giao an van 10

<span class='text_page_counter'>(1)</span>CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ NGUYỄN TUÂN Ngày soạn : 4/10/2012 Tiết: 42,43,44 Tuần: 11 I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1. Về kiến thức : - Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng nhân vật Huấn Cao ; quan điểm thẫm mĩ và tình cảm yêu nước kín đáo của nhà văn Nguyễn Tuân. - Thấy được nghệ thuật đặc sắc của thiên truyện: tình huống truyện độc đáo, tạo không khí cổ xưa, thủ pháp đối lập, ngôn ngữ góc cạnh, giàu tính tạo hình. 2. Về kĩ năng: - Đọc hiểu một truyện ngắn hiện đại. - Phân tích nhân vật trong tác phẩm tự sự. 3. Thái độ: Có ý thức biết yêu quí, tôn trọng cái đẹp cái tài hoa. II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH. 1. Chuẩn bị của giáo viên : SGK, giáo án...... 2. Chuẩn bị của học sinh : - Chủ động tìm hiểu bài qua hệ thống câu hỏi sgk - Sưu tầm tranh ảnh :chân dung tác giả, chữ thư pháp, hình ảnh cảnh cho chữ,... III.TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 1. Ổn định lớp 2. kiểm tra bài cũ : Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh 3. Tiến hành bài học : Giới thiệu bài bằng trò chơi ô chữ như sau :.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG CHÍNH v Hoạt động 1: Tìm hiểu chung I. TÌM HIỂU CHUNG: - Phương pháp: Đọc- hiểu tiểu dẫn SGK 1. Tác giả. và tóm tắt ý chính - Bước 1: GV hướng dẫn HS tìm hiểu về - Nguyễn Tuân (1910- 1987) sinh ra trong một gai đình nhà Nho khi Hán học đã suy tàn. tác giả Nguyễn Tuân. + GV : Dựa vào tiểu dẫn SGK, em hãy trình - Ông là một nghệ sĩ tài hoa và uyên bác, có cá tính độc đáo. bày những nét cơ bản về tác giả? + HS: Nêu tóm tắt những ý chính trong SGK - Nguyễn Tuân sáng tác ở nhiều thể song thành công ở thể loại tùy bút. về tg. + GV: Nhấn mạnh những điểm chủ yếu cho - Các tác phẩm chính: sgk 2. Truyện ngắn “Chữ người tử tù” và tập HS nắm bài, ghi hoặc gạch chân ở sách. - Bước 2: GV hướng dẫn HS tìm hiểu truyện “Vang bóng một thời”: truyện ngắn “ Chữ người tử tù” và tập - Chữ người tử tù rút từ tập truyện ngắn “ Vang bóng một thời”( 1940), là ‘‘một văn phẩm truyện “Vang bóng một thời”. + GV hỏi: Em biết gì về truyện ngắn “Chữ đạt tới sự toàn thiện, toàn mĩ’’(Vũ Ngọc Phan) người tử tù” và tập truyện “Vang bóng một - Vang bóng một thời: + Tập truyện ngắn gồm 11 truyện viết về “một thời”? thời” đã qua nay chỉ còn “vang bóng”. + HS: Dựa vào tiểu dẫn, trình bày. + Nhân vật: nhà nho cuối mùa , tài hoa, bất đắc chí, sống giữa thời Hán học suy tàn, Tây Tàu nhố nhăng nhưng vẫn giữ thiên lương và tâm hồn trong sạch. + Mỗi truyện đi vào một cái tài, cái thú chơi tao.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Bước 3: Tóm tắt tác phẩm + GV: Yêu cầu HS sắp xếp các ý sau đây lại, qua đó tái hiện nội dung cốt truyện : (1) Trong khi chờ đợi cửa ngục mở rộng, Huấn cao “dỗ gông” bất chấp đe dọa (2) Nghe tin Huấn Cao sắp bị giải đến nhà lao, chờ ngày chịu án tử hình, quản ngục nghĩ mà thấy tiêng tiếc và có tâm nguyện muốn xin chữ Huấn Cao. (3) Những ngày sống trong nhà lao Huấn Cao được viên quản ngục “biệt nhỡn”hằng ngày cung cấp rượu thịt. Ông vẫn thản nhiên nhận và cố ý tỏ ra khinh bạc. (4) Huấn Cao là người tài hoa, nhất là tài viết chữ đẹp- từng cầm đầu cuộc nổi loạn chống lại triều đình nên bị coi là tử tù. (5) Hiểu được tấm lòng của Quản ngục, Huấn Cao quyết định