Nên chỉ rõ cho cả lớp từng bộ phận của dụng cụ ở hình 54.1 a SGK. I / Theá naøo laø troän caùc ánh sáng màu với nhau ( SGK ). 15’. * Hoạt động 2 : Tìm hiểu kết quả của sự trộn hai ánh sáng màu với nhau : a) Làm TN 1 SGK về sự troän hai aùnh saùng maøu theo nhóm dưới sự hướng dẫn cuûa GV . b) Caù nhaân quan saùt vaø traû lời Câu hỏi C1 : - Trộn ánh sáng màu đỏ với ánh sáng màu lục thì được aùnh saùng maøu vaøng , - Trộn ánh sáng màu đỏ với ánh sáng màu lam thì được aùnh saùng maøu hoàng nhaït . - Trộn ánh sáng màu lục với ánh sáng màu lam thì được aùnh saùng maøu noõn chuoái - Khoâng coù caùi goïi laø “ aùnh sáng màu đen “ . Bao giờ troän hai aùnh saùng maøu khaùc nhau với nhau cũng ra được aùnh saùng maøu khaùc nhau c) Caù nhaân HS neâu keát luaän qua TN 1. + Tổ chức và hướng dẫn HS làm TN1 - Để đảm bảo cho hai chùm sáng mà ta trộn với nhau có cường độ tương đương với nhau , nên đặt hai tấm lọc màu ở 2 cửa sổ bên của thiết bị , còn cửa sổ giữa thì được chắn bằng tấm chắn sáng . Đặt màn ở vị trí gần đèn chieáu , choã maø 2 chuøm saùng chöa caét nhau . Quan saùt vaø nhaän xeùt veà maøu cuûa 2 chuøm saùng - Di chuyeån daàn maøn aûnh ra xa , cho đến chỗ mà 2 chùm sáng cắt nhau . Quan saùt vaø nhaän xeùt veà maøu cuûa màn ảnh ở chỗ mà 2 chùm sáng trộn với nhau . - Neân cho moät soá HS neâu nhaän xét về màu thu được . Những nhaän xeùt naøy nhaát thieát khoâng gioáng nhau , nhöng khoâng được mâu thuẫn với nhau . Đó laø vì caûm giaùc veà maøu phuï thuoäc nhieàu vaøo chuû quan cuûa từng người . + Yeâu caàu HS Neâu keát luaän qua TN1. II/ Troän hai aùnh saùng màu với nhau : 1 / Thí nghieäm 1 : + Caâu C1 : 2/ Keát luaän : Khi troän 2 aùnh saùng maøu khaùc nhau ta được ánh sáng màu khác . Khi hoàn toàn khoâng coù aùnh saùng thì ta thấy tối , tức là thấy màu ñen . Baèng caùch laøm nhö treân , ta coù theå troän ba hay nhieàu aùnh saùng maøu khaùc nhau ..

(159) 10’. 5’. * Hoạt động 3 : Tìm hiểu sự trộn ba ánh sáng màu với nhau để được ánh sáng traéng : a) Thực hiện và quan sát TN2 theo sự hướng dẫn của GV b) Rút ra nhận xét và trả lời Caâu C2 : Troän ba aùnh saùng màu đỏ , lục , lam với nhau ta được ánh sáng trắng . c) Vẽ đường đi của các tia saùng trong ba chuøm saùng maøu , neáu GV yeâu caàu . d) Tham gia phaùt bieåu keát luaän chung. III/ Troän ba aùnh saùng màu với nhau để được aùnh saùng traéng : 1/ Thí nghieäm 2 : SGK + Caâu C2 : 2/ Keát luaän : Khi troän ba chùm sáng màu đỏ , lục và lam với nhau một cách thích hợp ta được ánh saùng maøu traéng . - Ngoài ra khi trộn ánh sáng màu đỏ cánh sen với aùnh saùng maøu vaøng vaø aùnh saùng maøu lam ta cũng thu được ánh sáng maøu traéng . -Tuy nhieân caùc maøu traéng noùi treân coù khaùc nhau chút ít và khác với màu traéng cuûa aùnh saùng do caùc ngọn đèn hoặc mặt trời phaùt ra . + Yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ SGK IV/ Vận dụng : * Hoạt động 4 : Củng cố + Hướng dẫn HS thực hiện Câu C3 +Đọc phần ghi nhớ trong + Caâu C3 : SGK và Thực Hiện Câu C3 bằng thực nghiệm * GHI NHỚ : + Có thể - TN naøy goïi laø TN ñóa troøn trộn 2 hoặc nhiều ánh Niu-tơn . Do hiện tượng lưu sáng màu với nhau để ảnh trên màn lưới ( võng được màu khác hẳn . maïc ) , neân neáu ñóa quay + Trộn các ánh sáng đỏ , nhanh , moät ñieåm treân maøn lục và lam với nhau một lưới nhận được gần như cách thích hợp sẽ được đồng thời ba thứ ánh sáng aùnh saùng traéng phản xạ từ ba vùng có các + Troän caùc aùnh saùng coù màu đỏ , lục và lam trên đĩa màu từ đỏ đến tím với chiếu tới và cho ta cảm giác nhau cũng được ánh sáng maøu traéng traéng + Hướng dẫn HS làm TN 2 SGK * Chú ý : phải sử dụng 3 tấm lọc màu thích hợp để khi trộn với nhau được ánh sáng trắng . Phải dùng đúng các tấm lọc màu trong bộ đó . + Di chuyeån daàn maøn aûnh ra xa , ta lần lượt thấy những trường hợp sau : - Ba chuøm saùng maøu taùch bieät . - Một phần chùm sáng màu ở giữa trộn với chùm sáng màu ở bên phải ; một phần chùm sáng màu ở giữa trộn với chùm sáng màu ở bên trái . - Ba chùm sáng màu trộn với nhau . + Yêu cầu HS nêu kết luận rút ra từ quan saùt + Nếu có điều kiện về thời gian thì nên cho HS nghiên cứu đường đi của từng chùm riêng rẻ bằng thực nghieäm roài veõ minh hoïa treân giaáy . Ñaây laø 1 kyõ naêng reøn luyeän cho HS .. 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 54.1 đến 54.5 SBT . Xem trước bài 55 : Màu sắc các vật dưới ánh sáng trắng và dưới ánh sáng màu. Baøi 55 MAØU SẮC CÁC VẬT DƯỚI ÁNH SÁNG TRẮNG và DƯỚI ÁNH SÁNG MAØU.

(160) . I / MUÏC TIEÂU : 1 . Trả lời được câu hỏi , có ánh sáng màu nào vào mắt khi ta nhìn thấy một vật màu đỏ , màu xanh , màu ñen . . . . 2 . Giải thích được hiện tượng khi đặt các vật dưới ánh sáng trắng ta thấy có vật màu đỏ , vật màu xanh vaät maøu traéng , vaät maøu ñen . . . 3 . Giải thích được hiện tượng : Khi đặt các vật dưới ánh sáng đỏ thì chỉ có vật màu đỏ giữ nguyên được màu , còn các vật có màu khác thì màu sắc sẽ thay đổi . II/ CHUẨN BỊ : * Đối với mỗi nhóm HS : - Một hộp kín có cửa sổ có thể chắn bằng các tấm lọc màu đỏ hoặc lục ( hoặc trong có các đèn phát ánh sáng trắng , đỏ và lục ) - Các vật có màu trắng , đỏ , lục và đen đặt trong hi65p . - Một tấm lọc màu đỏ và một tấm lọc màu lục . - Nếu có thể nên chuẩn bị 1 vài chiếc ảnh phong cánh có màu xanh da trời . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 3/ Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Yêu cầu HS đọc mục I của SGK và I / Vật màu trắng , vật 8’ * Hoạt động 1 : Tìm hiểu về màu sắc ánh sáng truyền trả lời câu C1 . màu đỏ , vật màu xanh + Nhận xét câu trả lời của các nhóm và vật màu đen dưới từ vật có màu , dưới ánh sáng trắng , đến mắt : * Chuù yù : khi nhìn thaáy vaät maøu ñen aùnh saùng traéng : a) Tìm hieåu noäi dung muïc I thì coù nghóa laø khoâng coù baát kyø aùnh + Caâu C1 : b) Trả lời câu C1 : sáng màu đi từ vật đó đến mắt . Nhờ * Nhận xét : - Khi nhìn thaáy vaät maøu có ánh sáng từ các vật khác chiếu Dưới ánh sáng trắng , vật trắng , vật màu đỏ , vật màu đến mắt mà ta mới nhận ra được vật có màu nào thì có ánh xanh lục thì đã có ánh sáng màu đen sáng màu đó truyền vào trắng , ánh sáng đỏ , ánh mắt ta ( trừ vật màu đen ) sáng xanh lục truyền từ các Ta gọi đó là màu của vật vật đó đếm mắt . - Khi nhìn thaáy vaät maøu ñen thì khoâng coù aùnh saùng naøo truyền từ vật đến mắt . Ta thấy được vật vì có ánh sáng từ các vật bên cạnh đến mắt ta ..