cho chữ trong một “ cảnh tượng xưa nay chưa từng có”. (6) Huấn cao khuyên Quản ngục thay đổi chỗ ở, bỏ nghề coi ngục để giữ lấy thiên lương. Rồi, ngục quan cảm động và nghẹn ngào “xin bái lĩnh”người tù. + HS : sắp xếp lại là (4), (2), (1), (3), (5), (6) và tái hiện nội dung cốt truyện. v Hoạt động 2: Tìm hiểu đọc- hiểu văn bản. - Bước1: GV hướng dẫn HS tìm hiểu tình huống truyện + GV: Em hiểu thế nào là tình huống truyện? + HS: Dựa vào sự hiểu biết của cá để trả lời + GV : Nhận xét và bổ sung rồi chốt lại. + GV gợi dẫn: Chữ người tử tù là một truyện ngắn giàu kịch tính được xây dựng trên tình huống kì lạ, em hãy trình bày tình huống truyện theo cách hiểu của mình?. nhã, phong lưu: chơi chữ, thưởng thức chén trà, uống rượu, thả thơ, làm đèn trung thu,... [ Qua tập truyện nhà văn thể hiện sự nuối tiếc về một thời vang bóng đồng thời bộc lộ niềm trân trọng và tự hào về truyền thống văn hoá lâu đời của dân tộc.. II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN: * Nội dung: 1. Tình huống truyện: độc đáo,giàu kịch tính Cuộc gặp éo le, oái oăm của nhân vật Huấn Cao và quản ngục - Trên bình diện xã hội: họ hoàn toàn đối lập nhau. + Một người là tên "đại nghịch", cầm đầu cuộc.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> + HS: Trình bày. + GV : Nhận xét, bổ sung cho HS ghi nhận.. nổi loạn -> bị bắt giam, đang chờ ngày ra pháp trường để thụ hình. + Còn một người là quản ngục, kẻ đại diện cho cái trật tự xã hội đương thời.. + GV : Tình huống truyện có tác dụng gì - Trên bình diện nghệ thuật: đều có tâm hồn trong việc thể hiện nội dung tác phẩm? nghệ sĩ- họ là tri âm, tri kỉ với nhau. + một người có tài viết chữ tuyệt vời + Người kia lại suốt đời ngưỡng mộ cái tài hoa ấy => Tạo dựng tình huống như vậy, đồng thời cho họ gặp nhau giữa chốn ngục tù, tối tăm nhơ bẩn, tạo nên một cuộc tương ngộ kì lạ và đáng nhớ. Chính tình huống độc đáo này đã làm nổi bật trọn vẹn vẻ đẹp của hình tượng Huấn Cao, đồng thời cũng làm sáng tỏ tấm lòng “biệt nhỡn liên tài” của viên quản ngục qua lựa chọn của mình. Từ đó, chủ đề của tác phẩm cũng được + GV : Tổ chức cho HS định hướng phân thể hiện sâu sắc. tích tác phẩm theo hướng cắt ngang (chia đoạn), kết hợp với bổ dọc. - Bước 2: Gv hướng dẫn HS tìm hiểu hình tượng nhân vật Huấn Cao. 2. Vẻ đẹp của hình tượng Huấn Cao: + GV : Vẻ đẹp của nhân vật Huấn.Cao được Vẻ đẹp của Huấn Cao được thể hiện trên ba thể hiện trên những phương diện nào? phương diện. + HS: Trả lời. a. Cốt cách của một nghệ sĩ tài hoa trong + GV: Định hướng 3 khía cạnh. nghệ thuật thư pháp: + GV : Yêu cầu HS phân tích, chứng minh - Viết chữ “rất nhanh và rất đẹp” nổi tiếng một từng phẩm chất qua những chi tiết tiêu biểu. vùng. - Lời ngợi ca và mong ước của quản ngục: “ Chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắm”, “Có được chữ ông Huấn mà treo là có một báu vật + GV : Ngoài tài viết chữ đẹp, Huấn cao con ở trên đời”; “ những nét chữ vuông tươi tắn nó có tài gì nữa? nói lên những cái hoài bão tung hoành của + HS: Trả lời : Đó là tài bẻ khóa và vượt một đời con người” ngục -> Vẻ đẹp rực rỡ của tài năng. -> Huấn Cao văn võ toàn tài.