(161) 15’. * Hoạt động 2 : Tìm hiểu khaû naêng taùn xaï aùnh saùng màu của các vật bằng thực nghieäm : a) Nêu mục đích nghiên cứu ( xuất phát từ việc quan sát màu sắc các vật dưới các ánh sáng khác nhau để đi đến kết luận về khả năng taùn xaï aùnh saùng maøu cuûa chuùng ) b) Laøm TN vaø quan saùt caùc vật màu trắng , màu đỏ , lục và đen dưới ánh sáng trắng , ánh sáng đỏ và ánh sáng lục c) Trả lời Câu C2 : - Dưới ánh sáng đỏ ,vật màu trắng có màu đỏ . Vậy vaät maøu traéng taùn xaï toát aùnh sáng đỏ . - Dưới ánh sáng màu đỏ, vật màu đỏ vẫn có màu đỏ .Vậy vật màu đỏ tán xạ tốt ánh sáng đỏ . - Dưới ánh sáng đỏ vật màu ñen vaãn coù maøu ñen . Vaäy vaät maøu ñen khoâng taùn xaï ánh sáng đỏ . + Thaûo luaän nhoùm vaø ruùt ra keát luaän chung .. + Hướng dẫn HS nắm bắt mục đích nghiên cứu + Hướng dẫn HS làm TN quan sát và nhaän xeùt . + Tổ chức cho HS phát biểu nhận xét thaûo luaän nhoùm vaø ruùt ra keát luaän chung + Đánh giá các nhận xét và kết luận + Trả lời Câu C3 : - Dưới ánh sáng xanh lục , vật màu traéng coù maøu xanh . Vaäy vaät maøu traéng taùn xaï toát aùnh saùng xanh luïc . - Dưới ánh sáng xanh lục , vật màu đỏ có màu đen . Vậy vật màu đỏ tán xaï keùm aùnh saùng xanh luïc . - Dưới ánh sáng xanh lục , vật màu xanh luïc vaãn coù maøu xanh luïc . Vaäy vaät maøu xanhluïc taùn xaï toát aùnh saùng xanh luïc . - Dưới ánh sáng xanh lục , vật màu ñen vaãn coù maøu ñen . Vaäy vaät maøu ñen khoâng taùn xaï aùnh saùng xanh luïc .. II/ Khaû naêng taùn xaï aùnh saùng maøu cuûa caùc vaät : 1/ Thí nghieäm vaø quan saùt 2/ Nhaän xeùt : + Caâu C2 : + Caâu C3 : III/ Keát luaän veà khaû naêng taùn xaï aùnh saùng maøu cuûa caùc vaät :.

(162) 12’. * Hoạt động 3 : Rút ra kết luaän chung veà khaû naêng taùn xaï aùnh saùng maøu cuûa caùc vaät : a) Trả lời câu hỏi của GV veà khaû naêng taùn xaï aùnh sáng màu trong những trường hợp cụ thể . b ) Suy nghĩ để đi đến kết luaän chung + Trả lời Câu C4 :Ban ngày lá cây ngoài đường có màu xanh vì chuùng taùn xaï toát aùnh saùng xanh trong chuøm sáng trắng của Mặt trời . Trong ñeâm toái ,ta thaáy chuùng coù maøu ñen vì khoâng có ánh sáng chiếu tới chúng và chúng chẳng có gì để tán xaï .. + Tổ chức cho HS khái quát hóa những nhận xét về khả năng tán xạ ánh sáng màu của các vật và hợp thức hóa các kết luận chung đó + Trả lời câu C5: Đặt một tấm kín đỏ trêm 1 tờ giấy trắng , rồi chiếu aùnh saùng traéng vaøo taám kính thì ta seõ thấy tờ giấy màu đỏ * Giải thích : ánh sáng đỏ trong chùm sáng trắng truyềm qua được tấm kính đỏrồi chiếu vào tờ giấy trắng.Tờ giấy trắng tán xạ tốt ánh sáng đỏ . Ánh sáng đỏ này lại truyền qua tấm kính đỏ theo chiều ngược lại , vào mắt ta Vì thế ta thấy tờ giấy màu đỏ . +Trả lời Câu C6 : Trong chùm sáng trắng có đủ mọi ánh sáng màu .Khi đặt 1vật màu đỏ dưới ánh sáng trắng ta thấy có màu đỏ . Vì nó tán xạ tốt ánh sáng đỏ trong chùm sáng trắng Tương tự khi đặt vật màu xanh dưới aùnh saùng traéng ,seõ thaáy vaät maøu xanh. + Vaät maøu naøo thì taùn xaï tốt ánh sáng màu đó và taùn xaï keùm aùnh saùng caùc maøu khaùc . + Vaät maøu traéng taùn xaï toát taát caû aùnh saùng maøu . + Vaät maøu ñen khoâng coù khaû naêng taùn xaï caùc aùnh saùng maøu . IV / Vaän duïng : + Caâu C4 : + Caâu C5 : + Caâu C6 * GHI NHỚ : Xem SGK. 4/ Dặn dò : Làm các bài tập từ 55.1 đến 55.4 SBT . Xem trước Bài 56 : CÁC TÁC DỤNG CỦA ÁNH SAÙNG. Baøi 56 CAÙC TAÙC DUÏNG CUÛA AÙNH SAÙNG I / MUÏC TIEÂU : 1 . Trả lời được câu hỏi tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì ?.

(163) 2 . Vận dụng được kiến thức về tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và trên vật màu đen để giải thích một số ứng dụng thực tế . 3 . Trả lời được các câu hỏi : Tác dụng sinh học của ánh sáng là gì , tác dụng quang điện của ánh sáng là gì ? II/ CHUẨN BỊ : * Đối với mỗi nhóm HS : - 1 tấm kim loại , một mặt sơn trắng , một mặt sơn đen (hoặc 2 tấm kim loại giống nhau , một sơn trắng , một sơn đen , - 1 hoặc 2 nhiệt kế , 1 bóng đèn khoảng 25W , 1 chiếc đồng hồ , 1 dụng cụ sử dụng pin mặt trời như máy tính bỏ túi , đồ chơi . III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HS : 1/ Ổn định tổ chức : 2/ Kieåm tra baøi cuõ : 3 / Bài mới : T.G HOẠT ĐỘNG CỦA HS TRỢ GIÚP CỦA GV NOÄI DUNG + Yêu cầu HS đọc SGK , trả lời 20’ * Hoạt động 1 : Tìm hiểu tác I / Taùc duïng nhieät cuûa caâu C1 , C2 duïng nhieät cuûa aùnh saùng : aùnh saùng : - Nhận xét sự đúng , sai của các a) Đọc SGK Trả lời Câu C1 : 1/ Taùc duïng nhieät cuûa -Phơi các vật ngoài nắng thì các VD mà HS nêu về tác dụng nhiệt ánh sáng là gì ? cuûa aùnh saùng . vật đó sẽ nóng lên AÙnh saùng chieáu vaøo caùc - Hướng dẫn HS xây dựng khái - Khi chạy điện ở bệnh viện ta vaät seõ laøm cho chuùng nieäm veà taùc duïng nhieät cuûa aùnh chieáu aùnh saùng vaøo cô theå choã nóng lên . Khi đó năng saù n g bò chieáu saùng seõ noùng leân . lượng ánh sáng đã biến + Toå chứ c cho HS thaû o luaä n veà + Trả lời câu C2 : Phơi khô các thành nhiệt năng . Đó là vật ngoài nắng , làm muối ,ngồi mục đích TN . Hướng dẫn HS tìm tác dụng nhiệt của ánh hieåu duïng cuï TN vaø laøm TN . sưởi nắng trong mùa đông . saùng - Đặc biệt chú ý việc giữ không b) Neâu muïc ñích TN vaø tìm 2/ Nghiên cứu tác dụng đổi khoảng cách từ dây tóc bóng nhiệt của ánh sáng trên hiểu dụng cụ TN nghiên cứu đèn đến tấm kim loại để TN được vật màu trắng và vật taùc duïng nhieät cuûa aùnh saùng treân caùc vaät maøu traéng vaø maøu chính xaùc maøu ñen : - Nếu làm TN với 1 tấm kim loại a) Tiến hành TN : ñen - Tieán haønh TN . thì phải làm nguội tấm kim loại - Ghi keát quaû TN vaøo baûng 1 . + Caâu C3 : - Dựa vào bảng 1 để trả lời C3 đến nhiệt độ bình thường trước b) Keát luaän : Trong taùc khi laøm TN tieáp theo . - Phaùt bieåu keát luaän chung veà duïng nhieät cuûa aùnh saùng - Nếu làm TN với 2 tấm kim loại thì các vật có màu tối taùc duïng naøy . - Trả lời Câu C3*: Trong cùng t giống nhau thì phải đảm bảo điều thì hấp thụ năng lượng cùng nhiệt độ ban đầu và cùng kiện để 2 tấm được chiếu sáng aùnh saùng maïnh hôn caùc 1 điều kiện chiếu sáng thì nhiệt như nhau . Chú ý đến cả hình vaät coù maøu saùng . dạng dây tóc bóng đèn độ của tấm kim loại khi bị chiếu sáng mặt đen tăng nhanh + Nhận xét câu trả lời C3* của HS và tổ chức hợp thức hóa kết hơn nhiệt độ của tấm kim loại luaän khi bò chieáu saùng maët traéng . Điều đó có nghĩa la trong cùng ñieàu kieän thì vaät maøu ñen haáp thụ năng lượng ánh sáng nhiều hôn vaät maøu traéng ..