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> + GV : Có người cho rằng Huấn Cao không chỉ là một nghệ sĩ mà còn là một người anh hùng với khí phách hiên ngang bất khuất? Ý kiến của em như thế nào? Chứng minh? + HS: Phát hiện tìm và suy nghĩ để chứng minh ý kiến nhận định là đúng.. + GV liên hệ: “ Thân thể ở trong lao Tinh thần ỏ ngoài lao”. + GV : Là người có tài viết chữ đẹp nhưng Huấn Cao chỉ mới cho chữ cho những ai? Vì sao như vậy? + GV : Tại sao Huấn Cao lại nhận lời cho chữ quản ngục? Điều đó nói lên vẻ đẹp nào trong con người ông? + HS: Cắt nghĩa hành động và đánh giá. + GV : Động cơ nào mà Huấn Cao chịu cho chữ Quản ngục? + GV : Cảm nhận của bản thân về câu nói:“Thiếu chút nữa ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ”? + HS: suy nghĩ, trình bày. + GV : bình thêm Khi đã hiểu rõ tâm tình của viên quản ngục, Huấn Cao chẳng những vui vẻ nhận lời cho chữ mà còn thốt lên lời nói đầy xúc động, ân hận chân thành “thiếu chút nữa ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ”. Hóa ra con người tưởng như có trái tim bằng thép ấy cũng có lúc mềm lòng. Theo Huấn Cao, sống là phải xứng đáng với mọi tấm lòng trong thiên hạ, phụ mất một tấm lòng đã là một tội lỗi lớn. Đó là một tấm lòng vị tha, vị nghĩa, một tấm lòng “biệt nhỡn liên tài”, mến mộ tri âm. Chính tấm lòng ấy đã nối kết hai con. b. Khí phách hiên ngang, bất khuất của một trang anh hùng dũng liệt. Thủ lĩnh của phong trào khởi nghĩa chống lại triều đình. - Khi đến cửa nhà lao, Huấn Cao mạnh dạn động “dỗ gông” trừ rệp, bất chấp lời doạ của tên lính áp giải, xem thường cường quyền và bạo lực. Đó chính là khí tiết của trang anh hùng, thất thế vẫn hiên ngang. - Những ngày sống trong nhà lao: + “Thản nhiên nhận rượu thịt” như “việc vẫn làm trong cái hứng bình sinh”--> phong thái tự do, ung dung, xem nhẹ cái chết. + Trả lời quản ngục bằng thái khinh miệt đến điều “Ngươi hỏi ta muốn gì ...vào đây”. -> Đó là khí phách của một người anh hùng. c. Một người có nhân cách cao đẹp, thiên lương trong sáng: - Tâm hồn trong sáng, cao đẹp: “Không vì vàng ngọc hay quyền thế mà ép mình viết câu đối bao giờ….” -> trọng nghĩa, khinh lợi, chỉ cho chữ những người tri kỉ. - Khi chưa biết tấm lòng của quản ngục, xem y là kẻ tiểu nhân --> coi thường, khinh bạc - Cảm cái “Tấm lòng biệt nhỡn liên tài”và hiểu ra sở thích cao quý của Quản ngục, Huấn Cao nhận lời cho chữ --> Chỉ cho chữ những người biết trân trọng cái tài và quý cái đẹp. - Câu nói của Huấn Cao “ Thiếu chút nữa ... trong thiên hạ” --> sự trân trọng đối với những người có sở thích thanh cao, có nhân cách cao đẹp.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> người ở trong hai vị thế đối đầu nhau và cũng chính tấm lòng ấy đã khiến cho nhân vật Huấn Cao toàn vẹn hơn, hoàn hảo hơn. Ông không chỉ là một nghệ sĩ tài hoa mà còn là hiện thân của phẩm tiết, của khí chất kẻ sĩ. [ Huấn Cao là một nhân vật bi tráng, có vẻ đẹp + GV: liên hệ cuộc đời của nhà thơ Cao Bá lãng mạn; nguyên mẫu của hình tượng Cao Bá Quát Quát . => Qua nhân vật Huấn Cao, Nguyễn Tuân muốn khẳng định cái đẹp là bất diệt; cái tài và . cái tâm, cái đẹp và cái thiện không thể tách rời. Con ngườicần phải trân trọng những giá trị tinh thần của dân tộc. -> Quan niệm thẩm mĩ tiến bộ của nhà văn. - Bước 3: GV hướng dẫn HS tìm hiểu hình 3. Nhân vật viên quản ngục: tượng nhân vật viên quản ngục. - Không phải là nghệ sĩ, làm nghề giữ tù nhưng + GV : Nhận xét về viên quản? Vì sao ông có tâm hồn nghệ sĩ, say mê cái đẹp“ Cái sở ta lại biệt đãi Huấn Cao như vậy? nguyện của viên quan coi ngục là ... ông Huấn + GV: Nghĩa của