(164) 5’. * Hoạt động 2 : Tìm hiểu về taùc duïng sinh hoïc cuûa aùnh saùng a) Đọc tài liệu b) Caù nhaân phaùt bieåu veà taùc duïng sinh hoïc cuûa aùnh saùng . - Trả lời Câu C4 : Các cây cối thường ngã hoặc vươn ra chỗ ánh sáng mặt trời . - Trả lời Câu C5 : Nên cho trẻ nhỏ tắm nắng buổi sáng sớm để cơ thể được cứng cáp .. + Yêu cầu HS đọc mục II SGK vaø phaùt bieåu veà taùc duïng sinh hoïc cuûa aùnh saùng . + Nhận xét đánh giá câu trả lời C4 , C5. II / Taùc duïng sinh hoïc cuûa aùnh saùng : AÙnh saùng coù theå gaây ra 1 số biến đổi nhất định ở các sinh vật . Đó là tác duïng sinh hoïc cuûa aùnh saùng . + Caâu C4 : + Caâu C5 : III/ Taùc duïng quang. 10’. * Hoạt động 3 : Tìm hiểu về taùc duïng quang ñieän cuûa aùnh saùng : a) Đọc mục III SGK và trả lời caâu hoûi : Theá naøo laø Pin quang ñieän vaø taùc duïng quang ñieän cuûa aùnh saùng - Trả lời Câu C6 : Máy tính bỏ túi , đồ chơi trẻ em . . . . - Trả lời câu C7 : + Muốn cho pin phaùt ñieän , phaûi chieáu aùnh saùng vaøo pin . + Khi pin hoạt động thì nó không nóng lên hoặc chỉ nóng lên không đáng kể . Do đó pin haọt động được không phải do taùc duïng nhieät cuûa aùnh saùng . Muoán khaúng ñònh keát luaän naøy thì ta đem pin vào chỗ lờ mờ roài aùp tay vaøo pin cho noù noùng hôn caû luùc chieáu saùng vaøo noù . Ta sẽ thấy pin không hoạt động. + Yêu cầu HS đọc mục III SGK + Neâu caâu hoûi veà khaùi nieäm pin quang ñieän vaø taùc duïng quang ñieän . + Nhận xét đánh giá các câu trả lời C6 , C7 . + Tổ chức cho HS hợp thức hóa veà keát luaän taùc duïng quang ñieän vaø pin quang ñieän + Yêu cầu HS đọc phần ghi nhớ trong SGK - Trả lời C10 : Vì quần , áo màu. ñieän cuûa aùnh saùng : 1 / Pin mặt trời : + Caâu C6 : + Caâu C7 : 2 / Taùc duïng quang ñieän cuûa aùnh saùng : Taùc duïng cuûa aùnh saùng leân pin quang ñieän . Goïi laø taùc duïng quang ñieän. 5’. * Hoạt động 4 : Củng cố - Trả lời C8 : Ác-si-mét đã sử duïng taùc duïng nhieät cuûa aùnh sáng mặt trời - Trả lời C9 : Bố , mẹ muốn nói đến tác dụng sinh học của ánh sáng mặt trời .. tối hấp thụ nhiều năng lượng của ánh sáng mặt trời và sưởi ấm cho cô theå . Veà muøa heø neân maëc quaàn áo màu sáng để nó hấp thụ ít năng lượng của ánh sáng mặt trời giảm được sự nóng bức khi ta đi ngoài nắng .. IV / Vaän duïng : + Caâu C8 : + Caâu C9 : + Caâu C10 : * GHI NHỚ : Xem SGK. 4/ Dặn dò : Làm các Bài Tập từ 56.1 đến 56.4 SBT . Xem trước Bài 57 : THỰC HAØNH NHẬN BIẾT AÙNH SAÙNG ÑÔN SAÉC vaø AÙNH SAÙNG KHOÂNG ÑÔN SAÉC BAÈNG ÑÓA CD.

(165)

l9 bon cot

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về