cụm từ: biệt nhỡn liên tài Cao viết”. được em hiểu như thế nào? - Say mê tài hoa và kính trọng nhân cách của + GV: Lời nói cuối cùng của quản ngục thể Huấn Cao nên cung kính biệt đãi Huấn Cao. hiện điều gì? - Tự biết thân phận của mình “kẻ tiểu lại giữ tù”. - Bất chấp kỉ cương pháp luật làm đảo lôn trật tự nhà tù– tôn thờ và xin chữ một tử tù -> hành vi dũng cảm. - Tư thế khúm núm và lời nói cuối truyện của quản ngục “ kẻ mê muội này xin bái lĩnh” --> sự thức tỉnh của quản ngục. Điều này khiến hình tượng quản ngục đáng trọng hơn. ] Quản ngục là “một thanh âm ...xô bồ”. => Qua nhân vật này, Nguyễn Tuân muốn nói: trong mõi con người đều ẩn chứa tâm hồn yêu cái đẹp., cài tài. Cái đẹp chân chính, trong bất kì hoàn cảnh nào vẫn giữ được phẩm chất, nhân - Bước 4: Tìm hiểu cảnh tượng cho chữ cách. + GV : Cho HS đọc lại cảnh cho chữ để tạo 4. Cảnh tượng cho chữ: không khí. - Cảnh tượng xưa nay chưa từng có vì: + GV : Tại sao chính tg viết đây là “ một + Không gian: “ buồng tối…..phân gián” cảnh tượng xưa nay chưa từng có” ? Ý nghĩa + Thời gian: đêm khuya tư tưởng nghệ thuật của cảnh cho chữ ? + Việc cho chữ (sáng tạo cái đẹp)-> cái đẹp + HS: thảo luận, trả lời. được tạo ra từ nơi ngục tù nhơ bẩn, thiên lương.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> + GV : Định hướng và phân tích , diễn giảng. cao cả lại tỏa sáng nơi cái ác và bóng tối đang tồn tại, trị + Trật tự kỉ cương bị đảo lộn: tử tù cổ đeo gông, chân vướn xiềng, uy nghi, lẫm liệt ban phát cái đẹp, răn dạy đạo lí “tôi bảo thật... lương thiện đi” >< quản ngục khúm núm,vái tạ tử tù “ kẻ mê muội này xin bái lĩnh” + Sự đối lập giữa cảnh vật, âm thanh, ánh sáng, mùi vị,……..càng làm nổi bật bức tranh bi hùng này. -> Cái đẹp, cái thiện chiến thắng cái xấu, cái ác. + GV : nêu ý nghĩa của cảnh cho chữ + HS:suy nghĩ, trả lời.. -Ý nghĩa cảnh cho chữ: + Nghệ thuật đích thực nối kết tâm hồn + Cái đẹp không lụi tàn mà mãi mãi được lưu giữ. + Đây là cảnh cho chữ, cảnh chuyển giao cái đẹp của nghệ thuật, nhưng cũng là cảnh trao tặng cái đẹp của nhân cách, của phẩm chất con người -> Cái thiện, cái đẹp có thể cảm hóa con người. => Qua cảnh cho chữ, Nguyễn Tuân thể hiện niềm tin vững chắc vào con người. Nhà văn khẳng định: thiên lương là bản tính tự nhiên của con người, dù trong hoàn cảnh nào, con người vẫn hướng tới chân thiện mĩ. Đây chính là chiều sâu giá trị nhân văn của tác phẩm.. v Hoạt động 3: Tìm hiểu nghệ thuật + GV : Nêu đặc sắc nghệ thuật của truyện?. + GV : Qua phân tích, hãy cho biết ý nghĩa. * Nghệ thuật: - Tạo tình huống truyện độc đáo, đặc sắc. - Sử dụng thành công thủ pháp đối lập tương phản. - Xây dựng thành công nhân vật Huấn Cao – người hội tụ nhiều vẻ đẹp. - Ngôn ngữ góc canh, giàu hình ảnh, có tính tạo hình, vừa cổ kính vừa hiện đại. III.Ý nghĩa văn bản:.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> của văn bản ?. “ Chữ người tử tù ” khẳng định và tôn vinh sự chiến thắng của ánh sáng, cái đẹp, cái thiện và nhân cách cao cả của con người đồng thời bộc lộ lòng yêu nước thầm kín của nhà văn. III. TỔNG KẾT: Ghi nhớ sgk.. v Hoạt động : Hướng dẫn tổng kết. + HS: Đọc ghi nhớ sgk. + GV: Điểm chung giữa viên quản ngục và Huấn Cao? 4. Củng cố: Yêu cầu HS dựa vào sơ đồ tóm tắt nội dung bài học. 5. Dặn dò: - HS học bài này - Chuẩn bị bài Thao tác lập luận so sánh.

<span class='text_page_counter'>(9)</span>